CINXE.COM
Agrégation de porteuses — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Agrégation de porteuses — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"32d95511-a374-46de-be58-7df872ea34a1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Agrégation_de_porteuses","wgTitle":"Agrégation de porteuses","wgCurRevisionId":223623362,"wgRevisionId":223623362,"wgArticleId":8978084,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Portail:Télécommunications/Articles liés","Portail:Technologies/Articles liés","Réseau de téléphonie mobile","Réseau sans fil"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Agrégation_de_porteuses","wgRelevantArticleId":8978084,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q15793644","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.20"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Agrégation de porteuses — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Agr%C3%A9gation_de_porteuses"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Agr%C3%A9gation_de_porteuses"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Agrégation_de_porteuses rootpage-Agrégation_de_porteuses skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Agr%C3%A9gation+de+porteuses" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Agr%C3%A9gation+de+porteuses" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Agr%C3%A9gation+de+porteuses" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Agr%C3%A9gation+de+porteuses" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Utilisation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Utilisation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Utilisation</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Utilisation-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Utilisation</span> </button> <ul id="toc-Utilisation-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Réseaux_mobiles_UMTS_/_HSPA+" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réseaux_mobiles_UMTS_/_HSPA+"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Réseaux mobiles UMTS / HSPA+</span> </div> </a> <ul id="toc-Réseaux_mobiles_UMTS_/_HSPA+-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réseaux_4G_LTE_Advanced" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réseaux_4G_LTE_Advanced"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Réseaux 4G LTE Advanced</span> </div> </a> <ul id="toc-Réseaux_4G_LTE_Advanced-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réseaux_Wi-Fi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réseaux_Wi-Fi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Réseaux Wi-Fi</span> </div> </a> <ul id="toc-Réseaux_Wi-Fi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réseaux_câblés_DOCSIS" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réseaux_câblés_DOCSIS"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Réseaux câblés DOCSIS</span> </div> </a> <ul id="toc-Réseaux_câblés_DOCSIS-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Techniques_d’agrégation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Techniques_d’agrégation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Techniques d’agrégation</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Techniques_d’agrégation-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Techniques d’agrégation</span> </button> <ul id="toc-Techniques_d’agrégation-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Les_deux_variantes_principales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_deux_variantes_principales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Les deux variantes principales</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_deux_variantes_principales-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Avantages_et_inconvénients_des_2_variantes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Avantages_et_inconvénients_des_2_variantes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Avantages et inconvénients des 2 variantes</span> </div> </a> <ul id="toc-Avantages_et_inconvénients_des_2_variantes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Choix_du_nombre_de_porteuses" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Choix_du_nombre_de_porteuses"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Choix du nombre de porteuses</span> </div> </a> <ul id="toc-Choix_du_nombre_de_porteuses-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Agrégation de porteuses</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 5 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-5" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">5 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carrier_Aggregation" title="Carrier Aggregation – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Carrier Aggregation" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carrier_aggregation" title="Carrier aggregation – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Carrier aggregation" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AD%E3%83%A3%E3%83%AA%E3%82%A2%E3%82%A2%E3%82%B0%E3%83%AA%E3%82%B2%E3%83%BC%E3%82%B7%E3%83%A7%E3%83%B3" title="キャリアアグリゲーション – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="キャリアアグリゲーション" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%B4%EB%B0%98%ED%8C%8C_%EB%AC%B6%EC%9D%8C" title="운반파 묶음 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="운반파 묶음" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%BD%E6%B3%A2%E8%81%9A%E5%90%88" title="载波聚合 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="载波聚合" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15793644#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Agr%C3%A9gation_de_porteuses" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Agr%C3%A9gation_de_porteuses" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Agr%C3%A9gation_de_porteuses"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Agr%C3%A9gation_de_porteuses"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Agr%C3%A9gation_de_porteuses" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Agr%C3%A9gation_de_porteuses" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&oldid=223623362" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&id=223623362&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FAgr%25C3%25A9gation_de_porteuses"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FAgr%25C3%25A9gation_de_porteuses"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Agr%C3%A9gation+de+porteuses"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15793644" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Agr%C3%A9gation" class="mw-disambig" title="Agrégation">Agrégation</a>. </p> </div></div> <p>L’<b>agrégation de porteuses</b> (en anglais : <i>Carrier Aggregation</i> ou <i>CA</i>) est une technique utilisée dans les <a href="/wiki/R%C3%A9seau_de_t%C3%A9l%C3%A9phonie_mobile" title="Réseau de téléphonie mobile">réseaux de communications mobiles</a>, dans les dernières générations de <a href="/wiki/Wi-Fi" title="Wi-Fi">Wi-Fi</a> et sur certains réseaux filaires afin d'augmenter le débit de données d’un utilisateur du réseau. </p><p>Plusieurs bandes de fréquences sont regroupées et attribuées à un utilisateur ce qui permet d’augmenter la vitesse maximale de transfert des données qui devient proportionnelle au nombre de <a href="/wiki/Porteuse" title="Porteuse">porteuses</a> utilisées. Les ressources radioélectriques peuvent ainsi être distribuées avec plus de souplesse entre les utilisateurs d'un réseau. </p><p>L'agrégation de porteuses a commencé à être utilisée au début des années 2000 sur les réseaux mobiles 3G pour augmenter la rapidité de la transmission des données pour un utilisateur. On obtient ainsi du 3G̟+ : DC-<a href="/wiki/High_Speed_Downlink_Packet_Access" title="High Speed Downlink Packet Access">HSDPA</a>, DC-HSUPA, <a href="/wiki/HSPA%2B" title="HSPA+">HSPA+</a>, puis du 4G <a href="/wiki/LTE_(r%C3%A9seaux_mobiles)" title="LTE (réseaux mobiles)">LTE</a>, du <a href="/wiki/LTE_Advanced" title="LTE Advanced">4G+</a> et la <a href="/wiki/5G" title="5G">5G</a>. Ces avantages techniques bénéficient autant aux opérateurs qu'aux utilisateurs. Les multiples fréquences radio, tant <a href="/wiki/Liaison_montante" title="Liaison montante">montantes</a> que descendantes, sont attribuées à plusieurs opérateurs mobiles opérant dans les mêmes blocs de spectre. Elles sont généralement attribuées via des enchères et des autorisations par des autorités réglementaires nationales telles l'<a href="/wiki/Autorit%C3%A9_de_r%C3%A9gulation_des_communications_%C3%A9lectroniques,_des_postes_et_de_la_distribution_de_la_presse" title="Autorité de régulation des communications électroniques, des postes et de la distribution de la presse">Arcep</a> en <a href="/wiki/France" title="France">France</a>. </p><p>En 3G, <i>DC</i> veut dire double porteuse (<i>dual carrier</i>), cela signifie que la technologie employée utilise simultanément deux bandes de fréquence émises par une <a href="/wiki/Antenne-relais_de_t%C3%A9l%C3%A9phonie_mobile" title="Antenne-relais de téléphonie mobile">tour de téléphonie mobile</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Utilisation">Utilisation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Utilisation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Utilisation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réseaux_mobiles_UMTS_/_HSPA+"><span id="R.C3.A9seaux_mobiles_UMTS_.2F_HSPA.2B"></span>Réseaux