CINXE.COM
Homo - Wikipedia, la enciclopedia libre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Homo - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"90fd9387-22f4-4315-85a8-8e185e7fe0f5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Homo","wgTitle":"Homo","wgCurRevisionId":165077818,"wgRevisionId":165077818,"wgArticleId":3277,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páginas con referencias con et al. implícito en los autores","Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN","Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias","Wikipedia:Artículos con identificadores BNF","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores AAT","Wikipedia:Control de autoridades con 20 elementos","Homo","Géneros de mamíferos","Evolución humana"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel": "wikitext","wgRelevantPageName":"Homo","wgRelevantArticleId":3277,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q171283","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap", "ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.gadget.imagenesinfobox&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/1200px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="601"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/800px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="401"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/640px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="321"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Homo - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Homo"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Homo&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Homo"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Homo rootpage-Homo skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Homo" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Homo" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Homo" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Homo" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Evolución_biológica_del_género_Homo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Evolución_biológica_del_género_Homo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Evolución biológica del género <i>Homo</i></span> </div> </a> <ul id="toc-Evolución_biológica_del_género_Homo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Especies" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Especies"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Especies</span> </div> </a> <ul id="toc-Especies-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Homo</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 81 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-81" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">81 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Homo" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – alemán suizo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Homo" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suizo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A_(%D8%AC%D9%86%D8%B3)" title="بشراني (جنس) – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بشراني (جنس)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%85%D9%88" title="هومو – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="هومو" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Homo" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Ayik_(Homo)" title="Ayik (Homo) – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Ayik (Homo)" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Homo" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Хора – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хора" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Homo" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Homo_(rod)" title="Homo (rod) – bosnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Homo (rod)" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Homo" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Homo_(genus)" title="Homo (genus) – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Homo (genus)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Clov%C4%9Bk" title="Člověk – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Člověk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="Этем – chuvasio" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Этем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvasio" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Homo" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Homo-sl%C3%A6gten" title="Homo-slægten – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Homo-slægten" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Homo" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Homo" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Homo" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Homo" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Homo_(genro)" title="Homo (genro) – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Homo (genro)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Inimene_(perekond)" title="Inimene (perekond) – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Inimene (perekond)" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Homo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_(%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87)" title="انسان (سرده) – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="انسان (سرده)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ihmiset" title="Ihmiset – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ihmiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Homo" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – frisón septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Homo" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisón septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Gjenar_uman" title="Gjenar uman – friulano" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Gjenar uman" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulano" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Homo" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Homo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%93%D7%9D_(%D7%A1%D7%95%D7%92)" title="אדם (סוג) – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="אדם (סוג)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A5%8B" title="होमो – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="होमो" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Homo_(rod)" title="Homo (rod) – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Homo (rod)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/L%C3%B2m" title="Lòm – criollo haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Lòm" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="criollo haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Homo_(taxon)" title="Homo (taxon) – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Homo (taxon)" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Homo_(genus)" title="Homo (genus) – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Homo (genus)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mann%C3%A6ttkv%C3%ADsl" title="Mannættkvísl – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Mannættkvísl" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Homo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%92%E3%83%88%E5%B1%9E" title="ヒト属 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヒト属" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Humu" title="Humu – cabileño" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Humu" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="cabileño" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EB%9E%8C%EC%86%8D" title="사람속 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사람속" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Homo_(genus)" title="Homo (genus) – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Homo (genus)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%BDmon%C4%97s" title="Žmonės – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Žmonės" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Cilv%C4%93ki" title="Cilvēki – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cilvēki" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Човек (род) – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Човек (род)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B4%AE%E0%B5%8B" title="ഹോമോ – malayálam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹോമോ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayálam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – malayo" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Homo" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – bajo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Homo" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bajo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Homo_(geslacht)" title="Homo (geslacht) – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Homo (geslacht)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – noruego nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Homo" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruego nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Menneskeslekten" title="Menneskeslekten – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Menneskeslekten" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Homo" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Homo_(genero)" title="Homo (genero) – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Homo (genero)" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cz%C5%82owiek_(rodzaj)" title="Człowiek (rodzaj) – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Człowiek (rodzaj)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="مانس – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مانس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%85%D9%88" title="هومو – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هومو" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Homo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Homo" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – arrumano" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Homo" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="arrumano" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B8_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Люди (род) – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Люди (род)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D0%BA" title="Чоловік – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чоловік" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Homo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Homo" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Clovek_(Homo)" title="Človek (Homo) – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Človek (Homo)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Човек (род) – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Човек (род)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4nniskor" title="Människor – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Människor" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – suajili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Homo" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suajili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B9%E0%B1%8B%E0%B0%AE%E0%B1%8B" title="హోమో – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="హోమో" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AE%E0%B9%82%E0%B8%A1" title="โฮโม – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="โฮโม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Homo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Homo" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0_(%D1%80%D1%96%D0%B4)" title="Людина (рід) – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Людина (рід)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3_(%D8%AC%D9%86%D8%B3)" title="انس (جنس) – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انس (جنس)" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Homo" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi_Ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Chi Người – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chi Người" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Homo_(geslacht)" title="Homo (geslacht) – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Homo (geslacht)" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Homo_(genus)" title="Homo (genus) – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Homo (genus)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E5%B1%9E" title="人属 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="人属" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Homo" title="Homo – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Homo" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E5%B1%9E" title="人属 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="人属" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%BA%E5%B1%AC" title="人屬 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="人屬" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171283#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Homo" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Homo" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Homo"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Homo"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Homo" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Homo" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&oldid=165077818" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Homo&id=165077818&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FHomo"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FHomo"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Homo"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Homo&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Homo&printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Homo" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Homo" hreflang="en"><span>Wikiespecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171283" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><div class="rellink noprint hatnote"> Para otros usos de este término, véase <a href="/wiki/Homo_(desambiguaci%C3%B3n)" class="mw-disambig" title="Homo (desambiguación)">Homo (desambiguación)</a>.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r157776694">.mw-parser-output .infobox .imagen{max-width:100%;margin:0 auto}.mw-parser-output .infobox .imagen img{max-width:100%;height:auto}.mw-parser-output .infobox .mw-kartographer-container .thumbinner,.mw-parser-output .infobox .mw-kartographer-map{box-sizing:border-box;width:100%!important}body.skin-timeless .mw-parser-output .infobox .imagen a.image>img{max-width:100%!important;height:auto!important}</style><table class="infobox" style="width:22.7em; line-height: 1.4em; text-align:left; padding:.23em;"><tbody><tr><th colspan="3" class="cabecera" style="text-align:center;background-color:#D3D3A4;color:inherit;">Género <i>Homo</i></th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;font-size:95%; background-color: #D3D3A4;"> <a href="/wiki/Escala_temporal_geol%C3%B3gica" title="Escala temporal geológica">Rango temporal</a>: 2,5 Ma-<a href="/wiki/Presente" class="mw-redirect" title="Presente">Presente</a> <div id="Timeline-row" style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0;"> <div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:207.23076923077px; padding-left:5px; text-align:left; background:rgb(254,217,106);"><a href="/wiki/Prec%C3%A1mbrico" title="Precámbrico">PreЄ</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(127,160,86); left:37.636923076923px; width:18.073846153846px;"><a href="/wiki/C%C3%A1mbrico" title="Cámbrico">Є</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,146,112); left:55.710769230769px; width:14.215384615385px;"><a href="/wiki/Ordov%C3%ADcico" title="Ordovícico">O</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(179,225,182); left:69.926153846154px; width:8.1907692307692px;"><a href="/wiki/Sil%C3%BArico" title="Silúrico">S</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(203,140,55); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;"><a href="/wiki/Dev%C3%B3nico" title="Devónico">D</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(103,165,153); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;"><a