CINXE.COM
دیکتاتور (روم) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>دیکتاتور (روم) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"91a137be-6081-4e51-b390-953939f7649e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"دیکتاتور_(روم)","wgTitle":"دیکتاتور (روم)","wgCurRevisionId":39849791,"wgRevisionId":39849791,"wgArticleId":5348467,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی", "صفحه‌های دارای خطا در ارجاع","صفحه‌ها با یادکرد خراب","نهادها و مناصب روم باستان","سلسله مناصب","خودکامگان روم باستان","عنوان‌های روم باستان","قوانین اضطراری","پیشه‌های روم باستان","جمهوری روم","Pages with reference errors that trigger visual diffs"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"دیکتاتور_(روم)","wgRelevantArticleId":5348467,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"}, "wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q236885","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles": "ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/1200px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="951"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/800px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="634"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/640px-Roman_SPQR_banner.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="507"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="دیکتاتور (روم) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-دیکتاتور_روم rootpage-دیکتاتور_روم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-ریشه‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ریشه‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>ریشه‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-ریشه‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>تاریخ</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قدرت_و_اختیارات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قدرت_و_اختیارات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>قدرت و اختیارات</span> </div> </a> <ul id="toc-قدرت_و_اختیارات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دیدگاه_ماکیاولی_در_مورد_دیکتاتوری_در_روم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دیدگاه_ماکیاولی_در_مورد_دیکتاتوری_در_روم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>دیدگاه ماکیاولی در مورد دیکتاتوری در روم</span> </div> </a> <ul id="toc-دیدگاه_ماکیاولی_در_مورد_دیکتاتوری_در_روم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زوال_منصب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زوال_منصب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>زوال منصب</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-زوال_منصب-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های زوال منصب</span> </button> <ul id="toc-زوال_منصب-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-احیای_دیکتاتوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#احیای_دیکتاتوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>احیای دیکتاتوری</span> </div> </a> <ul id="toc-احیای_دیکتاتوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انحلال_منصب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#انحلال_منصب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>انحلال منصب</span> </div> </a> <ul id="toc-انحلال_منصب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>یادداشت</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">دیکتاتور (روم)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۴۶ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-46" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۴۶ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Romeinse_diktator" title="Romeinse diktator–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Romeinse diktator" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="دكتاتور روماني–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دكتاتور روماني" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Diktator_(Q%C9%99dim_Roma)" title="Diktator (Qədim Roma)–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Diktator (Qədim Roma)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B8%D0%BC)" title="Диктатор (Древен Рим)–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Диктатор (Древен Рим)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Dictador_rom%C3%A0" title="Dictador romà–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Dictador romà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C_%DA%95%DB%86%D9%85" title="دیکتاتۆری ڕۆم–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دیکتاتۆری ڕۆم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADmsk%C3%BD_dikt%C3%A1tor" title="Římský diktátor–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Římský diktátor" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Diktator_(Rom)" title="Diktator (Rom)–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Diktator (Rom)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6mischer_Diktator" title="Römischer Diktator–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Römischer Diktator" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Diktator%C3%AA_Roma" title="Diktatorê Roma–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Diktatorê Roma" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_dictator" title="Roman dictator–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Roman dictator" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romia_diktatoro" title="Romia diktatoro–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romia diktatoro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Dictador_(Antigua_Roma)" title="Dictador (Antigua Roma)–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Dictador (Antigua Roma)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Diktaator_(Vana-Rooma)" title="Diktaator (Vana-Rooma)–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Diktaator (Vana-Rooma)" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Diktadore_(Antzinako_Erroma)" title="Diktadore (Antzinako Erroma)–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Diktadore (Antzinako Erroma)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rooman_diktaattori" title="Rooman diktaattori–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rooman diktaattori" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Dictateur_(Rome_antique)" title="Dictateur (Rome antique)–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Dictateur (Rome antique)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%93%D7%99%D7%A7%D7%98%D7%98%D7%95%D7%A8_(%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%90_%D7%94%D7%A2%D7%AA%D7%99%D7%A7%D7%94)" title="דיקטטור (רומא העתיקה)–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="דיקטטור (רומא העתיקה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Dictator" title="Dictator–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Dictator" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Diktator_Romawi" title="Diktator Romawi–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Diktator Romawi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Dittatore_(storia_romana)" title="Dittatore (storia romana)–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Dittatore (storia romana)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%AC%E8%A3%81%E5%AE%98" title="独裁官–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="独裁官" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98_(%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98)" title="დიქტატორი (ძველი რომი)–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="დიქტატორი (ძველი რომი)" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8F%85%EC%9E%AC%EA%B4%80" title="독재관–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="독재관" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Диктатор–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Диктатор" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Diktatorius_(Senov%C4%97s_Roma)" title="Diktatorius (Senovės Roma)–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Diktatorius (Senovės Roma)" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Римски диктатор–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Римски диктатор" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Diktator_Rom" title="Diktator Rom–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Diktator Rom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Dictator_(Rome)" title="Dictator (Rome)–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Dictator (Rome)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Diktator_(romersk)" title="Diktator (romersk)–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Diktator (romersk)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Dictator_(Roma_antica)" title="Dictator (Roma antica)–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Dictator (Roma antica)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ditador_romano" title="Ditador romano–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ditador romano" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Dictator_roman" title="Dictator roman–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Dictator roman" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A0%D0%B8%D0%BC)" title="Диктатор (Древний Рим)–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Диктатор (Древний Рим)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%A3%D0%BA%D1%8B%D0%B9_%D0%A0%D0%B8%D0%BC)" title="Диктатор (старовѣкый Рим)–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Диктатор (старовѣкый Рим)" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rimski_diktator" title="Rimski diktator–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rimski diktator" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Roman_dictator" title="Roman dictator–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Roman dictator" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Dikt%C3%A1tor_(starovek%C3%BD_R%C3%ADm)" title="Diktátor (staroveký Rím)–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Diktátor (staroveký Rím)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rimski_diktator" title="Rimski diktator–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rimski diktator" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Diktatori_romak" title="Diktatori