CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>IV Murad — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"ba1643d6-2e64-4ec9-a4cf-19f2eaa48601","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"IV_Murad","wgTitle":"IV Murad","wgCurRevisionId":7470609,"wgRevisionId":7470609,"wgArticleId":83058,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[ "Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr","Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr","27 iyulda doğulanlar","1612-ci ildə doğulanlar","27 yaşında vəfat edənlər","8 fevralda vəfat edənlər","1640-cı ildə vəfat edənlər","İstanbulda dəfn olunanlar","Osmanlı xanədanı","Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər","İstanbulda doğulanlar","18 fevralda vəfat edənlər","İstanbulda vəfat edənlər","Osmanlı sultanları","İyulda doğulanlar","9 fevralda vəfat edənlər"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"IV_Murad","wgRelevantArticleId":83058,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az", "pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q174762","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader", "ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/IV._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1561"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/IV._Murat.jpg/800px-IV._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1041"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/IV._Murat.jpg/640px-IV._Murat.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="833"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="IV Murad — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/IV_Murad"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/IV_Murad"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-IV_Murad rootpage-IV_Murad skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">IV Murad</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><table class="infobox" style="width:23.5em; color:black;" data-name="Vəzifəli şəxs"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above infobox-above-color skin-invert-image title" style="background-color:#e6e6fa;color:black;"><b>IV Murad</b></th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"><span data-wikidata-property-id="P1559" class="no-wikidata">مراد رابع</span></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style=""> <span data-wikidata-property-id="P18" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fayl:IV._Murat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/IV._Murat.jpg/250px-IV._Murat.jpg" decoding="async" width="250" height="325" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/IV._Murat.jpg/375px-IV._Murat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/IV._Murat.jpg/500px-IV._Murat.jpg 2x" data-file-width="930" data-file-height="1210" /></a></span></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="nomobile plainlist" style="text-align:center;"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900088">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><div style="margin: auto 5px auto 2px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1844%E2%80%931922).svg" class="mw-file-description" title="bayraq"><img alt="bayraq" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/18px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="18" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/27px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/36px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span></div><span style="width:100%;"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_sultanlar%C4%B1n%C4%B1n_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Osmanlı sultanlarının siyahısı">17-ci Osmanlı Sultanı</a> (<a href="/wiki/Pad%C5%9Fah" title="Padşah">Padşah</a>)</span><div style="margin: auto 2px auto 5px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882%E2%80%931922).svg" class="mw-file-description" title="bayraq2"><img alt="bayraq2" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/18px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="18" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/27px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/36px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 2x" data-file-width="1595" data-file-height="1906" /></a></span></div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span class="nowrap">10 sentyabr 1623 – <span class="nowrap">8 fevral 1640</span></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Əvvəlki</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">I Mustafa</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sonrakı</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Sultan_%C4%B0brahim" class="mw-redirect" title="Sultan İbrahim">İbrahim</a></td></tr> <tr> <th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-header infobox-above-color" style="background:#e6e6fa;color:black;">Şəxsi məlumatlar</th> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Doğum tarixi</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P569" class="no-wikidata"><time class="nowrap date-link bday" datetime="1612-07-27" data-sort-value="1612-07-27"><a href="/wiki/27_iyul" title="27 iyul">27 iyul</a> <a href="/wiki/1612" title="1612">1612</a></time></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Doğum yeri</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P19" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyası</a></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Vəfat tarixi</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P570" class="no-wikidata"><time class="nowrap date-link dday" datetime="1640-02-08" data-sort-value="1640-02-08"><a href="/wiki/8_fevral" title="8 fevral">8 fevral</a> <a href="/wiki/1640" title="1640">1640</a></time> (27 yaşında)</span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Vəfat yeri</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P20" class="no-wikidata"><a href="/wiki/Sultan_%C6%8Fhm%C9%99d_t%C3%BCrb%C9%99si" title="Sultan Əhməd türbəsi">Sultan Əhməd türbəsi</a></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Dəfn yeri</th> <td class="plainlist"> <ul><li><span data-wikidata-claim-id="Q174762$96c1e3bd-1ffb-4e69-b74a-094dceb304d6" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P119"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a></span></span></li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Fəaliyyəti</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-claim-id="Q174762$B2D2E980-6788-44E2-9E8E-69CF95BF27CF" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><a href="/wiki/H%C3%B6kmdar" title="Hökmdar">rəhbər</a></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q174762$AFBA7AC5-06A0-4AE3-BCFD-D676E91E0DD9" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P106"><a href="/wiki/%C5%9Eair" title="Şair">şair</a></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Atası</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P22" class="no-wikidata"><a href="/wiki/I_%C6%8Fhm%C9%99d" title="I Əhməd">I Əhməd</a></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Anası</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P25" class="no-wikidata"><a href="/wiki/Mahpeyk%C9%99r_K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" class="mw-redirect" title="Mahpeykər Kösəm Sultan">Mahpeykər Kösəm Sultan</a></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Həyat yoldaşları</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/Ay%C5%9F%C9%99_Has%C9%99ki_Sultan" class="mw-redirect" title="Ayşə Hasəki Sultan">Ayşə Hasəki Sultan</a><br />Sənubər Hasəki Sultan</td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Uşaqları</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%C6%8Fsm%C9%99han_Qaya_Sultan" title="Əsməhan Qaya Sultan">Əsməhan Qaya Sultan</a><br /><a href="/wiki/Ruqiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Ruqiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Ruqiyə Sultan</a><br /><a href="/wiki/Safiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Safiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Safiyə Sultan</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Ailəsi</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-claim-id="Q174762$66080790-F928-47C9-AB7E-21D3BF9EEC70" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P53"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_xan%C9%99dan%C4%B1" title="Osmanlı xanədanı">Osmanlı xanədanı</a></span></span></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Dini</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P140" class="no-wikidata"><a href="/wiki/S%C3%BCnni" class="mw-redirect" title="Sünni">Sünni</a>, <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a></span></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <hr /></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="skin-invert plainlist" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P109" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fayl:Tughra_of_Murad_IV.JPG" class="mw-file-description"><img alt="İmzanın şəkli" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tughra_of_Murad_IV.JPG/150px-Tughra_of_Murad_IV.JPG" decoding="async" width="150" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tughra_of_Murad_IV.JPG/225px-Tughra_of_Murad_IV.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Tughra_of_Murad_IV.JPG/300px-Tughra_of_Murad_IV.JPG 2x" data-file-width="725" data-file-height="243" /></a></span></span></td> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below infobox-below-color" style="background:#e6e6fa;color:black;;"><span data-wikidata-claim-id="q174762$D74C2E63-7561-4F87-9B83-A4ABAE7C0525" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Murad_IV" title="commons:Category:Murad IV"><img alt="Vikianbarın loqosu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Murad_IV" class="extiw" title="commons:Category:Murad IV">Vikianbarda əlaqəli mediafayllar</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>IV Murad</b> (<i><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_t%C3%BCrkc%C9%99si" title="Osmanlı türkcəsi">osman</a>.</i> <span lang="ota" style="font-style: italic">مراد رابع</span> Murād-i rābi‘; <span data-wikidata-claim-id="q174762$6E4FEAE4-52AD-4179-8DEA-1A274A3E22DD" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap"><a href="/wiki/27_iyul" title="27 iyul">27 iyul</a> <a href="/wiki/1612" title="1612">1612</a></span></span><sup id="cite_ref-_06a2d90bdd580a93_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-_06a2d90bdd580a93-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q174762$679622DF-393D-468D-87C4-349D702F39B8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/Konstantinopol" title="Konstantinopol">Konstantinopol</a></span></span> – <span data-wikidata-claim-id="q174762$D9BE0474-3EC0-4B10-8C4F-412AEC1D4713" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap"><abbr title="yuli təqvimi ilə">8</abbr> <a href="/wiki/18_fevral" title="18 fevral">(18) fevral</a> <a href="/wiki/1640" title="1640">1640</a></span></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q174762$BBE83197-7112-4670-B9F1-6F7C5BD3947D" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P20"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/Konstantinopol" title="Konstantinopol">Konstantinopol</a></span></span>) — 17-ci <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_sultanlar%C4%B1n%C4%B1n_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Osmanlı sultanlarının siyahısı">Osmanlı padşahı</a> və 96-cı <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a> xəlifəsi. <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan</a> və <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> fatehidir. IV Murad 27 iyul 1612-ci il tarixində <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbulda</a> <a href="/wiki/I_%C6%8Fhm%C9%99d" title="I Əhməd">Sultan I Əhmədin</a> və əsl adı Anastasiya olan yunan əsilli <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultanın</a> oğlu olaraq dünyaya gəldi. Böyük qardaşı <a href="/wiki/II_Osman" title="II Osman">Gənc Osmanın</a> <a href="/wiki/Yeddiq%C3%BCll%C9%99_zindanlar%C4%B1" title="Yeddiqüllə zindanları">Yeddiqüllə zindanlarında</a> bir qrup <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri</a> tərəfindən öldürülməsi və daha sonra zorla taxta oturulan əmisi <a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">I Mustafanın</a> müxtəlif intriqalarla yenidən devrilməsi nəticəsində 11 yaşında taxt-tac sahibi oldu.