CINXE.COM

1861 — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>1861 — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"d00e2c4e-5a1f-4639-991f-197d8d90e390","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"1861","wgTitle":"1861","wgCurRevisionId":222646310,"wgRevisionId":222646310,"wgArticleId":4946,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Article contenant un appel à traduction en anglais","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:XIXe siècle/Articles liés","Portail:Années 1860/Articles liés","1861"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"1861","wgRelevantArticleId":4946,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7693","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/1200px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="771"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/800px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="514"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/640px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="411"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="1861 — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/1861"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/1861"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-1861 rootpage-1861 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=1861" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=1861" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=1861" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=1861" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Événements" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Événements"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Événements</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Événements-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Événements</span> </button> <ul id="toc-Événements-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Afrique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Afrique</span> </div> </a> <ul id="toc-Afrique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amérique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Amérique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Amérique</span> </div> </a> <ul id="toc-Amérique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Asie_et_Pacifique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Asie_et_Pacifique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Asie et Pacifique</span> </div> </a> <ul id="toc-Asie_et_Pacifique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Europe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Europe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Europe</span> </div> </a> <ul id="toc-Europe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Naissances_en_1861" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Naissances_en_1861"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Naissances en 1861</span> </div> </a> <ul id="toc-Naissances_en_1861-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Décès_en_1861" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Décès_en_1861"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Décès en 1861</span> </div> </a> <ul id="toc-Décès_en_1861-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">1861</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 178 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-178" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">178 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – abkhaze" lang="ab" hreflang="ab" data-title="1861" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abkhaze" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="1861" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="1861" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/1861_%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0." title="1861 እ.ኤ.አ. – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="1861 እ.ኤ.አ." data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="1861" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="1861" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – arabe marocain" lang="ary" hreflang="ary" data-title="1861" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="arabe marocain" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="1861" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="1861" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="1861" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="1861" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۶۱ (میلادی) – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="۱۸۶۱ (میلادی)" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1861 йыл – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="1861 йыл" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – balinais" lang="ban" hreflang="ban" data-title="1861" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinais" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="1861" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="1861" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="1861" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="1861" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="1861" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="1861" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A7%A7%E0%A7%AE%E0%A7%AC%E0%A7%A7" title="১৮৬১ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="১৮৬১" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A7%A7%E0%A7%AE%E0%A7%AC%E0%A7%A7" title="মারি ১৮৬১ – bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="মারি ১৮৬১" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="1861" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/1861." title="1861. – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="1861." data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="1861" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="1861" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/1861_ni%C3%A8ng" title="1861 nièng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="1861 nièng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/1861_%D1%88%D0%BE" title="1861 шо – tchétchène" lang="ce" hreflang="ce" data-title="1861 шо" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="tchétchène" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="1861" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%A1%D9%A8%D9%A6%D9%A1" title="١٨٦١ – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="١٨٦١" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – tatar de Crimée" lang="crh" hreflang="crh" data-title="1861" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="tatar de Crimée" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="1861" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – kachoube" lang="csb" hreflang="csb" data-title="1861" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="kachoube" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="1861" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="1861" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="1861" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="1861" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="1861" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="1861" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="1861" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="1861" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="1861" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="1861" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="1861" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="1861" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B1" title="۱۸۶۱ – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="۱۸۶۱" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="1861" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="1861" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – féroïen" lang="fo" hreflang="fo" data-title="1861" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="féroïen" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – francoprovençal" lang="frp" hreflang="frp" data-title="1861" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="francoprovençal" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="1861" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – frioulan" lang="fur" hreflang="fur" data-title="1861" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="frioulan" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="1861" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="1861" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/1861%E5%B9%B4" title="1861年 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="1861年" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="1861" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="1861" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="1861" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="1861" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – mannois" lang="gv" hreflang="gv" data-title="1861" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="mannois" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="1861" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="१८६१ – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="१८६१" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – hindi fidjien" lang="hif" hreflang="hif" data-title="1861" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidjien" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/1861." title="1861. – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="1861." data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – haut-sorabe" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="1861" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="haut-sorabe" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/1861_(almanak_gregoryen)" title="1861 (almanak gregoryen) – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="1861 (almanak gregoryen)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="1861" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="1861" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/1861_%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="1861 թուական – arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="1861 թուական" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="1861" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="1861" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="1861" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="1861" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="1861" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="1861" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/1861%E5%B9%B4" title="1861年 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="1861年" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="1861" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="1861" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1861 жыл – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="1861 жыл" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B3%A7%E0%B3%AE%E0%B3%AC%E0%B3%A7" title="೧೮೬೧ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="೧೮೬೧" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/1861%EB%85%84" title="1861년 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="1861년" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1861 джыл – karatchaï balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="1861 джыл" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karatchaï balkar" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Joohr_1861" title="Joohr 1861 – kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Joohr 1861" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – kurde" lang="ku" hreflang="ku" data-title="1861" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurde" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/1861-%D3%A7%D0%B4_%D0%B2%D0%BE" title="1861-ӧд во – komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="1861-ӧд во" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="1861" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="1861" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B9%D0%B8%D1%81" title="1861 йис – lezghien" lang="lez" hreflang="lez" data-title="1861 йис" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezghien" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="1861" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ligure" lang="lij" hreflang="lij" data-title="1861" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligure" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="1861" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/1861_m." title="1861 m. – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="1861 m." data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/1861._gads" title="1861. gads – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="1861. gads" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="१८६१ – maïthili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="१८६१" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maïthili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="1861" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – mokcha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="1861" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokcha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="1861" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="1861" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – maori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="1861" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="1861" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="1861" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87.%E0%A4%B8._%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="इ.स. १८६१ – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="इ.स. १८६१" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B8" title="1861 и – mari occidental" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="1861 и" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="mari occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="1861" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%81%81%E1%81%88%E1%81%86%E1%81%81" title="၁၈၆၁ – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="၁၈၆၁" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B8%D0%B5" title="1861 ие – erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="1861 ие" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B1" title="۱۸۶۱ – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="۱۸۶۱" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="1861" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – napolitain" lang="nap" hreflang="nap" data-title="1861" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitain" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="1861" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88_%E0%A4%B8%E0%A4%82_%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="ई सं १८६१ – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="ई सं १८६१" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="1861" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="1861" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="1861" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="1861" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – sotho du Nord" lang="nso" hreflang="nso" data-title="1861" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="1861" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="1861" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AD%A7%E0%AD%AE%E0%AD%AC%E0%AD%A7" title="୧୮୬୧ – odia" lang="or" hreflang="or" data-title="୧୮୬୧" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/1861-%C3%A6%D0%BC_%D0%B0%D0%B7" title="1861-æм аз – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="1861-æм аз" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="1861" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="१८६१ – pali" lang="pi" hreflang="pi" data-title="१८६१" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="pali" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="1861" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – piémontais" lang="pms" hreflang="pms" data-title="1861" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piémontais" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="1861" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="1861" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="1861" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – romanche" lang="rm" hreflang="rm" data-title="1861" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="romanche" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="1861" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1861 год – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="1861 год" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="1861" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%AC%E0%A5%A7" title="१८६१ – sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="१८६१" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="1861" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – sarde" lang="sc" hreflang="sc" data-title="1861" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sarde" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="1861" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/1861%D8%B9" title="1861ع – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="1861ع" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – same du Nord" lang="se" hreflang="se" data-title="1861" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="same du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/1861." title="1861. – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="1861." data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – shan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="1861" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="shan" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="1861" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="1861" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="1861" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – same d’Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="1861" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="same d’Inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="1861" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="1861" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – saterlandais" lang="stq" hreflang="stq" data-title="1861" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="saterlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – soundanais" lang="su" hreflang="su" data-title="1861" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="soundanais" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="1861" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="1861" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – silésien" lang="szl" hreflang="szl" data-title="1861" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silésien" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="1861" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – télougou" lang="te" hreflang="te" data-title="1861" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="télougou" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%B8_1861" title="Соли 1861 – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Соли 1861" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2404" title="พ.ศ. 2404 – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="พ.ศ. 2404" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – turkmène" lang="tk" hreflang="tk" data-title="1861" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmène" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="1861" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="1861" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="1861" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B5%D0%BB" title="1861 ел – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="1861 ел" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/1861_%D0%B0%D1%80" title="1861 ар – oudmourte" lang="udm" hreflang="udm" data-title="1861 ар" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="oudmourte" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="1861" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/1861%D8%A1" title="1861ء – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="1861ء" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="1861" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – vénitien" lang="vec" hreflang="vec" data-title="1861" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="vénitien" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="1861" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – flamand occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="1861" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamand occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="1861" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="1861" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="1861" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/1861%E5%B9%B4" title="1861年 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="1861年" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="1861" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="1861" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/1861_nienz" title="1861 nienz – zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="1861 nienz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/1861" title="1861 – zélandais" lang="zea" hreflang="zea" data-title="1861" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zélandais" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/1861%E5%B9%B4" title="1861年 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="1861年" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%80%E5%85%AB%E5%85%AD%E4%B8%80%E5%B9%B4" title="一八六一年 – chinois littéraire" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="一八六一年" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinois littéraire" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/1861_n%C3%AE" title="1861 nî – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="1861 nî" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/1861%E5%B9%B4" title="1861年 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="1861年" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7693#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1861" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:1861" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1861"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/1861"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/1861" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/1861" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;oldid=222646310" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=1861&amp;id=222646310&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2F1861"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2F1861"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=1861"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=1861&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1861&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/1861" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7693" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Cette page concerne l'année <b>1861</b> (MDCCCLXI en chiffres romains) du <a href="/wiki/Calendrier_gr%C3%A9gorien" title="Calendrier grégorien">calendrier grégorien</a>. </p> </div></div> <div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive" style="width:21em"> <div class="entete" style="background-color: #C0D1E2;"> <div><small>Chronologies</small></div> </div><div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Description de cette image, également commentée ci-après" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/220px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/330px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg/440px-Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg 2x" data-file-width="4448" data-file-height="2859" /></a></span> </div> <div class="legend"><a href="/wiki/12_avril" title="12 avril">12 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession">Guerre de Sécession</a>. <a href="/wiki/Bataille_de_Fort_Sumter" title="Bataille de Fort Sumter">Bombardement de Fort Sumter</a>.</div><table><caption class="hidden" style="background-color:#CEE0F2;">Données clés</caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><a href="/wiki/1858" title="1858">1858</a> <a href="/wiki/1859" title="1859">1859</a> <a href="/wiki/1860" title="1860">1860</a> <b>&#160;<a class="mw-selflink selflink">1861</a>&#160;</b> <a href="/wiki/1862" title="1862">1862</a> <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a> <a href="/wiki/1864" title="1864">1864</a><br /><small><b>Décennies&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1830" title="Années 1830">1830</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1840" title="Années 1840">1840</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1850" title="Années 1850">1850</a> <b>&#160;<a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1860" title="Années 1860">1860</a>&#160;</b> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1870" title="Années 1870">1870</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1880" title="Années 1880">1880</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1890" title="Années 1890">1890</a><br /><small><b>Siècles&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle">XVII<sup>e</sup></a> <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIIe siècle">XVIII<sup>e</sup></a> <b>&#160;<a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle">XIX<sup>e</sup></a>&#160;</b> <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle">XX<sup>e</sup></a> <a href="/wiki/XXIe_si%C3%A8cle" title="XXIe siècle">XXI<sup>e</sup></a><br /><small><b>Millénaires&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/Ier_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="Ier millénaire av. J.-C.">-I<sup>er</sup></a> <a href="/wiki/Ier_mill%C3%A9naire" title="Ier millénaire">I<sup>er</sup></a> <b>&#160;<a href="/wiki/IIe_mill%C3%A9naire" title="IIe millénaire">II<sup>e</sup></a>&#160;</b> <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire" title="IIIe millénaire">III<sup>e</sup></a> </td> </tr></tbody></table><table><caption style="background-color:#CEE0F2;"><a href="/wiki/Liste_des_chronologies_par_zone_g%C3%A9ographique" title="Liste des chronologies par zone géographique">Chronologies géographiques</a></caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r222902168">.mw-parser-output div.NavFrame{background-color:var(--background-color-base,#fff);border:1px var(--border-color-base,#a2a9b1);border-style:solid;margin-bottom:1em;clear:both}.mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{min-height:1.6em;font-weight:bold;background-color:#efefef;color:var(--color-emphasized,#000);text-align:center}.mw-parser-output div.NavContent{display:block;margin:0;text-align:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavFrame{padding:2px;text-align:center;border-collapse:collapse;font-size:95%}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavPic{padding:2px;float:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavEnd{height:0;clear:both}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}</style><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_Afrique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Afrique (page inexistante)">Afrique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_en_Afrique_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Afrique du Sud (page inexistante)">Afrique du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Alg%C3%A9rie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Algérie (page inexistante)">Algérie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Angola&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Angola (page inexistante)">Angola</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_B%C3%A9nin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Bénin (page inexistante)">Bénin</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Botswana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Botswana (page inexistante)">Botswana</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Burkina_Faso&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Burkina Faso (page inexistante)">Burkina Faso</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Burundi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Burundi (page inexistante)">Burundi</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Cameroun&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Cameroun (page inexistante)">Cameroun</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Cap-Vert&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Cap-Vert (page inexistante)">Cap-Vert</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_R%C3%A9publique_centrafricaine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en République centrafricaine (page inexistante)">République centrafricaine</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Comores&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Comores (page inexistante)">Comores</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_R%C3%A9publique_du_Congo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en République du Congo (page inexistante)">République du Congo</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en République démocratique du Congo (page inexistante)">République démocratique du Congo</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_C%C3%B4te_d%27Ivoire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Côte d&#39;Ivoire (page inexistante)">Côte d'Ivoire</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Djibouti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Djibouti (page inexistante)">Djibouti</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_%C3%89gypte&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Égypte (page inexistante)">Égypte</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_%C3%89rythr%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Érythrée (page inexistante)">Érythrée</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_%C3%89thiopie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Éthiopie (page inexistante)">Éthiopie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Gabon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Gabon (page inexistante)">Gabon</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Gambie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Gambie (page inexistante)">Gambie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Ghana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Ghana (page inexistante)">Ghana</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Guin%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Guinée (page inexistante)">Guinée</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Guin%C3%A9e-Bissau&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Guinée-Bissau (page inexistante)">Guinée-Bissau</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Guin%C3%A9e_%C3%A9quatoriale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Guinée équatoriale (page inexistante)">Guinée équatoriale</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kenya&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kenya (page inexistante)">Kenya</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Lesotho&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Lesotho (page inexistante)">Lesotho</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Liberia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Liberia (page inexistante)">Liberia</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Libye&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Libye (page inexistante)">Libye</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Madagascar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Madagascar (page inexistante)">Madagascar</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Malawi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Malawi (page inexistante)">Malawi</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Mali&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Mali (page inexistante)">Mali</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Mauritanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Mauritanie (page inexistante)">Mauritanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Maurice_(pays)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Maurice (pays) (page inexistante)">Maurice</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Maroc&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Maroc (page inexistante)">Maroc</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Mozambique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Mozambique (page inexistante)">Mozambique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Namibie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Namibie (page inexistante)">Namibie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Niger&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Niger (page inexistante)">Niger</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Nigeria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Nigeria (page inexistante)">Nigeria</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Ouganda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Ouganda (page inexistante)">Ouganda</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Rwanda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Rwanda (page inexistante)">Rwanda</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Sahara_occidental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Sahara occidental (page inexistante)">Sahara occidental</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Sao_Tom%C3%A9-et-Principe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Sao Tomé-et-Principe (page inexistante)">Sao Tomé-et-Principe</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_S%C3%A9n%C3%A9gal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Sénégal (page inexistante)">Sénégal</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Seychelles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Seychelles (page inexistante)">Seychelles</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Sierra_Leone&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Sierra Leone (page inexistante)">Sierra Leone</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Somalie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Somalie (page inexistante)">Somalie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Soudan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Soudan (page inexistante)">Soudan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Soudan_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Soudan du Sud (page inexistante)">Soudan du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Swaziland&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Swaziland (page inexistante)">Swaziland</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Tanzanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Tanzanie (page inexistante)">Tanzanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Tchad&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Tchad (page inexistante)">Tchad</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Togo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Togo (page inexistante)">Togo</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Tunisie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Tunisie (page inexistante)">Tunisie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Zambie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Zambie (page inexistante)">Zambie</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Zimbabwe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Zimbabwe (page inexistante)">Zimbabwe</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_par_pays_en_Am%C3%A9rique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 par pays en Amérique (page inexistante)">Amérique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Antigua-et-Barbuda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Antigua-et-Barbuda (page inexistante)">Antigua-et-Barbuda</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Argentine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Argentine (page inexistante)">Argentine</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Bahamas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Bahamas (page inexistante)">Bahamas</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_la_Barbade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à la Barbade (page inexistante)">Barbade</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Belize&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Belize (page inexistante)">Belize</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Bolivie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Bolivie (page inexistante)">Bolivie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Br%C3%A9sil&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Brésil (page inexistante)">Brésil</a>, <a href="/wiki/1861_au_Canada" title="1861 au Canada">Canada</a> <small>(<a href="/wiki/1861_au_Nouveau-Brunswick" title="1861 au Nouveau-Brunswick">Nouveau-Brunswick</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Qu%C3%A9bec&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Québec (page inexistante)">Québec</a>)</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Chili&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Chili (page inexistante)">Chili</a> <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Colombie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Colombie (page inexistante)">Colombie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Costa_Rica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Costa Rica (page inexistante)">Costa Rica</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Cuba&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Cuba (page inexistante)">Cuba</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_R%C3%A9publique_dominicaine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en République dominicaine (page inexistante)">République dominicaine</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_la_Dominique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à la Dominique (page inexistante)">Dominique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_%C3%89quateur&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Équateur (page inexistante)">Équateur</a>, <a href="/wiki/1861_aux_%C3%89tats-Unis" title="1861 aux États-Unis">États-Unis</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_la_Grenade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à la Grenade (page inexistante)">Grenade</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Guatemala&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Guatemala (page inexistante)">Guatemala</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Guyana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Guyana (page inexistante)">Guyana</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Ha%C3%AFti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Haïti (page inexistante)">Haïti</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Honduras&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Honduras (page inexistante)">Honduras</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Jama%C3%AFque&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Jamaïque (page inexistante)">Jamaïque</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Mexique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Mexique (page inexistante)">Mexique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Nicaragua&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Nicaragua (page inexistante)">Nicaragua</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Panama&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Panama (page inexistante)">Panama</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Paraguay&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Paraguay (page inexistante)">Paraguay</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_P%C3%A9rou&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Pérou (page inexistante)">Pérou</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Saint-Christophe-et-Ni%C3%A9v%C3%A8s&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Saint-Christophe-et-Niévès (page inexistante)">Saint-Christophe-et-Niévès</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Saint-Vincent-et-les-Grenadines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Saint-Vincent-et-les-Grenadines (page inexistante)">Saint-Vincent-et-les-Grenadines</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Sainte-Lucie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Sainte-Lucie (page inexistante)">Sainte-Lucie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Salvador&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Salvador (page inexistante)">Salvador</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Suriname&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Suriname (page inexistante)">Suriname</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Trinit%C3%A9-et-Tobago&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Trinité-et-Tobago (page inexistante)">Trinité-et-Tobago</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Uruguay&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Uruguay (page inexistante)">Uruguay</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Venezuela&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Venezuela (page inexistante)">Venezuela</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_par_pays_en_Asie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 par pays en Asie (page inexistante)">Asie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_en_Abkhazie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Abkhazie (page inexistante)">Abkhazie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Afghanistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Afghanistan (page inexistante)">Afghanistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Arabie_saoudite&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Arabie saoudite (page inexistante)">Arabie saoudite</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Arm%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Arménie (page inexistante)">Arménie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Azerba%C3%AFdjan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Azerbaïdjan (page inexistante)">Azerbaïdjan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Bahre%C3%AFn&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Bahreïn (page inexistante)">Bahreïn</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Bangladesh&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Bangladesh (page inexistante)">Bangladesh</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Bhoutan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Bhoutan (page inexistante)">Bhoutan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Birmanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Birmanie (page inexistante)">Birmanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Brunei&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Brunei (page inexistante)">Brunei</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Cambodge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Cambodge (page inexistante)">Cambodge</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_Caucase&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le Caucase (page inexistante)">Caucase</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Chine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Chine (page inexistante)">Chine</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Chypre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Chypre (page inexistante)">Chypre</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Cor%C3%A9e_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Corée du Nord (page inexistante)">Corée du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Cor%C3%A9e_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Corée du Sud (page inexistante)">Corée du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_%C3%89mirats_arabes_unis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Émirats arabes unis (page inexistante)">Émirats arabes unis</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_G%C3%A9orgie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Géorgie (page inexistante)">Géorgie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Inde&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Inde (page inexistante)">Inde</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Indon%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Indonésie (page inexistante)">Indonésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Irak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Irak (page inexistante)">Irak</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Iran&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Iran (page inexistante)">Iran</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Isra%C3%ABl&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Israël (page inexistante)">Israël</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Japon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Japon (page inexistante)">Japon</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Jordanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Jordanie (page inexistante)">Jordanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kazakhstan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kazakhstan (page inexistante)">Kazakhstan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kirghizistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kirghizistan (page inexistante)">Kirghizistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kurdistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kurdistan (page inexistante)">Kurdistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kowe%C3%AFt&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Koweït (page inexistante)">Koweït</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Laos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Laos (page inexistante)">Laos</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Liban&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Liban (page inexistante)">Liban</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Malaisie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Malaisie (page inexistante)">Malaisie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Maldives&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Maldives (page inexistante)">Maldives</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Mongolie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Mongolie (page inexistante)">Mongolie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_N%C3%A9pal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Népal (page inexistante)">Népal</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Oman&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Oman (page inexistante)">Oman</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Oss%C3%A9tie_du_Sud-Alanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Ossétie du Sud-Alanie (page inexistante)">Ossétie du Sud-Alanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Ouzb%C3%A9kistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Ouzbékistan (page inexistante)">Ouzbékistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Pakistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Pakistan (page inexistante)">Pakistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Palestine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Palestine (page inexistante)">Palestine</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Philippines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Philippines (page inexistante)">Philippines</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_par_pays_au_Proche-Orient&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 par pays au Proche-Orient (page inexistante)">Proche-Orient</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Qatar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Qatar (page inexistante)">Qatar</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Russie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Russie (page inexistante)">Russie</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Singapour&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Singapour (page inexistante)">Singapour</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Sri_Lanka&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Sri Lanka (page inexistante)">Sri Lanka</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Syrie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Syrie (page inexistante)">Syrie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Tadjikistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Tadjikistan (page inexistante)">Tadjikistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Ta%C3%AFwan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Taïwan (page inexistante)">Taïwan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Tha%C3%AFlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Thaïlande (page inexistante)">Thaïlande</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Timor_oriental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Timor oriental (page inexistante)">Timor oriental</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Turkm%C3%A9nistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Turkménistan (page inexistante)">Turkménistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Turquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Turquie (page inexistante)">Turquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Vi%C3%AAt_Nam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Viêt Nam (page inexistante)">Viêt Nam</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Y%C3%A9men&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Yémen (page inexistante)">Yémen</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_Europe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Europe (page inexistante)">Europe</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_en_Abkhazie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Abkhazie (page inexistante)">Abkhazie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Allemagne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Allemagne (page inexistante)">Allemagne</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Albanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Albanie (page inexistante)">Albanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Andorre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Andorre (page inexistante)">Andorre</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Arm%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Arménie (page inexistante)">Arménie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Autriche&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Autriche (page inexistante)">Autriche</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Azerba%C3%AFdjan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Azerbaïdjan (page inexistante)">Azerbaïdjan</a>, <a href="/wiki/1861_en_Belgique" title="1861 en Belgique">Belgique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Bi%C3%A9lorussie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Biélorussie (page inexistante)">Biélorussie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Bosnie-Herz%C3%A9govine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Bosnie-Herzégovine (page inexistante)">Bosnie-Herzégovine</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Bulgarie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Bulgarie (page inexistante)">Bulgarie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_Caucase&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le Caucase (page inexistante)">Caucase</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Chypre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Chypre (page inexistante)">Chypre</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Croatie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Croatie (page inexistante)">Croatie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Danemark&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Danemark (page inexistante)">Danemark</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Espagne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Espagne (page inexistante)">Espagne</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Estonie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Estonie (page inexistante)">Estonie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Finlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Finlande (page inexistante)">Finlande</a>, <a href="/wiki/1861_en_France" title="1861 en France">France</a> <small>(<a href="/wiki/1861_en_Bretagne" title="1861 en Bretagne">Bretagne</a>, <a href="/wiki/1861_en_Lorraine" title="1861 en Lorraine">Lorraine</a> et )</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_G%C3%A9orgie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Géorgie (page inexistante)">Géorgie</a>, <a href="/wiki/1861_en_Gr%C3%A8ce" title="1861 en Grèce">Grèce</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Hongrie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Hongrie (page inexistante)">Hongrie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Irlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Irlande (page inexistante)">Irlande</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Islande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Islande (page inexistante)">Islande</a>, <a href="/wiki/1861_en_Italie" title="1861 en Italie">Italie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kazakhstan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kazakhstan (page inexistante)">Kazakhstan</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Kosovo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Kosovo (page inexistante)">Kosovo</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Lettonie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Lettonie (page inexistante)">Lettonie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Liechtenstein&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Liechtenstein (page inexistante)">Liechtenstein</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Lituanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Lituanie (page inexistante)">Lituanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Luxembourg&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Luxembourg (page inexistante)">Luxembourg</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Mac%C3%A9doine_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Macédoine du Nord (page inexistante)">Macédoine du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Malte&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Malte (page inexistante)">Malte</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Moldavie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Moldavie (page inexistante)">Moldavie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Monaco&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Monaco (page inexistante)">Monaco</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Mont%C3%A9n%C3%A9gro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Monténégro (page inexistante)">Monténégro</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Norv%C3%A8ge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Norvège (page inexistante)">Norvège</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Oss%C3%A9tie_du_Sud-Alanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Ossétie du Sud-Alanie (page inexistante)">Ossétie du Sud-Alanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Pays-Bas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Pays-Bas (page inexistante)">Pays-Bas</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Pologne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Pologne (page inexistante)">Pologne</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Portugal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Portugal (page inexistante)">Portugal</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Roumanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Roumanie (page inexistante)">Roumanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Royaume-Uni&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Royaume-Uni (page inexistante)">Royaume-Uni</a> <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Russie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Russie (page inexistante)">Russie</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Saint-Marin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Saint-Marin (page inexistante)">Saint-Marin</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Serbie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Serbie (page inexistante)">Serbie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Slovaquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Slovaquie (page inexistante)">Slovaquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Slov%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Slovénie (page inexistante)">Slovénie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Su%C3%A8de&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Suède (page inexistante)">Suède</a>, <a href="/wiki/1861_en_Suisse" title="1861 en Suisse">Suisse</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Tch%C3%A9quie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Tchéquie (page inexistante)">Tchéquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Turquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Turquie (page inexistante)">Turquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Ukraine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Ukraine (page inexistante)">Ukraine</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Vatican&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Vatican (page inexistante)">Vatican</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_par_pays_en_Oc%C3%A9anie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 par pays en Océanie (page inexistante)">Océanie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_en_Australie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Australie (page inexistante)">Australie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_%C3%8Eles_Cook&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Îles Cook (page inexistante)">Îles Cook</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_%C3%89tats_f%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9s_de_Micron%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux États fédérés de Micronésie (page inexistante)">États fédérés de Micronésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Fidji&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Fidji (page inexistante)">Fidji</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Indon%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Indonésie (page inexistante)">Indonésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_%C3%8Eles_Marshall&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Îles Marshall (page inexistante)">Îles Marshall</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Nauru&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Nauru (page inexistante)">Nauru</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_%C3%A0_Niue&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 à Niue (page inexistante)">Niue</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Nouvelle-Z%C3%A9lande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Nouvelle-Zélande (page inexistante)">Nouvelle-Zélande</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Palaos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Palaos (page inexistante)">Palaos</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_Papouasie-Nouvelle-Guin%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Papouasie-Nouvelle-Guinée (page inexistante)">Papouasie-Nouvelle-Guinée</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Kiribati&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Kiribati (page inexistante)">Kiribati</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_%C3%8Eles_Salomon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Îles Salomon (page inexistante)">Îles Salomon</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Samoa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Samoa (page inexistante)">Samoa</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Samoa_am%C3%A9ricaines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Samoa américaines (page inexistante)">Samoa américaines</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_au_Timor_oriental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Timor oriental (page inexistante)">Timor oriental</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Tonga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Tonga (page inexistante)">Tonga</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_aux_Tuvalu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 aux Tuvalu (page inexistante)">Tuvalu</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_au_Vanuatu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 au Vanuatu (page inexistante)">Vanuatu</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_dans_les_mers_et_oc%C3%A9ans&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans les mers et océans (page inexistante)">Mers et océans</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_dans_la_Manche&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans la Manche (page inexistante)">Manche</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_Baltique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer Baltique (page inexistante)">Mer Baltique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_des_Cara%C3%AFbes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer des Caraïbes (page inexistante)">Mer des Caraïbes</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_Caspienne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer Caspienne (page inexistante)">Mer Caspienne</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_M%C3%A9diterran%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer Méditerranée (page inexistante)">Mer Méditerranée</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer du Nord (page inexistante)">Mer du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_Noire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer Noire (page inexistante)">Mer Noire</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_mer_Rouge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en mer Rouge (page inexistante)">Mer Rouge</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27oc%C3%A9an_Arctique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;océan Arctique (page inexistante)">Océan Arctique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27oc%C3%A9an_Atlantique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;océan Atlantique (page inexistante)">Océan Atlantique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27oc%C3%A9an_Austral&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;océan Austral (page inexistante)">Océan Austral</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27oc%C3%A9an_Indien&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;océan Indien (page inexistante)">Océan Indien</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27oc%C3%A9an_Pacifique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;océan Pacifique (page inexistante)">Océan Pacifique</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <a href="/w/index.php?title=1861_en_Antarctique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en Antarctique (page inexistante)">Antarctique</a></td> </tr></tbody></table><table><caption style="background-color:#CEE0F2;"><a href="/wiki/Liste_des_chronologies_th%C3%A9matiques" title="Liste des chronologies thématiques">Chronologies thématiques</a></caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><div class="liste-horizontale"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_art&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en art (page inexistante)">Art</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/wiki/1861_en_architecture" title="1861 en architecture">Architecture</a>, <a href="/wiki/1861_en_arts_plastiques" title="1861 en arts plastiques">Arts plastiques</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=1861_en_dessin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en dessin (page inexistante)">Dessin</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_gravure&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en gravure (page inexistante)">Gravure</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_lithographie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en lithographie (page inexistante)">Lithographie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_peinture&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en peinture (page inexistante)">Peinture</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_en_sculpture&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en sculpture (page inexistante)">Sculpture</a>)</small>, <small>()</small>, <small>()</small>, <a href="/wiki/1861_en_litt%C3%A9rature" title="1861 en littérature">Littérature</a> <small>()</small>, Musique <small>(<a href="/wiki/1861_en_musique" title="1861 en musique">Populaire</a> et <a href="/wiki/1861_en_musique_classique" title="1861 en musique classique">Classique</a>)</small>, <a href="/wiki/1861_en_photographie" title="1861 en photographie">Photographie</a> et <a href="/wiki/1861_au_th%C3%A9%C3%A2tre" title="1861 au théâtre">Théâtre</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_ing%C3%A9nierie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en ingénierie (page inexistante)">Ingénierie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><small>()</small>, <a href="/wiki/1861_en_architecture" title="1861 en architecture">Architecture</a>, <a href="/wiki/1861_dans_les_chemins_de_fer" title="1861 dans les chemins de fer">Chemins de fer</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=Liste_des_accidents_ferroviaires_en_France_en_1861&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste des accidents ferroviaires en France en 1861 (page inexistante)">Accidents ferroviaires en France</a>)</small>, <small>()</small> et <a href="/w/index.php?title=1861_dans_les_parcs_de_loisirs&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans les parcs de loisirs (page inexistante)">Parcs de loisirs</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_politique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en politique (page inexistante)">Politique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/wiki/1861_en_droit" title="1861 en droit">Droit</a>, <a href="/wiki/Liste_d%27%C3%A9lections_en_1861" title="Liste d&#39;élections en 1861">Élections</a> et <small>()</small> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1861_en_religion&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en religion (page inexistante)">Religion</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_bouddhisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le bouddhisme (page inexistante)">Bouddhisme</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_christianisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le christianisme (page inexistante)">Christianisme</a> <small>(<a href="/wiki/1861_dans_le_catholicisme" title="1861 dans le catholicisme">Catholicisme</a>, et <a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_protestantisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le protestantisme (page inexistante)">Protestantisme</a>)</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27hindouisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;hindouisme (page inexistante)">Hindouisme</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_dans_l%27islam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans l&#39;islam (page inexistante)">Islam</a> et <a href="/w/index.php?title=1861_dans_le_juda%C3%AFsme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 dans le judaïsme (page inexistante)">Judaïsme</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r222902168"><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/wiki/1861_en_science" title="1861 en science">Science</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1861_en_arch%C3%A9ologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en archéologie (page inexistante)">Archéologie</a>, <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_biologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en biologie (page inexistante)">Biologie</a>, <a href="/wiki/1861_en_chimie" title="1861 en chimie">Chimie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_climatologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en climatologie (page inexistante)">Climatologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_exploration&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en exploration (page inexistante)">Exploration</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_g%C3%A9ologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en géologie (page inexistante)">Géologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_histoire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en histoire (page inexistante)">Histoire</a>, <a href="/wiki/1861_en_math%C3%A9matiques" title="1861 en mathématiques">Mathématiques</a>, <a href="/wiki/1861_en_pal%C3%A9ontologie" class="mw-redirect" title="1861 en paléontologie">Paléontologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_physique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en physique (page inexistante)">Physique</a>, <a href="/w/index.php?title=1861_en_psychologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en psychologie (page inexistante)">Psychologie</a>, <a href="/wiki/1861_en_sant%C3%A9_et_m%C3%A9decine" title="1861 en santé et médecine">Santé et médecine</a> et <a href="/wiki/1861_en_sociologie" class="mw-redirect" title="1861 en sociologie">Sociologie</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A9c%C3%A8s_en_1861&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Décès en 1861 (page inexistante)">Décès</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1861_en_journalisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1861 en journalisme (page inexistante)">Journalisme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Naissance_en_1861&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Naissance en 1861 (page inexistante)">Naissance</a></li> <li><a href="/wiki/1861_en_philosophie" title="1861 en philosophie">Philosophie</a></li> <li><a href="/wiki/Terrorisme_avant_1946" title="Terrorisme avant 1946">Terrorisme</a></li></ul> </div></td> </tr></tbody></table><table><caption style="background-color:#CEE0F2;">Calendriers</caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Calendrier_romain" title="Calendrier romain">Romain</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_chinois" title="Calendrier chinois">Chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_gr%C3%A9gorien" title="Calendrier grégorien">Grégorien</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_julien" title="Calendrier julien">Julien</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_h%C3%A9bra%C3%AFque" title="Calendrier hébraïque">Hébraïque</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_hindou" title="Calendrier hindou">Hindou</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_h%C3%A9girien" title="Calendrier hégirien">Hégirien</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_persan" title="Calendrier persan">Persan</a></li> <li><a href="/wiki/Calendrier_r%C3%A9publicain" title="Calendrier républicain">Républicain</a></li></ul> </div></td> </tr></tbody></table><p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#CEE0F2;"><span class="plainlinks navigation-not-searchable"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1861&amp;action=edit">modifier</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Ann%C3%A9es" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <p>L'année <b>1861</b> est une <a href="/wiki/Ann%C3%A9e_commune" title="Année commune">année commune</a> qui <a href="/wiki/Ann%C3%A9e_commune_commen%C3%A7ant_un_mardi" title="Année commune commençant un mardi">commence un mardi</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Événements"><span id=".C3.89v.C3.A9nements"></span>Événements</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Événements" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Événements"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Afrique">Afrique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Afrique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Afrique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/23_janvier" title="23 janvier">23 janvier</a>&#160;: l'expédition de <a href="/wiki/John_Hanning_Speke" title="John Hanning Speke">Speke</a> et <a href="/wiki/James_Augustus_Grant" title="James Augustus Grant">Grant</a> vers le <a href="/wiki/Lac_Victoria" title="Lac Victoria">lac Victoria</a> et le <a href="/wiki/Nil_Blanc" title="Nil Blanc">Nil Blanc</a> atteint <a href="/wiki/Tabora" title="Tabora">Kazeh</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Janvier_1861" title="Janvier 1861">Janvier</a>, <a href="/wiki/Maroc" title="Maroc">Maroc</a>&#160;: révolte des <a href="/wiki/Province_de_Rehamna" title="Province de Rehamna">Rehamna</a> dans le <a href="/wiki/Gharb-Chrarda-Beni_Hssen" title="Gharb-Chrarda-Beni Hssen">Gharb</a> (fin en <a href="/wiki/Juillet_1862" title="Juillet 1862">juillet 1862</a>)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/1er_f%C3%A9vrier" title="1er février"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;février</a>&#160;: traité de paix entre le <a href="/wiki/Damel" title="Damel">Damel</a> du <a href="/wiki/Royaume_du_Cayor" title="Royaume du Cayor">Cayor</a> <a href="/wiki/Macodou_Coumba_Yand%C3%A9" class="mw-redirect" title="Macodou Coumba Yandé">Macodou</a> et le gouverneur du Sénégal <a href="/wiki/Louis_Faidherbe" title="Louis Faidherbe">Louis Faidherbe</a>&#160;; le Damel ayant violé le traité, les Français le remplacent en <a href="/wiki/Mars_1861" title="Mars 1861">mars</a> par <a href="/wiki/Madiodio" class="mw-redirect" title="Madiodio">Madiodio</a><sup id="cite_ref-Duckett_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Duckett-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/F%C3%A9vrier_1861" title="Février 1861">Février</a>, Soudan&#160;: le prince marchand Muhammad Khayr al-Arqawi, originaire de <a href="/wiki/Dongola" title="Dongola">Dongola</a>, écrase le mek des Shilluk qui lui a retiré le droit de chasser l’éléphant sur ses terres, brûle <a href="/wiki/Kaka_(Soudan_du_Sud)" title="Kaka (Soudan du Sud)">Kaka</a> et installe une forteresse à proximité sur une île du <a href="/wiki/Nil_blanc" class="mw-redirect" title="Nil blanc">Nil blanc</a>. Comme le mek des Shilluk refuse de se soumettre, il met à sac et incendie sa capitale Denab, et règne sur le pays<sup id="cite_ref-Mowafi_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mowafi-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/9_mars" title="9 mars">9 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/El_Hadj_Oumar_Tall" class="mw-redirect" title="El Hadj Oumar Tall">El Hadj Oumar Tall</a> entre dans <a href="/wiki/S%C3%A9gou_(ville)" title="Ségou (ville)">Ségou</a> et fait mettre à mort son roi Ali Diara<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il conquiert le <a href="/wiki/Royaume_bambara_de_S%C3%A9gou" title="Royaume bambara de Ségou">Royaume bambara</a>. Les <a href="/wiki/Bambara" title="Bambara">Bambara</a> poursuivent tout de même la guérilla contre les musulmans jusqu’à la colonisation française.</li> <li><a href="/wiki/6_avril" title="6 avril">6 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Canning" title="Charles Canning">Lord Canning</a>, <a href="/wiki/Gouverneur_g%C3%A9n%C3%A9ral_des_Indes" title="Gouverneur général des Indes">gouverneur général</a> de l’<a href="/wiki/Inde_britannique" title="Inde britannique">Inde britannique</a>, sépare les territoires de <a href="/wiki/Zanzibar_(sultanat)" title="Zanzibar (sultanat)">Zanzibar</a> et de <a href="/wiki/Mascate_et_Oman" title="Mascate et Oman">Mascate et Oman</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/15_avril" title="15 avril">15 avril</a>&#160;: début d’une expédition de <a href="/wiki/Florence_Baker" title="Florence Baker">Florence Baker</a> et <a href="/wiki/Samuel_White_Baker" title="Samuel White Baker">Samuel White Baker</a> au <a href="/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a> (1861-1865)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/18_avril" title="18 avril">18 avril</a>&#160;: les <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_des_missions_africaines" title="Société des missions africaines">missionnaires catholiques</a> <a href="/wiki/Francesco_Borghero" title="Francesco Borghero">Francesco Borghero</a> et François Fernandez s’installent à <a href="/wiki/Ouidah" title="Ouidah">Ouidah</a>, au <a href="/wiki/Royaume_du_Dahomey" title="Royaume du Dahomey">Dahomey</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/23_avril" title="23 avril">23 avril</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Porto-Novo" title="Porto-Novo">Porto-Novo</a> est bombardé par les Britanniques après que son roi <a href="/wiki/Sodji" title="Sodji">Sodji</a> a refusé de les laisser y établir une base<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>le nouveau <a href="/wiki/Bey_de_Tunis" title="Bey de Tunis">bey de Tunis</a>, <a href="/wiki/Sadok_Bey" title="Sadok Bey">Sadok Bey</a> promulgue une <a href="/wiki/Constitution_tunisienne_de_1861" title="Constitution tunisienne de 1861">constitution</a> qui sépare les pouvoirs exécutif, judiciaire et législatif. Les pouvoirs du bey sont limités, de nouvelles cours de justice et un conseil suprême collaborant à la fois avec un parlement et une cour suprême sont créés<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/6_ao%C3%BBt" title="6 août">6 août</a>&#160;: les Britanniques reprennent <a href="/wiki/Lagos_(Nigeria)" class="mw-redirect" title="Lagos (Nigeria)">Lagos</a>, qui est proclamée Colonie de la couronne<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/16_ao%C3%BBt" title="16 août">16 août</a>, <a href="/wiki/Madagascar" title="Madagascar">Madagascar</a>&#160;: mort de la reine <a href="/wiki/Ranavalona_Ire" title="Ranavalona Ire">Ranavalona</a>. Avant de mourir, elle désigne Rakoto pour successeur. Il prend le nom de <a href="/wiki/Radama_II" title="Radama II">Radama II</a> et est couronné le <time class="nowrap" datetime="1862-09-23" data-sort-value="1862-09-23">23 septembre 1862</time> (fin de règne en <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a>)<sup id="cite_ref-Prou_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Prou-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pensant faire le bonheur de son peuple en appliquant les méthodes européennes, il mécontente l’oligarchie traditionnelle, dont le Premier ministre <a href="/wiki/Rainivoninahitriniony" title="Rainivoninahitriniony">Raharo</a> et son frère, le commandant en chef <a href="/wiki/Rainilaiarivony" title="Rainilaiarivony">Rainilaiarivony</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/21_ao%C3%BBt" title="21 août">21 août</a>, <a href="/wiki/Alg%C3%A9rie_fran%C3%A7aise" title="Algérie française">Algérie</a>&#160;: mort de Si Hamza<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, empoisonné par ses proches. La politique des <a href="/wiki/Bureaux_arabes" title="Bureaux arabes">bureaux arabes</a> favorise les abus de pouvoir des chefs indigènes. Jouant des rivalités intertribales, les Français alternent récompenses et brimades. Ainsi, après la mort de Si Hamza, nommé calife en échange de ses services contre les révoltes de <a href="/wiki/1852" title="1852">1852</a>, ses fils sont rétrogradés au rang de bachaga.</li> <li><a href="/wiki/26_septembre" title="26 septembre">26 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Radama_II" title="Radama II">Radama II</a> rouvre l’île de <a href="/wiki/Madagascar" title="Madagascar">Madagascar</a> aux missionnaires catholiques et protestants<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et signe de nouveaux traités avec la <a href="/wiki/Grande-Bretagne" title="Grande-Bretagne">Grande-Bretagne</a> et la <a href="/wiki/France" title="France">France</a> (<a href="/wiki/1862" title="1862">1862</a>). Sous le nom de <i>Charte <a href="/wiki/Joseph_Lambert_(aventurier)" title="Joseph Lambert (aventurier)">Lambert</a></i> (<time class="nowrap" datetime="11-09" data-sort-value="11-09">9 novembre</time>) et de <i>Charte Caldwell</i> (<time class="nowrap" datetime="1862-08-23" data-sort-value="1862-08-23">23 août 1862</time>), il octroie des privilèges exorbitants à ces deux négociants<sup id="cite_ref-Rakotondravelo_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rakotondravelo-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/24_octobre" title="24 octobre">24 octobre</a>&#160;: le <a href="/wiki/Mohammed_IV_du_Maroc" class="mw-redirect" title="Mohammed IV du Maroc">sultan du Maroc</a>, pour régler l’indemnité de <a href="/wiki/Guerre_hispano-marocaine_(1859-1860)" title="Guerre hispano-marocaine (1859-1860)">guerre</a> à l’<a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a>, s’engage à remettre 50&#160;% des droits de douane aux Britanniques jusqu’au remboursement des sommes empruntées aux banques anglaises. Le <a href="/wiki/30_octobre" title="30 octobre">30 octobre</a>, il signe avec les Espagnols un traité complémentaire au <a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Wad-Ras" title="Traité de Wad-Ras">traité du 26 avril 1860</a>, qui renoncent à occuper <a href="/wiki/T%C3%A9touan" title="Tétouan">Tétouan</a> à condition que le solde des indemnités qui leur sont dues soit payé par le prélèvement de la seconde moitié des droits de douane<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/29_d%C3%A9cembre" title="29 décembre">29 décembre</a>, Angola&#160;: victoire des <a href="/wiki/Bangala_(peuple)" title="Bangala (peuple)">Imbangala</a> du <a href="/wiki/Cassange" title="Cassange">Kasanje</a> sur les <a href="/wiki/Portugais" title="Portugais">Portugais</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> dans les Guerres du <a href="/wiki/Royaume_de_Kongo" class="mw-redirect" title="Royaume de Kongo">Kongo</a> et du <a href="/wiki/Cassange" title="Cassange">Kasanje</a>. Les forces portugaises en <a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a> comptent de 7&#160;000 à 8&#160;000&#160;hommes. Le gros des troupes est formé d’auxiliaires noirs (<i>guerra preta</i>) dont les effectifs sont mal connus.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Amérique"><span id="Am.C3.A9rique"></span>Amérique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Amérique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Amérique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/1861_au_Canada" title="1861 au Canada">1861 au Canada</a>, <a href="/wiki/1861_au_Nouveau-Brunswick" title="1861 au Nouveau-Brunswick">1861 au Nouveau-Brunswick</a>, <a href="/wiki/1861_aux_%C3%89tats-Unis" title="1861 aux États-Unis">1861 aux États-Unis</a> et <a href="/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession">Guerre de Sécession</a>.</div></div> <ul><li><a href="/wiki/1er_janvier" title="1er janvier"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;janvier</a>, <a href="/wiki/Mexique" title="Mexique">Mexique</a>&#160;: le général Ortega, chef de l’armée libérale, prend <a href="/wiki/Mexico" title="Mexico">Mexico</a> après sa victoire le <time class="nowrap" datetime="1860-12-22" data-sort-value="1860-12-22">22 décembre 1860</time> sur l’armée de <a href="/wiki/Miguel_Miram%C3%B3n" title="Miguel Miramón">Miramón</a> à Calpulalpan<sup id="cite_ref-Lancha_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lancha-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Benito_Ju%C3%A1rez" title="Benito Juárez">Benito Juárez</a> entre dans la ville le <a href="/wiki/11_janvier" title="11 janvier">11 janvier</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/14_janvier" title="14 janvier">14 janvier</a>&#160;: le dictateur <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Linares_Lizarazu" title="José María Linares Lizarazu">José María Linares Lizarazu</a> est renversé par un coup d’État en <a href="/wiki/Bolivie" title="Bolivie">Bolivie</a>&#160;; la junte qui le remplace se distingue par le massacre de ses opposants le <a href="/wiki/23_octobre" title="23 octobre">23 octobre</a> (<i>Matanzas del Loreto</i>)<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana,_January_26,_1861%27,_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry,_Jr.,_1861.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana%2C_January_26%2C_1861%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry%2C_Jr.%2C_1861.jpg/330px-%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana%2C_January_26%2C_1861%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry%2C_Jr.%2C_1861.jpg" decoding="async" width="330" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana%2C_January_26%2C_1861%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry%2C_Jr.%2C_1861.jpg/495px-%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana%2C_January_26%2C_1861%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry%2C_Jr.%2C_1861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6e/%27Signing_the_Ordinance_of_Secession_of_Louisiana%2C_January_26%2C_1861%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Enoch_Wood_Perry%2C_Jr.%2C_1861.jpg 2x" data-file-width="650" data-file-height="298" /></a><figcaption><a href="/wiki/26_janvier" title="26 janvier">26 janvier</a>&#160;: signature de l’ordonnance de sécession de la <a href="/wiki/Louisiane" title="Louisiane">Louisiane</a>.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/29_janvier" title="29 janvier">29 janvier</a>&#160;: le <a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a> devient le trente-quatrième État de l'Union américaine<sup id="cite_ref-Strauss_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Strauss-22"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/4_f%C3%A9vrier" title="4 février">4 février</a>&#160;: formation à <a href="/wiki/Montgomery_(Alabama)" title="Montgomery (Alabama)">Montgomery</a> des <a href="/wiki/%C3%89tats_conf%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9s_d%27Am%C3%A9rique" title="États confédérés d&#39;Amérique">États confédérés d'Amérique</a><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/2_mars" title="2 mars">2 mars</a>&#160;: <i><a href="/w/index.php?title=Corwin_Amendment&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Corwin Amendment (page inexistante)">Corwin Amendment</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Corwin_Amendment" class="extiw" title="en:Corwin Amendment"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Corwin Amendment&#160;»">(en)</span></a></i>. Le <a href="/wiki/Congr%C3%A8s_des_%C3%89tats-Unis" title="Congrès des États-Unis">Congrès</a> propose (par vote aux deux tiers de chaque chambre) un amendement à la <a href="/wiki/Constitution_des_%C3%89tats-Unis" title="Constitution des États-Unis">Constitution</a>, destiné à garantir aux États qu’ils pourront maintenir l'esclavage<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg/220px-Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg" decoding="async" width="220" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg/330px-Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg/440px-Abraham_Lincoln_inauguration_1861.jpg 2x" data-file-width="3795" data-file-height="3805" /></a><figcaption><a href="/wiki/4_mars" title="4 mars">4 mars</a>&#160;: discours inaugural d'<a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/4_mars" title="4 mars">4 mars</a>&#160;: début de la présidence d'<a href="/wiki/Abraham_Lincoln" title="Abraham Lincoln">Abraham Lincoln</a><sup id="cite_ref-Paschal_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Paschal-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Son discours inaugural appelle à préserver l'union et la paix.</li> <li><a href="/wiki/11_mars" title="11 mars">11 mars</a>&#160;: les sept premiers États confédérés adoptent leur <a href="/wiki/Constitution_des_%C3%89tats_conf%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9s" title="Constitution des États confédérés">constitution</a><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/18_mars" title="18 mars">18 mars</a>&#160;: l’<a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a> intervient en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_dominicaine" title="République dominicaine">République dominicaine</a>, qui lui est officiellement rattachée par un acte du président <a href="/wiki/Pedro_Santana" title="Pedro Santana">Pedro Santana</a> (fin en <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a>)<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/2_avril" title="2 avril">2 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Gabriel_Garc%C3%ADa_Moreno" title="Gabriel García Moreno">Gabriel García Moreno</a>, désigné par l’Assemblée constituante comme caudillo de l’<a href="/wiki/%C3%89quateur_(pays)" title="Équateur (pays)">Équateur</a> (fin en <a href="/wiki/1875" title="1875">1875</a>)<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, impose une dictature catholique en Équateur.</li> <li><a href="/wiki/12_avril" title="12 avril">12 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_Fort_Sumter" title="Bataille de Fort Sumter">bataille de Fort Sumter</a><sup id="cite_ref-Larousse_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Larousse-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Début de la <b><a href="/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession">guerre de Sécession</a></b>. Les combats, symboliques, pour <a href="/wiki/Fort_Sumter" title="Fort Sumter">Fort Sumter</a>, à <a href="/wiki/Charleston_(Caroline_du_Sud)" title="Charleston (Caroline du Sud)">Charleston</a> en <a href="/wiki/Caroline_du_Sud" title="Caroline du Sud">Caroline du Sud</a> sont les premiers de la guerre, et mettent fin aux négociations.</li> <li><a href="/wiki/15_juin" title="15 juin">15 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Benito_Ju%C3%A1rez" title="Benito Juárez">Benito Juárez</a> est élu <a href="/wiki/Liste_des_pr%C3%A9sidents_du_Mexique" class="mw-redirect" title="Liste des présidents du Mexique">président de la république du Mexique</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/21_juillet" title="21 juillet">21 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_bataille_de_Bull_Run" title="Première bataille de Bull Run">première bataille de Bull Run</a> ou première bataille de Manassas, en <a href="/wiki/Virginie_(%C3%89tats-Unis)" title="Virginie (États-Unis)">Virginie</a>, première de la <a href="/wiki/Guerre_de_S%C3%A9cession" title="Guerre de Sécession">guerre</a><sup id="cite_ref-Larousse_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Larousse-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Victoire des confédérés qui repoussent une invasion de la Virginie. Ils ont l’avantage jusqu’en <a href="/wiki/1863" title="1863">1863</a>.</li> <li><a href="/wiki/27_juillet" title="27 juillet">27 juillet</a>&#160;: la <a href="/wiki/France" title="France">France</a> et la <a href="/wiki/Grande-Bretagne" title="Grande-Bretagne">Grande-Bretagne</a> rompent leurs relations diplomatiques avec le <a href="/wiki/Mexique" title="Mexique">Mexique</a> après la décision du président <a href="/wiki/Benito_Ju%C3%A1rez" title="Benito Juárez">Benito Juárez</a> du <a href="/wiki/17_juillet" title="17 juillet">17 juillet</a> de suspendre pour deux ans le paiement des intérêts de la dette extérieure mexicaine<sup id="cite_ref-Archives_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Archives-31"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Battle_of_Wilsons_Creek.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Battle_of_Wilsons_Creek.png/220px-Battle_of_Wilsons_Creek.png" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Battle_of_Wilsons_Creek.png/330px-Battle_of_Wilsons_Creek.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Battle_of_Wilsons_Creek.png/440px-Battle_of_Wilsons_Creek.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="619" /></a><figcaption><a href="/wiki/10_ao%C3%BBt" title="10 août">10 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_Wilson%27s_Creek" title="Bataille de Wilson&#39;s Creek">bataille de Wilson's Creek</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/10_ao%C3%BBt" title="10 août">10 août</a>&#160;: victoire des Confédérés à la <a href="/wiki/Bataille_de_Wilson%27s_Creek" title="Bataille de Wilson&#39;s Creek">bataille de Wilson's Creek</a> pour le contrôle du <a href="/wiki/Missouri_(%C3%89tat)" title="Missouri (État)">Missouri</a><sup id="cite_ref-Larousse_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-Larousse-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/17_septembre" title="17 septembre">17 septembre</a>, <a href="/wiki/Argentine" title="Argentine">Argentine</a>&#160;: le président <a href="/wiki/Justo_Jos%C3%A9_de_Urquiza" title="Justo José de Urquiza">Urquiza</a> est renversé par le général <a href="/wiki/Bartolom%C3%A9_Mitre" title="Bartolomé Mitre">Bartolomé Mitre</a>, gouverneur de <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a>, qui défait les troupes des provinces trop divisées entre plusieurs caudillos à la <a href="/wiki/Bataille_de_Pav%C3%B3n" title="Bataille de Pavón">bataille de Pavón</a><sup id="cite_ref-Lancha2_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lancha2-32"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La <a href="/wiki/Constitution_argentine_de_1853" title="Constitution argentine de 1853">constitution de 1853</a> reste en vigueur mais ne concerne plus seulement les <a href="/wiki/Provinces_Unies_du_R%C3%ADo_de_la_Plata" class="mw-redirect" title="Provinces Unies du Río de la Plata">États-Unis de La Plata</a>, mais devient la Constitution de la <a href="/wiki/Argentine" title="Argentine">République argentine</a>.