CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Theo van Doesburg - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"f19ccf20-0838-4381-987d-758b39953713","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Theo_van_Doesburg","wgTitle":"Theo van Doesburg","wgCurRevisionId":68273309,"wgRevisionId":68273309,"wgArticleId":94429,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Etalage-artikelen","Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012","Theo van Doesburg","Nederlands architect","Nederlands dichter","Nederlands grafisch ontwerper","Nederlands kunstschilder","Nederlands interieurarchitect","Pseudoniem","20e-eeuws schilder","De Stijl"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Theo_van_Doesburg","wgRelevantArticleId":94429,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q160422","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher", "ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1656"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg/800px-Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1104"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg/640px-Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="883"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Theo van Doesburg - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Theo_van_Doesburg rootpage-Theo_van_Doesburg skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Theo+van+Doesburg" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Theo+van+Doesburg" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Theo+van+Doesburg" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Theo+van+Doesburg" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Levensloop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Levensloop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Levensloop</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Levensloop-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Levensloop-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Levensloop-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-'Geestelijk_werkman'" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#'Geestelijk_werkman'"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>'Geestelijk werkman'</span> </div> </a> <ul id="toc-'Geestelijk_werkman'-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bewustwording" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bewustwording"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Bewustwording</span> </div> </a> <ul id="toc-Bewustwording-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kennismaking_met_de_modernen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kennismaking_met_de_modernen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Kennismaking met de modernen</span> </div> </a> <ul id="toc-Kennismaking_met_de_modernen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_Stijl" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_Stijl"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>De Stijl</span> </div> </a> <ul id="toc-De_Stijl-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Van_Doesburg_en_het_Bauhaus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Van_Doesburg_en_het_Bauhaus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Van Doesburg en het Bauhaus</span> </div> </a> <ul id="toc-Van_Doesburg_en_het_Bauhaus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Constructivistische_Internationale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Constructivistische_Internationale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Constructivistische Internationale</span> </div> </a> <ul id="toc-Constructivistische_Internationale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-'Holland_dada'" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#'Holland_dada'"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>'Holland dada'</span> </div> </a> <ul id="toc-'Holland_dada'-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rosenbergtentoonstelling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rosenbergtentoonstelling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Rosenbergtentoonstelling</span> </div> </a> <ul id="toc-Rosenbergtentoonstelling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Elementarisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Elementarisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>Elementarisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Elementarisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Art_Concret" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Art_Concret"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.10</span> <span>Art Concret</span> </div> </a> <ul id="toc-Art_Concret-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nalatenschap" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nalatenschap"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.11</span> <span>Nalatenschap</span> </div> </a> <ul id="toc-Nalatenschap-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Portretten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Portretten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Portretten</span> </div> </a> <ul id="toc-Portretten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Werk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Werk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Werk</span> </div> </a> <ul id="toc-Werk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tentoonstellingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tentoonstellingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Tentoonstellingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Tentoonstellingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Theo van Doesburg</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 48 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-48" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">48 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%88_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AE" title="تيو فان دوسبورخ – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تيو فان دوسبورخ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%8A%D9%88_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AE" title="تيو فان دوسبورخ – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تيو فان دوسبورخ" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Teo_van_Dusburq" title="Teo van Dusburq – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Teo van Dusburq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0_%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%94%D1%83%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Тэа ван Дусбург – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Тэа ван Дусбург" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AD%CE%BF_%CF%86%CE%B1%CE%BD_%CE%9D%CF%84%CE%AD%CF%83%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%BA" title="Τέο φαν Ντέσμπουργκ – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Τέο φαν Ντέσμπουργκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B4%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AE" title="تئو فان دوشبورخ – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تئو فان دوشبورخ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%99%D7%90%D7%95_%D7%95%D7%90%D7%9F_%D7%93%D7%95%D7%A1%D7%91%D7%95%D7%A8%D7%92" title="תיאו ואן דוסבורג – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="תיאו ואן דוסבורג" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%A5%D5%B8_%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3" title="Թեո վան Դուսբուրգ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թեո վան Դուսբուրգ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%86%E3%82%AA%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%96%E3%83%AB%E3%83%95" title="テオ・ファン・ドゥースブルフ – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="テオ・ファン・ドゥースブルフ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%85%8C%EC%98%A4_%EB%B0%98_%EB%90%98%EC%8A%A4%EB%B2%84%EA%B7%B8" title="테오 반 되스버그 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="테오 반 되스버그" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Theodorus_van_Doesburg" title="Theodorus van Doesburg – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Theodorus van Doesburg" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Theo_Van_Doesburg" title="Theo Van Doesburg – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Theo Van Doesburg" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%BE%DB%8C%D9%88_%D9%81%D8%A7%D9%86_%DA%88%D9%88%D8%A6%D8%B2%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="تھیو فان ڈوئزبرگ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تھیو فان ڈوئزبرگ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3,_%D0%A2%D0%B5%D0%BE_%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Дусбург, Тео ван – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Дусбург, Тео ван" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE_%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%94%D1%83%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Тео ван Дусбург – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Тео ван Дусбург" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE_%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%94%D1%83%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Тео ван Дусбург – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Тео ван Дусбург" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Theo van Doesburg" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%89%B9%E5%A5%A5%C2%B7%E8%8C%83%E6%9D%9C%E6%96%AF%E5%A0%A1" title="特奥·范杜斯堡 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="特奥·范杜斯堡" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q160422#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Theo_van_Doesburg" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Theo_van_Doesburg"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Theo_van_Doesburg"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Theo_van_Doesburg" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Theo_van_Doesburg" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&oldid=68273309" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Theo_van_Doesburg&id=68273309&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTheo_van_Doesburg"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTheo_van_Doesburg"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Theo+van+Doesburg"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Theo_van_Doesburg&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Theo_van_Doesburg" hreflang="nl"><span>Wikiquote</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Auteur:Theo_van_Doesburg" hreflang="nl"><span>Wikisource</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q160422" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-etalage" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Etalage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/21px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/32px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/42px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#F0E68C; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Theo van Doesburg </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Theo van Doesburg. 1927." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg/266px-Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg" decoding="async" width="266" height="367" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg/399px-Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg/532px-Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="1325" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="font-size:90%"><i>Theo van Doesburg.</i> 1927.</div> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#F0E68C; color:inherit; text-align:center;" colspan="3">Persoonsgegevens </th></tr> <tr> <th>Volledige naam </th> <td colspan="2">Christian Emil Marie Küpper </td></tr> <tr> <th>Bijnaam </th> <td colspan="2">Does </td></tr> <tr> <th>Pseudoniem </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/I.K._Bonset" title="I.K. Bonset">I.K. Bonset</a>,<br /><a href="/wiki/Aldo_Camini" title="Aldo Camini">Aldo Camini</a> </td></tr> <tr> <th>Geboren </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/30_augustus" title="30 augustus">30 augustus</a> <a href="/wiki/1883" title="1883">1883</a> </td></tr> <tr> <th>Overleden </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/7_maart" title="7 maart">7 maart</a> <a href="/wiki/1931" title="1931">1931</a> </td></tr> <tr> <th>Geboorteland </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> </td></tr> <tr> <th>Beroep(en) </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Architect" title="Architect">architect</a>, <a href="/wiki/Kunstschilder" title="Kunstschilder">kunstschilder</a>, <a href="/wiki/Typografie" title="Typografie">typograaf</a>, <a href="/wiki/Publicist" title="Publicist">publicist</a>, <a href="/wiki/Dichter" title="Dichter">dichter</a>, <a href="/wiki/Kunstgeschiedenis" title="Kunstgeschiedenis">kunsttheoreticus</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#F0E68C; color:inherit;" colspan="3">Oriënterende gegevens </th></tr> <tr> <th>Jaren actief </th> <td colspan="2">1899-1931 </td></tr> <tr> <th>Stijl(en) </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Impressionisme" title="Impressionisme">impressionisme</a>, <a href="/wiki/Expressionisme" title="Expressionisme">expressionisme</a>, <a href="/wiki/Nieuwe_beelding" title="Nieuwe beelding">nieuwe beelding</a>, <a href="/w/index.php?title=Elementarisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elementarisme (de pagina bestaat niet)">elementarisme</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#F0E68C; color:inherit;" colspan="3"> </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><a rel="nofollow" class="external text" href="//rkd.nl/artists/23481">RKD-profiel</a> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="background-color:#F0E68C; color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Kunst_%26_Cultuur" title="Portaal:Kunst & Cultuur">Kunst & Cultuur</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Theo van Doesburg</b>, <a href="/wiki/Pseudoniem" title="Pseudoniem">pseudoniem</a> van <b>Christian Emil Marie Küpper</b> (<a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a>, <a href="/wiki/30_augustus" title="30 augustus">30 augustus</a> <a href="/wiki/1883" title="1883">1883</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> – <a href="/wiki/Davos" title="Davos">Davos</a>, <a href="/wiki/7_maart" title="7 maart">7 maart</a> <a href="/wiki/1931" title="1931">1931</a>), was een <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederlands</a> <a href="/wiki/Kunstenaar" title="Kunstenaar">kunstenaar</a>. Hij staat bekend als een van de belangrijkste vertegenwoordigers en propagandisten van de <a href="/wiki/Abstracte_kunst" title="Abstracte kunst">abstracte kunst</a> in de 20e eeuw. Hiertoe richtte hij in 1917 het tijdschrift <i><a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a></i> op. Naast schilder was Van Doesburg ook actief als <a href="/wiki/Dichter" title="Dichter">dichter</a> (zie <a href="/wiki/I.K._Bonset" title="I.K. Bonset">I.K. Bonset</a>), <a href="/wiki/Auteur" title="Auteur">romanschrijver</a> (zie <a href="/wiki/Aldo_Camini" title="Aldo Camini">Aldo Camini</a>), <a href="/wiki/Typograaf" class="mw-redirect" title="Typograaf">typograaf</a>, <a href="/wiki/Fotograaf" title="Fotograaf">fotograaf</a>, <a href="/wiki/Interieurarchitect" title="Interieurarchitect">interieurontwerper</a> en <a href="/wiki/Architect" title="Architect">architect</a>. Van Doesburg propageerde een wereld waarin de kunsten een meer verheffende, apolitieke en onderling gelijkwaardige plaats innamen binnen het theoretische kader van de <a href="/wiki/Nieuwe_beelding" title="Nieuwe beelding">nieuwe beelding</a>. Hiervoor zocht hij aansluiting bij de internationale <a href="/wiki/Avant-garde" title="Avant-garde">avant-garde</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Levensloop">Levensloop</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Levensloop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Levensloop"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Emile Küpper was het zevende en laatste kind van de <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitse</a> <a href="/wiki/Fotograaf" title="Fotograaf">fotograaf</a> <a href="/wiki/Wilhelm_K%C3%BCpper" title="Wilhelm Küpper">Wilhelm Küpper</a> (1838-1892) en zijn vrouw Henrietta Margadant. Zijn geboortehuis was <a href="/wiki/Telingstraat" title="Telingstraat">Telingstraat</a> 13 in Utrecht.