href="/wiki/Carbon%C3%ADfero" title="Carbonífero">C</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(240,64,40); left:118.83384615385px; width:15.907015384615px;"><a href="/wiki/P%C3%A9rmico" title="Pérmico">P</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,43,146); left:134.74086153846px; width:17.126830769231px;"><a href="/wiki/Tri%C3%A1sico" title="Triásico">T</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(52,178,201); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;"><a href="/wiki/Jur%C3%A1sico" title="Jurásico">J</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(127,198,78); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;"><a href="/wiki/Cret%C3%A1cico" title="Cretácico">K</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(253,154,82); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;"><a href="/wiki/Pale%C3%B3geno" title="Paleógeno"><small>Pg</small></a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,230,25); left:212.20523076923px; width:6.9188307692308px;"><a href="/wiki/Ne%C3%B3geno" title="Neógeno"><small>N</small></a></div> <div id="end-border" style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:219px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"> <div style="position:absolute; left:219.15384615385px; font-size:50%"><div style="position:relative; left:-0.42em">↓</div></div> </div> </div><a href="/wiki/Pleistoceno" title="Pleistoceno">Pleistoceno</a> - Reciente</td></tr><tr><td colspan="3" class="imagen" style="text-align:center;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/250px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg" decoding="async" width="250" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/375px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg/500px-Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg 2x" data-file-width="4473" data-file-height="2241" /></a></span><br /><div style="display:inline;font-size:95%;">Comparación de cráneos de distintas especies tempranas de Homo</div></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #D3D3A4;"><a href="/wiki/Taxonom%C3%ADa" title="Taxonomía">Taxonomía</a></th></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Dominio_(biolog%C3%ADa)" title="Dominio (biología)">Dominio</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Eukaryota" title="Eukaryota">Eukaryota</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Reino_(biolog%C3%ADa)" title="Reino (biología)">Reino</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Animalia" title="Animalia">Animalia</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Filo" title="Filo">Filo</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Chordata" title="Chordata">Chordata</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Subfilo:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Vertebrata" title="Vertebrata">Vertebrata</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Clase_(biolog%C3%ADa)" title="Clase (biología)">Clase</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Mammalia" title="Mammalia">Mammalia</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Orden_(biolog%C3%ADa)" title="Orden (biología)">Orden</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Primates" title="Primates">Primates</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Suborden:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Haplorrhini" title="Haplorrhini">Haplorrhini</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Infraorden:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Simiiformes" title="Simiiformes">Simiiformes</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Parvorden:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Catarrhini" title="Catarrhini">Catarrhini</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Superfamilia:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Hominoidea" title="Hominoidea">Hominoidea</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Familia_(biolog%C3%ADa)" title="Familia (biología)">Familia</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Hominidae" title="Hominidae">Hominidae</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Subfamilia:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Homininae" title="Homininae">Homininae</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/Tribu_(biolog%C3%ADa)" title="Tribu (biología)">Tribu</a>:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Hominini" title="Hominini">Hominini</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;">Subtribu:</th><td colspan="2"> <a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">Hominina</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align:left;font-weight:normal;;"><a href="/wiki/G%C3%A9nero_(biolog%C3%ADa)" title="Género (biología)">Género</a>:</th><td colspan="2"> <span style="font-style:italic"><b>Homo</b></span><br /><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Carlos_Linneo" title="Carlos Linneo">Linnaeus</a>, 1758</span></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #D3D3A4;"><a href="/wiki/Especie_tipo" title="Especie tipo">Especie tipo</a></th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:center;"> <span style="font-weight:bold; font-style:italic"><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></span><br /><span style="font-variant:small-caps;">Linnaeus, 1758</span></td></tr><tr><th colspan="3" style="text-align:center;background-color: #D3D3A4;">Especies</th></tr><tr><td colspan="3" style="text-align:left;"><div> <ul><li><i><a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">Homo rudolfensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_naledi" title="Homo naledi">Homo naledi</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_gautengensis" title="Homo gautengensis">Homo gautengensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_georgicus" title="Homo georgicus">Homo georgicus</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_antecessor" title="Homo antecessor">Homo antecessor</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_cepranensis" title="Homo cepranensis">Homo cepranensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_rhodesiensis" title="Homo rhodesiensis">Homo rhodesiensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_helmei" class="mw-redirect" title="Homo helmei">Homo helmei</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_tsaichangensis" title="Homo tsaichangensis">Homo tsaichangensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_neanderthalensis" title="Homo neanderthalensis">Homo neanderthalensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Homo_floresiensis" title="Homo floresiensis">Homo floresiensis</a></i> †</li> <li><i><a href="/wiki/Homo_luzonensis" title="Homo luzonensis">Homo luzonensis</a></i> †</li> <li><a href="/wiki/Hombre_de_Den%C3%ADsova" title="Hombre de Denísova">Hombre de Denísova</a> †</li> <li><a href="/wiki/Hombres_de_la_cueva_de_los_ciervos" title="Hombres de la cueva de los ciervos">Hombres de la cueva de los ciervos</a> †</li></ul> </div></td></tr><tr><td class="noprint" colspan="3" style="text-align:left;"><div class="plainlinks wikidata-link" style="font-size: 0.85em">[<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q171283" class="extiw" title="d:Q171283">editar datos en Wikidata</a>]</div></td></tr></tbody></table> <p><i><b>Homo</b></i> (del <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a> <i>homo</i>, 'hombre', 'humano') es la referencia al <a href="/wiki/G%C3%A9nero_(biolog%C3%ADa)" title="Género (biología)">género</a> <b>humano</b>,<sup id="cite_ref-wood_1-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-wood-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ el cual está clasificado con los <a href="/wiki/Primates" title="Primates">primates</a> <a href="/wiki/Hominidae" title="Hominidae">homínidos</a> de la <a href="/wiki/Tribu_(biolog%C3%ADa)" title="Tribu (biología)">tribu</a> <a href="/wiki/Hominini" title="Hominini">Hominini</a><sup id="cite_ref-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y se caracteriza por ser <a href="/wiki/Bipedestaci%C3%B3n" title="Bipedestación">bípedo</a> y <a href="/wiki/Plant%C3%ADgrado" title="Plantígrado">plantígrado</a>, con pies no prensiles con primer dedo alineado con los restantes, hipercefalización y una verticalización completa del cráneo.