romak–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Diktatori romak" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82)" title="Диктатор (магистрат)–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Диктатор (магистрат)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Romersk_diktator" title="Romersk diktator–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Romersk diktator" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="ผู้เผด็จการโรมัน–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ผู้เผด็จการโรมัน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Diktat%C3%B6r_(Roma)" title="Diktatör (Roma)–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Diktatör (Roma)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%83" title="Диктатор Стародавнього Риму–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Диктатор Стародавнього Риму" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8D%A8%E8%A3%81%E5%AE%98" title="獨裁官–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="獨裁官" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q236885#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&oldid=39849791" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29&id=39849791&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AF%25DB%258C%25DA%25A9%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1_%28%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2585%29"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AF%25DB%258C%25DA%25A9%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1_%28%25D8%25B1%25D9%2588%25D9%2585%29"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_dictators" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q236885" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar nomobile vcard"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><div class="adr" style="font-size:smaller"><span class="fn org"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a></span> </div></th></tr><tr><td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Roman_SPQR_banner.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/150px-Roman_SPQR_banner.svg.png" decoding="async" width="150" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/225px-Roman_SPQR_banner.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Roman_SPQR_banner.svg/300px-Roman_SPQR_banner.svg.png 2x" data-file-width="289" data-file-height="229" /></a></span></td></tr><tr><td style="border-bottom: #a2a9b1 1px solid">این مقاله بخشی از این مجموعه است:<br /><span style="font-weight:bold"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست در روم باستان (صفحه وجود ندارد)">سیاست و دولت <br />روم باستان</a></span></td></tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> دوره‌ها</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a></b><br />۷۵۳–۵۰۹ قبل از میلاد</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></b><br />۵۰۹–۲۷ قبل از میلاد</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a></b><br />۲۷ قبل از میلاد تا ۳۹۵ بعد از میلاد (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D9%87" title="پرینکیپاته">پرینکیپاته</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%87" title="دومیناته">دومیناته</a>)</li></ul> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a><br />۳۹۵-۴۷۶ بعد از میلاد</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="امپراتوری بیزانس">امپراتوری روم شرقی</a><br />۳۹۵-۱۴۵۳ بعد از میلاد</li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی روم</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی پادشاهی (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی پادشاهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی جمهوری (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی جمهوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی امپراتوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="اصلاحات قانون اساسی آگوستوس">اصلاحات قانون اساسی آگوستوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری روم پیشین (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی امپراتوری پیشین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ قانون اساسی روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنای روم</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_assemblies" class="extiw" title="en:Roman assemblies">مجلس مقننه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">کلانترهای اجرایی</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_عادی" title="کلانتر (روم)">کلانتری‌های عادی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="پرتور">پرتور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="کوایستور">کوایستور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84" title="کلانتر بدیل">کلانتر بدیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%84_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="ادیل (روم)">ادیل (روم)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="تریبون">تریبون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="کنسور">کنسور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="استاندار رومی (صفحه وجود ندارد)">استاندار رومی</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_فوق‌العاده" title="کلانتر (روم)">کلانتری‌های فوق‌العاده</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">دیکتاتور روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ارباب سواران">ارباب سواران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tribuni_militum_consulari_potestate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribuni militum consulari potestate (صفحه وجود ندارد)">Consular tribune</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="اینتررکس">اینتررکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="تریوم‌ویرات اول">تریوم‌ویرات اول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decemviri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decemviri (صفحه وجود ندارد)">Decemviri</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> عناوین و افتخارات</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتور روم">امپراتور روم</a></li></ul> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="لگاتوس">لگاتوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dux (صفحه وجود ندارد)">Dux</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Officium_(Ancient_Rome)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Officium (Ancient Rome) (صفحه وجود ندارد)">Officium</a></li> <li>بخشدار</li> <li><a href="/w/index.php?title=Vicarius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vicarius (صفحه وجود ندارد)">Vicarius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vigintisexviri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vigintisexviri (صفحه وجود ندارد)">Vigintisexviri</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="تبردار">تبردار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارباب سربازان (صفحه وجود ندارد)">ارباب سربازان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتور روم">امپراتور روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="ارشد سنا">ارشد سنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%81%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="پونتیفکس ماکسیموس">پونتیفکس ماکسیموس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="آگوستوس (عنوان)">آگوستوس (عنوان)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="سزار (عنوان)">سزار (عنوان)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="حکومت چهارنفره">حکومت چهارنفره</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87_%D9%88_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سابقه و قانون (صفحه وجود ندارد)">سابقه و قانون</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="حقوق روم">حقوق روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="ایمپریوم">ایمپریوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4_%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="منش نیاکان">منش نیاکان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Collegiality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collegiality (صفحه وجود ندارد)">Collegiality</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A6%D9%88%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B3" title="آئوکتوریتاس">آئوکتوریتاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="شهروندی روم">شهروندی روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8" title="سلسله مناصب">سلسله مناصب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="سناتوس کنسولتوم">سناتوس کنسولتوم</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="سناتوس کنسولتوم اولتیموم">سناتوس کنسولتوم اولتیموم</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-title"> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجامع رومی (صفحه وجود ندارد)">مجامع رومی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="column-count: 2; -moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; آری"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="مجمع کنتوریاها">مجمع کنتوریاها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع کوریاتا (صفحه وجود ندارد)">مجمع کوریاتا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع پلبی‌ها (صفحه وجود ندارد)">مجمع پلبی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع قومی (صفحه وجود ندارد)">مجمع قومی</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border-top:1px #a2a9b1 solid"> <div class="hlist" style="text-align:center;font-size:100%;font-weight:normal;"> <ul><li><span style="font-size:90%;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مطالب اصلی علوم سیاسی (صفحه وجود ندارد)">دیگر کشورها</a></span></li> <li><span style="font-size:90%;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Ancient_Rome" class="extiw" title="commons:Atlas of Ancient Rome">اطلس</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الگو:سیاست‌های روم باستان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:سیاست‌های روم باستان (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:سیاست‌های روم باستان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg/220px-Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg/330px-Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg/440px-Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg 2x" data-file-width="2204" data-file-height="1469" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="گایوس ژولیوس سزار">گایوس ژولیوس سزار</a>، آخرین دیکتاتور <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></figcaption></figure> <p><b>دیکتاتور</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a>: <span lang="la"><bdi>Dictator</bdi></span>) در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> یک <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_فوق‌العاده" title="کلانتر (روم)">کلانتر فوق‌العاده</a> بود که توسط یکی از دو <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول</a> برگزیده می‌شد و دارای اقتدار مطلقه برای مقابله با شرایط اضطراری نظامی یا انجام اقدامات ویژه بود. تمامی دیگر کلانترها مادون <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="ایمپریوم">ایمپریوم</a>ِ<small><sup id="ref_صد" class="plainlinksneverexpand"><a href="#endnote_صد">∗</a></sup></small>(اقتدار عالیهٔ) وی بودند، و حق <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="تریبون پلبی‌ها">تریبون پلبی‌ها</a> در <a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D9%88" title="وتو">وتو</a>ی اقدامات وی یا حق مردم در دادخواهی و تظلم جویی علیه اقدامات وی، به شدت محدود می‌شدند. با اینحال، برای آنکه اقتدار مطلقهٔ یک دیکتاتور خطری برای دولت ایجاد نکند، محدودیت‌ها و تنگناهای شدیدی بر قدرت وی اعمال می‌شدند؛ به گونه ای که موظف بود پس از انجام موفقیّت آمیز وظایفش، یا انقضای بازه زمانی شش‌ماهه، استعفای خود را تقدیم دارد. دیکتاتورها از اوایل دوران <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> (۵۰۹ق. م) تا <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" class="mw-redirect" title="دومین جنگ کارتاژ">دومین جنگ کارتاژ</a> (۲۱۸ تا ۲۰۱ق. م) مکرراً انتخاب می‌شدند؛ امّا پس از آن این منصبِ فوق‌العاده تا مدت یک سده رو به بی‌مصرفی رفت، تا اینکه بار دیگر و در شکلی جدید توسط <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="لوسیوس کورنلیوس سولا">لوسیوس کورنلیوس سولا</a> بین سال‌های ۸۲ تا ۷۹ق. م احیا شد، و سپس <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a> نیز بین سال‌های ۴۹ تا ۴۴ق. م آنرا به خود اختصاص داد. این سِمت پس از <a href="/wiki/%D9%82%D8%AA%D9%84_%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="قتل ژولیوس سزار">ترور ژولیوس سزار</a> رسماً ملغی شد و در دوران <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a> دیگر احیا نشد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ریشه‌شناسی"><span id=".D8.B1.DB.8C.D8.B4.D9.87.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>ریشه‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: ریشه‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دیکتاتور (Dictator) یک اسم <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a> است که مرکب از فعل dicto به‌معنای «دیکته کردن، فرمودن» و پسوندِ اسم‌فاعل‌سازِ tor- است. بنابراین، معنای تحت‌اللفظی دیکتاتور «دیکته کننده، کسی که دستور می‌فرماید» است.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخ"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE"></span>تاریخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: تاریخ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیتوس لیویوس">تیتوس لیویوس</a>، صاحب کتاب <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2_%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="از پیدایش روم"><i>از پیدایش روم</i></a>، نوشته که <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیتوس لارکیوس">تیتوس لارکیوس</a> نخستین دیکتاتور جمهوری روم بود<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> که دو بار نیز کنسول شد.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی روایات برآنند که نخستین دیکتاتور رومیان نه تیتوس لارکیوس، بلکه مانیوس والریوس<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>یادداشت ۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (برادرزادهٔ <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7" title="پوبلیوس والریوس پوبلیکولا">پوبلیوس والریوس پوبلیکولا</a>) بوده‌است. لیکن لیویوس تأکید دارد که بعید است کسی بدون داشتن سابقه‌ی کنسولی به دیکتاتوری نصب شده باشد.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قدرت_و_اختیارات"><span id=".D9.82.D8.AF.D8.B1.D8.AA_.D9.88_.D8.A7.D8.AE.D8.AA.DB.8C.D8.A7.D8.B1.D8.A7.D8.AA"></span>قدرت و اختیارات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: قدرت و اختیارات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>یک دیکتاتور افزون بر فرماندهی نظامی و پیشبرد فرامین سنا، می‌توانست مجلس سنا را فرابخواند یا تشکیل یکی از <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجامع رومی (صفحه وجود ندارد)">مجامع قانونگذاری رومی</a> را خواستار شود. قدرت و اختیارات وی قابل توجه بود، امّا در هر حال نامحدود هم نبود. اقتدار وی با شرایط انتصابش، و تکامل <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="حقوق روم">حقوق روم</a> محدود می‌شد و البته ظرفیت وی در همکاری و تعاون با دیگر <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">کلانتر</a>ها نیز در تعیین حدود اختیارات وی دخیل بود. حد و مرز دقیق اقتدار یک دیکتاتور دقیقاً تعریف نشده و در سراسر تاریخ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری</a> مورد بحث، مشاجره و گمانه زنی بود.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>قدرت وی تقریباً مطلق بود امّا نمی‌توانست از حد و مرزی که برای منصبش تعیین شده تجاوز کند؛ دیکتاتوری که برای تشکیل و ریاست <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع کوریاتا (صفحه وجود ندارد)">مجمع کوریاتا</a> منصوب شده بود نمی‌توانست فرماندهی نظامی در عرصه نبرد را بدون کسب موافقت سنا در دست بگیرد. برخی دیکتاتورهایی که به مسئولیت نظامی منصوب شدند می‌توانستند به انجام وظایف دیگری هم بپردازند، همچون ریاست بر مجمع، امّا باید اینکار را با موافقت و اجازهٔ سنا انجام می‌دادند.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>با انتصاب یک دیکتاتور، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="ایمپریوم">ایمپریوم</a>ِ<small><sup id="ref_صد" class="plainlinksneverexpand"><a href="#endnote_صد">∗</a></sup></small> (اقتدار عالیه) دیگر کلانترها منقضی نمی‌شد و آنان همچنان تا پایان سال به انجام وظایف خود ادامه می‌دادند، هرچند که متبوع اقتدار دیکتاتور می‌شدند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> اینکه آیا ایمپریومِ<small><sup id="ref_صد" class="plainlinksneverexpand"><a href="#endnote_صد">∗</a></sup></small> دیکتاتور فراتر از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسولی</a> که وی را منصوب کرده بود نیز اعتبار داشت یا خیر، مورد بحث است؛ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%85%D8%B3%D9%86" title="تئودور مومسن">مومسن</a> عقیده داشت که ایمپریومِ<small><sup id="ref_صد" class="plainlinksneverexpand"><a href="#endnote_صد">∗</a></sup></small> وی با منقضی شدن ایمپریومِ کنسول بی‌اعتبار می‌شد، امّا دیگران حدس می‌زنند که ایمپریومِ<small><sup id="ref_صد" class="plainlinksneverexpand"><a href="#endnote_صد">∗</a></sup></small> دیکتاتور می‌توانست با پایان یافتن سال هم اعتبار خود را حفظ کند؛ زیرا در حقیقت نمونه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهند یک دیکتاتور حتی بدون وجود کنسول‌ها وارد سال جدید شده‌است.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در ابتدا اقتدار دیکتاتور مشمول حق موسوم به «provocatio ad populum» یا <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D9%84%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85" class="mw-redirect" title="تظلم کردن از مردم">تظلم کردن از مردم</a> (حقی که به شهروندان عادی اجازه می‌داد در برابر اقدامات یک کلانتر، دادخواهی کنند) یا <a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D9%88" title="وتو">وتو</a>ی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="تریبون پلبی‌ها">تریبون پلبی‌ها</a> نمی‌شد؛<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با اینحال، با انتصاب یک دیکتاتور، قانون lex Valeri که حق مذکور را تأسیس کرده بود منسوخ هم نمی‌شد و از سال ۳۰۰ق. م حتّی دیکتاتور (البته فقط در داخل شهر روم) را هم مشمول مجازات خود می‌کرد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قدرت تریبون پلبی‌ها با فرامین یک دیکتاتور بلااثر نمی‌شد؛ برای نمونه در ۲۱۰ق. م تریبون‌ها تهدید کردند که انتخاباتِ تحت نظارت دیکتاتور <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%81%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%81%D9%84%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوینتوس فولویوس فلاکوس (صفحه وجود ندارد)">کوینتوس فولویوس فلاکوس</a> را تحریم خواهند کرد مگر اینکه وی نام خود را از فهرست کاندیداهای دیکتاتوری حذف کند.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>انتظار می‌رفت یک دیکتاتور پس از اتمام موفقیت‌آمیز وظایف محوله اش یا پس از انقضای شش ماه، استعفای خود را تقدیم دارد.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این محدودیت‌های سخت بدین جهت بودند که ممکن بود اقتدارات مطلقه دیکتاتور یادآور استبداد <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهان رومی</a> شوند. امّا محدودیت شش‌ماهه ممکن بود در صورت صلاحدید سنا برداشته شود؛ چنان‌که برای سال‌های ۳۳۳، ۳۲۴، ۳۰۹، و ۳۰۱ قبل از میلاد <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول‌هایی</a> شناخته نمی‌شوند،<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و شاید بدان معناست که دیکتاتور و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ارباب سواران">ارباب سواران</a> سِمت خود را بدون کنسول‌ها ادامه داده‌اند. </p><p>پس از استعفای یک دیکتاتور نمی‌توانستند وی را در برابر اقداماتی که در دوران تصدی سِمتش انجام داده‌است بازخواست کنند. البته چند مورد استثنایی به چشم می‌خورد، از جمله قضیه پیگرد <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکوس فوریوس کامیلوس (صفحه وجود ندارد)">مارکوس فوریوس کامیلوس</a> به خاطر دزدیدن غنائم <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7)" class="mw-redirect" title="وی (ایتالیا)">وی</a>، و احتمالاً قضیهٔ لوسیوس مانلیوس کاپیتولینوس در ۳۶۲ که تنها به سبب تهدید جان یک <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="تریبونوس پلبیس">تریبون</a> توسط پسرش <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="تیتوس مانلیوس ایمپریوسوس تورکواتوس (صفحه وجود ندارد)">تیتوس</a> از سِمت دیکتاتوری اش معزول شد.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> البته برخی محققین ادعا می‌کنند که یک دیکتاتور تنها در طول مدت تصدی سِمتش از مصونیت برخوردار بود، و به لحاظ نظری امکان‌پذیر بود که وی را به اتهام فساد مورد بازخواست قرار دهند.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دیدگاه_ماکیاولی_در_مورد_دیکتاتوری_در_روم"><span id=".D8.AF.DB.8C.D8.AF.DA.AF.D8.A7.D9.87_.D9.85.D8.A7.DA.A9.DB.8C.D8.A7.D9.88.D9.84.DB.8C_.D8.AF.D8.B1_.D9.85.D9.88.D8.B1.D8.AF_.D8.AF.DB.8C.DA.A9.D8.AA.