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Murad_IV_minature.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Murad_IV_minature.jpg/200px-Murad_IV_minature.jpg" decoding="async" width="200" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Murad_IV_minature.jpg/300px-Murad_IV_minature.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Murad_IV_minature.jpg/400px-Murad_IV_minature.jpg 2x" data-file-width="736" data-file-height="1010" /></a><figcaption>IV Murada aid miniatür.</figcaption></figure> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Həyatı"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Həyatı</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="#Şahzadəlik_illəri"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Şahzadəlik illəri</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Səltənət_illəri"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Səltənət illəri</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Vəfatı"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Vəfatı</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Fiziki_görünüşü"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Fiziki görünüşü</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Ailəsi"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Ailəsi</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Hərəmxanası"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Hərəmxanası</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Oğlan_uşaqları"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Oğlan uşaqları</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Qız_uşaqları"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Qız uşaqları</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#İstinadlar"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">İstinadlar</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Mənbə"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Mənbə</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#Xarici_keçidlər"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Xarici keçidlər</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Həyatı"><span id="H.C9.99yat.C4.B1"></span>Həyatı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=1" title="Həyatı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həyatı"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şahzadəlik_illəri"><span id=".C5.9Eahzad.C9.99lik_ill.C9.99ri"></span>Şahzadəlik illəri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=2" title="Şahzadəlik illəri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şahzadəlik illəri"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>27 iyul 1612 tarixində <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbulda</a> dünyaya gəlmişdir. İndiki <a href="/wiki/B%C9%99yl%C9%99rb%C9%99yi_Saray%C4%B1" class="mw-redirect" title="Bəylərbəyi Sarayı">Bəylərbəyi sarayının</a> ərazisində yerləşən və vaxtilə <a href="/wiki/II_S%C9%99lim" title="II Səlim">II Səlimin</a> qızı <a href="/wiki/G%C3%B6vh%C9%99rxan_Sultan_(II_S%C9%99limin_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Gövhərxan Sultan (II Səlimin qızı)">Gövhərxan Sultan</a> üçün inşa etdirdiyi sarayda dünyaya gəlmişdir. <a href="/wiki/I_%C6%8Fhm%C9%99d" title="I Əhməd">I Əhməd</a> və <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Mahpeykər Kösəm Sultanın</a> oğludur. Şahzadəlik illəri haqqında mənbələrdə çox məlumat yoxdur. <a href="/wiki/II_Osman" title="II Osman">II Osman</a> hadisələrindən sonra <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Qara_Davud_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qara Davud Paşa">Davud Paşanın</a> tərtibiylə digər qardaşları ilə birlikdə <a href="/wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar" title="Üsküdar">Üsküdara</a> aparılarkən sui-qəsdə məruz qalmış və saray ağalarının müdaxiləsiylə sui-qəsddən xilas olmuşdur. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atai_(Walters_MS_666)_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg/200px-Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg" decoding="async" width="200" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg/300px-Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg/400px-Atai_%28Walters_MS_666%29_-_Sultan_Murad_IV_Receiving_Homage_from_His_Subjects.jpg 2x" data-file-width="1327" data-file-height="1800" /></a><figcaption>IV Muradın 10 sentyabr 1623-cü il tarixli cülus mərasimi.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Səltənət_illəri"><span id="S.C9.99lt.C9.99n.C9.99t_ill.C9.99ri"></span>Səltənət illəri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=3" title="Səltənət illəri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Səltənət illəri"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Əmisi <a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">Sultan Mustafanın</a> əqli zəifliyi səbəbilə dövlət idarəsində yaranan qarışıqlığı həll etmək üçün <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_%C6%8Fli_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Əli Paşa">Kəmankeş Əli Paşa</a> və <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislam</a> <a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Yəhya Əfəndinin</a> tərtib etdiyi saray çevrilişindən sonra yaşının az olmasına baxmayaraq anası <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultanın</a> da təsiri ilə taxta çıxarıldı (10 sentyabr 1623). Ertəsi gün <a href="/wiki/%C6%8Fyyub_Sultan_m%C9%99scidi" title="Əyyub Sultan məscidi">Əyyub Sultan məscidində</a> <a href="/wiki/Mahmud_H%C3%BCdayi" title="Mahmud Hüdayi">Mahmud Hüdayi həzrətlərinin</a> əlindən qılınc qurşandı və 5 gün sonra sünnət edildi. Səltənətinin ilk illərində idarə daha çox anasının təsiri altında olan dövlət adamlarının əlində cəmləndi. 1632-ci ilə qədər dövrün siyasi məsələlərinə qarışmadı. Dövlət idarəsini <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanı</a> edam etdiyi 1632-ci ilin may ayından etibarən ələ aldı. </p><p>Səltənətinin ilk illərində <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_%C6%8Fli_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Əli Paşa">Kəmankeş Əli Paşa</a> dövlət işlərində söz sahibi idi. Dövrün tarixi qaynaqları bu əsnada dövlətin olduqca çətin bir vəziyyətdə olduğunu qeyd edir. Xüsusilə də <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbuldakı</a> başsızlıq regionlardakı idarəçilərin özbaşına hərəkətlərinə səbəb olurdu. Qətlə yetirilən <a href="/wiki/II_Osman" title="II Osman">Sultan Osmanın</a> qanını yerdə qoymamaq üçün <a href="/wiki/%C6%8Frzurum_%C9%99yal%C9%99ti" title="Ərzurum əyaləti">Ərzurumda</a> ayaqlanan və ələ keçirdiyi qalalardakı <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəriləri</a> edam etdirən <a href="/wiki/Abxaz_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Abxaz Mehmed Paşa">Abxaz Mehmed Paşa</a> və <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdaddakı</a> Bəkir Subaşının fəaliyyətləri ciddi problemə çevrilmişdi. <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> qalası gedən siyasi hadisələr nəticəsində <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r" title="Səfəvilər">Səfəvilərin</a> əlinə keçmişdi (1624). <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşanın</a> 1626 tarixli <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> səfərində isə uğur əldə edilmədi. Digər yandan <a href="/wiki/Abxaz_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Abxaz Mehmed Paşa">Abxaz Mehmed Paşa</a> nəhayət ələ keçirilmiş, ancaq IV Murad tərəfindən bağışlanaraq <a href="/wiki/Bosniya_%C9%99yal%C9%99ti" title="Bosniya əyaləti">Bosniya bəylərbəyi</a> təyin olunmuşdu. </p><p>10 iyun 1629 tarixində <a href="/wiki/H%C9%99m%C9%99dan" title="Həmədan">Həmədan</a> və <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> səfərinə çıxan <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşa</a> <a href="/wiki/K%C9%99rb%C9%99la" title="Kərbəla">Kərbəla</a>, <a href="/wiki/N%C9%99c%C9%99f" title="Nəcəf">Nəcəf</a> və <a href="/wiki/Hill%C9%99" title="Hillə">Hillə</a> şəhərlərini zəbt etdi. Şəhrizur qalasını təmir etdirib, bölgədəki tayfaları özünə tabe etdi. 5 may 1630 tarixində <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r" title="Səfəvilər">Səfəvi</a> qüvvələri girdiyi döyüşdə qalib olan <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşa</a> ardından <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> irəlilədi. 6 oktyabr 1630 tarixində başlayan <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> mühasirəsi yenə uğursuz oldu. Bu məğlubiyyət <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşanın</a> vəzifədən alınmasına və yerinə ikinci dəfə <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşanın</a> gətirilməsinə səbəb olmuşdu. </p><p>IV Murad səltənətinin bu dövründə <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropa</a> 30 illik müharibənin səbəb olduğu böhranın içində idi və dini məzhəb problemləri Osmanlı torpaqlarında da özünü büruzə vermişdi. <a href="/wiki/Roma-Katolik_kils%C9%99si" title="Roma-Katolik kilsəsi">Katolik</a> dövlət elçiləri ilə <a href="/wiki/Kalvinizm" title="Kalvinizm">kalvinist</a> dövlət elçiləri arasındakı mübarizəyə səhnə olan <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbulda</a> isə Osmanlı hökuməti <a href="/wiki/Kalvinizm" title="Kalvinizm">kalvinstləri</a> qoruyurdu. Belə ki, <a href="/wiki/Yezuitl%C9%99r_ordeni" title="Yezuitlər ordeni">Yezuit ordeninə</a> mənsub bütün əhali Saqqız adasına sürgün edildi. <a href="/wiki/Transilvaniya" title="Transilvaniya">Ərdəldə</a> isə Betlen Qabor <a href="/wiki/%C4%B0ngilt%C9%99r%C9%99_tarixi" title="İngiltərə tarixi">İngiltərə</a>, <a href="/wiki/Venesiya_respublikas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Venesiya respublikası">Venesiya</a> və <a href="/wiki/Niderland" title="Niderland">Hollandiya</a> kimi dövlətlərin dəstəyini alaraq <a href="/wiki/Habsburqlar" title="Habsburqlar">Habsburqlara</a> qarşı <a href="/wiki/Protestantl%C4%B1q" title="Protestantlıq">protestant</a> hakimləri dəstəkləyirdi. Əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi IV Murad səltənətində də <a href="/wiki/Jitvatorok_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Jitvatorok müqaviləsi">Zitvatorok sülhü</a> yeniləndi. 