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een jaar na Emiles geboorte ging het fotoatelier van zijn vader failliet en vertrok hij naar Duitsland. In september 1884 ging de rest van het gezin bij de horlogemaker Theodorus Doesburg in <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a> wonen met wie zijn moeder op 19 juli 1893 in het huwelijk trad.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Op de lagere school was Emile een lastige leerling. Omdat hij niets anders wilde doen dan lezen, werd hij van school gestuurd. Middelbaar onderwijs of een vervolgopleiding heeft hij nooit voltooid. Wel bezocht hij korte tijd de School voor Vocale en Dramatische Kunst van <a href="/wiki/Cateau_Esser" title="Cateau Esser">Cateau Esser</a> in Amsterdam, maar het verlangen groeide om schilder of schrijver te worden. Zijn eerste schilderkunstige probeersels dateren van <a href="/wiki/1899" title="1899">1899</a> en omstreeks 1902-1903 volgde hij enkele schilderlessen van de schilder <a href="/wiki/Adrianus_Johannes_Grootens" class="mw-redirect" title="Adrianus Johannes Grootens">Adri Grootens</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zijn verdere leven bleef hij <a href="/wiki/Autodidact" title="Autodidact">autodidact</a>. Zijn eerste werk signeerde hij met de naam van zijn stiefvader: Theo Doesburg, waar hij in 1902 het <a href="/wiki/Tussenvoegsel" title="Tussenvoegsel">tussenvoegsel</a> "van" aan toevoegde. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg/189px-Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg" decoding="async" width="189" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg/284px-Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg/379px-Theo_van_Doesburg_Selfportrait_with_hat.jpg 2x" data-file-width="1274" data-file-height="1747" /></a><figcaption>Theo van Doesburg. <a href="/wiki/Zelfportret_met_hoed_(Van_Doesburg)" class="mw-redirect" title="Zelfportret met hoed (Van Doesburg)"><i>Zelfportret met hoed.</i></a> 1906.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="'Geestelijk_werkman'"><span id=".27Geestelijk_werkman.27"></span>'Geestelijk werkman'</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: 'Geestelijk werkman'" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: 'Geestelijk werkman'"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van Doesburg legde zich naast schilderkunst en literatuur ook toe op de studie van <a href="/wiki/Sociologie" title="Sociologie">sociologie</a>, <a href="/wiki/Filosofie" title="Filosofie">filosofie</a> en <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">ethiek</a>. Maar ook <a href="/wiki/Politiek" title="Politiek">politiek</a> en <a href="/wiki/Religie" title="Religie">religie</a> hadden zijn interesse, getuige zijn lidmaatschap van de <a href="/wiki/Vrijzinnig-Democratische_Bond" title="Vrijzinnig-Democratische Bond">Vrijzinnig-Democratische Bond</a> en zijn toetreding tot de <a href="/wiki/Gereformeerde_Kerken_in_Nederland" title="Gereformeerde Kerken in Nederland">gereformeerde kerk</a>. In deze zoektocht leerde hij omstreeks 1903 de eveneens autodidactische dichteres <a href="/wiki/Agnita_Feis" title="Agnita Feis">Agnita Feis</a> kennen, aan wie hij in september 1904 een van zijn eerste gedichten opdroeg.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg/260px-Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg" decoding="async" width="260" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg/390px-Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg/520px-Apeldoornsche_Courant_vol_052_no_033_advertisement_Emil_K%C3%BCpper_and_Agnita_Feis.jpg 2x" data-file-width="660" data-file-height="492" /></a><figcaption>Huwelijksaankondiging Agnita Feis en Emil Küpper (zich noemend Theo van Doesburg). <i>Apeldoornsche Courant</i>, 23 april 1910.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg/260px-Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg" decoding="async" width="260" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg/390px-Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg/520px-Johannes_Verhulststraat_Amsterdam.jpg 2x" data-file-width="1841" data-file-height="1297" /></a><figcaption><i>Johannes Verhulststraat 33 (links).</i></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Naakt,_Theo_van_Doesburg,_1904.webp" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp/260px-Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp.png" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp/390px-Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp/520px-Naakt%2C_Theo_van_Doesburg%2C_1904.webp.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1707" /></a><figcaption>Naakt, portret uit 1904</figcaption></figure> <p>De schilderijen uit zijn beginperiode zijn vaak bruinachtig en dik aangezet en sluiten aan bij de toen gangbare <a href="/wiki/Amsterdams_impressionisme" title="Amsterdams impressionisme">Amsterdamse School</a>. In het begin schilderde hij vooral landschappen. Er is uit 1904 wel een naakt bekend.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Maar de <a href="/wiki/Landschapsschilderkunst" title="Landschapsschilderkunst">landschapsschilderkunst</a> bevredigde hem steeds minder. Vanuit een <a href="/wiki/Modern_humanisme" class="mw-redirect" title="Modern humanisme">humanistisch</a>-<a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijk</a> standpunt, mogelijk beïnvloed door <a href="/wiki/Vincent_van_Gogh" title="Vincent van Gogh">Van Gogh</a>, interesseerde hij zich steeds meer voor de 'lijdende en zwoegende' mens. Om zich te bekwamen in de <a href="/wiki/Portretschilder" title="Portretschilder">portretschilderkunst</a> maakte hij talloze zelfportretten, waarbij hij zich graag als 'geestelijk werkman', met pet en werkkleding, afbeeldde. De studie naar de mens wekte echter ook de behoefte om deze een spiegel voor te houden. Dit resulteerde in een serie <a href="/wiki/Karikatuur" title="Karikatuur">karikaturale</a> <a href="/wiki/Lithografie" title="Lithografie">litho's</a> naar het voorbeeld van de Franse karikaturist <a href="/wiki/Honor%C3%A9_Daumier" title="Honoré Daumier">Honoré Daumier</a>, die in 1910 verschenen in zijn literaire debuut, <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/De_maskers_af" class="extiw" title="s:De maskers af"><i>De maskers af!</i></a> </p><p>Van Doesburgs ouders keurden zijn relatie met Feis af, waardoor hij in 1907 zonder vast inkomen het ouderlijk huis verliet. Met de hulp van zijn vriend, de amateur-schilder <a href="/wiki/Christian_Leibbrandt" title="Christian Leibbrandt">Christian Leibbrandt</a>, wist hij een bestaan voor zichzelf op te bouwen. In 1908 vond in de <a href="/wiki/Haagsche_Kunstkring" class="mw-redirect" title="Haagsche Kunstkring">Haagsche Kunstkring</a> zijn eerste tentoonstelling plaats en van 1908 tot 1912 verdiende hij zijn geld door het geven van tekenlessen aan <a href="/wiki/Johanna_Pieneman" title="Johanna Pieneman">Johanna Pieneman</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1909 gingen Feis en Van Doesburg samenwonen op de <a href="/wiki/Johannes_Verhulststraat" title="Johannes Verhulststraat">Johannes Verhulststraat</a> 33 en op 4 mei 1910 volgde hun huwelijk. Het was een huwelijk op basis van gelijkwaardigheid. Feis hield haar <a href="/wiki/Geboortenaam" title="Geboortenaam">geboortenaam</a> en de taken waren duidelijk verdeeld; uit alles blijkt dat hun huwelijksleven ondergeschikt was aan hun beider geestelijke ontplooiing.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67750980">body.skin--responsive .mw-parser-output a>img,body.skin--responsive .mw-parser-output noscript>img{max-width:initial!important}</style><div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:264px;"> <table style="border: 0; padding: 0; margin: 0; width:260px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:middle;"> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg" class="mw-file-description" title="Een eerste aanwijzing hoezeer Van Doesburg onder de indruk was van Kandinsky is een zelfportret uit 1913, waarop hij zich precies zo afbeeldde als Kandinsky: niet als ambachtelijk schilder met werkkleding en schilderspet, zoals voorheen, maar als onafhankelijk, zelfbewust wereldburger.[9]"><img alt="Theo van Doesburg. Zelfportret. 1913." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg/140px-Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg" decoding="async" width="140" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg/210px-Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg/280px-Theo_van_Doesburg_self-portrait_1913.jpg 2x" data-file-width="322" data-file-height="425" /></a></span> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Vassily-Kandinsky.jpeg" class="mw-file-description" title="Een eerste aanwijzing hoezeer Van Doesburg onder de indruk was van Kandinsky is een zelfportret uit 1913, waarop hij zich precies zo afbeeldde als Kandinsky: niet als ambachtelijk schilder met werkkleding en schilderspet, zoals voorheen, maar als onafhankelijk, zelfbewust wereldburger.[9]"><img alt="Wassily Kandinsky. 1913." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Vassily-Kandinsky.jpeg/116px-Vassily-Kandinsky.jpeg" decoding="async" width="116" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Vassily-Kandinsky.jpeg/174px-Vassily-Kandinsky.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8a/Vassily-Kandinsky.jpeg 2x" data-file-width="197" data-file-height="315" /></a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="3"><div class="thumbcaption">Een eerste aanwijzing hoezeer Van Doesburg onder de indruk was van Kandinsky is een <a href="/wiki/Zelfportret_1913_(Van_Doesburg)" class="mw-redirect" title="Zelfportret 1913 (Van Doesburg)">zelfportret</a> uit 1913, waarop hij zich precies zo afbeeldde als Kandinsky: niet als ambachtelijk schilder met werkkleding en schilderspet, zoals voorheen, maar als onafhankelijk, zelfbewust wereldburger.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bewustwording">Bewustwording</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Bewustwording" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Bewustwording"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanaf het midden van <a href="/wiki/1912" title="1912">1912</a> schreef Van Doesburg recensies en kunstbeschouwingen voor verschillende bladen. Op die manier kwam hij voor het eerst in aanraking met de moderne kunst. Aanvankelijk had hij weinig op met de kunst van <a href="/wiki/Kubisme" title="Kubisme">kubisten</a> als <a href="/wiki/Pablo_Picasso" title="Pablo Picasso">Picasso</a> of <a href="/wiki/Georges_Braque" title="Georges Braque">Braque</a> en het abstracte werk van <a href="/wiki/Wassily_Kandinsky" title="Wassily Kandinsky">Kandinsky</a>. Dat veranderde in 1913 na het lezen van Kandinsky's <i>Rückblicke</i>, waarin deze terugblikt op zijn ontwikkeling als kunstschilder van 1903-1913. Van Doesburg raakte overtuigd van de 'vergeestelijking' van de kunst, dat wil zeggen dat zuivere kunst voortkomt uit de geest en niet uit de wereld om ons heen. Natuurgetrouwe nabootsing van de werkelijkheid had volgens Kandinsky dan ook weinig zin. Daarnaast nam hij Kandinsky's idee over dat de toekomstige kunst uit de kunst van het verleden te voorspellen is. Van Doesburg stelde vast dat de kunst steeds abstracter werd.<sup id="cite_ref-White2009p69_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-White2009p69-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van Doesburg had aanvankelijk grote moeite aan de 'vergeestelijking' gestalte te geven. Het schilderij <i><a href="/wiki/Meisje_met_ranonkels" title="Meisje met ranonkels">Meisje met ranonkels</a></i>, dat hij in 1914 voltooide, is zijn eerste poging in die richting. Hoewel de voorstelling nog steeds herkenbaar is, merkt Van Doesburg op dat hij deze alleen nog als motief gebruikt heeft.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg/260px-Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg" decoding="async" width="260" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg/390px-Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg/520px-Theo_van_Doesburg_Girl_with_Buttercups.jpg 2x" data-file-width="531" data-file-height="525" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Meisje_met_ranonkels" title="Meisje met ranonkels">Meisje met ranonkels</a></i>. 1914. Utrecht, <a href="/wiki/Centraal_Museum" title="Centraal Museum">Centraal Museum</a>.</figcaption></figure> <p>Vrijwel onmiddellijk na het uitbreken van de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> werd Van Doesburg — als <a href="/wiki/Sergeant" title="Sergeant">sergeant</a>-facteur Küpper — met de Amsterdamse <a href="/wiki/Landweer_(krijgsmacht)" title="Landweer (krijgsmacht)">Landweer</a> ingekwartierd op de <a href="/wiki/Regte_Heide" title="Regte Heide">Regte Heide</a> aan de Belgische grens in <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>. De gruwelijke ooggetuigenverslagen van Belgische vluchtelingen schokten hem hevig en hij verloor al zijn vertrouwen in de mens en zelfs in het geloof zoals hij het kende. Aan het 'front' was verder weinig te doen en dus schreef hij talloze tijdschriftartikelen, gedichten en brieven, waarin hij zijn afschuw voor deze in zijn ogen nutteloze oorlog uitte. Op de Regte Heide leerde hij de <a href="/wiki/Drachten" title="Drachten">Drachtster</a> schoenmaker-dichter <a href="/wiki/Evert_Rinsema" title="Evert Rinsema">Evert Rinsema</a> kennen, met wie hij, vanwege hun gemeenschappelijke interesse in <a href="/wiki/Literatuur" title="Literatuur">literatuur</a>, zijn verdere leven bevriend bleef.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In januari 1915 werd hij overgeplaatst naar Tilburg.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zijn oude, Amsterdamse vriend, Maurits Manheim, die al enige tijd in Tilburg woonde, stelde hem in het najaar van 1914 voor aan de uit <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a> afkomstige <a href="/wiki/Antony_Kok" title="Antony Kok">Antony Kok</a>. Manheim, Kok en Van Doesburg organiseerden begin 1915 zogenaamde <i>soirées intimes</i>, waar muziek werd gemaakt en experimentele gedichten werden voorgedragen.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Met Kok besprak hij rond deze tijd ook de mogelijkheden van een literair-cultureel tijdschrift. Via Manheim leerde hij ook <a href="/wiki/Lena_Milius" title="Lena Milius">Lena Milius</a> kennen. Van Doesburg werd verliefd op Lena en vond in haar een meer begripvolle, warme en tolerante partner dan zijn echtgenote Agnita Feis. Hij droeg het gedicht <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Eenheid/Nummer_243/Mijne_liefde" class="extiw" title="s:Eenheid/Nummer 243/Mijne liefde">'Mijne liefde...'</a> aan haar op dat hij op 30 januari 1915 – tot groot verdriet van Feis – publiceerde in het tijdschrift <i>Eenheid</i>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kennismaking_met_de_modernen">Kennismaking met de modernen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Kennismaking met de modernen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Kennismaking met de modernen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67750980"><div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:349px;"> <table style="border: 0; padding: 0; margin: 0; width:345px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:middle;"> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg" class="mw-file-description" title="Straatmuziek I en II. Mei/juni 1915. Utrecht, Centraal Museum."><img alt="Straatmuziek I" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg/171px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg" decoding="async" width="171" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg/257px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg/342px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_I.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1126" /></a></span> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: auto; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg" class="mw-file-description" title="Straatmuziek I en II. Mei/juni 1915. Utrecht, Centraal Museum."><img alt="Straatmuziek II" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg/170px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg" decoding="async" width="170" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg/255px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg/340px-Theo_van_Doesburg_Straatmuziek_II.jpg 2x" data-file-width="1189" data-file-height="1749" /></a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="3"><div class="thumbcaption"><i>Straatmuziek I en II.</i> Mei/juni 1915. Utrecht, Centraal Museum.