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D8.AF.D8.B1_.D8.B1.D9.88.D9.85"></span>دیدگاه ماکیاولی در مورد دیکتاتوری در روم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: دیدگاه ماکیاولی در مورد دیکتاتوری در روم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88_%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="نیکولو ماکیاولی">نیکولو ماکیاولی</a> در کتاب خود، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس"><i>گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس</i></a>، در مورد ضرورت نهاد دیکتاتوری در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a> و سودمندی‌های آن می‌گوید: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39401425">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:right;padding-right:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote"><p>«یکی از نویسندگانْ رومیانی را ملامت می‌کند که عنوان دیکتاتور را ابداع کردند، و مدعی است که این عنوان با گذشت زمان سبب پیدایش جباریّت در روم گردیده است و اگر این عنوان وجود نمی‌داشت، سزار نمی‌توانست حکومت استبدادی خود را تحت عنوانی قانونی بر مردم تحمیل کند. بی‌گمان، این نویسنده، مطالب را به‌دقت بررسی نکرده و عقیده‌ای که اظهار داشته را بدون هیچ نقد و تحقیقی پذیرفته است. آنچه روم را به بندگی کشاند، نه عنوان دیکتاتور بود و نه نهاد دیکتاتوری، بلکه قدرتی بود که بعضی از شهروندان برخلاف قانون در انحصار خود درآوردند [...] دیکتاتور تا زمانی که موافق قانون اساسی انتخاب می‌شد و کسی آن منصب را بزور بچنگ نمی‌آورد برای روم مفید بود؛ برای کشور آزاد تنها مناصبی زیان ببار می‌آورند که از طرق خلاف قانون بدست آیند، و همچنین قدرتی که کسی برخلاف حق غصبش کند، نه قدرتی که مطابق قانون به کسی واگذار می‌گردد [...] از این گذشته، در روم دیکتاتور برای مدتی معین (=شش ماه) و بمنظور رفع خطری خاص برگزیده می‌شد، نه برای همیشه. درست است که دایره‌ی قدرت دیکتاتور بسیار وسیع بود؛ یعنی می‌توانست برای رفع خطری که وظیفه‌اش بود به‌اختیار خود به هر وسیله‌ای دست بیازد و هرکاری را که صلاح می‌دید بدون مشاوره با دیگران بجا آورد و حکم به مجازات هرکسی بدهد بی‌آنکه محکوم حق <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D9%84%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85" class="mw-redirect" title="تظلم کردن از مردم">تظلم کردن از مردم</a> داشته باشد؛ ولی این دیکتاتور حق نداشت گامی به زیان کشور بردارد؛ مثلاً حق نداشت اختیارات مجلس <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنا</a> یا مردم را سلب کند یا نهادهای موجود را از میان بردارد و نهادهایی دیگر به‌جای آنها بنهد. [...] راستی این است که دیکتاتور نهادی رومی است و نهادی است بسیار شایان توجه؛ برای اینکه یکی از علل عظمت جمهوری روم بود. بدون چنین نهادی جامعه و دولت بدشواری می‌توانند از خطرهای فوق‌العاده رهایی یابند. جریان امور در کشور آزاد بآهستگی پیش می‌رود زیرا هیچ شورا و هیچ مقامی نمی‌تواند همه‌ی کارها را بتنهایی انجام دهد و در بسیاری از موارد آنها ناچارند با یکدیگر همکاری کنند، و هماهنگ ساختن عقاید مختلف مستلزم صرف وقت است. ولی چون امری خطیر پیش آید که خواهان تصمیم‌گیری سریع و عمل بی‌درنگ است، این اتلاف وقت خطر و خسارت ببار می‌آورد. از این‌رو، کشورهای آزاد باید در قانون اساسی خود نهادی مشابه دیکتاتوری را پیش‌بینی کنند [...] برای کشوری آزاد که فاقد چنین نهادی باشد، چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه یا قانون اساسی را رعایت کند و نابود شود و یا قانون را بشکند. اما در کشور آزاد هرگز نباید ضرورتی پیش آید که مستلزم قانون‌شکنی و دست‌یازی به‌وسایل خلاف قانون باشد. زیرا وسیله‌ی خلاف قانون اگر هم در لحظه‌ای سودمند باشد سرمشقی زیانبار است؛ یعنی آنجا که عادت بر این باشد که قانون اساسی را برای هدفهای خوب بشکنند، به همین بهانه برای هدفهای بد هم می‌شکنند؛ از این‌رو کشوری آزاد که در قانون اساسیش برای مقابله با همه‌ی انواع پیشامدها راه و روشی پیش‌بینی نشده باشد، هرگز کامل نخواهد بود. خلاصه‌ی کلام این است که کشورهای آزاد که به‌هنگام خطر نتوانند به دیکتاتوری یا نهادی مانند آن توسل جویند، همین‌که واقعه‌ای نامنتظر روی بنماید، از میان می‌روند.»</p><div class="templatequotecite">— <cite><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88_%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="نیکولو ماکیاولی">نیکولو ماکیاولی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس">گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس</a>، ترجمه‌ی <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%84%D8%B7%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد حسن لطفی">محمد حسن لطفی</a>، انتشارات <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="انتشارات خوارزمی">خوارزمی</a>، کتاب نخست، فصل ۳۴.</cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زوال_منصب"><span id=".D8.B2.D9.88.D8.A7.D9.84_.D9.85.D9.86.D8.B5.D8.A8"></span>زوال منصب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: زوال منصب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در طول دو سدهٔ نخست جمهوری، منصب دیکتاتوری ابزار مناسبی بود که آنرا برای مقابله فوری با اوضاع فوق‌العاده تشکیل می‌دادند. این سِمت برای مواقع اضطرار نظامی ایجاد شده بود امّا همچنین می‌توانست به عنوان وسیله ای برای سرکوبی فتنه و آشوب پلبی‌ها و ممانعت از دستیابیِ آنان به قدرت سیاسی هم به کار برود.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در نبرد طبقاتی آن زمان میان <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="پاتریسی‌ها">پاتریسی‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="پلبی‌ها">پلبی‌ها</a>، می‌شد بر روی یک حمایت یک دیکتاتور از اشرافیت پاتریسی حساب کرد؛ چراکه وی همواره از خانواده ای با تبار پاتریسی برگزیده می‌شد، آنهم توسط کنسول‌هایی که خود نیز پاتریسی بودند. پس از آنکه قانون موسوم به lex Licinia Sextia به پلبی‌ها این حق را داد که یکی از دو کنسولِ سالانه را از جمع خود برگزینند، پاتریسی‌ها نیز یک سری از دیکتاتورها را پی در پی انتخاب کردند تا انتخابات را ریاست و نظارت کنند، امری که آشکاراً هدفش این بود که با نادیده گرفتن قانون مذکور، دو کنسول تماماً پاتریسی انتخاب شوند.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پس از <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ‌های سامنی (صفحه وجود ندارد)">جنگ دوم سامنی</a> (۳۲۶ق. م تا ۳۰۴ق. م) وظایف دیکتاتور تقریباً به امور داخلی (غیرنظامی) محدود شد. هیچ دیکتاتوری در طول جنگ سوم سامنی (۲۹۸ق. م تا ۲۹۰ق. م) منصوب نشد، و محدودیت شش‌ماهه ای که بر دیکتاتورها تحمیل می‌شد نیز باعث می‌شد که این منصب برای نبردهای خارج از ایتالیا عملی نباشد.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در ۲۹۴ق. م <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="آیولوس آتیلیوس کالاتینوس (صفحه وجود ندارد)">آیولوس آتیلیوس کالاتینوس</a> تنها دیکتاتوری شد که یک ارتش را در خارج از ایتالیا رهبری کرد، زمانی که به <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="سیسیل">سیسیل</a> یورش برد؛ و نیز تنها دیکتاتوری بود که یک سِمت فرماندهی نظامی در طول <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" class="mw-redirect" title="اولین جنگ کارتاژ">اولین جنگ کارتاژ</a> را بر عهده داشت. آخرین دیکتاتورهایی که یک ارتش را در میدان نبرد رهبری کردند <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="فابیوس ماکسیموس">فابیوس ماکسیموس</a> در ۲۱۷ق. م و <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارکوس یونیوس پرا (صفحه وجود ندارد)">مارکوس یونیوس پرا</a> در سال بعد از آن بودند، یعنی در مراحل آغازین <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" class="mw-redirect" title="دومین جنگ کارتاژ">دومین جنگ کارتاژ</a>. غیر از اینان، بقیه دیکتاتورها در روم باقی می‌ماندند تا <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع کوریاتا (صفحه وجود ندارد)">مجمع کوریاتا</a> را ریاست کنند. آخرین دیکتاتور سنتی-قانونی همانا گایوس سرویلیوس گمینوس در ۲۰۲ق. م بود.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="احیای_دیکتاتوری"><span id=".D8.A7.D8.AD.DB.8C.D8.A7.DB.8C_.D8.AF.DB.8C.DA.A9.D8.AA.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>احیای دیکتاتوری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: احیای دیکتاتوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:So-called_bust_of_Sulla,_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.,_Glyptothek,_Munich_(13271230025).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg/220px-So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg" decoding="async" width="220" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg/330px-So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg/440px-So-called_bust_of_Sulla%2C_Augustan_copy_of_an_original_of_the_late_2nd_century_B.C.%2C_Glyptothek%2C_Munich_%2813271230025%29.jpg 2x" data-file-width="3095" data-file-height="4148" /></a><figcaption>(احتمالاً) سردیس متعلق به <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="لوسیوس کورنلیوس سولا">لوسیوس کورنلیوس سولا</a>، احیاگر دیکتاتوری رومی در ۸۲ق. م</figcaption></figure> <p>تا یک سده بعد، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">کلانتر</a>های عادی جمهوری توانستند با موفقیت تمامی جبهه‌های روم را رهبری کنند، بی آنکه نیازی به دیکتاتور باشد؛ و به همین جهت منصب دیکتاتوری بی‌مصرف شد. تا اینکه در ۸۲ق. م منصب فوق العادهٔ دیکتاتوری بار دیگر توسط <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7" title="لوکیوس کورنلیوس سولا">لوکیوس کورنلیوس سولا</a> احیا شد. سولا که حالا ژنرال برجسته ای بود، شش سال قبلتر در روم رژه رفته بود و آنرا از دست مخالفانش گرفته بود، امّا پس از آنکه در ۸۷ق. م انتخاب کلانترها را مجاز ساخت و خود رهسپار نبردی در شرق شد، دشمنانش بازگشتند. در ۸۳ق. م وی بار دیگر توجه خود را به بازپس‌گیری روم نهاد، و پس از آنکه در سال بعد شکستی قاطع به دشمنانش وارد ساخت، سنا و مردم وی را <i>dictator legibus faciendis et rei publicae constituendae</i> نامیدند، و به وی اختیار اصلاح قانون اساسی روم را دادند.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>این اصلاحات ظرفیت <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنا</a> را از ۳۰۰ نفر به ۶۰۰ نفر افزایش داد، و آن را از حامیان سولا پُر کرد. سپس محدودیت‌های خشنی بر قدرت <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="تریبون پلبی‌ها">تریبون‌ها</a> وضع کرد، حق <a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D9%88" title="وتو">وتو</a>ی آنان را محدود و تریبون‌های سابق را از دستیابی به مناصب <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">کلانتری</a> بالاتر منع کرد. هرچند وی در ۸۱ق. م از دیکتاتوری مستعفی شد و در ۸۰ق. م سِمت کنسولی را پذیرفت و پس از آن هم بازنشسته شد و به زندگی شخصی روی آورد، اقدامات وی دولت روم را تضعیف کرد و برای اولین بار بود که قدرت در دستان کسی و بدون محدودیت مؤثری متمرکز می‌شود.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>قدرت دیکتاتوری در ۴۹ق. م به <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a> تفویض شد، زمانی که از جبهه نبرد خود در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="جنگ‌های گالی">جنگ‌های گالی</a> به روم بازگشت، و نیروهای <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%85%D9%BE%D9%87" title="پومپه">پومپئو</a> (پومپه کبیر) را شکست داد. وی در پایان ۴۸ق. م به عنوان دیکتاتور <i>rei gerundae causa</i> برای مدت یکسال انتخاب شد، و قدرت <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="تریبونوس پلبیس">تریبونی</a> را برای مدتی نامشخص از آنِ خود کرد، و کوشید دو تن از تریبون‌ها را که کوشیده بودند مانع وی شوند را استیضاح کند، قدرت <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="کنسور">کنسور</a>ی را نیز به خود اختصاص داد، کرسی‌های تخلیه شدهٔ سنا را از حامیان خود پُر کرد، و شمار نمایندگان آنرا به ۹۰۰ افزایش داد. در ۴۷ق. م برای مدت ده سال به عنوان دیکتاتور برگزیده شد. اندک مدتی پیش از ترورش در ۴۴ق. م، وی <i>dictator perpetuo rei publicae constituendae</i> خوانده شد و اختیار انتصاب کلانترها به میل خود را هم دارا شد.