</li> <li><a href="/wiki/18_septembre" title="18 septembre">18 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Joaqu%C3%ADn_P%C3%A9rez" title="José Joaquín Pérez">José Joaquín Pérez</a> est élu président au <a href="/wiki/Chili" title="Chili">Chili</a><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite_crochet">[</span>33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> (fin en <a href="/wiki/1871" title="1871">1871</a>). Les libéraux gardent le pouvoir au <a href="/wiki/Chili" title="Chili">Chili</a> jusqu’en <a href="/wiki/1891" title="1891">1891</a>. Les mandats du modéré Joaquin Pérez marquent une période de transition entre l’ordre conservateur et libéral au Chili. À partir de son second mandat, il doit faire des concessions aux libéraux, en renonçant à l’autoritarisme, en établissant la liberté de culte et en interdisant la réélection du président sortant en fin de mandat.</li> <li><a href="/wiki/21_octobre" title="21 octobre">21 octobre</a>&#160;: victoire des Confédérés à la <a href="/wiki/Bataille_de_Ball%27s_Bluff" title="Bataille de Ball&#39;s Bluff">bataille de Ball's Bluff</a><sup id="cite_ref-Larousse_29-3" class="reference"><a href="#cite_note-Larousse-29"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/31_octobre" title="31 octobre">31 octobre</a>&#160;: comme le <a href="/wiki/Mexique" title="Mexique">Mexique</a> ne règle pas ses dettes, la <a href="/wiki/France" title="France">France</a>, le <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> et l’<a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a> décident d’une <a href="/wiki/Convention_de_Londres_(1861)" title="Convention de Londres (1861)">convention</a> en vue d’une <a href="/wiki/Intervention_fran%C3%A7aise_au_Mexique" class="mw-redirect" title="Intervention française au Mexique">intervention armée au Mexique</a> avec 9&#160;000&#160;hommes<sup id="cite_ref-Archives_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-Archives-31"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/17_d%C3%A9cembre" title="17 décembre">17 décembre</a>&#160;: débarquement à <a href="/wiki/Veracruz_(Veracruz)" class="mw-redirect" title="Veracruz (Veracruz)">Veracruz</a> des contingents espagnols, suivis par les Français et les Britanniques le <time class="nowrap" datetime="1862-01-07" data-sort-value="1862-01-07">7 janvier 1862</time><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les Britanniques et les Espagnols se retirent rapidement, laissant seuls les Français, commandés par l'amiral <a href="/wiki/Edmond_Jurien_de_La_Gravi%C3%A8re" title="Edmond Jurien de La Gravière">Edmond Jurien de La Gravière</a>. Début de l'<b><a href="/wiki/Intervention_fran%C3%A7aise_au_Mexique" class="mw-redirect" title="Intervention française au Mexique">expédition française au Mexique</a></b> (fin en février <a href="/wiki/1867" title="1867">1867</a>).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Asie_et_Pacifique">Asie et Pacifique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Asie et Pacifique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Asie et Pacifique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/15_janvier" title="15 janvier">15 janvier</a>&#160;: assassinat par des <a href="/wiki/Samoura%C3%AF" title="Samouraï">samouraïs</a> japonais de l’interprète du consul américain, le <a href="/wiki/Pays-Bas" title="Pays-Bas">néerlandais</a> <a href="/wiki/Henry_Heusken" title="Henry Heusken">Henry Heusken</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite_crochet">[</span>35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/20_janvier" title="20 janvier">20 janvier</a>&#160;: création en Chine d’un service de diplomates (le <i><a href="/wiki/Zongli_Yamen" title="Zongli Yamen">Zongli Yamen</a></i>) connaissant les techniques et les langues étrangères. L’ancien système de relation fondé sur la supériorité de la titulature chinoise est supprimé<sup id="cite_ref-Weber_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Weber-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/2_f%C3%A9vrier" title="2 février">2 février</a>&#160;: le missionnaire français <a href="/wiki/Th%C3%A9ophane_V%C3%A9nard" title="Théophane Vénard">Théophane Vénard</a>, 32 ans, meurt martyr au <a href="/wiki/Tonkin" title="Tonkin">Tonkin</a><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>37<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/24_f%C3%A9vrier" title="24 février">24</a> - <a href="/wiki/25_f%C3%A9vrier" title="25 février">25 février</a>, <a href="/wiki/Campagne_de_Cochinchine" title="Campagne de Cochinchine">campagne de Cochinchine</a>&#160;: défaite des Vietnamiens à la <a href="/wiki/Bataille_de_Ky_Hoa" title="Bataille de Ky Hoa">bataille de Ky Hoa</a> face à l’artillerie française. Le <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_Saigon" class="mw-redirect" title="Siège de Saigon">siège de Saigon</a> est brisé<sup id="cite_ref-Lahuere_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lahuere-38"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/28_mars" title="28 mars">28 mars</a>&#160;: le <a href="/wiki/Sikkim" title="Sikkim">Sikkim</a> passe sous protectorat britannique au traité de Tumlong, négocié par <a href="/wiki/Ashley_Eden" title="Ashley Eden">Ashley Eden</a><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>39<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/12_avril" title="12 avril">12 avril</a>, <a href="/wiki/Campagne_de_Cochinchine" title="Campagne de Cochinchine">campagne de Cochinchine</a>&#160;: <a href="/wiki/Prise_de_M%E1%BB%B9_Tho" title="Prise de Mỹ Tho">prise de Mỹ Tho</a> par les forces franco-espagnoles<sup id="cite_ref-Lahuere_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lahuere-38"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/31_mai" title="31 mai">31 mai</a>&#160;: traité perpétuel de paix et d’amitié entre le Royaume-Uni et le <a href="/wiki/Bahre%C3%AFn" title="Bahreïn">Bahreïn</a> (complété par un traité de protectorat en 1892)<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>40<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/9_juin" title="9 juin">9 juin</a>&#160;: la France obtient de la <a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">Turquie</a> la création de la <a href="/wiki/Moutassarifat_du_Mont-Liban" title="Moutassarifat du Mont-Liban">province du Mont-Liban</a>, dotée d'une certaine autonomie et d'un statut privilégié au sein de l’<a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">empire ottoman</a> (fin en <a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a>)<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>41<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Une commission européenne élabore un statut organique qui prévoit un gouvernement autonome aux mains d’un gouverneur général catholique (<i>mutassarif</i>), désigné par la Porte avec l’approbation des puissances. Un conseil de vingt membres, qui représente les différentes communautés confessionnelles, siégera à ses côtés. Le <a href="/wiki/Liban" title="Liban">Liban</a> fonctionne désormais selon sa propre juridiction, élaborée par le conseil, et dispose de milice locale. Aucun tribut ni service militaire n’est exigé des Libanais par la Porte. Fin de l'<b><a href="/wiki/Exp%C3%A9dition_fran%C3%A7aise_en_Syrie_(1860-1861)" class="mw-redirect" title="Expédition française en Syrie (1860-1861)">expédition française en Syrie</a></b>.</li> <li><a href="/wiki/25_juin" title="25 juin">25 juin</a>&#160;: début du sultanat <a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">ottoman</a> de <a href="/wiki/Abdulaziz" class="mw-redirect" title="Abdulaziz">Abdulaziz</a><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite_crochet">[</span>42<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> (fin en <a href="/wiki/1876" title="1876">1876</a>).</li> <li><a href="/wiki/27_juin" title="27 juin">27 juin</a>&#160;: accueil à <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> des ambassadeurs du <a href="/wiki/Siam" title="Siam">Siam</a><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>43<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/30_juin" title="30 juin">30 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Bombardement_de_Qui_Nhon" title="Bombardement de Qui Nhon">bombardement de Qui Nhon</a> par un navire américain<sup id="cite_ref-Tucker_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tucker-44"><span class="cite_crochet">[</span>44<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:BritishLegationAttack1861.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/BritishLegationAttack1861.jpg/220px-BritishLegationAttack1861.jpg" decoding="async" width="220" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/BritishLegationAttack1861.jpg/330px-BritishLegationAttack1861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/BritishLegationAttack1861.jpg/440px-BritishLegationAttack1861.jpg 2x" data-file-width="1604" data-file-height="1300" /></a><figcaption><a href="/wiki/5_juillet" title="5 juillet">5 juillet</a>, <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a>&#160;: attaque de la légation britannique par des <a href="/wiki/R%C3%B4nin" class="mw-redirect" title="Rônin">rônin</a>.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/31_juillet" title="31 juillet">31 juillet</a>&#160;: institution d’un impôt sur le revenu en Inde<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>45<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le <a href="/wiki/Raj_britannique" title="Raj britannique">Raj britannique</a> connait des difficultés financières à la suite de la <a href="/wiki/R%C3%A9volte_des_Cipayes" class="mw-redirect" title="Révolte des Cipayes">révolte des Cipayes</a>. Les dépenses militaires grèvent 1/3 du budget. On tente d’instituer un impôt sur le revenu mais le projet est abandonné à la suite des troubles qu’il déclenche. La dette augmente encore considérablement à cause de l’accroissement des dépenses que le gouvernement de l’Inde doit acquitter chaque année à Londres en livres sterling.</li> <li><a href="/wiki/1er_ao%C3%BBt" title="1er août"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;août</a>&#160;: <i>Indian Councils Act</i><sup id="cite_ref-Indian_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Indian-46"><span class="cite_crochet">[</span>46<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le Conseil exécutif du <a href="/wiki/Gouverneur_g%C3%A9n%C3%A9ral_des_Indes" title="Gouverneur général des Indes">vice-roi des Indes</a> forme un véritable gouvernement servi par la haute administration, l’<i>Indian Civil Service</i>. La seule institution représentative centrale, le Conseil législatif impérial, reste une simple <a href="/wiki/Chambre_d%27enregistrement" title="Chambre d&#39;enregistrement">chambre d'enregistrement</a> dont les membres sont nommés par le vice-roi.</li> <li><a href="/wiki/22_ao%C3%BBt" title="22 août">22 août</a>&#160;: mort de <a href="/wiki/Xianfeng" title="Xianfeng">Xianfeng</a>. <a href="/wiki/Tongzhi" title="Tongzhi">Tongzhi</a> devient empereur de Chine (<a href="/wiki/1862" title="1862">1862</a>-<a href="/wiki/1875" title="1875">1875</a>). <a href="/wiki/Cixi" title="Cixi">Cixi</a> devient impératrice <a href="/wiki/Douairi%C3%A8re" title="Douairière">douairière</a> de <a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a> (fin en <a href="/wiki/1908" title="1908">1908</a>). La régence de Tongzhi, fils de quatre ans de Cixi, est assurée par son grand-oncle, le <a href="/w/index.php?title=Prince_Gong&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Prince Gong (page inexistante)">prince Gong</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Prince_Gong_(Qing_dynasty)" class="extiw" title="en:Prince Gong (Qing dynasty)"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Prince Gong (Qing dynasty)&#160;»">(en)</span></a> (<a href="/wiki/1831" title="1831">1831</a>-<a href="/wiki/1898" title="1898">1898</a>)<sup id="cite_ref-Weber_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-Weber-36"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les puissances étrangères (l'armée toujours victorieuse) menés par <a href="/wiki/Charles_Gordon_(1833-1885)" title="Charles Gordon (1833-1885)">Charles Gordon</a> aident les impériaux (dirigés par <a href="/wiki/Li_Hongzhang" title="Li Hongzhang">Li Hongzhang</a>) à mater la <a href="/wiki/R%C3%A9bellion_Taiping" class="mw-redirect" title="Rébellion Taiping">rébellion Taiping</a> en leur fournissant volontaires, armes et munitions.</li> <li><a href="/wiki/Ao%C3%BBt_1861" title="Août 1861">Août</a>&#160;: le roi <a href="/wiki/Norodom_Ier" title="Norodom Ier">Norodom <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a> est chassé du <a href="/wiki/Cambodge" title="Cambodge">Cambodge</a> par une rébellion conduite par son frère Si Votha. Il se réfugie au <a href="/wiki/Siam" title="Siam">Siam</a>, puis repousse Si Votha au nord du pays avec l’aide de cinq soldats français et rentre dans sa capitale <a href="/wiki/Oudong" title="Oudong">Oudong</a> en <a href="/wiki/Mars_1862" title="Mars 1862">mars 1862</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>47<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/14_d%C3%A9cembre" title="14 décembre">14 décembre</a>, <a href="/wiki/Campagne_de_Cochinchine" title="Campagne de Cochinchine">campagne de Cochinchine</a>&#160;: <a href="/wiki/Prise_de_Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Prise de Biên Hòa">attaque des fortifications de Biên Hòa</a> par les forces franco-espagnoles<sup id="cite_ref-Lahuere_38-2" class="reference"><a href="#cite_note-Lahuere-38"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Europe">Europe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Europe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Europe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/1861_en_Belgique" title="1861 en Belgique">1861 en Belgique</a>, <a href="/wiki/1861_en_France" title="1861 en France">1861 en France</a>, <a href="/wiki/1861_en_Italie" title="1861 en Italie">1861 en Italie</a> et <a href="/wiki/1861_en_Suisse" title="1861 en Suisse">1861 en Suisse</a>.</div></div> <ul><li><a href="/wiki/1er_janvier" title="1er janvier">1<sup>er</sup></a> - <a href="/wiki/4_janvier" title="4 janvier">4 janvier</a>&#160;: les leaders roumains de <a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Transylvanie_(1711%E2%80%931867)" class="mw-redirect" title="Principauté de Transylvanie (1711–1867)">Transylvanie</a>, réunis à <a href="/wiki/Sibiu" title="Sibiu">Sibiu</a>, réclament la reconnaissance en tant que «&#160;nation&#160;» et l’égalité des droits, en particulier l’usage de leur langue<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>48<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/2_janvier" title="2 janvier">2 janvier</a>&#160;: début du règne de <a href="/wiki/Guillaume_Ier_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Guillaume Ier de Prusse">Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Prusse</a><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>49<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/13_f%C3%A9vrier" title="13 février">13 février</a>&#160;: fin du <a href="/wiki/Si%C3%A8ge_de_Ga%C3%A8te_(1860)" class="mw-redirect" title="Siège de Gaète (1860)">siège de Gaète</a><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite_crochet">[</span>50<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/21_f%C3%A9vrier" title="21 février">21 février</a>&#160;: foundation de <a href="/wiki/Mariehamn" title="Mariehamn">Mariehamn</a>, la capitale d'<a href="/wiki/%C3%85land" title="Åland">Åland</a><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite_crochet">[</span>51<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite_crochet">[</span>52<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:FebruarPatent.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/FebruarPatent.jpg/170px-FebruarPatent.jpg" decoding="async" width="170" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/FebruarPatent.jpg/255px-FebruarPatent.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/FebruarPatent.jpg/340px-FebruarPatent.jpg 2x" data-file-width="3835" data-file-height="5411" /></a><figcaption><a href="/wiki/26_f%C3%A9vrier" title="26 février">26 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Patente_de_f%C3%A9vrier" title="Patente de février">patente de février</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/26_f%C3%A9vrier" title="26 février">26 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Patente_de_f%C3%A9vrier" title="Patente de février">patente de février</a>. Retour au centralisme en <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">Autriche</a>. Mise en place du parlement de <a href="/wiki/Vienne_(Autriche)" title="Vienne (Autriche)">Vienne</a>. Le <a href="/wiki/Reichsrat_(Autriche)" title="Reichsrat (Autriche)">Reichsrat</a>, réorganisé, devient une institution à double niveau, avec une représentation étroite (pays autrichiens) et une représentation élargie (avec la <a href="/wiki/Royaume_de_Hongrie_(1538%E2%80%931867)" class="mw-redirect" title="Royaume de Hongrie (1538–1867)">Hongrie</a>)<sup id="cite_ref-Pasteur_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pasteur-53"><span class="cite_crochet">[</span>53<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Statut d’autonomie de la <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">Pologne</a> autrichienne (<a href="/wiki/Cracovie" title="Cracovie">Cracovie</a>, <a href="/wiki/Royaume_de_Galicie_et_de_Lodom%C3%A9rie" title="Royaume de Galicie et de Lodomérie">Galicie et Lodomérie</a>). Le climat libéral qui y règne en fait le refuge des Polonais qui luttent pour la renaissance de leur pays.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Warsaw_1861.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Warsaw_1861.JPG/220px-Warsaw_1861.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Warsaw_1861.JPG/330px-Warsaw_1861.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Warsaw_1861.JPG/440px-Warsaw_1861.JPG 2x" data-file-width="2215" data-file-height="1665" /></a><figcaption><a href="/wiki/27_f%C3%A9vrier" title="27 février">27 février</a> et <a href="/wiki/14_avril" title="14 avril">14 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Insurrection_polonaise_de_1861-1864" class="mw-redirect" title="Insurrection polonaise de 1861-1864">massacres de Varsovie</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/27_f%C3%A9vrier" title="27 février">27 février</a>&#160;: l'armée <a href="/wiki/Russie" title="Russie">russe</a> ouvre le feu sur une <a href="/wiki/Insurrection_polonaise_de_1861-1864" class="mw-redirect" title="Insurrection polonaise de 1861-1864">manifestation hostile</a> à <a href="/wiki/Varsovie" title="Varsovie">Varsovie</a>, en <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">Pologne</a>, provoquant le massacre de cinq personnes&#160;; 150&#160;000&#160;personnes se rassemblent pour les obsèques le <a href="/wiki/2_mars" title="2 mars">2 mars</a><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite_crochet">[</span>54<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/3_mars" title="3 mars">3 mars</a> (<time class="nowrap" datetime="02-19" data-sort-value="02-19">19 février</time> du <a href="/wiki/Calendrier_julien" title="Calendrier julien">calendrier julien</a>)&#160;: le tsar <a href="/wiki/Alexandre_II_de_Russie" class="mw-redirect" title="Alexandre II de Russie">Alexandre II</a> abolit le <a href="/wiki/Servage" title="Servage">servage</a> en <a href="/wiki/Russie" title="Russie">Russie</a><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite_crochet">[</span>55<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les 20 millions de serfs des domaines privés sont libérés, avec de nombreuses restrictions&#160;: soumission au nouveau cadre de la commune rurale, dépendance temporaire au seigneur jusqu’au rachat des terres concédées (dont la surface s’avère rapidement insuffisante), maintien d’un système de possessions communautaires et de redistribution périodique des terres. Le caractère incomplet de la réforme est dénoncé (<a href="/wiki/Alexandre_Herzen" title="Alexandre Herzen">Herzen</a> et <a href="/wiki/Nikola%C3%AF_Ogarev" title="Nikolaï Ogarev">Ogarev</a> dans le <i><a href="/wiki/Kolokol" title="Kolokol">Kolokol</a></i>, <a href="/wiki/Nikola%C3%AF_Tchernychevski" title="Nikolaï Tchernychevski">Tchernychevski</a> dans <i><a href="/wiki/Le_Contemporain" title="Le Contemporain">le Contemporain</a></i>).</li> <li><a href="/wiki/14_mars" title="14 mars">14 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Proclamation_du_royaume_d%27Italie" title="Proclamation du royaume d&#39;Italie">proclamation du royaume d'Italie</a><sup id="cite_ref-Gut_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gut-56"><span class="cite_crochet">[</span>56<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/8_avril" title="8 avril">8 avril</a>&#160;: répression sanglante d’une manifestation dans les rues de Varsovie<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite_crochet">[</span>57<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/12_avril" title="12 avril">12 avril</a>, <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">Empire russe</a>&#160;: répression du <a href="/w/index.php?title=Soul%C3%A8vement_de_Bezdna&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Soulèvement de Bezdna (page inexistante)">soulèvement de Bezdna</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bezdna_Unrest" class="extiw" title="en:Bezdna Unrest"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Bezdna Unrest&#160;»">(en)</span></a>, dans la province de <a href="/wiki/Kazan" title="Kazan">Kazan</a>, où les paysans réclament tout de suite la liberté et les terres. Leur leader Anton Petrov est exécuté le <a href="/wiki/19_avril" title="19 avril">19 avril</a><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite_crochet">[</span>58<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/14_mai" title="14 mai">14 mai</a> et <a href="/wiki/10_juin" title="10 juin">10 juin</a>&#160;: après s’être concertées, le <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> et la <a href="/wiki/France" title="France">France</a> proclament leur «&#160;<i>stricte neutralité</i>&#160;» dans la <a href="/wiki/Guerre_civile_am%C3%A9ricaine" class="mw-redirect" title="Guerre civile américaine">guerre civile américaine</a><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite_crochet">[</span>59<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Septembre_1861" title="Septembre 1861">Septembre</a> - <a href="/wiki/Octobre_1861" title="Octobre 1861">octobre</a>&#160;: agitation estudiantine à <a href="/wiki/Kazan" title="Kazan">Kazan</a>, <a href="/wiki/Saint-P%C3%A9tersbourg" title="Saint-Pétersbourg">Saint-Pétersbourg</a> et <a href="/wiki/Moscou" title="Moscou">Moscou</a><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite_crochet">[</span>60<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/14_octobre" title="14 octobre">14 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Insurrection_polonaise_de_1861-1864" class="mw-redirect" title="Insurrection polonaise de 1861-1864">état de siège en Pologne</a><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite_crochet">[</span>61<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/15_octobre" title="15 octobre">15 octobre</a>&#160;: loi sur la liberté d’établissement en <a href="/wiki/Royaume_de_Saxe" title="Royaume de Saxe">Saxe</a><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite_crochet">[</span>62<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Levée de l’interdiction des associations ouvrières. Cette mesure s’inscrit dans un processus qui voit les grands États allemands adopter des législations plus libérales<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite_crochet">[</span>63<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg/220px-Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg/330px-Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg/440px-Adolf_Menzel_-_Kr%C3%B6nung_K%C3%B6nig_Wilhelms_I._in_K%C3%B6nigsberg_im_Jahre_1861.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="547" /></a><figcaption><a href="/wiki/18_octobre" title="18 octobre">18 octobre</a>&#160;: couronnement à Konigsberg de <a href="/wiki/Guillaume_Ier_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Guillaume Ier de Prusse">Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Prusse</a><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite_crochet">[</span>64<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/16_octobre" title="16 octobre">16 octobre</a>&#160;: accord britanno-russe, qui confirme les devoirs du <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> vis-à-vis de la <a href="/wiki/Russie" title="Russie">Russie</a>, dans le cadre des dispositions du <a href="/wiki/Congr%C3%A8s_de_Vienne" title="Congrès de Vienne">traité de Vienne</a> de <a href="/wiki/1815" title="1815">1815</a>.</li> <li><a href="/wiki/9_novembre" title="9 novembre">9 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Dmitri_Milioutine" title="Dmitri Milioutine">Dmitri Milioutine</a> est nommé ministre de la Guerre en Russie (fin en <a href="/wiki/1881" title="1881">1881</a>)<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite_crochet">[</span>65<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/11_novembre" title="11 novembre">11 novembre</a>&#160;: début du règne de <a href="/wiki/Louis_Ier_de_Portugal" class="mw-redirect" title="Louis Ier de Portugal">Louis</a>, roi de <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> (fin en <a href="/wiki/1889" title="1889">1889</a>)<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite_crochet">[</span>66<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/23_d%C3%A9cembre" title="23 décembre">23 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Alexandre-Jean_Cuza" class="mw-redirect" title="Alexandre-Jean Cuza">Alexandre-Jean Cuza</a> devient prince de Roumanie et obtient l’investiture du sultan. Création de la <a href="/wiki/Principaut%C3%A9s_unies_de_Moldavie_et_de_Valachie" title="Principautés unies de Moldavie et de Valachie">principauté de Roumanie</a><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite_crochet">[</span>67<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les assemblées de Valachie et de Moldavie sont réunies. La nouvelle Assemblée siège à <a href="/wiki/Bucarest" title="Bucarest">Bucarest</a> (<a href="/wiki/F%C3%A9vrier_1862" title="Février 1862">février 1862</a>).</li></ul> <p><br /> </p> <ul><li>Campagne des <i>trade unions</i> pour l’obtention du suffrage ouvrier en <a href="/wiki/Grande-Bretagne" title="Grande-Bretagne">Grande-Bretagne</a> (fin en <a href="/wiki/1867" title="1867">1867</a>)<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite_crochet">[</span>68<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Fondation en <a href="/wiki/Russie" title="Russie">Russie</a> par les populiste «&#160;<a href="/wiki/Narodniki" title="Narodniki">narodniki</a>&#160;» de la société secrète révolutionnaire <i>Zemlia i Volia</i> (<i><a href="/wiki/Terre_et_Libert%C3%A9" title="Terre et Liberté">Terre et Liberté</a></i>) à la fin de l’année<sup id="cite_ref-Klein-Gousseff_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-Klein-Gousseff-69"><span class="cite_crochet">[</span>69<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Son fondateur, <a href="/w/index.php?title=Nicolas_Serno-Solovievitch&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nicolas Serno-Solovievitch (page inexistante)">Nicolas Serno-Solovievitch</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nikolai_Serno-Solovyevich" class="extiw" title="en:Nikolai Serno-Solovyevich"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Nikolai Serno-Solovyevich&#160;»">(en)</span></a>, est arrêté le <time class="nowrap" datetime="1862-07-07" data-sort-value="1862-07-07">7 juillet 1862</time><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite_crochet">[</span>70<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Elle est refondée en 1876.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naissances_en_1861"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_1861" title="Catégorie:Naissance en 1861">Naissances en 1861</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Naissances en 1861" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Naissances en 1861"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/6_janvier" title="6 janvier">6 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Victor_Horta" title="Victor Horta">Victor Horta</a>, <a href="/wiki/Architecte" title="Architecte">architecte</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1947-09-08" data-sort-value="1947-09-08">8 septembre 1947</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_janvier" title="15 janvier">15 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Vassili_Andre%C3%AFev" title="Vassili Andreïev">Vassili Andreïev</a>, <a href="/wiki/Musicien" title="Musicien">musicien</a> <a href="/wiki/Virtuose" title="Virtuose">virtuose</a> de la <a href="/wiki/Balala%C3%AFka" title="Balalaïka">balalaïka</a>, <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> puis <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a> († <time class="nowrap" datetime="1918-12-26" data-sort-value="1918-12-26">26 décembre 1918</time>).</li> <li><a href="/wiki/20_janvier" title="20 janvier">20 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/%C3%89mile_Georges_Weiss" title="Émile Georges Weiss">Émile Georges Weiss</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a>).</li> <li><a href="/wiki/21_janvier" title="21 janvier">21 janvier</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Castaigne" title="André Castaigne">André Castaigne</a>, <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a>).</li> <li><a href="/wiki/Albert_Koerttg%C3%A9" title="Albert Koerttgé">Albert Koerttgé</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a>, <a href="/wiki/Aquarelle" title="Aquarelle">aquarelliste</a>, <a href="/wiki/Architecte" title="Architecte">architecte</a> et <a href="/wiki/Enseignant" title="Enseignant">enseignant</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1940-03-18" data-sort-value="1940-03-18">18 mars 1940</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/22_janvier" title="22 janvier">22 janvier</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Zygmunt_Ajdukiewicz" title="Zygmunt Ajdukiewicz">Zygmunt Ajdukiewicz</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">polonais</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-04-29" data-sort-value="1917-04-29">29 avril 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/Jean-Louis_Daniel_(peintre)" title="Jean-Louis Daniel (peintre)">Jean-Louis Daniel</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Peinture_de_paysage" title="Peinture de paysage">paysagiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1929-10-24" data-sort-value="1929-10-24">24 octobre 1929</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/24_janvier" title="24 janvier">24 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Hellewi_Kullman" title="Hellewi Kullman">Hellewi Kullman</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Su%C3%A8de" title="Suède">suédoise</a> († <time class="nowrap" datetime="1903-04-19" data-sort-value="1903-04-19">19 avril 1903</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_janvier" title="26 janvier">26 janvier</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Louis_Anquetin" title="Louis Anquetin">Louis Anquetin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a> et <a href="/wiki/Aquarelliste" title="Aquarelliste">aquarelliste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1932-08-19" data-sort-value="1932-08-19">19 août 1932</time>).