mobiles UMTS / HSPA+</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Réseaux mobiles UMTS / HSPA+" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Réseaux mobiles UMTS / HSPA+"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La largeur de bande utile d’une porteuse d’un réseau mobile 3G <a href="/wiki/Universal_Mobile_Telecommunications_System" title="Universal Mobile Telecommunications System">UMTS</a> / HSPA est d'environ 4 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> avec un espacement de 5 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> entre les fréquences centrales des porteuses. La dernière génération de l'UMTS : <a href="/wiki/HSPA%2B" title="HSPA+">HSPA+</a> apporte l’agrégation de porteuses (le <i>Dual Carrier</i>) qui permet à un utilisateur d’utiliser deux canaux de téléchargement. L’agrégation de porteuses DC-HSPA+ est aussi appelée « double cellule » (<span class="lang-en" lang="en">dual cell</span>). Le <a href="/wiki/3rd_Generation_Partnership_Project" title="3rd Generation Partnership Project">3GPP</a> a normalisé l’agrégation de porteuses pour HSPA+ dans les versions 8 et 9 (rel.8 et 9) des normes 3G UMTS ; elle autorise pour la <a href="/wiki/Liaison_montante" title="Liaison montante">liaison montante</a> un maximum de deux canaux (porteuses) et un maximum de quatre canaux pour la <a href="/wiki/Liaison_descendante" title="Liaison descendante">liaison descendante</a>. </p><p>En pratique, en 2015, les réseaux 3G HSPA+ existants (H+) n’utilisent que 2 porteuses agrégées dans le sens descendant (<span class="lang-en" lang="en"><i>download</i></span>) et une seule porteuse en liaison montante, ce qui permet d’atteindre un débit crête théorique de 42 <abbr class="abbr" title="mégabit par seconde">Mbit/s</abbr> en <span class="lang-en" lang="en"><i>download</i></span><sup id="cite_ref-Hspa_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hspa-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réseaux_4G_LTE_Advanced"><span id="R.C3.A9seaux_4G_LTE_Advanced"></span>Réseaux 4G LTE Advanced</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Réseaux 4G LTE Advanced" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Réseaux 4G LTE Advanced"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:CarrierAggregationTypes.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/CarrierAggregationTypes.svg/440px-CarrierAggregationTypes.svg.png" decoding="async" width="440" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/CarrierAggregationTypes.svg/660px-CarrierAggregationTypes.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/CarrierAggregationTypes.svg/880px-CarrierAggregationTypes.svg.png 2x" data-file-width="1205" data-file-height="709" /></a><figcaption>Variantes d'agrégation de porteuses</figcaption></figure> <p>Lors de son lancement commercial en 2010, le <a href="/wiki/LTE_(r%C3%A9seaux_mobiles)" title="LTE (réseaux mobiles)">LTE</a> (versions 8 et 9 des normes <a href="/wiki/3rd_Generation_Partnership_Project" title="3rd Generation Partnership Project">3GPP</a>) prenait en charge différentes <a href="/wiki/Largeur_de_bande" title="Largeur de bande">largeurs de bande</a>, mais était « mono-porteuse » (en réalité deux bandes de fréquences sont utilisées en LTE <a href="/wiki/Frequency-division_duplexing" title="Frequency-division duplexing">FDD</a> : une pour la <a href="/wiki/Liaison_montante" title="Liaison montante">liaison montante</a>, l'autre pour la <a href="/wiki/Liaison_descendante" title="Liaison descendante">liaison descendante</a>) ; chaque porteuse peut avoir une largeur de 1,4 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>, 3 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>, 5 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>, 10 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>, 15 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> ou 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>. </p><p>En <a href="/wiki/LTE_Advanced" title="LTE Advanced">LTE Advanced</a> (rel.10, 11, 12 et 13 des normes 3GPP), des <a href="/wiki/EUTRAN#Codages_radio_et_principes_du_partage_de_la_ressource_radio" title="EUTRAN">ressources radio</a> situées sur deux, trois ou quatre porteuses (ou plus) peuvent être agrégées et attribuées, à un instant donné, à un seul utilisateur<sup id="cite_ref-3gppCA_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-3gppCA-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ce qui permet d’augmenter son débit crête. Les porteuses agrégées peuvent avoir des largeurs différentes, par exemple pour deux porteuses : un canal primaire à 10 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> et un canal secondaire de 