</div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> <p>Aan het einde van zijn Tilburgse periode begon Van Doesburg zich weer op de beeldende kunst te richten. Zo bezocht hij begin juni 1915 de voorjaarstentoonstelling van <a href="/wiki/De_Onafhankelijken_(kunstenaarsvereniging)" title="De Onafhankelijken (kunstenaarsvereniging)">De Onafhankelijken</a> in Amsterdam. Naar aanleiding van het hier tentoongestelde werk van <a href="/wiki/Louis_Saalborn" title="Louis Saalborn">Louis Saalborn</a> en <a href="/wiki/Laurens_van_Kuik" title="Laurens van Kuik">Laurens van Kuik</a> maakte hij de schetsen <i>Straatmuziek I</i> en <i>II</i>. Veel vroeg-abstracte kunstenaars, waaronder ook Kandinsky, gebruikten muziek als motief om vorm te geven aan hun innerlijke gevoelsleven.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bovendien had in de muziek de vergeestelijking, die zij nastreefden, al een veel concretere vorm aangenomen dan de andere kunsten. Naar aanleiding van deze tentoonstelling schrijft hij het artikel <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Eenheid/Nummer_263/Aanteekeningen_over_moderne_kunst" class="extiw" title="s:Eenheid/Nummer 263/Aanteekeningen over moderne kunst">'Aanteekeningen over moderne kunst'</a>, waarin hij voor het eerst de 'werkelijk' modernen verdedigt. </p><p>In de zomer van 1915 veroorzaakten groepjes rondom Tilburg gelegerde soldaten <a href="/wiki/Rel" title="Rel">relletjes</a> en opstootjes in de stad, waardoor Van Doesburgs legeronderdeel in september naar Utrecht overgeplaatst werd. In Utrecht kwam hij via oogarts en amateur-schilder <a href="/wiki/Gesinus_ten_Doesschate" class="mw-redirect" title="Gesinus ten Doesschate">Gesinus ten Doesschate</a> in oktober in contact met de Utrechtse schilder <a href="/wiki/Erich_Wichman" class="mw-redirect" title="Erich Wichman">Erich Wichman</a>. Samen met de dichters <a href="/wiki/Marius_Roelof_Johan_Brinkgreve" title="Marius Roelof Johan Brinkgreve">Marius Brinkgreve</a> en <a href="/wiki/Jaap_van_Gelderen" title="Jaap van Gelderen">Jaap van Gelderen</a> maakten ze plannen voor de oprichting van een 'artistiek' tijdschrift.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook werd hij in Utrecht voorgesteld aan de <a href="/wiki/Expressionisme" title="Expressionisme">expressionistische</a> schilder <a href="/wiki/Janus_de_Winter" title="Janus de Winter">Janus de Winter</a>. De 'verbeeldingen' van 'innerlijke waarneemingen in kleuren en vormen' van deze wat excentrieke kunstenaar maakten diepe indruk op Van Doesburg en hij gebruikte al zijn contacten om deze 'zuiver theosofische kunstenaar' aan te prijzen. Ook droeg hij het bijzonder lyrische gedicht <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Eenheid/Nummer_294/De_priester-kunstenaar" class="extiw" title="s:Eenheid/Nummer 294/De priester-kunstenaar">'De priester-kunstenaar'</a> aan hem op en werd hij door hem aangezet tot het maken van een serie visioenachtige voorstellingen.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Church.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Theo_van_Doesburg_Church.jpg/183px-Theo_van_Doesburg_Church.jpg" decoding="async" width="183" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Theo_van_Doesburg_Church.jpg/275px-Theo_van_Doesburg_Church.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Theo_van_Doesburg_Church.jpg/366px-Theo_van_Doesburg_Church.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1090" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Geabstraheerde_kerk" title="Geabstraheerde kerk">Geabstraheerde kerk</a>.</i> Ca. 1915. Utrecht, Centraal Museum.</figcaption></figure> <p>In navolging van Kandinsky's evolutiedenken probeerde Van Doesburg de ontwikkeling van de kunst (van figuratief naar abstract) onder woorden te brengen, bijvoorbeeld in de lezing <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Drie_voordrachten/De_ontwikkeling_der_moderne_schilderkunst" class="extiw" title="s:Drie voordrachten/De ontwikkeling der moderne schilderkunst">De ontwikkeling der moderne schilderkunst</a>. Toen Van Doesburg in oktober 1915 in contact kwam met het werk van <a href="/wiki/Piet_Mondriaan" title="Piet Mondriaan">Piet Mondriaan</a>, schreef hij hierover in dit soort termen.<sup id="cite_ref-White2009p69_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-White2009p69-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierdoor ontstond een langzame verwijdering van het expressionisme. Nog diezelfde maand stuurde Mondriaan hem een foto van een tekening van de gevel van de kerk van <a href="/wiki/Domburg_(Nederland)" title="Domburg (Nederland)">Domburg</a>, waarop Van Doesburg een soortgelijke tekening maakte.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook wees Mondriaan hem op het toch wel erg willekeurige en toevallige karakter van De Winters werk, waarna Van Doesburg wat meer afstand nam van zijn 'priester-kunstenaar'.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 6 februari 1916 ontmoetten beiden elkaar voor het eerst.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na zijn demobilisatie in februari 1916 kon hij vanwege zijn verhouding met Lena Milius niet meer bij zijn vrouw terugkeren en ging hij tijdelijk bij zijn moeder en zus op de Schoterweg 6 in <a href="/wiki/Haarlem_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Haarlem (hoofdbetekenis)">Haarlem</a> wonen. Op 24 maart 1916 richtte hij met Erich Wichman en <a href="/wiki/Lou_Saalborn" class="mw-redirect" title="Lou Saalborn">Lou Saalborn</a> kunstenaarsvereniging <a href="/wiki/De_Anderen" title="De Anderen">De Anderen</a> op, waarmee hij van mei tot juni van dat jaar exposeert bij kunsthandelaar <a href="/w/index.php?title=Herman_d%27Audretsch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herman d'Audretsch (de pagina bestaat niet)">Herman d'Audretsch</a> in Den Haag. Ook De Winter was lid van De Anderen. Toen De Winter zich op het laatste moment echter uit de groep terugtrok omdat hij andere, meer invloedrijke promotors vond in de personen <a href="/wiki/Henri_Jean_Francois_Borel" class="mw-redirect" title="Henri Jean Francois Borel">Henri Borel</a> en <a href="/wiki/Frederik_van_Eeden_(schrijver)" title="Frederik van Eeden (schrijver)">Frederik van Eeden</a>, voelde Van Doesburg zich zwaar geschoffeerd.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ondanks deze tegenvaller was de tentoonstelling voor Van Doesburg een klein succes: zijn eerste genummerde compositie, <i><a href="/wiki/Compositie_I_(stilleven)" title="Compositie I (stilleven)">Compositie I (stilleven)</a></i> - mogelijk geïnspireerd op werk van de Tsjechische kunstenaar <a href="/w/index.php?title=Emil_Filla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emil Filla (de pagina bestaat niet)">Emil Filla</a> - werd aangekocht door de invloedrijke kunstpedagoog <a href="/wiki/Henk_Bremmer" title="Henk Bremmer">H.P. Bremmer</a> voor de verzameling van <a href="/wiki/Helene_Kr%C3%B6ller-M%C3%BCller" title="Helene Kröller-Müller">mevrouw Kröller</a>.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1916 brak Van Doesburg met het expressionisme. Dit had alles te maken met het evolutiedenken. Na de breuk met De Winter verscheen het boekje <i><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Theo_van_Doesburg/De_schilder_De_Winter_en_zijn_werk" class="extiw" title="s:Theo van Doesburg/De schilder De Winter en zijn werk">De schilder De Winter en zijn werk</a></i>, waarin Van Doesburg het werk van De Winter een plaats gaf in de kunstgeschiedenis en het vergeleek met 'het groteske der middeleeuwsche na-gothiek'. Het expressionisme van Kandinsky zag hij nu als een overgangsperiode, die voorbijgestreefd was door schilders als Mondriaan, die de vergeestelijking verder doorgevoerd hadden en die zich bezighielden met 'universeele waarden'.<sup id="cite_ref-White2009p69_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-White2009p69-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg/173px-Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg" decoding="async" width="173" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg/259px-Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg/345px-Theo_van_Doesburg_Leaded_Glass_Composition_I.jpg 2x" data-file-width="1066" data-file-height="1604" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Glas-in-loodcompositie_I" title="Glas-in-loodcompositie I">Glas-in-loodcompositie I</a>.</i> 1916. Leiden, <a href="/wiki/Stedelijk_Museum_De_Lakenhal" class="mw-redirect" title="Stedelijk Museum De Lakenhal">Stedelijk Museum De Lakenhal</a>.</figcaption></figure> <p>In 1916 publiceerde hij in het tijdschrift <i><a href="/wiki/De_Beweging" title="De Beweging">De Beweging</a></i> een artikelenreeks, in 1917 in boekvorm uitgegeven als <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/De_nieuwe_beweging_in_de_schilderkunst" class="extiw" title="s:De nieuwe beweging in de schilderkunst"><i>De nieuwe beweging in de schilderkunst</i></a>. Hierin onderscheidt hij twee soorten abstracte kunst: rationele abstractie via het <a href="/wiki/Kubisme" title="Kubisme">kubisme</a> en impulsieve abstractie via Kandinsky. Naar aanleiding hiervan schreef de architect <a href="/wiki/Jacobus_Johannes_Pieter_Oud" title="Jacobus Johannes Pieter Oud">J.J.P. Oud</a> hem op 30 mei een brief, waarin hij Van Doesburg wees op de overeenkomst van de moderne schilderkunst met de moderne architectuur. Deze brief werd later dat jaar gepubliceerd als 'Over cubisme, futurisme, moderne bouwkunst enz.'. Hierin schrijft hij onder meer: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r58633982">.mw-parser-output .cquote{margin:1.5em 0;padding:0 50px;display:table;position:relative;border-left:none}.mw-parser-output .cquote>:nth-last-child(2){margin-bottom:0}.mw-parser-output .cquote-cite{position:relative;margin:20px -40px 0;text-align:right;font-size:90%}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg{margin-top:0}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before,.mw-parser-output .cquote-cite::after{color:#B2B7F2;font-size:42px;font-family:"Times New Roman",Times,serif;font-weight:bold;position:absolute}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before{content:"“";left:10px;top:-19px}.mw-parser-output .cquote-cite::after{content:"”";right:0;top:-53px;height:0}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg::after{top:-33px}</style> <blockquote class="cquote"> <p><i>De vlakken waarmede wij, als ruimtekunstenaars, onze ontroering realiseeren, zal zij</i> [de schilderkunst] <i>kunnen „bezielen" en tot een wezenlijk bestanddeel der ruimte maken, dat haar inniger en ontroerender kan doen zijn</i>. </p> <div class="cquote-cite">— <a href="/wiki/Jacobus_Johannes_Pieter_Oud" title="Jacobus Johannes Pieter Oud">J.J.P. Oud</a> (4 juni 1916).</div> </blockquote> <p>Een eerste voorzichtige poging in die richting was de opdracht die Oud hem in augustus 1916 gaf om een <a href="/wiki/Glas-in-lood" class="mw-redirect" title="Glas-in-lood">glas-in-loodraam</a> te ontwerpen voor de deur van een burgemeesterswoning in <a href="/wiki/Broek_in_Waterland" title="Broek in Waterland">Broek in Waterland</a>. Voor deze eerste glas-in-lood-compositie ging Van Doesburg te rade bij de Hongaarse kunstenaar <a href="/wiki/Vilmos_Husz%C3%A1r" title="Vilmos Huszár">Vilmos Huszár</a>.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Later zou Oud hem nog bij diverse projecten betrekken, zoals <a href="/wiki/Villa_Allegonda" title="Villa Allegonda">Villa Allegonda</a> in <a href="/wiki/Katwijk_aan_Zee" title="Katwijk aan Zee">Katwijk aan Zee</a>, <a href="/wiki/Vakantiehuis_De_Vonk" title="Vakantiehuis De Vonk">Vakantiehuis De Vonk</a> en woningbouw in de <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdamse</a> wijk <a href="/wiki/Spangen_(Rotterdam)" title="Spangen (Rotterdam)">Spangen</a>. In mei 1916 richtte Van Doesburg een tweede kunstenaarsvereniging op, de <a href="/wiki/Leidsche_Kunstclub_De_Sphinx" title="Leidsche Kunstclub De Sphinx">Leidsche Kunstclub De Sphinx</a>. Op verzoek van Oud werden ook architecten toegelaten. </p><p>Een van de leden van deze vereniging was de Haagse architect <a href="/wiki/Jan_Wils_(architect)" title="Jan Wils (architect)">Jan Wils</a>. Wils had zich op dat moment als volgeling van de Amerikaanse architect <a href="/wiki/Frank_Lloyd_Wright" title="Frank Lloyd Wright">Frank Lloyd Wright</a> op de kaart gezet als een van de meest vooruitstrevende architecten van Nederland en net als Oud betrok Wils Van Doesburg bij een aantal van zijn projecten. Zo ontwierp Van Doesburg in 1917 vijf glas-in-loodramen voor een door Wils ontworpen onderwijzerswoning in <a href="/wiki/Sint_Anthoniepolder" title="Sint Anthoniepolder">Sint Anthoniepolder</a> en kreeg hij van Wils alle vrijheid bij de decoratie van <a href="/wiki/Huis_De_Lange" title="Huis De Lange">Huis De Lange</a> in <a href="/wiki/Alkmaar_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Alkmaar (Nederland)">Alkmaar</a>.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eind 1916 gaf hij op verschillende plaatsen de lezing <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Drie_voordrachten/Het_aesthetisch_beginsel_der_moderne_beeldende_kunst" class="extiw" title="s:Drie voordrachten/Het aesthetisch beginsel der moderne beeldende kunst">Het aesthetisch beginsel in verband met de moderne beeldende kunst</a>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Doesburg--Compositie-IX.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Doesburg--Compositie-IX.jpg/239px-Doesburg--Compositie-IX.jpg" decoding="async" width="239" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Doesburg--Compositie-IX.jpg/359px-Doesburg--Compositie-IX.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Doesburg--Compositie-IX.jpg/479px-Doesburg--Compositie-IX.jpg 2x" data-file-width="883" data-file-height="959" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Compositie_IX_(De_kaartspelers)" class="mw-redirect" title="Compositie IX (De kaartspelers)">Compositie IX (De kaartspelers)</a>.</i> Olieverf op doek. 116 × 106 cm. Den Haag, Gemeentemuseum Den Haag.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_Stijl">De Stijl</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: De Stijl" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: De Stijl"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Via Mondriaan en Huszár leerde hij in 1916 ook de schilder <a href="/wiki/Bart_van_der_Leck" title="Bart van der Leck">Bart van der Leck</a> kennen en samen richtten zij de groep 'bewust abstracten' of 'werkelijk anderen' op, als afscheiding van het naar hun smaak te expressionistische De Anderen.<sup id="cite_ref-referentie5_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-referentie5-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Begin 1917 begon een nieuwe fase in Van Doesburgs oeuvre, de nieuwe beelding of <a href="/wiki/Neoplasticisme" class="mw-redirect" title="Neoplasticisme">neoplasticisme</a>. Onder invloed van zijn nieuwe vriendenkring gebruikte hij alleen nog maar horizontale en verticale lijnen en kleurvlakken, waaruit vrijwel elke 'natuurlijke' invloed verdween. Hoewel deze werken nog steeds uit de waarneembare werkelijkheid zijn ontstaan – zo is zijn <i><a href="/wiki/Compositie_XII_in_zwart_en_wit" title="Compositie XII in zwart en wit">Compositie XII in zwart en wit</a></i> gebaseerd op een landschap, en zijn <i><a href="/wiki/Compositie_in_dissonanten" title="Compositie in dissonanten">Compositie in dissonanten</a></i> op een portret van een vrouw – schijnt Van Doesburg het radicaalst te zijn geweest in zijn opvattingen. Zo meende Lena Milius zich te herinneren dat toen Mondriaan hem een keer in Leiden opzocht en daar <i>L'homme à la pipe</i> (<i><a href="/wiki/Compositie_VI_(op_zwart_fond)" title="Compositie VI (op zwart fond)">Compositie VI</a></i>) zag, hij daar nog niet aan toe was.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In december 1916 vestigde hij zich in <a href="/wiki/Leiden_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Leiden (hoofdbetekenis)">Leiden</a>,<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> waar hij een atelier huurde op het <a href="/wiki/Kort_Galgewater" title="Kort Galgewater">Kort Galgewater</a> 3.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 11 mei 1917 werd de scheiding tussen Van Doesburg en Feis uitgesproken, nadat zij bijna drie jaar gescheiden van elkaar hadden geleefd. Dezelfde maand nog, op 30 mei, trouwde hij met Lena Milius.