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="انحلال_منصب"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.AD.D9.84.D8.A7.D9.84_.D9.85.D9.86.D8.B5.D8.A8"></span>انحلال منصب</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: انحلال منصب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>یک ماه پس از ترور سزار، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="مارک آنتونی">مارک آنتونی</a>، که در ۴۷ق. م به عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ارباب سواران">ارباب سواران</a> برای سزار خدمت کرده بود، پیشنهاد کرد رسماً سِمت دیکتاتوری منحل گردد، این پیشنهاد به صورت قانون موسوم به leges Antoniae تصویب شد.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">کلانتر (روم)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8" title="سلسله مناصب">سلسله مناصب</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="تریبونوس پلبیس">تریبونوس پلبیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="لوسیوس کورنلیوس سولا">لوسیوس کورنلیوس سولا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="لوسیوس کوینکتیوس سنسیناتوس">لوسیوس کوینکتیوس سنسیناتوس</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA"></span>یادداشت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: یادداشت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><cite id="endnote_صد"><a href="#ref_صد"><b>^</b></a></cite> . <i>Imperium</i> به معنای اقتدار عالیه برای اِعمال زور جهت اجرای قانون است.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary(dictator)</i>. ص. <bdi>۳۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary%28dictator%29&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۰۹-۱۱۳</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B0%DB%B9-%DB%B1%DB%B1%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a class="external text" href="https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=dictator&oldid=75874363#Latin">"dictator"</a>. <i>wiktionary</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=wiktionary&rft.atitle=dictator&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wiktionary.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3Ddictator%26oldid%3D75874363%23Latin&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFتیتوس_لیویوس" class="citation book">تیتوس لیویوس. <i>از پیدایش روم</i>. ج. دوم. صص. <bdi>گفتار ۱۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B2+%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%B1%D9%88%D9%85&rft.pages=%3Cbdi%3E%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1+%DB%B1%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.au=%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3+%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology</i>. ص. <bdi>(Titus Lartius Flavus)II, ۱۷۵</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionary+of+Greek+and+Roman+Biography+and+Mythology&rft.pages=%3Cbdi%3E%28Titus+Lartius+Flavus%29II%2C+%DB%B1%DB%B7%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFتیتوس_لیویوس" class="citation book">تیتوس لیویوس. <i>از پیدایش روم</i>. ج. دوم. صص. <bdi>گفتار ۱۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B2+%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%B1%D9%88%D9%85&rft.pages=%3Cbdi%3E%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1+%DB%B1%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.au=%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3+%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۱۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBroughton1952" class="citation book">Broughton (<bdi>۱۹۵۲</bdi>). <i>The Magistrates of the Roman Republic</i>. American Philological Association. ص. <bdi>۲۴۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Magistrates+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B4%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=American+Philological+Association&rft.date=1952&rft.au=Broughton&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary</i>. ص. <bdi>۳۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFMommsen" class="citation book">Mommsen. <i>Römisches Staatsrecht</i>. ج. ii. ص. <bdi>۱۳۳-۱۷۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=R%C3%B6misches+Staatsrecht&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B3%DB%B3-%DB%B1%DB%B7%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.au=Mommsen&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۱۰</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۱۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B1%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFDionysius_of_Halicarnassus" class="citation book">Dionysius of Halicarnassus. <i>Roman Antiquities</i>. ج. ۶. ص. <bdi>۵۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roman+Antiquities&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B5%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.au=Dionysius+of+Halicarnassus&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFPlutarch" class="citation book">Plutarch. <i>The life of Fabius Maximus</i>. ص. <bdi>۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+life+of+Fabius+Maximus&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.au=Plutarch&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary</i>. ص. <bdi>۳۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBroughton1952" class="citation book">Broughton (<bdi>۱۹۵۲</bdi>). <i>The Magistrates of the Roman Republic</i>. American Philological Association. صص. <bdi>۱۴۰، ۱۴۱، ۱۴۷-۱۴۹، ۱۶۲،۱۶۳</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Magistrates+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B4%DB%B0%D8%8C+%DB%B1%DB%B4%DB%B1%D8%8C+%DB%B1%DB%B4%DB%B7-%DB%B1%DB%B4%DB%B9%D8%8C+%DB%B1%DB%B6%DB%B2%D8%8C%DB%B1%DB%B6%DB%B3%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=American+Philological+Association&rft.date=1952&rft.au=Broughton&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFThurston_Peck1898" class="citation book">Thurston Peck، Harry (<bdi>۱۸۹۸</bdi>). <i>Harper Dictionary of Classical Antiquities</i>. New York: Harper and brothers Publishers. ص. <bdi>۵۰۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Harper+Dictionary+of+Classical+Antiquities&rft.place=New+York&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B5%DB%B0%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Harper+and+brothers+Publishers&rft.date=1898&rft.aulast=Thurston+Peck&rft.aufirst=Harry&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۱۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B1%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFLintott1999" class="citation book">Lintott، Andrew (<bdi>۱۹۹۹</bdi>). <i>The Constitution of the Roman Republic</i>. Oxford University Press. ص. <bdi>۱۱۰</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Constitution+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1999&rft.aulast=Lintott&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBroughton1952" class="citation book">Broughton (<bdi>۱۹۵۲</bdi>). <i>The Magistrates of the Roman Republic</i>. ج. I. American Philological Association. ص. <bdi>۱۲۵-۱۲۸</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Magistrates+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B2%DB%B5-%DB%B1%DB%B2%DB%B8%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=American+Philological+Association&rft.date=1952&rft.au=Broughton&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary(dictator)</i>. ص. <bdi>۳۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary%28dictator%29&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFتیتوس_لیویوس" class="citation book">تیتوس لیویوس. <i>از پیدایش روم</i>. ج. سی. ص. <bdi>۳۹</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%A7%D8%B2+%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4+%D8%B1%D9%88%D9%85&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9%3C%2Fbdi%3E&rft.au=%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3+%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBroughton1952" class="citation book">Broughton (<bdi>۱۹۵۲</bdi>). <i>The Magistrates of the Roman Republic</i>. American Philological Association. ص. <bdi>۳۱۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Magistrates+of+the+Roman+Republic&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B1%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=American+Philological+Association&rft.date=1952&rft.au=Broughton&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary(Sulla)</i>. ص. <bdi>۱۰۲۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary%28Sulla%29&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B0%DB%B2%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary(Sulla)</i>. ص. <bdi>۱۰۲۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary%28Sulla%29&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B0%DB%B2%DB%B2%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>Oxford Classical Dictionary(Caesar)</i>. ص. <bdi>۱۸۹-۱۹۰</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+Classical+Dictionary%28Caesar%29&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B8%DB%B9-%DB%B1%DB%B9%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHammondScullard1970" class="citation book">Hammond؛ Scullard (<bdi>۱۹۷۰</bdi>). <i>(Lex)Oxford Classical Dictionary</i>. ص. <bdi>۶۰۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%28Lex%29Oxford+Classical+Dictionary&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B6%DB%B0%DB%B1%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1970&rft.au=Hammond&rft.au=Scullard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFByrd1995" class="citation book">Byrd، R (<bdi>۱۹۹۵</bdi>). <i>The Senate of the Roman Republic, in Senate Document 103-23</i>. Government Printing Office. ص. <bdi>۲۰</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Senate+of+the+Roman+Republic%2C+in+Senate+Document+103-23&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B2%DB%B0%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=Government+Printing+Office&rft.date=1995&rft.aulast=Byrd&rft.aufirst=R&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1+%28%D8%B1%D9%88%D9%85%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_dictator&oldid=955445156">Roman Dictator</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۰.