<sup id="cite_ref-wood_1-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-wood-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ El término agrupa a las especies consideradas humanas o que llevan el apelativo de "<b>hombre</b>", por lo que incluye al ser humano moderno (<i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i>) y a sus más cercanos parientes. La antigüedad del género se estima en 2,5 millones de años (<i><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a></i>/<i><a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">Homo rudolfensis</a></i>). Todas las especies, a excepción de <i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i>, están extintas. Los supervivientes más recientes han sido <i><a href="/wiki/Homo_neanderthalensis" title="Homo neanderthalensis">Homo neanderthalensis</a></i> en <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a> —que se extinguió hace menos de 30 000 años—, <i><a href="/wiki/Homo_floresiensis" title="Homo floresiensis">Homo floresiensis</a></i> en <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a> —que, según las excavaciones realizadas por el Australian Research Council entre 2007 y 2014 y publicadas en marzo de 2016 en la revista <i><a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a></i>, sobrevivió hasta hace poco más de 50 000 años—<sup id="cite_ref-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y el llamado <a href="/wiki/Hombres_de_la_cueva_de_los_ciervos" title="Hombres de la cueva de los ciervos">hombre de la cueva del ciervo</a> en <a href="/wiki/China" class="mw-redirect" title="China">China</a> —desaparecido hace cerca de 11 000 años—. </p><p>Entre las características que llevaron a separar <i>Homo habilis</i> del género <i><a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus">Australopithecus</a></i> destacan el tamaño del cráneo y, más importante aún, la capacidad de crear herramientas y conservarlas para un futuro uso.<sup id="cite_ref-leakey_4-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-leakey-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Evolución_biológica_del_género_Homo"><span id="Evoluci.C3.B3n_biol.C3.B3gica_del_g.C3.A9nero_Homo"></span>Evolución biológica del género <i>Homo</i></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit&section=1" title="Editar sección: Evolución biológica del género Homo"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span> <i><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_humana" title="Evolución humana"> Evolución humana</a></i></div><div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_humana_reciente" title="Evolución humana reciente">Evolución humana reciente</a></i></div><figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Hominoid_taxonomy_6_es.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Hominoid_taxonomy_6_es.svg/418px-Hominoid_taxonomy_6_es.svg.png" decoding="async" width="418" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Hominoid_taxonomy_6_es.svg/627px-Hominoid_taxonomy_6_es.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Hominoid_taxonomy_6_es.svg/836px-Hominoid_taxonomy_6_es.svg.png 2x" data-file-width="418" data-file-height="105" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>El recorrido por la variabilidad de las primeras formas de <i>Homo</i> ilustra bien la complejidad de fijar un origen del aspecto humano y dibujar un árbol evolutivo, pues hay un gran vacío en el registro <a href="/wiki/F%C3%B3sil" title="Fósil">fósil</a> dentro del período de 2-3 millones de años que rompe el planteamiento lineal porque las dataciones indican caminos evolutivos muy diferentes y, por tanto, la evolución de la morfología humana es en mosaico.<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ La aparición del género <i>Homo</i> está sometida a varias interpretaciones. Las teorías ofrecidas por los expertos colocan a las diferentes especies <i>Homo</i> en una misma época. Por otro lado, estas interpretaciones son temporales y dependen de las investigaciones sobre los hallazgos fósiles encontrados hasta ahora, por lo cual, los nuevos descubrimientos producirán, inevitablemente, cambios en las teorías sobre la evolución humana desarrolladas sucesivamente. Aun así, se expone a continuación una versión más o menos aceptada por la mayoría de la comunidad académica.<sup id="cite_ref-arsuaga_6-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-arsuaga-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Hasta ahora, las herramientas <a href="/wiki/Olduvayense" title="Olduvayense">olduvayenses</a> más antiguas atribuidas a <i>Homo</i>, fueron encontradas en Gona (<a href="/wiki/Etiop%C3%ADa" title="Etiopía">Etiopía</a>) y datan de 2,6 a 2,5 millones de años.<sup id="cite_ref-7" class="reference separada"><a href="#cite_note-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En Hadar (Etiopía) fue encontrado en 1994 un maxilar (AL 666-1), cuyas características indican que podría haber pertenecido a un <i>Homo</i> y que data de hace 2,33 millones de años.<sup id="cite_ref-8" class="reference separada"><a href="#cite_note-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Una de las teorías que explicarían el desarrollo del cerebro de <i>Homo</i>, unido a la utilización de herramientas, es la teoría del tejido costoso,<sup id="cite_ref-9" class="reference separada"><a href="#cite_note-9"><span class="corchete-llamada">[</span>9<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ que sostiene que debido a una disminución de superficie de selva, los primeros <i>Homo</i> serían carroñeros y comerían el tuétano de los huesos, ayudándose de herramientas de piedra. Hay una relación inversa entre el grado de encefalización y el tamaño del aparato digestivo, por lo que este al acortarse, por una dieta más carnívora, pudo facilitar el aumento del tamaño del cerebro. </p><p>Cronológicamente, <i><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a></i> podría ser el primero de nuestros antepasados <i>Homo</i>. Los restos más antiguos que con certeza pertenecen a esta especie, datan de hace unos 1,8 millones de años y su nombre, "hombre hábil", se debe a que se le adjudica cierto manejo en la elaboración de útiles de piedra.<sup id="cite_ref-10" class="reference separada"><a href="#cite_note-10"><span class="corchete-llamada">[</span>10<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Se cree que convivió con los diferentes tipos de <i><a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus">Australopithecus</a></i> y que fue precisamente la presión ejercida por el género <i>Homo</i> lo que hizo desaparecer a los australopithecinos.<sup id="cite_ref-leakey_4-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-leakey-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Sin embargo, a pesar de la aparente superioridad tecnológica del <i>Homo habilis</i> sobre sus antecesores, las diferencias anatómicas eran relativamente escasas, aunque poseían un cerebro ligeramente más grande que los <a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">homininos</a> anteriores. </p><p>Según las hipótesis tradicionales, el <i>H. habilis</i> evolucionó hace unos 1,5 millones de años hacia el <i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i>, especie que llegó a habitar gran parte del Viejo Mundo, desde <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a> hasta <a href="/wiki/China_continental" title="China continental">China</a> e <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a>.<sup id="cite_ref-11" class="reference separada"><a href="#cite_note-11"><span class="corchete-llamada">[</span>11<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Sin embargo se cree que tres especies de <i>Homo</i> habrían convivido entre hace 1,78 y 2,03 millones de años, Homo erectus, H. habilis y H. rudolfensis.