13 sentyabr 1627 tarixində bağlanan 25 illik sülhlə <a href="/wiki/Avstriya-Macar%C4%B1stan" title="Avstriya-Macarıstan">Avstriya</a>-<a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mperiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Osmanlı İmperiyası">Osmanlı</a> münasibətləri tənzimləndi. </p><p>Bu dövrdə Sultan Murad <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbuldakı</a> əsgərlərin özbaşınalığı, bunu öz mənfəətləri üçün istifadə edən dövlət adamları və əyalətlərdəki üsyanlarla məşğul olacaq dirayətdə deyildi. <a href="/wiki/C%C3%BClus" title="Cülus">Cülusundan</a> sonra ard-arda üsyanlar baş verdi. Əvvəlcə dəftərdar Əbdülkərim Əfəndi, ertəsi il isə <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanın</a> təhriki ilə sabiq <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/G%C3%BCrc%C3%BC_X%C9%99dim_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Gürcü Xədim Mehmed Paşa">Gürcü Mehmed Paşa</a> əleyhinə ayaqlanan <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri</a> və <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahilər</a> <a href="/wiki/Pa%C5%9Fa" title="Paşa">paşanın</a> edamına səbəb oldu. <a href="/wiki/Bal%C4%B1k%C9%99sir_ili" title="Balıkəsir ili">Balıkəsirdə</a> Cənnətoğlu adlı üsyançı bölgədəki əyalət ordusunu məğlub etmiş, dövləti 6 ay boyunca məşğul etsə də, nəhayət, <a href="/wiki/Manisa" title="Manisa">Manisada</a> məğlub edilərək ələ keçirilmişdi (dekabr 1625). Bu çətin illərdə dövlət işlərini <a href="/wiki/Q%C4%B1zlar_a%C4%9Fas%C4%B1" title="Qızlar ağası">Qızlar ağası</a> Əl-hac Mustafa ağa vasitəsilə idarə edən <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultanla</a> oğlu arasında sürtüşmələr baş verirdi. Tez-tez libas dəyişdirib <a href="/wiki/Paytaxt" title="Paytaxt">paytaxt</a> küçələrində gəzən Sultan Murad əhalinin problemləri ilə məşğul olsa da, anası <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultan</a> oğlunu əyləncə və şənliklərlə məşğul edirdi. </p><p>Sultan Muradın idarəni ələ almasına səbəb isə <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşanın</a> edamı və ardından yeni <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşa</a> əleyhinə <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanın</a> təhriki ilə ayaqlanan <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri</a> üsyanı oldu. Üsyançılar 7 fevral 1632 tarixində Atmeydanında (indiki <a href="/wiki/Sultan%C9%99hm%C9%99d_meydan%C4%B1" class="mw-redirect" title="Sultanəhməd meydanı">Sultanəhməd meydanı</a>) toplanıb ard-arda 3 gün saraya gedərək, <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşanın</a> vəzifədən alınmasına səbəb olan <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşa</a>, <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislam</a> <a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Yəhya Əfəndi</a>, <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri ağası</a> Həsən xəlifə və müsahib Musa Çələbinin də daxil olduğu 17 nəfərin edamını tələb etdi. Sultan Murad əvvəlcə soyuqqanlılıqla bu tələbləri qəbul etmədi ancaq <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanın</a> təzyiqi və üsyançıların padşahı taxtı ilə hədələməsi nəticəsində üsyançıların tələb etdiyi bu şəxslərdən yalnız <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşa</a> təslim edildi. Üsyançılar sevimli paşası və bacısı <a href="/wiki/Ay%C5%9F%C9%99_Sultan_(I_%C6%8Fhm%C9%99din_q%C4%B1z%C4%B1)" class="mw-redirect" title="Ayşə Sultan (I Əhmədin qızı)">Ayşə Sultanın</a> əri olan <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşanı</a> sultanın gözləri önündəcə qətlə yetirdilər. Rəvayətə görə, bundan kədərlənən Sultan Murad o gün <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Paşanın</a> intiqamı üçün söz vermiş, ağlayaraq öz otağına çəkilmişdir (<a href="/wiki/10_fevral" title="10 fevral">10 fevral</a>). </p><p>Hadisələrin nəticəsində <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşa</a> üsyançıların istəyilə <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> oldu. Vəzifədən alınan <a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndinin</a> yerinə <a href="/wiki/Ahizad%C9%99_H%C3%BCseyn_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Ahizadə Hüseyn Əfəndi">Ahizadə Hüseyn Əfəndi</a> <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislam</a> seçildi. Sultan Muradın bütün bu hadisələrdə əli olduğuna inandığı <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşanı</a> edam etdirməsi <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanın</a> gözünü qorxutdu. Həm Sultan Muradı zərərsizləşdirmək, həm də digər rəqiblərini aradan qaldırmaq üçün <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşa</a> <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahiləri</a> yenidən təhrik etdi. 11 mart günü <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Hüsrəv Paşanın</a> paytaxta gətirilən kəsik başı isə bu üsyana bəhanə oldu. Ertəsi gün saraya gələn <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri</a> və <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahilər</a> padşahı <a href="/wiki/Ayaq_divan%C4%B1" title="Ayaq divanı">ayaq divanına</a> çağırdı və burada <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri ağası</a> Həsən xəlifənin, müsahib Musa Çələbinin və baş dəftərdar <a href="/wiki/Ni%C4%9Fd%C9%99li_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Niğdəli Mustafa Paşa">Mustafa Paşa</a>nın öldürülməsini tələb etdi. Bundan başqa padşaha inamlarının qalmadığı deyərək şahzadələri (<a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_B%C9%99yazid_(I_%C6%8Fhm%C9%99din_o%C4%9Flu)" title="Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)">Bəyazid</a>, <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_S%C3%BCleyman" title="Şahzadə Süleyman">Süleyman</a>, <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_Qas%C4%B1m" title="Şahzadə Qasım">Qasım</a>, <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">İbrahim</a>) də görmək üçün <a href="/wiki/Topqap%C4%B1_saray%C4%B1#Səadət_darvazası" title="Topqapı sarayı">Babüssəadə qapısı</a> önünə çıxartdırdılar. <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_S%C3%BCleyman" title="Şahzadə Süleyman">Şahzadə Süleyman</a> və <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_B%C9%99yazid_(I_%C6%8Fhm%C9%99din_o%C4%9Flu)" title="Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)">Şahzadə Bəyazidin</a> üsyançıları danlayaraq qovmaları belə bir nəticə vermədi. Üsyançıları yatışdırmaq üçün <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşa</a> və <a href="/wiki/Ahizad%C9%99_H%C3%BCseyn_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Ahizadə Hüseyn Əfəndi">Ahizadə Hüseyn Əfəndi</a> sultana təminat verdi. Ancaq ixtişaşlar davam etdi. Sonda Həsən xəlifə, baş dəftərdar <a href="/wiki/Ni%C4%9Fd%C9%99li_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Niğdəli Mustafa Paşa">Mustafa Paşa</a>, sağ qalması üçün <a href="/wiki/Kaptan-%C4%B1_d%C9%99rya" title="Kaptan-ı dərya">kaptan-ı dərya</a> <a href="/wiki/Canpoladzad%C9%99_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Canpoladzadə Mustafa Paşa">Canpoladoğlu Mustafa Paşa</a>nın təminat verdiyi və sultanın <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşaya</a> əmanət etdiyi Musa Çələbi ələ keçirilərək öldürüldü və cəsədləri Atmeydanındakı çinar ağaclarına asıldı. Üsyançılar bu hadisələrin padşahdakı təsirini və Sultan Muradın bir gün intiqam alacağını başa düşürdülər və bu səbəblə Sultan Muradı devirmək istəyirdilər. Ancaq aralarında taxta kimin çıxarılacağı haqqında anlaşmazlıq olduğu üçün məsələ uzandı. <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">Yeniçəri ağalığına</a> gətirilən Kösə Mehmed ağa isə <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanın</a> və <a href="/wiki/Canpoladzad%C9%99_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Canpoladzadə Mustafa Paşa">Canpoladoğlu Mustafa Paşa</a>nın tərtiblərini Sultan Murada xəbər verirdi. Alınan tədbirlə saray çevrilişinin qarşısı alındı ancaq paytaxtdakı ixtişaşlar bitməmişdi. Paytaxtdakı qarışıqlıqlarla yanaşı <a href="/wiki/Manisa" title="Manisa">Manisa</a>, <a href="/wiki/Bal%C4%B1k%C9%99sir_ili" title="Balıkəsir ili">Balıkəsir</a> və <a href="/wiki/Berqama" title="Berqama">Berqama</a> bölgələrində üsyan edən İlyas Paşanı da dəstəkləyən <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşa</a> Sultan Muradın əsas hədəfinə çevrildi. Sultan Murad 18 may 1632 günü divan məclisinin ardından <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Rəcəb Paşanı</a> saraya çağırdı və burada onu edam etdirdi. Yerinə <a href="/wiki/Daban%C4%B1yasd%C4%B1_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Dabanıyasdı Mehmed Paşa">Dabanıyasdı Mehmed Paşa</a> <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədarətə</a> gətirdi. Sultan Muradın bu ani müdaxiləsi üsyançı <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahiləri</a> heyrətləndirdi. 8 iyun <a href="/wiki/%C3%87%C9%99r%C5%9F%C9%99nb%C9%99" title="Çərşənbə">çərşənbə günü</a> <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahilər</a> <a href="/wiki/Oxmeydan%C4%B1" title="Oxmeydanı">Oxmeydanında</a> toplandı və onlara verilən vəzifələrin rəsmiləşdirilməsini tələb etdilər. Ancaq <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəmin</a> buna zidd olan bir fərmanı padşaha təqdim etməsi üsyançıları qəzəbləndirdi və onlar Atmeydanına gələrək saraya elçi göndərdilər. Bütün bu tələbləri sonlandırmaq üçün Sultan Murad Sənan Paşa köşkündə <a href="/wiki/Ayaq_divan%C4%B1" title="Ayaq divanı">ayaq divanı</a> çağırdı və bütün <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəri</a>, <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahi</a> ağalarını, üləma və dövlət adamlarını burada topladı. Bütün bu şəxslər dövlətə və sultana sədaqət üçün <a href="/wiki/Quran" title="Quran">Qurana</a> and içdilər. Ardından bir sənəd hazırlayıb bütün bu şəxslərə imzalatdı. Həmin sənədi <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> və <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislamdan</a> başqa vəzir Hüseyn Paşa ilə <a href="/wiki/Bayram_Pa%C5%9Fa" title="Bayram Paşa">Bayram Paşalara</a> da imzalatdırdı. Sənan Paşa köşkündəki bu məclisdən <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahilər</a> narazı qalsa da, <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçərilərin</a> padşaha sadiq olması üsyankar <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahiləri</a> çətin vəziyyətə saldı. Sultan Murad əvvəlcə sipahi ağası Cəfər ağa və silahdar Əhməd ağanı divana çağırıb aralarındakı üsyankarları dərhal təslim etmələrini tələb etdi. Əmrinə qarşı çıxan Əhməd ağanı isə oradaca edam etdirdi. Sənan Paşa köşkündəki məclisdən iki gün sonra <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəmin</a> sarayında keçirilən iclasda <a href="/wiki/Ahizad%C9%99_H%C3%BCseyn_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Ahizadə Hüseyn Əfəndi">Ahizadə Hüseyn Əfəndi</a> <a href="/wiki/Sipahil%C9%99r" title="Sipahilər">sipahiləri</a> çağıraraq onlara nəsihətlər verdi. Bunun ardından <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbulda</a> və əyalətlərdə üsyankarlığa davam edənlər təqib edilərək öldürüldü. 1632-ci ilin iyulunda tələb edilən vəzifələr bərabər şəkildə bölüşdürüldü və beləliklə, sipahi ocağı nizama salındı. Mərkəzdə üsyankar sipahilərin aradan qaldırılmasından sonra növbə əyalətlərə gəldi. İndiki <a href="/wiki/Livan" title="Livan">Livan</a> ərazisində ayaqlanan Dürzi əmiri Manoğlu Fəxrəddinin üsyanı yatırıldı (1635). </p><p>Bu əsnada <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> limanındakı bir gəmidən başlayaraq paytaxta yayılan şiddətli yanğın şəhərin beşdə birini külə çevirmişdi (2 sentyabr 1633). <a href="/wiki/Katib_%C3%87%C9%99l%C9%99bi" title="Katib Çələbi">Katib Çələbi</a> yanğının səbəb olduğu itkilərin böyük olduğunu qeyd edir. Bu yanğın bir çox şayələrə yol açdı. Xüsusilə də, qəhvəxanalarda gedən söz-söhbətlərin qarşısını almaq üçün, <a href="/wiki/Q%C9%99hv%C9%99" title="Qəhvə">qəhvə</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCt%C3%BCn" title="Tütün">tütünü</a> haram sayan Qazızadə Mehmed Əfəndinin də təhriki ilə bütün qəhvəxanalar dağıdıldı. </p><p>1633-cü ilin dekabrında baş tutan <a href="/wiki/Bursa" title="Bursa">Bursa</a> səyahəti əsnasında <a href="/wiki/%C4%B0znik" title="İznik">İznik</a> <a href="/wiki/Qaz%C4%B1" title="Qazı">qazısını</a> yolların təmirsiz olması səbəbilə edam etdirən Sultan Murad bu hadisədən sonra üləma zümrəsinin nifrətini qazandı. Elm adamlarının verilən bir ziyafətdə bir araya gəlməsi xəbərindən çəkinən <a href="/wiki/Valid%C9%99_sultan" title="Validə sultan">Validə</a> <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultan</a> bunun saray çevrilişi üçün planlaşdırıldığını başa düşdü və dərhal <a href="/wiki/Bursa" title="Bursa">Bursadakı</a> oğluna məktub yazaraq onu paytaxta çağırdı. 