CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pa" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ਕੰਪਿਊਟਰ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )pawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","ਜਨਵਰੀ","ਫ਼ਰਵਰੀ","ਮਾਰਚ","ਅਪਰੈਲ","ਮਈ","ਜੂਨ","ਜੁਲਾਈ","ਅਗਸਤ","ਸਤੰਬਰ","ਅਕਤੂਬਰ","ਨਵੰਬਰ","ਦਸੰਬਰ"],"wgRequestId":"e052cf26-dfdd-4425-b90a-086546d94069","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ਕੰਪਿਊਟਰ","wgTitle":"ਕੰਪਿਊਟਰ","wgCurRevisionId":729775,"wgRevisionId":729775,"wgArticleId":1559,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarchive template wayback links","Pages using the JsonConfig extension","Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page","Commons category link is locally defined","ਕੰਪਿਊਟਰ","ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ","ਬਿਜਲਾਣੂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ"],"wgPageViewLanguage":"pa","wgPageContentLanguage":"pa","wgPageContentModel":"wikitext", "wgRelevantPageName":"ਕੰਪਿਊਟਰ","wgRelevantArticleId":1559,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pa","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q68","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.switcher","ext.gadget.Numeral_converter","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap", "ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ਕੰਪਿਊਟਰ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ਸੋਧੋ" href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (pa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਐਟਮ ਫ਼ੀਡ" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ਕੰਪਿਊਟਰ rootpage-ਕੰਪਿਊਟਰ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ਸਾਈਟ"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਮੁੱਢਲੇ ਸਫ਼ੇ 'ਤੇ ਜਾਓ [z]" accesskey="z"><span>ਮੁੱਖ ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="n-ਸੱਥ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%A5"><span>ਸੱਥ</span></a></li><li id="n-ਹਾਲੀਆ-ਤਬਦੀਲੀਆਂ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82"><span>ਹਾਲੀਆ ਤਬਦੀਲੀਆਂ</span></a></li><li id="n-ਹਾਲੀਆ-ਘਟਨਾਵਾਂ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B2_%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%98%E0%A8%9F%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82"><span>ਹਾਲੀਆ ਘਟਨਾਵਾਂ</span></a></li><li id="n-ਬੇਤਰਤੀਬ-ਸਫ਼ਾ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE"><span>ਬੇਤਰਤੀਬ ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="n-ਮਦਦ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%B1%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A9%80"><span>ਮਦਦ</span></a></li><li id="n-ਦਾਨ" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa"><span>ਦਾਨ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-ਵਿਕੀ_ਰੁਝਾਨ" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-ਵਿਕੀ_ਰੁਝਾਨ" > <div class="vector-menu-heading"> ਵਿਕੀ ਰੁਝਾਨ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-ਵਧੇਰੇ-ਵੇਖੇ-ਜਾਣ-ਵਾਲੇ-ਸਫ਼ੇ" class="mw-list-item"><a href="http://top.hatnote.com/pa/wikipedia" rel="nofollow"><span>ਵਧੇਰੇ ਵੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ</span></a></li><li id="n-ਅਕਸਰ-ਪੁੱਛੇ-ਜਾਣ-ਵਾਲੇ-ਸਵਾਲ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%85%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B0_%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%9B%E0%A9%87_%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3_%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2"><span>ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-pa.svg" style="width: 7.5em; height: 1.5625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pa.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A9%8B" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>ਖੋਜ</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" aria-label="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" autocapitalize="sentences" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ਖ਼ਾਸ:ਖੋਜੋ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">ਖੋਜੋ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ਦਿੱਖ"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਫੋਂਟ ਦਾ ਆਕਾਰ, ਚੌਡ਼ਾਈ ਅਤੇ ਰੰਗ ਦੀ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਬਦਲੋ" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਦਿੱਖ" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਦਿੱਖ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa" class=""><span>ਦਾਨ</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%BE%E0%A8%93&returnto=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ" class=""><span>ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਓ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਕੋਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ [o]" accesskey="o" class=""><span>ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਵੋ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="ਹੋਰ ਚੋਣਾਂ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa"><span>ਦਾਨ</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%BE%E0%A8%93&returnto=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਓ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਕੋਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਵੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ਬਾਹਰ ਹੋਏ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਲਈ ਸਫ਼ੇ <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%AA%E0%A8%9B%E0%A8%BE%E0%A8%A3" aria-label="ਸੰਪਾਦਨ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ"><span>ਹੋਰ ਜਾਣੋ</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%87_%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>ਯੋਗਦਾਨ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%9A%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE" title="ਇਸ IP ਪਤੇ ਤੋਂ ਹੋਈਆਂ ਸੋਧਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ [n]" accesskey="n"><span>ਗੱਲ-ਬਾਤ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ਸਾਈਟ"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ਸਮੱਗਰੀ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ਸਮੱਗਰੀ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ਸ਼ੁਰੂਆਤ</div> </a> </li> <li id="toc-ਇਤਹਾਸ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਇਤਹਾਸ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>ਇਤਹਾਸ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਇਤਹਾਸ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਿਵੇਂ_ਕੰਮ_ਕਰਦੇ_ਹਨ:_ਸੰਭਾਲੇ_ਪਰੋਗਰਾਮ_ਢਾਂਚੇ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਿਵੇਂ_ਕੰਮ_ਕਰਦੇ_ਹਨ:_ਸੰਭਾਲੇ_ਪਰੋਗਰਾਮ_ਢਾਂਚੇ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਢਾਂਚੇ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਿਵੇਂ_ਕੰਮ_ਕਰਦੇ_ਹਨ:_ਸੰਭਾਲੇ_ਪਰੋਗਰਾਮ_ਢਾਂਚੇ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Computer_e_program" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Computer_e_program"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Computer e program</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Computer_e_program-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Computer e program ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-Computer_e_program-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-।/O_ਜੰਤਰ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#।/O_ਜੰਤਰ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>।/O ਜੰਤਰ</span> </div> </a> <ul id="toc-।/O_ਜੰਤਰ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਹਦਾਇਤਾਂ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ਹਦਾਇਤਾਂ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>ਹਦਾਇਤਾਂ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਹਦਾਇਤਾਂ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਪਰੋਗਰਾਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪਰੋਗਰਾਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>ਪਰੋਗਰਾਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪਰੋਗਰਾਮ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ_ਅਤੇ_ਓਪਰੇਟਿੰਗ_ਸਿਸਟਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ_ਅਤੇ_ਓਪਰੇਟਿੰਗ_ਸਿਸਟਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ_ਅਤੇ_ਓਪਰੇਟਿੰਗ_ਸਿਸਟਮ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਾਰਜ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਾਰਜ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਾਰਜ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਾਰਜ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਾਰਜ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਾਰਜ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ_ਅਤੇ_ਇੰਟਰਨੈੱਟ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ_ਅਤੇ_ਇੰਟਰਨੈੱਟ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ_ਅਤੇ_ਇੰਟਰਨੈੱਟ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ_ਕਿੱਤੇ_ਅਤੇ_ਵਿਸ਼ੇ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ_ਕਿੱਤੇ_ਅਤੇ_ਵਿਸ਼ੇ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਕਿੱਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ_ਕਿੱਤੇ_ਅਤੇ_ਵਿਸ਼ੇ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਅਗਾਂਹ_ਪੜੋ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਅਗਾਂਹ_ਪੜੋ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>ਅਗਾਂਹ ਪੜੋ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਅਗਾਂਹ_ਪੜੋ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਬਾਹਰਲੇ_ਜੋੜ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ਬਾਹਰਲੇ_ਜੋੜ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਬਾਹਰਲੇ_ਜੋੜ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ਸਮੱਗਰੀ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ਕੰਪਿਊਟਰ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੇਖ 'ਤੇ ਜਾਓ। 238 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-238" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">238 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B8%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Акомпиутер – ਅਬਖਾਜ਼ੀਅਨ" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Акомпиутер" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="ਅਬਖਾਜ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਅਚੀਨੀ" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Komputer" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ਅਚੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Rekenaar" title="Rekenaar – ਅਫ਼ਰੀਕੀ" lang="af" hreflang="af" data-title="Rekenaar" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ਅਫ਼ਰੀਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਜਰਮਨ (ਸਵਿਸ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Computer" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="ਜਰਮਨ (ਸਵਿਸ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AE%E1%88%9D%E1%8D%92%E1%8B%A9%E1%89%B0%E1%88%AD" title="ኮምፒዩተር – ਅਮਹਾਰਿਕ" lang="am" hreflang="am" data-title="ኮምፒዩተር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ਅਮਹਾਰਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ordinador" title="Ordinador – ਅਰਾਗੋਨੀ" lang="an" hreflang="an" data-title="Ordinador" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="ਅਰਾਗੋਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Spearctelle" title="Spearctelle – ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Spearctelle" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Akpatan%CC%84_nden%CC%84" title="Akpatan̄ nden̄ – ਓਬੋਲੋ" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Akpatan̄ nden̄" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="ਓਬੋਲੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कंप्यूटर – ਅੰਗਿਕਾ" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कंप्यूटर" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ਅੰਗਿਕਾ" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="ਚੰਗੇ ਲੇਖ"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A8" title="حاسوب – ਅਰਬੀ" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حاسوب" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ਅਰਬੀ" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9A%DC%AB%DC%98%DC%92%DC%90_(%DC%A1%DC%90%DC%9F%DC%A2%DC%90)" title="ܚܫܘܒܐ (ܡܐܟܢܐ) – ਅਰਾਮੀ" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܚܫܘܒܐ (ܡܐܟܢܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="ਅਰਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1" title="أورديناطور – ਅਰਬੀ (ਮੋਰਾਕੋ)" lang="ary" hreflang="ary" data-title="أورديناطور" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="ਅਰਬੀ (ਮੋਰਾਕੋ)" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%8A%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="كومبيوتر – ਅਰਬੀ (ਮਿਸਰੀ)" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كومبيوتر" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="ਅਰਬੀ (ਮਿਸਰੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A7%B0" title="কম্পিউটাৰ – ਅਸਾਮੀ" lang="as" hreflang="as" data-title="কম্পিউটাৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ਅਸਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ordenador" title="Ordenador – ਅਸਤੂਰੀ" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ordenador" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ਅਸਤੂਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कंप्युटर – ਅਵਧੀ" lang="awa" hreflang="awa" data-title="कंप्युटर" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="ਅਵਧੀ" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Qillaya_atamiri" title="Qillaya atamiri – ਅਯਮਾਰਾ" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Qillaya atamiri" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ਅਯਮਾਰਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Komp%C3%BCter" title="Kompüter – ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" lang="az" hreflang="az" data-title="Kompüter" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="بیلگی‌سایار – ਦੱਖਣੀ ਅਜ਼ੇਰੀ" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بیلگی‌سایار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="ਦੱਖਣੀ ਅਜ਼ੇਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਬਸ਼ਕੀਰ" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="ਬਸ਼ਕੀਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Rechna" title="Rechna – ਬਾਵੇਰੀਅਨ" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Rechna" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="ਬਾਵੇਰੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kuompioteris" title="Kuompioteris – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kuompioteris" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਕਲ" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਕਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%BF%E2%80%99%D1%8E%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Камп’ютар – ਬੇਲਾਰੂਸੀ" lang="be" hreflang="be" data-title="Камп’ютар" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ਬੇਲਾਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Кампутар – ਬੇਲਾਰੂਸੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Кампутар" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="ਬੇਲਾਰੂਸੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kumputer" title="Kumputer – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kumputer" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8E%D1%82%D1%8A%D1%80" title="Компютър – ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Компютър" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कंप्यूटर – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कंप्यूटर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Compter" title="Compter – ਬਿਸਲਾਮਾ" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Compter" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="ਬਿਸਲਾਮਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%AC" title="ကွန်ပျူတာ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ကွန်ပျူတာ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="কম্পিউটার – ਬੰਗਾਲੀ" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কম্পিউটার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ਬੰਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BE%B3%E0%BD%BC%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BE%B3%E0%BD%91%E0%BC%8D" title="གློག་ཀླད། – ਤਿੱਬਤੀ" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གློག་ཀླད།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="ਤਿੱਬਤੀ" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="কম্পিউটার – ਬਿਸ਼ਨੂਪਰੀਆ ਮਣੀਪੁਰੀ" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="কম্পিউটার" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="ਬਿਸ਼ਨੂਪਰੀਆ ਮਣੀਪੁਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Urzhiataer" title="Urzhiataer – ਬਰੇਟਨ" lang="br" hreflang="br" data-title="Urzhiataer" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ਬਰੇਟਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunar" title="Računar – ਬੋਸਨੀਆਈ" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Računar" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ਬੋਸਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਬਗਨੀਜ਼" lang="bug" hreflang="bug" data-title="Komputer" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="ਬਗਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਰੂਸ ਬੁਰਿਆਤ" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="ਰੂਸ ਬੁਰਿਆਤ" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ordinador" title="Ordinador – ਕੈਟਾਲਾਨ" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ordinador" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="ਕੈਟਾਲਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Di%C3%AAng-n%C5%8D%CC%A4" title="Diêng-nō̤ – ਚੀਨੀ (ਮਿਨ ਡੌਂਗ)" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Diêng-nō̤" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="ਚੀਨੀ (ਮਿਨ ਡੌਂਗ)" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਚੇਚਨ" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ਚੇਚਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Dagitabyan" title="Dagitabyan – ਸੀਬੂਆਨੋ" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Dagitabyan" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="ਸੀਬੂਆਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Ts%C3%A9ohketoetan%C3%B3to" title="Tséohketoetanóto – ਛਾਇਆਨ" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Tséohketoetanóto" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="ਛਾਇਆਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="کۆمپیوتەر – ਕੇਂਦਰੀ ਕੁਰਦਿਸ਼" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کۆمپیوتەر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="ਕੇਂਦਰੀ ਕੁਰਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਕਰੀਮੀਨ ਟਾਟਾਰ" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ਕਰੀਮੀਨ ਟਾਟਾਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Po%C4%8D%C3%ADta%C4%8D" title="Počítač – ਚੈੱਕ" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Počítač" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ਚੈੱਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/K%C3%B2mp%C3%B9ter" title="Kòmpùter – ਕਾਸ਼ੂਬੀਅਨ" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Kòmpùter" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="ਕਾਸ਼ੂਬੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%89%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B8%D1%82%D1%94%D0%BB%D2%84%D1%8C" title="Ищислитєл҄ь – ਚਰਚ ਸਲਾਵੀ" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Ищислитєл҄ь" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="ਚਰਚ ਸਲਾਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਚੁਵਾਸ਼" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ਚੁਵਾਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cyfrifiadur" title="Cyfrifiadur – ਵੈਲਸ਼" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cyfrifiadur" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ਵੈਲਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਡੈਨਿਸ਼" lang="da" hreflang="da" data-title="Computer" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ਡੈਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਜਰਮਨ" lang="de" hreflang="de" data-title="Computer" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ਜਰਮਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Maku%C9%9B%CC%88n" title="Makuɛ̈n – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Makuɛ̈n" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Komputer" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Tokud" title="Tokud – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Tokud" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कम्प्युटर – ਡੋਟੇਲੀ" lang="dty" hreflang="dty" data-title="कम्प्युटर" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="ਡੋਟੇਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82" title="Ηλεκτρονικός υπολογιστής – ਯੂਨਾਨੀ" lang="el" hreflang="el" data-title="Ηλεκτρονικός υπολογιστής" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ਯੂਨਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Zarvl%C3%A5n" title="Zarvlån – ਈਮਿਲੀਅਨੋ-ਰੋਮਾਗਨੋਲੋ" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Zarvlån" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="ਈਮਿਲੀਅਨੋ-ਰੋਮਾਗਨੋਲੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="en" hreflang="en" data-title="Computer" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Komputilo" title="Komputilo – ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Komputilo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Computadora" title="Computadora – ਸਪੇਨੀ" lang="es" hreflang="es" data-title="Computadora" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ਸਪੇਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Arvuti" title="Arvuti – ਇਸਟੋਨੀਆਈ" lang="et" hreflang="et" data-title="Arvuti" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ਇਸਟੋਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ordenagailu" title="Ordenagailu – ਬਾਸਕ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ordenagailu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ਬਾਸਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ordenaol" title="Ordenaol – ਐਕਸਟਰੀਮਾਡੂਰਨ" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Ordenaol" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="ਐਕਸਟਰੀਮਾਡੂਰਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رایانه – ਫ਼ਾਰਸੀ" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رایانه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ਫ਼ਾਰਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tietokone" title="Tietokone – ਫਿਨਿਸ਼" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tietokone" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ਫਿਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Puutri" title="Puutri – ਵੋਰੋ" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Puutri" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="ਵੋਰੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Kompiuta" title="Kompiuta – ਫ਼ਿਜ਼ੀ" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Kompiuta" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="ਫ਼ਿਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Teldur" title="Teldur – ਫ਼ੇਰੋਸੇ" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Teldur" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ਫ਼ੇਰੋਸੇ" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ordinateur" title="Ordinateur – ਫਰਾਂਸੀਸੀ" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ordinateur" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ਫਰਾਂਸੀਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Kompjuuter" title="Kompjuuter – ਉੱਤਰੀ ਫਰਿਸੀਅਨ" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Kompjuuter" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ਉੱਤਰੀ ਫਰਿਸੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ordenad%C3%B4r" title="Ordenadôr – ਫਰੀਉਲੀਅਨ" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ordenadôr" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ਫਰੀਉਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADomhaire" title="Ríomhaire – ਆਇਰਸ਼" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ríomhaire" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ਆਇਰਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%BB%E8%85%A6" title="電腦 – ਚੀਨੀ ਗਾਨ" lang="gan" hreflang="gan" data-title="電腦" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਗਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Ordinat%C3%B2" title="Ordinatò – ਗੂਈਆਨੀਸ ਕਰੀਓਲ ਫਰੈਂਚ" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ordinatò" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="ਗੂਈਆਨੀਸ ਕਰੀਓਲ ਫਰੈਂਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Coimpiutair" title="Coimpiutair – ਸਕਾਟਿਸ਼ ਗੇਲਿਕ" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Coimpiutair" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="ਸਕਾਟਿਸ਼ ਗੇਲਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ordenador" title="Ordenador – ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ordenador" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D9%8A%DB%8A%D8%AA%D8%B1" title="کامپيۊتر – ਗਿਲਾਕੀ" lang="glk" hreflang="glk" data-title="کامپيۊتر" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="ਗਿਲਾਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kombutad%C3%B3ra" title="Kombutadóra – ਗੁਆਰਾਨੀ" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kombutadóra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="ਗੁਆਰਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B7%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B0" title="𐌲𐌰𐍂𐌰𐌷𐌽𐌾𐌰 – Gothic" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌲𐌰𐍂𐌰𐌷𐌽𐌾𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothic" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AA%A3%E0%AA%95" title="સંગણક – ਗੁਜਰਾਤੀ" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સંગણક" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="ਗੁਜਰਾਤੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Komputatoora" title="Komputatoora – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Komputatoora" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Co-earrooder" title="Co-earrooder – ਮੈਂਕਸ" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Co-earrooder" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="ਮੈਂਕਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Komfuta" title="Komfuta – ਹੌਸਾ" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Komfuta" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ਹੌਸਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Thien-n%C3%B3" title="Thien-nó – ਚੀਨੀ ਹਾਕਾ" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Thien-nó" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਹਾਕਾ" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%97%D7%A9%D7%91" title="מחשב – ਹਿਬਰੂ" lang="he" hreflang="he" data-title="מחשב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ਹਿਬਰੂ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कंप्यूटर – ਹਿੰਦੀ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कंप्यूटर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ਹਿੰਦੀ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਫਿਜੀ ਹਿੰਦੀ" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Computer" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="ਫਿਜੀ ਹਿੰਦੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunalo" title="Računalo – ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Računalo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/%C3%92dinat%C3%A8" title="Òdinatè – ਹੈਤੀਆਈ" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Òdinatè" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ਹੈਤੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sz%C3%A1m%C3%ADt%C3%B3g%C3%A9p" title="Számítógép – ਹੰਗਰੀਆਈ" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Számítógép" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ਹੰਗਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" title="Համակարգիչ – ਅਰਮੀਨੀਆਈ" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Համակարգիչ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ਅਰਮੀਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" title="Համակարգիչ – ਪੱਛਮੀ ਆਰਮੇਨੀਆਈ" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Համակարգիչ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="ਪੱਛਮੀ ਆਰਮੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Computator" title="Computator – ਇੰਟਰਲਿੰਗੁਆ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Computator" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ਇੰਟਰਲਿੰਗੁਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਇਬਾਨ" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Komputer" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ਇਬਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" lang="id" hreflang="id" data-title="Komputer" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Computator" title="Computator – ਇੰਟਰਲਿੰਗੂਆ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Computator" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ਇੰਟਰਲਿੰਗੂਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Orunotu" title="Orunotu – ਇਗਬੋ" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Orunotu" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ਇਗਬੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Qaqasauraq" title="Qaqasauraq – ਇਨੂਪੂਆਕ" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Qaqasauraq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="ਇਨੂਪੂਆਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kompiuter" title="Kompiuter – ਇਲੋਕਾਨੋ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kompiuter" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ਇਲੋਕਾਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Komputero" title="Komputero – ਇਡੂ" lang="io" hreflang="io" data-title="Komputero" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ਇਡੂ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/T%C3%B6lva" title="Tölva – ਆਈਸਲੈਂਡਿਕ" lang="is" hreflang="is" data-title="Tölva" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ਆਈਸਲੈਂਡਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਇਤਾਲਵੀ" lang="it" hreflang="it" data-title="Computer" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ਇਤਾਲਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%96%83%E1%95%8B%E1%93%B4%E1%90%85%E1%94%AD%E1%96%85" title="ᖃᕋᓴᐅᔭᖅ – ਇੰਕਟੀਟੂਤ" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᖃᕋᓴᐅᔭᖅ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ਇੰਕਟੀਟੂਤ" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%BF" title="コンピュータ – ਜਪਾਨੀ" lang="ja" hreflang="ja" data-title="コンピュータ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ਜਪਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Kompyuuta" title="Kompyuuta – ਜਾਮਾਈਕਨ ਕਰੀਓਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kompyuuta" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="ਜਾਮਾਈਕਨ ਕਰੀਓਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/skami" title="skami – ਲੋਜਬਾਨ" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="skami" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ਲੋਜਬਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਜਾਵਾਨੀਜ਼" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Komputer" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ਜਾਵਾਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="კომპიუტერი – ਜਾਰਜੀਆਈ" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კომპიუტერი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ਜਾਰਜੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਕਰਾਕਲਪਾਕ" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="ਕਰਾਕਲਪਾਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aselkim" title="Aselkim – ਕਬਾਇਲ" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aselkim" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="ਕਬਾਇਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%86%C9%94r%C9%A9d%C9%A9nat%C9%9B%C9%9Br%C9%A9" title="Ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ – ਕਾਬੀਏ" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɔɔrɩdɩnatɛɛrɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="ਕਾਬੀਏ" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Ludinatelo" title="Ludinatelo – ਕੌਂਗੋ" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Ludinatelo" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="ਕੌਂਗੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Kombuita" title="Kombuita – ਕਿਕੂਯੂ" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Kombuita" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="ਕਿਕੂਯੂ" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਕਜ਼ਾਖ਼" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ਕਜ਼ਾਖ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%BC%E1%9E%91%E1%9F%90%E1%9E%9A" title="កុំព្យូទ័រ – ਖਮੇਰ" lang="km" hreflang="km" data-title="កុំព្យូទ័រ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ਖਮੇਰ" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%82%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%9F%E0%B2%B0%E0%B3%8D" title="ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ – ਕੰਨੜ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಂಪ್ಯೂಟರ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="ਕੰਨੜ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BB%B4%ED%93%A8%ED%84%B0" title="컴퓨터 – ਕੋਰੀਆਈ" lang="ko" hreflang="ko" data-title="컴퓨터" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="ਕੋਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਕਰਾਚੇ ਬਲਕਾਰ" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="ਕਰਾਚੇ ਬਲਕਾਰ" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%8E%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%97%D9%B9%D9%8E%D8%B1" title="کَمپیوٗٹَر – ਕਸ਼ਮੀਰੀ" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کَمپیوٗٹَر" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="ਕਸ਼ਮੀਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਕੁਰਦਿਸ਼" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Komputer" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="ਕੁਰਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਕੋਮੀ" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="ਕੋਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Jynn_amontya" title="Jynn amontya – ਕੋਰਨਿਸ਼" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Jynn amontya" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="ਕੋਰਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਕਿਰਗੀਜ਼" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ਕਿਰਗੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Computatrum" title="Computatrum – ਲਾਤੀਨੀ" lang="la" hreflang="la" data-title="Computatrum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ਲਾਤੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Contador" title="Contador – ਲੈਡੀਨੋ" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Contador" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ਲੈਡੀਨੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਲਕਜ਼ਮਬਰਗਿਸ਼" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Computer" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ਲਕਜ਼ਮਬਰਗਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਲੈਜ਼ਗੀ" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="ਲੈਜ਼ਗੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Computador" title="Computador – ਲਿੰਗੂਆ ਫਰਾਂਸਾ ਨੋਵਾ" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Computador" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="ਲਿੰਗੂਆ ਫਰਾਂਸਾ ਨੋਵਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਲਿਮਬੁਰਗੀ" lang="li" hreflang="li" data-title="Computer" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="ਲਿਮਬੁਰਗੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਲਿਗੂਰੀਅਨ" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Computer" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ਲਿਗੂਰੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਇਟਾਲੀਅਨ" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Computer" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ਇਟਾਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Es%C3%A1lela" title="Esálela – ਲਿੰਗਾਲਾ" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Esálela" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="ਲਿੰਗਾਲਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%84%E0%BA%AD%E0%BA%A1%E0%BA%9E%E0%BA%B4%E0%BA%A7%E0%BB%80%E0%BA%95%E0%BA%B5" title="ຄອມພິວເຕີ – ਲਾਓ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຄອມພິວເຕີ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ਲਾਓ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kompiuteris" title="Kompiuteris – ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kompiuteris" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Dators" title="Dators – ਲਾਤੀਵੀ" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Dators" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ਲਾਤੀਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कम्प्युटर – ਮੈਥਲੀ" lang="mai" hreflang="mai" data-title="कम्प्युटर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="ਮੈਥਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਬਨਯੂਮਾਸਨ" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Komputer" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="ਬਨਯੂਮਾਸਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Solosaina" title="Solosaina – ਮਾਲਾਗੈਸੀ" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Solosaina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="ਮਾਲਾਗੈਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਪੂਰਬੀ ਮੈਰੀ" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ਪੂਰਬੀ ਮੈਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਮਿਨਾਂਗਕਾਬਾਓ" lang="min" hreflang="min" data-title="Komputer" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="ਮਿਨਾਂਗਕਾਬਾਓ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%87" title="Сметач – ਮੈਕਡੋਨੀਆਈ" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Сметач" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ਮੈਕਡੋਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%BC" title="കമ്പ്യൂട്ടർ – ਮਲਿਆਲਮ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കമ്പ്യൂട്ടർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="ਮਲਿਆਲਮ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਮੰਗੋਲੀ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="ਮੰਗੋਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%81%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%AC" title="ခမ်ပျူတာ – ਮੋਨ" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ခမ်ပျူတာ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="ਮੋਨ" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="संगणक विज्ञान – ਮਰਾਠੀ" lang="mr" hreflang="mr" data-title="संगणक विज्ञान" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="ਮਰਾਠੀ" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਮਲਯ" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Komputer" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="ਮਲਯ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Kompjuter" title="Kompjuter – ਮਾਲਟੀਜ਼" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kompjuter" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="ਮਾਲਟੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cumputador" title="Cumputador – ਮਿਰਾਂਡੀ" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Cumputador" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="ਮਿਰਾਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B0%E1%80%90%E1%80%AC" title="ကွန်ပျူတာ – ਬਰਮੀ" lang="my" hreflang="my" data-title="ကွန်ပျူတာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ਬਰਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%B8_%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Арси машинась – ਇਰਜ਼ੀਆ" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Арси машинась" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ਇਰਜ਼ੀਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="کامپیوتر – ਮੇਜ਼ੈਂਡਰਾਨੀ" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کامپیوتر" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="ਮੇਜ਼ੈਂਡਰਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਨਿਆਪੋਲੀਟਨ" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Computer" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ਨਿਆਪੋਲੀਟਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Reekner" title="Reekner – ਲੋ ਜਰਮਨ" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Reekner" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ਲੋ ਜਰਮਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਲੋ ਸੈਕਸਨ" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Komputer" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ਲੋ ਸੈਕਸਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कम्प्युटर – ਨੇਪਾਲੀ" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कम्प्युटर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ਨੇਪਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0" title="कम्प्युटर – ਨੇਵਾਰੀ" lang="new" hreflang="new" data-title="कम्प्युटर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="ਨੇਵਾਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਡੱਚ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Computer" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ਡੱਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Datamaskin" title="Datamaskin – ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਨਿਓਨੌਰਸਕ" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Datamaskin" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਨਿਓਨੌਰਸਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Datamaskin" title="Datamaskin – ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Datamaskin" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%95%DF%9F%DF%8B%DF%AC%DF%93%DF%8A%DF%AE" title="ߕߟߋ߬ߓߊ߮ – ਐਂਕੋ" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߕߟߋ߬ߓߊ߮" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="ਐਂਕੋ" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ordinator" title="Ordinator – ਓਕਸੀਟਾਨ" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ordinator" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ਓਕਸੀਟਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Tiedokoneh" title="Tiedokoneh – ਲਿਵੀ-ਕਾਰੇਲੀਅਨ" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Tiedokoneh" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="ਲਿਵੀ-ਕਾਰੇਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Kompitara" title="Kompitara – ਓਰੋਮੋ" lang="om" hreflang="om" data-title="Kompitara" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ਓਰੋਮੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%95%E0%AC%AE%E0%AD%8D%E0%AC%AA%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AD%81%E0%AC%9F%E0%AC%B0" title="କମ୍ପ୍ୟୁଟର – ਉੜੀਆ" lang="or" hreflang="or" data-title="କମ୍ପ୍ୟୁଟର" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ਉੜੀਆ" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਓਸੈਟਿਕ" lang="os" hreflang="os" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ਓਸੈਟਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਪੈਂਪਾਂਗਾ" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Computer" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="ਪੈਂਪਾਂਗਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਪੋਲੈਂਡੀ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Komputer" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="ਪੋਲੈਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ordinator" title="Ordinator – ਪੀਦਮੋਨਟੀਸ" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ordinator" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="ਪੀਦਮੋਨਟੀਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1" title="کمپیوٹر – ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کمپیوٹر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD_%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82" title="Ηλεκτρονικόν υπολογιστής – Pontic" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Ηλεκτρονικόν υπολογιστής" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="Pontic" class="interlanguage-link-target"><span>Ποντιακά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%B1" title="سولگر – ਪਸ਼ਤੋ" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سولگر" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="ਪਸ਼ਤੋ" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Computador" title="Computador – ਪੁਰਤਗਾਲੀ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Computador" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="ਪੁਰਤਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Anta%C3%B1iqichaq" title="Antañiqichaq – ਕਕੇਸ਼ੁਆ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Antañiqichaq" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ਕਕੇਸ਼ੁਆ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Ginepaskro" title="Ginepaskro – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Ginepaskro" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Calculator" title="Calculator – ਰੋਮਾਨੀਆਈ" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Calculator" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ਰੋਮਾਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8C%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компьютер – ਰੂਸੀ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Компьютер" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Компютер – ਰੁਸਿਨ" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Компютер" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ਰੁਸਿਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%A3%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="सङ्गणकम् – ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सङ्गणकम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D0%BF%D2%AF%D2%AF%D1%82%D1%8D%D1%80" title="Көмпүүтэр – ਸਾਖਾ" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Көмпүүтэр" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="ਸਾਖਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A0%E1%B1%9A%E1%B1%A2%E1%B1%AF%E1%B1%A9%E1%B1%B4%E1%B1%9A%E1%B1%A8" title="ᱠᱚᱢᱯᱩᱴᱚᱨ – ਸੰਥਾਲੀ" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱠᱚᱢᱯᱩᱴᱚᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="ਸੰਥਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਸਾਰਡੀਨੀਆਈ" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Computer" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ਸਾਰਡੀਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਸਿਸੀਲੀਅਨ" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Computer" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="ਸਿਸੀਲੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਸਕਾਟਸ" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Computer" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="ਸਕਾਟਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%85%D9%BE%D9%8A%D9%88%D9%BD%D8%B1" title="ڪمپيوٽر – ਸਿੰਧੀ" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪمپيوٽر" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="ਸਿੰਧੀ" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kompjuter" title="Kompjuter – Serbo-Croatian" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kompjuter" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbo-Croatian" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Amssuds" title="Amssuds – ਟਚੇਲਹਿਟ" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Amssuds" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ਟਚੇਲਹਿਟ" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%AB%E0%B6%9A%E0%B6%BA" title="පරිගණකය – ਸਿੰਹਾਲਾ" lang="si" hreflang="si" data-title="පරිගණකය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="ਸਿੰਹਾਲਾ" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Computer" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Po%C4%8D%C3%ADta%C4%8D" title="Počítač – ਸਲੋਵਾਕ" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Počítač" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="ਸਲੋਵਾਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1" title="کمپیوٹر – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="کمپیوٹر" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ra%C4%8Dunalnik" title="Računalnik – ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Računalnik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Komipiuta" title="Komipiuta – ਸਾਮੋਨ" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Komipiuta" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="ਸਾਮੋਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kombiyuta" title="Kombiyuta – ਸ਼ੋਨਾ" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kombiyuta" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="ਸ਼ੋਨਾ" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Kumbuyuutar" title="Kumbuyuutar – ਸੋਮਾਲੀ" lang="so" hreflang="so" data-title="Kumbuyuutar" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="ਸੋਮਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kompjuteri" title="Kompjuteri – ਅਲਬਾਨੀਆਈ" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kompjuteri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ਅਲਬਾਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Рачунар – ਸਰਬੀਆਈ" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рачунар" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="ਸਰਬੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Khomputa" title="Khomputa – ਦੱਖਣੀ ਸੋਥੋ" lang="st" hreflang="st" data-title="Khomputa" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="ਦੱਖਣੀ ਸੋਥੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਸਾਤਰਲੇਨਡੀ" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Computer" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="ਸਾਤਰਲੇਨਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Komputer" title="Komputer – ਸੂੰਡਾਨੀ" lang="su" hreflang="su" data-title="Komputer" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="ਸੂੰਡਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Dator" title="Dator – ਸਵੀਡਿਸ਼" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Dator" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="ਸਵੀਡਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Tarakilishi" title="Tarakilishi – ਸਵਾਹਿਲੀ" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Tarakilishi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="ਸਵਾਹਿਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/K%C5%AFmputer" title="Kůmputer – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Kůmputer" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/tingnaw" title="tingnaw – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="tingnaw" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%A3%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AE%BF" title="கணினி – ਤਮਿਲ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கணினி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ਤਮਿਲ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/tennaw" title="tennaw – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="tennaw" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%82%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%82%E0%B2%9F%E0%B2%B0%E0%B3%8D" title="ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ – ਤੁਲੁ" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಕಂಪ್ಯೂಟರ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="ਤੁਲੁ" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%82%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%9F%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="కంప్యూటరు – ਤੇਲਗੂ" lang="te" hreflang="te" data-title="కంప్యూటరు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="ਤੇਲਗੂ" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%91%D0%BD%D0%B0" title="Роёна – ਤਾਜਿਕ" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Роёна" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ਤਾਜਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="คอมพิวเตอร์ – ਥਾਈ" lang="th" hreflang="th" data-title="คอมพิวเตอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="ਥਾਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Komp%C3%BDuter" title="Kompýuter – ਤੁਰਕਮੇਨ" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kompýuter" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ਤੁਰਕਮੇਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਤਗਾਲੋਗ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="ਤਗਾਲੋਗ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Kompjuter" title="Kompjuter – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Kompjuter" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgisayar" title="Bilgisayar – ਤੁਰਕੀ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bilgisayar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ਤੁਰਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Khompuyuta" title="Khompuyuta – ਸੋਂਗਾ" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Khompuyuta" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ਸੋਂਗਾ" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="ਚੰਗੇ ਲੇਖ"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Санак – ਟਾਟਾਰ (ਸਿਰਿਲਿਕ ਲਿਪੀ)" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Санак" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="ਟਾਟਾਰ (ਸਿਰਿਲਿਕ ਲਿਪੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%85%D9%BE%D9%8A%DB%87%D8%AA%DB%90%D8%B1" title="كومپيۇتېر – ਉਇਗੁਰ" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كومپيۇتېر" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ਉਇਗੁਰ" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BF%27%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Комп'ютер – ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Комп'ютер" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1" title="کمپیوٹر – ਉਰਦੂ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کمپیوٹر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ਉਰਦੂ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਉਜ਼ਬੇਕ" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ਉਜ਼ਬੇਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Computer" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kompjuter" title="Kompjuter – ਵੇਪਸ" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kompjuter" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="ਵੇਪਸ" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Máy tính – ਵੀਅਤਨਾਮੀ" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Máy tính" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ਵੀਅਤਨਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Computer" title="Computer – ਪੱਛਮੀ ਫਲੇਮਿਸ਼" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Computer" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="ਪੱਛਮੀ ਫਲੇਮਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Komp%C3%BCt%C3%B6m" title="Kompütöm – ਵੋਲਾਪੂਕ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kompütöm" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ਵੋਲਾਪੂਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Copiutrece" title="Copiutrece – ਵਲੂਨ" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Copiutrece" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ਵਲੂਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kompyuter" title="Kompyuter – ਵੈਰੇ" lang="war" hreflang="war" data-title="Kompyuter" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ਵੈਰੇ" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Nosukaay" title="Nosukaay – ਵੋਲੋਫ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Nosukaay" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ਵੋਲੋਫ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%B5%E5%AD%90%E8%AE%A1%E7%AE%97%E6%9C%BA" title="电子计算机 – ਚੀਨੀ ਵੂ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="电子计算机" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਵੂ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Ikhompyutha" title="Ikhompyutha – ਖੋਸਾ" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Ikhompyutha" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="ਖੋਸਾ" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="კომპიუტერი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კომპიუტერი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%90%D7%9E%D7%A4%D7%99%D7%95%D7%98%D7%A2%D7%A8" title="קאמפיוטער – ਯਿਦਿਸ਼" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאמפיוטער" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ਯਿਦਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Dennauj" title="Dennauj – ਜ਼ੁਆਂਗ" lang="za" hreflang="za" data-title="Dennauj" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ਜ਼ੁਆਂਗ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%8E%E2%B5%99%E2%B5%99%E2%B5%93%E2%B4%B7%E2%B5%99" title="ⴰⵎⵙⵙⵓⴷⵙ – ਮਿਆਰੀ ਮੋਰੋਕੇਨ ਟਾਮਾਜ਼ਿਕ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵎⵙⵙⵓⴷⵙ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ਮਿਆਰੀ ਮੋਰੋਕੇਨ ਟਾਮਾਜ਼ਿਕ" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%B5%E5%AD%90%E8%AE%A1%E7%AE%97%E6%9C%BA" title="电子计算机 – ਚੀਨੀ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="电子计算机" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ਚੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%BB%E8%85%A6" title="電腦 – ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="電腦" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ti%C4%81n-n%C3%A1u" title="Tiān-náu – ਚੀਨੀ ਮਿਨ ਨਾਨ" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tiān-náu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਮਿਨ ਨਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%BB%E8%85%A6" title="電腦 – ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" lang="yue" hreflang="yue" data-title="電腦" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IsiCikizi" title="IsiCikizi – ਜ਼ੁਲੂ" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IsiCikizi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="ਜ਼ੁਲੂ" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q68#sitelinks-wikipedia" title="ਅੰਤਰਭਾਸ਼ਾਈ ਕੜੀਆਂ ਸੋਧੋ" class="wbc-editpage">ਜੋੜ ਸੋਧੋ</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="ਨਾਂ-ਥਾਂ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਸਮੱਗਰੀ ਸਫ਼ਾ ਵੇਖੋ [c]" accesskey="c"><span>ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%B1%E0%A8%B2-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%A4:%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" rel="discussion" title="ਸਮੱਗਰੀ ਸਫ਼ੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ [t]" accesskey="t"><span>ਗੱਲਬਾਤ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਭਾਸ਼ਾ ਰੂਪ ਬਦਲੋ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ਪੰਜਾਬੀ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="ਵੇਖੋ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0"><span>ਪੜ੍ਹੋ</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦਾ ਕੋਡ ਸੋਧੋ [e]" accesskey="e"><span>ਸੋਧੋ</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=history" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਦੁਹਰਾਅ [h]" accesskey="h"><span>ਇਤਿਹਾਸ ਵੇਖੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸੰਦ"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਸੰਦ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ਸੰਦ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਸੰਦ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="ਹੋਰ ਚੋਣਾਂ" > <div class="vector-menu-heading"> ਕਾਰਵਾਈਆਂ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0"><span>ਪੜ੍ਹੋ</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦਾ ਕੋਡ ਸੋਧੋ [e]" accesskey="e"><span>ਸੋਧੋ</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=history"><span>ਇਤਿਹਾਸ ਵੇਖੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> ਆਮ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A9%9C%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%87_%E0%A8%87%E0%A9%B1%E0%A8%A5%E0%A9%87_%E0%A8%9C%E0%A9%8B%E0%A9%9C%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B9%E0%A8%A8/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ, ਜੋ ਇੱਥੇ ਜੋੜਦੇ ਹਨ [j]" accesskey="j"><span>ਇੱਥੇ ਕੀ ਆ ਕੇ ਜੁੜਦਾ ਹੈ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%9C%E0%A9%81%E0%A9%9C%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" rel="nofollow" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਤੋਂ ਜੋੜੇ ਗਏ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਹਾਲੀਆ ਤਬਦੀਲੀਆਂ [k]" accesskey="k"><span>ਸਬੰਧਤ ਤਬਦੀਲੀਆਂ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%87" title="ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਸ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਲਿਸਟ [q]" accesskey="q"><span>ਖ਼ਾਸ ਸਫ਼ੇ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&oldid=729775" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਇਸ ਸੋਧ ਲਈ ਸਥਾਈ ਕੜੀ"><span>ਪੱਕੀ ਕੜੀਆਂ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=info" title="More information about this page"><span>ਸਫ਼ਾ ਜਾਣਕਾਰੀ</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:CiteThisPage&page=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&id=729775&wpFormIdentifier=titleform" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਹਵਾਲੇ ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ"><span>ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿਉ</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fpa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A8%2595%25E0%25A9%25B0%25E0%25A8%25AA%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%258A%25E0%25A8%259F%25E0%25A8%25B0"><span>ਛੋਟਾ ਯੂਆਰਐੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:QrCode&url=https%3A%2F%2Fpa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A8%2595%25E0%25A9%25B0%25E0%25A8%25AA%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%258A%25E0%25A8%259F%25E0%25A8%25B0"><span>QR ਕੋਡ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//pa.wikipedia.org/s/8cc" title="ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਛੋਟੀ ਕੜੀ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰੋ"><span>ਛੋਟਾ ਯੂਆਰਐੱਲ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ਛਾਪੋ / ਬਰਾਮਦ ਕਰੋ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC&bookcmd=book_creator&referer=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0"><span>ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਬਣਾਓ</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:DownloadAsPdf&page=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=show-download-screen"><span>PDF ਵਜੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&printable=yes" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਛਪਣਯੋਗ ਰੂਪ [p]" accesskey="p"><span>ਛਪਣਯੋਗ ਸੰਸਕਰਣ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Computer" hreflang="en"><span>ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q68" title="ਡਾਟਾ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੜੀ ਜੋੜੋ [g]" accesskey="g"><span>ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਆਈਟਮ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸੰਦ"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ਦਿੱਖ"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਦਿੱਖ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pa" dir="ltr"><p><b>ਕੰਪਿਊਟਰ</b> ਇੱਕ ਯੰਤਰ ਜਾਂ <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%A8" title="ਮਸ਼ੀਨ">ਮਸ਼ੀਨ</a> ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ — ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਤਿਆਰ ਸੂਚੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਵਾਈ ਅਧੀਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅੰਕ, ਪਾਠ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਧੁਨੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਿਆਦਾ ਬਹੁਮੁਖੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ <i>ਵਿਆਪਕ</i> ਜਾਣਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹਨ। ਚਰਚ-ਟਰਨਿੰਗ ਸਿਧਾਂਤ <a href="/w/index.php?title=Church-Turing_thesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Church-Turing thesis (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Church-Turing thesis</a> ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੁਝ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਸਮੱਰਥਾ ਨਾਲ (ਤਕਨੀਕੀ ਸਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਟਰਨਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ) ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ <i>ਕੋਈ</i> ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਹਾਇਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%B0_%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ">ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ</a> ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਇੱਕੋ ਕੰਪਿਊਟਰ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਹੀ ਆਮ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਬਿੱਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਬਿਜਲਈ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗਤੀ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਇਨਕਲਾਬ ਲੈ ਆਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਮੂਰੇ ਦਾ ਨਿਯਮ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। </p><p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਕਈ ਭੌਤਿਕ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਅਸਲੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕਮਰੇ ਜਿੰਨੇ ਵੱਡੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਸੰਚਾਰ ਕਿਰਿਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਮੇਨਫਰੇਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਛੋਟੇ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜਿੰਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਿੱਜੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ (ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਪੀ.ਸੀ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨੇੜਲਾ ਰੂਪ ਹਨ, ਲੈਪਟਾਪ ਜਾਂ ਨੋਟਬੁੱਕ। ਪਰ, ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਆਮ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਕਿਸਮ ਇਮਬੈੱਡ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਛੋਟੇ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੜਾਕੂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਇਮਬੈੱਡ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਬੂ (ਨਿਯੰਤਰਿਤ) ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਇਤਹਾਸ"><span id=".E0.A8.87.E0.A8.A4.E0.A8.B9.E0.A8.BE.E0.A8.B8"></span>ਇਤਹਾਸ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=1" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਇਤਹਾਸ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r645774">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%AF%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਯੰਤਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਯੰਤਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ</a></div> <p>ਅਸਲ ਵਿੱਚ "ਕੰਪਿਊਟਰ" ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ <a href="/wiki/%E0%A8%97%E0%A8%A3%E0%A8%BF%E0%A8%A4" title="ਗਣਿਤ">ਗਣਿਤ</a> ਦੇ ਨੇਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਗਣਨਾ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਕਸਰ ਅਬਸੀਸਾ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਗਣਨਾ ਜੰਤਰਾਂ ਦੇ ਢੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਗਣਨਾ ਜੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਟੀਕਯਥੀਰਾ ਢੰਗ, ਇੱਕ ਪੁਰਾਤਨ ਗਰੀਕ ਜੰਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 87 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਗਹੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਢੰਘ ਸੀ। ਇਸ ਪੁਰਾਤਨ ਜੰਟਰ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਖੁੰਜ ਗਏ। </p><p>ਮੱਧ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਯੂਰਪੀ ਗਣਿਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਇੰਜਨੀਅਰੀ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਘੜੀ ਦੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਹੋਣ ਨਾਲ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਮਸ਼ੀਨੀ ਗਣਨਾ ਜੰਤਰ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਪੰਚ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਵੈਕਊਮ ਟਿਊਬ ਹਨ, ਜਿੰਨੇ ਨੇ 19ਵੀ ਅਤੇ 20 ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ। 19ਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਚਾਰਲਸ ਬੱਗੇਜ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ 1837 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਹੋਣਯੋਗ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਕਮੀ, ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਥੁੜ੍ਹ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਦੇ ਬੇਢੰਗੇ ਖਾਕੇ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਯਕੀਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਜੰਤਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਬਣਾਇਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਸੀ। </p><p>20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਤੱਕ, ਕਈ ਵਿਗਿਆਨ ਗਣਨਾਵਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਮਕਸਦ ਵਾਲੇ ਐਨਾਲਾਗ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜੋ ਕਿ ਗਣਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਜਾਂ ਇਲੈਕਟਰੋਨਕਿ ਮਾਡਲ ਵਾਂਗ ਵਰਤਦੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਰੁਕ ਗਿਆ। </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Colossus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/220px-Colossus.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/330px-Colossus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Colossus.jpg/440px-Colossus.jpg 2x" data-file-width="3504" data-file-height="2337" /></a><figcaption>The Colossus computer was used to break German ciphers during <a href="/w/index.php?title=World_War%E0%A5%A4I&action=edit&redlink=1" class="new" title="World War।I (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">World War।I</a>.</figcaption></figure> <p>ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ 1930 ਅਤੇ 1940 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸੌਖੇ ਸਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੇ ਫੀਚਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ: 1937 ਵਿੱਚ ਕੋਉਡੀ ਸ਼ੱਨਉਨ ਵਲੋਂ ਖੋਜਿਆ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਆਸਾਨ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਢਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਨਰਡ ਜੂਸੀ ਦੀ ਜ਼ੈੱਡ ਮਸ਼ੀਨ, ਇਲੈਕਟਰੋ-ਮਕੈਨੀਕਲ ਜ਼ੈੱਡ3 ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਪਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁੱਲ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ, ਗੁਪਤ ਬਰਤਾਨਵੀਂ ਕੋਲੋਲੱਸ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀਮਿਤ ਪਰੋਗਰਾਮ ਯੋਗਤਾ ਸੀ, ਅਜੇਹੇ ਜੰਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁੱਲਾਂ ਲਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ <a href="/w/index.php?title=ENIAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ENIAC (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ENIAC</a> - ਇੱਕ ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ, ਪਰ ਇਹ ਨਾ-ਲੱਚਕਦਾਰ ਢਾਂਚਾ ਸੀ, ਜੋ ਮੁੜ-ਪਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੀ। </p><p>ਇੱਕ ਟੀਮ, ਜਿਸ ਨੇ ENIAC ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ, ਨੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਦੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਟੋਰਡ ਪਰੋਗਰਾਮ ਆਰਚੀਟੈਕਚਰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਸਭ ਨਵੇਂ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਖਰੀ 1940 ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉੱਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਈ ਪਰੋਜੈੱਕਟਾਂ ਨੂੰ ਪਰਵਾਨਗੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਮਾਨਚੈਸਟਰ ਸਮਾਲ-ਸਕੇਲ ਐਕਸਪੈਰੀਮਿੰਟਲ ਮਸ਼ੀਨ ਸੀ, ਪਰ <a href="/w/index.php?title=EDSAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="EDSAC (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">EDSAC</a> ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਜਰਬੇ ਅਧੀਨ ਵਰਜਨ ਸੀ। </p><p>ਵੇਵੀ-ਰਾਹੀਂ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦਾ 1950 ਤੱਕ ਵਰਤਿਆ ਆਮ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ 1960 ਵਿੱਚ ਖੋਜੇ ਗਏ ਟਰਾਂਜਿਸਟਰ ਅਧਾਰਤ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਬਦਲ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਤੇਜ਼, ਛੋਟੇ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਸਕਰਕੇ ਹੀ ਛੋਟੇ, ਤੇਜ਼ੇ ਅਤੇ ਸਸਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਪਾਰਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਗਏ। 1970ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੰਟੀਗਰੇਟਡ ਸਰਕਿਟ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਬਣਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਂ ਪੀ.ਸੀ. ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅੱਜ ਘਰ-ਘਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਿਵੇਂ_ਕੰਮ_ਕਰਦੇ_ਹਨ:_ਸੰਭਾਲੇ_ਪਰੋਗਰਾਮ_ਢਾਂਚੇ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AA.E0.A8.BF.E0.A8.8A.E0.A8.9F.E0.A8.B0_.E0.A8.95.E0.A8.BF.E0.A8.B5.E0.A9.87.E0.A8.82_.E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AE_.E0.A8.95.E0.A8.B0.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.B9.E0.A8.A8:_.E0.A8.B8.E0.A9.B0.E0.A8.AD.E0.A8.BE.E0.A8.B2.E0.A9.87_.E0.A8.AA.E0.A8.B0.E0.A9.8B.E0.A8.97.E0.A8.B0.E0.A8.BE.E0.A8.AE_.E0.A8.A2.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.9A.E0.A9.87"></span>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਢਾਂਚੇ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=2" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਢਾਂਚੇ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1940 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ, ਆਮ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਕਾਸ ਉਪਰੰਤ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਹੋਈਆਂ, ਬਹੁਤੀਆਂ ਪਰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਵੋਨ ਨਿਊਮੈਨ ਆਰਚੀਟੈਕਚਰ (ਸਟੋਰੇਜ਼ ਪਰੋਗਾਰਮ ਢਾਂਚੇ), ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਨਿਊਮੈਨ ਆਰਚੀਟੈਕਚਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ENIAC ਡਿਜ਼ਾਇਨਰਾਂ ਜੇ ਪਰੀਸਪੀਰ ਇਕਕੀਰਟ ਅਤੇ ਜੋਨ ਵਿਲਿਅਮ ਮੂਚਲੇ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।) ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਹ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਤਜਰਬੇ ਨੂੰ ਸਹੀਂ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। </p><p>ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਹਨ: ਅਰਿੱਥਮੈਟਿਕ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਿਕ ਯੂਨਿਟ (ALU), ਕੰਟਰੋਲ ਯੂਨਿਟ (ਕੰਟਰੋਲ ਸਰਕਟ), ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਟੋਰੇਜ਼ (ਮੈਮੋਰੀ, ਯਾਦਾਸ਼ਤ) ਅਤੇ ਇਨਪੁੱਟ ਤੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਜੰਤਰ (ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ।/O ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇਹ ਭਾਗ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਸਾਂ (ਬਸਾਂ) ਰਾਹੀਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਘੜੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਘੜੀ ਸੰਕੇਤ (ਕਲਾਕ ਸਿਗਨਲ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਰਾਹੀਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ </p><p>ਵਿਚਾਰ ਮੁਤਾਬਕ, ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮੈਮੋਰੀ ਨੂੰ ਸੈੱਲਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸੈੱਲ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਦਾਇਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਡਾਟਾ, ਉਹ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਦਾਇਤਾ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਆਮ ਨਿਯਮ ਮੁਤਾਬਕ ਹਰੇਕ ਸੈੱਲ ਇੱਕ ਹਦਾਇਤ ਜਾਂ ਡਾਟਾ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। </p><p>ALU ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਦਿਲ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕੰਮ ਕਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਗਣਨਾ ਕਾਰਵਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਹਨ, ਦੋ ਨੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਜਾਂ ਘਟਾਉਣਾ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ "2 ਨਾਲ ਇਸ ਨੰਬਰ ਨੂੰ ਗੁਣਾ ਕਰਨਾ" ਜਾਂ "2 ਨਾਲ ਵੰਡਣਾ" (ਜਿਸ ਦਾ ਕਰਾਨ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋਵੇਗਾ) ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ। ALU ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਹੈ <i>ਤੁਲਨਾ</i> ਕਾਰਵਾਈਆਂ, ਜੋ ਕਿ ਦੋ ਦਿੱਤੇ ਅੰਕਾਂ ਲਈ, ਕਿ ਉਹ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਕੇਹੜਾ ਵੱਡਾ ਹੈ। </p><p>I/O ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਢੰਗਾਂ ਤੋਂ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤੇ, ਇਨਪੁੱਟ ਜੰਤਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਾਊਸ ਆਦਿ ਅਤੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਜੰਤਰ, ਜਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਾਨੀਟਰ, ਪਰਿੰਟਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਸਹਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅੱਗੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। </p><p>ਕੰਟਰੋਲ ਸਿਸਟਮ ਸਭ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਾ ਕੰਮ ਮੈਮੋਰੀ ਜਾਂ।/O ਜੰਤਰਾਂ ਤੋਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟੇ ਨੂੰ ਪੜਨਾ, ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਡੀ-ਕੋਡ ਕਰਨਾ, ALU ਨੂੰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਠੀਕ ਇਨਪੁੱਟ ਦੇਣ, ALU ਨੂੰ "ਦੱਸਣਾ" ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਇਨਪੁੱਟਾਂ ਉੱਤੇ ਕੇਹੜੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰਾਪਤ ਹੋਏ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਮੋਰੀ ਜਾਂ।