<sup id="cite_ref-ottevanger1_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-ottevanger1-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In mei 1917 was Van Doesburg bezig met de voorbereiding van een tijdschrift voor de groep 'bewust abstracten'. Hij had toen al de toezegging van Mondriaan en Van der Leck. Een belangrijke impuls was ook een voorschot van fl. 600,- op een toezegging van fl. 3.000,- van de Zwitserse verzamelaar Karl Friedrich Meyer-Fierz, die Van Doesburg in november 1916 leerde kennen. Hij noemde het <i><a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a></i>. 'Het is alleen voor Beeldende Kunst en Kunstnijverheid. Gaat het goed dan breid ik het enorm uit: muziek, literatuur enz.', schreef hij op 19 mei 1917 aan Kok.<sup id="cite_ref-referentie5_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-referentie5-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Door papierschaarste en het zoeken naar adverteerders kwam het eerste nummer van <i>De Stijl</i> pas in oktober uit.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Overige medewerkers van het tijdschrift waren Anthony Kok, J.J.P. Oud, <a href="/wiki/Gino_Severini" title="Gino Severini">Gino Severini</a>, Jan Wils, <a href="/wiki/Robert_van_%27t_Hoff" title="Robert van 't Hoff">Robert van 't Hoff</a>, <a href="/wiki/Huib_Hoste" title="Huib Hoste">Huib Hoste</a> en <a href="/wiki/Georges_Vantongerloo" title="Georges Vantongerloo">Georges Vantongerloo</a>. </p><p>De titel – <i>De</i> Stijl – is een provocatie aan het adres van diegenen die volgens Van Doesburg niet tot de modernen behoorden. Vooral het aan de <a href="/wiki/Amsterdamse_School_(bouwstijl)" title="Amsterdamse School (bouwstijl)">Amsterdamse School</a> verwante tijdschrift <i><a href="/wiki/Wendingen" title="Wendingen">Wendingen</a></i> (redactie <a href="/wiki/Hendrik_Wijdeveld" title="Hendrik Wijdeveld">H.Th. Wijdeveld</a>) moest het vaak ontgelden in Van Doesburgs artikelen. Hij vergeleek het met een stuurloze windwijzer, 'motto you never can tell of zoo de wind waait, waait mijn hoedje'.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Maar ook ten opzichte van de leden van De Stijl was Van Doesburg bijzonder kritisch. Dit leidde tot de nodige conflicten, waardoor de groep al snel uit elkaar viel. Van Doesburg was ervan overtuigd dat het universele het zou winnen van het individuele en dus probeerde hij van De Stijl een collectief te maken. Leden die afweken van de uitgangspunten van De Stijl of niet loyaal genoeg waren werden zonder pardon geroyeerd. </p><p>Van Doesburg was zelf echter ook niet altijd consequent. In het najaar van 1919 zegde hij de communistische schilder <a href="/wiki/Chris_Beekman" title="Chris Beekman">Chris Beekman</a> toe in zijn netwerk een petitie rond te laten gaan om handtekeningen te verzamelen voor een vrij postverkeer met Rusland, aan te bieden aan het Nederlandse parlement. Toen Van Doesburg dit echter verzuimde, liet de eveneens communistische architect Robert van 't Hoff weten niet meer met Van Doesburg als redacteur van <i>De Stijl</i> te kunnen samenwerken.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eerder dat jaar had Van 't Hoff Van Doesburg nog gewezen op de experimentele meubels van <a href="/wiki/Gerrit_Rietveld" title="Gerrit Rietveld">Gerrit Rietveld</a>. Van Doesburg vond dat deze de ideeën van De Stijl in drie dimensies uitdrukten en publiceerde ze in zijn tijdschrift.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Toen Van Doesburg in november 1919, ondanks de afspraak onder de leden van De Stijl alleen nog gezamenlijk te exposeren, toch deel nam aan de Jaarbeurs voor Kunstnijverheid in Amsterdam, was de breuk met Van 't Hoff compleet.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG/171px-Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG" decoding="async" width="171" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG/257px-Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG/342px-Theo_van_Doesburg_Klassiek-Barok-Modern.JPG 2x" data-file-width="527" data-file-height="800" /></a><figcaption><i>Omslag van 'Klassiek-Barok-Modern'</i>. 1920.</figcaption></figure> <p>In november 1918 verscheen <a href="/wiki/Manifest_I_van_De_Stijl" title="Manifest I van De Stijl">Manifest I van De Stijl</a>, waarin werd opgeroepen tot meer internationale samenwerking en een 'wereldkamp tegen de overheersching van het individualisme'. Dit had vrij snel resultaat. Contacten met gelijkgestemde kunstenaars in Italië, Duitsland and België werden gelegd. <a href="/wiki/Jozef_Peeters_(kunstenaar)" title="Jozef Peeters (kunstenaar)">Jozef Peeters</a> nodigde Van Doesburg uit een lezing te houden voor de groep <a href="/wiki/Moderne_Kunst_(kunstenaarsvereniging_uit_Antwerpen)" title="Moderne Kunst (kunstenaarsvereniging uit Antwerpen)">Moderne Kunst</a> in Antwerpen.<sup id="cite_ref-Wintgens2009p11_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens2009p11-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze lezing, getiteld <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Klassiek-Barok-Modern" class="extiw" title="s:Klassiek-Barok-Modern"><i>Klassiek-Barok-Modern</i></a>, is een voorbeeld van de reactie op <a href="/wiki/Hendrik_Petrus_Berlage" title="Hendrik Petrus Berlage">Berlage</a> en 'zijn' Amsterdamsche School, die volgens Van Doesburg het decoratieve, barokke beginsel nooit hadden losgelaten.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg/204px-Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg" decoding="async" width="204" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg/306px-Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg/407px-Theo_and_nelly_van_doesburg.jpg 2x" data-file-width="924" data-file-height="1179" /></a><figcaption><i>Theo en Nelly van Doesburg in het atelier van Mondriaan in Parijs.</i> Voorjaar 1921.</figcaption></figure> <p>Eind februari 1920 reisde hij naar Parijs, waar hij een bezoek bracht aan Mondriaan, die zich daar in 1919 gevestigd had. Hier werd hij voorgesteld aan de invloedrijke Parijse kunsthandelaar <a href="/w/index.php?title=L%C3%A9once_Rosenberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Léonce Rosenberg (de pagina bestaat niet)">Léonce Rosenberg</a> die de leden van De Stijl een architectuurtentoonstelling aanbood in zijn galerie L'Effort Moderne.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook ontmoette hij leden van de Franse kunstenaarsgroep <a href="/wiki/Section_d%27or_/_Puteaux-groep" title="Section d'or / Puteaux-groep">La Section d'Or</a>.<sup id="cite_ref-Wintgens2009p11_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens2009p11-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij die gelegenheid werd hij benoemd tot Nederlandse ambassadeur van La Section d'Or. Daarnaast maakte hij in Parijs voor het eerst van dichtbij kennis met de <a href="/wiki/Dada%C3%AFsme" title="Dadaïsme">dadaïstische</a> activiteiten van <a href="/wiki/Francis_Picabia" title="Francis Picabia">Francis Picabia</a> en <a href="/wiki/Tristan_Tzara" title="Tristan Tzara">Tristan Tzara</a>. Vooral Picabia maakte diepe indruk op Van Doesburg, die hem in het artikel 'Dada' in <i>De Nieuwe Amsterdammer</i> tot voorman van de dada-beweging verklaarde. Pas na een persoonlijke ontmoeting met Tzara in juni 1920 stelde hij zijn mening bij en riep hem uit tot leider van die beweging.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na zijn bezoek aan Parijs vond Van Doesburg het tijd ook aandacht aan de literatuur te besteden en dus publiceerde hij in april 1920 het manifest 'De Literatuur',<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> waarmee hij zijn literaire loopbaan 'afsloot'.<sup id="cite_ref-referentie3_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-referentie3-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Om vervolgens het dadaïsme in <i>De Stijl</i> te kunnen opnemen, zonder Mondriaan en andere leden van De Stijl te zeer van zich te laten vervreemden, gebruikte hij, voor zijn literaire werk, voortaan het <a href="/wiki/Heteroniem" title="Heteroniem">heteroniem</a> <a href="/wiki/I.K._Bonset" title="I.K. Bonset">I.K. Bonset</a>, dat een <a href="/wiki/Anagram" title="Anagram">anagram</a> zou zijn van 'Ik ben sot'.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In mei 1921 voegde hij hieraan het pseudoniem <a href="/wiki/Aldo_Camini" title="Aldo Camini">Aldo Camini</a> toe, dat hij gebruikte voor de publicatie van de anti-narratieve roman <i>Caminoscopie, 'n antiphilosofische levensbeschouwing zonder draad of systeem</i>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg/260px-Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg" decoding="async" width="260" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg/390px-Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg/520px-Postcard_Bauhaus_with_writings_by_Theo_van_Doesburg.jpg 2x" data-file-width="1181" data-file-height="775" /></a><figcaption><i>Briefkaart van Van Doesburg aan Antony Kok</i>. 12 september 1921.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Van_Doesburg_en_het_Bauhaus">Van Doesburg en het Bauhaus</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Van Doesburg en het Bauhaus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Van Doesburg en het Bauhaus"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1920 organiseerde hij namens de Section d'Or een aantal tentoonstellingen in Nederland en België. Tijdens de opening van de tentoonstelling in Den Haag in juli ontmoette hij de toen twintigjarige pianiste <a href="/wiki/Nelly_van_Doesburg" title="Nelly van Doesburg">Nelly van Moorsel</a>, met wie hij, zeer tegen de zin van haar ouders, een relatie begon.<sup id="cite_ref-referentie4_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-referentie4-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In december 1920 had hij in <a href="/wiki/Berlijn_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Berlijn (hoofdbetekenis)">Berlijn</a> een ontmoeting met de directeur van het <a href="/wiki/Bauhaus" title="Bauhaus">Bauhaus</a>, <a href="/wiki/Walter_Gropius" title="Walter Gropius">Walter Gropius</a> en enkele van zijn assistenten en studenten. Tijdens deze bijeenkomst liet Van Doesburg werk zien van De Stijl en Gropius vertelde over de activiteiten van het Bauhaus. De eerste dagen van 1921 verbleef hij op aanraden van Gropius in <a href="/wiki/Weimar_(Th%C3%BCringen)" title="Weimar (Thüringen)">Weimar</a>, waar het Bauhaus zich toen bevond.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het viel Van Doesburg tijdens dit eerste bezoek al op dat binnen het Bauhaus een ambachtelijke en <a href="/wiki/Arts_and_Crafts" class="mw-redirect" title="Arts and Crafts">Arts and Crafts</a>-achtige sfeer hing, ondanks de progressieve houding van Gropius. Van Doesburg stelde vast dat er in Weimar voldoende ruimte was de mensen van het nieuwe te overtuigen.<sup id="cite_ref-Wintgens2009p11_36-2" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens2009p11-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens Van Doesburgs afwezigheid was Nelly van Moorsel van huis weggelopen en in Leiden opgevangen door Oud en Milius. Op 17 maart 1921 begon Van Doesburg met een lezingentour door <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a>, <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a>, <a href="/wiki/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a>, <a href="/wiki/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a>, <a href="/wiki/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> en <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a>, begeleid door Nelly.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierna hebben ze elkaar nooit meer verlaten.<sup id="cite_ref-referentie4_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-referentie4-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table cellpadding="0" cellspacing="0" style="float:right;clear:right; padding:0; margin:0;"> <tbody><tr> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Namenlijst002.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Namenlijst002.jpg/260px-Namenlijst002.jpg" decoding="async" width="260" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Namenlijst002.jpg/390px-Namenlijst002.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Namenlijst002.jpg/520px-Namenlijst002.jpg 2x" data-file-width="1514" data-file-height="1928" /></a><figcaption><i>Namenlijst voor de eerste Stijlcursus in Weimar van maart tot juli 1922.</i></figcaption></figure> </td></tr> <tr> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Allgemeine_Th%C3%BCringer_Tageszeitung_1922-03-29_advertisement_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Allgemeine_Th%C3%BCringer_Tageszeitung_1922-03-29_advertisement_01.jpg/260px-Allgemeine_Th%C3%BCringer_Tageszeitung_1922-03-29_advertisement_01.jpg" decoding="async" width="260" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/Allgemeine_Th%C3%BCringer_Tageszeitung_1922-03-29_advertisement_01.jpg 1.5x" data-file-width="339" data-file-height="272" /></a><figcaption>Aankondiging van de lezing <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/de:Der_Wille_zum_Stil/1" class="extiw" title="s:de:Der Wille zum Stil/1">Der Wille zum Stil</a> in Weimar.</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p>De Europese tournee eindigde in april 1921 in Weimar, waar Van Doesburg zich langere tijd vestigde. De redactie van <i><a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a></i> verhuisde mee, waardoor het een steeds internationaler karakter kreeg.<sup id="cite_ref-Wintgens2009p11_36-3" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens2009p11-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In Weimar bood <a href="/wiki/Bauhaus" title="Bauhaus">Bauhaus</a>-docent Adolf Meyer hem een flat aan en een Bauhaus-student stelde hem zijn atelier ter beschikking. Zomer 1921 organiseerde Van Doesburg zaterdagavond-bijeenkomsten voor studenten en docenten. Winter 1921-1922 gaf hij een privé-cursus De Stijl in zijn atelier aan de Schanzengraben,<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> gevolgd door een openbare Stijlcursus, die van 8 maart tot 8 juli 1922 elke woensdag plaatsvond in het atelier van <a href="/wiki/Karl_Peter_R%C3%B6hl" title="Karl Peter Röhl">Peter Röhl</a>, een van Van Doesburgs vurigste aanhangers. De cursus werd vooral door Bauhaus-studenten bijgewoond en was volgens Van Doesburg een succes. </p><p>Al deze activiteiten wijzen erop dat Van Doesburg graag zag dat het Bauhaus hem als docent in dienst zou nemen. Zijn radicale en vaak tactloze optreden tegenover enkele Bauhaus-docenten maakte dit voor Gropius echter onmogelijk, terwijl hij daarnaast de toch al onzekere positie van het Bauhaus verder aan het wankelen zou kunnen brengen.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gropius was vooral bang dat Van Doesburg ruzie zou krijgen met docent Johannes Itten. Itten en Van Doesburg waren elkaars tegenpolen. "Hij [Van Doesburg] droeg bij voorkeur een zwarte hoed en modieuze pakken. Itten daarentegen [...] ontwierp een soort priestergewaad en schreed daarmee net zo ongegeneerd door Weimar als Van Doesburg met zijn monocle, witte stropdas en zwarte hoed te koop liep (allebei tot verbazing van de burgerij)", weet voormalig Bauhaus-student <a href="/wiki/Werner_Graeff" title="Werner Graeff">Werner Graeff</a> zich later te herinneren.<sup id="cite_ref-Droste_2002:_p._57_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Droste_2002:_p._57-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bovendien wilde het Bauhaus een zo divers mogelijk <a href="/wiki/Curriculum" title="Curriculum">curriculum</a> aanbieden. Van Doesburgs ideeën waren hiervoor te dogmatisch en te zeer gericht op één allesomvattende stijl.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_2009:_p._13_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_2009:_p._13-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg/270px-Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg" decoding="async" width="270" height="418" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg/405px-Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg/540px-Theo_van_Doesburg_Bilanz_des_Bauhauses.jpg 2x" data-file-width="671" data-file-height="1040" /></a><figcaption>'Bilanz des Staatlichen Bauhauses Weimar'. Afkomstig uit <i>Mécano</i>, No 4/5 White, Blanc, Wit, Weiß (1923), achteromslag.</figcaption></figure> <p>Toch krijgt Van Doesburg, mede dankzij zijn Stijlcursus, veel navolging binnen het Bauhaus. Het residentietheater van Weimar, bijvoorbeeld, werd in 1921 op aanwijzing van Van Doesburg door Bauhaus-studenten beschilderd volgens de uitgangspunten van De Stijl,<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Oskar_Schlemmer" title="Oskar Schlemmer">Oskar Schlemmer</a> ontwierp eind 1921 een nieuw en hoekig Bauhaus-vignet en Gropius veranderde het motto van het Bauhaus van 'Kunst en ambacht - een nieuwe eenheid' in 'Kunst en techniek, een nieuwe eenheid',<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> terwijl Itten zijn ontslag indiende. Deze stapsgewijze koerswijziging van het Bauhaus eiste Van Doesburg vrijwel onmiddellijk voor zichzelf op.