6 yanvar günü xəbəri alan Sultan Murad dərhal yola düşdü və <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> gələrək <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislamı</a> vəzifədən alaraq <a href="/wiki/Kipr_(ada)" title="Kipr (ada)">Kipr adasına</a> sürgün etdi. </p><p>Ancaq hirsini soyuda bilməyən Sultan Murad <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislamı</a> aparan gəmini geri çağırdaraq onu edam etdirmişdir (7 yanvar 1634). Osmanlı tarixində ilk dəfə <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislam</a> edam edən Sultan Murad bununla əhalinin və üləma zümrəsinin ona olan nifrətini artırdı. </p><p>Sultan Murad dövründə <a href="/wiki/Kr%C4%B1m_xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Krım xanlığı">Krım xanlığı</a>, <a href="/wiki/Kazak" class="mw-redirect" title="Kazak">kazaklar</a> və <a href="/wiki/%C3%87ar_Rusiyas%C4%B1" title="Çar Rusiyası">Rus çarlığı</a> ilə bağlı bəzi məsələlər baş versə də, bu problemlər sülhlə həll olundu. Özi sancaqbəyi Murtuz Paşanın <a href="/wiki/Polyaklar" title="Polyaklar">polyaklarla</a> bağladığı sülhə görə (9 sentyabr 1630), <a href="/wiki/Re%C3%A7_Pospolita" title="Reç Pospolita">Lehistan krallığı</a> <a href="/wiki/Kr%C4%B1m_xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Krım xanlığı">Krım xanlığına</a> vergi ödəməyi və <a href="/wiki/Kazak" class="mw-redirect" title="Kazak">kazakların</a> işğal etdiyi əraziləri geri qaytarmağı qəbul etdi. Ancaq bir müddət sonra münasibətlər yenidən korlandı və Sultan Murad <a href="/wiki/Re%C3%A7_Pospolita" title="Reç Pospolita">Lehistana</a> qarşı yardım istəyən <a href="/wiki/%C3%87ar_Rusiyas%C4%B1" title="Çar Rusiyası">rus çarı</a> Mixail Romanova müsbət cavab verdi. <a href="/wiki/Re%C3%A7_Pospolita" title="Reç Pospolita">Lehistan</a> torpaqlarına girən <a href="/wiki/Abxaz_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Abxaz Mehmed Paşa">Abxaz Mehmed Paşa</a> Kamaniçe qalası önlərinə gəldi (22 oktyabr 1633). İki tərəf arasında sülh müzakirələri nəticə vermədiyinə görə, Özi sancaqbəyi Murtuz Paşa sərdar təyin edildi, <a href="/wiki/Abxaz_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Abxaz Mehmed Paşa">Abxaz Mehmed Paşa</a> isə sultanın yanına — <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnəyə</a> gəldi (15 aprel 1634). <a href="/wiki/Ruslar" title="Ruslar">Rusların</a> <a href="/wiki/Re%C3%A7_Pospolita" title="Reç Pospolita">Lehistana</a> tərtiblədiyi hücumların ardından yenidən sülh müzakirələri başladı. Ancaq Sultan Muradın şərq səfərinə hazırlaşması səbəbilə bu dəfə sülh müzakirələrinə müsbət cavab verildi və sultan <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnədən</a> ayrıldı (27 iyul 1634). <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> gəldikdən sonra hazırlıq gördüyü şərq səfərinə çıxmazdan öncə paytaxtda <a href="/wiki/Alkoqollu_i%C3%A7kil%C9%99r" title="Alkoqollu içkilər">alkaqol</a> qadağasını tədbiq etdi (5 avqust 1634). </p><p>Dövlət idarəsini tamamilə əlinə alan Sultan Murad ilk səfəri olan <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan</a> səfərinə çıxdı. 1632-ci ildə <a href="/wiki/I_%C5%9Eah_S%C9%99fi" class="mw-redirect" title="I Şah Səfi">Şah Səfinin</a> <a href="/wiki/G%C3%BCrc%C3%BCstan" title="Gürcüstan">Gürcüstanı</a> işğal edib <a href="/wiki/Van_qalas%C4%B1" title="Van qalası">Van qalasını</a> mühasirəyə almasının ardından Murtuz Paşa <a href="/wiki/Van_qalas%C4%B1" title="Van qalası">Van qalasının</a> mühafizəsi ilə vəzifələndirildi və <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Daban%C4%B1yasd%C4%B1_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Dabanıyasdı Mehmed Paşa">Mehmed Paşa</a> idarəsindəki <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu" title="Osmanlı ordusu">Osmanlı ordusu</a> <a href="/wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar" title="Üsküdar">Üsküdara</a> irəlilədi (15 oktyabr 1633). Həmin gün <a href="/wiki/Van_qalas%C4%B1" title="Van qalası">Van qalası</a> mühasirədən azad oldu və sərdar yola davam edərək <a href="/wiki/H%C9%99l%C9%99b_%C9%99yal%C9%99ti" title="Hələb əyaləti">Hələbə</a>, oradan isə ayaqlanan <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ril%C9%99r" class="mw-redirect" title="Yeniçərilər">yeniçəriləri</a> yatırtmaq üçün <a href="/wiki/Diyarb%C9%99kir_%C9%99yal%C9%99ti" title="Diyarbəkir əyaləti">Diyarbəkirə</a> gəldi. Bu əsnada paytaxta vəziyyət dəyişmişdi. Sultan Murad yaxın adamı olan <a href="/wiki/Abxaz_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Abxaz Mehmed Paşa">Abxaz Mehmed Paşanı</a> və şair <a href="/w/index.php?title=N%C9%99fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nəfi (səhifə mövcud deyil)">Nəfini</a> edam etdirmişdi. </p><p>Sultan Muradın ilk səfəri ələ keçirdiyi qalanın adıyla <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan</a> səfəri adlanır. <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">Şeyxülislam</a> <a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Yəhya Əfəndi</a> ilə birlikdə 28 mart 1635 tarixində <a href="/wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar" title="Üsküdar">Üsküdardan</a> yola çıxan Sultan Murad yol boyunca vəzifələrini yerinə yetirməyən bəzi <a href="/wiki/Qaz%C4%B1" title="Qazı">qazıları</a>, <a href="/wiki/V%C9%99zir" title="Vəzir">vəzirləri</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCt%C3%BCn" title="Tütün">tütün</a> istifadə edənləri edam etdirmişdir. <a href="/wiki/Bayburt" title="Bayburt">Bayburt</a> yaxınlığında <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Daban%C4%B1yasd%C4%B1_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Dabanıyasdı Mehmed Paşa">Mehmed Paşa</a> ilə görüşən Sultan Murad ordunun rəhbərliyini ələ alıb <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi" class="mw-redirect" title="Səfəvi">Səfəvi</a> sərhəddi hesab edilən <a href="/wiki/Qars" title="Qars">Qars qalasına</a> doğru irəlilədi (17 iyul 1635). Qaynaqların verdiyi məlumata görə bu əsnada <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu" title="Osmanlı ordusu">Osmanlı ordusu</a> 200 min əsgər və 125 <a href="/wiki/D%C3%B6y%C3%BC%C5%9F_topu" title="Döyüş topu">döyüş topu</a> ilə <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi" class="mw-redirect" title="Səfəvi">Səfəvi</a> torpaqlarına daxil olurdu. 26 iyulda <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan qalası</a> önlərinə gələn Sultan Murad öz çadırını qalaya yaxın bir yüksəklikdə qurdurdu və bu təpəlik sonralar Hünkar yüksəkliyi adlandı. 11 günlük müdafiənin ardından <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan qalası</a> təslim oldu (8 avqust). Padşah qalanın hakimi <a href="/wiki/T%C9%99hmasibqulu_xan_A%C4%9Fcaqoyunlu-Qacar" title="Təhmasibqulu xan Ağcaqoyunlu-Qacar">Əmirgünə oğlu Təhmasibqulu xanı</a> möhtəşəm bir mərasimlə qəbul etdi və şahın müdafiə üçün göndərdiyi Mir Fəttah idarəsindəki <a href="/wiki/Mazandaranl%C4%B1lar" title="Mazandaranlılar">Mazandaranlı</a> tüfəngçiləri azad edərək qalanın bərpa edilməsini əmr etdi. Anası ilə birlikdə təslim olan <a href="/wiki/T%C9%99hmasibqulu_xan_A%C4%9Fcaqoyunlu-Qacar" title="Təhmasibqulu xan Ağcaqoyunlu-Qacar">Təhmasibqulu xan</a> <a href="/wiki/H%C9%99l%C9%99b_%C9%99yal%C9%99ti" title="Hələb əyaləti">Hələb bəylərbəyi</a> təyin edildi. Sünniliyi qəbul edib Yusif Paşa adını alsa da, ömrünün sonuna qədər <a href="/wiki/T%C9%99hmasibqulu_xan_A%C4%9Fcaqoyunlu-Qacar" title="Təhmasibqulu xan Ağcaqoyunlu-Qacar">Əmirgünəoğlu</a> olaraq tanınmışdır. İki ay burada qaldıqdan sonra gələn şikayətlər səbəbilə paytaxta çağırılmış, burada ona vəzirlik rütbəsilə birlikdə <a href="/wiki/Bosfor_bo%C4%9Faz%C4%B1" class="mw-redirect" title="Bosfor boğazı">İstanbul boğazı</a> sahilində böyük bir bağça (Firidun Paşa bağçası, indiki Əmirgan) və bir saray təsis edildi. </p><p>Sultan Murad Kənan Paşa idarəsindəki qüvvələri Ahıska qalasının işğaldan azad olunması üçün göndərdikdən sonra <a href="/wiki/T%C9%99briz" title="Təbriz">Təbrizə</a> irəlilədi. Ancaq <a href="/wiki/Xoy" title="Xoy">Xoy</a> yaxınlığında xəstələndi və <a href="/wiki/K%C9%99cav%C9%99" title="Kəcavə">kəcavəyə</a> alındı. Bu əsnada paytaxtdan gələn xəbərlərlə anasının saray çevrilişi hazırlığında olduğunu öyrəndi və paytaxtdakı qardaşları <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_S%C3%BCleyman" title="Şahzadə Süleyman">Şahzadə Süleyman</a> və <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_B%C9%99yazid_(I_%C6%8Fhm%C9%99din_o%C4%9Flu)" title="Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu)">Şahzadə Bəyazidin</a> edam edilməsini əmr etdi (27 avqust). <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvanın</a> fəthi xəbərinin <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> gəlməsi və 4 gecə davam edən şənliklərin ilk günü təxminən 25 yaşlarındakı şahzadələr edam edildi. Sultan Murad 11 sentyabrda <a href="/wiki/T%C9%99briz" title="Təbriz">Təbrizə</a> çatdı ancaq şəhər boşaldılmışdı. <a href="/wiki/T%C9%99briz" title="Təbriz">Təbrizi</a> tamamilə darmadağın edən Sultan Murad <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislamın</a> müdaxiləsi ilə <a href="/wiki/Cahan%C5%9Fah_m%C9%99scidi" class="mw-redirect" title="Cahanşah məscidi">Cahanşah</a> və <a href="/wiki/Sultan_H%C9%99s%C9%99n_m%C9%99scidi" title="Sultan Həsən məscidi">Sultan Həsən</a> məscidlərinə toxunmadı. Qışın gəlişi və xəstəliyinin ağırlaşması səbəbilə geri döndü. <a href="/wiki/%C4%B0zmit" title="İzmit">İzmitdə</a> onu Axısqa ilə yanaşı bir neçə qalanı da ələ keçirən Kənan Paşa ilə <a href="/wiki/T%C9%99hmasibqulu_xan_A%C4%9Fcaqoyunlu-Qacar" title="Təhmasibqulu xan Ağcaqoyunlu-Qacar">Əmirgünəoğlu</a> qarşıladı. Sultan Murad <a href="/wiki/%C4%B0zmit" title="İzmit">İzmitdən</a> gəmiylə yola çıxdı (17 dekabr 1635 <a href="/wiki/%C3%87%C9%99r%C5%9F%C9%99nb%C9%99_ax%C5%9Fam%C4%B1" title="Çərşənbə axşamı">çərşənbə axşamı</a> günü) və <a href="/wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar" title="Üsküdar">Üsküdara</a> gəldi. Ardından <a href="/wiki/C%C3%BCm%C9%99_ax%C5%9Fam%C4%B1" title="Cümə axşamı">cümə axşamı</a> günü böyük bir mərasimlə <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> daxil oldu. </p><p>Buna baxmayaraq <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu" title="Osmanlı ordusu">Osmanlı ordusunun</a> çəkilməsinin ardından <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan qalası</a> yenidən <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r" title="Səfəvilər">Səfəvilərin</a> əlinə keçdi (1 aprel 1636). <a href="/wiki/I_%C5%9Eah_S%C9%99fi" class="mw-redirect" title="I Şah Səfi">Şah Səfi</a> <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvanı</a> geri aldıqdan sonra Kiçik Əhməd Paşanı məğlub etdi və ardından Maqsud xanı elçi olaraq <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> göndərdi. Ancaq Sultan Murad elçiyə cavabın <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdadda</a> veriləcəyini deyib yeni bir səfər hazırlığına başladı. Səfərə çıxmazdan əvvəl taxt üçün təhlükə hesab etdiyi qardaşı <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_Qas%C4%B1m" title="Şahzadə Qasım">Şahzadə Qasımı</a> edam etdirdi və 8 may 1638 tarixində <a href="/wiki/%C5%9Eeyx%C3%BClislam" title="Şeyxülislam">şeyxülislam</a> <a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Yəhya Əfəndi</a> və <a href="/wiki/Kaptan-%C4%B1_d%C9%99rya" title="Kaptan-ı dərya">kaptan-ı dərya</a> <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Mustafa Paşa">Mustafa Paşa</a> ilə birlikdə yola çıxdı. Bu əsnada özünü <a href="/wiki/Mehdi" title="Mehdi">Mehdi</a> elan edən Şeyx Əhməd <a href="/wiki/Sakarya_ili" title="Sakarya ili">Sakaryada</a> ələ keçirilərək öldürüldü. <a href="/wiki/Urfa" class="mw-redirect" title="Urfa">Urfa</a> yaxınlığında vəfat edən <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/Bayram_Pa%C5%9Fa" title="Bayram Paşa">Bayram Paşanın</a> yerinə <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədarətə</a> <a href="/wiki/T%C9%99yyar_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Təyyar Mehmed Paşa">Təyyar Mehmed Paşa</a> gətirildi. 