<sup id="cite_ref-12" class="reference separada"><a href="#cite_note-12"><span class="corchete-llamada">[</span>12<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p><i>H. erectus</i> comenzó a ser remplazado por formas arcaicas de <i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i> entre hace 400 y 250 mil años en distintas zonas geográficas. Este <a href="/wiki/Humanos_arcaicos" title="Humanos arcaicos"><i>Homo sapiens</i> arcaico</a>, poseía un cerebro más grande aunque todavía mantenía similitudes físicas con el <i>Homo erectus</i>. </p><p>Debido a los descubrimientos en la <a href="/wiki/Sima_de_los_Huesos" title="Sima de los Huesos">Sima de los Huesos</a> en <a href="/wiki/Sierra_de_Atapuerca" title="Sierra de Atapuerca">Atapuerca</a>, en 1994, aparecen dos líneas evolutivas<sup id="cite_ref-arsuaga_6-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-arsuaga-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y a los estudios genéticos,<sup id="cite_ref-serre_13-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-serre-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ hoy se tiene la perspectiva de dos líneas evolutivas. La primera desarrollada en el occidente de Asia y Europa desembocó en el <i><a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensis</a></i> y después de este en el <i><a href="/wiki/Homo_neanderthalensis" title="Homo neanderthalensis">Homo neanderthalensis</a></i>;<sup id="cite_ref-serre_13-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-serre-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ y la segunda, desarrollada originalmente en el interior de África, devino en el <i><a href="/wiki/Homo_rhodesiensis" title="Homo rhodesiensis">Homo rhodesiensis</a></i> o el <i><a href="/wiki/Homo_helmei" class="mw-redirect" title="Homo helmei">Homo helmei</a></i> y posteriormente en el <i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i>.<sup id="cite_ref-arsuaga_6-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-arsuaga-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Esta teoría deja abierto el debate<sup id="cite_ref-14" class="reference separada"><a href="#cite_note-14"><span class="corchete-llamada">[</span>14<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ sobre el lugar de origen del <i>Homo erectus</i> y su relación con las especies <i><a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a></i> y <i><a href="/wiki/Homo_georgicus" title="Homo georgicus">Homo georgicus</a></i>. </p><p>La hipótesis de si las dos líneas son dos evolutivas es coherente con los estudios genéticos<sup id="cite_ref-15" class="reference separada"><a href="#cite_note-15"><span class="corchete-llamada">[</span>15<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ que sustentan la teoría del origen único en <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a> del <i>Homo sapiens</i>, y en cambio se opone a la hipótesis del origen multirregional, que supone la aparición simultánea del <i>H. sapiens</i> en Asia y África.<sup id="cite_ref-16" class="reference separada"><a href="#cite_note-16"><span class="corchete-llamada">[</span>16<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Tras el estudio del <a href="/wiki/ADN_mitocondrial" class="mw-redirect" title="ADN mitocondrial">ADN mitocondrial</a> y del <a href="/wiki/Genoma" title="Genoma">genoma</a> del <a href="/wiki/Hom%C3%ADnido_de_Denisova" class="mw-redirect" title="Homínido de Denisova">homínido de Denisova</a>, ha quedado claro además, que una tercera especie, diferente de <i>H. neandertalis</i> y de <i>H. sapiens</i>, sobrevivió en Asia hasta hace 40 000 años.<sup id="cite_ref-17" class="reference separada"><a href="#cite_note-17"><span class="corchete-llamada">[</span>17<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-18" class="reference separada"><a href="#cite_note-18"><span class="corchete-llamada">[</span>18<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ No se sabe aún cuál fue la relación de esta especie con <i>H. erectus</i> ni con fósiles de <a href="/wiki/China_continental" title="China continental">China</a> y <a href="/wiki/Java_(isla)" title="Java (isla)">Java</a> que antes se consideraban <i>sapiens</i> arcaicos. En cuanto a la especie <i><a href="/wiki/Homo_floresiensis" title="Homo floresiensis">Homo floresiensis</a></i>, que sobrevivió hasta hace unos 50 000 años, se consideraba inicialmente resultado de una adaptación especializada de <i>H. erectus</i> en un hábitat limitado,<sup id="cite_ref-19" class="reference separada"><a href="#cite_note-19"><span class="corchete-llamada">[</span>19<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ pero el estudio de sus extremidades indujo a pensar que no procedía de <i>Homo erectus</i>, sino de algún otro homínido anterior, cuya dispersión en el sudeste de Asia aún no está documentada,<sup id="cite_ref-20" class="reference separada"><a href="#cite_note-20"><span class="corchete-llamada">[</span>20<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ o directamente de <i>Homo georgicus</i> o de una rama de <i>Homo habilis</i>. También se ha documentado en Asia la presencia de los llamados <a href="/wiki/Hombres_de_la_cueva_de_los_ciervos" title="Hombres de la cueva de los ciervos">Hombres de la cueva de los ciervos</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Especies">Especies</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit&section=2" title="Editar sección: Especies"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i><b><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a></b></i> <b>†</b> - "Hombre hábil"</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_naledi" title="Homo naledi">Homo naledi</a></b></i> <b>†</b> - "Hombre estrella"</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_gautengensis" title="Homo gautengensis">Homo gautengensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Gauteng" class="mw-redirect" title="Gauteng">Gauteng</a> (<a href="/wiki/Sud%C3%A1frica" title="Sudáfrica">Sudáfrica</a>)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">Homo rudolfensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre del Lago Rodolfo (act. <a href="/wiki/Lago_Turkana" title="Lago Turkana">Lago Turkana</a>, <a href="/wiki/Kenia" title="Kenia">Kenia</a>/<a href="/wiki/Etiop%C3%ADa" title="Etiopía">Etiopía</a>)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a></b></i> <b>†</b> - "Hombre trabajador"</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_georgicus" title="Homo georgicus">Homo georgicus</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgia</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></b></i> <b>†</b> - "Hombre erguido"</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_antecessor" title="Homo antecessor">Homo antecessor</a></b></i> <b>†</b> - "Hombre explorador" - "el que va delante"</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_cepranensis" title="Homo cepranensis">Homo cepranensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Ceprano" title="Ceprano">Ceprano</a> (<a href="/wiki/Provincia_de_Frosinone" title="Provincia de Frosinone">provincia de Frosinone</a>, <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italia</a>)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_floresiensis" title="Homo floresiensis">Homo floresiensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de Flores (<a href="/wiki/Isla_de_Flores_(Indonesia)" title="Isla de Flores (Indonesia)">Isla de Flores, Indonesia</a>)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_luzonensis" title="Homo luzonensis">Homo luzonensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de la isla <a href="/wiki/Luz%C3%B3n" title="Luzón">Luzón</a> (<a href="/wiki/Cueva_del_Callao" title="Cueva del Callao">Cueva del Callao</a>, <a href="/wiki/Filipinas" title="Filipinas">Filipinas</a>)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Heidelberg" title="Heidelberg">Heidelberg</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_neanderthalensis" title="Homo neanderthalensis">Homo neanderthalensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Valle_de_Neander" title="Valle de Neander">Neandertal</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_rhodesiensis" title="Homo rhodesiensis">Homo rhodesiensis</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de <a href="/wiki/Rodesia_(regi%C3%B3n)" title="Rodesia (región)">Rodesia</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_helmei" class="mw-redirect" title="Homo helmei">Homo helmei</a></b></i> <b>†</b> - Hombre de Florisbad (Sudáfrica)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_tsaichangensis" title="Homo tsaichangensis">Homo tsaichangensis</a></b></i> <b>†</b> - (Taiwán)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Hom%C3%ADnido_de_Den%C3%ADsova" class="mw-redirect" title="Homínido de Denísova">Homínido de Denísova</a></b></i> <b>†</b> - (Rusia)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Hombres_de_la_cueva_de_los_ciervos" title="Hombres de la cueva de los ciervos">Hombres de la cueva de los ciervos</a></b></i> <b>†</b> - (China)</li> <li><i><b><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></b></i> - "Hombre sabio" - Humano actual.