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En waarschijnlijk terecht, want op pagina 54 van "Bauhaus 1919 - 1933" - een uitgave van Bauhaus-Archiv Museum für Gestaltung - kunnen we lezen: "Der wichtigste Anstoß zur Überwindung des expresionistischen Bauhauses kam von außen, von dem niederländischen Künstler Theo van Doesburg" ("De belangrijkste stoot tot de overwinning op het expressionistische Bauhaus kwam van buiten, van de Nederlandse kunstenaar Theo van Doesburg"). Toch schreef hij in december 1922, terugkijkend op zijn verblijf in Weimar, enigszins gefrustreerd dat er in Duitsland sprake is van een 'zucht naar mystiek en een filosofisch-gebondene en systematisch gekweekte denkwijze' en 'slechts een minstens even sterke systematiek in de uiteenzetting der beeldingsmiddelen en hun toepassing kon deze hinderpalen niet teniet doen'.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In het tijdschrift <a href="/wiki/M%C3%A9cano" title="Mécano">Mécano</a> schreef hij later in 'Bilanz des Staatlichen Bauhauses in Weimar' (eindbalans van het Bauhaus) provocerend: 'Van buiten kwadraat, van binnen <a href="/wiki/Biedermeier" title="Biedermeier">Biedermeier</a>'. Toch stuurt Van Doesburg in 1924 een solidariteitsbetuiging naar het politiek in het nauw gedreven Bauhaus.<sup id="cite_ref-Droste_2002:_p._57_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-Droste_2002:_p._57-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1925 wordt de waardering van het Bauhaus voor Van Doesburg bevestigd met de publicatie van zijn <i>Grondbegrippen der nieuwe beeldende kunst</i> als deel 6 in de serie <i>Bauhausbücher</i>. </p><p>Tijdens zijn verblijf in Weimar hield Van Doesburg zich voornamelijk bezig met architectuur. Zo bleef hij, ondanks de grote afstand, samenwerken met Nederlandse architecten, zoals de Drachtster architect <a href="/wiki/Cees_Rienks_de_Boer" title="Cees Rienks de Boer">Cees Rienks de Boer</a> en <a href="/wiki/Jacobus_Johannes_Pieter_Oud" title="Jacobus Johannes Pieter Oud">Oud</a>. Deze samenwerking bestond uit het maken van kleurontwerpen, het ontwerpen van glas-in-loodramen en in een enkel geval bouwkundig advies. In november 1921 komt de samenwerking met Oud echter tot een abrupt einde. Oud komt tot de overtuiging dat kleur in de architectuur niet overheersend moet zijn en laat Van Doesburgs kleurontwerp overschilderen.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierna zou Oud alleen nog naar eigen inzicht en bij voorkeur voor tijdelijke bebouwing kleur toepassen.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van Doesburg was hier zo boos over dat hij Oud royeerde als lid van De Stijl. In de ingezonden brief <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Theo_van_Doesburg/De_architect_J.J.P._Oud_%22voorganger%22_der_%22kubisten%22_in_de_bouwkunst%3F" class="extiw" title="s:Theo van Doesburg/De architect J.J.P. Oud "voorganger" der "kubisten" in de bouwkunst?">'De architect J.J.P. Oud "voorganger" der "kubisten" in de bouwkunst?'</a> deed hij het zelfs voorkomen alsof Oud al sinds 1918 geen lid meer was. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Constructivistische_Internationale">Constructivistische Internationale</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Constructivistische Internationale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Constructivistische Internationale"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG/260px-International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG" decoding="async" width="260" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG/390px-International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG/520px-International_Congress_of_Progressive_Artists.JPG 2x" data-file-width="1667" data-file-height="1071" /></a><figcaption>Groepsfoto Eerste Congres van de Unie van Internationale Progressieve Kunstenaars in Düsseldorf, mei 1922.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_103.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Theo_van_Doesburg_103.jpg/260px-Theo_van_Doesburg_103.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Theo_van_Doesburg_103.jpg/390px-Theo_van_Doesburg_103.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Theo_van_Doesburg_103.jpg 2x" data-file-width="398" data-file-height="266" /></a><figcaption>Uitnodiging dada-avond Hotel Fürstenhof, 25 september 1922.</figcaption></figure> <p>Voorjaar 1922 gaf Van Doesburg in Berlijn de lezing <i><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/de:Der_Wille_zum_Stil/1" class="extiw" title="s:de:Der Wille zum Stil/1">Der Wille zum Stil</a></i>. Daar leerde hij de Russische kunstenaar <a href="/wiki/El_Lissitzky" title="El Lissitzky">El Lissitzky</a> kennen en vond in hem een belangrijke bondgenoot. Hoewel het Russische <a href="/wiki/Constructivisme_(kunst)" title="Constructivisme (kunst)">constructivisme</a>, waartoe Lissitzky behoorde, anders dan Van Doesburg, wel politiek geëngageerd was, hadden Van Doesburg en de constructivisten vergelijkbare doelen. In het voorjaar van 1922 maakte Van Doesburg samen met <a href="/wiki/Hans_Richter_(kunstenaar)" title="Hans Richter (kunstenaar)">Hans Richter</a> plannen voor de oprichting van een constructivistische internationale, geïnspireerd op de <a href="/wiki/Comintern" class="mw-redirect" title="Comintern">Socialistische Internationale</a>. Op <a href="/wiki/26_mei" title="26 mei">26 mei</a> <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a> vond in Weimar een ontmoeting plaats tussen Van Doesburg, Richter, Lissitzky, <a href="/wiki/Karl_Peter_R%C3%B6hl" title="Karl Peter Röhl">Karl Peter Röhl</a>, <a href="/wiki/Werner_Graeff" title="Werner Graeff">Werner Graeff</a> en <a href="/wiki/Cornelis_van_Eesteren" title="Cornelis van Eesteren">Cornelis van Eesteren</a>, waarbij de IFdK (Internationale Fraktion der Konstruktivisten) werd opgericht. De IFdK trad voor het eerst in de openbaarheid tijdens het congres van de <a href="/wiki/Unie_van_Internationale_Progressieve_Kunstenaars" title="Unie van Internationale Progressieve Kunstenaars">Unie van Internationale Progressieve Kunstenaars</a>, dat van 29-31 mei 1922 in <a href="/wiki/D%C3%BCsseldorf" title="Düsseldorf">Düsseldorf</a> plaatsvond. Het doel van dit congres was te komen tot een belangenvereniging voor moderne kunstenaars, maar volgens de IFdK was de Unie niet progressief genoeg. Vervolgens saboteerde de groep het congres door op dag twee boos weg te lopen.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_2009:_p._13_49-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_2009:_p._13-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na dit congres werd de IFdK opgeheven en besloot Van Doesburg een <a href="/wiki/Constructivistische_Internationale" title="Constructivistische Internationale">'Konstruktivistische Internationale beeldende Arbeidsgemeenschap'</a> op te richten. Hiervoor bracht hij in juli 1922 een bezoek aan het Berlijnse atelier van de Hongaarse kunstenaar in ballingschap <a href="/wiki/L%C3%A1szl%C3%B3_Moholy-Nagy" title="László Moholy-Nagy">László Moholy-Nagy</a>. Moholy-Nagy was verbonden aan het tijdschrift <i><a href="/w/index.php?title=MA_(tijdschrift)&action=edit&redlink=1" class="new" title="MA (tijdschrift) (de pagina bestaat niet)">MA</a></i>, een Hongaars avant-gardetijdschrift dat vanaf 1921 intensief samenwerkte met <i>De Stijl</i>. Op 25 september organiseerde Van Doesburg een congres voor deze gemeenschap. Het congres werd ook bijgewoond door de dadaïsten <a href="/wiki/Tristan_Tzara" title="Tristan Tzara">Tristan Tzara</a>, <a href="/wiki/Hans_Arp" class="mw-redirect" title="Hans Arp">Hans Arp</a>, <a href="/wiki/Kurt_Schwitters" title="Kurt Schwitters">Kurt Schwitters</a> en <a href="/wiki/Raoul_Hausmann" title="Raoul Hausmann">Raoul Hausmann</a>, waardoor het congres de geschiedenis in ging als het 'Internationaal congres van Konstructivisten en Dadaïsten'.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Naar aanleiding van het congres publiceerde de Konstruktivistische Internationale een manifest in <i>De Stijl</i>. Verder bleef de rol van de Internationale beperkt tot het organiseren van enkele tentoonstellingen voor een handvol leden.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vanwege onderlinge meningsverschillen viel de groep al snel uit elkaar. Lissitzky, bijvoorbeeld, kon zich niet vinden in Van Doesburgs 'primitieve utilitarisme'. Als gevolg van het begin van de <a href="/wiki/Hyperinflatie" title="Hyperinflatie">hyperinflatie</a> in Duitsland keerde Van Doesburg, na een kort oponthoud in Berlijn, op 5 december weer terug naar Nederland. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="'Holland_dada'"><span id=".27Holland_dada.27"></span>'Holland dada'</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: 'Holland dada'" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: 'Holland dada'"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de eerste maanden van 1923 trok Van Doesburg samen met <a href="/wiki/Kurt_Schwitters" title="Kurt Schwitters">Kurt Schwitters</a>, <a href="/wiki/Nelly_van_Doesburg" title="Nelly van Doesburg">Nelly van Moorsel</a> en <a href="/wiki/Vilmos_Husz%C3%A1r" title="Vilmos Huszár">Vilmos Huszár</a> door Nederland om <a href="/wiki/Dada" class="mw-redirect" title="Dada">dada</a> te promoten in de zogenaamde <a href="/wiki/Dada-tournee" title="Dada-tournee">Dada-tournee</a>. Op deze avonden begeleidde Van Moorsel als Petro van Doesburg Kurt Schwitters op de piano. Op 12 maart organiseerde hij met Schwitters, Van Moorsel en Huszár een Moderne Soirée in de Haagse dansschool van <a href="/w/index.php?title=Lily_Green&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lily Green (de pagina bestaat niet)">Lily Green</a><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en op 28 maart gaf hij een lezing voor de Sociaal-Anarchistische Jongeren Organisatie, eveneens in Den Haag. Tijdens hun verblijf in Den Haag verbleven Theo en Nelly op de Klimopstraat 18 in het door Jan Wils ontworpen complex <a href="/wiki/Papaverhof" title="Papaverhof">Daal en Berg</a>. Hoewel Wils toen geen lid meer van De Stijl was, was Van Doesburg zeer te spreken over het ontwerp en publiceerde er foto's en tekeningen van in het vijfjarig jubileumnummer van <i>De Stijl</i>.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ondertussen zorgden zijn kleurontwerpen in <a href="/wiki/Drachten" title="Drachten">Drachten</a> voor zoveel commotie, dat hij er zich op 22 december 1922 in de lezing 'De kleur in onze woning' voor kwam verantwoorden.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg/260px-Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg" decoding="async" width="260" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg/390px-Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg/520px-Theo_an_Nelly_van_Doesburg_1923.jpg 2x" data-file-width="1197" data-file-height="756" /></a><figcaption><i>Theo en Nelly van Doesburg werkend aan de maquette van het Maison Particulière, Parijs.</i> 1923.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg/210px-Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg" decoding="async" width="210" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg/315px-Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg/420px-Cornelis_van_Eesteren_and_Theo_van_Doesburg_2.jpg 2x" data-file-width="946" data-file-height="1302" /></a><figcaption><i>Cornelis van Eesteren en Theo van Doesburg in een atelier aan de Rue du Moulin Vert in Parijs</i>. 1923.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg/260px-Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg" decoding="async" width="260" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg/390px-Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg/520px-Van_Doesburg_and_Van_Eesteren_H%C3%B4tel_Particulier_3.jpg 2x" data-file-width="1290" data-file-height="452" /></a><figcaption><i>Hôtel Particulier</i>. 1923.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rosenbergtentoonstelling">Rosenbergtentoonstelling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Rosenbergtentoonstelling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Rosenbergtentoonstelling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 4 mei 1922 ontmoette Van Doesburg in Weimar de bouwkundestudent <a href="/wiki/Cornelis_van_Eesteren" title="Cornelis van Eesteren">Cornelis van Eesteren</a>. Van Eesteren, die als winnaar van de <a href="/wiki/Prix_de_Rome" title="Prix de Rome">Prix de Rome</a> door Centraal- en Oost-Europa reisde, was onder de indruk van Van Doesburgs ideeën en woonde ook de Stijlcursus bij. Van Doesburg moet in hem de ideale vervanger van Oud gezien hebben en nodigde hem uit samen te werken aan de architectuurtentoonstelling die hij voorjaar 1920 aan Léonce Rosenberg beloofd had. Toen Van Eesterens Prix de Rome-toelage niet werd verlengd, zag Van Doesburg kans van Eesteren aan dit project te binden. </p><p>Naast een 'buitenhuis annex cultuurcentrum' (<i>Hotel particulier</i>), ontwierpen Van Doesburg en Van Eesteren een eengezinswoning (<i>Maison particulière</i>) en een atelierwoning (<i>Maison d'artiste</i>) en voorzag Van Doesburg twee eerdere ontwerpen van Van Eesteren van kleur. Gerrit Rietveld had ook een rol het ontwerpproces. Hij maakte de maquette van het <i>Hotel particulier</i>. De ontwerpen werden van 15 oktober tot 15 november 1923 onder de titel <i>Les Architectes du Groupe "De Styl"</i> tentoongesteld in de galerie van Rosenberg, aangevuld door eerdere ontwerpen van <a href="/wiki/Vilmos_Husz%C3%A1r" title="Vilmos Huszár">Vilmos Huszár</a>, <a href="/wiki/Willem_van_Leusden" title="Willem van Leusden">Willem van Leusden</a>, <a href="/wiki/Jacobus_Johannes_Pieter_Oud" title="Jacobus Johannes Pieter Oud">J.J.P. Oud</a>, <a href="/wiki/Ludwig_Mies_van_der_Rohe" title="Ludwig Mies van der Rohe">Ludwig Mies van der Rohe</a> en <a href="/wiki/Jan_Wils_(architect)" title="Jan Wils (architect)">Jan Wils</a>. De ontwerpen waren begin 1924 opnieuw te zien in de <a href="/w/index.php?title=%C3%89cole_sp%C3%A9ciale_d%27architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="École spéciale d'architecture (de pagina bestaat niet)">École spéciale d'architecture</a> in Parijs. Naar aanleiding van beide tentoonstellingen schreef Van Doesburg het vijfde manifest van De Stijl, getiteld <i>Vers une construction collective</i>, een verwijzing naar <a href="/wiki/Le_Corbusier" title="Le Corbusier">Le Corbusiers</a> <i>Vers une architecture</i>. Maar de ontwerpen blijven papieren architectuur en de tentoonstelling wordt matig-positief ontvangen. Volgens De Stijl-kenner Paul Overy had de tentoonstelling echter wel directe invloed op Le Corbusier wat betreft de toepassing van kleur in architectuur en het gebruik van <a href="/wiki/Axonometrie" class="mw-redirect" title="Axonometrie">axonometrische</a> projecties.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Lang duurde de samenwerking met Van Eesteren niet. Na gezamenlijk aan een aantal architectuurprijsvragen te hebben deelgenomen, eindigde in 1926 hun vriendschap.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Elementarisme">Elementarisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Elementarisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Elementarisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 1 februari 1924 vestigden Nelly en Theo zich aan de Avenue Schneider in <a href="/wiki/Clamart" title="Clamart">Clamart</a>, waar ze tot eind 1927 bleven wonen.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In deze periode woonde en werkte ook batikkunstenares <a href="/wiki/Agathe_Wegerif-Gravestein" title="Agathe Wegerif-Gravestein">Agathe Wegerif</a> in het atelier van Van Doesburg; zij verhuisde later net als Nelly en Theo naar Meudon.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Al in de eerste dagen liet Theo voor meer gemak bij bankzaken zijn pseudoniem Theo van Doesburg legaliseren bij het Nederlands consulaat.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hier is Van Doesburg 'bij gebrek aan bouwopdrachten, weer verwoed aan het schilderen geslagen', zo schreef hij op 27 augustus 1925 aan <a href="/wiki/C%C3%A9sar_Domela" title="César Domela">César Domela</a>.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Omstreeks 1925 introduceerde Van Doesburg de diagonaal in zijn werken. Zo creëerde hij een nieuwe richting in zijn oeuvre die hij <a href="/w/index.php?title=Elementarisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elementarisme (de pagina bestaat niet)">elementaristisch</a> noemt, zonder daarbij echter de uitgangspunten van de <a href="/wiki/Nieuwe_beelding" title="Nieuwe beelding">nieuwe beelding</a> los te laten. In zijn serie <i>Contra-Composities</i>, die hij hoofdzakelijk in de periode 1924-1925 maakt, zijn beide stijlen vertegenwoordigd.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Frankrijk was geen gemakkelijke omgeving voor Van Doesburg. Het dadaïsme en de abstracte kunst hadden plaatsgemaakt voor het <a href="/wiki/Surrealisme" title="Surrealisme">surrealisme</a> en de 'terugkeer naar de orde'.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van Doesburg gaf nog wel lezingen. Zo werd hij eind 1924 uitgenodigd in Wenen een lezing te houden over de 'Konsequenties van het Constructivisme',<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en nodigde Bau und Einrichtung hem uit in januari 1925 twee lezingen in Berlijn te geven.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Net als in Weimar probeerde Van Doesburg in Frankrijk 'het nieuwe' af te dwingen. Zo organiseerde hij op 25 oktober 1924 in Parijs een internationaal congres voor moderne kunst met het oog op de <i>Exposition des Arts Décoratifs</i>, die van april tot oktober daaropvolgend in Parijs plaats zou vinden.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van Doesburg had gehoopt dat De Stijl aan deze tentoonstelling deel mocht nemen, maar ondanks een aanmoediging van ambassadeur <a href="/wiki/John_Loudon" title="John Loudon">Loudon</a>, besloot de <a href="/wiki/Tentoonstellingsraad_voor_Bouwkunst_en_Verwante_Kunsten" title="Tentoonstellingsraad voor Bouwkunst en Verwante Kunsten">Tentoonstellingsraad</a> dat niet De Stijl Nederland vertegenwoordigde, maar de <a href="/wiki/Amsterdamse_School_(bouwstijl)" title="Amsterdamse School (bouwstijl)">Amsterdamse School</a>.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de loop van de jaren 20 begon de houding van de Fransen ten opzichte van de abstracte kunst wat te veranderen.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-2" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De <a href="/w/index.php?title=Charles_de_Noailles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles de Noailles (de pagina bestaat niet)">vicomte</a> en <a href="/w/index.php?title=Marie-Laure_Bischoffsheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marie-Laure Bischoffsheim (de pagina bestaat niet)">vicomtesse de Noailles</a> gaven Van Doesburg in het voorjaar van 1925 opdracht een kamer voor het snijden van bloemen te ontwerpen in hun door <a href="/wiki/Robert_Mallet-Stevens" title="Robert Mallet-Stevens">Robert Mallet-Stevens</a> ontworpen villa in <a href="/wiki/Hy%C3%A8res" title="Hyères">Hyères</a>.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van 30 november tot 21 december 1925 organiseerde de <a href="/wiki/Polen" title="Polen">Poolse</a> kunstenaar <a href="/w/index.php?title=Victor-Yanaga_Poznanski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor-Yanaga Poznanski (de pagina bestaat niet)">Victor-Yanaga Poznanski</a> de tentoonstelling <i>Art d'aujourd'hui</i> (Kunst van heden), waar werk te zien was van Van Doesburg, Mondriaan, Huszár, César Domela, <a href="/wiki/Otto_Gustaf_Carlsund" title="Otto Gustaf Carlsund">Otto Gustaf Carlsund</a> en <a href="/wiki/Friedrich_Vordemberge-Gildewart" title="Friedrich Vordemberge-Gildewart">Friedrich Vordemberge-Gildewart</a>. Tijdens de opening werd muziek gespeeld van de Amerikaanse componist <a href="/wiki/George_Antheil" title="George Antheil">George Antheil</a>, die Van Doesburg kort daarvoor tot Stijlmedewerker 'benoemde'.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De tentoonstelling werd positief door de pers ontvangen.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-3" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In dezelfde periode ontwikkelde Van Doesburg zijn Poolse contacten, onder andere met de tijdschriften <i>Blok</i> en <i>Praesens.</i> Uit hun brieven uit de tweede helft van jaren twintig blijkt dat Van Doesburg en zijn Poolse collega's van plan waren om in Warschau een tentoonstelling van De Stijl te organiseren, gepaard met een lezing van Van Doesburg. Om financiële redenen bleek dat onmogelijk te zijn.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg/260px-Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg/390px-Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg/520px-Cin%C3%A9-dancing_Strasbourg_-_Theo_van_Doesburg060611_006.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><i>Ciné-dancing, <a href="/wiki/Aubette_(Straatsburg)" title="Aubette (Straatsburg)">Aubette</a>, Straatsburg</i>. 1927-1928.</figcaption></figure> <p>Rond deze tijd begon tegelijkertijd de relatie met Mondriaan te verslechteren. Persoonlijke en principiële problemen leidden in september 1925 tot het einde van hun vriendschap. Van Doesburg vond echter een nieuwe bondgenoot in <a href="/wiki/Friedrich_Kiesler" title="Friedrich Kiesler">Friedrich Kiesler</a>, die eerder dat jaar met zijn <i>Leger und Träger</i>-tentoonstellingssysteem vertegenwoordigd was op de <i>Exposition des Arts Décoratifs</i>.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-4" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook César Domela en Friedrich Vordemberge-Gildewart sloten zich dat jaar aan bij De Stijl. </p><p>In 1926 werd Van Doesburg door <a href="/wiki/Jean_Arp" title="Jean Arp">Hans Arp</a> en zijn vrouw <a href="/wiki/Sophie_Taeuber-Arp" title="Sophie Taeuber-Arp">Sophie Taeuber-Arp</a> benaderd om hen te helpen bij de herinrichting van het gebouw de <a href="/wiki/Aubette_(Straatsburg)" title="Aubette (Straatsburg)">Aubette</a>, een grote uitgaansgelegenheid in <a href="/wiki/Straatsburg" title="Straatsburg">Straatsburg</a>. Van Doesburg nam al snel de leiding. Najaar 1926 werd het contract gesloten en tegen februari 1927 waren de ontwerpen grotendeels gereed.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze 'nieuwe elementaire [...] interieurs', zoals Van Doesburg ze noemde, behoren in zekere zin tot de 'zuivere monumentale schilderkunst' waarvan hij al in 1918 in het artikel <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/nl:De_Stijl/Jaargang_2/Nummer_1/Aanteekeningen_over_monumentale_kunst" class="extiw" title="s:nl:De Stijl/Jaargang 2/Nummer 1/Aanteekeningen over monumentale kunst">'Aanteekeningen over monumentale kunst'</a> sprak. Hiermee had hij het doel 'den mensch in (inplaats van tegenover) de beeldende kunst te plaatsen' bereikt.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van Doesburg ontwierp ook een speciaal <a href="/wiki/Architype_Aubette" title="Architype Aubette">Aubette-lettertype</a> voor de bewegwijzering in het gebouw en de neo-letters aan het exterieur.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook gaf hij een kwalitatief hoogwaardig uitgevoerd <i>Numéro consacré à l'Aubette, Strasbourg</i> van <i>De Stijl</i> uit. Hiervoor moest hij zich zodanig in de schulden steken, dat het het laatste door hem uitgegeven nummer van <i>De Stijl</i> zou worden. Naast deze uitgave en een artikel van Van Doesburg zelf in <i>Bouwbedrijf</i>, werd de Aubette, tot zijn verdriet, vrijwel geheel door de vakpers genegeerd. Alleen de Amerikaanse architectuurcriticus <a href="/wiki/Henry-Russell_Hitchcock" title="Henry-Russell Hitchcock">Henry-Russell Hitchcock</a> schreef in 1929: 'Here Elementarist painting so dominates the designs that they have little architectural existence' (hier domineert het Elementaristisch schilderen het ontwerp zodanig dat ze weinig architectonische bestaansgrond heeft).<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ook de bezoekers van de Aubette waren niet gecharmeerd van de nieuwe interieurs en de uitbater veranderde de interieurs al snel door het aanbrengen van schrootjes, kunstbloemen en kleurverlichting.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1928 schreef Van Doesburg in zijn dagboek: 'Scheppen is de meest troostelooze en teleurstellende bezigheid, waarmede God den mensch gekastijd heeft'.<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In een brief aan <a href="/wiki/Bart_de_Ligt" title="Bart de Ligt">Bart de Ligt</a> schreef hij dat hij geruïneerd en teleurgesteld uit Straatsburg terugkeerde en weer terug bij af was.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg/260px-Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg" decoding="async" width="260" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg/390px-Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg/520px-Theo_van_Doesburg_Cit%C3%A9_de_Circulation.jpg 2x" data-file-width="1199" data-file-height="1163" /></a><figcaption><i>Cité de Circulation</i>. 1929. <a href="/wiki/Instituut_Collectie_Nederland" title="Instituut Collectie Nederland">ICN</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg/260px-La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg" decoding="async" width="260" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg/390px-La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg/520px-La_maison_Van_Doesburg_Meudon_2.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="876" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Van_Doesburghuis" title="Van Doesburghuis">Van Doesburghuis</a>, Meudon</i> (achterzijde). 1927-1930.</figcaption></figure> <p>Net als in 1923, na de Rosenbergtentoonstelling, begon Van Doesburg na het Aubette-fiasco weer te schilderen. Van juli 1928 tot december 1930 huurde Van Doesburg een atelier in Villa Corot op de Rue d'Arcueil 2 in Parijs.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hij keerde zich tegen het publiek door 'gevoel-' en 'fantasieloze' schilderijen als <a href="/wiki/Aritmetische_compositie" title="Aritmetische compositie">Aritmetische compositie</a> te maken, waar het intuïtieve van De Stijl plaatsmaakte voor harde, controleerbare wiskundige principes.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In oktober 1929 was hij in Nederland in verband met de door Nelly georganiseerde tentoonstelling <i>Expositions sélectes d'art contemporain</i>, waarvoor hij een lezing gaf in het Stedelijk Museum in Amsterdam. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Art_Concret">Art Concret</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Art Concret" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Art Concret"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Art_Concret" title="Art Concret">Art Concret</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>In december <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a> richtte Van Doesburg de groep <a href="/wiki/Art_Concret" title="Art Concret">Art Concret</a> op. In 1924 was bij Van Doesburg het idee ontstaan een stad te ontwerpen in antwoord op <a href="/wiki/Le_Corbusier" title="Le Corbusier">Le Corbusiers</a> <i>Plan Voisin</i>. Hij vond Le Corbusiers ontwerp, hoe revolutionair het ook was, als 'frontale stad' te traditioneel en stelde hier zijn Verkeersstad of <i>La cité de circulation</i> tegenover. De bedoeling was deze in 1925 tentoon te stellen op de <i>Exposition des Arts Décoratifs et Industriels Modernes</i> in Parijs, maar daar is het nooit van gekomen. Omstreeks juli 1929 heeft Van Doesburg dit plan, vermoedelijk in samenwerking met <a href="/wiki/Abraham_Elzas" title="Abraham Elzas">Abraham Elzas</a>, verder uitgewerkt en gepubliceerd in het Duitse tijdschrift <i>Architektur der Gegenwart</i>.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Van 30 april tot midden mei 1930 bezochten Theo en Nelly de Spaanse steden <a href="/wiki/Madrid_(stad)" title="Madrid (stad)">Madrid</a> en <a href="/wiki/Barcelona_(Spanje)" class="mw-redirect" title="Barcelona (Spanje)">Barcelona</a>, waar Van Doesburg een aantal lezingen gaf.<sup id="cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-5" class="reference"><a href="#cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 15 oktober 1930 woonden Theo en Nelly in Parijs een voorstelling bij van het <i><a href="/w/index.php?title=Cirque_Calder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cirque Calder (de pagina bestaat niet)">Cirque Calder</a></i>.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Omstreeks juni 1927 besloot Van Doesburg een huis te bouwen voor zichzelf en Nelly. Nadat hij op 24 november 1928 met Nelly in het huwelijk was getreden,<sup id="cite_ref-ottevanger1_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-ottevanger1-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kochten Theo en Nelly een stuk grond in de Parijse voorstad <a href="/wiki/Meudon" title="Meudon">Meudon</a>. In december 1930 betrok het echtpaar Van Doesburg het huis, tegenwoordig bekend als het <a href="/wiki/Van_Doesburghuis" title="Van Doesburghuis">Van Doesburghuis</a>. Van Doesburg wilde het tot een nieuw centrum van collectieve activiteit maken.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In februari 1931 vond er een bijeenkomst plaats, die, na zijn dood, zou leiden tot de oprichting van de invloedrijke groep <a href="/wiki/Abstraction-Cr%C3%A9ation" title="Abstraction-Création">Abstraction-Création</a>.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kort daarvoor, op 16 juni 1930 trad hij toe tot de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a>.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Voorjaar 1931 werden Van Doesburgs <a href="/wiki/Astma" title="Astma">astma</a>-aanvallen steeds heftiger en er werd door zijn vrienden een inzamelingsactie gehouden zodat hij behandeld kon worden. Eind februari 1931 vertrok hij met Nelly naar het Zwitserse <a href="/wiki/Davos" title="Davos">Davos</a> om van zijn astma te herstellen.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 7 maart daaropvolgend overleed hij echter op 47-jarige leeftijd onverwacht aan een hartstilstand.<sup id="cite_ref-ottevanger1_30-2" class="reference"><a href="#cite_note-ottevanger1-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hij werd hier ook gecremeerd, alleen Nelly van Doesburg en ook Lena Milius waren hierbij aanwezig. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nalatenschap">Nalatenschap</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Nalatenschap" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Nalatenschap"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gedenksteen_Theo_van_Doesburg,_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg/260px-Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg/390px-Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg/520px-Gedenksteen_Theo_van_Doesburg%2C_Teelingstraat_13_te_Utrecht.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2667" /></a><figcaption>Gedenksteen Van Doesburg aan de Telingstraat in Utrecht.</figcaption></figure> <p>Ondanks de belangrijke rol die Van Doesburg heeft gespeeld in de Nederlandse kunsten is hij bij het grote publiek minder bekend dan bijvoorbeeld Piet Mondriaan of Gerrit Rietveld. In de decennia na zijn dood zijn er wel exposities met zijn werk georganiseerd, zoals de grote expositie <i>Van Doesburg and the International Avant-Garde</i> die in 2009 en 2010 in zowel <a href="/wiki/Museum_De_Lakenhal" title="Museum De Lakenhal">De Lakenhal</a> in Leiden was te zien als in de <a href="/wiki/Tate_Modern" title="Tate Modern">Tate Modern</a> in Londen. </p><p>Op 30 augustus 2019 werd, 136 jaar na zijn geboorte, voor zijn geboortehuis aan de Telingstraat in Utrecht een gedenksteen onthuld ter nagedachtenis aan zijn werk met daarop twee regels uit zijn gedicht "Nacht" uit 1906.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Portretten">Portretten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Portretten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Portretten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van Van Doesburg bestaan veel (zelf)portretten. In 1924 nam <a href="/w/index.php?title=Lucia_Moholy-Nagy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lucia Moholy-Nagy (de pagina bestaat niet)">Lucia Moholy-Nagy</a>, de vrouw van <a href="/wiki/L%C3%A1szl%C3%B3_Moholy-Nagy" title="László Moholy-Nagy">László Moholy-Nagy</a>, een serie portretfoto's van hem, <i>en-face</i> (met vlinderstrikje) en <i>en-profil</i> samen met <a href="/wiki/Nelly_van_Doesburg" title="Nelly van Doesburg">Nelly</a>. In hetzelfde jaar maakte de Hongaarse Bauhaus-student <a href="/wiki/S%C3%A1ndor_Bortnyik" title="Sándor Bortnyik">Sándor Bortnyik</a> een satirische collage op Van Doesburg, waarin hij hem 'opsluit' in zijn eigen vierkante <a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a>-constructie. In de achtergrond van deze collages zijn de betonwoningen van <a href="/w/index.php?title=J.A._Pauw&action=edit&redlink=1" class="new" title="J.A. Pauw (de pagina bestaat niet)">Pauw</a> en <a href="/wiki/Johannes_Martinus_van_Hardeveld" class="mw-redirect" title="Johannes Martinus van Hardeveld">Van Hardeveld</a> in <a href="/wiki/Rotterdam-Zuid" title="Rotterdam-Zuid">Rotterdam-Zuid</a> te zien, die Van Doesburg in 1921 in <i>De Stijl</i> publiceerde.