6 noyabrda <a href="/wiki/Mosul" title="Mosul">Mosula</a> çatan Sultan Murad 15 noyabrda <a href="/wiki/%C6%8Fbu_H%C9%99nif%C9%99" title="Əbu Hənifə">Əbu Hənifə türbəsi</a> yaxınlığında çadırını qurdu. Qalanın alınmasından bir gün əvvəl <a href="/wiki/T%C9%99yyar_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Təyyar Mehmed Paşa">Təyyar Mehmed Paşa</a> hücumlar əsnasında <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99hid" title="Şəhid">şəhid</a> düşdü. Yerinə <a href="/wiki/Kaptan-%C4%B1_d%C9%99rya" title="Kaptan-ı dərya">kaptan-ı dərya</a> <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Mustafa Paşa">Mustafa Paşa</a> <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədarətə</a> gətirildi. Ertəsi gün (24 dekabr 1638 <a href="/wiki/C%C3%BCm%C9%99" title="Cümə">cümə</a> günü) qala hakimi Bektaş xan qalanı təslim etdi. </p><p>Sultan Murad fəthin ardından qalanın, <a href="/wiki/%C6%8Fbu_H%C9%99nif%C9%99" title="Əbu Hənifə">Əbu Hənifə</a> və <a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BClqadir_Gilani" title="Əbdülqadir Gilani">Əbdülqadir Gilaninin</a> türbələrinin təmiriylə məşğul oldu. <a href="/wiki/%C6%8Fbu_H%C9%99nif%C9%99" title="Əbu Hənifə">Əbu Hənifə</a> türbəsini ziyarət etdi və <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəmi</a> burada qoyub 17 yanvar 1639 günü <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> doğru yola çıxdı. <a href="/wiki/Mosul" title="Mosul">Mosula</a> çatdanda vaxtilə <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbulda</a> qəbul etmədiyi Maqsud xanla birlikdə şaha məktub göndərdi. Ancaq xəstəliyinin artması və qışın sərt keçməsi səbəbilə <a href="/wiki/Diyarb%C9%99kir_%C9%99yal%C9%99ti" title="Diyarbəkir əyaləti">Diyarbəkirdə</a> 71 gün qaldı və 15 apreldə yola düşərək <a href="/wiki/%C4%B0zmit" title="İzmit">İzmitə</a> gəldi. Yenə dəniz səyahəti ilə Sənan Paşa köşkünə gəldi (10 iyun 1639). Bu əsnada <a href="/wiki/Q%C9%99sri-%C5%9Eirin_s%C3%BClh_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Qəsri-Şirin sülh müqaviləsi">Qəsri-şirin sülhü</a> bağlanmışdı (17 may 1639). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vəfatı"><span id="V.C9.99fat.C4.B1"></span>Vəfatı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=4" title="Vəfatı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Vəfatı"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sultan Murad <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_qalas%C4%B1" title="İrəvan qalası">İrəvan</a> səfəri əsnasında tutulduğu və getdikcə artan qut xəstəlyindən əziyyət çəkirdi. <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdad</a> səfərində bəzən <a href="/wiki/K%C9%99cav%C9%99" title="Kəcavə">kəcavəyə</a> alınmış, geri dönərkən titrətmə keçirərək yatağa düşmüşdü. Həmin ilin noyabrında Beykoza ova getdiyi əsnada yenidən içki içməyə başladı və xəstəliyi yenidən üzə çıxdı. <a href="/wiki/%C3%9Csk%C3%BCdar" title="Üsküdar">Üsküdar</a> sarayına gedərək burada 10 gün boyunca dincəldi. </p><p>25 yanvar 1640 tarixində bayram təbriklərini qəbul edən Sultan Mirad ardından Sənan Paşa köşkündəki şənliklərə qatıldı. Ardından Atmeydanındakı Silahdar Mustafa Paşanın sarayına gələrək axşam yeməyin yenə içki içdi. Bu əsnada yanında Silahdar Mustafa Paşa və <a href="/wiki/T%C9%99hmasibqulu_xan_A%C4%9Fcaqoyunlu-Qacar" title="Təhmasibqulu xan Ağcaqoyunlu-Qacar">Əmirgünəoğlunun</a> olduğu məlumdur. Həmin gecənin ertəsi günü anidən xəstələndi və gün keçdikcə vəziyyəti ağırlaşdı. Yanında olanların dediklərinə görə bəzi vaxtlar şüurunu itirirdi. 8 fevral <a href="/wiki/C%C3%BCm%C9%99_ax%C5%9Fam%C4%B1" title="Cümə axşamı">cümə axşamı</a> günü gönorta saatlarında <a href="/wiki/%C5%9Eahzad%C9%99_Qas%C4%B1m" title="Şahzadə Qasım">Şahzadə Qasımı</a> edam etdirdiyi otaqda 27 yaşında vəfat etdi. Cənazəsi <a href="/wiki/Sultan_%C6%8Fhm%C9%99d_m%C9%99scidi" title="Sultan Əhməd məscidi">Sultan Əhməd məscidi</a> yanındakı <a href="/wiki/Sultan_%C6%8Fhm%C9%99d_t%C3%BCrb%C9%99si" title="Sultan Əhməd türbəsi">Sultan Əhməd türbəsinə</a> dəfn edilmişdir. </p><p>IV Murad ölüm döşəyində ikən <a href="/wiki/Q%C9%99f%C9%99s_(Osmanl%C4%B1)" class="mw-redirect" title="Qəfəs (Osmanlı)">qəfəs</a> həyatı yaşayan doğma qardaşı <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">Şahzadə İbrahimin</a> öldürülməsi üzrə əmr versə də, <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">Şahzadə İbrahimin</a> ailənin tək oğlan övladı olması səbəbi ilə bu əmri icra olunmamış və ondan sonra taxta <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">Şahzadə İbrahim</a> oturmuşdur. IV Muradın bu əmri vermə səbəbi isə qardaşının zəif xarakterli olması və əgər taxta keçərsə, ölkənin böyük bir uçuruma doğru getməsinə inanması idi.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fiziki_görünüşü"><span id="Fiziki_g.C3.B6r.C3.BCn.C3.BC.C5.9F.C3.BC"></span>Fiziki görünüşü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=5" title="Fiziki görünüşü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Fiziki görünüşü"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mənbələrdə uzun boylu, iri və heybətli biri olaraq təsvir edilir. Sultan Muradın bir çox övladı olmuş, <a href="/wiki/%C3%96vliya_%C3%87%C9%99l%C9%99bi" title="Övliya Çələbi">Övliya Çələbi</a> bunların sayının 16 olduğunu qeyd edir. Hələ atalarının səltənətində vəfat edən şahzadələrin adları Süleyman, Mehmed, Ələddin, Əhməd və Mahmuddur. Qızlarından <a href="/wiki/%C6%8Fsm%C9%99han_Qaya_Sultan" title="Əsməhan Qaya Sultan">Qaya Sultan</a> <a href="/wiki/M%C9%99l%C9%99k_%C6%8Fhm%C9%99d_pa%C5%9Fa" title="Mələk Əhməd paşa">Mələk Əhməd Paşa</a> ilə, Ruqiyyə Sultan Mələk İbrahim Paşa ilə, Hafizə Sultan isə Hüseyn Paşa ilə evlənmiş, digər qızları isə kiçik yaşlarında vəfat etmişdir. </p><p>İstərsə dövrün <a href="/wiki/Folklor" title="Folklor">xalq ədəbiyyatında</a>, istərsə də <a href="/wiki/Saray" title="Saray">saray</a> <a href="/wiki/%C6%8Fd%C9%99biyyat" title="Ədəbiyyat">ədəbiyyatında</a> Sultan Muradın fiziki gücü ilə bağlı çoxlu sayda ifadələr gözə çarpır. IV Muradın at üstündə duran bir əsgəri atla birlikdə ikiyə bölməsi, yola aşan yüzlərlə kiloluq ağacları tək başına qaldırıb atması, qala qapılarını qoç başı ilə qırması, güləşdə məğlub olmaması, <a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van" title="İrəvan">İrəvan</a> səfərində top güllələrini tək başına topa sürməyi, <a href="/wiki/%C4%B0ran" title="İran">İrandan</a> gələn və qırılmaz olaraq söylənən bir kamanı iki dəfə sındırması, <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdad" title="Bağdad">Bağdadda</a> ikən çadırına girən 4 sui qəsdçini təkbaşına öldürməsi və s. Bütün bunlar onun fiziki baxımdan həddən çox güclü olmasına sübutdur. Şəxsən IV Murada məxsus gürz və kaman hal hazırda <a href="/wiki/Topqap%C4%B1_saray%C4%B1" title="Topqapı sarayı">Topqapı Sarayında</a> sərgilənir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ailəsi"><span id="Ail.C9.99si"></span>Ailəsi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=6" title="Ailəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ailəsi"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hərəmxanası"><span id="H.C9.99r.C9.99mxanas.C4.B1"></span>Hərəmxanası</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=7" title="Hərəmxanası bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Hərəmxanası"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ay%C5%9F%C9%99_Has%C9%99ki_Sultan" class="mw-redirect" title="Ayşə Hasəki Sultan">Ayşə Hasəki Sultan</a> (1614–1680) — Əslən <a href="/wiki/Albaniya" title="Albaniya">albaniyalı</a> olub, Jonima ailəsindən olan Həsən bəyin qızı və <a href="/wiki/S%C9%99dr%C9%99z%C9%99m" class="mw-redirect" title="Sədrəzəm">sədrəzəm</a> <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Mustafa Paşa">Kəmankeş Qara Mustafa Paşanın</a> qardaşı qızıdır. Böyük qardaşı isə Silahdar Musa ağadır. 1630-cu ilin may ayında <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99_Saray%C4%B1" title="Ədirnə Sarayı">Ədirnə Sarayında</a> IV Muradla nikahlandı və <a href="/wiki/Has%C9%99ki_Sultan" title="Hasəki Sultan">hasəki sultan</a> elan edildi. Nikah əsnasında vəkili olaraq Əyyub Paşa iştirak etmişdir. Ərinin vəfatından sonra <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99_Saray%C4%B1" title="Ədirnə Sarayı">Ədirnə Sarayında</a> yaşadı.</li> <li>Sənubər Hasəki Sultan (1616–1677) — Əslən <a href="/wiki/Bosniyal%C4%B1lar" title="Bosniyalılar">bosniyalı</a> olub, <a href="/wiki/K%C9%99niz" class="mw-redirect" title="Kəniz">kəniz</a> olaraq <a href="/wiki/Saray" title="Saray">saraya</a> alınmışdır. <a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultan</a> tərəfindən tərbiyə edilmiş və 1631-ci ildə IV Muradla nikahlanmışdır. Böyük bacısı Dilavər Xatuna <a href="/wiki/Sultan" title="Sultan">sultan</a> tərəfindən Çuxurhisarda bir köşk hədiyyə edilmiş, ərinin vəfatından sonra isə burada yaşamağa başlamışdır. Uzaq qohumu olan <a href="/wiki/K%C3%BCr%C9%99k%C9%99n_%C4%B0smay%C4%B1l_Pa%C5%9Fa" title="Kürəkən İsmayıl Paşa">İsmayıl Paşa</a> isə 1659-cu ildə <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">I</a> <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">İbrahimin</a> qızı <a href="/wiki/Atik%C9%99_Sultan_(Sultan_%C4%B0brahimin_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Atikə Sultan (Sultan İbrahimin qızı)">Atikə Sultanla</a> evləndi və 1666 tarixində <a href="/wiki/%C6%8Frzurum" title="Ərzurum">Ərzurumda</a> vəfat etdi.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oğlan_uşaqları"><span id="O.C4.9Flan_u.C5.9Faqlar.C4.B1"></span>Oğlan uşaqları</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=8" title="Oğlan uşaqları bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Oğlan uşaqları"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Şahzadə Əhməd (21 dekabr 1627 –1628)</li> <li>Şahzadə Numan (1628 –1629)</li> <li>Şahzadə Orxan (1629 –1629)</li> <li>Şahzadə Həsən (mart 1631 –1632)</li> <li>Şahzadə Süleyman (2 fevral 1632 –1635)</li> <li>Şahzadə Mehmed (8 avqust 1633 –1637)</li> <li>Şahzadə Osman (9 fevral 1634 –fevral 1634)</li> <li>Şahzadə Ələddin (26 avqust 1635 –1637)</li> <li>Şahzadə Səlim (1637 –1640)</li> <li>Şahzadə Əbdülhəmid (15 may 1638 –1638)</li> <li>Şahzadə Mahmud (may 1640 –1647)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qız_uşaqları"><span id="Q.C4.B1z_u.C5.9Faqlar.C4.B1"></span>Qız uşaqları</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=9" title="Qız uşaqları bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qız uşaqları"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Gövhərxan Sultan (fevral 1630 – ö. 1647) — 1645-ci ildə <a href="/wiki/Has%C9%99ki_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Hasəki Mehmed Paşa">Hasəki Mehmed Paşa</a> ilə evləndirilmişdir.</li> <li>Xanzadə Sultan (1630 –1680) — <a href="/wiki/Avqust" title="Avqust">Avqust</a> 1645 tarixində Kürəkən Nəqqaş Həsən Paşa ilə evləndirilmişdir.