CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Քիմիական տարրեր - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"4c1dc087-2623-4347-8d20-2b39964ee3ba","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Քիմիական_տարրեր","wgTitle":"Քիմիական տարրեր","wgCurRevisionId":10141489,"wgRevisionId":10141489,"wgArticleId":60417,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)","Webarchive template wayback links","Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","Pages using ISBN magic links","Շաբաթվա հոդված","Քիմիական տարրեր"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy", "wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Քիմիական_տարրեր","wgRelevantArticleId":60417,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Քիմիական_տարր","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false, "wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11344","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect" ,"ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Քիմիական տարրեր - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Քիմիական_տարրեր rootpage-Քիմիական_տարրեր skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Տերմինի_ստեղծման_պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տերմինի_ստեղծման_պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Տերմինի ստեղծման պատմություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Տերմինի_ստեղծման_պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հայտնի_քիմիական_տարրեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Հայտնի_քիմիական_տարրեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Հայտնի քիմիական տարրեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Հայտնի_քիմիական_տարրեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քիմիական_տարրերի_սիմվոլներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քիմիական_տարրերի_սիմվոլներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Քիմիական տարրերի սիմվոլներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Քիմիական_տարրերի_սիմվոլներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քիմիական_տարրերի_տարածվածությունը_բնության_մեջ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քիմիական_տարրերի_տարածվածությունը_բնության_մեջ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Քիմիական տարրերի տարածվածությունը բնության մեջ</span> </div> </a> <ul id="toc-Քիմիական_տարրերի_տարածվածությունը_բնության_մեջ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Առաջացում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Առաջացում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Առաջացում</span> </div> </a> <ul id="toc-Առաջացում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քիմիական_տարրերը_որպես_քիմիական_նյութերի_բաղկացուցիչ_մաս" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Քիմիական_տարրերը_որպես_քիմիական_նյութերի_բաղկացուցիչ_մաս"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Քիմիական տարրերը որպես քիմիական նյութերի բաղկացուցիչ մաս</span> </div> </a> <ul id="toc-Քիմիական_տարրերը_որպես_քիմիական_նյութերի_բաղկացուցիչ_մաս-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տես_նաև" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տես_նաև"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Տես նաև</span> </div> </a> <ul id="toc-Տես_նաև-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Քիմիական տարրեր</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 181 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-181" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">181 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Drah_kimia" title="Drah kimia – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Drah kimia" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Chemiese_element" title="Chemiese element – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Chemiese element" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Chemisches_Element" title="Chemisches Element – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Chemisches Element" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%95%E1%8C%A5%E1%88%A8_%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%AD" title="ንጥረ ነገር – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ንጥረ ነገር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Elemento_quimico" title="Elemento quimico – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Elemento quimico" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/H%C4%93afodgesceaft" title="Hēafodgesceaft – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Hēafodgesceaft" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="रासायनिक तत्त्व – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="रासायनिक तत्त्व" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="عنصر كيميائي – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عنصر كيميائي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D9%83%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="عنصر كيماوي – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="عنصر كيماوي" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D9%83%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%89" title="عنصر كيماوى – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="عنصر كيماوى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%8C%E0%A6%B2" title="ৰাসায়নিক মৌল – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="ৰাসায়নিক মৌল" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Elementu_qu%C3%ADmicu" title="Elementu químicu – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Elementu químicu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Kimy%C9%99vi_element" title="Kimyəvi element – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Kimyəvi element" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA" title="شیمیایی المنت – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="شیمیایی المنت" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%BA_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химик элемент – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Химик элемент" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Datu_kimia" title="Datu kimia – բալիերեն" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Datu kimia" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="բալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kem%C4%97nis_elements" title="Kemėnis elements – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kemėnis elements" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Elementong_kimikal" title="Elementong kimikal – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Elementong kimikal" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Хімічны элемент – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Хімічны элемент" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8D%D0%BD%D1%82" title="Хімічны элемэнт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Хімічны элемэнт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химичен елемент – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Химичен елемент" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="रासायनिक तत्व – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="रासायनिक तत्व" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Elemen_blong_Kemistri" title="Elemen blong Kemistri – բիսլամա" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Elemen blong Kemistri" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="բիսլամա" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%92%E1%80%BC%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%84%E1%80%BA" title="ဒြပ်စင် – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဒြပ်စင်" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8C%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A5" title="মৌলিক পদার্থ – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মৌলিক পদার্থ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Elfenn_gimiek" title="Elfenn gimiek – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Elfenn gimiek" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hemijski_element" title="Hemijski element – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hemijski element" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%B8%D0%BD_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химиин элемент – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Химиин