</li> <li><a href="/wiki/Arturo_Ferrari" title="Arturo Ferrari">Arturo Ferrari</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1932-10-31" data-sort-value="1932-10-31">31 octobre 1932</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/29_janvier" title="29 janvier">29 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Gustave_Krafft" title="Gustave Krafft">Gustave Krafft</a>, <a href="/wiki/Architecte" title="Architecte">architecte</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1927-09-13" data-sort-value="1927-09-13">13 septembre 1927</time>).</li> <li><a href="/wiki/31_janvier" title="31 janvier">31 janvier</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Jacques-%C3%89mile_Blanche" title="Jacques-Émile Blanche">Jacques-Émile Blanche</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> et <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1942-09-30" data-sort-value="1942-09-30">30 septembre 1942</time>).</li> <li><a href="/wiki/Georges_Le_Meilleur" title="Georges Le Meilleur">Georges Le Meilleur</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1945-06-09" data-sort-value="1945-06-09">9 juin 1945</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_f%C3%A9vrier" title="6 février">6 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_Ier_de_Bulgarie" class="mw-redirect" title="Ferdinand Ier de Bulgarie">Ferdinand <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Bulgarie</a> († <time class="nowrap" datetime="1948-08-14" data-sort-value="1948-08-14">14 août 1948</time>).</li> <li><a href="/wiki/8_f%C3%A9vrier" title="8 février">8 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9odore_Haas" title="Théodore Haas">Théodore Haas</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Peinture_animali%C3%A8re" title="Peinture animalière">animalier</a>, <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> et <a href="/wiki/Enseignant" title="Enseignant">enseignant</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-02-24" data-sort-value="1933-02-24">24 février 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_f%C3%A9vrier" title="10 février">10 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Henri-G%C3%A9d%C3%A9on_Daloz" title="Henri-Gédéon Daloz">Henri-Gédéon Daloz</a>, <a href="/wiki/Photographe" title="Photographe">photographe</a>, <a href="/wiki/Aquarelle" title="Aquarelle">aquarelliste</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1941-11-04" data-sort-value="1941-11-04">4 novembre 1941</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_f%C3%A9vrier" title="15 février">15 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Edouard_Guillaume" class="mw-redirect" title="Charles Edouard Guillaume">Charles Edouard Guillaume</a>, <a href="/wiki/Physicien" title="Physicien">physicien</a> <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">suisse</a> († <time class="nowrap" datetime="1938-06-13" data-sort-value="1938-06-13">13 juin 1938</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_f%C3%A9vrier" title="16 février">16 février</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Jeanne_Labric" title="Jeanne Labric">Jeanne Labric</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Broderie" title="Broderie">brodeuse d'art</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1947-02-24" data-sort-value="1947-02-24">24 février 1947</time>).</li> <li><a href="/wiki/Charles_Roussel_(peintre)" title="Charles Roussel (peintre)">Charles Roussel</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1936-03-15" data-sort-value="1936-03-15">15 mars 1936</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/18_f%C3%A9vrier" title="18 février">18 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Joseph_Grani%C3%A9" title="Joseph Granié">Joseph Granié</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1915-08-13" data-sort-value="1915-08-13">13 août 1915</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_f%C3%A9vrier" title="21 février">21 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Pierre_de_Br%C3%A9ville" title="Pierre de Bréville">Pierre de Bréville</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1949-09-24" data-sort-value="1949-09-24">24 septembre 1949</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_f%C3%A9vrier" title="25 février">25 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Rudolf_Steiner" title="Rudolf Steiner">Rudolf Steiner</a>, fondateur de l'<a href="/wiki/Anthroposophie" title="Anthroposophie">anthroposophie</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> († <time class="nowrap" datetime="1925-03-30" data-sort-value="1925-03-30">30 mars 1925</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/3_mars" title="3 mars">3 mars</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Anatole_Baju" title="Anatole Baju">Anatole Baju</a>, <a href="/wiki/Journaliste" title="Journaliste">journaliste</a> et <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <a href="/wiki/1903" title="1903">1903</a>).</li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Maury" title="François Maury">François Maury</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1933-06-29" data-sort-value="1933-06-29">29 juin 1933</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/4_mars" title="4 mars">4 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Cyrille_Besset" title="Cyrille Besset">Cyrille Besset</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1902-12-17" data-sort-value="1902-12-17">17 décembre 1902</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_mars" title="9 mars">9 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Giuseppe_Casciaro" title="Giuseppe Casciaro">Giuseppe Casciaro</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Peinture_de_paysage" title="Peinture de paysage">paysagiste</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1941-10-25" data-sort-value="1941-10-25">25 octobre 1941</time>).</li> <li><a href="/wiki/11_mars" title="11 mars">11 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Albert_Depr%C3%A9" title="Albert Depré">Albert Depré</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1937-11-26" data-sort-value="1937-11-26">26 novembre 1937</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_mars" title="14 mars">14 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/George_Desvalli%C3%A8res" title="George Desvallières">George Desvallières</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1950-10-05" data-sort-value="1950-10-05">5 octobre 1950</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_mars" title="15 mars">15 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferenc_Heltai" title="Ferenc Heltai">Ferenc Heltai</a>, homme politique hongrois († <time class="nowrap" datetime="1913-08-11" data-sort-value="1913-08-11">11 août 1913</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_mars" title="17 mars">17 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Laval" title="Charles Laval">Charles Laval</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1894-04-26" data-sort-value="1894-04-26">26 avril 1894</time>).</li> <li><a href="/wiki/19_mars" title="19 mars">19 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Hippolyte_de_La_Hamelinaye" title="Hippolyte de La Hamelinaye">Hippolyte de La Hamelinaye</a>, <a href="/wiki/Militaire" title="Militaire">militaire</a> et <a href="/wiki/Ing%C3%A9nieur_forestier" title="Ingénieur forestier">ingénieur forestier</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1935-07-29" data-sort-value="1935-07-29">29 juillet 1935</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_mars" title="22 mars">22 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Jeanne_Eliot" title="Jeanne Eliot">Jeanne Eliot</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <a href="/wiki/1937" title="1937">1937</a>).</li> <li><a href="/wiki/23_mars" title="23 mars">23 mars</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Francis_Bourne" title="Francis Bourne">Francis Bourne</a>, <a href="/wiki/Cardinal_(religion)" title="Cardinal (religion)">cardinal</a> <a href="/wiki/Grande-Bretagne" title="Grande-Bretagne">britannique</a>, <a href="/wiki/Archev%C3%AAque" title="Archevêque">archevêque</a> de <a href="/wiki/Westminster" title="Westminster">Westminster</a> († <time class="nowrap" datetime="1934-12-31" data-sort-value="1934-12-31">31 décembre 1934</time>).</li> <li><a href="/wiki/Armand_Point" title="Armand Point">Armand Point</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1932-02-06" data-sort-value="1932-02-06">6 février 1932</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/25_mars" title="25 mars">25 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Alfred-Jean_Broquelet" title="Alfred-Jean Broquelet">Alfred-Jean Broquelet</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a>, <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1957-06-12" data-sort-value="1957-06-12">12 juin 1957</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_mars" title="26 mars">26 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Kanz%C5%8D_Uchimura" class="mw-redirect" title="Kanzō Uchimura">Kanzō Uchimura</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> et <a href="/wiki/Religion" title="Religion">religieux</a> <a href="/wiki/Japon" title="Japon">japonais</a> († <time class="nowrap" datetime="1930-03-28" data-sort-value="1930-03-28">28 mars 1930</time>).</li> <li><a href="/wiki/27_mars" title="27 mars">27 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/J%C3%B3zsef_Koszta" title="József Koszta">József Koszta</a>, peintre hongrois († <time class="nowrap" datetime="1949-07-29" data-sort-value="1949-07-29">29 juillet 1949</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_mars" title="29 mars">29 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Paul-%C3%89lie_Ranson" title="Paul-Élie Ranson">Paul-Élie Ranson</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/Nabi_(peinture)" title="Nabi (peinture)">nabi</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1909-02-20" data-sort-value="1909-02-20">20 février 1909</time>).</li> <li><a href="/wiki/31_mars" title="31 mars">31 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Ernest-Pascal_Blanchard" title="Ernest-Pascal Blanchard">Ernest-Pascal Blanchard</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Vitrailliste" title="Vitrailliste">vitrailliste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († après <a href="/wiki/1923" title="1923">1923</a>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/3_avril" title="3 avril">3 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Weinberger" title="Charles Weinberger">Charles Weinberger</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> d'<a href="/wiki/Op%C3%A9rette" title="Opérette">opérettes</a> († <time class="nowrap" datetime="1939-11-01" data-sort-value="1939-11-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> novembre 1939</time>).</li> <li><a href="/wiki/4_avril" title="4 avril">4 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Alice_Dannenberg" title="Alice Dannenberg">Alice Dannenberg</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> d'origine <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> († <time class="nowrap" datetime="1948-06-28" data-sort-value="1948-06-28">28 juin 1948</time>).</li> <li><a href="/wiki/5_avril" title="5 avril">5 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Adolphe_Gumery" title="Adolphe Gumery">Adolphe Gumery</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-01-05" data-sort-value="1943-01-05">5 janvier 1943</time>).</li> <li><a href="/wiki/6_avril" title="6 avril">6 avril</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Francine_Charderon" title="Francine Charderon">Francine Charderon</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1928-10-25" data-sort-value="1928-10-25">25 octobre 1928</time>).</li> <li><a href="/wiki/Stanislas_de_Guaita" title="Stanislas de Guaita">Stanislas de Guaita</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a>, <a href="/wiki/Occultiste" class="mw-redirect" title="Occultiste">occultiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1897-12-19" data-sort-value="1897-12-19">19 décembre 1897</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/7_avril" title="7 avril">7 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9odore_Dub%C3%A9" title="Théodore Dubé">Théodore Dubé</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> d'origine <a href="/wiki/Canada" title="Canada">canadienne</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-09-08" data-sort-value="1943-09-08">8 septembre 1943</time>).</li> <li><a href="/wiki/13_avril" title="13 avril">13 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Willie_Redmond" title="Willie Redmond">Willie Redmond</a>, <a href="/wiki/Homme_politique" class="mw-redirect" title="Homme politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Royaume-Uni_de_Grande-Bretagne_et_d%27Irlande" title="Royaume-Uni de Grande-Bretagne et d&#39;Irlande">britannique (irlandais)</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-06-07" data-sort-value="1917-06-07">7 juin 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_avril" title="14 avril">14 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Francisque_Delmas" title="Francisque Delmas">Jean-Francisque Delmas</a>, <a href="/wiki/Chanteur" title="Chanteur">chanteur</a> d'<a href="/wiki/Op%C3%A9ra" title="Opéra">opéra</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-09-29" data-sort-value="1933-09-29">29 septembre 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/24_avril" title="24 avril">24 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Viktor_Oliva" title="Viktor Oliva">Viktor Oliva</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Affichiste" title="Affichiste">affichiste</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a>, <a href="/wiki/Autriche-Hongrie" title="Autriche-Hongrie">austro-hongrois</a> puis <a href="/wiki/Tch%C3%A9coslovaquie" title="Tchécoslovaquie">tchécoslovaque</a> († <time class="nowrap" datetime="1928-04-05" data-sort-value="1928-04-05">5 avril 1928</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_avril" title="25 avril">25 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Rudolf_Dittrich" title="Rudolf Dittrich">Rudolf Dittrich</a>, <a href="/wiki/Musicien" title="Musicien">musicien</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> († <time class="nowrap" datetime="1919-01-16" data-sort-value="1919-01-16">16 janvier 1919</time>).</li> <li><a href="/wiki/27_avril" title="27 avril">27 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Georgi_Lvovitch_Catoire" class="mw-redirect" title="Georgi Lvovitch Catoire">Georgi Lvovitch Catoire</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> puis <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a> d’origine <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1926-05-21" data-sort-value="1926-05-21">21 mai 1926</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_avril" title="29 avril">29 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Achille_Laug%C3%A9" title="Achille Laugé">Achille Laugé</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Postimpressionnisme" title="Postimpressionnisme">post-impressionniste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1944-06-02" data-sort-value="1944-06-02">2 juin 1944</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_mai" title="6 mai">6 mai</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Motilal_Nehru" title="Motilal Nehru">Motilal Nehru</a>, activiste indien († <time class="nowrap" datetime="1931-02-06" data-sort-value="1931-02-06">6 février 1931</time>).</li> <li><a href="/wiki/Rabindranath_Tagore" title="Rabindranath Tagore">Tagore</a> (Rabindranãth Thakur), <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/Inde" title="Inde">indien</a> († <time class="nowrap" datetime="1941-08-07" data-sort-value="1941-08-07">7 août 1941</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/12_mai" title="12 mai">12 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Ivan_Caryll" title="Ivan Caryll">Ivan Caryll</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1921-11-29" data-sort-value="1921-11-29">29 novembre 1921</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_mai" title="15 mai">15 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Marie-Emmanuel-Augustin_Savard" title="Marie-Emmanuel-Augustin Savard">Marie-Emmanuel-Augustin Savard</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a>, <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> et <a href="/wiki/P%C3%A9dagogue" class="mw-redirect" title="Pédagogue">pédagogue</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1942-12-06" data-sort-value="1942-12-06">6 décembre 1942</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_mai" title="17 mai">17 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Maxime_Maufra" title="Maxime Maufra">Maxime Maufra</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> et <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1918-05-23" data-sort-value="1918-05-23">23 mai 1918</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_mai" title="18 mai">18 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdo_Vesel" title="Ferdo Vesel">Ferdo Vesel</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Serbie" title="Principauté de Serbie">serbe</a> puis <a href="/wiki/R%C3%A9publique_f%C3%A9d%C3%A9rative_socialiste_de_Yougoslavie" title="République fédérative socialiste de Yougoslavie">yougoslave</a> († <time class="nowrap" datetime="1946-07-28" data-sort-value="1946-07-28">28 juillet 1946</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_mai" title="28 mai">28 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Carl_Leopold_Sj%C3%B6berg" title="Carl Leopold Sjöberg">Carl Leopold Sjöberg</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/M%C3%A9decin" title="Médecin">médecin</a> <a href="/wiki/Su%C3%A8de" title="Suède">suédois</a> († <time class="nowrap" datetime="1900-01-26" data-sort-value="1900-01-26">26 janvier 1900</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/17_juin" title="17 juin">17 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Sidney_Jones" title="Sidney Jones">Sidney Jones</a>, <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglais</a> († <time class="nowrap" datetime="1946-01-29" data-sort-value="1946-01-29">29 janvier 1946</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_juin" title="18 juin">18 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Marcelle_Tiard" title="Marcelle Tiard">Marcelle Tiard</a>, <a href="/wiki/Esp%C3%A9rantiste" title="Espérantiste">espérantiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1932-06-01" data-sort-value="1932-06-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> juin 1932</time>).</li> <li><a href="/wiki/19_juin" title="19 juin">19 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Rizal" title="José Rizal">José Rizal</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a>, <a href="/wiki/Romancier" title="Romancier">romancier</a>, <a href="/wiki/M%C3%A9decin" title="Médecin">médecin</a> et <a href="/wiki/Chirurgie" title="Chirurgie">chirurgien</a> <a href="/wiki/Ophtalmologue" class="mw-redirect" title="Ophtalmologue">ophtalmologue</a> <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">philippin</a> († <time class="nowrap" datetime="1896-12-30" data-sort-value="1896-12-30">30 décembre 1896</time>).</li> <li><a href="/wiki/20_juin" title="20 juin">20 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Frederick_Gowland_Hopkins" title="Frederick Gowland Hopkins">Frederick Gowland Hopkins</a>, <a href="/wiki/Physiologiste" class="mw-redirect" title="Physiologiste">physiologiste</a> et <a href="/wiki/Chimiste" title="Chimiste">chimiste</a> <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannique</a> († <time class="nowrap" datetime="1947-05-16" data-sort-value="1947-05-16">16 mai 1947</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_juin" title="29 juin">29 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Pedro_Figari" title="Pedro Figari">Pedro Figari</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">uruguayen</a> († <time class="nowrap" datetime="1938-07-24" data-sort-value="1938-07-24">24 juillet 1938</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_juillet" title="5 juillet">5 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Fernand_Cocq" title="Fernand Cocq">Fernand Cocq</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1940-12-11" data-sort-value="1940-12-11">11 décembre 1940</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_juillet" title="10 juillet">10 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Albert_Dagnaux" title="Albert Dagnaux">Albert Dagnaux</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-11-22" data-sort-value="1933-11-22">22 novembre 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/11_juillet" title="11 juillet">11 juillet</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Delame" title="René Delame">René Delame</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industriel</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-06-27" data-sort-value="1943-06-27">27 juin 1943</time>).</li> <li><a href="/wiki/Maurice_Wilmotte" title="Maurice Wilmotte">Maurice Wilmotte</a>, <a href="/wiki/Romanistique" title="Romanistique">romaniste</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1942-06-09" data-sort-value="1942-06-09">9 juin 1942</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/12_juillet" title="12 juillet">12 juillet</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Anton_Arenski" title="Anton Arenski">Anton Arenski</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-02-25" data-sort-value="1906-02-25">25 février 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Broerman" title="Eugène Broerman">Eugène Broerman</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1932-10-07" data-sort-value="1932-10-07">7 octobre 1932</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/14_juillet" title="14 juillet">14 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Edmond_Tapissier" title="Edmond Tapissier">Edmond Tapissier</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Tapisserie#Techniques" title="Tapisserie">cartonnier</a>, <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a> et <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-04-27" data-sort-value="1943-04-27">27 avril 1943</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_juillet" title="16 juillet">16 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Robert_Randolph_Bruce" title="Robert Randolph Bruce">Robert Randolph Bruce</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Canada" title="Canada">canadien</a> († <time class="nowrap" datetime="1942-02-21" data-sort-value="1942-02-21">21 février 1942</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_juillet" title="18 juillet">18 juillet</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Fabio_Fabbi_(peintre)" class="mw-redirect" title="Fabio Fabbi (peintre)">Fabio Fabbi</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1946-09-24" data-sort-value="1946-09-24">24 septembre 1946</time>).</li> <li><a href="/wiki/Lucien_Simon" title="Lucien Simon">Lucien Simon</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Aquarelliste" title="Aquarelliste">aquarelliste</a>, <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a> et <a href="/wiki/Lithographe" class="mw-redirect" title="Lithographe">lithographe</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1945-10-13" data-sort-value="1945-10-13">13 octobre 1945</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/19_juillet" title="19 juillet">19 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Park_Yeong-hyo" title="Park Yeong-hyo">Park Yeong-hyo</a>, homme politique coréen de la dynastie Joseon († <time class="nowrap" datetime="1939-09-21" data-sort-value="1939-09-21">21 septembre 1939</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_juillet" title="21 juillet">21 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Victor_Leydet_(peintre)" title="Victor Leydet (peintre)">Victor Leydet</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Sc%C3%A8ne_de_genre" title="Scène de genre">de genre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1904-10-20" data-sort-value="1904-10-20">20 octobre 1904</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_juillet" title="25 juillet">25 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Henri_Roger_(homme_politique)" title="Henri Roger (homme politique)">Henri Roger</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-12-09" data-sort-value="1917-12-09">9 décembre 1917</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_ao%C3%BBt" title="1er août"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;août</a>&#160;: <a href="/wiki/Vibeke_Salicath" title="Vibeke Salicath">Vibeke Salicath</a>, <a href="/wiki/Philanthropie" title="Philanthropie">philanthrope</a>, <a href="/wiki/F%C3%A9minisme" title="Féminisme">féministe</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">politicienne</a> <a href="/wiki/Danemark" title="Danemark">danoise</a> († <time class="nowrap" datetime="1921-04-22" data-sort-value="1921-04-22">22 avril 1921</time>).</li> <li><a href="/wiki/2_ao%C3%BBt" title="2 août">2 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Pieter_de_Josselin_de_Jong" title="Pieter de Josselin de Jong">Pieter de Josselin de Jong</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a>, <a href="/wiki/Aquarelle" title="Aquarelle">aquarelliste</a> et <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> <a href="/wiki/Pays-Bas" title="Pays-Bas">néerlandais</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-06-02" data-sort-value="1906-06-02">2 juin 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_ao%C3%BBt" title="9 août">9 août</a>&#160;: <a href="/wiki/John_William_Godward" title="John William Godward">John William Godward</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglais</a> († <time class="nowrap" datetime="1922-12-13" data-sort-value="1922-12-13">13 décembre 1922</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_ao%C3%BBt" title="21 août">21 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_de_Civry" title="Frédéric de Civry">Frédéric de Civry</a>, <a href="/wiki/Cyclisme" title="Cyclisme">coureur cycliste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1893-03-15" data-sort-value="1893-03-15">15 mars 1893</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_ao%C3%BBt" title="22 août">22 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Jean_Enders" title="Jean Enders">Jean Enders</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <a href="/wiki/1930" title="1930">1930</a> ou <a href="/wiki/1936" title="1936">1936</a>).</li> <li><a href="/wiki/25_ao%C3%BBt" title="25 août">25 août</a>&#160;: <a href="/wiki/William_Barbotin" title="William Barbotin">William Barbotin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a>, collaborateur de la presse <a href="/wiki/Libertaire" title="Libertaire">libertaire</a> († <time class="nowrap" datetime="1931-11-12" data-sort-value="1931-11-12">12 novembre 1931</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_septembre" title="5 septembre">5 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Albert_von_Mensdorff-Pouilly-Dietrichstein" title="Albert von Mensdorff-Pouilly-Dietrichstein">Albert von Mensdorff-Pouilly-Dietrichstein</a>, <a href="/wiki/Diplomate" title="Diplomate">diplomate</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> actif pendant la période <a href="/wiki/Autriche-Hongrie" title="Autriche-Hongrie">austro-hongroise</a> († <time class="nowrap" datetime="1945-06-15" data-sort-value="1945-06-15">15 juin 1945</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_septembre" title="17 septembre">17 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Francisco_%C3%81lvaro_Bueno_de_Paiva" title="Francisco Álvaro Bueno de Paiva">Francisco Álvaro Bueno de Paiva</a>, <a href="/wiki/Magistrat" title="Magistrat">magistrat</a> et <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">brésilien</a> († <time class="nowrap" datetime="1928-08-04" data-sort-value="1928-08-04">4 août 1928</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_septembre" title="21 septembre">21 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Marius_Borgeaud" title="Marius Borgeaud">Marius Borgeaud</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">suisse</a> († <time class="nowrap" datetime="1924-07-16" data-sort-value="1924-07-16">16 juillet 1924</time>).</li> <li><time class="nowrap" datetime="09-22" data-sort-value="09-22">22 septembre</time>&#160;: <a href="/wiki/C%C3%A9lestin_Rousseau" title="Célestin Rousseau">Célestin Rousseau</a>, espérantiste français (<abbr class="abbr" title="mort le">†</abbr>&#160;<time class="nowrap" datetime="1949-01-19" data-sort-value="1949-01-19">19 janvier 1949</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_septembre" title="25 septembre">25 septembre</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Rasmus_Andersen" title="Rasmus Andersen">Rasmus Andersen</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> <a href="/wiki/Danemark" title="Danemark">danois</a> († <time class="nowrap" datetime="1930-02-28" data-sort-value="1930-02-28">28 février 1930</time>).</li> <li><a href="/wiki/Guido_Boggiani" title="Guido Boggiani">Guido Boggiani</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a>, <a href="/wiki/Photographe" title="Photographe">photographe</a> et <a href="/wiki/Ethnologie" title="Ethnologie">ethnologue</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1902-05-07" data-sort-value="1902-05-07">7 mai 1902</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/26_septembre" title="26 septembre">26 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Josep_Sanyas" title="Josep Sanyas">Josep Sanyas</a> militaire et poète français (<abbr class="abbr" title="mort le">†</abbr>&#160;<time class="nowrap" datetime="1912-06-04" data-sort-value="1912-06-04">4 juin 1912</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_septembre" title="29 septembre">29 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Balay" title="Charles Balay">Charles Balay</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Miniature_(portrait)" title="Miniature (portrait)">miniaturiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-02-17" data-sort-value="1943-02-17">17 février 1943</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_octobre" title="1er octobre"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Anna_Brigadere" title="Anna Brigadere">Anna Brigadere</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivaine</a> <a href="/wiki/Lettonie" title="Lettonie">lettonne</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-06-25" data-sort-value="1933-06-25">25 juin 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/4_octobre" title="4 octobre">4 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Frederic_Remington" title="Frederic Remington">Frederic Remington</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a> et <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">américain</a> († <time class="nowrap" datetime="1909-12-26" data-sort-value="1909-12-26">26 décembre 1909</time>).