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> et peuvent être contiguës ou pas; les informations de contrôle et de <a href="/wiki/Signalisation_(t%C3%A9l%C3%A9communication)" title="Signalisation (télécommunication)">signalisation</a> circulent sur le canal primaire (<i><span class="lang-en" lang="en">primary cell</span></i>), les porteuses secondaires apportant un supplément de débit. </p><p>Les normes LTE Advanced publiées par le 3GPP (rel.12) permettent d’agréger jusqu’à 4 ou 8 porteuses (terminaux catégories 8, 14 et 16) ; la version suivante de la norme, parue en 2016 (rel.13)<sup id="cite_ref-rel13_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-rel13-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> permet théoriquement d’agréger jusqu’à 32 porteuses (terminaux catégorie 17 en liaison descendante) pour pouvoir utiliser les bandes de fréquence « <i>unlicensed</i> » (ne nécessitant pas d'autorisation administrative) des 5 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr> ; les <a href="/wiki/Liste_des_canaux_Wi-Fi#Bande_5_GHz" title="Liste des canaux Wi-Fi">canaux de la bande 5 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr></a> doivent être partagés avec les réseaux Wi-Fi <a href="/wiki/IEEE_802.11n" title="IEEE 802.11n">802.11n</a>, 11ac et <a href="/wiki/IEEE_802.11ax" title="IEEE 802.11ax">802.11ax</a>. </p><p>En LTE Advanced et en <a href="/wiki/5G" title="5G">5G</a>, les porteuses agrégées peuvent être situées dans des bandes de fréquence différentes (CA inter-bande)<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ou dans la même bande de fréquence, l’une à côté de l'autre (CA intra-bande, porteuses contiguës) ou encore dans la même bande de fréquences mais avec un espace entre les fréquences des porteuses agrégées<sup id="cite_ref-Mon_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mon-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réseaux_Wi-Fi"><span id="R.C3.A9seaux_Wi-Fi"></span>Réseaux Wi-Fi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : Réseaux Wi-Fi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : Réseaux Wi-Fi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les normes de réseau local <a href="/wiki/IEEE_802.11" title="IEEE 802.11">IEEE 802.11</a> (communément désignées par le terme <a href="/wiki/Wi-Fi" title="Wi-Fi">Wi-Fi</a>) utilisent des canaux radio de 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> de largeur ; dans les premières générations de Wi-Fi, un seul <a href="/wiki/Liste_des_canaux_Wi-Fi" title="Liste des canaux Wi-Fi">canal de 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr></a> était utilisé par chaque <a href="/wiki/Borne_Wi-Fi" title="Borne Wi-Fi">point d'accès</a> puis attribué dynamiquement aux terminaux Wi-Fi en mode <a href="/wiki/Duplex_(canal_de_communication)" title="Duplex (canal de communication)">half-duplex</a> (c’est-à-dire alternativement en émission puis en réception). </p><p>Depuis la publication des normes <a href="/wiki/IEEE_802.11n" title="IEEE 802.11n">IEEE 802.11n</a> en 2009, puis <a href="/wiki/IEEE_802.11ac" title="IEEE 802.11ac">IEEE 802.11ac</a> en 2013 et <a href="/wiki/IEEE_802.11ax" title="IEEE 802.11ax">IEEE 802.11ax</a> en 2021, les canaux (porteuses) peuvent être agrégés par groupes de 2 (norme 802.11n) puis par groupes de 2, 4 ou 8 avec les normes 802.11ac<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et 802.11ax, c’est-à-dire jusqu’à 160 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> de largeur de bande. En Wi-Fi, les canaux agrégés doivent être adjacents. L’agrégation à grande échelle (4 ou 8 canaux) n’est possible que dans les <a href="/wiki/Bande_de_fr%C3%A9quences" title="Bande de fréquences">bandes de fréquences</a> des 5 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr> et des 6 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr> (norme 802.11ax). </p><p>Cette agrégation permet d’augmenter considérablement le débit des <a href="/wiki/Borne_Wi-Fi" title="Borne Wi-Fi">points d’accès</a> et des terminaux Wi-Fi compatibles. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réseaux_câblés_DOCSIS"><span id="R.C3.A9seaux_c.C3.A2bl.C3.A9s_DOCSIS"></span>Réseaux câblés DOCSIS</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : Réseaux câblés DOCSIS" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : Réseaux câblés DOCSIS"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Data_Over_Cable_Service_Interface_Specification" title="Data Over Cable Service Interface Specification">DOCSIS</a> est une norme permettant l'accès à Internet en utilisant les anciens réseaux de <a href="/wiki/T%C3%A9l%C3%A9vision_par_c%C3%A2ble" title="Télévision par câble">télévision par câble</a> coaxial, combiné à de la <a href="/wiki/Fibre_optique" title="Fibre optique">fibre optique</a> (réseaux <a href="/wiki/Hybride_fibre_coaxial" title="Hybride fibre coaxial">HFC</a>). Les normes Docsis historiques (1.0 et 2.0) utilisaient la <a href="/wiki/Bande_passante" title="Bande passante">bande passante</a> du câble coaxial (environ 1 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr>) découpée en canaux de 6 ou 8 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> (8 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> en Europe : norme EuroDocsis). Un seul canal TV (une seule porteuse de 8 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>) était utilisé pour transmettre les données Internet vers un abonné. </p><p>Avec la norme Docsis 3.0 publiée en 2006, plusieurs des canaux hérités de la télévision par câble et les porteuses associées peuvent être regroupés et agrégés sur la <a href="/wiki/Liaison_descendante" title="Liaison descendante">liaison descendante</a>, par groupes de 2, 4, 8, 16 ou 24<sup id="cite_ref-mtc_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-mtc-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cela permet la <a href="/wiki/Transmission_de_donn%C3%A9es" title="Transmission de données">transmission de données</a> et l'accès à Internet à très haut débit (de 100 à 800 <abbr class="abbr" title="mégabit par seconde">Mb/s</abbr> en 2015)<sup id="cite_ref-zdn_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-zdn-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La norme 3.1 (publiée en 2014) permettra de dépasser 1 <abbr class="abbr" title="gigabit par seconde">Gb/s</abbr> en agrégeant des bandes de fréquences plus larges<sup id="cite_ref-mtc_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-mtc-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Techniques_d’agrégation"><span id="Techniques_d.E2.80.99agr.C3.A9gation"></span>Techniques d’agrégation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Techniques d’agrégation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Techniques d’agrégation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_deux_variantes_principales">Les deux variantes principales</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Les deux variantes principales" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Les deux variantes principales"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il existe deux techniques principales pour agréger des porteuses radioélectriques dans le but de transporter un flux de données plus élevé vers ou depuis un utilisateur du réseau : </p> <ol><li>Répartir les données transmises en plusieurs flux, transmis chacun sur une porteuse ; cette technique conserve sur chacune des porteuses le type précis de <a href="/wiki/Modulation_du_signal" title="Modulation du signal">modulation</a> qui existait dans les réseaux du même type sans agrégation (<a href="/wiki/Code_division_multiple_access" title="Code division multiple access">CDMA</a>, <a href="/wiki/OFDMA" title="OFDMA">OFDMA</a>…) ; les flux issus des différentes porteuses sont ensuite ré-assemblés en réception. C’est la technique utilisée dans les réseaux mobiles HSPA+ et <a href="/wiki/LTE_Advanced" title="LTE Advanced">LTE Advanced</a> (jusqu’à la version 12 des normes 3GPP) ainsi que sur les réseaux câblés Docsis 3.0 ; elle a l’avantage de faciliter la <a href="/wiki/Compatibilit%C3%A9_ascendante_et_descendante" title="Compatibilité ascendante et descendante">compatibilité ascendante</a> avec les terminaux de générations précédentes (sans CA). Cette technique est similaire à l'<a href="/wiki/Agr%C3%A9gation_de_liens" title="Agrégation de liens">agrégation de liens</a> utilisée sur les réseaux filaires<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li>Regrouper les bandes de fréquences de porteuses contiguës et moduler le signal sur l’ensemble de la bande de fréquence ainsi constituée. C’est la technique utilisée en Wi-Fi (<a href="/wiki/IEEE_802.11n" title="IEEE 802.11n">802.11n</a>, <a href="/wiki/IEEE_802.11ac" title="IEEE 802.11ac">802.11ac</a> et <a href="/wiki/IEEE_802.11ax" title="IEEE 802.11ax">802.11ax</a>) et en Docsis 3.1 (24 bandes de fréquences de 8 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> sont agrégées dans une bande de fréquence de 192 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr><sup id="cite_ref-mtc_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-mtc-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>) ; cette deuxième solution est celle qui permet la plus grande densité spectrale, elle autorise donc des débits crêtes un peu plus élevés.