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In het depot van het <a href="/wiki/Instituut_Collectie_Nederland" title="Instituut Collectie Nederland">Instituut Collectie Nederland</a> in Rijswijk bevindt zich ook een <a href="/wiki/Dodenmasker" title="Dodenmasker">dodenmasker</a> van Van Doesburg (inventarisnummer AB6039). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Werk">Werk</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Werk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Werk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_werken_van_Theo_van_Doesburg" title="Lijst van werken van Theo van Doesburg">Lijst van werken van Theo van Doesburg</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tentoonstellingen">Tentoonstellingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Tentoonstellingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Tentoonstellingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Exposities_van_Theo_van_Doesburg" title="Exposities van Theo van Doesburg">Exposities van Theo van Doesburg</a></i></div> <p><br /> </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronnen">Bronnen</h2></div> <ul><li>Anoniem (9 oktober 1924) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Anoniem/Zonder_titel/6" class="extiw" title="s:Anoniem/Zonder titel/6">'Op uitnoodiging van het comité van het Muziek- en Theater-feest te Weenen [...]'</a>, <i>Nieuwe Rotterdamsche Courant</i>, Avondblad B, p. 1.</li> <li>Anoniem (14 januari 1925) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Nieuwe_Rotterdamsche_Courant/Jaargang_82/Nummer_14/Avondblad/Op_uitnoodiging_der_%22Bau_und_Einrichtung%22_te_Berlijn" class="extiw" title="s:Nieuwe Rotterdamsche Courant/Jaargang 82/Nummer 14/Avondblad/Op uitnoodiging der "Bau und Einrichtung" te Berlijn">'Op uitnoodiging der „Bau und Einrichtung" te Berlijn [...]'</a>, <i>Nieuwe Rotterdamsche Courant</i>, Avondblad B, p. 2.</li> <li><a href="/wiki/Joost_Baljeu" title="Joost Baljeu">Baljeu, Joost</a> ([1968]) "Die vierte Dimension", in: <i>Theo van Doesburg 1883-1931. Kunsthalle Nürnberg, Marientor 18. April bis 1. Juni 1969, Biennale 1969 Nürnberg; Konstruktive Kunst: Elemente und Prinzipien, Kunsthalle Basel 9. August bis 7. September 1969</i> [tentoonstellingscatalogus], Eindhoven: s.n., pp. 9-15.</li> <li>Baljeu, Joost (1974) <i>Theo van Doesburg</i>, London: Vista, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-289-70358-1" title="Speciaal:Boekbronnen/0-289-70358-1">ISBN 0-289-70358-1</a></span>.</li> <li>Bokhove, Niels (2011) 'Nicolaas Beets & Theo van Doesburg: bien étonnés…', <i>De Utrechtse Boekhouder. Tijdschrift voor Utrechts literair erfgoed</i>, 1e jaargang, nummer 2, pp. 26v.</li> <li>Candela, Iria (2009) "Chronology", in: Gladys Fabre en Doris Wintgens Hötte (red.), <i>Van Doesburg & the international avant-garde. Constructing a new world</i>, [London]: Tate Publishing, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9" title="Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9">ISBN 978-1-85437-872-9</a></span>, pp. 242-245.</li> <li>Doesburg, Theo van (1919) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Drie_voordrachten" class="extiw" title="s:Drie voordrachten"><i>Drie voordrachten over de nieuwe beeldende kunst</i></a>, Amsterdam: Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur.</li> <li>Doesburg, Theo van (september 1919) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/De_Stijl/Jaargang_2/Nummer_11/Aanteekeningen_bij_de_bijlagen" class="extiw" title="s:De Stijl/Jaargang 2/Nummer 11/Aanteekeningen bij de bijlagen">'Aanteekeningen bij een leunstoel van Rietveld'</a>, <i>De Stijl</i>, 2e jaargang, nummer 11, z.p.</li> <li>Doesburg, Theo van (juni 1921) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Theo_van_Doesburg/Rondblik/15" class="extiw" title="s:Theo van Doesburg/Rondblik/15">'Rondblik'</a>, <i>De Stijl</i>, 4e jaargang, nummer 6, pp. 87-92.</li> <li>Doesburg, Theo van (17 februari 1923) <a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Theo_van_Doesburg/De_invloed_van_de_Stijlbeweging_in_Duitschland" class="extiw" title="s:Theo van Doesburg/De invloed van de Stijlbeweging in Duitschland">'De invloed van de Stijlbeweging in Duitschland'</a>, <i>Bouwkundig Weekblad</i>, 44e jaargang, nummer 7, pp. 80-83.</li> <li>Droste, Magdalena (2002). <i>Bauhaus 1919-1933.</i> Köln: Taschen, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/3-8228-2225-6" title="Speciaal:Boekbronnen/3-8228-2225-6">ISBN 3-8228-2225-6</a></span>.</li> <li>Entrop, Marco, "Drie en dertig", <i>De Parelduiker</i> 5 (2002) 2, p. 71v.</li> <li>Faassen, Sjoerd van en Hans Renders: <i>Ik sta helemaal alleen. Theo van Doesburg 1883-1931</i>. Amsterdam, De Bezige Bij, 2022. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789403134314" title="Speciaal:Boekbronnen/9789403134314">ISBN 9789403134314</a></span></li> <li>Faassen, Sjoerd van en Hans Renders, ‘Theo van Doesburg en The Little Review. Een mislukt avontuur in Amerika’, in: <i>Eigenbouwer. Tijdschrift voor de goede smaak</i> 1(2014)2, mei, p. 48-69.</li> <li>Heesen, Hans (2011) 'Het geboortehuis van Theo van Doesburg', <i>De Utrechtse Boekhouder. Tijdschrift voor Utrechts literair erfgoed</i>, 1e jaargang, nummer 2, p. 28.</li> <li>Hoek, Els (redactie; 2000) <i>Theo van Doesburg. Oeuvrecatalogus</i>, Bussum: Uitgeverij Thot, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-6868-255-5" title="Speciaal:Boekbronnen/90-6868-255-5">ISBN 90-6868-255-5</a></span>.</li> <li>Leering, J ([1968]) "Einleitung", in: <i> Theo van Doesburg 1883-1931. Kunsthalle Nürnberg, Marientor 18. April bis 1. Juni 1969, Biennale 1969 Nürnberg. Konstruktive Kunst: Elemente und Prinzipien, Kunsthalle Basel 9. August bis 7. September 1969</i> [tentoonstellingscatalogus], Eindhoven: s.n., pp. 4-8.</li> <li>Ottevanger, Alied (2007) <i>De Stijl in Tilburg. Over de vriendschap tussen Theo van Doesburg en Antony Kok</i>, Amsterdam: Stokerkade, cultuurhistorische uitgeverij, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-79156-01-9" title="Speciaal:Boekbronnen/90-79156-01-9">ISBN 90-79156-01-9</a></span>.</li> <li>Ottevanger, Alied (2008) '<i>De Stijl overal absolute leiding'. De briefwisseling tussen Theo van Doesburg en Antony Kok</i>, Bussum: Uitgeverij Thot, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-90-6868-457-5" title="Speciaal:Boekbronnen/978-90-6868-457-5">ISBN 978-90-6868-457-5</a></span>.</li> <li>Overy, Paul ([1991] 2000) <i>De Stijl</i>, London: Thames and Hudson, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-500-20240-0" title="Speciaal:Boekbronnen/0-500-20240-0">ISBN 0-500-20240-0</a></span>.</li> <li>Reinhartz-Tergau, Elisabeth (1990) <i>J.J.P. Oud. Architect</i>, Rotterdam: De Hef, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-6906-012-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-6906-012-4">ISBN 90-6906-012-4</a></span>.</li> <li><a href="/wiki/Hans_Renders" title="Hans Renders">Renders, Hans</a> en Sjoerd van Faassen, ‘Ik zocht den dood en vond het Leven: een keerpunt in Tilburg. Theo van Doesburg in de jaren 1914-1915’, in: Zacht Lawijd; literair-historisch tijdschrift 13(2014)3, p. 124-159.</li> <li>White, Michael (2009) "Theo van Doesburg: a counter-life", in: Gladys Fabre en Doris Wintgens Hötte (red.), <i>Van Doesburg & the international avant-garde. Constructing a new world</i>, [London]: Tate Publishing, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9" title="Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9">ISBN 978-1-85437-872-9</a></span>, pp. 68-75.</li> <li>Whitford, Frank (1984) <i>Bauhaus</i>, London: Thames & Hudson, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-500-20193-5" title="Speciaal:Boekbronnen/0-500-20193-5">ISBN 0-500-20193-5</a></span>.</li> <li>Wintgens Hötte, Doris (2009) "Van Doesburg tackles the continent: passion, drive & calculation", in: Gladys Fabre en Doris Wintgens Hötte (red.), <i>Van Doesburg & the international avant-garde. Constructing a new world</i>, [London]: Tate Publishing, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9" title="Speciaal:Boekbronnen/978-1-85437-872-9">ISBN 978-1-85437-872-9</a></span>, pp. 10-19.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie over de geboortedatum: Entrop (2002).</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Heesen (2011) en Bokhove (2011).</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2008): pp. 19-20.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2008): pp. 21-23.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 568.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/2024/01/16/verloren-gewaand-naaktschilderij-van-theo-van-doesburg-opgedoken-a4187042">Verloren gewaand naaktschilderij van Theo van Doesburg opgedoken</a>, NRC, Hans Renders, 16 januari 2024</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 335k, p. 121.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2008): pp. 23-26.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-White2009p69-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-White2009p69_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-White2009p69_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-White2009p69_10-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">White (2009): p. 69.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 7.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 11.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p.31, 149.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Zoals op 15 februari (<i>Soiré Intime II</i>). Ronald Peeters. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historietilburg.nl/links%20boeken/De%20Paap%20Inleiding.htm"><i>De Paap van Gramschap. Vier eeuwen schrijven en drukken in Tilburg.</i></a> Tilburg: Boekhandel Gianotten, 1992. Ottevanger (2007): p. 12.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 16.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Theo van Doesburg, Brief aan Antony Kok, 10 november 1915, Ottevanger (2008), p. 106-07.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 151.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 457, p. 159.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 19.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. T6, p. 549.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 23.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 470, pp. 162-163. Ottevanger (2007): p. 23.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Elisabeth Reinhartz-Tergau (1990). <i>J.J.P. Oud. Architect.</i> Rotterdam: De Hef, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-6906-012-4" title="Speciaal:Boekbronnen/90-6906-012-4">ISBN 90-6906-012-4</a></span>, pp. 26, 50.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2008): noot 21, p. 188.</span> </li> <li id="cite_note-referentie5-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-referentie5_26-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-referentie5_26-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 27.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 194.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Pieter A. Scheen. <i>Lexicon Nederlandse beeldend kunstenaars</i>, deel 1. 's-Gravenhage, 1969: p. 662.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 177.</span> </li> <li id="cite_note-ottevanger1-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ottevanger1_30-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ottevanger1_30-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ottevanger1_30-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Alied Ottevanger, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.inghist.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn5/kupper">Küpper, Christiaan Emil Marie</a>, 20-02-2007.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 559, pp. 209-211.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Van Doesburg (juni 1921): p. 87.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Lieske Tibbe, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://repository.ubn.ru.nl:8080/bitstream/2066/27565/1/STIJLBRIEVEN.pdf">Een revolutie gaat aan gekijf ten onder: De Stijl en de 'Russische kwestie', najaar 1919</a>, 2006.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 74. Van Doesburg (september 1919): z.p.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 626, p. 250.</span> </li> <li id="cite_note-Wintgens2009p11-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wintgens2009p11_36-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens2009p11_36-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens2009p11_36-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens2009p11_36-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wintgens Hötte (2009): p. 11.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Manfred_Bock" title="Manfred Bock">Manfred Bock</a>, Vincent van Rossem, Kees Somer. <i>Cornelis van Eesteren, architect, urbanist</i> [deel 1]. Rotterdam: NAi Publishers, Den Haag: EFL Stichting, 2001 (<span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-72469-62-3" title="Speciaal:Boekbronnen/90-72469-62-3">ISBN 90-72469-62-3</a></span>): p. 66.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 343.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): pp. 28, 31.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">'Manifest II van „De Stijl" 1920. De literatuur', <i>De Stijl</i>, 3e jaargang, nummer 6 (april 1920): p. 49-50. Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sdrc.lib.uiowa.edu/dada/De_Stijl/3/6/pages/49.htm">International Dada Archive</a>.</span> </li> <li id="cite_note-referentie3-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-referentie3_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Erik Slagter, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/tekst/kort006isvo01_01/kort006isvo01_01_0079.htm">'Theo van Doesburg / I.K. Bonset 1883-1931'</a>, Anton Korteweg, Murk Salverda (red.), '<i>t Is vol van schatten hier...</i>. Amsterdam: Bezige Bij, 2004.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 153.</span> </li> <li id="cite_note-referentie4-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-referentie4_43-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-referentie4_43-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): p. 36.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">Leering ([1968]): pp. 6-7.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">Baljeu (1974): p. 42.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Wintgens Hötte (2009): p. 12.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Leering ([1968]): p. 8.</span> </li> <li id="cite_note-Droste_2002:_p._57-48"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Droste_2002:_p._57_48-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Droste_2002:_p._57_48-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Droste (2002): p. 57.</span> </li> <li id="cite_note-Wintgens_Hötte_2009:_p._13-49"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_2009:_p._13_49-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_2009:_p._13_49-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wintgens Hötte (2009): p. 13.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">'Rondblik', <i>De Stijl</i>, 4e jaargang, nummer 9 (september 1921): p. 143-144.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">Droste (2002): p. 59.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">Whitford (1984): pp. 116-121.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Theo van Doesburg (17 februari 1923): pp. 80-83.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 671, pp. 291-296.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Reinhartz-Tergau (1990): p. 39.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Ottevanger (2007): pp. 55-56.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Wintgens Hötte (2009): p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat. 682, p. 318. <i>Het Vaderland</i>, dinsdag 13 maart 1923, ochtendblad, p. 3.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 103-104.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 670, pp. 279-290.</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 172, 173, 175.</span> </li> <li id="cite_note-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17-62"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wintgens_Hötte_(2009):_p._17_62-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wintgens Hötte (2009): p. 17.