</li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="روم_باستان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الگو:روم باستان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:روم باستان (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:روم باستان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="روم_باستان" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="خلاصه روم باستان (صفحه وجود ندارد)">خلاصه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیر زمانی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">سیر زمانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="تاریخ روم">دوره‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنیان‌گذاری روم (صفحه وجود ندارد)">بنیان‌گذاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="پادشاهی روم">پادشاهی روم</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سرنگونی پادشاهی روم">انقلاب</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جمهوری روم">جمهوری روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیر زمانی امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">سیر زمانی</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="پاکس رومانا">پاکس رومانا</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="پرینسیپاته">پرینسیپاته</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%87" title="دومیناته">دومیناته</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="افول امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">افول</a>, <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="سقوط امپراتوری روم غربی">سقوط</a></small></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امپراتوری روم غربی">امپراتوری روم غربی</a> / <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم شرقی">امپراتوری روم شرقی</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">قانون اساسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ قانون اساسی روم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی پادشاهی روم (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی جمهوری روم (صفحه وجود ندارد)">جمهوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون اساسی امپراتوری متاخر روم (صفحه وجود ندارد)">امپراتوری متاخر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="سنای روم">سنا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شوراهای رومی (صفحه وجود ندارد)">شوراهای قانونگذاری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع کوریاها (صفحه وجود ندارد)">مجمع کوریاها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="مجمع کنتوریاها">مجمع کنتوریاها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع قومی (صفحه وجود ندارد)">مجمع قومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نشست عوام (صفحه وجود ندارد)">نشست عوام</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قاضی‌های رومی (صفحه وجود ندارد)">قاضی‌های اجرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نهادهای سیاسی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">حکومت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%DA%AF%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="جرگه (روم) (صفحه وجود ندارد)">جرگه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="میدانگاه (روم) (صفحه وجود ندارد)">میدانگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8" title="سلسله مناصب">سلسله مناصب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Collegiality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collegiality (صفحه وجود ندارد)">Collegiality</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتور روم">امپراتور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="سپهدار (صفحه وجود ندارد)">سپهدار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرفرمانده (روم) (صفحه وجود ندارد)">سرفرمانده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیوانخانه (روم باستان) (صفحه وجود ندارد)">دیوانخانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرماندار (روم) (صفحه وجود ندارد)">فرماندار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%E2%80%8C%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="قائم‌مقام (روم) (صفحه وجود ندارد)">قائم‌مقام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیست‌وشش‌مرد (صفحه وجود ندارد)">بیست‌وشش‌مرد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="تبردار">تبردار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سردار سپاه (روم) (صفحه وجود ندارد)">سردار سپاه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانفرما (روم) (صفحه وجود ندارد)">فرمانفرما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="ارشد سنا">ارشد سنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%81%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="پونتیفکس ماکسیموس">پونتیفکس ماکسیموس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="آگوستوس (عنوان)">آگوستوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1_(%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="سزار (عنوان)">سزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="تریوم‌ویرات اول">تریوم‌ویرات اول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="تریوم‌ویرات دوم">تریوم‌ویرات دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="حکومت چهارنفره">چهارسالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="اشراف">اشراف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="پوپولارها">پوپولارها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اپتیمات‌ها">اپتیمات‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="استان‌های روم">استان‌های روم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="کلانتر (روم)">مناصب کلانتری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_عادی" title="کلانتر (روم)">کلانتری‌های عادی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86" title="تریبون">تریبون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="کوایستور">کوایستور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%84_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="ادیل (روم)">ادیل (روم)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="پرایتور">پرایتور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کنسول روم">کنسول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="کنسور">کنسور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85" class="mw-redirect" title="تریبون مردم">تریبون مردم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%84_(%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="پروکنسول (روم)">پروکنسول</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84" title="کلانتر بدیل">کلانتر بدیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_governor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman governor (صفحه وجود ندارد)">Governor</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)#کلانتری‌های_فوق‌العاده" title="کلانتر (روم)">فوق‌العاده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">دیکتاتور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ارباب سواران">ارباب سواران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decemviri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decemviri (صفحه وجود ندارد)">Decemviri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tribuni_militum_consulari_potestate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribuni militum consulari potestate (صفحه وجود ندارد)">Consular Tribune</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهان روم (صفحه وجود ندارد)">پادشاهان روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="اینتررکس">اینتررکس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="حقوق روم">حقوق روم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%87" title="قانون دوازده لوحه">قانون دوازده لوحه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4_%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="منش نیاکان">منش نیاکان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_citizenship&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman citizenship (صفحه وجود ندارد)">Citizenship</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%A6%D9%88%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="آئوتوکریتاس (صفحه وجود ندارد)">آئوتوکریتاس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Imperium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imperium (صفحه وجود ندارد)">Imperium</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Status_in_Roman_legal_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Status in Roman legal system (صفحه وجود ندارد)">Status</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_litigation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman litigation (صفحه وجود ندارد)">Litigation</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ نظامی روم باستان (صفحه وجود ندارد)">نظامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مرزهای امپراتوری روم (صفحه وجود ندارد)">مرزها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Military_establishment_of_the_Roman_Republic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Military establishment of the Roman Republic (صفحه وجود ندارد)">Establishment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Structural_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Structural history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Structure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Campaign_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campaign history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Campaigns</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Political_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Political control</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Strategy_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strategy of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Strategy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_engineering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military engineering (صفحه وجود ندارد)">Engineering</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_frontiers_and_fortifications&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military frontiers and fortifications (صفحه وجود ندارد)">Frontiers and