/O ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਣਾ ਹੈ। ਕੰਟਰੋਲ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਮੂਲ ਭਾਗ ਇੱਕ ਕਾਉਂਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਹਦਾਇਤ ਦਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਹਦਾਇਤ ਚੱਲਣ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਜਾਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਹਦਾਇਤ ਖੁਦ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੀ ਕਿ ਅਗਲੀ ਹਦਾਇਤ ਦਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ (ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਉਹੀ ਹਦਾਇਤ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੈ)। ਭੌਤਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, 1980 ਤੋਂ ALU ਅਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਇਕਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਇੰਟੀਗਰੇਟਡ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੈਂਟਰਲ ਪਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟ ਜਾਂ CPU ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p><p>ਇਹਨਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਿੱਧਾ ਹੈ। ਆਮ ਕਰਕੇ, ਹਰੇਕ ਘੜੀ ਸੰਕੇਤ ਨਾਲ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਪਣੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ। ਹਦਾਇਤਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਤੀਜਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਹਦਾਇਤ ਉੱਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਤਦ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ <i>halt</i> ਹਦਾਇਤ ਨਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। </p><p>ਵੱਡੇ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਿੰਨੀ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਮੇਨਫਰੇਮ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਸਰਵਰ ਉੱਤੇ ਦਿੱਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲੋ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੈ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ ਵੱਧ CPU ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਣੀ। ਸੁਪਰ-ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਮ ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮਾ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਭਿੰਨ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ CPU ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਾਸ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤੇ ਜਾਦੇ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Computer_e_program">Computer e program</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=3" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: Computer e program"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵੱਖਰੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਰਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਮਸ਼ੀਨ ਭਾਗਾਂ ਲਈ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੱਬਾਗ। ਪਰ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਰਕਟ ਨੇ ਬੂਲੀਅਨ ਲਾਜ਼ਿਕ ਅਤੇ ਬਾਈਨਰੀ ਗਣਿਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਰੀਲੇਅ - ਖਾਸ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਕੰਟਰੋਲ ਸਵਿੱਚਾਂ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸ਼ੱਨੋਨ ਦੇ ਪਰਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ ਰੀਲੇਆਂ ਨੂੰ ਇਕਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਗੇਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਬੂਲੀਅਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਵੈਕਊਮ ਟਿਊਬਾਂ - ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਜੰਟਰਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਵੈਕਊਮ ਟਿਊਬ ਪਹਿਲਾਂ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕੇਤ ਐਪਲੀਫਾਇਰ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਸਵਿੱਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੇਜ਼ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਇੱਕ ਹੀ ਪਿੰਨ ਦਿੱਤੀ ਜਾਦੀ ਤਾਂ ਕਰੰਟ ਬਾਕੀ ਦੋ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਸਕਦਾ ਸੀ। </p><p>ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਗੇਟਾਂ ਨੂੰ ਤਰਤੀਬ ਦੇ ਕੇ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸਰਕਟ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਡਰ (ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਜੋੜਕ), ਜੋ ਕਿ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਢੰਘ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੋ ਨੰਬਰ ਜੋੜਨ ਵਾਲਾ ਐਲੋਗਰਿਥਮ ਇੱਕ ਕਾਲਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜੋੜਨ ਉਪਰੰਤ, ਹਾਸਲ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਖੱਬੇ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਲੈਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਖਰਕਾਰ, ਸਕਰਟਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੋੜਨ ਨਾਲ, ALU ਅਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। <a href="/w/index.php?title=CSIRAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="CSIRAC (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">CSIRAC</a>, ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਸੰਭਾਲੇ-ਪਰੋਗਰਾਮ ਵਾਲਾ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਦਾ ਛੋਟਾ ਵਰਤਣਯੋਗ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 2000 ਵਾਲਵ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੋਹਰੇ ਭਾਗ ਸਨ, ਇਸਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ 2 ਅਤੇ 4000 ਲਾਜ਼ਿਕ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p><p>ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗੇਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੈਕਊਮ ਟਿਊਬਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਮੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ, ਨਾ-ਭਰੋਸੇਯੋਗ (ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਜਦੋਂ ਏਡੇ ਵੱਡੇ ਪਰੋਜੈੱਕਟ ਵਿੱਚ ਵਰਤਣਾ ਹੋਵੇ, ਕਾਫ਼ੀ ਥਾਂ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਕਰਕੇ 1960 ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਟਰਾਂਸਟਰ, ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਜੰਤਰ, ਜੋ ਕਿ ਟਿਊਬਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟਾ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੇਜ, ਘੱਟ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਸਤਾ, ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:InternalIntegratedCircuit2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/InternalIntegratedCircuit2.JPG/220px-InternalIntegratedCircuit2.JPG" decoding="async" width="220" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/InternalIntegratedCircuit2.JPG/330px-InternalIntegratedCircuit2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/InternalIntegratedCircuit2.JPG/440px-InternalIntegratedCircuit2.JPG 2x" data-file-width="777" data-file-height="684" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Integrated_circuit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Integrated circuit (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Integrated circuits</a> are the basis of modern digital computing hardware.</figcaption></figure> <p>1960 ਅਤੇ 1970 ਵਿੱਚ, ਟਰਾਂਸਟਰ ਨੂੰ ਇੰਟੇਗਰੇਟਡ ਸਰਕਟ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਟਰਾਂਸਟਰ (ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਨ) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਠੋਸ ਸਿਲੀਕਾਨ ਟੁਕੜੇ ਉੱਤੇ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1970 ਵਿੱਚ, ਪੂਰਾ ALU ਅਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਇੱਕ CPU ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਿੱਪ ਰਾਹੀਂ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਈਕਰੋਪਰੋਸੈਸਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੰਟੇਗਰੇਟਡ ਸਕਰਟ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜੋੜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧਦੀ ਗਈ। ਪਹਿਲੇ।C ਵਿੱਚ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, 2005 ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=AMD&action=edit&redlink=1" class="new" title="AMD (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">AMD</a> ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=Intel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intel (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Intel</a> ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਮਾਈਕਰੋਪਰੋਸੈਸਰ ਵਿੱਚ 10 ਅਰਬ ਟਰਾਂਸਟਰ ਹਨ। </p><p>ਟਿਊਬਾਂ, ਟਰਾਂਸਟਰ ਅਤੇ ਇੰਟੇਗਰੇਟਡ ਸਰਕਟਾਂ ਉੱਤੇ ਟਰਾਂਸਟਰਾਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰੇਜ਼-ਪਰੋਗਰਾਮ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਸਟੋਰੇਜ਼ ਭਾਗ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਦੇ ਸਕਰਟ ਨੂੰ ਫਲਿੱਪ-ਫਲਾਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਲਿੱਪ-ਫਲਾਪ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਹੀ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਵਾਲੇ ਸੰਭਾਲਣ ਜੰਤਰ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਕੁਝ ਹੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਫਲਿੱਪ-ਫਲਾਪ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਸੰਭਾਲਣ ਭੰਡਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਜਾਏ, ਪੁਰਾਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਵਿਲੀਅਮ ਟਿਊਬਾਂ - ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਟੀਵੀ ਪਰਦੇ ਉੱਤੇ ਬਿੰਦੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਪਾਰਾ ਅੰਤਰਾਲ ਰੇਖਾਵਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਡਾਟਾ ਧੁਨੀ ਤਰੰਗਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੰਮੀ ਪਾਰਾ ਭਰੀ ਟਿਊਬ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਤੁਰਦੀਆਂ ਸਨ (ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਬਜਾਏ)। ਇਹ ਕੁਝ ਲਾਭਦਾਇਕ ਢੰਗ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਚੁੰਬਕੀ ਜੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੁੰਬਕੀ ਕੋਰ ਮੈਮੋਰੀ, ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਇਲੈਕਟਰਿਕ ਕਰੰਟ, ਇੱਕ ਸਥਿਰ (ਪਰ ਕਮਜ਼ੋਰ) ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਚੁੰਬਕੀ ਜੰਤਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਖਰਕਾਰ, DRAM ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ। DRAM ਇੱਕ ਇੰਟੇਗਰੇਟਡ ਸਰਕਟ ਦੀ ਇੱਕ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬਿਜਲਈ ਭਾਗ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਾਗ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲਾ ਕੰਪਸੈਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਿਜਲਈ ਚਾਰਜ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਸੈਟਰ ਵਿੱਚ ਚਾਰਜ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਦ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਮਿਣੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="।/O_ਜੰਤਰ"><span id=".E0.A5.A4.2FO_.E0.A8.9C.E0.A9.B0.E0.A8.A4.E0.A8.B0"></span><a href="/w/index.php?title=%E0%A5%A4/O_%E0%A8%9C%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="।/O ਜੰਤਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">।/O ਜੰਤਰ</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=4" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ।/O ਜੰਤਰ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>I/O ਇੱਕ ਆਮ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਜੰਤਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮੁੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਰਨ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਾਪਿਸ ਕਿਵੇਂ ਭੇਜਣੇ ਹਨ; ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵੇਖਣ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੋਬੋਟ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਹੀ ਵਧੇਰੇ ਆਉਟਪੁੱਟ ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਬੋਟ ਖੁਦ ਹੀ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। </p><p>ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਸੀਮਤ ਹੀ ਇੰਪੁੱਟ ਜੰਤਰ ਸਨ; ਇੱਕ ਪੰਚ ਕਾਰਡ ਰੀਡਰ ਜਾਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਦੇਣ ਲਈ ਏਦਾਂ ਦਾ ਹੀ ਕੁਝ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਰਿੰਟਰ, ਅਕਸਰ ਕੁਝ ਸੋਧੇ ਟੈਲੀਟਾਇਪ ਨਤੀਜਾ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਦੇ ਸਨ। ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਹੋਰ ਕਈ ਜੰਤਰ ਹੁਣ ਜੋੜੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲਈ ਹੀ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੀ-ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਾਊਸ ਕੁਝ ਮੁੱਢਲੇ ਜੰਤਰ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਇੰਪੁੱਟ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਾਨੀਟਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤੇ ਉਪਭੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੇਖਾਈ ਜਾਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਰਿੰਟਰ ਜਾਂ ਧੁਨੀ ਸਿਸਟਮ ਰਾਹੀਂ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਹੋਰ ਜੰਤਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਜਾਂ ਪਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜੋ ਕਿ ਦਿੱਖ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।।/O ਜੰਤਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਵਰਗ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਟੋਰੇਜ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕ, ਸੀਡੀ-ਰੋਮ, USB-ਫਲੈਸ਼ ਜੰਤਰ ਅਤੇ ਹੋਰ; ਇਹ ਹੌਲੀ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲਣ ਸਮੱਰਥਾ ਕਾਫ਼ੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਹਨ, ਜੰਟਰ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਜਾਲ ਵਿੱ ਡਾਟਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਵੱਧ ਜਾਦੀ ਹੈ। ਸਾਂਝੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਂ ਭਰ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਡਾਟਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਹੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ਹਦਾਇਤਾਂ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A8.A6.E0.A8.BE.E0.A8.87.E0.A8.A4.E0.A8.BE.E0.A8.82"></span>ਹਦਾਇਤਾਂ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=5" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹਦਾਇਤਾਂ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਯੂਨਿਟ ਰਾਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ALU ਰਾਹੀਂ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਾਂਗ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਅਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲਈ ਸਪਸ਼ਟ, ਸਧਾਰਨ ਅਤੇ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਹਨ। ਆਮ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ "ਮੈਮੋਰੀ ਸੈੱਲ 5 ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਕਲ ਨੂੰ ਸੈੱਲ 10 ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ", "ਸੈੱਲ 7 ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਸੈੱਲ 13 ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿਉ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਸੈੱਲ 20 ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ", "ਜੇਕਰ ਸੈੱਲ 999 ਦੇ ਭਾਗ 0 ਹਨ ਤਾਂ ਅਗਲੀ ਹਦਾਇਤ ਸੈੱਲ 30 ਉੱਤੇ ਹੈ" ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਹੀ ਹਦਾਇਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਕੰਪਿਊਟਰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਚਾਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ: 1) ਇੱਕ ਟਿਕਾਣੇ ਉੱਤੋਂ ਡਾਟਾ ਹੋਰ ਉੱਤੇ ਭੇਜਣਾ; 2) ਡਾਟੇ ਉੱਤੇ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ੀਕਲ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨੀਆ; 3) ਡਾਟਾ ਸ਼ਰਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ; 4) ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਕਰਮ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨਾ। </p><p>ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਬਾਈਨਰੀ ਕਰੋਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਕੰਪਿਊਟਰ ਗਣਨਾ ਲਈ ਅਧਾਰ ਸਿਸਟਮ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, "ਨਕਲ" ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਦਾ ਇੰਨਟੈੱਲ ਦੇ ਮਾਈਕਰੋਪਰੋਸੈਸਰ ਵਿੱਚ 10110000 ਹੈ। ਇੱਕ ਖਾਸ ਹਦਾਇਤ ਸਮੂਹ, ਜੋ ਕਿ ਖਾਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪਰੋਗਰਾਮ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B0.E0.A9.8B.E0.A8.97.E0.A8.B0.E0.A8.BE.E0.A8.AE"></span>ਪਰੋਗਰਾਮ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=6" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਰੋਗਰਾਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਆਮ ਜਿਹੀ ਸੂਚੀ ਹੈ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਚਲਾਉਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈਕੇ, ਡਾਟੇ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸਾਰਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਆਮ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ (2005 ਵਰ੍ਹੇ ਦੌਰਾਨ) 3 ਖਰਬ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਪਣੀ ਅਸਧਾਰਨ ਯੋਗਤਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਪਰਾਪਤ ਕਰਦੇ। ਬਲਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਤਿਆਰ ਸਧਾਰਨ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਵਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰੋਗਰਾਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। </p><p>ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲਈ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਬਹੁਤ ਹੀ ਔਖੀ ਅਤੇ ਗਲਤੀ ਭਰਪੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਰੋਗਰਾਮਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਚ-ਪੱਧਰਦੀ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ (ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ <a href="/wiki/%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਇੰਟਰਪਰੈਟਰ">ਇੰਟਰਪਰੈਟਰ</a> ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%B2%E0%A8%B0" title="ਕੰਪਾਇਲਰ">ਕੰਪਾਇਲਰ</a> ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਰਾਹੀਂ ਮਸ਼ੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਮਸ਼ੀਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ ਰਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ <a href="/wiki/%E0%A8%85%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%AC%E0%A8%B2%E0%A9%80_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਅਸੈਂਬਲੀ ਭਾਸ਼ਾ">ਅਸੈਂਬਲੀ ਭਾਸ਼ਾ</a> (ਨੀਵਾਂ-ਪੱਧਰੀ ਭਾਸ਼ਾ) ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪਰੋਲੋਗ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ ਹਨ, ਜਿਸ ਲਈ ਕੋਈ ਮਸ਼ੀਨ ਦੇ ਅਸਲ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਢੰਗ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਰੋਗਰਾਮ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਭਾਸ਼ਾ)। ਖਾਸ ਕੰਮ ਲਈ ਚੁਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਚੋਣ, ਪਰੋਗਰਾਮਰਾਂ ਦੀ ਤਜਰਬੇ, ਉਪਲੱਬਧ ਸੰਦਾਂ ਅਤੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਮੁਤਾਬਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਅਡਾ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। </p><p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਬਦਲਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਹੈ; ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਢੁੱਕਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਲੋੜੀਦੀਆਂ ਸਭ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਵੀਡਿਓ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਡਾਟਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਵਾਜ਼ਾਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਡ ਦਾ ਫ਼ਰਜੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਾਰਜ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉਪਭੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਨ ਦਫ਼ਤਰ ਸੂਟ (ਆਫਿਸ) ਹੈ, ਆਮ ਦਫ਼ਤਰੀ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਪੂਰਾ ਸਮੂਹ ਹੈ। </p><p>ਇੱਕ ਆਮ ਮਸ਼ੀਨ ਹਦਾਇਤ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਜਾਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਆਮ ਮੌਜੀਲਾ ਫਾਇਰਫਾਕਸ, ਵੈੱਬ ਝਲਕਾਰਾ, ਦੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ C/C++ ਕੰਪਿਊਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ 20 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਤਰਾਂ ਹਨ। ਕਈ ਪਰੋਗਰਾਮ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰੋਗਰਾਮਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਟੀਮ ਹੀ ਬਣਾਉਦੀ ਹੈ। ਏਡੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਪਰਬੰਧ ਦਾ ਹੀ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਏਦਾਂ ਦੇ ਪਰੋਜੈੱਕਟ ਸੰਭਵ ਹਨ; ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਤਜਬਰੇ ਨਾਲ, ਕੰਮ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ, ਤਦ ਇੱਕ ਇੱਕਲਾ ਪਰੋਗਰਾਮਰ ਸੀਮਤ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। </p><p>ਬੇਸ਼ੱਕ, ਸਾਫ਼ਟਵੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੌਲੀ, ਨਾ-ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਗਲਤੀ ਸਮੇਤ ਹੈ; ਤਾਂ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰੀ ਨੇ ਕੁਝ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਰਜ ਤੇਜ਼ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ_ਅਤੇ_ਓਪਰੇਟਿੰਗ_ਸਿਸਟਮ"><span id=".E0.A8.B2.E0.A8.BE.E0.A8.87.E0.A8.AC.E0.A8.B0.E0.A9.87.E0.A8.B0.E0.A9.80.E0.A8.86.E0.A8.82_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.93.E0.A8.AA.E0.A8.B0.E0.A9.87.E0.A8.9F.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.97_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A8.AE"></span>ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=7" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਛੇਤੀ ਹੀ, ਕਈ ਵੱਖਰੇ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ; ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਣਿਤ ਦੇ ਕਈ ਮਿਆਰੀ ਫੰਕਸ਼ਨ। ਚੰਗੀ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰੀ ਵਰਜਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਦੇ ਯੋਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕੰਮ ਤਾਂ ਹੈ।/O ਜੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ, ਇਸਕਰਕੇ ਇਹਨਾਂ ਲਈ ਲਾਇਬਰੇਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। </p><p>1960 ਵਿੱਚ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਆਮ ਹੋ ਗਏ। ਛੇਤੀ ਹੀ, ਕਈ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਮੁਤਾਬਕ ਚੱਲਣ ਲਈ ਖਾਸ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਗਏ। ਜੰਤਰਾਂ (ਹਾਰਡਵੇਅਰ) ਅਤੇ ਤਹਿ-ਸ਼ੁਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ, ਸਭ ਤੋਂ ਟਕਸਾਲੀ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਈਬੀਐਮ ਦਾ OS/360 ਹੈ। </p><p>ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਕਾਸ ਸਮਾਂ-ਵੰਡ ਨਾਲ ਹੋਇਆ - ਤਾਂ ਕਈ ਉਪਭੋਗੀ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਮੈਮੋਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਸਕਣ, ਹਰ ਪਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਉਪਭੋਗੀ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਾਂਗ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਚਲਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਲਈ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਉਪਭੋਗੀ ਨੂੰ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਮਸ਼ੀਨ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣੀ ਪੈਣੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਿ ਇੱਕ ਉਪਭੋਗੀ ਦੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਦੂਜੇ ਨਾਲ (ਗਲਤੀ ਜਾਂ ਡਿਜ਼ਾਇਨ) ਕਰਕੇ ਟਕਰਾ ਨਾ ਜਾਣ। ਉਹਨਾਂ ਜੰਤਰਾਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵੀ ਫੈਲ ਗਈ, ਜਿੰਨਾਂ ਲਈ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਾਰਡ ਡਿਸਕਾਂ, ਹਰੇਕ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਫਾਇਲਾਂ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਟਰੀਆਂ ਦੀ ਲੜੀ (ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਫੋਲਡਰ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਨੇ ਸਥਿਰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਜੰਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਆਸਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉਪਭੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਹਨਾਂ ਫਾਇਲਾਂ, ਡਾਇਰੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪਰੋਗਰਾਮਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿੰਨਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰ ਸਨ। </p><p>ਸ਼ਾਇਧ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫੇਰ ਬਦਲ ਹੁਣ ਮਿਆਰੀ ਦਿੱਖ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗਰਾਫਿਕਲ ਯੂਜਰ ਇੰਟਰਫੇਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਤਕਨੀਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ਕਿ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਇਹ ਦਿੱਖ ਕਿਉ ਜੁੜੀ, ਪਰ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸਭ ਸਾਫਟਵੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਵੀ ਏਦਾਂ ਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਟਰਫੇਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। </p><p>ਮੂਲ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਸੰਦਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਾ ਤਾਂ ਅਸਲ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਲਖਿੱਚਵੇਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਕ ਓਐਸ ਜਾਂ ਐਪਲ OS X ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਸੰਪਦਾਕ ਕਾਰਜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। </p><p>ਸਾਰੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਏਦਾਂ ਦੇ ਫੀਚਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ; ਛੋਟੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਲਈ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗੁਣ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਮਾਈਕਰੋਪਰੋਸੈਸਰਾਂ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ। ਇੰਮਬੈੱਡ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਪਰੋਗਾਰਮ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੋੜੀਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਖੇ ਜਾਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਕੰਪਿਊਟਰ_ਕਾਰਜ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AA.E0.A8.BF.E0.A8.8A.E0.A8.9F.E0.A8.B0_.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.9C"></span>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਾਰਜ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=8" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਾਰਜ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਪਹਿਲਾਂ ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਅਕਾਰ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਕਰਕੇ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਣਨਾਵਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਸਿਰਫ਼ ਫੌਜੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। <a href="/w/index.php?title=ENIAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ENIAC (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ENIAC</a> ਨੂੰ ਫੌਜ ਲਈ ਬਲਾਸਟਕ ਚਲਾਉਣ ਸਾਰਣੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਬੰਬ ਵਿੱਚ ਨਿਊਟਰੋਨਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰ ਘਣਤਾ ਜਾਣਨ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਗਣਨਾ, ਜਨਵਰੀ 1945 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 1946 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਡਾਟੇ ਦੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਚ ਕਾਰਡ ਵਰਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਖਾਇਆ ਕਿ ਤਜਰਬੇ ਅਧੀਨ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। (ਅੱਜ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੁਪਰ-ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। CSIRAC ਜਾਂ CSIR Mk।]], ਪਹਿਲਾਂ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਪਰੋਗਰਾਮ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਨੇ ਬਰਫ਼ੀਲੀ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਮੀਂਹ ਦੀ ਨਕਲ ਨਾਲ ਜਲ-ਬਿਜਲੀ ਪਰੋਜੈੱਕਟ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜੰਗ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਰਤੋਂ ਫੌਜ ਲਈ ਹੀ ਹੋਈ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। </p><p>ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਭਾਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਪਾਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਦੇ ਸਨ LEO ਕੰਪਿਊਟਰ, ਇੱਕ ਸੰਭਾਲੇ ਪਰੋਗਰਾਮ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਜੇ. ਲਯਉਨ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੈਣ ਦੇਣ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਲੀ, ਜੋ ਆਈਬੀਐਮ (IBM) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਪਾਰਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ 3 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। </p><p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟਦੀ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਅਕਾਰ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਲਈ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। 1970 ਵਿੱਚ ਮਾਈਕਰੋਪਰੋਸੈਸਰ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ, ਸਸਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਸੰਭਵ ਹੋ ਗਿਆ। 1980 ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ (ਪਰਸਨਲ ਕੰਪਿਊਟਰ) ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਗਏ, ਜੋ ਕਿ ਕਈ ਨਿੱਤ ਦੇ ਕੰਮ, ਵਹੀ-ਖਾਤਾ, ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਛਾਪਣ, ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਈ ਗਣਿਤ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Abyss.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Abyss.jpg/250px-Abyss.jpg" decoding="async" width="250" height="383" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Abyss.jpg 1.5x" data-file-width="287" data-file-height="440" /></a><figcaption>Today, computer-generated graphics (CGI) are a central ingredient in motion picture visual effects. The seawater creature in <i><a href="/w/index.php?title=The_Abyss&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Abyss (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">The Abyss</a></i> (1989) marked the acceptance of CGI in the visual effects industry.</figcaption></figure> <p>ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਸਤੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਹ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਧੁਨੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਵੀਡਿਓ ਹੁਣ ਸ਼ੰਸਲੇਸ਼ਕਾਂ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਗਰਾਫਿਕਸ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਜੀਵਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਜਾਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਿੱਚ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਅਤੇ ਵੀਡਿਓ ਖੇਡਾਂ|ਵੀਡਿਓ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਹੁਣ ਵੱਡੀ ਸਨੱਅਤ ਖੜੀ ਹੈ। </p><p>ਕੰਪਿਊਟਰ ਹੁਣ ਮਸ਼ੀਨੀ ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸਸਤੇ ਹਨ। ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਛੋਟਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਪੋਲੋ ਪਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਇਲਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੰਮਬੈੱਡ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਸਹਾਇਤਾ ਪਰਾਪਤ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜ ਸਨ। ਅੱਜ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਜੰਤਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕੰਟਰੋਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਸਿੱਧ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਮਸ਼ੀਨੀ ਜੰਤਰ ਰੋਬੋਟ ਹੈ, ਅਜਿਹੀ ਮਸ਼ੀਨ, ਜੋ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਦਯੋਗੀ ਰੋਬੋਟ ਭਾਰੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭਾਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੁੱਖ-ਵਰਗੇ ਰੋਬੋਟ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪਰੋਜੈੱਕਟਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹਿ ਗਏ। </p><p>ਰੋਬੋਟ ਆਰਟੀਫਿਸ਼ਲ ਇੰਟੈਲੀਜ਼ੈਟ ਦਾ ਅਸਲ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾ, ਜੋ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤਾਂ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਾਲੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਵਿਅਕਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਨਾਲ, ਢੰਗ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿੰਨਾਂ ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚੇ ਜਾਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਿਖਤ "ਪੜਨਾ", ਸਤਰੰਜ਼ ਖੇਡਣਾ ਆਦਿ। ਪਰ, ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ, ਜੋ ਕਿ ਬੰਦਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ "ਸਧਾਰਨ" ਸੋਚ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮੱਠਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ_ਅਤੇ_ਇੰਟਰਨੈੱਟ"><span id=".E0.A8.A8.E0.A9.88.E0.A9.B1.E0.A8.9F.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.95.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.97_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.87.E0.A9.B0.E0.A8.9F.E0.A8.B0.E0.A8.A8.E0.A9.88.E0.A9.B1.E0.A8.9F"></span>ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=9" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1970 ਵਿੱਚ, ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਜਨੀਅਰਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ-ਸੰਚਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਰਾਹੀਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਪਰੋਜੈੱਕਟ ਨੂੰ ਅਰਪਾ (ਤਕਨੀਕੀ ਖੋਜ ਪਰੋਜੈੱਕਟ ਸੰਗਠਨ) ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਪਰਾਪਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅਰਪਾਨੈੱਟ ਬਣਾਇਆ। ਜਿੰਨਾ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੇ ਅਰਪਾਨੈੱਟ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਫੈਲ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸਮੇਂ ਨਾਲ, ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਫੈਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬਣ ਗਿਆ। ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ ਫੈਲਾ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਸੁਭਾ ਅਤੇ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਤਹਿ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਨ ਮਾਈਕਰੋਸਿਸਟਮ ਦੇ ਜੋਨ ਗਾਗੀ ਅਤੇ ਬਿੱਲ ਜਾਏ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ "ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦਾ ਨੈੱਟਵਰਕ"। ਇਸ ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਓਪਰੇਟਿੰਗ ਸਿਸਟਮਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੀ ਉਹ ਨੈੱਟਵਰਕ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਣ, ਜਿਵੇਂ ਹੋਰ ਸਹਾਇਕ ਜੰਤਰ, ਸੰਭਾਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਇੱਕਲੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਰੋਤ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਉਪਲੱਬਧ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁ-ਤਕਨੀਕੀ ਵਾਤਵਾਰਣ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਪਰ 1990ਵੇਂ ਵਿੱਚ ਈ-ਮੇਲ ਅਤੇ ਵਰਲਡ ਵਾਇਡ ਵੈੱਬ ਦੇ ਨਾਲ ਸਸਤੀ, ਤੇਜ਼ ਨੈੱਟਵਰਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਥਰਨੈੱਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ADSL ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਵਿਕਸਿਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਗਿਆ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ_ਕਿੱਤੇ_ਅਤੇ_ਵਿਸ਼ੇ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AA.E0.A8.BF.E0.A8.8A.E0.A8.9F.