элемент" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Element_qu%C3%ADmic" title="Element químic – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Element químic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Hu%C3%A1-h%C5%8Fk_ngu%C3%B2ng-s%C3%B3" title="Huá-hŏk nguòng-só – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Huá-hŏk nguòng-só" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Elemento" title="Elemento – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Elemento" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AE%D9%85%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="توخمی کیمیایی – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="توخمی کیمیایی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Himiyaviy_element" title="Himiyaviy element – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Himiyaviy element" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Chemick%C3%BD_prvek" title="Chemický prvek – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Chemický prvek" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B5_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химилле элемент – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Химилле элемент" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Elfen_gemegol" title="Elfen gemegol – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Elfen gemegol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Grundstof" title="Grundstof – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Grundstof" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Chemisches_Element" title="Chemisches Element – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Chemisches Element" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF" title="Χημικό στοιχείο – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Χημικό στοιχείο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_element" title="Chemical element – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Chemical element" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kemia_elemento" title="Kemia elemento – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kemia elemento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Elemento_qu%C3%ADmico" title="Elemento químico – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Elemento químico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Keemiline_element" title="Keemiline element – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Keemiline element" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Elementu_kimiko" title="Elementu kimiko – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Elementu kimiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Elementu_qu%C3%ADmicu" title="Elementu químicu – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Elementu químicu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عنصر شیمیایی – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="عنصر شیمیایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Alkuaine" title="Alkuaine – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Alkuaine" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Keemiline_element" title="Keemiline element – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Keemiline element" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Frumevni" title="Frumevni – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Frumevni" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89l%C3%A9ment_chimique" title="Élément chimique – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Élément chimique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Element_chimic" title="Element chimic – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Element chimic" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Elemint_(skiekunde)" title="Elemint (skiekunde) – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Elemint (skiekunde)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/D%C3%BAil_cheimiceach" title="Dúil cheimiceach – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Dúil cheimiceach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%85%83%E7%B4%A0" title="元素 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="元素" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89l%C3%A9man_chimik" title="Éléman chimik – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Éléman chimik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eileamaid_cheimigeach" title="Eileamaid cheimigeach – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eileamaid cheimigeach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Elemento_qu%C3%ADmico" title="Elemento químico – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Elemento químico" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Ap%E1%BB%B9i_Kimi_rehegua" title="Apỹi Kimi rehegua – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Apỹi Kimi rehegua" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A4%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B5" title="તત્ત્વ – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="તત્ત્વ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bunstoo" title="Bunstoo – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bunstoo" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Fa-ho%CC%8Dk_ngi%C3%A8n-su" title="Fa-ho̍k ngièn-su – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Fa-ho̍k ngièn-su" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kumumea_kemikala" title="Kumumea kemikala – հավայիերեն" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kumumea kemikala" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="հավայիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%A1%D7%95%D7%93_%D7%9B%D7%99%D7%9E%D7%99" title="יסוד כימי – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="יסוד כימי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="रासायनिक तत्व – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रासायनिक तत्व" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Rasaenik_element" title="Rasaenik element – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Rasaenik element" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kemijski_element" title="Kemijski element – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kemijski element" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Eleman_chimik" title="Eleman chimik – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Eleman chimik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%A9miai_elem" title="Kémiai elem – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kémiai elem" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8F%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Քիմիական Տարրեր – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Քիմիական Տարրեր" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Elemento_chimic" title="Elemento chimic – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Elemento chimic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Unsur_kimia" title="Unsur kimia – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Unsur kimia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Chimic_element" title="Chimic element – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Chimic element" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kimiko_nga_elemento" title="Kimiko nga elemento – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kimiko nga elemento" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Kemial_elemento" title="Kemial elemento – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Kemial elemento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Frumefni" title="Frumefni – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Frumefni" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Elemento_chimico" title="Elemento chimico – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Elemento chimico" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%85%83%E7%B4%A0" title="元素 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="元素" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Kimikal_eliment" title="Kimikal eliment – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kimikal eliment" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/selratni" title="selratni – լոժբան" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="selratni" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="լոժբան" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Anasir_kimiah" title="Anasir kimiah – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Anasir kimiah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="ქიმიური ელემენტი – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ქიმიური ელემენტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aferdis_akruran" title="Aferdis akruran – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aferdis akruran" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Химиялық элементтер – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Химиялық элементтер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%92%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%BB%E1%9E%82%E1%9E%B8%E1%9E%98%E1%9E%B8" title="ធាតុគីមី – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="ធាតុគីមី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%82%E0%B2%B2%E0%B2%A7%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B3%81" title="ಮೂಲಧಾತು – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮೂಲಧಾತು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9B%90%EC%86%8C_(%ED%99%94%ED%95%99)" title="원소 (화학) – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="원소 (화학)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8E%D9%86_%D8%AA%DB%84%D8%AA%DA%BE" title="رساێن تۄتھ – քաշմիրերեն" lang="ks" hreflang="ks" data-title="رساێن تۄتھ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="քաշմիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Element" title="Element – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Element" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Elven_gymyk" title="Elven gymyk – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Elven gymyk" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химиялык элемент – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Химиялык элемент" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Elementum_chemicum" title="Elementum chemicum – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Elementum chemicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Element_(Chimie)" title="Element (Chimie) – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Element (Chimie)" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Elementos" title="Elementos – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Elementos" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sjemisch_element" title="Sjemisch element – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Sjemisch element" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Elementi_chimici" title="Elementi chimici – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Elementi chimici" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Element_chimich" title="Element chimich – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Element chimich" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Cheminis_elementas" title="Cheminis elementas – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Cheminis elementas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%B6%C4%ABmiskais_elements" title="Ķīmiskais elements – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ķīmiskais elements" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D1%8C_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D1%8C" title="Химиянь элементсь – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Химиянь элементсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%B9_%D1%82%D3%B1%D2%A5%D0%BB%D1%8B%D0%BA" title="Химий тӱҥлык – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Химий тӱҥлык" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Unsua_kimia" title="Unsua kimia – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Unsua kimia" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Хемиски елемент – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хемиски елемент" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%82%E0%B4%B2%E0%B4%95%E0%B4%82" title="മൂലകം – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മൂലകം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химийн элемент – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Химийн элемент" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%B2%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="मूलद्रव्य – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मूलद्रव्य" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Unsur_kimia" title="Unsur kimia – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Unsur kimia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Element_kimiku" title="Element kimiku – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Element kimiku" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%92%E1%80%BC%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%84%E1%80%BA" title="ဒြပ်စင် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ဒြပ်စင်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Cheemsch_Element" title="Cheemsch Element – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Cheemsch Element" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="रसायनिक तत्व – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="रसायनिक तत्व" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5" title="रसायनिक तत्त्व – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="रसायनिक तत्त्व" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Chemisch_element" title="Chemisch element – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Chemisch element" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Grunnstoff" title="Grunnstoff – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Grunnstoff" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Grunnstoff" title="Grunnstoff – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Grunnstoff" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Elemente" title="Elemente – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Elemente" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Al%C3%A9ment" title="Êlément – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Êlément" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Element_quimic" title="Element quimic – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Element quimic" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Wahiyyoo(elementii)" title="Wahiyyoo(elementii) – օրոմո" lang="om" hreflang="om" data-title="Wahiyyoo(elementii)" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="օրոմո" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AC%B8%E0%AC%BE%E0%AD%9F%E0%AC%A8%E0%AC%BF%E0%AC%95_%E0%AC%AE%E0%AD%8C%E0%AC%B3%E0%AC%BF%E0%AC%95" title="ରାସାୟନିକ ମୌଳିକ – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ରାସାୟନିକ ମୌଳିକ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A3%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A9%B1%E0%A8%A4" title="ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Elemento_k%C3%ADmiko" title="Elemento kímiko – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Elemento kímiko" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Kemikill_Element" title="Kemikill Element – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Kemikill Element" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Pierwiastek chemiczny" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Element_ch%C3%ACmich" title="Element chìmich – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Element chìmich" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="کیمیائی عنصر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کیمیائی عنصر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%88%D9%8A_%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C" title="کيمياوي توکی – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کيمياوي توکی" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Elemento_(qu%C3%ADmica)" title="Elemento (química) – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Elemento (química)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Qallawa" title="Qallawa – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Qallawa" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Element_chimic" title="Element chimic – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Element chimic" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Elemende_ch%C3%ACmeche" title="Elemende chìmeche – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Elemende chìmeche" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химический элемент – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Химический элемент" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Хемічный елемент – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Хемічный елемент" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AE%E0%A5%8D_(%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D)" title="तत्त्वम् (रसायनशास्त्रम्) – սանսկրիտ" lang="sa" hreflang="sa" data-title="तत्त्वम् (रसायनशास्त्रम्)" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="սանսկրիտ" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Химия элемена – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Химия элемена" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Elementu_ch%C3%ACmicu" title="Elementu chìmicu – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Elementu chìmicu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Elimentu_ch%C3%ACmicu" title="Elimentu chìmicu – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Elimentu chìmicu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Chemical_element" title="Chemical element – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Chemical element" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="ڪيميائي عنصر – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪيميائي عنصر" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hemijski_element" title="Hemijski element – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hemijski element" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Afr%E1%B8%8Dis_akimyan" title="Afrḍis akimyan – տաշելհիթ" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Afrḍis akimyan" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="տաշելհիթ" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%9A_%E0%B6%B8%E0%B7%96%E0%B6%BD%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA" title="රසායනික මූලද්‍රව්‍ය – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="රසායනික මූලද්‍රව්‍ය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chemical_element" title="Chemical element – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chemical element" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Chemick%C3%BD_prvok" title="Chemický prvok – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Chemický prvok" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kemi%C4%8Dni_element" title="Kemični element – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kemični element" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Nhangande_yeMushonga" title="Nhangande yeMushonga – շոնա" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Nhangande yeMushonga" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="շոնա" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Curiye_kimiko" title="Curiye kimiko – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Curiye kimiko" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista_e_elementeve_kimik%C3%AB" title="Lista e elementeve kimikë – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lista e elementeve kimikë" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Хемијски елемент – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хемијски елемент" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Element" title="Element – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Element" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Unsur_kimia" title="Unsur kimia – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Unsur kimia" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Grund%C3%A4mne" title="Grundämne – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Grundämne" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Elementi_za_kikemia" title="Elementi za kikemia – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Elementi za kikemia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="தனிமம் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தனிமம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="మూలకము – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="మూలకము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%81%D1%83%D1%80%D0%B8_%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%91%D3%A3" title="Унсури кимиёӣ – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Унсури кимиёӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B8" title="ธาตุ – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ธาตุ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Elemento_(kimika)" title="Elemento (kimika) – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Elemento (kimika)" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Element" title="Element – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Element" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%BA_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химик элемент – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Химик элемент" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B3_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Химиктиг элемент – տուվերեն" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Химиктиг элемент" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="տուվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Хімічний елемент – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хімічний елемент" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="کیمیائی عنصر – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کیمیائی عنصر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kimyoviy_unsur" title="Kimyoviy unsur – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kimyoviy unsur" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Elemento_chimego" title="Elemento chimego – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Elemento chimego" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Himine_element" title="Himine element – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Himine element" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên tố hóa học – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nguyên tố hóa học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Chemisch_element" title="Chemisch element – արևմտաֆլամանդերեն" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Chemisch element" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="արևմտաֆլամանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6min_kiemavik" title="Lömin kiemavik – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Lömin kiemavik" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Elemento_kimiko" title="Elemento kimiko – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Elemento kimiko" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Xeet" title="Xeet – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Xeet" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%96%E5%AD%A6%E5%85%83%E7%B4%A0" title="化学元素 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="化学元素" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Ikhemikhali" title="Ikhemikhali – քոսա" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Ikhemikhali" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="քոսա" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="ქიმიური ელემენტი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ქიმიური ელემენტი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%A2%D7%9E%D7%99%D7%A9%D7%A2%D7%A8_%D7%A2%D7%9C%D7%A2%D7%9E%D7%A2%D7%A0%D7%98" title="כעמישער עלעמענט – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="כעמישער עלעמענט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BA%B8%CC%81l%C3%ADm%E1%BA%B9%CC%80nt%C3%AC_k%E1%BA%B9%CC%81m%C3%ADk%C3%A0" title="Ẹ́límẹ̀ntì kẹ́míkà – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ẹ́límẹ̀ntì kẹ́míkà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B4%BC%E2%B5%94%E2%B4%B7%E2%B5%89%E2%B5%99_%E2%B4%B0%E2%B4%BD%E2%B5%94%E2%B5%93%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⴰⴼⵔⴷⵉⵙ ⴰⴽⵔⵓⵔⴰⵏ – ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⴼⵔⴷⵉⵙ ⴰⴽⵔⵓⵔⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%96%E5%AD%B8%E5%85%83%E7%B4%A0" title="化學元素 