fortifications</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کاستروم">کاستروم</a></small></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_history_of_the_Roman_military&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological history of the Roman military (صفحه وجود ندارد)">Technology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="ارتش روم">ارتش</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DA%98%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B1" title="لژیونر">لژیونر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_infantry_tactics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman infantry tactics (صفحه وجود ندارد)">Infantry tactics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_personal_equipment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military personal equipment (صفحه وجود ندارد)">Personal equipment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_siege_engines&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman siege engines (صفحه وجود ندارد)">Siege engines</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_navy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman navy (صفحه وجود ندارد)">Navy</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Roman_navy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman navy (صفحه وجود ندارد)">fleets</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Auxiliaries_(Roman_military)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auxiliaries (Roman military) (صفحه وجود ندارد)">Auxiliaries</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_military_decorations_and_punishments&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman military decorations and punishments (صفحه وجود ندارد)">Decorations and punishments</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hippika_gymnasia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hippika gymnasia (صفحه وجود ندارد)">Hippika gymnasia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اقتصاد روم (صفحه وجود ندارد)">اقتصاد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="کشاورزی روم (صفحه وجود ندارد)">کشاورزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deforestation_during_the_Roman_period&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deforestation during the Roman period (صفحه وجود ندارد)">Deforestation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_commerce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman commerce (صفحه وجود ندارد)">Commerce</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_finance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman finance (صفحه وجود ندارد)">Finance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%B2_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارز در روم باستان (صفحه وجود ندارد)">ارز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_Republican_currency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Republican currency (صفحه وجود ندارد)">Republican currency</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_Imperial_currency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Imperial currency (صفحه وجود ندارد)">Imperial currency</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B3%D9%86%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="مجلس سنا و مردم روم">مجلس سنا و مردم روم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="فناوری روم (صفحه وجود ندارد)">فناوری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AA%DA%A9%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چرتکه رومی (صفحه وجود ندارد)">چرتکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="عددنویسی رومی">عددنویسی رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی در روم (صفحه وجود ندارد)">مهندسی شهری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهندسی نظامی در روم (صفحه وجود ندارد)">مهندسی نظامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ فناوری نظامی روم (صفحه وجود ندارد)">فناوری نظامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="قنات رومی">قنات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_bridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman bridge (صفحه وجود ندارد)">Bridges</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circus_(building)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circus (building) (صفحه وجود ندارد)">Circus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_concrete&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman concrete (صفحه وجود ندارد)">Concrete</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Forum_(Roman)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forum (Roman) (صفحه وجود ندارد)">Forum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_metallurgy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman metallurgy (صفحه وجود ندارد)">Metallurgy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جاده‌های رومی">جاده‌های رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanitation_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanitation in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Sanitation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="حمام رومی">حمام رومی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فرهنگ روم باستان">فرهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="معماری روم باستان (صفحه وجود ندارد)">معماری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="هنر روم (صفحه وجود ندارد)">هنر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Roman_bathing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Roman bathing (صفحه وجود ندارد)">Bathing</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="گاه‌شماری رومی">گاه‌شماری رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Clothing_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clothing in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Clothing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cosmetics_in_Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosmetics in Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Cosmetics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Roman_cuisine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Roman cuisine (صفحه وجود ندارد)">Cuisine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_hairstyles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman hairstyles (صفحه وجود ندارد)">Hairstyles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Education_in_Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Education in Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Education</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ادبیات لاتین">ادبیات لاتین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Music_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Music of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Music</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="اساطیر روم">اساطیر روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دین روم باستان">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رومی‌سازی">رومی‌سازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sexuality_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sexuality in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Sexuality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theatre_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theatre of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Theatre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Rome_and_wine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Rome and wine (صفحه وجود ندارد)">Wine</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Social_class_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Social class in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">جامعه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پاتریسین">پاتریسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="پلب‌ها">پلب‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conflict_of_the_Orders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conflict of the Orders (صفحه وجود ندارد)">Conflict of the Orders</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secessio_plebis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secessio plebis (صفحه وجود ندارد)">Secessio plebis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Equestrian_order&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equestrian order (صفحه وجود ندارد)">Equestrian order</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gens (صفحه وجود ندارد)">Gens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tribal_Assembly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tribal Assembly (صفحه وجود ندارد)">Tribes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roman_naming_conventions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman naming conventions (صفحه وجود ندارد)">Naming conventions</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زنان در روم باستان">زنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ازدواج در روم باستان">ازدواج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adoption_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adoption in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Adoption</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بردگی در روم باستان (صفحه وجود ندارد)">بردگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bagaudae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bagaudae (صفحه وجود ندارد)">Bagaudae</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="تاریخ لاتین">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="الفبای لاتین">الفبا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های رومی">زبان‌های رومی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">دوره‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لاتین باستان">باستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لاتین کلاسیک">کلاسیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="لاتین عامیانه">عامیانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="لاتین پسین">پسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="لاتین قرون وسطی">قرون وسطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="لاتین رنسانس">رنسانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="لاتین نوین">نوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="لاتین امروزی">امروزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="لاتین کلیسایی">کلیسایی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="ادبیات