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.97_.E0.A8.95.E0.A8.BF.E0.A9.B1.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A9.87"></span>ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਕਿੱਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=10" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਕਿੱਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਵਿਕਸਤ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ, ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਹੀ ਕੋਈ ਕਿੱਤਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਕੁਝ ਪੇਸ਼ੇਵਾਰ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਮਾਹਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਬਣਾਉਣ, ਪਰੋਗਰਾਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਪਹੁੰਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਵੱਖਰੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸਾਂਝੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ: ਤਾਂ ਵੀ ਖਾਸ ਸਮੂਹ ਏਦਾਂ ਬਣਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਜਨੀਅਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਇੰਜਨੀਅਰੀ</a> ਅਸਲ ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%87%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਇੰਜਨੀਅਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਇਲੈਕਟਰੋਨਿਕ ਇੰਜਨੀਅਰੀ</a> ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਸੰਰਚਨਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ</a> ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ (ਗਣਨਾ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਾਸ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ <a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%A8_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A7%E0%A9%80" title="ਕਲਨ ਵਿਧੀ">ਕਲਨ ਵਿਧੀ</a> (ਐਲੋਗਰਿਥਮ) ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ। ਇਹ ਕੀ ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਕੰਪਿਊਟਰ ਨਾਲ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਸੌਖਾਲੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਅਤੇ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਪਰੋਗਰਾਮ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਆਦਿ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਖੋਜਣ ਲਈ ਹੈ। ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਦੌਰਾਨ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸੂਚੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਦੀਆਂ ਹਨ।</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%AB%E0%A8%9F%E0%A8%B5%E0%A9%87%E0%A8%85%E0%A8%B0_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜਨੀਅਰੀ</a> ਉਹਨਾਂ ਢੰਗਾਂ ਅਤੇ ਤਜਰਬਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਲਗਾਏ ਜਾਦੇ ਹਨ।</li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਸਟਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਸਟਮ</a> ਵੱਡੇ ਸੰਗਠਨ (ਅਕਸਰ ਵਪਾਰਕ) ਦੇ ਪਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।</li> <li>ਹੋਰ ਪੇਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਈ ਵਿਸ਼ੇ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ; ਕਈ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, GIS (ਭੂਗੋਲਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਸਟਮ) ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਅਗਾਂਹ_ਪੜੋ"><span id=".E0.A8.85.E0.A8.97.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.B9_.E0.A8.AA.E0.A9.9C.E0.A9.8B"></span>ਅਗਾਂਹ ਪੜੋ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=11" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਅਗਾਂਹ ਪੜੋ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%9C%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੰਤਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਜੰਤਰ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%97%E0%A8%A3%E0%A8%A8%E0%A8%BE_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਗਣਨਾ ਥਿਊਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਗਣਨਾ ਥਿਊਰੀ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਡਾਟਾਸ਼ੀਟ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਡਾਟਾਸ਼ੀਟ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_expo&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ expo (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ expo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿਗਿਆਨ</a></li> <li>ਕੰਪਿਊਟਰ ਕਿਸਮਾਂ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%95%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%AE_%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਡਿਸਕਟਾਮ ਕੰਪਿਊਟਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਡੈਸਕਟਾਪ</a>, <a href="/wiki/%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%AA%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%AA" title="ਲੈਪਟਾਪ">ਲੈਪਟਾਪ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A1%E0%A9%88%E0%A8%B8%E0%A8%95%E0%A8%A8%E0%A9%8B%E0%A8%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਡੈਸਕਨੋਟ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਡੈਸਕਨੋਟ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B2-%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਰੋਲ-ਅਵੇ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰੋਲ-ਅਵੇ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%9F%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਡਿਜ਼ੀਟਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਡਿਜ਼ੀਟਲ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦਾ ਇਤਹਾਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਦਾ ਇਤਹਾਸ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%9A%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%9C%E0%A9%80_%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ">ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਿਊਟਰ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%AC%E0%A8%A6_%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A8%B8%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼ਬਦ ਪਰੋਸੈਸਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸ਼ਬਦ ਪਰੋਸੈਸਰ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪਿਊਟਰ ਪਰੋਗਰਾਮਿੰਗ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਬਾਹਰਲੇ_ਜੋੜ"><span id=".E0.A8.AC.E0.A8.BE.E0.A8.B9.E0.A8.B0.E0.A8.B2.E0.A9.87_.E0.A8.9C.E0.A9.8B.E0.A9.9C"></span>ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&action=edit&section=12" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਬਾਹਰਲੇ ਜੋੜ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r648841">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r627788">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Category:Computers" class="extiw" title="commons:Category:Category:Computers">ਕੰਪਿਊਟਰ</a></span> ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu5.htm">ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਤਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071111075404/http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu5.htm">Archived</a> 2007-11-11 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>. (ਗ਼ੈਰ-ਯੂਨੀਕੋਡ)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu6.htm">ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਰਤਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਭਾਗ ਦੂਜਾ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071111131822/http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu6.htm">Archived</a> 2007-11-11 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>. (ਗ਼ੈਰ-ਯੂਨੀਕੋਡ)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sharpened.net/glossary/">Glossary of Computer and।nternet Terms</a></li> <li><span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.google.com/patents?vid=3120606">U.S. Patent 31,20,606</a></span> -- "<i>Electronic numerical integrator and computer</i>"</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.computerhistory.org">Computer History Museum</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.obsoletecomputermuseum.org">Pictures and information on old computers</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webopedia.com/TERM/C/computer.html">Definition of Computer @ Webopedia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://old-computers.com/news/default.asp">Old-Computers.com: Pictures, information, links and fun</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050916175214/http://www.old-computers.com/news/default.asp">Archived</a> 2005-09-16 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.compuforums.info/">Computer Bulletin Board System (BBS)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050924184947/http://compuforums.info/">Archived</a> 2005-09-24 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.airhive.net/modules.php?name=Encyclopedia&op=list_content&eid=4">Common Computer Term Dictionary</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070903044019/http://www.airhive.net/modules.php?name=Encyclopedia&op=list_content&eid=4">Archived</a> 2007-09-03 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu35.htm">ਕੀ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਛਾਪਣਾ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081015015013/http://www.likhari.org/KS%20Pannu/kspannu35.htm">Archived</a> 2008-10-15 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>. (ਗ਼ੈਰ-ਯੂਨੀਕੋਡ)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.likhari.org/Lekh%20All/comptech.htm">ਕੰਪਿਊਟਰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਬੁਧੀਜੀਵੀ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071111024403/http://www.likhari.org/Lekh%20All/comptech.htm">Archived</a> 2007-11-11 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>. (ਗ਼ੈਰ-ਯੂਨੀਕੋਡ)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://punjabitribuneonline.com/2010/10/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0-%E0%A8%A4%E0%A9%87-%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80-%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B0/">ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਇਪਿੰਗ ਦੇ ਤਰੀਕੇ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mozilla.com/pa-IN/">ਵੈੱਬ ਬਰਾਊਜ਼ਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ</a></li></ul> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r765793">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFਕੰਬੋਜ" class="citation web cs1">ਕੰਬੋਜ, ਡਾ. ਸੀ ਪੀ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cpkamboj.com/2019/05/blog-post.html">"ਨਵੀਂ ਪੁਸਤਕ: ਵਿੰਡੋਜ਼ ਅਤੇ ਐੱਮ ਐੱਸ ਆਫ਼ਿਸ"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%A8%A8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%82+%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%B8%E0%A8%A4%E0%A8%95%3A+%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A8%BC+%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87+%E0%A8%90%E0%A9%B1%E0%A8%AE+%E0%A8%90%E0%A9%B1%E0%A8%B8+%E0%A8%86%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A8%B8&rft.aulast=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AC%E0%A9%8B%E0%A8%9C&rft.aufirst=%E0%A8%A1%E0%A8%BE.+%E0%A8%B8%E0%A9%80+%E0%A8%AA%E0%A9%80&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cpkamboj.com%2F2019%2F05%2Fblog-post.html&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" class="Z3988"></span></span> </li> </ol>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕੰਪਿਊਟਰ&oldid=729775">https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕੰਪਿਊਟਰ&oldid=729775</a>" ਤੋਂ ਲਿਆ</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82" title="ਖ਼ਾਸ:ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ">ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Articles_with_hatnote_templates_targeting_a_nonexistent_page&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Commons_category_link_is_locally_defined&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Commons category link is locally defined (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Commons category link is locally defined</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਕੰਪਿਊਟਰ">ਕੰਪਿਊਟਰ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%9A%E0%A8%A8%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A8%95%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A9%80" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ">ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A8%9C%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%82_%E0%A8%A4%E0%A8%95%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A9%80" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਿਜਲਾਣੂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ">ਬਿਜਲਾਣੂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">ਲੁਕਵੀਂਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Webarchive_template_wayback_links" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰੀ ਸੋਧ 29 ਜਨਵਰੀ 2024 ਨੂੰ 08:32 ਵਜੇ ਹੋਈ।</li> <li id="footer-info-copyright">ਇਹ ਲਿਖਤ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0</a> ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਪਲਬਧ ਹੈ; ਵਾਧੂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਇਸਦੀਆਂ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ਵਰਤਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ</a> ਅਤੇ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacy Policy</a> ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ ਹੋ। Wikipedia® ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਨਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸੰਸਥਾ, ਇੰਕ.</a> ਦਾ ਰਜਿਸਟ੍ਰਡ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਹੈ।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">ਪਰਦਾ ਨੀਤੀ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%87">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%86%E0%A8%AE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A9%87">ਦਾਅਵੇ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">ਆਚਾਰ ਜ਼ਾਬਤਾ</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ਵਿਕਾਸਕਾਰ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pa.wikipedia.org">ਅੰਕੜੇ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ਕੂਕੀ ਤਫਸੀਲਾਂ</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">ਮੋਬਾਈਲੀ ਦਿੱਖ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-pjd2v","wgBackendResponseTime":176,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.178","walltime":"0.282","ppvisitednodes":{"value":339,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":8225,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":468,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3808,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 262.973 1 -total"," 36.78% 96.725 1 ਫਰਮਾ:ਕਾਮਨਜ਼"," 34.77% 91.437 1 ਫਰਮਾ:Sister_project"," 33.76% 88.767 1 ਫਰਮਾ:Side_box"," 31.01% 81.535 1 ਫਰਮਾ:Cite_web"," 20.61% 54.187 1 ਫਰਮਾ:ਮੁੱਖ_ਲੇਖ"," 4.41% 11.603 1 ਫਰਮਾ:Preview_warning"," 4.29% 11.279 7 ਫਰਮਾ:Webarchive"," 2.19% 5.764 2 ਫਰਮਾ:Replace"," 1.19% 3.121 1 ਫਰਮਾ:US_patent"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.115","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3290424,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-6f945b484-d5bvj","timestamp":"20241031013510","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0a15\u0a70\u0a2a\u0a3f\u0a0a\u0a1f\u0a30","url":"https:\/\/pa.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F%E0%A8%B0","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q68","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q68","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-09-29T09:16:47Z","dateModified":"2024-01-29T08:32:30Z","headline":"\u0a07\u0a32\u0a48\u0a15\u0a1f\u0a4d\u0a30\u0a3e\u0a28\u0a3f\u0a15 \u0a2e\u0a38\u0a3c\u0a40\u0a28"}</script> </body> </html>