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): p. 563.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biografischwoordenboekgelderland.nl/bio/1_Agathe_Wegerif-Gravestein">Agathe Wegerif-Gravestein</a> 1867-1944, <i>Sierkunstenares,</i> Biografisch Woordenboek Gelderland</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">Brief aan Antony Kok, 5-2-1924, Ottevanger (2008), p. 452</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 765, p. 409.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text">Baljeu ([1968]): p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text">Anoniem (9 oktober 1924): p. 1.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text">Anoniem (14 januari 1925): p. 2.</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text">Anoniem, 'Moderne Kunst', <i>Het Vaderland</i> (zondag 7 september 1924): avondblad, p. 3.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Het Vaderland</i> (20 december 1924): avondblad, p. B2.</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat.nr. 752, pp. 400-4001.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 178.</span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2018_28-38"><span style="font-variant:small-caps;">Michał Wenderski</span> (2018). <cite><i>Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Art Network: Poland, Belgium and the Netherlands</i></cite>. Routledge, pp. 28-38. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9781138493544" title="Speciaal:Boekbronnen/9781138493544">ISBN 9781138493544</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 179-180.</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 185.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 179-180.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 37, 55, 185-186.</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text">Lucette ter Borg, 'Ik voel mij u, o kleur!', <i>de Volkskrant</i>, donderdag 16 maart 2000: p. 26.</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.digischool.nl/ckv1/architectuur/doesburg/doesburg4.htm">Dagboekfragment Van Doesburg over De Aubette</a> (26 augustus 2007)</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 186.</span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat. 823, pp. 497-498.</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 189.</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">Polano (1979): ill. 208, p. 62. Hoek (2000): cat. 844, pp. 521-525.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">Candela (2009): p. 245.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoek (2000): cat. 828, pp. 503-515.</span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): p. 188.</span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 189-190.</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a></span> <span class="reference-text">Overy (2000): pp. 35, 188.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><span style="font-variant:small-caps;">Peter van de Vusse</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ad.nl/utrecht/gedenksteen-voor-kunstenaar-theo-van-doesburg-onthuld-in-utrecht~a70a3384/">Gedenksteen voor kunstenaar Theo van Doesburg onthuld in Utrecht</a>. <i>www.ad.nl</i>. AD Utrecht / De Persgroep (<span class="mw-formatted-date" title="2019-08-30">30 augustus 2019</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-08-30">30 augustus 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text">Polano. (1979): ill. 206 (portret Lucia Moholy-Nagy) en 197 (collage Sándor Bortnyik). Zie voor de betonwoningen van Pauw en Hardeveld <i>De Stijl</i>, 4e jaargang, nummer 12 (december 1921): p. 186.</span> </li> </ol></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style><div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Bibliografische informatie" data-collapsetext="Inklappen" data-expandtext="Uitklappen"><div id="Bibliografische_informatie" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Wikipedia:Bibliografische_informatie" title="Wikipedia:Bibliografische informatie">Bibliografische informatie</a></div><div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content plainlist ta-left"><ul style="column-width:36em"><li><b><a href="/wiki/Bibsys" class="mw-redirect" title="Bibsys">Bibsys</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90192225">90192225</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">Biblioteca Nacional de España</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX908600">XX908600</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">Bibliothèque nationale de France</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb121903814">cb121903814</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121903814">(data)</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biografisch_Portaal" title="Biografisch Portaal">Biografisch Portaal</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biografischportaal.nl/persoon/27184844">27184844</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" title="Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058529356606706">981058529356606706</a></span></li><li><b><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA04276998?l=en">DA04276998</a></span></li><li><b><a href="/w/index.php?title=Dictionary_of_Australian_Artists&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dictionary of Australian Artists (de pagina bestaat niet)">Dictionary of Australian Artists</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.daao.org.au/bio/theo-van-doesburg">theo-van-doesburg</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Digitale_Bibliotheek_voor_de_Nederlandse_Letteren" title="Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren">Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=bons004">bons004</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">Gemeinsame Normdatei</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118526405">118526405</a></span></li><li><b><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">International Standard Name Identifier</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni.org/isni/0000000121291941">0000 0001 2129 1941</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">Library of Congress Control Number</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79133763">n79133763</a></span></li><li><b><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MusicBrainz</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/c5b3f269-d99e-4eb8-85de-258de3815e4c">c5b3f269-d99e-4eb8-85de-258de3815e4c</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Bibliotheek_van_het_Japanse_parlement" title="Bibliotheek van het Japanse parlement">Bibliotheek van het Japanse parlement</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00465669">00465669</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Tsjechi%C3%AB" title="Nationale Bibliotheek van Tsjechië">Nationale Bibliotheek van Tsjechië</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ola2002161497&CON_LNG=ENG">ola2002161497</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_bibliotheek_van_Australi%C3%AB" title="Nationale bibliotheek van Australië">Nationale bibliotheek van Australië</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35039604">35039604</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Isra%C3%ABl" title="Nationale Bibliotheek van Israël">Nationale Bibliotheek van Israël</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007507796705171">987007507796705171</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Polen" title="Nationale Bibliotheek van Polen">Nationale Bibliotheek van Polen</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/a0000001069394">a0000001069394</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_en_Universitaire_bibliotheek_Zagreb" title="Nationale en Universitaire bibliotheek Zagreb">Nationale en Universitaire bibliotheek Zagreb</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000198323&local_base=nsk10">000198323</a></span></li><li><b><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1006" class="extiw" title="d:Property:P1006">Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068701594">068701594</a></span></li><li><b><a href="/wiki/RKD-Nederlands_Instituut_voor_Kunstgeschiedenis" title="RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis">RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/nl/explore/artists/23481">23481</a></span></li><li><b><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/183904">183904</a></span></li><li><b><a href="/wiki/SNAC" title="SNAC">SNAC</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w67q0259">w67q0259</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">Système universitaire de documentation</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/030491517">030491517</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Museum_of_New_Zealand_Te_Papa_Tongarewa" class="mw-redirect" title="Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa">Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://collections.tepapa.govt.nz/agent/4132">4132</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Trove" title="Trove">Trove</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/808944">808944</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Union_List_of_Artist_Names" title="Union List of Artist Names">Union List of Artist Names</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500007926">500007926</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">Virtual International Authority File</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/39646290">39646290</a></span></li><li><b></b> <b><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat</a></b> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/39646290">39646290</a></li></ul></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63829521">.mw-parser-output .zusterprojecten{padding:0;font-size:90%;clear:both;margin:1em 0 -0.5em 0}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein{padding-bottom:5px;font-size:90%}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop{vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-lijst{display:inline;margin-left:0;padding-left:0}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop,.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{display:inline-block;margin:0.4em 0.6em;white-space:nowrap;line-height:1.4em;width:12.5em}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{width:17.5em;max-height:20px}.mw-parser-output .zuster-logo{display:inline-block;text-align:center;width:34px}.mw-parser-output .zuster-tekst{display:inline-block;vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein .zuster-op{display:inline}@media screen and (max-width:720px){.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{max-height:initial;line-height:inherit}}</style> <div class="interProjectTemplate interProject-groot zusterprojecten toccolours noprint"> <div class="zusterprojecten-kop"><b>Op andere <a href="/wiki/Wikimedia_Foundation" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia</a>-projecten</b></div><br /> <ul class="zusterprojecten-lijst"> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="c:Theo van Doesburg">Mediabestanden</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/27px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/36px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="c:Theo van Doesburg"><i><b>Media</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><div class="interProject wikisource mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Hoofdportaal:Kunst/Nederland/20e_eeuw/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="s:Hoofdportaal:Kunst/Nederland/20e eeuw/Theo van Doesburg">Wikisource</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/21px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/32px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/42px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Hoofdportaal:Kunst/Nederland/20e_eeuw/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="s:Hoofdportaal:Kunst/Nederland/20e eeuw/Theo van Doesburg"><i><b>Bronnen</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikisource</div></div></li><div class="interProject wikiquote mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="q:Theo van Doesburg">Wikiquote</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/40px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Theo_van_Doesburg" class="extiw" title="q:Theo van Doesburg"><i><b>Citaten</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikiquote</div></div></li> </ul> </div> <div class="toccolours etalage" style="display:flex; justify-content:space-between; gap:1em; align-items:center; text-align:center; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);"> <div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fairytale_bookmark_golden.svg" class="mw-file-description" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/20px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/30px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/40px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div> <div>Dit artikel is op 9 februari 2012 in <span class="plainlinks" style="color:#0645AD"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&oldid=29474426">deze versie</a></span> opgenomen in de <a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Wikipedia:Etalage">etalage</a>.</div> <div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&oldid=68273309">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&oldid=68273309</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Theo_van_Doesburg" title="Categorie:Theo van Doesburg">Theo van Doesburg</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_architect" title="Categorie:Nederlands architect">Nederlands architect</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_dichter" title="Categorie:Nederlands dichter">Nederlands dichter</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_grafisch_ontwerper" title="Categorie:Nederlands grafisch ontwerper">Nederlands grafisch ontwerper</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_kunstschilder" title="Categorie:Nederlands kunstschilder">Nederlands kunstschilder</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nederlands_interieurarchitect" title="Categorie:Nederlands interieurarchitect">Nederlands interieurarchitect</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Pseudoniem" title="Categorie:Pseudoniem">Pseudoniem</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:20e-eeuws_schilder" title="Categorie:20e-eeuws schilder">20e-eeuws schilder</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:De_Stijl" title="Categorie:De Stijl">De Stijl</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen">Wikipedia:Etalage-artikelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen_uit_2012" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012">Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 20 okt 2024 om 15:37.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Theo_van_Doesburg&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-zntss","wgBackendResponseTime":150,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.454","walltime":"0.559","ppvisitednodes":{"value":4255,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":136465,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":73454,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":41887,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 386.367 1 -total"," 44.77% 172.983 1 Sjabloon:Infobox_kunstenaar"," 43.72% 168.906 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 22.21% 85.804 1 Sjabloon:Wikidata"," 17.62% 68.076 1 Sjabloon:Appendix"," 16.99% 65.641 2 Sjabloon:Bevat"," 12.08% 46.690 1 Sjabloon:References"," 7.86% 30.377 1 Sjabloon:Bibliografische_informatie"," 4.01% 15.503 1 Sjabloon:Zusterproject"," 3.70% 14.306 1 Sjabloon:Citeer_boek"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.129","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5160885,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-66695f89d8-7vgkd","timestamp":"20241119211833","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Theo van Doesburg","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Theo_van_Doesburg","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q160422","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q160422","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-10-11T21:52:17Z","dateModified":"2024-10-20T14:37:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/17\/Theo_van_Doesburg_in_Aubette.jpg","headline":"Nederlands architect, schilder, tekenaar en schrijver (1883\u20131931)"}</script> </body> </html>