</li> <li><a href="/wiki/5_octobre" title="5 octobre">5 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Ismael_Montes" title="Ismael Montes">Ismael Montes</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9ral" title="Général">général</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Bolivie" title="Bolivie">bolivien</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-10-16" data-sort-value="1933-10-16">16 octobre 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_octobre" title="9 octobre">9 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/%C3%89milie_Desjeux" title="Émilie Desjeux">Émilie Desjeux</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1957-04-23" data-sort-value="1957-04-23">23 avril 1957</time>).</li> <li><a href="/wiki/11_octobre" title="11 octobre">11 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Eille_Norwood" title="Eille Norwood">Eille Norwood</a>, acteur britannique († <time class="nowrap" datetime="1948-12-24" data-sort-value="1948-12-24">24 décembre 1948</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_octobre" title="14 octobre">14 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_Le_Febvre" title="Georges Le Febvre">Georges Le Febvre</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1912-02-26" data-sort-value="1912-02-26">26 février 1912</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_octobre" title="16 octobre">16 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Heinrich_Yorck_von_Wartenburg" title="Heinrich Yorck von Wartenburg">Heinrich Yorck von Wartenburg</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1923-02-24" data-sort-value="1923-02-24">24 février 1923</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_octobre" title="17 octobre">17 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Andre%C3%AF_Riaboutchkine" class="mw-redirect" title="Andreï Riaboutchkine">Andreï Riaboutchkine</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> († <time class="nowrap" datetime="1904-04-27" data-sort-value="1904-04-27">27 avril 1904</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_octobre" title="30 octobre">30 octobre</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Emil_Albes" title="Emil Albes">Emil Albes</a>, acteur, metteur en scène et réalisateur allemand († <time class="nowrap" datetime="1923-04-22" data-sort-value="1923-04-22">22 avril 1923</time>).</li> <li><a href="/wiki/Antoine_Bourdelle" title="Antoine Bourdelle">Antoine Bourdelle</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1929-10-01" data-sort-value="1929-10-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> octobre 1929</time>).</li> <li><a href="/wiki/Alphonse_Roubichou" title="Alphonse Roubichou">Alphonse Roubichou</a>, peintre impressionniste français († <time class="nowrap" datetime="1938-04-13" data-sort-value="1938-04-13">13 avril 1938</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_novembre" title="6 novembre">6 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/James_Naismith" title="James Naismith">James Naismith</a>, inventeur <a href="/wiki/Canada" title="Canada">canadien</a> du jeu de <a href="/wiki/Basket-ball" title="Basket-ball">basket-ball</a> († <time class="nowrap" datetime="1939-11-28" data-sort-value="1939-11-28">28 novembre 1939</time>).</li> <li><a href="/wiki/7_novembre" title="7 novembre">7 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Lesser_Ury" title="Lesser Ury">Lesser Ury</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1931-10-18" data-sort-value="1931-10-18">18 octobre 1931</time>).</li> <li><a href="/wiki/8_novembre" title="8 novembre">8 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_Guigue" title="Georges Guigue">Georges Guigue</a>, <a href="/wiki/Historien" title="Historien">historien</a> et <a href="/wiki/Archiviste" title="Archiviste">archiviste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1926-09-27" data-sort-value="1926-09-27">27 septembre 1926</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_novembre" title="9 novembre">9 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Maxime_Noir%C3%A9" title="Maxime Noiré">Maxime Noiré</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1927-07-04" data-sort-value="1927-07-04">4 juillet 1927</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_novembre" title="10 novembre">10 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Robert_Innes" title="Robert Innes">Robert Innes</a>, <a href="/wiki/Astronome" title="Astronome">astronome</a> <a href="/wiki/Afrique_du_Sud" title="Afrique du Sud">sud-africain</a> († <time class="nowrap" datetime="1933-03-13" data-sort-value="1933-03-13">13 mars 1933</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_novembre" title="14 novembre">14 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Hans_von_Zois" title="Hans von Zois">Hans von Zois</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> († <time class="nowrap" datetime="1924-01-05" data-sort-value="1924-01-05">5 janvier 1924</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_novembre" title="15 novembre">15 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Edmond_Louyot" title="Edmond Louyot">Edmond Louyot</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1920-01-17" data-sort-value="1920-01-17">17 janvier 1920</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_novembre" title="17 novembre">17 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Sp%C3%BDros_Sam%C3%A1ras" title="Spýros Samáras">Spýros Samáras</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Gr%C3%A8ce" title="Grèce">grec</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-03-25" data-sort-value="1917-03-25">25 mars 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/24_novembre" title="24 novembre">24 novembre</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Alexe%C3%AF_Bellegarde" title="Alexeï Bellegarde">Alexeï Bellegarde</a>, haut fonctionnaire russe († <time class="nowrap" datetime="1942-03-28" data-sort-value="1942-03-28">28 mars 1942</time>).</li> <li><a href="/wiki/Ernest-Marie_Pernelle" title="Ernest-Marie Pernelle">Ernest-Marie Pernelle</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1950-12-06" data-sort-value="1950-12-06">6 décembre 1950</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/26_novembre" title="26 novembre">26 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_Souillet" title="Georges Souillet">Georges Souillet</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1947-01-13" data-sort-value="1947-01-13">13 janvier 1947</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_novembre" title="30 novembre">30 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Ludwig_Thuille" title="Ludwig Thuille">Ludwig Thuille</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a>, <a href="/wiki/P%C3%A9dagogie" title="Pédagogie">pédagogue</a> et <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_de_la_musique" title="Théorie de la musique">théoricien</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> († <time class="nowrap" datetime="1907-02-05" data-sort-value="1907-02-05">5 février 1907</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/4_d%C3%A9cembre" title="4 décembre">4 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Germain_David-Nillet" title="Germain David-Nillet">Germain David-Nillet</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> de <a href="/wiki/Sc%C3%A8ne_de_genre" title="Scène de genre">genre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1932-10-12" data-sort-value="1932-10-12">12 octobre 1932</time>).</li> <li><a href="/wiki/7_d%C3%A9cembre" title="7 décembre">7 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Nardi" title="François Nardi">François Nardi</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> d'origine <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italienne</a> († <time class="nowrap" datetime="1936-11-28" data-sort-value="1936-11-28">28 novembre 1936</time>).</li> <li><a href="/wiki/8_d%C3%A9cembre" title="8 décembre">8 décembre</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Aristide_Maillol" title="Aristide Maillol">Aristide Maillol</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1944-09-27" data-sort-value="1944-09-27">27 septembre 1944</time>).</li> <li><a href="/wiki/Georges_M%C3%A9li%C3%A8s" title="Georges Méliès">Georges Méliès</a>, <a href="/wiki/R%C3%A9alisateur" title="Réalisateur">réalisateur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1938-01-21" data-sort-value="1938-01-21">21 janvier 1938</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/9_d%C3%A9cembre" title="9 décembre">9 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/H%C3%A9l%C3%A8ne_Smith" title="Hélène Smith">Hélène Smith</a>, <a href="/wiki/M%C3%A9dium_(spiritualit%C3%A9)" class="mw-redirect" title="Médium (spiritualité)">médium</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">suisse</a> († <time class="nowrap" datetime="1929-06-10" data-sort-value="1929-06-10">10 juin 1929</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_d%C3%A9cembre" title="10 décembre">10 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Guillaume_Van_Strydonck" title="Guillaume Van Strydonck">Guillaume Van Strydonck</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Pastel" title="Pastel">pastelliste</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1937-07-02" data-sort-value="1937-07-02">2 juillet 1937</time>).</li> <li><a href="/wiki/13_d%C3%A9cembre" title="13 décembre">13 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Giorgio_Belloni" title="Giorgio Belloni">Giorgio Belloni</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1944-04-12" data-sort-value="1944-04-12">12 avril 1944</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_d%C3%A9cembre" title="14 décembre">14 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A9on_Eyrolles" title="Léon Eyrolles">Léon Eyrolles</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> et <a href="/wiki/Homme_d%27affaires" class="mw-redirect" title="Homme d&#39;affaires">entrepreneur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1945-12-03" data-sort-value="1945-12-03">3 décembre 1945</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_d%C3%A9cembre" title="16 décembre">16 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Antonio_de_La_Gandara" title="Antonio de La Gandara">Antonio de La Gandara</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a>, <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a>, <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a> et <a href="/wiki/Pastel" title="Pastel">pastelliste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-06-30" data-sort-value="1917-06-30">30 juin 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/19_d%C3%A9cembre" title="19 décembre">19 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Italo_Svevo" title="Italo Svevo">Italo Svevo</a> (Ettore Schmitz), <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1928-09-13" data-sort-value="1928-09-13">13 septembre 1928</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_d%C3%A9cembre" title="28 décembre">28 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Paolo_Gaidano" title="Paolo Gaidano">Paolo Gaidano</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1916-02-03" data-sort-value="1916-02-03">3 février 1916</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_d%C3%A9cembre" title="30 décembre">30 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Senofonte_Squinabol" title="Senofonte Squinabol">Senofonte Squinabol</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9ologue" title="Géologue">géologue</a> et <a href="/wiki/Botaniste" title="Botaniste">botaniste</a> <a href="/wiki/Italiens" title="Italiens">italien</a> († <a href="/wiki/1941" title="1941">11 mai 1941</a>)</li> <li><a href="/wiki/31_d%C3%A9cembre" title="31 décembre">31 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Ren%C3%A9-Xavier_Prinet" class="mw-redirect" title="René-Xavier Prinet">René-Xavier Prinet</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1946-01-26" data-sort-value="1946-01-26">26 janvier 1946</time>).</li></ul> <ul><li>Date précise inconnue&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Camille_Bourget" title="Camille Bourget">Camille Bourget</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <a href="/wiki/1924" title="1924">1924</a>).</li> <li><a href="/wiki/Kiyohara_Tama" title="Kiyohara Tama">Kiyohara Tama</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Japon" title="Japon">japonaise</a> († <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>).</li> <li><a href="/wiki/Henry_Marks" title="Henry Marks">Henry Marks</a>, homme d'affaires, homme politique et philanthrope fidjien († <time class="nowrap" datetime="1938-06-05" data-sort-value="1938-06-05">5 juin 1938</time>).</li> <li><a href="/wiki/Mikha%C3%AFl_Matiouchine" title="Mikhaïl Matiouchine">Mikhaïl Matiouchine</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> puis <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">soviétique</a> († <time class="nowrap" datetime="1934-10-14" data-sort-value="1934-10-14">14 octobre 1934</time>).</li> <li><a href="/wiki/Ba%C4%9Fdatl%C4%B1_Mehmed_Hadi_Pacha" title="Bağdatlı Mehmed Hadi Pacha">Bağdatlı Mehmed Hadi Pacha</a>, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> de l'<a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">Empire ottoman</a> († 1932).</li> <li><a href="/wiki/Lazzaro_Pasini" title="Lazzaro Pasini">Lazzaro Pasini</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> († 1949).</li> <li><a href="/wiki/Mohamed_Ben_Ali_R%27bati" title="Mohamed Ben Ali R&#39;bati">Mohamed Ben Ali R'bati</a>, peintre marocain († 1939).</li> <li><a href="/wiki/Louis_Eug%C3%A8ne_Roy" title="Louis Eugène Roy">Louis Eugène Roy</a>, homme politique haïtien († <time class="nowrap" datetime="1939-10-29" data-sort-value="1939-10-29">29 octobre 1939</time>).</li> <li><a href="/wiki/Mikhail_Touchmalov" title="Mikhail Touchmalov">Mikhail Touchmalov</a>, <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> d'origine <a href="/wiki/G%C3%A9orgie_(pays)" title="Géorgie (pays)">géorgienne</a> († 1896).</li> <li><a href="/wiki/Hermine_Lanct%C3%B4t" title="Hermine Lanctôt">Hermine Lanctôt</a>, autrice, journaliste et institutrice <a href="/wiki/Qu%C3%A9bec" title="Québec">québécoise</a> († <time class="nowrap" datetime="1943-04-09" data-sort-value="1943-04-09">9 avril 1943</time>).</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Décès_en_1861"><span id="D.C3.A9c.C3.A8s_en_1861"></span><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_en_1861" title="Catégorie:Décès en 1861">Décès en 1861</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Décès en 1861" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Décès en 1861"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/10_janvier" title="10 janvier">10 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Leopold_von_Gerlach" title="Leopold von Gerlach">Leopold von Gerlach</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">prussien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1790-09-17" data-sort-value="1790-09-17">17 septembre 1790</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_janvier" title="17 janvier">17 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Lola_Montez" title="Lola Montez">Lola Montès</a>, <a href="/wiki/Danseuse" class="mw-redirect" title="Danseuse">danseuse</a> et maîtresse du roi <a href="/wiki/Louis_Ier_(roi_de_Bavi%C3%A8re)" title="Louis Ier (roi de Bavière)">Louis <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Bavière</a> (° <time class="nowrap" datetime="1821-02-17" data-sort-value="1821-02-17">17 février 1821</time>).</li> <li><a href="/wiki/27_janvier" title="27 janvier">27 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Edme_Dum%C3%A9e" title="Edme Dumée">Edme Dumée</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/D%C3%A9corateur_(th%C3%A9%C3%A2tre)" title="Décorateur (théâtre)">décorateur de théâtre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1792-11" data-sort-value="1792-11">novembre 1792</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_f%C3%A9vrier" title="1er février"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;février</a>&#160;: <a href="/wiki/Joseph_Ridgway" title="Joseph Ridgway">Joseph Ridgway</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">américain</a> (° <time class="nowrap" datetime="1783-05-06" data-sort-value="1783-05-06">6 mai 1783</time>).</li> <li><a href="/wiki/2_f%C3%A9vrier" title="2 février">2 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9ophane_V%C3%A9nard" title="Théophane Vénard">Théophane Vénard</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique" title="Prêtre catholique">prêtre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> des <a href="/wiki/Missions_%C3%A9trang%C3%A8res_de_Paris" title="Missions étrangères de Paris">Missions étrangères de Paris</a> (° <time class="nowrap" datetime="1829-11-21" data-sort-value="1829-11-21">21 novembre 1829</time>).</li> <li><a href="/wiki/3_f%C3%A9vrier" title="3 février">3 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Pierre_Joseph_Fran%C3%A7ois_Bosquet" class="mw-redirect" title="Pierre Joseph François Bosquet">Pierre Joseph François Bosquet</a>, <a href="/wiki/Mar%C3%A9chal_de_France" title="Maréchal de France">maréchal de France</a> (° <time class="nowrap" datetime="1810-11-08" data-sort-value="1810-11-08">8 novembre 1810</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_f%C3%A9vrier" title="9 février">9 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Francis_Danby" title="Francis Danby">Francis Danby</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Irlande_(pays)" title="Irlande (pays)">irlandais</a> (° <time class="nowrap" datetime="1793-11-16" data-sort-value="1793-11-16">16 novembre 1793</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_f%C3%A9vrier" title="21 février">21 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Carl_Wilhelm_von_Heideck" title="Carl Wilhelm von Heideck">Carl Wilhelm von Heideck</a>, <a href="/wiki/Militaire" title="Militaire">militaire</a>, <a href="/wiki/Philhell%C3%A9nisme" title="Philhellénisme">philhellène</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Bavi%C3%A8re" title="Bavière">bavarois</a> (° <time class="nowrap" datetime="1788-12-06" data-sort-value="1788-12-06">6 décembre 1788</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/4_mars" title="4 mars">4</a>-<a href="/wiki/5_mars" title="5 mars">5 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Ippolito_Nievo" title="Ippolito Nievo">Ippolito Nievo</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/Romantisme" title="Romantisme">romantique</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1831-11-30" data-sort-value="1831-11-30">30 novembre 1831</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_mars" title="10 mars">10 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Taras_Chevtchenko" title="Taras Chevtchenko">Taras Chevtchenko</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Ethnographie" title="Ethnographie">ethnographe</a> et <a href="/wiki/Humanisme" title="Humanisme">humaniste</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> (° <time class="nowrap" datetime="1814-03-09" data-sort-value="1814-03-09">9 mars 1814</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_mars" title="14 mars">14 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Louis_Niedermeyer" title="Louis Niedermeyer">Louis Niedermeyer</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> et <a href="/wiki/P%C3%A9dagogie" title="Pédagogie">pédagogue</a> <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">suisse</a> et <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1802-04-27" data-sort-value="1802-04-27">27 avril 1802</time>).</li> <li><a href="/wiki/21_mars" title="21 mars">21 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Ana_Mar%C3%ADa_de_Huarte_y_Mu%C3%B1iz" title="Ana María de Huarte y Muñiz">Ana María de Huarte y Muñiz</a>, impératrice du <a href="/wiki/Mexique" title="Mexique">Mexique</a> (° <time class="nowrap" datetime="1786-01-17" data-sort-value="1786-01-17">17 janvier 1786</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_avril" title="5 avril">5 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_de_Mee%C3%BBs" title="Ferdinand de Meeûs">Ferdinand de Meeûs</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_du_monde_des_affaires" title="Personnalité du monde des affaires">homme d'affaires</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> (° <time class="nowrap" datetime="1798-05-28" data-sort-value="1798-05-28">28 mai 1798</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_avril" title="10 avril">10 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Dumas_(acad%C3%A9micien)" title="Jean-Baptiste Dumas (académicien)">Jean-Baptiste Dumas</a>, homme politique français (° <time class="nowrap" datetime="1777-11-12" data-sort-value="1777-11-12">12 novembre 1777</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/7_mai" title="7 mai">7 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A1szl%C3%B3_Teleki" title="László Teleki">László Teleki</a>, écrivain et homme politique hongrois (° <time class="nowrap" datetime="1811-02-11" data-sort-value="1811-02-11">11 février 1811</time>).</li> <li><a href="/wiki/13_mai" title="13 mai">13 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/William_Henry_Fitton" title="William Henry Fitton">William Henry Fitton</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9ologie" title="Géologie">géologue</a> <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannique</a> (° <time class="nowrap" datetime="1780-01" data-sort-value="1780-01">janvier 1780</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_mai" title="29 mai">29 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Joachim_Lelewel" title="Joachim Lelewel">Joachim Lelewel</a>, <a href="/wiki/Historien" title="Historien">historien</a>, <a href="/wiki/Numismate" class="mw-redirect" title="Numismate">numismate</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">politicien</a> <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">polonais</a> (° <time class="nowrap" datetime="1786-03-22" data-sort-value="1786-03-22">22 mars 1786</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_juin" title="6 juin">6 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Camillo_Cavour" title="Camillo Cavour">Camillo Cavour</a>, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> <a href="/wiki/Pi%C3%A9mont" title="Piémont">piémontais</a> (° <time class="nowrap" datetime="1810-08-10" data-sort-value="1810-08-10">10 août 1810</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_juin" title="15 juin">15 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Thomas_Choe_Yang-eop" title="Thomas Choe Yang-eop">Thomas Choe Yang-eop</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique" title="Prêtre catholique">prêtre catholique</a> <a href="/wiki/Cor%C3%A9e" title="Corée">coréen</a> (° <time class="nowrap" datetime="1821-03-01" data-sort-value="1821-03-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mars 1821</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_juin" title="25 juin">25 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Abd%C3%BClmecid_Ier" title="Abdülmecid Ier">Abdülmecid Ier</a>, <a href="/wiki/Dynastie_ottomane" title="Dynastie ottomane">Sultan ottoman</a> (° <time class="nowrap" datetime="1823-04-23" data-sort-value="1823-04-23">23 avril 1823</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_juin" title="29 juin">29 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Elizabeth_Barrett_Browning" title="Elizabeth Barrett Browning">Elizabeth Barrett Browning</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivaine</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglaise</a> (° <time class="nowrap" datetime="1806-03-06" data-sort-value="1806-03-06">6 mars 1806</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_juillet" title="5 juillet">5 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Wilhelm_Herbig" title="Wilhelm Herbig">Wilhelm Herbig</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1788-04-23" data-sort-value="1788-04-23">23 avril 1788</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_juillet" title="15 juillet">15 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Adam_Jerzy_Czartoryski" title="Adam Jerzy Czartoryski">Adam Jerzy Czartoryski</a>, prince, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> et <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">polonais</a> (° <time class="nowrap" datetime="1770-01-14" data-sort-value="1770-01-14">14 janvier 1770</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/9_ao%C3%BBt" title="9 août">9 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Vincent_Novello" title="Vincent Novello">Vincent Novello</a>, <a href="/wiki/Musicien" title="Musicien">musicien</a> et <a href="/wiki/%C3%89diteur_de_musique_(m%C3%A9tier_du_livre)" class="mw-redirect" title="Éditeur de musique (métier du livre)">éditeur d’œuvres musicales</a> <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannique</a> (° <time class="nowrap" datetime="1781-09-06" data-sort-value="1781-09-06">6 septembre 1781</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_ao%C3%BBt" title="16 août">16 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Juan_Gregorio_Pujol" title="Juan Gregorio Pujol">Juan Gregorio Pujol</a>, <a href="/wiki/Avocat_(m%C3%A9tier)" title="Avocat (métier)">avocat</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Argentine" title="Argentine">argentin</a> (° <time class="nowrap" datetime="1817-11-27" data-sort-value="1817-11-27">27 novembre 1817</time>).</li> <li><a href="/wiki/17_ao%C3%BBt" title="17 août">17 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Johann_David_Passavant" title="Johann David Passavant">Johann David Passavant</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Conservateur_de_mus%C3%A9e" title="Conservateur de musée">conservateur de musée</a> et <a href="/wiki/Historien_de_l%27art" class="mw-redirect" title="Historien de l&#39;art">historien de l'art</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1787-09-18" data-sort-value="1787-09-18">18 septembre 1787</time>).</li> <li><a href="/wiki/24_ao%C3%BBt" title="24 août">24 août</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Pierre_Berthier" title="Pierre Berthier">Pierre Berthier</a>, <a href="/wiki/Min%C3%A9ralogie" title="Minéralogie">minéralogiste</a> et <a href="/wiki/G%C3%A9ologie" title="Géologie">géologue</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1782-07-03" data-sort-value="1782-07-03">3 juillet 1782</time>).</li> <li><a href="/wiki/Karl_August_Milde" title="Karl August Milde">Karl August Milde</a>, <a href="/wiki/Industrie" title="Industrie">industriel</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">prussien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1805-09-14" data-sort-value="1805-09-14">14 septembre 1805</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/14_septembre" title="14 septembre">14 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Fortunato_Santini" title="Fortunato Santini">Fortunato Santini</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique" title="Prêtre catholique">prêtre</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> et <a href="/wiki/Collectionneur" class="mw-redirect" title="Collectionneur">collectionneur</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1778-01-05" data-sort-value="1778-01-05">5 janvier 1778</time>).</li> <li><a href="/wiki/20_septembre" title="20 septembre">20 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Maximilien_Simon" title="Maximilien Simon">Maximilien Simon</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1797-03-08" data-sort-value="1797-03-08">8 mars 1797</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_septembre" title="29 septembre">29 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Abel_de_Pujol" class="mw-redirect" title="Abel de Pujol">Abel de Pujol</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/N%C3%A9oclassicisme" class="mw-redirect" title="Néoclassicisme">néoclassique</a> <a href="/wiki/Royaume_de_France" title="Royaume de France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1785-01-30" data-sort-value="1785-01-30">30 janvier 1785</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/21_octobre" title="21 octobre">21 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Pieter_Vanderghinste" title="Pieter Vanderghinste">Pieter Vanderghinste</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> (° <a href="/wiki/1789" title="1789">1789</a>).</li> <li><a href="/wiki/23_octobre" title="23 octobre">23 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Jorge_C%C3%B3rdova" title="Jorge Córdova">Jorge Córdova</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9ral" title="Général">général</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Bolivie" title="Bolivie">bolivien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1822-04-23" data-sort-value="1822-04-23">23 avril 1822</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/7_novembre" title="7 novembre">7 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_Diebolt" title="Georges Diebolt">Georges Diebolt</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1816-05-06" data-sort-value="1816-05-06">6 mai 1816</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_novembre" title="10 novembre">10 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Isidore_Geoffroy_Saint-Hilaire" title="Isidore Geoffroy Saint-Hilaire">Isidore Geoffroy Saint-Hilaire</a>, <a href="/wiki/Zoologiste" class="mw-redirect" title="Zoologiste">zoologiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1805-12-16" data-sort-value="1805-12-16">16 décembre 1805</time>).</li> <li><a href="/wiki/20_novembre" title="20 novembre">20 novembre</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Henri_Lacordaire" title="Henri Lacordaire">Henri Lacordaire</a>, <a href="/wiki/Religion" title="Religion">religieux</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%A9dicateur_(religion)" class="mw-redirect" title="Prédicateur (religion)">prédicateur</a>, <a href="/wiki/Journaliste" title="Journaliste">journaliste</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1802-05-12" data-sort-value="1802-05-12">12 mai 1802</time>).