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Avantages_et_inconvénients_des_2_variantes"><span id="Avantages_et_inconv.C3.A9nients_des_2_variantes"></span>Avantages et inconvénients des 2 variantes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Avantages et inconvénients des 2 variantes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Avantages et inconvénients des 2 variantes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La première technique consistant à moduler indépendamment les porteuses a l’avantage de la simplicité et permet de réutiliser plus facilement les composants matériels des précédentes générations, par exemple : les accélérateurs HW réalisant la <a href="/wiki/Transformation_de_Fourier" title="Transformation de Fourier">transformée de Fourier</a> de 2048x2048 définie par les normes LTE (codage <a href="/wiki/OFDMA" title="OFDMA">OFDMA</a>) ; cette taille de <a href="/wiki/Transformation_de_Fourier_rapide" title="Transformation de Fourier rapide">FFT</a> limite la largeur de la <a href="/wiki/Bande_de_fr%C3%A9quences" title="Bande de fréquences">bande de fréquences</a> d'une porteuse LTE à 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>. </p><p>Cette solution rend plus simple la cohabitation dans un même réseau de terminaux avec et sans CA, elle permet aussi d’agréger des porteuses situées dans des bandes de fréquences différentes (par exemple : 800 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> et 2 600 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>) et de largeurs différentes. Elle oblige, par contre, à conserver les « bandes de garde » autour de chaque porteuse : 1,2 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> en HSPA+ (24 % de la largeur de la bande de fréquence), environ 2 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> en LTE (10 % d'une bande de 20 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr>) et environ 1,3 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> en Docsis (16 %), ce qui diminue le débit crête potentiel. </p><p>La deuxième variante qui regroupe les bandes de fréquences agrégées en une seule porteuse est <a href="/wiki/Spectre_%C3%A9lectromagn%C3%A9tique" title="Spectre électromagnétique">spectralement</a> plus efficace ; on conserve dans ce cas seulement 2 « bandes de garde » (pour éviter les interférences) : une de « chaque côté » de la nouvelle porteuse ; par contre, cette technique entraîne une rupture de compatibilité avec les anciens matériels « sans agrégation » et avec les terminaux existants ; elle implique un matériel plus complexe : capable de traiter plus de sous porteuses en parallèle (cas des modulations basées sur l'<a href="/wiki/Orthogonal_frequency-division_multiplexing" title="Orthogonal frequency-division multiplexing">OFDM</a>), donc avec une « transformée de Fourier » de plus grande taille à calculer en <span class="page_h"><a href="/wiki/Temps_r%C3%A9el" class="mw-disambig" title="Temps réel">temps réel</a></span>, même quand le trafic est faible<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette technique n’est applicable que si les porteuses agrégées utilisent des bandes de fréquence contiguës ; c’est par exemple le cas des réseaux Wi-Fi utilisant la bande des 5 <abbr class="abbr" title="gigahertz">GHz</abbr> et des réseaux câblés DOCSIS. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Choix_du_nombre_de_porteuses">Choix du nombre de porteuses</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Choix du nombre de porteuses" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Choix du nombre de porteuses"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Selon le type de réseau, les porteuses peuvent être attribuées statiquement ou dynamiquement aux utilisateurs du réseau par le <a href="/wiki/Borne_Wi-Fi" title="Borne Wi-Fi">point d’accès</a> (Wi-Fi), l'<a href="/wiki/ENode_B" title="ENode B">eNode B</a> (4G) ou le CMTS (réseau câblé). </p><p>Dans le cas des réseaux câblés Docsis et des réseaux Wi-Fi, l’attribution d’une ou plusieurs porteuses agrégées est faite lors de la connexion d’un terminal au <a href="/wiki/Point_d%27acc%C3%A8s_sans_fil" title="Point d'accès sans fil">point d'accès</a>, en fonction des capacités du terminal (nombre de canaux / porteuses supportés) et des ressources spectrales (porteuses) disponibles. Cette attribution de fréquences s’accompagne généralement de l’attribution d’une <a href="/wiki/Adresse_IP" title="Adresse IP">adresse IP</a> et reste valable pendant toute la durée de la <a href="/wiki/Session_(informatique)" title="Session (informatique)">session</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Dans le cas des réseaux mobiles (HSPA+ et LTE Advanced), l’allocation est dynamique, la connexion initiale et la signalisation ont lieu sur la porteuse primaire (<span class="lang-en" lang="en">primary cell</span>) ; les (ou la) porteuse(s) secondaires sont attribuées ou supprimées dynamiquement (plusieurs fois par seconde en LTE) en fonction du débit nécessaire au terminal et en fonction des ressources radio disponibles dans les cellules radio concernées. Ceci permet un partage plus efficace de la ressource radio entre plusieurs terminaux. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en allemand intitulé <span class="plainlinks">« <a class="external text" href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carrier_Aggregation?oldid=134425459">Carrier Aggregation</a> » <small>(<a class="external text" href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carrier_Aggregation?action=history">voir la liste des auteurs</a>)</small></span>.</li></ul> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Hspa-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hspa_1-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://electronicdesign.com/communications/understanding-hspa-cellular-technology#5">Dual-Carrier HSPA+, 42 Mbits/s</a> electronicdesign.com, 6 juin 2012</span> </li> <li id="cite_note-3gppCA-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3gppCA_2-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.3gpp.org/technologies/keywords-acronyms/101-carrier-aggregation-explained">Carrier Aggregation explained</a> 3gpp.org, juin 2013</span> </li> <li id="cite_note-rel13-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-rel13_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.3gpp.org/news-events/3gpp-news/1628-rel13">Evolution of LTE in Release 13, Carrier Aggregation enhancements</a> 3gpp.org, février 2015</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.electronics-notes.com/articles/connectivity/4g-lte-long-term-evolution/4g-lte-carrier-aggregation-ca.php">4G LTE CA: Carrier Aggregation</a> electronics-notes.com, consulté en septembre 2020</span> </li> <li id="cite_note-Mon-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Mon_5-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artizanetworks.com/lte_tut_adv_acceleration.html">LTE Advanced: DL/UL Acceleration Technologies, Carrier Aggregation</a> LTE Resources - artizanetworks.com, consulté en mars 2015</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cisco.com/c/en/us/products/collateral/wireless/aironet-3600-series/white_paper_c11-713103.html#_Toc383047846">802.11ac: The Fifth Generation of Wi-Fi Technical : Channelization and 80+80 <abbr class="abbr" title="mégahertz">MHz</abbr> (figure 4)</a> cisco.com, consulté le 25 mars 2015</span> </li> <li id="cite_note-mtc-7"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-mtc_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-mtc_7-1">b</a> et <a href="#cite_ref-mtc_7-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.multichannel.com/news/distribution/first-docsis-31-modems-will-have-4-5-gbps-potential/261067">Fully-Loaded Hybrid Docsis 3.0/3.1 Gear</a>, sur le site multichannel.com, publié le 24 octobre 2013</span> </li> <li id="cite_note-zdn-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-zdn_8-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zdnet.fr/actualites/fibre-sfr-numericable-passe-au-800-mb-s-pour-500000-foyers-39811023.htm">SFR-Numericable passe au 800 Mb/s - 40 Mb/s en montant</a> zdnet.fr, le 9 décembre 2014</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text">Dans le cas de l'agrégation de liens les différents liens filaires utilisent les mêmes modulations et les mêmes bandes de fréquence</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text">Les réseaux concernés par la technique d’agrégation avec modulation unique sur des canaux/porteuses regroupés, utilisent tous une modulation de type <a href="/wiki/Orthogonal_frequency-division_multiplexing" title="Orthogonal frequency-division multiplexing">OFDM</a> / OFDMA qui utilisent des FFT (<a href="/wiki/Transformation_de_Fourier" title="Transformation de Fourier">transformée de Fourier</a>).</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text">En Wi-Fi, l'attribution et l'occupation de la ressource radio peut être semi-dynamique, grâce à l'utilisation d'une méthode d'accès <a href="/wiki/Carrier_Sense_Multiple_Access_with_Collision_Avoidance" title="Carrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance">CSMA/CA</a> simplifiée sur les porteuses secondaires.