</li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fsm%C9%99han_Qaya_Sultan" title="Əsməhan Qaya Sultan">Əsməhan Qaya Sultan</a></li> <li>Gülbahar Sultan (1634–1645) — zəhərlənərək ölmüşdür.</li> <li><a href="/wiki/Safiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Safiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Safiyə Sultan</a></li> <li>Fatma Sultan (1636 –<a href="/wiki/1640" title="1640">1</a><a href="/wiki/1640" title="1640">640</a>)</li> <li>Rabiyə Sultan (1636 –1690)</li> <li><a href="/wiki/Ruqiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Ruqiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Ruqiyə Sultan</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstinadlar"><span id=".C4.B0stinadlar"></span>İstinadlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=10" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-3"> <ol class="references"> <li id="cite_note-_06a2d90bdd580a93-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_06a2d90bdd580a93_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q615699" data-entity-id="Q5375741">Murad IV // <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Murad-IV">Encyclopædia Britannica</a> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="i̇ngilis dilində">(ing.)</span>.<span class="wef_low_priority_links"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">E. van Donzel, Islamic Desk Reference: Compiled from the Encyclopaedia of Islam, Brill Academic Publishers, s. 219</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert Bator, Daily Life in Ancient and Modern Istanbul, Runestone Press, s. 42</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Douglas Arthur Howard, The History of Turkey, Greenwood Press, s. 195</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161127225620/http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=116">"Arxivlənmiş surət"</a>. <small>2016-11-27 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ttk.gov.tr/index.php%3FPage%3DSayfa%26No%3D116">orijinalından</a> arxivləşdirilib</small><span class="reference-accessdate">. <small>İstifadə tarixi: <span class="nowrap">2020-09-16</span></small></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ttk.gov.tr%2Findex.php%253FPage%253DSayfa%2526No%253D116&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AIV+Murad" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4913744">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Cəlal Təmruqoğlu, <i>"Osmanlı Hanedanı"</i></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mənbə"><span id="M.C9.99nb.C9.99"></span>Mənbə</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=11" title="Mənbə bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=11" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mənbə"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="div-col columns column-count column-count-3" style="-moz-column-count: 3; -webkit-column-count: 3; column-count: 3;"> <ul><li>Dördüncü Murad’ın Bağdat Seferi Menzilnâmesi: Bağdat Seferi Harp Jurnalı (haz. Halil Sahillioğlu, TTK Belgeler, II/3-4 [1965] içinde), s. 11-35;</li> <li>IV. Murad’ın Revan Seferi Menzilnâmesi (haz. Nezihi Aykut, TD, sy. 34 [1984] içinde), s. 191-246;</li> <li>Topçular Kâtibi Abdülkadir (Kadrî) Efendi Tarihi (haz. Ziya Yılmazer), Ankara 2003, II, 783-1134;</li> <li>Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 393-451, 460-462, 486;</li> <li>Hasanbeyzâde Ahmed, Târih (haz. Nezihi Aykut, doktora tezi, 1980), İÜ Ed. Fak. Tarih Seminer Kitaplığı, nr. 3277, II, 354-410;</li> <li>Kâtib Çelebi, Fezleke, I, 346;</li> <li>Solakzâde, Târih, s. 721, 736-766;</li> <li>Mehmed Halîfe, Târîh-i Gılmânî, İstanbul 1340, s. 10-17;</li> <li>Evliya Çelebi, Seyahatnâme (Dağlı), I, tür.yer.;</li> <li>Naîmâ, Târih, II-III, tür.yer.;</li> <li>Müstakimzâde, Tuhfe, s. 738, 739;</li> <li>Hammer (Atâ Bey), IX, 3-296;</li> <li>Zinkeisen, Geschichte, IV, 3-524;</li> <li>N. Jorga, Geschichte des Osmanischen Reiches, Gotha 1910, III, 388, 449-479;</li> <li>Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 148-208;</li> <li>Danişmend, Kronoloji2, III, 257, 325-386;</li> <li>K. Teply, Die Kaiserliche Grossbotschaft an Sultan Murad IV. im Jahre 1628 des Freiherrn Hans Ludwig von Kuefsteins Fahrt zur Hohen Pforte, Wien 1976, s. 17, 29-31, 42;</li> <li>Kerim Yans, IV. Murad Devrinde Osmanlı-Safevî Münasebetleri (doktora tezi, 1977), İÜ Ed. Fak., s. 77-214;</li> <li>Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986, s. 340-343, 521-523;</li> <li>Midhat Sertoğlu, IV. Murad, Ankara 1987;</li> <li>Önder Bayır, IV. Murad’ın Hatt-ı Humâyunları (yüksek lisans tezi, 1994), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü;</li> <li>Hüsrev Subaşı, “Hattat Osmanlı Padişahları”, Osmanlı, Ankara 1999, XI, 54-55;</li> <li>Süheyl Ünver, “Dördüncü Sultan Murad’ın Revan Seferi Kronolojisi”, TTK Belleten, XVI/64 (1952), s. 547-576;</li> <li>Mehmet İnbaşı, “The Register of Expenditures of Murat IV’s Bagdad Campaign”, AO, LIV/4 (2001), s. 497-508;</li> <li>M. Cavid Baysun, “Murâd IV.”, İA, VIII, 625-647;</li> <li>A. H. de Groot, “Murād IV”, EI² (İng.), VII, 597-599; Öztuna, TMA, II, 39-40</li></ul></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xarici_keçidlər"><span id="Xarici_ke.C3.A7idl.C9.99r"></span>Xarici keçidlər</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit&section=12" title="Xarici keçidlər bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit&section=12" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Xarici keçidlər"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable succession-box" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr> <td colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFD700; text-align:center;"><div>IV Murad </div><div><b><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_s%C3%BClal%C9%99si" class="mw-redirect" title="Osmanlı sülaləsi">Osmanlı sülaləsi</a></b></div><span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em"><b>Doğum:</b> <a href="/wiki/27_iyul" title="27 iyul">27 iyul</a> <a href="/wiki/1612" title="1612">1612</a> </span><span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em"> <b>Vəfat:</b> <a href="/wiki/8_fevral" title="8 fevral">8 fevral</a> <a href="/wiki/1640" title="1640">1640</a></span> </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #ACE777;">Hakimiyyət titulları </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Sələfləri <br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">I Mustafa</a></span> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882%E2%80%931922).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/50px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 2x" data-file-width="1595" data-file-height="1906" /></a></span> <br /> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mperiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Osmanlı İmperiyası">Osmanlı İmperiyası</a> (دولت عالیه عثمانی) <a href="/wiki/Sultan" title="Sultan">Sultanı</a></b><br /><span class="nowrap"><a href="/wiki/10_sentyabr" title="10 sentyabr">10 sentyabr</a> <a href="/wiki/1623" title="1623">1623</a>-<a href="/wiki/8_fevral" title="8 fevral">8 fevral</a> <a href="/wiki/1640" title="1640">1640</a></span> </td> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Xələfləri <br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">I İbrahim</a></span> </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #FABE60;"><a href="/wiki/S%C3%BCnni_%C4%B0slam" class="mw-redirect" title="Sünni İslam">Sünni İslam</a> titulları </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Sələfləri <br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">I Mustafa</a></span> </td> <td width="40%" style="text-align: center;" rowspan="1"><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Flag_of_Jihad.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Flag_of_Jihad.svg/70px-Flag_of_Jihad.svg.png" decoding="async" width="70" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Flag_of_Jihad.svg/105px-Flag_of_Jihad.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Flag_of_Jihad.svg/140px-Flag_of_Jihad.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <br /> <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a> <a href="/wiki/Xilaf%C9%99t" title="Xilafət">Xəlifəsi</a> (خلافة إسلامية)</b> </td> <td width="30%" align="center" rowspan="1">Xələfləri <br /><span style="font-weight: bold"><a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">I İbrahim</a></span> </td></tr> </tbody></table><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="IV_Murad" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Sultan_IV._Murad" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="IV_Murad" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a class="mw-selflink selflink">IV Murad</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Ailəsi</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/K%C3%B6s%C9%99m_Sultan" title="Kösəm Sultan">Kösəm Sultan</a>  • <a href="/wiki/Ay%C5%9F%C9%99_Has%C9%99ki_Sultan" class="mw-redirect" title="Ayşə Hasəki Sultan">Ayşə Hasəki Sultan</a>  • <a href="/wiki/%C6%8Fsm%C9%99han_Qaya_Sultan" title="Əsməhan Qaya Sultan">Əsməhan Qaya Sultan</a>  • <a href="/wiki/Safiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Safiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Safiyə Sultan</a>  • <a href="/wiki/Ruqiy%C9%99_Sultan_(IV_Murad%C4%B1n_q%C4%B1z%C4%B1)" title="Ruqiyə Sultan (IV Muradın qızı)">Ruqiyə Sultan</a><br /></div></td><td class="navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 7px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Murad_IV.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Murad_IV.jpg/100px-Murad_IV.jpg" decoding="async" width="100" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Murad_IV.jpg/150px-Murad_IV.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Murad_IV.jpg/200px-Murad_IV.jpg 2x" data-file-width="2072" data-file-height="3096" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Sədrəzəmlər</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Mere_H%C3%BCseyn_Pa%C5%9Fa" title="Mere Hüseyn Paşa">Mere Hüseyn Paşa</a>  • <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_%C6%8Fli_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Əli Paşa">Kəmankeş Qara Əli Paşa</a>  • <a href="/wiki/%C3%87%C9%99rk%C9%99z_Mehmed_%C6%8Fli_Pa%C5%9Fa" title="Çərkəz Mehmed Əli Paşa">Çərkəz Mehmed Əli Paşa</a>  • <a href="/wiki/Hafiz_%C6%8Fhm%C9%99d_Pa%C5%9Fa" title="Hafiz Əhməd Paşa">Hafiz Əhməd Paşa</a>  • <a href="/wiki/Mara%C5%9Fl%C4%B1_X%C9%99lil_Pa%C5%9Fa" title="Maraşlı Xəlil Paşa">Maraşlı Xəlil Paşa</a>  • <a href="/wiki/Qazi_%C6%8Fkr%C9%99m_H%C3%BCsr%C9%99v_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa">Qazi Əkrəm Hüsrəv Paşa</a>  • <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Topal Rəcəb Paşa</a>  • <a href="/wiki/Daban%C4%B1yasd%C4%B1_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Dabanıyasdı Mehmed Paşa">Dabanıyasdı Mehmed Paşa</a>  • <a href="/wiki/Bayram_Pa%C5%9Fa" title="Bayram Paşa">Bayram Paşa</a>  • <a href="/wiki/T%C9%99yyar_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Təyyar Mehmed Paşa">Təyyar Mehmed Paşa</a>  • <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Mustafa Paşa">Kəmankeş Qara Mustafa Paşa</a><br /></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Kaptan-ı dəryalar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Mara%C5%9Fl%C4%B1_X%C9%99lil_Pa%C5%9Fa" title="Maraşlı Xəlil Paşa">Maraşlı Xəlil Paşa</a>  • <a href="/wiki/Topal_R%C9%99c%C9%99b_Pa%C5%9Fa" title="Topal Rəcəb Paşa">Topal Rəcəb Paşa</a>  • <a href="/wiki/%C3%87atalcal%C4%B1_H%C9%99s%C9%99n_Pa%C5%9Fa" title="Çatalcalı Həsən Paşa">Çatalcalı Həsən Paşa</a>  • <a href="/wiki/Canpoladzad%C9%99_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Canpoladzadə Mustafa