لاتین">نویسندگان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آپولیوس">آپولیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ژولیوس سزار">ژولیوس سزار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="کاتولوس">کاتولوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D9%88%D9%86" title="سیسرون">سیسرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="انیوس">انیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3" title="هوراس">هوراس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84" title="جوونال">جوونال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="تیتوس لیویوس">تیتوس لیویوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="لوکانوس">لوکانوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="لوکرتیوس">لوکرتیوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مارتیال (صفحه وجود ندارد)">مارتیال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="اووید">اووید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پترونیوس">پترونیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B3" title="پلوتس">پلوتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پلینیوس">پلینیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" class="mw-redirect" title="پلینی کوچک">پلینی کوچک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="پروپرتیوس">پروپرتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A6%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="کوئنتیلی">کوئنتیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%AA" title="سالوست">سالوست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="سنکای جوان">سنکای جوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="استاتیوس">استاتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="سوئیتونیس">سوئیتونیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1)" title="تاسیتوس (تاریخ‌نگار)">تاسیتوس (تاریخ‌نگار)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D9%81%D8%B1" title="پوبلیوس ترنتیوس آفر">پوبلیوس ترنتیوس آفر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B3" title="تیبولوس">تیبولوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="وارو">وارو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%84" title="ویرژیل">ویرژیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="ویترویوس">ویترویوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%86%D9%BE%D9%88%D8%B3" title="کرنلیوس نپوس">کرنلیوس نپوس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Ancient_Rome_lists&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Ancient Rome lists (صفحه وجود ندارد)">فهرست‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_wars_involving_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of wars involving Rome (صفحه وجود ندارد)">Wars</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_battles&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman battles (صفحه وجود ندارد)">Battles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_generals&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman generals (صفحه وجود ندارد)">Generals</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DA%98%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B1" title="لژیونر">لژیونر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="فهرست امپراتوران روم">فهرست امپراتوران روم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Graeco-Roman_geographers&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Graeco-Roman geographers (صفحه وجود ندارد)">Geographers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Political_institutions_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political institutions of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Institutions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_laws&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman laws (صفحه وجود ندارد)">Laws</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_consuls&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman consuls (صفحه وجود ندارد)">Consuls</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_women&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman women (صفحه وجود ندارد)">Distinguished women</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شهرهای مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="اسکندریه">اسکندریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B7%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="انطاکیه">انطاکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="آکویلیا">آکویلیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بولونیا">بولونیا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%98" title="کارتاژ">کارتاژ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="قسطنطنیه">قسطنطنیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3_%D9%85%DA%AF%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="لپتیس مگنا">لپتیس مگنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="لوندینیوم">لوندینیوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mediolanum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mediolanum (صفحه وجود ندارد)">Mediolanum</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%85%D9%BE%D8%A6%DB%8C" title="پمپئی">پمپئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%A7" title="راونا">راونا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="سمیرانا">سمیرانا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">موضوعات دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Fiction_set_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiction set in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Fiction set in ancient Rome</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_films_set_in_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of films set in ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">films</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Roman_Empire_video_games&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Roman Empire video games (صفحه وجود ندارد)">video games</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Portal:Ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <p><br /><span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <code><ref></code> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب <code><references group="یادداشت"/></code> متناظر پیدا نشد. (). </span> </p> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐c76b48bbf‐cxqx6 Cached time: 20241125091311 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 1.087 seconds Real time usage: 1.240 seconds Preprocessor visited node count: 4194/1000000 Post‐expand include size: 134778/2097152 bytes Template argument size: 10494/2097152 bytes Highest expansion depth: 16/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 97346/5000000 bytes Lua time usage: 0.763/10.000 seconds Lua memory usage: 13889093/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1138.406 1 -total 42.33% 481.866 1 الگو:پانویس 26.12% 297.376 27 الگو:یادکرد_کتاب 22.97% 261.547 1 الگو:سیاست‌های_روم_باستان 16.33% 185.926 1 الگو:به_لاتین 12.65% 143.995 1 الگو:یادکرد_وب 6.26% 71.307 1 الگو:روم_باستان 6.24% 70.980 3 الگو:Navbox 4.33% 49.315 6 الگو:چندستونه 3.53% 40.136 2 الگو:Broken_ref --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:5348467-0!canonical and timestamp 20241125091311 and revision id 39849791. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دیکتاتور_(روم)&oldid=39849791">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دیکتاتور_(روم)&oldid=39849791</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نهادها و مناصب روم باستان">نهادها و مناصب روم باستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%A8" title="رده:سلسله مناصب">سلسله مناصب</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:خودکامگان روم باستان">خودکامگان روم باستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:عنوان‌های روم باستان">عنوان‌های روم باستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B6%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:قوانین اضطراری">قوانین اضطراری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:پیشه‌های روم باستان">پیشه‌های روم باستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:جمهوری روم">جمهوری روم</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Pages_with_reference_errors_that_trigger_visual_diffs&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Pages with reference errors that trigger visual diffs (صفحه وجود ندارد)">Pages with reference errors that trigger visual diffs</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی">مقاله‌های دارای پیوند با میان‌ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9" title="رده:صفحه‌های دارای خطا در ارجاع">صفحه‌های دارای خطا در ارجاع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="رده:صفحه‌ها با یادکرد خراب">صفحه‌ها با یادکرد خراب</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴ ساعت ۱۶:۴۰ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-5zcgs","wgBackendResponseTime":142,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.087","walltime":"1.240","ppvisitednodes":{"value":4194,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":134778,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10494,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":97346,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1138.406 1 -total"," 42.33% 481.866 1 الگو:پانویس"," 26.12% 297.376 27 الگو:یادکرد_کتاب"," 22.97% 261.547 1 الگو:سیاست‌های_روم_باستان"," 16.33% 185.926 1 الگو:به_لاتین"," 12.65% 143.995 1 الگو:یادکرد_وب"," 6.26% 71.307 1 الگو:روم_باستان"," 6.24% 70.980 3 الگو:Navbox"," 4.33% 49.315 6 الگو:چندستونه"," 3.53% 40.136 2 الگو:Broken_ref"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.763","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":13889093,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-c76b48bbf-cxqx6","timestamp":"20241125091311","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062f\u06cc\u06a9\u062a\u0627\u062a\u0648\u0631 (\u0631\u0648\u0645)","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B1%D9%88%D9%85)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q236885","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q236885","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-08-08T18:06:10Z","dateModified":"2024-07-08T16:40:38Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/98\/Roman_SPQR_banner.svg"}</script> </body> </html>