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%A9l%C3%A9phonie_mobile" title="Téléphonie mobile">Téléphonie mobile</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9seau_de_t%C3%A9l%C3%A9phonie_mobile" title="Réseau de téléphonie mobile">Réseau de téléphonie mobile</a></li> <li><a href="/wiki/HSPA%2B" title="HSPA+">HSPA+</a></li> <li><a href="/wiki/LTE_Advanced" title="LTE Advanced">LTE Advanced</a></li> <li><a href="/wiki/5G" title="5G">5G</a></li> <li><a href="/wiki/IEEE_802.11ac" title="IEEE 802.11ac">IEEE 802.11ac</a></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:T%C3%A9l%C3%A9communications" title="Portail des télécommunications"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Circle-icons-phone.svg/24px-Circle-icons-phone.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Circle-icons-phone.svg/36px-Circle-icons-phone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Circle-icons-phone.svg/48px-Circle-icons-phone.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:T%C3%A9l%C3%A9communications" title="Portail:Télécommunications">Portail des télécommunications</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.canary‐7dcdc76d8‐gmt57 Cached time: 20250314110735 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.169 seconds Real time usage: 0.229 seconds Preprocessor visited node count: 1028/1000000 Post‐expand include size: 10474/2097152 bytes Template argument size: 507/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 7521/5000000 bytes Lua time usage: 0.070/10.000 seconds Lua memory usage: 4414812/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 181.060 1 -total 27.04% 48.965 1 Modèle:Portail 23.34% 42.254 1 Modèle:Voir_homonymes 22.35% 40.464 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 21.23% 38.447 1 Modèle:Méta_bandeau 19.59% 35.470 35 Modèle:Unité 14.33% 25.947 5 Modèle:Lang 11.70% 21.190 1 Modèle:Suivi_des_biographies 10.27% 18.597 1 Modèle:Catégorisation_badges 5.41% 9.794 1 Modèle:Traduction/Référence --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:8978084:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250314110735 and revision id 223623362. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Agrégation_de_porteuses&oldid=223623362">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Agrégation_de_porteuses&oldid=223623362</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9seau_de_t%C3%A9l%C3%A9phonie_mobile" title="Catégorie:Réseau de téléphonie mobile">Réseau de téléphonie mobile</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9seau_sans_fil" title="Catégorie:Réseau sans fil">Réseau sans fil</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:T%C3%A9l%C3%A9communications/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Télécommunications/Articles liés">Portail:Télécommunications/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Technologies/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Technologies/Articles liés">Portail:Technologies/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 6 mars 2025 à 14:11.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Agr%C3%A9gation_de_porteuses" title="Spécial:Citer/Agrégation de porteuses">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Agr%C3%A9gation_de_porteuses&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Agrégation de porteuses</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>5 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5886496d-ppvpq","wgBackendResponseTime":127,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.169","walltime":"0.229","ppvisitednodes":{"value":1028,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":10474,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":507,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7521,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 181.060 1 -total"," 27.04% 48.965 1 Modèle:Portail"," 23.34% 42.254 1 Modèle:Voir_homonymes"," 22.35% 40.464 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 21.23% 38.447 1 Modèle:Méta_bandeau"," 19.59% 35.470 35 Modèle:Unité"," 14.33% 25.947 5 Modèle:Lang"," 11.70% 21.190 1 Modèle:Suivi_des_biographies"," 10.27% 18.597 1 Modèle:Catégorisation_badges"," 5.41% 9.794 1 Modèle:Traduction/Référence"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.070","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4414812,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.canary-7dcdc76d8-gmt57","timestamp":"20250314110735","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Agr\u00e9gation de porteuses","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Agr%C3%A9gation_de_porteuses","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15793644","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15793644","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-03-28T22:24:20Z","dateModified":"2025-03-06T13:11:27Z","headline":"technique utilis\u00e9e dans les r\u00e9seaux de t\u00e9l\u00e9communication mobiles , appel\u00e9e aussi \"carrier aggregation\""}</script> </body> </html>