Paşa">Canpoladzadə Mustafa Paşa</a>  • <a href="/wiki/Bostanc%C4%B1_C%C9%99f%C9%99r_Pa%C5%9Fa" title="Bostancı Cəfər Paşa">Bostancı Cəfər Paşa</a>  • <a href="/wiki/D%C9%99li_H%C3%BCseyn_Pa%C5%9Fa" title="Dəli Hüseyn Paşa">Dəli Hüseyn Paşa</a>  • <a href="/wiki/K%C9%99manke%C5%9F_Qara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Kəmankeş Qara Mustafa Paşa">Kəmankeş Qara Mustafa Paşa</a>  • <a href="/w/index.php?title=T%C3%BCccarzad%C9%99_Mustafa_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tüccarzadə Mustafa Paşa (səhifə mövcud deyil)">Tüccarzadə Mustafa Paşa</a>  • <br /></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Şeyxülislamlar</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Z%C9%99k%C9%99riyazad%C9%99_Y%C9%99hya_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi">Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi</a> <span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <a href="/wiki/Ahizad%C9%99_H%C3%BCseyn_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Ahizadə Hüseyn Əfəndi">Ahizadə Hüseyn Əfəndi</a><span style="font-weight:bold;"> ·</span>  <br /></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Osmanlı_xanədanlığı" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:lightgreen"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_xan%C9%99danl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Osmanlı_xanədanlığı" style="font-size:114%;margin:0 5em">Osmanlı xanədanlığı</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Quruluş</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/I_Osman" title="I Osman">I Osman</a>  • <a href="/wiki/I_Orxan" title="I Orxan">I Orxan</a>  • <a href="/wiki/I_Murad" title="I Murad">I Murad</a>  • <a href="/wiki/I_B%C9%99yazid" title="I Bəyazid">I Bəyazid</a>  • <i><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1da_%C3%A7oxhakimiyy%C9%99tlilik_d%C3%B6vr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlıda çoxhakimiyyətlilik dövrü (səhifə mövcud deyil)">Çoxhakimiyyətlilik</a></i> • <a href="/wiki/I_Mehmed" title="I Mehmed">I Mehmed</a>  • <a href="/wiki/II_Murad" title="II Murad">II Murad</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Yüksəlmə</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/II_Mehmed" title="II Mehmed">II Mehmed</a>  • <a href="/wiki/II_B%C9%99yazid" title="II Bəyazid">II Bəyazid</a>  • <a href="/wiki/I_S%C9%99lim" title="I Səlim">I Səlim</a>  • <a href="/wiki/I_S%C3%BCleyman" class="mw-redirect" title="I Süleyman">I Süleyman</a>  • <a href="/wiki/II_S%C9%99lim" title="II Səlim">II Səlim</a>  • <a href="/wiki/III_Murad" title="III Murad">III Murad</a>  • <a href="/wiki/III_Mehmed" title="III Mehmed">III Mehmed</a>  • <a href="/wiki/I_%C6%8Fhm%C9%99d" title="I Əhməd">I Əhməd</a>  • <a href="/wiki/I_Mustafa" title="I Mustafa">I Mustafa</a>  • <a href="/wiki/II_Osman" title="II Osman">II Osman</a>  • <a class="mw-selflink selflink">IV Murad</a>  • <a href="/wiki/I_%C4%B0brahim_(sultan)" class="mw-redirect" title="I İbrahim (sultan)">I İbrahim</a>  • <a href="/wiki/IV_Mehmed" title="IV Mehmed">IV Mehmed</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Durğunluq</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/II_S%C3%BCleyman" title="II Süleyman">II Süleyman</a>  • <a href="/wiki/II_%C6%8Fhm%C9%99d" title="II Əhməd">II Əhməd</a>  • <a href="/wiki/II_Mustafa" title="II Mustafa">II Mustafa</a>  • <a href="/wiki/III_%C6%8Fhm%C9%99d" title="III Əhməd">III Əhməd</a>  • <a href="/wiki/I_Mahmud" title="I Mahmud">I Mahmud</a>  • <a href="/wiki/III_Osman" title="III Osman">III Osman</a>  • <a href="/wiki/III_Mustafa" title="III Mustafa">III Mustafa</a>  • <a href="/wiki/I_%C6%8Fbd%C3%BClh%C9%99mid" title="I Əbdülhəmid">I Əbdülhəmid</a>  • <a href="/wiki/III_S%C9%99lim" title="III Səlim">III Səlim</a>  • <a href="/wiki/IV_Mustafa" title="IV Mustafa">IV Mustafa</a>  • <a href="/wiki/II_Mahmud" title="II Mahmud">II Mahmud</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Geriləmə</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BClm%C9%99cid" class="mw-redirect" title="Əbdülməcid">Əbdülməcid</a>  • <a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BCl%C9%99ziz_(sultan)" class="mw-redirect" title="Əbdüləziz (sultan)">Əbdüləziz</a>  • <a href="/wiki/V_Murad" title="V Murad">V Murad</a>  • <a href="/wiki/II_%C6%8Fbd%C3%BClh%C9%99mid" title="II Əbdülhəmid">II Əbdülhəmid</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Dağılma</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/V_Mehmed_R%C9%99%C5%9Fad" class="mw-redirect" title="V Mehmed Rəşad">V Mehmed Rəşad</a>  • <a href="/wiki/VI_Mehmed_Vahid%C9%99ddin" class="mw-redirect" title="VI Mehmed Vahidəddin">VI Mehmed Vahidəddin</a>  • <i><a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BClm%C9%99cid_(x%C9%99lif%C9%99)" class="mw-redirect" title="Əbdülməcid (xəlifə)">Əbdülməcid</a></i></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=IV_Murad&oldid=7470609">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=IV_Murad&oldid=7470609</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriyalar</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:27_iyulda_do%C4%9Fulanlar" title="Kateqoriya:27 iyulda doğulanlar">27 iyulda doğulanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:1612-ci_ild%C9%99_do%C4%9Fulanlar" title="Kateqoriya:1612-ci ildə doğulanlar">1612-ci ildə doğulanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:27_ya%C5%9F%C4%B1nda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:27 yaşında vəfat edənlər">27 yaşında vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:8_fevralda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:8 fevralda vəfat edənlər">8 fevralda vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:1640-c%C4%B1_ild%C9%99_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:1640-cı ildə vəfat edənlər">1640-cı ildə vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0stanbulda_d%C9%99fn_olunanlar" title="Kateqoriya:İstanbulda dəfn olunanlar">İstanbulda dəfn olunanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Osmanl%C4%B1_xan%C9%99dan%C4%B1" title="Kateqoriya:Osmanlı xanədanı">Osmanlı xanədanı</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C6%8Flifba_s%C4%B1ras%C4%B1na_g%C3%B6r%C9%99_v%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xsl%C9%99r" title="Kateqoriya:Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər">Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0stanbulda_do%C4%9Fulanlar" title="Kateqoriya:İstanbulda doğulanlar">İstanbulda doğulanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:18_fevralda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:18 fevralda vəfat edənlər">18 fevralda vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0stanbulda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:İstanbulda vəfat edənlər">İstanbulda vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Osmanl%C4%B1_sultanlar%C4%B1" title="Kateqoriya:Osmanlı sultanları">Osmanlı sultanları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0yulda_do%C4%9Fulanlar" title="Kateqoriya:İyulda doğulanlar">İyulda doğulanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:9_fevralda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:9 fevralda vəfat edənlər">9 fevralda vəfat edənlər</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kateqoriyalar: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:Karto%C3%A7ka_daxilin%C9%99_c%C9%99dv%C9%99l_%C9%99lav%C9%99_olunan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr">Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:Vikidatada_m%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri_olan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr">Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Şəxsi alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Redaktə edərkən istifadə etdiyiniz IP ünvanı üçün istifadəçi səhifəsi">Daxil olmamısınız</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=IV+Murad" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=IV+Murad" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ad fəzaları</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/IV_Murad" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:IV_Murad&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Məqalə haqqında müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Görünüş</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/IV_Murad"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=edit" title="Səhifənin cari kodunu redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Mənbəni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Daha çox</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Naviqasiya</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Layihələr</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Xüsusi</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=az" title="Bizə dəstək verin"><span>İanə et</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/IV_Murad" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/IV_Murad" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&oldid=7470609" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid"><span>Daimi keçid</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=IV_Murad&id=7470609&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat"><span>Bu səhifəyə istinad et</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FIV_Murad"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FIV_Murad"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Çap et/ixrac</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=IV+Murad"><span>Kitab yarat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=IV_Murad&action=show-download-screen"><span>PDF kimi yüklə</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=IV_Murad&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p"><span>Çap versiyası</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər layihələrdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Murad_IV" hreflang="en"><span>Vikianbar</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q174762" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər dillərdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – araqon" lang="an" hreflang="an" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="araqon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="مراد الرابع – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مراد الرابع" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="مراد الرابع – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مراد الرابع" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A4%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AC%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="دؤردونجو مراد – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="دؤردونجو مراد" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B4_IV" title="Мурад IV – belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Мурад IV" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B4_IV" title="Мурад IV – bolqar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мурад IV" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bolqar" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A5_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="চতুর্থ মুরাদ – benqal" lang="bn" hreflang="bn" data-title="চতুর্থ মুরাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="benqal" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – bosniya" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniya" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%DA%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%95%D9%85" title="مورادی چوارەم – Mərkəzi kürdcə" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مورادی