</li></ul> <p>No todas las especies están plenamente aceptadas por la comunidad científica. Así <i>H. ergaster</i> es considerado por algunos autores como <i>H. erectus</i>;<sup id="cite_ref-21" class="reference separada"><a href="#cite_note-21"><span class="corchete-llamada">[</span>21<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ los escasos restos de <i>H. cepranensis</i> plantean numerosos interrogantes; <i>H. tsaichangensis</i> es el taxón asignado a una mandíbula fósil encontrada en <a href="/wiki/Taiw%C3%A1n" class="mw-redirect" title="Taiwán">Taiwán</a>; se cuestiona si <i>H. georgicus</i> es una especie diferente o debe clasificarse como <i>H. erectus</i>;<sup id="cite_ref-22" class="reference separada"><a href="#cite_note-22"><span class="corchete-llamada">[</span>22<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ varios expertos consideran que <i>H. rhodesiensis</i> es una variante africana de <i>heidelbergensis</i>;<sup id="cite_ref-23" class="reference separada"><a href="#cite_note-23"><span class="corchete-llamada">[</span>23<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ <i>H. helmei</i> es una especie hipotética, a la que pertenecería un grupo de fósiles de transición hacia <i>H. sapiens</i>;<sup id="cite_ref-24" class="reference separada"><a href="#cite_note-24"><span class="corchete-llamada">[</span>24<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ se discute si <i>H. floresiensis</i> es una rama insular tardía de <i>H. habilis</i> o formas patológicas de <i>H. sapiens</i>.<sup id="cite_ref-25" class="reference separada"><a href="#cite_note-25"><span class="corchete-llamada">[</span>25<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ <i>Homo heildelbergensis</i> y <i>H. neanderthalensis</i> están muy emparentados y han sido considerados con frecuencia como subespecies de <i>H. sapiens</i>, pero análisis de <a href="/wiki/ADN_mitocondrial" class="mw-redirect" title="ADN mitocondrial">ADN mitocondrial</a> de los fósiles del <i>H. neanderthalensis</i> sugieren que la diferencia existente es suficiente para denominarlos como dos especies diferentes. Y sobre el <a href="/wiki/Hom%C3%ADnido_de_Den%C3%ADsova" class="mw-redirect" title="Homínido de Denísova">homínido de Denísova</a> y los <a href="/wiki/Hombres_de_la_cueva_de_los_ciervos" title="Hombres de la cueva de los ciervos">hombres de la cueva de los ciervos</a>, es posible que se traten de <a href="/wiki/H%C3%ADbrido_(biolog%C3%ADa)" title="Híbrido (biología)">híbridos</a> o subespecies de <i>H. sapiens</i>. Hay que añadir, además, la especie descrita el año 2021 <i> <a href="/wiki/Homo_longi" title="Homo longi">Homo longi</a></i>.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita requerida</a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit&section=3" title="Editar sección: Véase también"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Anexo:F%C3%B3siles_de_la_evoluci%C3%B3n_humana" title="Anexo:Fósiles de la evolución humana">Anexo: Fósiles de la evolución humana</a></li> <li><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_humana" title="Evolución humana">Evolución humana</a></li> <li><a href="/wiki/Evoluci%C3%B3n_humana_reciente" title="Evolución humana reciente">Evolución humana reciente</a></li> <li><a href="/wiki/Hominidae" title="Hominidae">Hominidae</a></li> <li><a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">Hominina</a></li> <li><a href="/wiki/Homo_faber" title="Homo faber">Homo faber</a></li> <li><a href="/wiki/Homo_longi" title="Homo longi">Homo longi</a></li> <li><a href="/wiki/Hombre_de_Croma%C3%B1%C3%B3n" title="Hombre de Cromañón">Hombre de Cromañón</a></li> <li><a href="/wiki/Hombre_de_las_cavernas" title="Hombre de las cavernas">Hombre de las cavernas</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit&section=4" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-wood-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-wood_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-wood_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wood, B. (1992): "Origin and evolution of the genus <i>Homo</i>". <i>Nature</i>, <b>355</b>: 783-790</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Mann, A. y Weiss, M. (1996): "Hominoid Phylogeny and Taxonomy : a consideration of the molecular and Fossil Evidence in an Historical Perspective". <i>Molecular Phylogenetics and Evolution</i>, <b>5</b>(1): 169-181</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFSutiknaTocheriMorwoodSaptomo21_de_abril_de_2016" class="citation publicación">Sutikna, Thomas; Tocheri, Matthew W.; Morwood, Michael J.; Saptomo, E. Wahyu; Jatmiko; Awe, Rokus Due; Wasisto, Sri; Westaway, Kira E. <i>et al.</i> (21 de abril de 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v532/n7599/full/nature17179.html">«Revised stratigraphy and chronology for Homo floresiensis at Liang Bua in Indonesia»</a>. <i>Nature</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span> <b>532</b> (7599): 366-369. <small><a href="/wiki/ISSN" class="mw-redirect" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//portal.issn.org/resource/issn/0028-0836">0028-0836</a></small>. <small><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature17179">10.1038/nature17179</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 8 de diciembre de 2016</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AHomo&rft.atitle=Revised+stratigraphy+and+chronology+for+Homo+floresiensis+at+Liang+Bua+in+Indonesia&rft.au=Aubert%2C+Maxime&rft.au=Awe%2C+Rokus+Due&rft.au=Jatmiko&rft.au=Morwood%2C+Michael+J.&rft.au=Saptomo%2C+E.+Wahyu&rft.au=Sutikna%2C+Thomas&rft.au=Tocheri%2C+Matthew+W.&rft.au=Wasisto%2C+Sri&rft.au=Westaway%2C+Kira+E.&rft.aufirst=Thomas&rft.aulast=Sutikna&rft.date=21+de+abril+de+2016&rft.genre=article&rft.issn=0028-0836&rft.issue=7599&rft.jtitle=Nature&rft.pages=366-369&rft.volume=532&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv532%2Fn7599%2Ffull%2Fnature17179.html&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature17179&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Se sugiere usar <code>|número-autores=</code> (<a href="/wiki/Ayuda:Errores_en_las_referencias#displayauthors" title="Ayuda:Errores en las referencias">ayuda</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-leakey-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-leakey_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-leakey_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Leakey, R.E. (1981): "<i>The Making of Mankind</i>". New York: E.P. Dutton, p.p. 65-66. <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/0525150552" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-525-15055-2</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFSÁEZ2019" class="citation libro">SÁEZ, Roberto (2019). <i>Evolución Humana: Prehistoria y origen de la compasión</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en espanyol)</span>. Espanya: Almuzara. p. 51.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AHomo&rft.au=S%C3%81EZ%2C+Roberto&rft.aufirst=Roberto&rft.aulast=S%C3%81EZ&rft.btitle=Evoluci%C3%B3n+Humana%3A+Prehistoria+y+origen+de+la+compasi%C3%B3n&rft.date=2019&rft.genre=book&rft.pages=51&rft.place=Espanya&rft.pub=Almuzara&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-arsuaga-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-arsuaga_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-arsuaga_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-arsuaga_6-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"> Arsuaga, J.L. y equipo: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pntic.mec.es/mem/claves_evolucion/"><i>Claves de la evolución humana</i></a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Semaw, S.; P. Renne; W. K. J Harris; C. S. Feibel; R. L. Bernor; N. Fesseha & K. Mowbray (1997) "2.5-million-year-old stone tools from Gona, Ethiopia"; <i>Nature</i> 385 (6614): 333-336.