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="化學元素" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8C%96%E5%AD%B8%E5%85%83%E7%B4%A0" title="化學元素 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="化學元素" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/H%C3%B2a-ha%CC%8Dk_go%C3%A2n-s%C3%B2%CD%98" title="Hòa-ha̍k goân-sò͘ – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hòa-ha̍k goân-sò͘" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%85%83%E7%B4%A0" title="元素 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="元素" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inhlwa_yevanga" title="Inhlwa yevanga – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inhlwa yevanga" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11344#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&oldid=10141489" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&id=10141489&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2594%25D5%25AB%25D5%25B4%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25BF%25D5%25A1%25D6%2580%25D6%2580%25D5%25A5%25D6%2580"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2594%25D5%25AB%25D5%25B4%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25AF%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25BF%25D5%25A1%25D6%2580%25D6%2580%25D5%25A5%25D6%2580"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Chemical_element" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11344" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Վերահղված է <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80&redirect=no" class="mw-redirect" title="Քիմիական տարր">Քիմիական տարր</a>ից)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><p><b>Քիմիական տարր</b>, միևնույն <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%AB%D6%81%D6%84" title="Էլեկտրական լիցք">լիցքով</a> օժտված ատոմի միջուկների ամբողջություն։ Ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից, որոնց քանակը հավասար է քիմիական տարրի <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80" title="Ատոմական համար">ատոմական համարին</a> (կարգաթվին) և նեյտրոններից, որոնց թիվը կարող է լինել տարբեր<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Յուրաքանչյուր քիմիական տարր ունի իր լատիներեն անվանումը և <a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Քիմիական նշաններ">քիմիական նշանը</a>, որը կազմված է մեկ կամ երկու լատիներեն տառերից (կանոնակարգվում են <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միություն">Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միության</a> կողմից) և նշվում է մասնավորապես <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D6%87" title="Դմիտրի Մենդելեև">Մենդելեևի</a> <a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF" class="mw-redirect" title="Քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակ">քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակում</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Քիմիական տարրերի գոյության եղանակներն ազատ վիճակում հանդիսանում են պարզ նյութերը (միատարր)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Պետք է տարբերել քիմիական տարրերը (վերացական օբյեկտներ, որ նկարագրվում են իրենց հատկանիշների միջոցով) և դրանց համապատասխան նյութական օբյեկտները՝ պարզ նյութերը (որոնք օժտված են ֆիզիկա-քիմիական որոշակի հատկություններով)<sup id="cite_ref-Чернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии—2000——266—267_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Чернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии—2000——266—267-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2024 թվականի դրությամբ՝ հայտնի են 128<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> քիմիական տարրեր։ Դրանցից 94-ը հանդիպում են բնության մեջ (մի մասը միայն միկրոչափերով), իսկ մյուս 34-ն արհեստականորեն սինթեզված են։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տերմինի_ստեղծման_պատմություն"><span id=".D5.8F.D5.A5.D6.80.D5.B4.D5.AB.D5.B6.D5.AB_.D5.BD.D5.BF.D5.A5.D5.B2.D5.AE.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.BA.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Տերմինի ստեղծման պատմություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Տերմինի ստեղծման պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Տերմինի ստեղծման պատմություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>«Էլեմենտ» (<a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Լատիներեն">լատին․</a>՝ <span lang="la">elementum</span>, <i>տարր</i>) բառն օգտագործվել է դեռ անտիկ ժամանակաշրջանում (<a href="/wiki/%D5%91%D5%AB%D6%81%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ցիցերոն">Ցիցերոնի</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%BE%D5%AB%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%BD" class="mw-redirect" title="Օվիդիոս">Օվիդիոսի</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BD" class="mw-redirect" title="Հորացիուս">Հորացիուսի</a> կողմից) որպես ինչ-որ բանի մաս (խոսքի էլեմենտ, կրթության էլեմենտ և այլն)։ Հնագույն ժամանակներում տարածված էր հետևյալ արտահայտությունը. «Ինչպես բառը կազմված է տառերից, այնպես էլ մարմինը՝ տարրերից»։ Այդտեղից էլ հավանաբար ծագում է բառը. լատիներենի այբուբենի ձայնավորների շարքի անվանումից՝ <i>l, m, n, t</i> («el» - «em» - «en» - «tum»)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժամանակակից ըմբռնմանը մոտ քիմիական տարրի հասկացությունն արտացոլել է քիմիական փիլիսոփայության նոր համակարգը, որ շարադրել է <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%BF_%D4%B2%D5%B8%D5%B5%D5%AC" title="Ռոբերտ Բոյլ">Ռոբերտ Բոյլը</a> «Քիմիկոս-սկեպտիկ» գրքում (1661)։ Բոյլը նշել է, որ ո՛չ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%A5%D5%AC" title="Արիստոտել">Արիստոտելի</a> չորս տարրերը, ո՛չ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1" title="Ալքիմիա">ալքիմիկոսների</a> երեք սկզբունքները չեն կարող ընդունվել որպես տարրեր։ Տարրերը, ըստ Բոյլի, գործնականում անտարրալուծելի մարմիններ (նյութեր) են, որոնք բաղկացած են իրար նման միատարր (առաջնային նյութից կազմված) կորպուսկուլաներից, որոնցից կազմված են բոլոր բաղադրյալ մարմինները, և որոնց դրանք կարող են տարրլուծվել։ Կորպուսկուլաները կարող են տարբերվել ձևով, չափերով, քաշով։ Կորպուսկուլաները, որոնցից կազմված են մարմինները, մնում են անփոփոխ վերջիններիս փոխարկումների ժամանակ<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:ElementeDalton.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/ElementeDalton.svg/220px-ElementeDalton.svg.png" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/ElementeDalton.svg/330px-ElementeDalton.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/ElementeDalton.svg/440px-ElementeDalton.svg.png 2x" data-file-width="580" data-file-height="360" /></a><figcaption>Քիմիական տարրերի նշաններն ըստ Ջ. Դալթոնի. 1 - ջրածին, 2 - <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A3%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Մագնիում">մագնեզիում</a>, 3 - թթվածին, 4 - ծծումբ, 5 - ամոնիակ 6 - ածխածնի երկօքսիդ</figcaption></figure> <p>1789 թվականին <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6_%D4%BC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%B6_%D4%BC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A5" title="Անտուան Լորան Լավուազիե">Անտուան Լորան Լավուազիեն</a> «Քիմիայի տարրական դասընթացում» նոր քիմիայի պատմության մեջ առաջին անգամ ներկայացնում է քիմիական տարրերի ցանկը (պարզ մարմինների աղյուսակը), որոնք բաժանված են մի քանի տիպերի։ Լավուազիեն առաջին անգամ քիմիական տարրերի հետ նույնացրել է մի շարք պարզ նյութեր (այդ թվում՝ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Թթվածին">թթվածին</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BF" title="Ազոտ">ազոտ</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ջրածին">ջրածին</a>, <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Ծծումբ">ծծումբ</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%B8%D5%BD%D6%86%D5%B8%D6%80" title="Ֆոսֆոր">ֆոսֆոր</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%AD" title="Ածուխ">ածուխ</a> և այդ ժամանակ հայտնի բոլոր մետաղները)։ Տարրերի թվում ներառվել են լույսը, <a href="/w/index.php?title=%D5%8B%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ջերմածին (դեռ գրված չէ)">ջերմածինը</a> և «<i>աղածին հողախառն նյութերը</i>» (կալցիումի, մագնեզիում դժվար տարրալուծվող օքսիդներ և այլն)։ Տարրերի տվյալ հայեցակարգն ընդունված է անվանել <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էմպիրիզմ">էմպիրիկ</a>-վերլուծական, քանի