</li> <li><a href="/wiki/Pierre-Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Sarrus" title="Pierre-Frédéric Sarrus">Pierre-Frédéric Sarrus</a>, <a href="/wiki/Math%C3%A9maticien" title="Mathématicien">mathématicien</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1798-03-10" data-sort-value="1798-03-10">10 mars 1798</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/23_novembre" title="23 novembre">23 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Salvatore_Viale" title="Salvatore Viale">Salvatore Viale</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a> <a href="/wiki/Corse" title="Corse">corse</a> (° <time class="nowrap" datetime="1787-09-06" data-sort-value="1787-09-06">6 septembre 1787</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_novembre" title="26 novembre">26 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Wilhelm_Hensel" title="Wilhelm Hensel">Wilhelm Hensel</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1794-08-06" data-sort-value="1794-08-06">6 août 1794</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/14_d%C3%A9cembre" title="14 décembre">14 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Albert_de_Saxe-Cobourg-Gotha" title="Albert de Saxe-Cobourg-Gotha">Albert de Saxe-Cobourg-Gotha</a>, mari de la <a href="/wiki/Victoria_(reine)" title="Victoria (reine)">reine Victoria</a> fait <a href="/wiki/Prince_consort" class="mw-redirect" title="Prince consort">prince consort</a> par son épouse (° <time class="nowrap" datetime="1819-08-26" data-sort-value="1819-08-26">26 août 1819</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_d%C3%A9cembre" title="16 décembre">16 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Heinrich_Marschner" title="Heinrich Marschner">Heinrich Marschner</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> et <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> d'<a href="/wiki/Art_lyrique" title="Art lyrique">opéra</a> (° <time class="nowrap" datetime="1795-08-16" data-sort-value="1795-08-16">16 août 1795</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_d%C3%A9cembre" title="18 décembre">18 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Ernst_Ansch%C3%BCtz" title="Ernst Anschütz">Ernst Anschütz</a>, <a href="/wiki/Organiste" title="Organiste">organiste</a>, <a href="/wiki/Professeur_(enseignant)" class="mw-redirect" title="Professeur (enseignant)">professeur</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1780-10-28" data-sort-value="1780-10-28">28 octobre 1780</time>).</li></ul> <ul><li>Date inconnue&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Sofia_Cocea" title="Sofia Cocea">Sofia Cocea</a>, poétesse moldave devenue roumaine (° <a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a>).</li> <li><a href="/wiki/August_%C3%89douart" title="August Édouart">August Édouart</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1788-01-27" data-sort-value="1788-01-27">27 janvier 1788</time>).</li> <li><a href="/wiki/Onofrio_Zanotti" title="Onofrio Zanotti">Onofrio Zanotti</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d&#39;Italie (1861-1946)">italien</a> de l'<a href="/wiki/%C3%89cole_de_peinture_de_Bologne" title="École de peinture de Bologne">école bolonaise</a> (° <a href="/wiki/1787" title="1787">1787</a>).</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Jeal2011"><span class="ouvrage" id="Tim_Jeal2011">Tim Jeal, <cite class="italique">Explorers of the Nile&#160;: The Triumph and Tragedy of a Great Victorian Adventure</cite>, <a href="/wiki/Yale_University_Press" title="Yale University Press">Yale University Press</a>, <time>2011</time>, 528&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-300-14935-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-300-14935-7"><span class="nowrap">978-0-300-14935-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=BrYXdH_WXXgC&amp;pg=PA131">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Explorers+of+the+Nile+%3A+The+Triumph+and+Tragedy+of+a+Great+Victorian+Adventure&amp;rft.pub=Yale+University+Press&amp;rft.aulast=Jeal&amp;rft.aufirst=Tim&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=528&amp;rft.isbn=978-0-300-14935-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2001"><cite class="italique">Antiquités africaines</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;37, Éditions du Centre national de la recherche scientifique, <time>2001</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=H0tyAAAAMAAJ&amp;pg=PA136">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Antiquit%C3%A9s+africaines&amp;rft.pub=%C3%89ditions+du+Centre+national+de+la+recherche+scientifique&amp;rft.date=2001&amp;rft.volume=37&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Duckett-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Duckett_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Duckett1873"><span class="ouvrage" id="M._W._Duckett1873">M. W. Duckett, <cite class="italique">Dictionnaire de la conversation et de la lecture</cite>, Firmin Didot, <time>1873</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=2vcGKLFEnm0C&amp;pg=PA86">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Dictionnaire+de+la+conversation+et+de+la+lecture&amp;rft.pub=Firmin+Didot&amp;rft.aulast=Duckett&amp;rft.aufirst=M.+W.&amp;rft.date=1873&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Mowafi-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Mowafi_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mowafi1981"><span class="ouvrage" id="Reda_Mowafi1981">Reda Mowafi, <cite class="italique">Slavery, Slave Trade, and Abolition Attempts in Egypt and the Sudan, 1820-1882</cite>, Esselte Studium, <time>1981</time>, 145&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-91-24-31349-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-91-24-31349-4"><span class="nowrap">978-91-24-31349-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=wx4aAAAAMAAJ&amp;dq=February+1861&amp;pg=PA56">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Slavery%2C+Slave+Trade%2C+and+Abolition+Attempts+in+Egypt+and+the+Sudan%2C+1820-1882&amp;rft.pub=Esselte+Studium&amp;rft.aulast=Mowafi&amp;rft.aufirst=Reda&amp;rft.date=1981&amp;rft.tpages=145&amp;rft.isbn=978-91-24-31349-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Magassa2011"><span class="ouvrage" id="Hamidou_Magassa2011">Hamidou Magassa, <cite class="italique">Une autre face de Ségou&#160;: Anthropologie du Patronat Malien</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2011</time>, 186&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-45702-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-45702-7"><span class="nowrap">978-2-296-45702-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=cOmH2J_1ZY4C&amp;pg=PA122">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Une+autre+face+de+S%C3%A9gou&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.stitle=Anthropologie+du+Patronat+Malien&amp;rft.aulast=Magassa&amp;rft.aufirst=Hamidou&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=186&amp;rft.isbn=978-2-296-45702-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bakari2001"><span class="ouvrage" id="Mohammed_Ali_Bakari2001">Mohammed Ali <span class="nom_auteur">Bakari</span>, <cite class="italique">The Democratisation Process in Zanzibar&#160;: A Retarded Transition</cite>, GIGA-Hamburg, <time>2001</time>, 360&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-3-928049-71-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-3-928049-71-9"><span class="nowrap">978-3-928049-71-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=9yCSamtUeiAC&amp;pg=PA47">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Democratisation+Process+in+Zanzibar&amp;rft.pub=GIGA-Hamburg&amp;rft.stitle=A+Retarded+Transition&amp;rft.aulast=Bakari&amp;rft.aufirst=Mohammed+Ali&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=360&amp;rft.isbn=978-3-928049-71-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Cheuzeville2003"><span class="ouvrage" id="Hervé_Cheuzeville2003">Hervé Cheuzeville, <cite class="italique">Kadogo&#160;: Enfants des guerres d'Afrique centrale&#160;: Soudan, Ouganda, Rwanda, R-D Congo</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2003</time>, 312&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-33008-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-33008-5"><span class="nowrap">978-2-296-33008-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=OjYRYK7etU4C&amp;pg=PA15">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Kadogo+%3A+Enfants+des+guerres+d%27Afrique+centrale+%3A+Soudan%2C+Ouganda%2C+Rwanda%2C+R-D+Congo&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Cheuzeville&amp;rft.aufirst=Herv%C3%A9&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=312&amp;rft.isbn=978-2-296-33008-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2011"><cite class="italique">Lettres du Dahomey, correspondance des premiers Pères de la Société des Missions Africaines (Avril 1861&#160;: Avril 1862)</cite>, Karthala Éditions, <time>2011</time>, 172&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-8111-3359-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-8111-3359-7"><span class="nowrap">978-2-8111-3359-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=M5xPA-gHiIUC&amp;pg=PA5">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Lettres+du+Dahomey%2C+correspondance+des+premiers+P%C3%A8res+de+la+Soci%C3%A9t%C3%A9+des+Missions+Africaines+%28Avril+1861&amp;rft.pub=Karthala+%C3%89ditions&amp;rft.stitle=Avril+1862%29&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=172&amp;rft.isbn=978-2-8111-3359-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Huannou1984"><span class="ouvrage" id="Adrien_Huannou1984"><a href="/wiki/Adrien_Huannou" title="Adrien Huannou">Adrien Huannou</a>, <cite class="italique">La littérature béninoise de langue française&#160;: des origines à nos jours</cite>, Karthala Éditions, <time>1984</time>, 327&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-86537-105-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-86537-105-1"><span class="nowrap">978-2-86537-105-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=GLWirFXBTxQC&amp;pg=PA16">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+litt%C3%A9rature+b%C3%A9ninoise+de+langue+fran%C3%A7aise&amp;rft.pub=Karthala+%C3%89ditions&amp;rft.stitle=des+origines+%C3%A0+nos+jours&amp;rft.aulast=Huannou&amp;rft.aufirst=Adrien&amp;rft.date=1984&amp;rft.tpages=327&amp;rft.isbn=978-2-86537-105-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ade_Ajayi1996"><span class="ouvrage" id="J._F._Ade_Ajayi1996">J. F. Ade Ajayi, <cite class="italique">Histoire générale de l'Afrique&#160;: L'Afrique au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle jusque vers les années 1880</cite>, UNESCO, <time>1996</time>, 936&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-92-3-201712-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-92-3-201712-3"><span class="nowrap">978-92-3-201712-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=d4eb6ny2whAC&amp;pg=PA549">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+g%C3%A9n%C3%A9rale+de+l%27Afrique+%3A+L%27Afrique+au+XIXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle+jusque+vers+les+ann%C3%A9es+1880&amp;rft.pub=UNESCO&amp;rft.aulast=Ade+Ajayi&amp;rft.aufirst=J.+F.&amp;rft.date=1996&amp;rft.tpages=936&amp;rft.isbn=978-92-3-201712-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Réguillon2004"><span class="ouvrage" id="Alain_Réguillon2004">Alain Réguillon, <cite class="italique">Quelles frontières pour l'Europe&#160;?&#160;: Europe-puissance ou Europe-marché</cite>, Harmattan, <time>2004</time>, 170&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7475-6884-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7475-6884-5"><span class="nowrap">978-2-7475-6884-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=YgI-XLFWpb4C&amp;pg=PA222">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Quelles+fronti%C3%A8res+pour+l%27Europe+%3F&amp;rft.pub=Harmattan&amp;rft.stitle=Europe-puissance+ou+Europe-march%C3%A9&amp;rft.aulast=R%C3%A9guillon&amp;rft.aufirst=Alain&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=170&amp;rft.isbn=978-2-7475-6884-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Prou-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Prou_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Prou"><span class="ouvrage" id="Michel_Prou">Michel Prou, <cite class="italique">Malagasy&#160;: Un pas de plus vers L'Histoire du Royaume de Madagascar au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=fmjuld5jXxIC&amp;pg=PA107">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Malagasy+%3A+Un+pas+de+plus+vers+L%27Histoire+du+Royaume+de+Madagascar+au+XIXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Prou&amp;rft.aufirst=Michel&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text">J. F. Ade Ajayi, <i>op. cit</i>, p. 471.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Pottier1947"><span class="ouvrage" id="René_Pottier1947">René Pottier, <cite class="italique">Histoire du Sahara</cite>, <a href="/wiki/Nouvelles_%C3%89ditions_latines" title="Nouvelles Éditions latines">Nouvelles Éditions Latines</a>, <time>1947</time>, 334&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7233-0859-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7233-0859-5"><span class="nowrap">978-2-7233-0859-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Ii4dYwOtdXAC&amp;pg=PA280">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+Sahara&amp;rft.pub=Nouvelles+%C3%89ditions+Latines&amp;rft.aulast=Pottier&amp;rft.aufirst=Ren%C3%A9&amp;rft.date=1947&amp;rft.tpages=334&amp;rft.isbn=978-2-7233-0859-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Koerner1994"><span class="ouvrage" id="Francis_Koerner1994">Francis Koerner, <cite class="italique">Madagascar&#160;: colonisation française et nationalisme malgache&#160;: <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>1994</time>, 462&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-28635-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-28635-1"><span class="nowrap">978-2-296-28635-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=0DwO_h2PYfIC&amp;pg=PA15">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Madagascar+%3A+colonisation+fran%C3%A7aise+et+nationalisme+malgache+%3A+XXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Koerner&amp;rft.aufirst=Francis&amp;rft.date=1994&amp;rft.tpages=462&amp;rft.isbn=978-2-296-28635-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Rakotondravelo-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Rakotondravelo_16-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Rakotondravelo2004"><span class="ouvrage" id="Rija_Rakotondravelo2004">Rija Rakotondravelo, <cite class="italique">Madagascar&#160;: Eo ambaravaran'ny fahafahana</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, Éditions Nosymanja, <time>2004</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Q0ByAAAAMAAJ&amp;dq=1862&amp;pg=PA135">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Madagascar&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Nosymanja&amp;rft.stitle=Eo+ambaravaran%27ny+fahafahana&amp;rft.aulast=Rakotondravelo&amp;rft.aufirst=Rija&amp;rft.date=2004&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Feucher2011"><span class="ouvrage" id="Christian_Feucher2011">Christian Feucher, <cite class="italique">Mazagan (1514-1956)&#160;: La singulière histoire d'une ville qui fut, tour à tour, portugaise, cosmopolite, française, avant d'être marocaine.</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2011</time>, 264&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-46701-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-46701-9"><span class="nowrap">978-2-296-46701-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=G33M1zMFCRIC&amp;pg=PA128">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Mazagan+%281514-1956%29+%3A+La+singuli%C3%A8re+histoire+d%27une+ville+qui+fut%2C+tour+%C3%A0+tour%2C+portugaise%2C+cosmopolite%2C+fran%C3%A7aise%2C+avant+d%27%C3%AAtre+marocaine.&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Feucher&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=264&amp;rft.isbn=978-2-296-46701-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lopes1867"><span class="ouvrage" id="Sebastião_Lopes1867">Sebastião Lopes, <cite class="italique">Relatorío do governador geral da Provincia de Angola Sebastião Lopes de Calheiros e Menezes referido ao anno de 1861</cite>, Lisbonne, Impr. nacional, <time>1867</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=MzBDAAAAcAAJ&amp;pg=PA96">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Relator%C3%ADo+do+governador+geral+da+Provincia+de+Angola+Sebasti%C3%A3o+Lopes+de+Calheiros+e+Menezes+referido+ao+anno+de+1861&amp;rft.place=Lisbonne&amp;rft.pub=Impr.+nacional&amp;rft.aulast=Lopes&amp;rft.aufirst=Sebasti%C3%A3o&amp;rft.date=1867&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Lancha-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lancha_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lancha2003"><span class="ouvrage" id="Charles_Lancha2003">Charles Lancha, <cite class="italique">Histoire de l'Amérique hispanique de Bolívar à nos jours</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2003</time>, 544&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7475-4245-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7475-4245-6"><span class="nowrap">978-2-7475-4245-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=m4Ka1ADb1_wC&amp;pg=PA77">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+l%27Am%C3%A9rique+hispanique+de+Bol%C3%ADvar+%C3%A0+nos+jours&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Lancha&amp;rft.aufirst=Charles&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=544&amp;rft.isbn=978-2-7475-4245-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ezran2001"><span class="ouvrage" id="Maurice_Ezran2001">Maurice Ezran, <cite class="italique">Benito Juárez. Héros national mexicain</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2001</time>, 256&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-20369-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-20369-3"><span class="nowrap">978-2-296-20369-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=gboW8C_e1AQC&amp;pg=PA60">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Benito+Ju%C3%A1rez.+H%C3%A9ros+national+mexicain&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Ezran&amp;rft.aufirst=Maurice&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=256&amp;rft.isbn=978-2-296-20369-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Rudel2010"><span class="ouvrage" id="Christian_Rudel2010">Christian Rudel, <cite class="italique">La Bolivie</cite>, Karthala Éditions, <time>2010</time>, 256&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-8111-3280-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-8111-3280-4"><span class="nowrap">978-2-8111-3280-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=IS5Ka3W8XxUC&amp;pg=PA82">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Bolivie&amp;rft.pub=Karthala+%C3%89ditions&amp;rft.aulast=Rudel&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=256&amp;rft.isbn=978-2-8111-3280-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Strauss-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Strauss_22-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Strauss1867"><span class="ouvrage" id="Louis_Strauss1867">Louis Strauss, <cite class="italique">Les États-Unis&#160;: Renseignements historiques, renseignements géographiques, industrie agricole</cite>, Paris, Librairie internationale, <time>1867</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=WWlSAAAAcAAJ&amp;pg=PA184">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+%C3%89tats-Unis+%3A+Renseignements+historiques%2C+renseignements+g%C3%A9ographiques%2C+industrie+agricole&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Librairie+internationale&amp;rft.aulast=Strauss&amp;rft.aufirst=Louis&amp;rft.date=1867&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bigelow1863"><span class="ouvrage" id="John_Bigelow1863"><a href="/wiki/John_Bigelow" title="John Bigelow">John Bigelow</a>, <cite class="italique">Les États-Unis d'Amérique en 1863</cite>, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">L. Hachette</a>, <time>1863</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=pBPb5f0Yyp4C&amp;pg=PA153">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+%C3%89tats-Unis+d%27Am%C3%A9rique+en+1863&amp;rft.pub=L.+Hachette&amp;rft.aulast=Bigelow&amp;rft.aufirst=John&amp;rft.date=1863&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Tsesis2004"><span class="ouvrage" id="Alexander_Tsesis2004">Alexander Tsesis, <cite class="italique">The Thirteenth Amendment and American Freedom&#160;: A Legal History</cite>, NYU Press, <time>2004</time>, 229&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8147-8276-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8147-8276-7"><span class="nowrap">978-0-8147-8276-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=k5EWFF0XypUC&amp;pg=PA2">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Thirteenth+Amendment+and+American+Freedom&amp;rft.pub=NYU+Press&amp;rft.stitle=A+Legal+History&amp;rft.aulast=Tsesis&amp;rft.aufirst=Alexander&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=229&amp;rft.isbn=978-0-8147-8276-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Paschal-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Paschal_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Paschal1868"><span class="ouvrage" id="George_Washington_Paschal1868">George Washington <span class="nom_auteur">Paschal</span>, <cite class="italique">The Constitution of the United States Defined and Carefully Annotated</cite>, W.H. &amp; O.H. Morrison, <time>1868</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=wxo6AQAAIAAJ&amp;pg=PA163">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Constitution+of+the+United+States+Defined+and+Carefully+Annotated&amp;rft.pub=W.H.+%26+O.H.+Morrison&amp;rft.aulast=Paschal&amp;rft.aufirst=George+Washington&amp;rft.date=1868&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Confederate_States_of_America1861">Confederate States of America, <cite class="italique">Constitution of the Confederate States of America</cite>, Milledgeville, Boughton, Nisbet &amp; Barnes, <time>1861</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=0Fk0AQAAMAAJ&amp;pg=PA22">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Constitution+of+the+Confederate+States+of+America&amp;rft.place=Milledgeville&amp;rft.pub=Boughton%2C+Nisbet+%26+Barnes&amp;rft.aucorp=Confederate+States+of+America&amp;rft.date=1861&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="MartensMurhardMurhardPinhas1869"><span class="ouvrage" id="Georg_Friedrich_MartensFriedrich_Wilhelm_August_MurhardKarl_MurhardJ._Pinhas1869">Georg Friedrich <span class="nom_auteur">Martens</span>, Friedrich Wilhelm August <span class="nom_auteur">Murhard</span>, Karl Murhard, J. Pinhas, Karl Friedrich Lucian Samwer et Julius Hopf, <cite class="italique">Recueil général de traités</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;4, Gottingue, Dieterich, <time>1869</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=KdU7AQAAMAAJ&amp;pg=PA148">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Recueil+g%C3%A9n%C3%A9ral+de+trait%C3%A9s&amp;rft.place=Gottingue&amp;rft.pub=Dieterich&amp;rft.aulast=Martens&amp;rft.aufirst=Georg+Friedrich&amp;rft.au=Murhard%2C+Friedrich+Wilhelm+August&amp;rft.au=Karl+Murhard&amp;rft.au=J.+Pinhas&amp;rft.au=Karl+Friedrich+Lucian+Samwer&amp;rft.au=Julius+Hopf&amp;rft.date=1869&amp;rft.volume=4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lauderbaugh2012"><span class="ouvrage" id="George_M._Lauderbaugh2012">George M. Lauderbaugh, <cite class="italique">The History of Ecuador</cite>, <a href="/wiki/ABC-CLIO" title="ABC-CLIO">ABC-CLIO</a>, <time>2012</time>, 189&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-313-36251-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-313-36251-4"><span class="nowrap">978-0-313-36251-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Qrux_cOis3QC&amp;pg=PA50">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+History+of+Ecuador&amp;rft.pub=ABC-CLIO&amp;rft.aulast=Lauderbaugh&amp;rft.aufirst=George+M.&amp;rft.date=2012&amp;rft.tpages=189&amp;rft.isbn=978-0-313-36251-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Larousse-29"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Larousse_29-0">a</a> <a href="#cite_ref-Larousse_29-1">b</a> <a href="#cite_ref-Larousse_29-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Larousse_29-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Larousse1864"><span class="ouvrage" id="Pierre_Larousse1864">Pierre Larousse, <cite class="italique">Grand dictionnaire universel du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, Larousse &amp; Boyer, <time>1864</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=ZXhBAAAAcAAJ&amp;pg=PA266">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Grand+dictionnaire+universel+du+XIXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.pub=Larousse+%26+Boyer&amp;rft.aulast=Larousse&amp;rft.aufirst=Pierre&amp;rft.date=1864&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Romay2000"><span class="ouvrage" id="Benito_Rey_Romay2000">Benito Rey <span class="nom_auteur">Romay</span>, <cite class="italique">Economía y utopía mexicanas&#160;: rumbo al fracaso y cambio posible</cite>, Siglo XXI, <time>2000</time>, 161&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-968-23-2228-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-968-23-2228-0"><span class="nowrap">978-968-23-2228-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=EIzMcLtcQkkC&amp;pg=PA84">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Econom%C3%ADa+y+utop%C3%ADa+mexicanas&amp;rft.pub=Siglo+XXI&amp;rft.stitle=rumbo+al+fracaso+y+cambio+posible&amp;rft.aulast=Romay&amp;rft.aufirst=Benito+Rey&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=161&amp;rft.isbn=978-968-23-2228-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Archives-31"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Archives_31-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Archives_31-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1862"><cite class="italique">Archives diplomatiques&#160;: recueil mensuel de diplomatie, d'histoire et de droit international</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, Paris, Amyot, <time>1862</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=VTUaAAAAYAAJ&amp;pg=PA283">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Archives+diplomatiques+%3A+recueil+mensuel+de+diplomatie%2C+d%27histoire+et+de+droit+international&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Amyot&amp;rft.date=1862&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Lancha2-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lancha2_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lancha2003"><span class="ouvrage" id="Charles_Lancha2003">Charles Lancha, <cite class="italique">Histoire de l'Amérique hispanique de Bolivar à nos jours</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2003</time>, 544&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-31887-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-31887-8"><span class="nowrap">978-2-296-31887-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=UbrEMHDqKQcC&amp;pg=PA99">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+l%27Am%C3%A9rique+hispanique+de+Bolivar+%C3%A0+nos+jours&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.aulast=Lancha&amp;rft.aufirst=Charles&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=544&amp;rft.isbn=978-2-296-31887-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1863"><cite class="italique">Recueil Consulaire</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;9, Bruxelles, H. Tarlier, <time>1863</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=KlARAQAAMAAJ&amp;pg=PA54">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Recueil+Consulaire&amp;rft.place=Bruxelles&amp;rft.pub=H.+Tarlier&amp;rft.date=1863&amp;rft.volume=9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Orozco1992"><span class="ouvrage" id="Fernando_Orozco1992">Fernando Orozco, <cite class="italique">Fechas históricas de México&#160;: las efemérides más destacadas desde la época prehispánica hasta nuestros días</cite>, Panorama Editorial, <time>1992</time>, 264&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-968-38-0295-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-968-38-0295-8"><span class="nowrap">978-968-38-0295-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=qHKohGnmyeAC&amp;pg=PA168">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Fechas+hist%C3%B3ricas+de+M%C3%A9xico+%3A+las+efem%C3%A9rides+m%C3%A1s+destacadas+desde+la+%C3%A9poca+prehisp%C3%A1nica+hasta+nuestros+d%C3%ADas&amp;rft.pub=Panorama+Editorial&amp;rft.aulast=Orozco&amp;rft.aufirst=Fernando&amp;rft.date=1992&amp;rft.tpages=264&amp;rft.isbn=978-968-38-0295-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Van_SantMauchSugita2007"><span class="ouvrage" id="John_Van_SantPeter_MauchYoneyuki_Sugita2007">John Van Sant, Peter Mauch et Yoneyuki Sugita, <cite class="italique">Historical Dictionary of United States-Japan Relations</cite>, Scarecrow Press, <time>2007</time>, 344&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8108-6462-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8108-6462-7"><span class="nowrap">978-0-8108-6462-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=fQOyAAAAQBAJ&amp;pg=PAPR17">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historical+Dictionary+of+United+States-Japan+Relations&amp;rft.pub=Scarecrow+Press&amp;rft.au=John+Van+Sant&amp;rft.au=Peter+Mauch&amp;rft.au=Yoneyuki+Sugita&amp;rft.date=2007&amp;rft.tpages=344&amp;rft.isbn=978-0-8108-6462-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Weber-36"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Weber_36-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Weber_36-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Weberde_Sesmaisons2013"><span class="ouvrage" id="Jacques_WeberFrançois_de_Sesmaisons2013">Jacques Weber et François de Sesmaisons, <cite class="italique">La France en Chine&#160;: 1843-1943</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">L'Harmattan</a>, <time>2013</time>, 266&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-336-29106-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-336-29106-2"><span class="nowrap">978-2-336-29106-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=9MMgrEcNWTEC&amp;pg=PA35">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+France+en+Chine&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=L%27Harmattan&amp;rft.stitle=1843-1943&amp;rft.aulast=Weber&amp;rft.aufirst=Jacques&amp;rft.au=Fran%C3%A7ois+de+Sesmaisons&amp;rft.date=2013&amp;rft.tpages=266&amp;rft.isbn=978-2-336-29106-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Langlois2010"><span class="ouvrage" id="Claude_Langlois2010">Claude Langlois, <cite class="italique">Thérèse de Lisieux et les missions</cite>, Karthala Éditions, <time>2010</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-8111-0423-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-8111-0423-8"><span class="nowrap">978-2-8111-0423-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=3Rz4tcgGz7QC&amp;pg=PAPT78">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Th%C3%A9r%C3%A8se+de+Lisieux+et+les+missions&amp;rft.pub=Karthala+%C3%89ditions&amp;rft.aulast=Langlois&amp;rft.aufirst=Claude&amp;rft.date=2010&amp;rft.isbn=978-2-8111-0423-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Lahuere-38"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Lahuere_38-0">a</a> <a href="#cite_ref-Lahuere_38-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Lahuere_38-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="de_Lahuere1866"><span class="ouvrage" id="Ch._de_Lahuere1866">Ch. de Lahuere, <cite class="italique">Histoire populaire contemporaine de la France</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;4, Paris, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">L. Hachette</a>, <time>1866</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=yPNttKX3Q1IC&amp;pg=PA239">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+populaire+contemporaine+de+la+France&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=L.