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Kimbel, William H.; Donald C. Johanson & Yoel Rak (1998) "Systematic assessment of a maxilla of Homo from Hadar, Ethiopia"; <i>American Journal of Physical Anthropology</i> 103 (2): 235–262.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCiudad_Universitaria_Virtual_de_San_Isidoro" class="citation web">Ciudad Universitaria Virtual de San Isidoro. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cuvsi.com/2014/04/la-teoria-del-tejido-costoso.html">«La teoría del tejido costoso»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 22 de octubre de 2016</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AHomo&rft.au=Ciudad+Universitaria+Virtual+de+San+Isidoro&rft.aulast=Ciudad+Universitaria+Virtual+de+San+Isidoro&rft.btitle=La+teor%C3%ADa+del+tejido+costoso&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cuvsi.com%2F2014%2F04%2Fla-teoria-del-tejido-costoso.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Leakey, L.S.B.; Tobias, P.V. y Napier, J.R. (1964) "A New Species of Genus Homo from Olduvai Gorge» (en inglés"; <i>Nature</i> 202 (4927): 7-9.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Rightmire, G.P. (1990): <i>The Evolution of</i> Homo erectus<i>. Comparative Anatomical Studies of an Extinct Human Species</i>. Cambridge: <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tendencias21.net/Tres-especies-de-Homo-distintas-convivieron-hace-dos-millones-de-anos_a12789.html">Tres especies de Homo distintas convivieron hace dos millones de años</a> Tendencias científicas, agosto de 2012</span> </li> <li id="cite_note-serre-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-serre_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-serre_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Serre <i>et al.</i> (2004): "No evidence of Neandertal mtDNA contribution to early modern humans". <i>PLoS Biology</i>, <b>2</b>(3): 313–7</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Rightmire, G.P. (1992): "<i>Homo erectus</i>: ancestor or evolutionary side branch?". <i>Evolutionary Anthropology</i>, <b>1</b>: 43-49</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Maca-Meyer, N., González, A.M., Larruga, J.M., Flores, C. y Cabrera, V.M. (2001): "Linajes mayores del genoma mitocondrial trazan antiguas expansiones humanas". <i>BMC Genetics</i>, <b>2</b>: 13</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"> Ruiz, H. (2007): "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070629191524/http://www.portaleureka.com/content/view/309/125/lang,es/">El origen de los humanos modernos</a>". <i>Eureka</i>, <b>11</b>: 36-41</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Krause, Johannes; Fu, Qiaomei; Good, Jeffrey M.; Viola, Bence; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoli P. & Pääbo, Svante (2010), "The complete mitochondrial DNA genome of an unknown hominin from southern Siberia"; <i>Nature</i> 464 (7290): 894–897.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Reich, David; Richard E. Green, et.al. (22 December, 2010) "Genetic history of an archaic hominin group from Denisova Cave in Siberia"; Nature 468 (1012): 1053–1060.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Brown, P. <i>et al.</i> (2004): "A new small-bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia". <i>Nature</i>, <b>431</b>: 1055-1061</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Jungers, William L.; W. E. H. Harcourt-Smith; R. E. Wunderlich; M. W. Tocheri; S. G. Larson; T. Sutikna; Rhokus Awe Due & M. J. Morwood (2009) "The foot of Homo floresiensis"; <i>Nature</i> 459: 81-84.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.archaeologyinfo.com/homoergaster.htm">Homo ergaster</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080312001938/http://www.archaeologyinfo.com/homoergaster.htm">Archivado</a> el 12 de marzo de 2008 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.; <i>Archaelogiy.info</i>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Spoor, F.; Leakey, M. G.; Gathogo, P. N.; Brown, F. H.; Antón, S. C.; McDougal, I.; Kiarie, C.; Manthi, F. K. y Leakey, L. N. (2007) «Implications of new early <i>Homo</i> fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya». <i>Nature</i>, <b>448</b>: 688-691.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Rightmire, G. Philip (1998). "Human evolution in the Middle Pleistocene: The role of Homo heidelbergensis"; <i>Evolutionary Anthropology</i> 6: 218-227.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">G. Philip Rightmire (2009) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/106/38/16046.full#xref-ref-15-1">Middle and later Pleistocene hominins in Africa and Southwest Asia</a>; <i>PNAS</i>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFHershkovitzKonreichLaron2007" class="citation publicación">Hershkovitz, Israel; Konreich, L; Laron, Z (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120111122628/http://www.tau.ac.il/~anatom2/Homo_floresiensis_AJPA.pdf">«Comparative Skeletal Features Between Homo floresiensis and Patients With Primary Growth Hormone Insensitivity (Laron Syndrome)»</a>. <i>American Journal of Physical Anthropology</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en inglés)</span>. Archivado desde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tau.ac.il/~anatom2/Homo_floresiensis_AJPA.pdf">el original</a> el 11 de enero de 2012.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3AHomo&rft.atitle=Comparative+Skeletal+Features+Between+Homo+%EF%AC%82oresiensis+and+Patients+With+Primary+Growth+Hormone+Insensitivity+%28Laron+Syndrome%29&rft.au=Hershkovitz%2C+Israel&rft.au=Konreich%2C+L&rft.au=Laron%2C+Z&rft.aufirst=Israel&rft.aulast=Hershkovitz&rft.date=2007&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Journal+of+Physical+Anthropology&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tau.ac.il%2F~anatom2%2FHomo_floresiensis_AJPA.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Homo&action=edit&section=5" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/15px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/23px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/30px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></span></span> <a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a> tiene un artículo sobre <b><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Homo" class="extiw" title="wikispecies:Homo">Homo</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> alberga una categoría multimedia sobre <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Homo" class="extiw" title="commons:Category:Homo">Homo</a></b>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sindioses.org/cienciaorigenes/primates/primates.html">El lugar del hombre en el grupo de los primates</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171019034516/http://www.sindioses.org/cienciaorigenes/primates/primates.html">Archivado</a> el 19 de octubre de 2017 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.homohominisacrares.net/sec/antropologia/hominizacion.htm">Evolución biológica humana. Hominización</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q171283" class="extiw" title="wikidata:Q171283">Q171283</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Homo">Homo</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q171283%22">Q171283</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies"><img alt="Wikispecies" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/15px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/23px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/30px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a></span> Especies:</span> <span class="uid"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Homo" class="extiw" title="species:Homo">Homo</a></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13338352q">13338352q</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb13338352q">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/7685163-1">7685163-1</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300265710">300265710</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Homo">url</a></span></li> <li><b>Bases