چوارەم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Mərkəzi kürdcə" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Murad_IV." title="Murad IV. – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Murad IV." data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Murad_4." title="Murad 4. – danimarka" lang="da" hreflang="da" data-title="Murad 4." data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danimarka" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Murad_IV." title="Murad IV. – alman" lang="de" hreflang="de" data-title="Murad IV." data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alman" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AC%CF%84_%CE%94%CE%84" title="Μουράτ Δ΄ – yunan" lang="el" hreflang="el" data-title="Μουράτ Δ΄" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="yunan" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Murad IV" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Murado_la_4-a" title="Murado la 4-a – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Murado la 4-a" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – eston" lang="et" hreflang="et" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="eston" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Murad_IV.a" title="Murad IV.a – bask" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Murad IV.a" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="bask" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="مراد چهارم – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مراد چهارم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – fin" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fin" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mourad_IV" title="Mourad IV – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mourad IV" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Murad_IV." title="Murad IV. – şimali fris" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Murad IV." data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="şimali fris" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – Şotlandiya keltcəsi" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Şotlandiya keltcəsi" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%A8%D7%90%D7%98_%D7%94%D7%A8%D7%91%D7%99%D7%A2%D7%99" title="מוראט הרביעי – ivrit" lang="he" hreflang="he" data-title="מוראט הרביעי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ivrit" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A6_%E0%A4%9A%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A5" title="मुराद चतुर्थ – hind" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मुराद चतुर्थ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hind" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Murat_IV." title="Murat IV. – xorvat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Murat IV." data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="xorvat" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/IV._Mur%C3%A1d_oszm%C3%A1n_szult%C3%A1n" title="IV. Murád oszmán szultán – macar" lang="hu" hreflang="hu" data-title="IV. Murád oszmán szultán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="macar" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%A4_IV" title="Մուրադ IV – erməni" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մուրադ IV" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="erməni" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%BF_%D4%B4." title="Մուրատ Դ. – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մուրատ Դ." data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Murad IV" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A0%E3%83%A9%E3%83%884%E4%B8%96" title="ムラト4世 – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ムラト4世" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93_IV" title="მურად IV – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მურად IV" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/IV_%D0%9C%D2%B1%D1%80%D0%B0%D1%82" title="IV Мұрат – qazax" lang="kk" hreflang="kk" data-title="IV Мұрат" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="qazax" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%B4%EB%9D%BC%ED%8A%B8_4%EC%84%B8" title="무라트 4세 – koreya" lang="ko" hreflang="ko" data-title="무라트 4세" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreya" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Muradus_IV_(sultanus_Ottomanicus)" title="Muradus IV (sultanus Ottomanicus) – latın" lang="la" hreflang="la" data-title="Muradus IV (sultanus Ottomanicus)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latın" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Murads_IV" title="Murads IV – latış" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Murads IV" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latış" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82_IV" title="Мурат IV – makedon" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мурат IV" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedon" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/IV_%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="IV Мурад – monqol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="IV Мурад" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="monqol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%A5%E0%A4%BE_%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="चौथा मुराद – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="चौथा मुराद" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – malay" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malay" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85" title="مراد چاروم – mazandaran" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مراد چاروم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandaran" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – holland" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holland" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – bokmal norveç" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmal norveç" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – polyak" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polyak" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%DA%86%D9%88%D8%AA%DA%BE%D8%A7" title="مراد چوتھا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مراد چوتھا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Murade_IV" title="Murade IV – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Murade IV" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Murad_al_IV-lea" title="Murad al IV-lea – rumın" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Murad al IV-lea" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumın" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B4_IV" title="Мурад IV – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Мурад IV" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Murat_IV" title="Murat IV – serb-xorvat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Murat IV" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serb-xorvat" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Murad_IV." title="Murad IV. – slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Murad IV." data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Murat_IV." title="Murat IV. – sloven" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Murat IV." data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloven" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Murati_IV" title="Murati IV – alban" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Murati IV" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="alban" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%82_IV" title="Мурат IV – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мурат IV" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/IV._Murad" title="IV. Murad – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="IV. Murad" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/IV_%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%82" title="IV Морат – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="IV Морат" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B4_IV" title="Мурад IV – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мурад IV" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="مراد رابع – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مراد رابع" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Murod_IV" title="Murod IV – özbək" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Murod IV" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="özbək" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Murad_IV" title="Murad IV – vyetnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Murad IV" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vyetnam" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E6%8B%89%E5%BE%B7%E5%9B%9B%E4%B8%96" title="穆拉德四世 – vu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="穆拉德四世" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="vu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E6%8B%89%E5%BE%B7%E5%9B%9B%E4%B8%96" title="穆拉德四世 – çin" lang="zh" hreflang="zh" data-title="穆拉德四世" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="çin" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Murad_4-s%C3%A8" title="Murad 4-sè – Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Murad 4-sè" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E6%8B%89%E5%BE%B7%E5%9B%9B%E4%B8%96" title="穆拉德四世 – kanton" lang="yue" hreflang="yue" data-title="穆拉德四世" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kanton" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q174762#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 21:20, 11 fevral 2024 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=IV_Murad&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-55j6l","wgBackendResponseTime":146,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.490","walltime":"0.734","ppvisitednodes":{"value":4147,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":78426,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":22777,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":6861,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":14,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 633.135 1 -total"," 62.25% 394.109 1 Şablon:Vəzifəli_şəxs"," 60.28% 381.672 1 Şablon:Məlumat_qutusu"," 32.93% 208.488 24 Şablon:Wikidata"," 16.72% 105.840 1 Şablon:DVTY"," 16.41% 103.918 1 Şablon:DVTY/əsas"," 10.14% 64.228 1 Şablon:İstinad_siyahısı"," 8.25% 52.218 8 Şablon:Wikidata/range"," 8.17% 51.707 1 Şablon:Cite_web"," 4.84% 30.670 1 Şablon:Vəzifəli_şəxs/vəzifə"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.304","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8090921,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype external-id of P1970 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P945 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype commonsMedia of P990 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P39 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P509 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P945 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-h67qk","timestamp":"20241122022957","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"IV Murad","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/IV_Murad","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q174762","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q174762","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-06-16T05:51:07Z","dateModified":"2024-02-11T21:20:36Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7a\/IV._Murat.jpg","headline":"Osmanl\u0131 sultan\u0131"}</script> </body> </html>