+Hachette&amp;rft.au=Ch.+de+Lahuere&amp;rft.date=1866&amp;rft.volume=4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Joshi2004"><span class="ouvrage" id="H._G._Joshi2004">H. G. Joshi, <cite class="italique">Sikkim&#160;: Past and=</cite>, Mittal Publications, <time>2004</time>, 240&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-81-7099-932-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-81-7099-932-4"><span class="nowrap">978-81-7099-932-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=L7gIVNzkN2YC&amp;pg=PA85">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Sikkim&amp;rft.pub=Mittal+Publications&amp;rft.stitle=Past+and%3D&amp;rft.aulast=Joshi&amp;rft.aufirst=H.+G.&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=240&amp;rft.isbn=978-81-7099-932-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2004"><cite class="italique">Cour Internationale de Justice</cite>, United Nations Publications, <time>2004</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-92-1-070966-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-92-1-070966-8"><span class="nowrap">978-92-1-070966-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=3NHr4hQVWe8C&amp;pg=PA5">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Cour+Internationale+de+Justice&amp;rft.pub=United+Nations+Publications&amp;rft.date=2004&amp;rft.isbn=978-92-1-070966-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ammoun1997"><span class="ouvrage" id="Denise_Ammoun1997">Denise Ammoun, <cite class="italique">Histoire du Liban contemporain&#160;: 1860-1943</cite>, <a href="/wiki/Librairie_Arth%C3%A8me_Fayard" title="Librairie Arthème Fayard">Fayard</a>, <time>1997</time>, 530&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-64912-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-64912-2"><span class="nowrap">978-2-213-64912-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Db0PAkH-4p8C&amp;pg=PAPT394">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+Liban+contemporain&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.stitle=1860-1943&amp;rft.aulast=Ammoun&amp;rft.aufirst=Denise&amp;rft.date=1997&amp;rft.tpages=530&amp;rft.isbn=978-2-213-64912-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1865"><cite class="italique">Almanach de Paris</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, Amyot, <time>1865</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=AaxUAAAAcAAJ&amp;pg=PA835">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Almanach+de+Paris&amp;rft.pub=Amyot&amp;rft.date=1865&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Jal1867"><span class="ouvrage" id="Augustin_Jal1867">Augustin Jal, <cite class="italique">Dictionnaire critique de biographie et d'histoire</cite>, <a href="/wiki/Plon" title="Plon">H. Plon</a>, <time>1867</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=WcwKAQAAIAAJ&amp;pg=PA34">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Dictionnaire+critique+de+biographie+et+d%27histoire&amp;rft.pub=H.+Plon&amp;rft.aulast=Jal&amp;rft.aufirst=Augustin&amp;rft.date=1867&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Tucker-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tucker_44-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Tucker2012"><span class="ouvrage" id="Spencer_C._Tucker2012">Spencer C. Tucker, <cite class="italique">Almanac of American Military History</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, <a href="/wiki/ABC-CLIO" title="ABC-CLIO">ABC-CLIO</a>, <time>2012</time>, 2524&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-59884-530-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-59884-530-3"><span class="nowrap">978-1-59884-530-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=TO2mx314ST0C&amp;pg=PA831">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Almanac+of+American+Military+History&amp;rft.pub=ABC-CLIO&amp;rft.aulast=Tucker&amp;rft.aufirst=Spencer+C.&amp;rft.date=2012&amp;rft.volume=1&amp;rft.tpages=2524&amp;rft.isbn=978-1-59884-530-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1862"><cite class="italique">Acts of the Legislative Council of India</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;5, Thacker, Spink, <time>1862</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=5DQbAAAAYAAJ&amp;pg=PA111">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Acts+of+the+Legislative+Council+of+India&amp;rft.pub=Thacker%2C+Spink&amp;rft.date=1862&amp;rft.volume=5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Indian-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Indian_46-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1898"><cite class="italique">The Indian councils acts, 1861 and 1892, and rules and regulations for the council of the governor general at meetings for the purpose of making laws and regulations</cite>, Madras, National press, <time>1898</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/indiancouncilsac00grearich#page/8/mode/2up">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Indian+councils+acts%2C+1861+and+1892%2C+and+rules+and+regulations+for+the+council+of+the+governor+general+at+meetings+for+the+purpose+of+making+laws+and+regulations&amp;rft.place=Madras&amp;rft.pub=National+press&amp;rft.date=1898&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dauphin-Meunier"><span class="ouvrage" id="Achille_Dauphin-Meunier">Achille Dauphin-Meunier, <cite class="italique">Le Cambodge</cite>, <a href="/wiki/Nouvelles_%C3%89ditions_latines" title="Nouvelles Éditions latines">Nouvelles Éditions Latines</a> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=1Sle8ax8AN0C&amp;pg=PA70">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Cambodge&amp;rft.pub=Nouvelles+%C3%89ditions+Latines&amp;rft.aulast=Dauphin-Meunier&amp;rft.aufirst=Achille&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bustan2007"><span class="ouvrage" id="René_Bustan2007">René Bustan, <cite class="italique">Les relations roumano-hongroises dans la perspective de la construction européenne</cite>, Éditions Publibook, <time>2007</time>, 829&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7483-3570-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7483-3570-5"><span class="nowrap">978-2-7483-3570-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=SK7Yy6KAUCYC&amp;pg=PA358">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+relations+roumano-hongroises+dans+la+perspective+de+la+construction+europ%C3%A9enne&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Publibook&amp;rft.aulast=Bustan&amp;rft.aufirst=Ren%C3%A9&amp;rft.date=2007&amp;rft.tpages=829&amp;rft.isbn=978-2-7483-3570-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bled2007"><span class="ouvrage" id="Jean-Paul_Bled2007">Jean-Paul Bled, <cite class="italique">Histoire de la Prusse</cite>, <a href="/wiki/Librairie_Arth%C3%A8me_Fayard" title="Librairie Arthème Fayard">Fayard</a>, <time>2007</time>, 486&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-64093-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-64093-8"><span class="nowrap">978-2-213-64093-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=OAkgyhmSGRwC&amp;pg=PAPT238">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+la+Prusse&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.aulast=Bled&amp;rft.aufirst=Jean-Paul&amp;rft.date=2007&amp;rft.tpages=486&amp;rft.isbn=978-2-213-64093-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Rüstow1862"><span class="ouvrage" id="Wilhelm_Rüstow1862">Wilhelm Rüstow, <cite class="italique">La guerre italienne en 1860&#160;: campagne de Garibaldi dans les Deux-Siciles et autres événements militaires jusqu'à la capitulation de Gaete en mars 1861</cite>, J. Cherbuliez, <time>1862</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=5wnVGX4cHGkC&amp;pg=PA519">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+guerre+italienne+en+1860+%3A+campagne+de+Garibaldi+dans+les+Deux-Siciles+et+autres+%C3%A9v%C3%A9nements+militaires+jusqu%27%C3%A0+la+capitulation+de+Gaete+en+mars+1861&amp;rft.pub=J.+Cherbuliez&amp;rft.aulast=R%C3%BCstow&amp;rft.aufirst=Wilhelm&amp;rft.date=1862&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mann2011"><span class="ouvrage" id="Robert_Mann2011"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Robert <span class="nom_auteur">Mann</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Mariehamn Celebrates</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">The UBC Bulletin</span></i>, Żaboklicki, Paweł, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time>2011</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;34<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Mariehamn+Celebrates&amp;rft.jtitle=The+UBC+Bulletin&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=Mann&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.date=2011&amp;rft.pages=34&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : suédois">(sv)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mariehamn.ax/sites/default/files/attachments/page/Sj%C3%B6fartpromenaden.pdf"><cite style="font-style:normal;" lang="sv">Sjöfarts promenaden: Upptäck Mariehamn till fots</cite></a>&#160;», City of Mariehamn <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2024-02-21" data-sort-value="2024-02-21">21 février 2024</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-Pasteur-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Pasteur_53-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Pasteur2011"><span class="ouvrage" id="Paul_Pasteur2011">Paul Pasteur, <cite class="italique">Histoire de l'Autriche&#160;: De l'empire multinational à la nation autrichienne (18e-20e s.)</cite>, <a href="/wiki/Armand_Colin" title="Armand Colin">Armand Colin</a>, <time>2011</time>, 304&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-200-27558-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-200-27558-7"><span class="nowrap">978-2-200-27558-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=B_mLBpwcFd4C&amp;pg=PAPT108">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+l%27Autriche+%3A+De+l%27empire+multinational+%C3%A0+la+nation+autrichienne+%2818e-20e+s.%29&amp;rft.pub=Armand+Colin&amp;rft.aulast=Pasteur&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=304&amp;rft.isbn=978-2-200-27558-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ziejka2001"><span class="ouvrage" id="Franciszek_Ziejka2001">Franciszek Ziejka, <cite class="italique">Mythes polonais&#160;: autour de "La noce" de Stanisław Wyspiański&#160;: un siècle après la première théâtrale du plus connu des drames polonais</cite>, Presses Univ. Septentrion, <time>2001</time>, 368&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-85939-693-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-85939-693-0"><span class="nowrap">978-2-85939-693-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=2QGfS1SlMlwC&amp;pg=PA297">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Mythes+polonais+%3A+autour+de+%22La+noce%22+de+Stanis%C5%82aw+Wyspia%C5%84ski+%3A+un+si%C3%A8cle+apr%C3%A8s+la+premi%C3%A8re+th%C3%A9%C3%A2trale+du+plus+connu+des+drames+polonais&amp;rft.pub=Presses+Univ.+Septentrion&amp;rft.aulast=Ziejka&amp;rft.aufirst=Franciszek&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=368&amp;rft.isbn=978-2-85939-693-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="SermanHeffer2011"><span class="ouvrage" id="William_SermanJean_Heffer2011"><a href="/wiki/William_Serman" title="William Serman">William Serman</a> et Jean Heffer, <cite class="italique">Le <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle 1815 - 1914</cite>, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">Hachette Éducation</a>, <time>2011</time>, 320&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-01-181832-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-01-181832-4"><span class="nowrap">978-2-01-181832-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=16hoVvOBtXgC&amp;pg=PA145">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+XIXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle+1815+-+1914&amp;rft.pub=Hachette+%C3%89ducation&amp;rft.aulast=Serman&amp;rft.aufirst=William&amp;rft.au=Jean+Heffer&amp;rft.date=2011&amp;rft.tpages=320&amp;rft.isbn=978-2-01-181832-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Gut-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gut_56-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gut2001"><span class="ouvrage" id="Philippe_Gut2001">Philippe Gut, <cite class="italique">L'Italie de la renaissance à l'unité&#160;: <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;: <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">Hachette Éducation</a>, <time>2001</time>, 256&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-01-181454-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-01-181454-8"><span class="nowrap">978-2-01-181454-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=u6102z-IBcEC&amp;pg=PAPT313">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27Italie+de+la+renaissance+%C3%A0+l%27unit%C3%A9&amp;rft.pub=Hachette+%C3%89ducation&amp;rft.stitle=%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2219%E1%B5%89+si%C3%A8cle+%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXIX%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E+%3A+%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%2220%E1%B5%89+si%C3%A8cle%22%3E%3Cspan+class%3D%22romain%22%3EXX%3C%2Fspan%3E%3Csup+style%3D%22font-size%3A72%25%22%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.aulast=Gut&amp;rft.aufirst=Philippe&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=256&amp;rft.isbn=978-2-01-181454-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Castellan1994"><span class="ouvrage" id="Georges_Castellan1994">Georges Castellan, <cite class="italique">Histoire des peuples d'Europe centrale</cite>, <a href="/wiki/Librairie_Arth%C3%A8me_Fayard" title="Librairie Arthème Fayard">Fayard</a>, <time>1994</time>, 528&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-63910-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-63910-9"><span class="nowrap">978-2-213-63910-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=5bLUfUQfP-sC&amp;pg=PAPT204">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+des+peuples+d%27Europe+centrale&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.aulast=Castellan&amp;rft.aufirst=Georges&amp;rft.date=1994&amp;rft.tpages=528&amp;rft.isbn=978-2-213-63910-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Polet1999"><span class="ouvrage" id="Jean-Claude_Polet1999">Jean-Claude Polet, <cite class="italique">Patrimoine littéraire européen&#160;: Renaissances nationales et conscience universelle (1832-1885)</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;11A, De Boeck Supérieur, <time>1999</time>, 1036&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-8041-2805-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-8041-2805-0"><span class="nowrap">978-2-8041-2805-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Wtl_xdtwukkC&amp;pg=PA768">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Patrimoine+litt%C3%A9raire+europ%C3%A9en+%3A+Renaissances+nationales+et+conscience+universelle+%281832-1885%29&amp;rft.pub=De+Boeck+Sup%C3%A9rieur&amp;rft.aulast=Polet&amp;rft.aufirst=Jean-Claude&amp;rft.date=1999&amp;rft.volume=11A&amp;rft.tpages=1036&amp;rft.isbn=978-2-8041-2805-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Spencer1997"><span class="ouvrage" id="Warren_F._Spencer1997">Warren F. Spencer, <cite class="italique">The Confederate Navy in Europe</cite>, <a href="/wiki/University_of_Alabama_Press" title="University of Alabama Press">University of Alabama Press</a>, <time>1997</time>, 268&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8173-0861-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8173-0861-2"><span class="nowrap">978-0-8173-0861-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=x1jXQ2vMoI8C&amp;pg=PA8">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Confederate+Navy+in+Europe&amp;rft.pub=University+of+Alabama+Press&amp;rft.aulast=Spencer&amp;rft.aufirst=Warren+F.&amp;rft.date=1997&amp;rft.tpages=268&amp;rft.isbn=978-0-8173-0861-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="GiraultFerro1983"><span class="ouvrage" id="René_GiraultMarc_Ferro1983">René Girault et Marc Ferro, <cite class="italique">De la Russie à l'U.R.S.S.&#160;: l'histoire de la Russie de 1850 à nos jours</cite>, <a href="/wiki/Nathan_(%C3%A9ditions)" class="mw-redirect" title="Nathan (éditions)">Nathan</a>, <time>1983</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Z57wAAAAMAAJ&amp;dq=(septembre-octobre)&amp;pg=PA37">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=De+la+Russie+%C3%A0+l%27U.R.S.S.+%3A+l%27histoire+de+la+Russie+de+1850+%C3%A0+nos+jours&amp;rft.pub=Nathan&amp;rft.aulast=Girault&amp;rft.aufirst=Ren%C3%A9&amp;rft.au=Marc+Ferro&amp;rft.date=1983&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1861"><cite class="italique">Archives diplomatiques&#160;; recueil mensuel de diplomatie, d'histoire et de droit international</cite>, Amyot, <time>1861</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=P1APAQAAIAAJ&amp;pg=PA276">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Archives+diplomatiques+%3B+recueil+mensuel+de+diplomatie%2C+d%27histoire+et+de+droit+international&amp;rft.pub=Amyot&amp;rft.date=1861&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="CharleRoche2002"><span class="ouvrage" id="Christophe_CharleDaniel_Roche2002">Christophe Charle et Daniel Roche, <cite class="italique">Capitales culturelles, capitales symboliques&#160;: Paris et les expériences européennes, <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles</cite>, Publications de la Sorbonne, <time>2002</time>, 475&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-85944-437-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-85944-437-2"><span class="nowrap">978-2-85944-437-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=3swdFKpVI3QC&amp;pg=PA352">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Capitales+culturelles%2C+capitales+symboliques+%3A+Paris+et+les+exp%C3%A9riences+europ%C3%A9ennes%2C+XVIIIe%E2%80%89%E2%80%93%E2%80%89XXe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cles&amp;rft.pub=Publications+de+la+Sorbonne&amp;rft.aulast=Charle&amp;rft.aufirst=Christophe&amp;rft.au=Daniel+Roche&amp;rft.date=2002&amp;rft.tpages=475&amp;rft.isbn=978-2-85944-437-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="DemesmayStark2005"><span class="ouvrage" id="Claire_DemesmayHans_Stark2005">Claire Demesmay et Hans Stark, <cite class="italique">Qui dirige l'Allemagne&#160;?</cite>, Presses Univ. Septentrion, <time>2005</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-85939-913-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-85939-913-9"><span class="nowrap">978-2-85939-913-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=yZYx6vIoT-YC&amp;pg=PA139">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Qui+dirige+l%27Allemagne+%3F&amp;rft.pub=Presses+Univ.+Septentrion&amp;rft.aulast=Demesmay&amp;rft.aufirst=Claire&amp;rft.au=Hans+Stark&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-2-85939-913-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Zeller1862"><span class="ouvrage" id="Jules_Zeller1862">Jules Zeller, <cite class="italique">L'année historique ou revue annuelle des questions et des événements …</cite>, <a href="/wiki/Hachette_Livre" title="Hachette Livre">Hachette</a>, <time>1862</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=TmUEAAAAQAAJ&amp;pg=PA398">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27ann%C3%A9e+historique+ou+revue+annuelle+des+questions+et+des+%C3%A9v%C3%A9nements+%E2%80%A6&amp;rft.pub=Hachette&amp;rft.aulast=Zeller&amp;rft.aufirst=Jules&amp;rft.date=1862&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="EpkenhansGross2003"><span class="ouvrage" id="Michael_EpkenhansGerhard_Paul_Gross2003"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> Michael Epkenhans et Gerhard Paul <span class="nom_auteur">Gross</span>, <cite class="italique" lang="de">Das Militär und der Aufbruch in die Moderne, 1860 bis 1890&#160;: Armeen, Marinen und der Wandel von Politik, Gesellschaft und Wirtschaft in Europa, den USA sowie Japan</cite>, Munich, Oldenbourg Verlag, <time>2003</time>, 351&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-3-486-56760-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-3-486-56760-1"><span class="nowrap">978-3-486-56760-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=q9d6uS_u15YC&amp;pg=PA55">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Das+Milit%C3%A4r+und+der+Aufbruch+in+die+Moderne%2C+1860+bis+1890+%3A+Armeen%2C+Marinen+und+der+Wandel+von+Politik%2C+Gesellschaft+und+Wirtschaft+in+Europa%2C+den+USA+sowie+Japan&amp;rft.place=Munich&amp;rft.pub=Oldenbourg+Verlag&amp;rft.aulast=Epkenhans&amp;rft.aufirst=Michael&amp;rft.au=Gross%2C+Gerhard+Paul&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=351&amp;rft.isbn=978-3-486-56760-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Labourdette2000"><span class="ouvrage" id="Jean-François_Labourdette2000">Jean-François Labourdette, <cite class="italique">Histoire du Portugal</cite>, <a href="/wiki/Librairie_Arth%C3%A8me_Fayard" title="Librairie Arthème Fayard">Fayard</a>, <time>2000</time>, 703&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-64010-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-64010-5"><span class="nowrap">978-2-213-64010-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=L9RbFFbypBIC&amp;pg=PAPT570">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+Portugal&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.aulast=Labourdette&amp;rft.aufirst=Jean-Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=703&amp;rft.isbn=978-2-213-64010-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Pütz1867"><span class="ouvrage" id="Wilhelm_Pütz1867">Wilhelm Pütz, <cite class="italique">Historische darstellungen und charakteristiken für schule und haus</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;4, M. DuMont-Schauberg, <time>1867</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=dxIMAAAAYAAJ&amp;pg=PA488">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historische+darstellungen+und+charakteristiken+f%C3%BCr+schule+und+haus&amp;rft.pub=M.+DuMont-Schauberg&amp;rft.aulast=P%C3%BCtz&amp;rft.aufirst=Wilhelm&amp;rft.date=1867&amp;rft.volume=4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bedarida2013"><span class="ouvrage" id="Francois_Bedarida2013">Francois Bedarida, <cite class="italique">A Social History of England 1851-1990</cite>, <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, <time>2013</time>, 404&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-136-09724-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-136-09724-9"><span class="nowrap">978-1-136-09724-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=1t-KfqurvfQC&amp;pg=PA68">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+Social+History+of+England+1851-1990&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft.aulast=Bedarida&amp;rft.aufirst=Francois&amp;rft.date=2013&amp;rft.tpages=404&amp;rft.isbn=978-1-136-09724-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Klein-Gousseff-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Klein-Gousseff_69-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Klein-Gousseff,_Yves_Sansonnens"><span class="ouvrage" id="Catherine_Klein-Gousseff,_Yves_Sansonnens">Catherine Klein-Gousseff, Yves Sansonnens, <cite class="italique">Les Grandes Dates de la Russie et de l'URSS</cite>, Larousse <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782295009258" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782295009258"><span class="nowrap">9782295009258</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=i657DwAAQBAJ&amp;pg=PAPT188">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+Grandes+Dates+de+la+Russie+et+de+l%27URSS&amp;rft.pub=Larousse&amp;rft.au=Catherine+Klein-Gousseff%2C+Yves+Sansonnens&amp;rft.isbn=9782295009258&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Poliakov2006"><span class="ouvrage" id="Léon_Poliakov2006">Léon Poliakov, <cite class="italique">La Causalité diabolique&#160;: Essai sur l'origine des persécutions&#160;: Du joung mongol à la victoire de Lénine</cite>, <a href="/wiki/Calmann-L%C3%A9vy" title="Calmann-Lévy">Calmann-Lévy</a>, <time>2006</time>, 640&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7021-4872-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7021-4872-3"><span class="nowrap">978-2-7021-4872-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=H_PW0NS72jUC&amp;pg=PAPT317">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Causalit%C3%A9+diabolique+%3A+Essai+sur+l%27origine+des+pers%C3%A9cutions+%3A+Du+joung+mongol+%C3%A0+la+victoire+de+L%C3%A9nine&amp;rft.pub=Calmann-L%C3%A9vy&amp;rft.aulast=Poliakov&amp;rft.aufirst=L%C3%A9on&amp;rft.date=2006&amp;rft.tpages=640&amp;rft.isbn=978-2-7021-4872-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1861"></span></span></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liens_externes">Liens externes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1861&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/date/1861/">L’année 1861</a> sur le site de la <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">Bibliothèque nationale de France</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:1861?uselang=fr">1861</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wikisource"><a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:1861" class="extiw" title="s:Catégorie:1861">1861</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikisource</span></span></li> </ul> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:%C3%89poque_contemporaine" title="Portail du monde contemporain"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/18px-Hannover_Gehry-Tower.jpg" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/27px-Hannover_Gehry-Tower.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/36px-Hannover_Gehry-Tower.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:%C3%89poque_contemporaine" title="Portail:Époque contemporaine">Portail du monde contemporain</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:XIXe_si%C3%A8cle" title="Portail du XIXe&#160;siècle"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png/48px-Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png" decoding="async" width="48" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png/72px-Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png/96px-Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png 2x" data-file-width="694" data-file-height="280" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:XIXe_si%C3%A8cle" title="Portail:XIXe siècle">Portail du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1860" title="Portail des années 1860"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Great_Comet_1861.jpg/36px-Great_Comet_1861.jpg" decoding="async" width="36" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Great_Comet_1861.jpg/54px-Great_Comet_1861.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Great_Comet_1861.jpg/72px-Great_Comet_1861.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="686" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1860" title="Portail:Années 1860">Portail des années 1860</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐64f8f8dcdb‐8vst8 Cached time: 20250223182110 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.767 seconds Real time usage: 0.955 seconds Preprocessor visited node count: 13154/1000000 Post‐expand include size: 390339/2097152 bytes Template argument size: 78091/2097152 bytes Highest expansion depth: 25/100 Expensive parser function count: 48/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 112160/5000000 bytes Lua time usage: 0.248/10.000 seconds Lua memory usage: 6190293/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 698.914 1 -total 32.63% 228.085 1 Modèle:Références 24.54% 171.509 67 Modèle:Ouvrage 23.69% 165.539 1 Modèle:Palette_Années 23.38% 163.385 1 Modèle:Méta_infobox_navigation 16.19% 113.155 3 Modèle:Méta_infobox_navigation/Liste 15.80% 110.407 5 Modèle:Trim 15.31% 106.993 168 Modèle:Date 14.33% 100.147 31 Modèle:Multiparamètres 12.23% 85.462 1 Modèle:Palette_Années/Géographique --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:4946:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250223182110 and revision id 222646310. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1861&amp;oldid=222646310">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1861&amp;oldid=222646310</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:1861" title="Catégorie:1861">1861</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:XIXe_si%C3%A8cle/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:XIXe siècle/Articles liés">Portail:XIXe siècle/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Ann%C3%A9es_1860/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Années 1860/Articles liés">Portail:Années 1860/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 3 février 2025 à 09:43.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/1861" title="Spécial:Citer/1861">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=1861&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">1861</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>178 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-55f85cbc4-hbpss","wgBackendResponseTime":143,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.767","walltime":"0.955","ppvisitednodes":{"value":13154,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":390339,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":78091,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":48,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":112160,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 698.914 1 -total"," 32.63% 228.085 1 Modèle:Références"," 24.54% 171.509 67 Modèle:Ouvrage"," 23.69% 165.539 1 Modèle:Palette_Années"," 23.38% 163.385 1 Modèle:Méta_infobox_navigation"," 16.19% 113.155 3 Modèle:Méta_infobox_navigation/Liste"," 15.80% 110.407 5 Modèle:Trim"," 15.31% 106.993 168 Modèle:Date"," 14.33% 100.147 31 Modèle:Multiparamètres"," 12.23% 85.462 1 Modèle:Palette_Années/Géographique"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.248","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6190293,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64f8f8dcdb-8vst8","timestamp":"20250223182110","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"1861","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/1861","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7693","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7693","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-11-11T02:26:22Z","dateModified":"2025-02-03T08:43:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e9\/Bombardment_of_Fort_Sumter.jpg","headline":"ann\u00e9e du XIXe si\u00e8cle"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10