de datos taxonómicas</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;">BOLD:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bench.boldsystems.org/index.php/TaxBrowser_TaxonPage?taxid=4523">4523</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/BioLib" title="BioLib">BioLib</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biolib.cz/en/taxon/id20557">20557</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Dyntaxa" title="Dyntaxa">Dyntaxa</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dyntaxa.se/taxon/info/1009408">1009408</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_de_la_vida" title="Enciclopedia de la vida">EOL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/42268">42268</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Global_Biodiversity_Information_Facility" title="Global Biodiversity Information Facility">GBIF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gbif.org/species/2436435">2436435</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">iNaturalist:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/43583">43583</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Sistema_Integrado_de_Informaci%C3%B3n_Taxon%C3%B3mica" title="Sistema Integrado de Información Taxonómica">ITIS</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180091">180091</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Mammal_Species_of_the_World" title="Mammal Species of the World">MSW</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=12100794">12100794</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Centro_Nacional_para_la_Informaci%C3%B3n_Biotecnol%C3%B3gica" title="Centro Nacional para la Información Biotecnológica">NCBI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=9605">9605</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Paleobiology_Database" title="Paleobiology Database">Paleobiology Database</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=40901">40901</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Registro_Mundial_de_Especies_Marinas" title="Registro Mundial de Especies Marinas">WoRMS</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1455976">1455976</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Zoobank" title="Zoobank">Zoobank</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://zoobank.org/NomenclaturalActs/FEC9C6B9-6C88-434A-AC79-5DABF3C9D359">FEC9C6B9-6C88-434A-AC79-5DABF3C9D359</a></span></li> <li><b>Identificadores médicos</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;">UMLS:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&code=C1300203">C1300203</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q171283" class="extiw" title="wikidata:Q171283">Q171283</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Homo">Homo</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q171283%22">Q171283</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies"><img alt="Wikispecies" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/15px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/23px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/30px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a></span> Especies:</span> <span class="uid"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Homo" class="extiw" title="species:Homo">Homo</a></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐6b978bcf59‐wmmgd Cached time: 20250218125341 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.594 seconds Real time usage: 0.712 seconds Preprocessor visited node count: 22630/1000000 Post‐expand include size: 59290/2097152 bytes Template argument size: 10631/2097152 bytes Highest expansion depth: 32/100 Expensive parser function count: 18/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 22985/5000000 bytes Lua time usage: 0.255/10.000 seconds Lua memory usage: 5913649/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 19/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 633.057 1 -total 44.27% 280.285 1 Plantilla:Ficha_de_taxón 43.59% 275.925 1 Plantilla:Ficha 38.25% 242.164 1 Plantilla:Control_de_autoridades 31.04% 196.525 1 Plantilla:Rango_fósil 25.76% 163.071 1 Plantilla:Phanerozoic_220px 23.95% 151.646 11 Plantilla:Rango_fósil/barra 21.99% 139.215 38 Plantilla:Period_start 18.68% 118.255 63 Plantilla:Period_translator 11.65% 73.744 13 Plantilla:Period_end --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:3277:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250218125341 and revision id 165077818. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo&oldid=165077818">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo&oldid=165077818</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Homo" title="Categoría:Homo">Homo</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:G%C3%A9neros_de_mam%C3%ADferos" title="Categoría:Géneros de mamíferos">Géneros de mamíferos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Evoluci%C3%B3n_humana" title="Categoría:Evolución humana">Evolución humana</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_referencias_con_et_al._impl%C3%ADcito_en_los_autores" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con referencias con et al. implícito en los autores">Wikipedia:Páginas con referencias con et al. implícito en los autores</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_enlaces_m%C3%A1gicos_de_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN">Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_pasajes_que_requieren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias">Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNF">Wikipedia:Artículos con identificadores BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_AAT" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores AAT">Wikipedia:Artículos con identificadores AAT</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Control_de_autoridades_con_20_elementos" title="Categoría:Wikipedia:Control de autoridades con 20 elementos">Wikipedia:Control de autoridades con 20 elementos</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 29 ene 2025 a las 23:54.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia® es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Homo</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>81 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d8647bfd6-746t2","wgBackendResponseTime":122,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.594","walltime":"0.712","ppvisitednodes":{"value":22630,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":59290,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10631,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":32,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":18,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":22985,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":19,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 633.057 1 -total"," 44.27% 280.285 1 Plantilla:Ficha_de_taxón"," 43.59% 275.925 1 Plantilla:Ficha"," 38.25% 242.164 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 31.04% 196.525 1 Plantilla:Rango_fósil"," 25.76% 163.071 1 Plantilla:Phanerozoic_220px"," 23.95% 151.646 11 Plantilla:Rango_fósil/barra"," 21.99% 139.215 38 Plantilla:Period_start"," 18.68% 118.255 63 Plantilla:Period_translator"," 11.65% 73.744 13 Plantilla:Period_end"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.255","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5913649,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b978bcf59-wmmgd","timestamp":"20250218125341","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Homo","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Homo","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171283","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171283","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-10-24T07:33:51Z","dateModified":"2025-01-29T23:54:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/78\/Comparison_of_skull_features_of_Homo_naledi_and_other_early_human_species.jpg","headline":"g\u00e9nero de primates hom\u00ednidos"}</script> </body> </html>