որ Լավուազիեն որպես տարրի որոշման չափանիշ ընտրել է փորձը և միայն փորձը՝ կատեգորիկ կերպով մերժելով ոչ էմպիրիկ մյուս բոլոր դատողություններն <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4" title="Ատոմ">ատոմների</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%AC" title="Մոլեկուլ">մոլեկուլների</a> մասին, որոնց ինքնին գոյությունը հնարավոր չէ հաստատել փորձնական ճանապարհով<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D5%B6_%D4%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%B8%D5%B6" title="Ջոն Դալթոն">Ջոն Դալթոնի</a> շնորհիվ 19-րդ դարի սկզբին քիմիայում գերիշխող է դարձել ատոմամոլեկուլային վարկածը, որը քիմիական տարրը դիտարկում է որպես ատոմների առանձին տեսակ և մատնանշում պարզ և բաղադրյալ նյութերի բնույթը՝ որպես կազմված համապատասխանաբար նույն կամ տարբեր տեսակի ատոմներից։ Դալթոնն առաջին անգամ նշել է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Ատոմային զանգված">ատոմային զանգվածը</a>՝ որպես տարրի կարևոր հատկություն, որը որոշում է նրա քիմիական բնույթը։ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B5%D5%B8%D5%B6%D5%BD_%D5%85%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%A2_%D4%B2%D5%A5%D6%80%D6%81%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Իյոնս Յակոբ Բերցելիուս">Իյոնս Յակոբ Բերցելիուսի</a> ու նրա հետևորդների ջանքերի շնորհիվ բոլորովին ստույգ որոշվել են հայտնի քիմիական տարրերի ատոմային զանգվածները։ 19-րդ դարի կեսերը նշանավորվել են մի ամբողջ շարք նոր քիմիական տարրերի հայտնաբերմամբ։ 1860 թվականին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A5" class="mw-redirect" title="Կարլսրուե">Կարլսրուեում</a> կայացած քիմիկոսների միջազգային համագումարում ընդունվել են մոլեկուլի և ատոմի սահմանումները։ </p><p>Մինչ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D6%87" title="Դմիտրի Մենդելեև">Դմիտրի Մենդելեևի</a> կողմից <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF" title="Պարբերական աղյուսակ">պարբերական աղյուսակի</a> հայտնաբերումը (1869) հայտնի էին 63 տարրեր։ Նրա կողմից հենց ատոմային զանգվածն է առանձնացվել որպես ատոմների հատկությունը, որը որոշում է քիմիական տարրերի հատկությունների, ինչպես նաև նրանց կազմած պարզ և բաղադրյալ նյութերի փոփոխության պարբերական բնույթը։ Մենդելեևը քիմիական տարրերը սահմանել է որպես «պարզ կամ բաղադրյալ մարմինների նյութական մասնիկներ, որոնք նրան հաղորդում են ֆիզիկական ու քիմիական հատկությունների հայտնի ամբողջությունը»։ Մենդելեևը հայտնագործությունը թույլ է տվել կանխատեսել այդ ժամանակ դեռևս անհայտ մի շարք տարրերի գոյությունը, ինչպես նաև դրանց հատկությունները, ինչպես նաև գիտական հիմք է ծառայել դրանց դասակարգման համար։ </p><p>Սակայն Մենդելեևն ստիպված է եղել որոշակի փոփոխություններ կատարել տարրերի հերթականության մեջ, որոնք դասավորված էին ատոմական զանգվածի աճման կարգով, որպեսզի պահպանվի քիմիական հատկությունների պարբերականությունը, ինչպես նաև ներառվեն դեռևս չհայտնաբերված տարրերին համապատասխանող դատարկ վանդակներ։ Ավելի ուշ (20-րդ դարի առաջին տասնամյակներում) պարզ է դարձել, որ քիմիական հատկությունների պարբերականությունը կախված է ատոմական համարից (ատոմի միջուկի լիցք), ոչ թե տարրի ատոմական զանգվածից։ Վերջինս որոշվում է տարրի կայուն իզոտոպների թվով և դրանց բնական տարածվածությամբ։ Այնուամենայնիվ, տարրի կայուն իզոտոպներն ունեն ատոմական զանգված, որոնք խմբավորվում են որոշակի նշանակության շուրջ, քանի որ միջուկում նեյտրոնների ավելցուկ կամ անբավարարություն ունեցող իզոտոպներն անկայուն են, ընդ որում՝ պրոտոնների թվի (այսինքն՝ ատոմական համարի) աճին զուգընթաց աճում է նաև նեյտրոնների թիվ, որոնք ամբողջության մեջ կազմում են կայուն միջուկ։ Այդ պատճառով պարբերական օրենքը կարող է ձևակերպվել և որպես քիմիական հատկությունների կախվածություն ատոմական զանգվածից, թեև այդ կախվածությունը խախտվում է որոշ դեպքերում։ </p><p>Իզոտոպների հայտնաբերումից հետո պարզ է դարձել, որ նույնիսկ նույն տարրի ատոմների տարբեր միացությունները կարող են ունենալ տարբեր ատոմական զանգվածներ. այսպես, ռադիոակտիվ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Հելիում">հելիումը</a>, որ ստացվում է ուրանի հանքանյութերից, <sup>4</sup>He իզոտոպի գերակշռման դեպքում ունի ավելի մեծ ատոմական զանգված, քան <a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տիեզերական ճառագայթներ">տիեզերական ճառագայթների</a> հելիումը (որոնցում առկա է նաև <sup>3</sup>He թեթև իզոտոպը)։ </p><p>Քիմիական տարրի՝ որպես միջուկի միանման (հավասար է տարրի համարին Պարբերական աղյուսակում) դրական լիցքերով օժտված ատոմների միացության ժամանակակից սահմանումը հայտնվել է շնորհիվ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%B6%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%B8%D5%A6%D5%AC%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հենրի Մոզլի (դեռ գրված չէ)">Հենրի Մոզլիի</a> (1915) և <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A5%D5%B5%D5%B4%D5%BD_%D5%89%D5%A1%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%AF" title="Ջեյմս Չադվիկ">Ջեյմս Չադվիկի</a> (1920) հիմնարար աշխատությունների<sup id="cite_ref-de.gubkin.ru_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-de.gubkin.ru-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Հայտնի_քիմիական_տարրեր"><span id=".D5.80.D5.A1.D5.B5.D5.BF.D5.B6.D5.AB_.D6.84.D5.AB.D5.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D6.80.D5.A5.D6.80"></span>Հայտնի քիմիական տարրեր</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Հայտնի քիմիական տարրեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Հայտնի քիմիական տարրեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF" title="Պարբերական աղյուսակ">Պարբերական աղյուսակ</a></div> <p>2024 թվականի դրությամբ հայտնի է 128 քիմիական տարր (1-128 կարգային համարներով), որոնցից 94-ը հայտնաբերվել են բնության մեջ (որոշ տարրեր բնության մեջ առկա են միայն չնչին չափերով), իսկ մյուս 34-ը սինթեզվել են ինքնուրույն միջուկային ռեակցիաների արդյունքում։ Բնության մեջ գերծանր տրանսուրան տարրերի որոնումները, որոնց գոյությունը հնարավոր է համաձայն <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կայունության կղզի (դեռ գրված չէ)">կայունության կղզու</a> տեսության, դեռևս հաջողությամբ չեն պսակվել, իսկ նոր տրանսուրան տարրերի սինթեզումը շարունակվում է միջուկային ուսումնասիրությունների ռուսական, ամերիկյան, գերմանական ու ճապոնական կենտրոններում գիտնականների միջազգային խմբերի ուժերով։ Դեռևս չհայտնաբերված տարրերի մասին տեղեկությունները ներկայացվում են Քիմիական տարրերի ընդլայնված աղյուսակում։ </p><p>Ուրանից մեծ ատոմային համար ունեցող նոր (բնության մեջ չհայտնաբերված) տարրերի (տրանսուրան տարրեր) սինթեզումը կատարվել է սկզբում ուրանի միջուկներով նեյտրոնների բազմակի կլանման միջոցով նեյտրոնային ինտենսիվ հոսքի պայմաններում միջուկային ռեակտորներում և էլ ավելի ինտենսիվ՝ միջուկային (ջերմամիջուկային) պայթյունի պայմաններում)։ Նեյտրոնի ավելցուկ ունեցող միջուկների հետագա բետա-քայքայումների շղթայի արդյունքում մեծանում է ատոմային համարը և ստեղծվում են դուստր միջուկներ <span class="texhtml"><i>Z</i> > 92</span> ատոմային համարներով։ Այդպես հայտնաբերվել են <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նեպտունիում">նեպտունիումը</a> (<span class="texhtml"><i>Z</i> = 93</span>), <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պլուտոնիում">պլուտոնիումը</a> (94), <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ամերիցիում">ամերիցիումը</a> (95), <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Բերկլիում">բերկլիումը</a> (97), <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B5%D5%B6%D5%B7%D5%BF%D5%A5%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Էյնշտեյնիում">էյնշտեյնիումը</a> (99) և <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ֆերմիում">ֆերմիումը</a> (100)։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կյուրիում">Կյուրիումը</a> (96) և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կալիֆոռնիում">կալիֆոռմիումը</a> (98) նույնպես կարող են սինթեզվել (և գործնականում ստացվում են) այդ ճանապարհով, սակայն սկզբնապես դրանք ստացվել են արագացուցիչում ալֆա-մասնիկներով պլուտոնիումի և կյուրիումի ճառագայթահարման արդյունքում։ Ավելի ծանր տարրերը, սկսած մենդելևիումից (101), ստացվում են միայն արագացուցիչներում ակտինոիդային թիրախները թեթև իոններով ճառագայթահարման արդյունքում։ </p><p>Նոր հայտնաբերված քիմիական տարրի համար անվանում առաջարկելու իրավունքը վերապահված է այն հայտնաբերողին։ Սակայն այդ անվանումը պետք է ենթարկվի որոշակի կանոնների։ Նոր տարրի հայտնաբերման մասին հաղորդագրությունն ստուգվում է մի քանի տարվա ընթացքում անկախ լաբորատորիաներում, և հաստատման դեպքում <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միություն">Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը</a> (ՏԿՔՄՄ, IUPAC, International Union for Pure and Applied Chemistry) պաշտոնապես հաստատում է նոր տարրի անվանումը։ </p><p>2022 թվականի դրությամբ հայտնի բոլոր 128 տարրերն ունեն Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միության կողմից հաստատված մշտական անվանումներ։ Տարրի հայտնաբերման մասին հայտարարելու պահից մինչև Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միության կողմից նրա անվանման հատատումը տարրը կոչվում է ժամանակավոր պարբերական անվանումով, որ կազմվում է այդ թվականների առաջին տառերից։ Օրինակ՝ 118-րդ տարրը՝ <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D5%B6" title="Օգանեսոն">օգանեսոնը</a>, նախքան այդ անվանման պաշտոնական հաստատումը կոչվել է ունունոկտիում ժամանակավոր անվանմամբ և նշանակվել Uuo։ </p><p>Չհայտնաբերված կամ չհաստատված քիմիական տարրերը հաճախ կոչվում են դեռ Մենդելևի կողմից օգտագործված համակարգի օգնությամբ՝ քիմիական աղյուսակում իրենից վեր դասված հոմոլոգի անվանմամբ՝ ավելացնելով «էկա-» կամ (հազվադեպ) «դվի-» նախածանցը, որոնք <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF" title="Սանսկրիտ">սանսկրիտում</a> նշանակում են «մեկ» և «երկու» (կախված այն բանից, թե 1 կամ 2 շրջան վերև է տեղակայված հոմոլոգը)։ Օրինակ՝ նախքան գերմանիումի հայտնաբերումը (որ պարբերական աղյուսակում տեղակայված է <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սիլիցիում">սիլիցիումի</a> ներքևում և կանխատեսվել էր Մենդելևի կողմից) կոչվել է էկա-սիլիցիում, օգանեսոնը (ունունոկտիում, 118) կոչվել է նաև էկա-ռադոն, ֆլերովիումը (ունունքվադիում, 114)՝ էկա-<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80" title="Կապար">կապար</a>։ </p><p>Պարբերական համակարգը բաղկացած է 7 <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պարբերություն">պարբերությունից</a>, 10 շարքից և 8 խմբից։ Խմբերը պարբերական համակարգում դասավորված են ուղղահայաց։ Որպես կանոն՝ տարրերի օքսիդացման բարձրագույն դրական աստիճանը հավասար է խմբի համարին։ Բացառություն են ֆտորը, արծաթը, ոսկին, պղինձը։ Յուրաքանչյուր խումբ բաժանված է 2 ենթախմբի՝ գլխավոր (Ա) և երկրորդական (Բ)։ Միևնույն ենթախմբում իրար տակ գտնվում են նման հատկություններ ունեցող և իրարից օրինաչափորեն տարբերվող տարրերը։ Գլխավոր ենթախումբը կազմում են տիպիկ տարրերը և մեծ պարբերությունների առաջին 2 և վերջին 6 տարրերը։ Երկրորդական ենթախումբը կազմում են միայն մեծ պարբերությունների մյուս տարրերը, որոնք միայն մետաղներ են։ Գլխավոր և երկրորդական ենթախմբերի տարրերն իրարից տարբերվում են քիմիական հատկություններով։ </p><p>Պարբերությունը կարգահամարի աճման կարգով իրար հաջորդող տարրերի շարք է։ Պարբերական համակարգը կազմված է 7 պարբերությունից. I, II և III պարբերությունները կոչվում են փոքր, իսկ IV, V, VI և VII-ը՝ մեծ։ Յուրաքանչյուր պարբերություն, բացառությամբ առաջինի, սկսվում է ալկալիական մետաղով և ավարտվում իներտ տարրով։ II և III պարբերությունների տարրերը կոչվում են տիպիկ տարրեր։ Դրանց հատկությունները տիպիկ մետաղականից մինչև իներտ տարրերը փոխվում են օրինաչափորեն։ Համակարգը բաղկացած է 10 շարքից։ Յուրաքանչյուր փոքր պարբերություն կազմված է 1 շարքից, իսկ մեծ պարբերությունները՝ 2-ական շարքերից՝ զույգ և կենտ։ Հիմնական հատկանիշը, ըստ որի մեծ պարբերությունները բաժանվում են 2 շարքի, տարրերի օքսիդացման աստիճանն է։ Այն 2 անգամ կրկնվում է տարրերի ատոմական զանգվածների աճմամբ՝ անցնելով տարրերի եռյակներից։ </p><p>VI պարբերությունում լանթանից անմիջապես հետո տեղաբաշխված են 14 տարրեր՝ 58-71 կարգաթվերով, որոնց անվանում են լանթանոիդներ (լանթանանմաններ)։ Դրանց քիմիական հատկություններն իրար շատ նման են։ VII պարբերությունում ակտինիումից հետո նույնպես տեղաբաշխված են 14 տարրեր՝ 90-103 կարգաթվերով, որոնց անվանում են ակտինոիդներ (ակտինանմաններ)։ Ի տարբերություն լանթանոիդների՝ ակտինոիդների հորիզոնական համանմանությունը թույլ է արտահայտված։ Լանթանոիդներն ու ակտինոիդները տեղաբաշխված են պարբերական համակարգի ներքևում, իսկ լանթանի և ակտինիումի վանդակներում դրանք ցույց են տրվում համապատասխանաբար մեկ և երկու աստղանիշերով (* և **)։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քիմիական_տարրերի_սիմվոլներ"><span id=".D5.94.D5.AB.D5.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D6.80.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.BD.D5.AB.D5.B4.D5.BE.D5.B8.D5.AC.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Քիմիական տարրերի սիմվոլներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Քիմիական տարրերի սիմվոլներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Քիմիական տարրերի սիմվոլներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քիմիական տարրերի սիմվոլներն օգտագործվում են որպես այդ տարրերի կրճատ անվանումներ։ Որպես սիմվոլ սովորաբար վերցվում է տարրի անվան առաջին տառը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում ավելացվում է երկրորդը կամ հաջորդ տառերից մեկը։ Սովորաբար դրանք տարրի լատիներեն անվանումների առաջին տառերն են. Cu - <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%B1" title="Պղինձ">պղինձ</a> (<i>cuprum</i>), Ag - <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AE%D5%A1%D5%A9" title="Արծաթ">արծաթ</a> (<i>argentum</i>), Fe - <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9" title="Երկաթ">երկաթ</a> (<i>ferrum</i>), Au - <a href="/wiki/%D5%88%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Ոսկի">ոսկի</a> (<i>aurum</i>), Hg - <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AF" title="Սնդիկ">սնդիկ</a> (<i>hydrargirum</i>)։ Քիմիական սիմվոլների նման համակարգն առաջարկվել է <a href="/wiki/1814_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" class="mw-redirect" title="1814 թվական">1814 թվականին</a> շվեդ քիմիկոս <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B5%D5%B8%D5%B6%D5%BD_%D5%85%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%A2_%D4%B2%D5%A5%D6%80%D6%81%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Իյոնս Յակոբ Բերցելիուս">Իյոնս Յակոբ Բերցելիուսը</a>։ Տարրերի ժամանակավոր սիմվոլները, որ օգտագործվում են նախքան դրանց մշտական անվանումների ու սիմվոլների հաստատումը, կազմված են երեք տառերից, որոնք նշանակում են դրանց ատոմական համարի տասնորդական գրառման երեք թվերի լատիներեն անվանումներից (օրինակ՝ ունունոկտիումը 118-րդ տարրն է, որ ունեցել է Uuo ժամանակավոր անվանումը)։ Օգտագործվում է նաև ըստ վերևում տեղադրված հոմոլոգների անվանման համակարգը (Eka-Rn, Eka-Pb և այլն)։ </p><p>Սիմվոլի կողքին նշված թվերը նշանակում են. վերևի ձախ կողմինը՝ ատոմական զանգված, ներքևի ձախ կողմինը՝ կարգաթիվ, վերևի աջ կողմինը՝ իոնի լիցք, ներքևի աջ կողմինը՝ մոլեկուլում ատոմների թիվը<sup id="cite_ref-de.gubkin.ru_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-de.gubkin.ru-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <center> <table> <tbody><tr> <td align="right">ատոմական զանգված </td> <td> </td> <td align="left">իոնի լիցք </td></tr> <tr> <td> </td> <th>Տարրի սիմվոլ </th> <td> </td></tr> <tr> <td align="right">կարգաթիվ </td> <td> </td> <td align="left">ատոմների թիվը մոլեկուլում </td></tr></tbody></table> </center> <p>Օրինակներ՝ </p> <ul><li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathsf {H_{2}}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <msub> <mi mathvariant="sans-serif">H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn mathvariant="sans-serif">2</mn> </mrow> </msub> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathsf {H_{2}}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3545167e9c56e1a0fb088003149a48c5ffac6d94" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.7ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle {\mathsf {H_{2}}}}"></span> - <a href="/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ջրածին">ջրածնի</a> մոլեկուլ, որ կազմված է ջրածնի երկու ատոմներից,</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathsf {Cu^{2+}}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="sans-serif">C</mi> <msup> <mi mathvariant="sans-serif">u</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn mathvariant="sans-serif">2</mn> <mo mathvariant="sans-serif">+</mo> </mrow> </msup> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathsf {Cu^{2+}}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4af6d978853db5652750225965195a38c242171f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:5.02ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle {\mathsf {Cu^{2+}}}}"></span> - <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%B1" title="Պղինձ">պղնձի</a> իոն 2+ լիցքով</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathsf {^{12}_{6}C}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <msubsup> <mi></mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn mathvariant="sans-serif">6</mn> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn mathvariant="sans-serif">12</mn> </mrow> </msubsup> <mi mathvariant="sans-serif">C</mi> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathsf {^{12}_{6}C}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fcce8271396443901b322b5f0637a4b4c8a8919c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.005ex; width:3.362ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle {\mathsf {^{12}_{6}C}}}"></span> - <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AE%D5%AD%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ածխածին">ածխածնի</a> ատոմ 6-ի հավասար լիցքով և 12-ի հավասար ատոմային զանգվածով։</li></ul> <p>Պարբերական աղյուսակում քիմիական տարրի քարտը սովորաբար պարունակում է հետևյալ բնութագրերը. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Muster_Ruthenia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Muster_Ruthenia.svg/200px-Muster_Ruthenia.svg.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Muster_Ruthenia.svg/300px-Muster_Ruthenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Muster_Ruthenia.svg/400px-Muster_Ruthenia.svg.png 2x" data-file-width="354" data-file-height="354" /></a><figcaption></figcaption></figure> <ul><li><b>1</b> - քիմիական տարրի նշանակում,</li> <li><b>2</b> - տարրի անվանում,</li> <li><b>3</b> - <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80" title="Ատոմական համար">քիմիական տարրի կարգաթիվ</a>, որը հավասար է ատոմի միջուկում պարունակվող պրոտոնների թվին,</li> <li><b>4</b> - <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE" class="mw-redirect" title="Ատոմական զանգված">ատոմական զանգված</a>. կայուն իզոտոպների ատոմական զանգվածի միջին արժեքը երկրակեղևում կամ առավել երկարակյաց իզոտոպի ատոմական զանգվածը (<a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Ռադիոակտիվ տարրեր">ռադիոակտիվ տարրերի</a> համար),</li> <li><b>5</b> - էլեկտրոնների տարածվածությունը էներգետիկ մակարդակներում,</li> <li><b>6</b> - էլեկտրոնային փոխդասավորվածություն։</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քիմիական_տարրերի_տարածվածությունը_բնության_մեջ"><span id=".D5.94.D5.AB.D5.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D6.80.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AE.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D5.A2.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.A5.D5.BB"></span>Քիմիական տարրերի տարածվածությունը բնության մեջ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Քիմիական տարրերի տարածվածությունը բնության մեջ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Քիմիական տարրերի տարածվածությունը բնության մեջ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քիմիական տարրերից երկրակեղևում առավել տարածված են <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Թթվածին">թթվածինը</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Սիլիցիում">սիլիցիումը</a>։ Այդ տարրերն <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6" title="Ալյումին">ալյումինի</a>, <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%A9" title="Երկաթ">երկաթի</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կալցիում">կալցիումի</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նատրիում">նատրիումի</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կալիում">կալիումի</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A3%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Մագնիում">մագնիումի</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ջրածին">ջրածնի</a> ու <a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Տիտան">տիտանի</a> հետ կազմում են երկրակեղևի զանգվածի ավելի քան 99 %-ը, իսկ մյուս տարրերին մնում է 1 %-ից պակաս զանգված։ Ծովի ջրում թթվածնից ու ջրածնից բացի, որ մտնում են ջրի կազմի մեջ, մեծ չափով պարունակվում են այնպիսի տարրեր, ինչպիսիք են՝ <a href="/wiki/%D5%94%D5%AC%D5%B8%D6%80" title="Քլոր">քլոր</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նատրիում">նատրիում</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A3%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" class="mw-redirect" title="Մագնիում">մագնիում</a>, <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2" title="Ծծումբ">ծծումբ</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կալիում">կալիում</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%B8%D5%B4" title="Բրոմ">բրոմ</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AE%D5%AD%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ածխածին">ածխածին</a>։ Երկրակեղևում քիմիական տարրի միջին պարունակությունը կոչվում է կլարկային թիվ կամ <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%AC%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տարրերի կլարկներ">տարրի կլարկ</a>։ </p><p>Երկրակեղևում տարրերի պարունակությունը տարբերվում է Երկրում տարրերի պարունակությունից, որպես ամբողջություն, քանի որ Երկրի կեղևի, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A9%D5%AB%D5%A1" title="Վերին մանթիա">մանթիայի</a> ու միջուկի քիմիական կազմերը տարբեր են։ Այսպես, միջուկը կազմված է հիմնականում երկաթից ու նիկելից։ Արեգակնային համակարգում և Տիեզերքում ընդհանրապես տարրերի պարունակությունները նույնպես տարբերվում են երկրայիններից։ Տիեզերքում առավել տարածված տարրը ջրածինն է, որին հաջորդում է հելիումը։ Տիեզերքում քիմիական տարրերի և նրանց իզոտոպների հարաբերական տարածվածությունների ուսումնասիրությունը կարևոր աղբյուր է միջուկային սինթեզների գործընթացների և <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Արեգակնային համակարգ">Արեգակնային համակարգի</a> ու երկրային մարմինների էվոլյուցիայի վերաբերյալ տեղեկությունների համար։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Առաջացում"><span id=".D4.B1.D5.BC.D5.A1.D5.BB.D5.A1.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Առաջացում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Առաջացում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Առաջացում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քիմիական տարրերի մեծ մասը գտնվել են բնության մեջ (երկրակեղևում), թեև դրանց մի մասը սկզբում ստացվել են արհեստականորեն (մասնավորապես <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Տեխնեցիում">տեխնեցիումը</a> Tc (կարգաթիվը՝ 43), <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պրոմեթիում">պրոմեթիումը</a> Pm (61), <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF" title="Աստատ">աստատը</a> At (85), ինչպես նաև տրանսուրան <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նեպտունիում">նեպտունիումը</a> Np (93) և <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պլուտոնիում">պլուտոնիումը</a> Pu (94), այդ հինգ տարրերն արհեստական ստացվելուց հետո անհետացող չնչին քանակով հայտնաբերվել են նաև բնության մեջ, դրանք առաջանում են որպես միջանկյալ միջուկներ ուրանի ու թորիումի ռադիոկատիվ քայքայման ժամանակ, ինչպես նաև ուրանի կողմից նեյտրոնների կլանման և հետագա բետա-քայքայման ժամանակ)։ Այդպիսով՝ երկրակեղևում առկա են (շատ տարբեր քանակներով) Մենդելևի պարբերական աղյուսակի առաջին 94 տարրերը։ </p><p>Երկրակեղևում հայտնաբերված առաջին 94 քիմիական տարրերի մեծ մասը (83) առաջնային են կամ <i>պրիմորդիալային</i>, դրանք առաջացել են <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Գալակտիկաներ">Գալակտիկայում</a> նուկլեոսինթեզի ժամանակ՝ նախքան Արեգակնային համակարգի առաջացումը, և այդ տարրերն ունեն իզոտոպներ, որոնք կամ կայուն են, կան բավական երկարակյաց, որ չքայքայվեն այդ պահից հետո անցած 4,567 մլրդ տարվա ընթացքում։ Մյուս 11 տարրերը (<a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%A5%D6%81%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Տեխնեցիում">տեխնեցիում</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պրոմեթիում">պրոմեթիում</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պոլոնիում">պոլոնիում</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF" title="Աստատ">աստատ</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Ռադոն">ռադոն</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ֆրանսիում">ֆրանսիում</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ռադիում">ռադիում</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ակտինիում">ակտինիում</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պրոտակտինիում">պրոտակտինիում</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Նեպտունիում">նեպտունիում</a> և <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Պլուտոնիում">պլուտոնիում</a>) ռադիոակտիվ են. դրանք չունեն այդքան երկարակյաց իզոտոպներ, այդ պատճառով էլ այդ տարրերի՝ երկրակեղևում գոյություն ունեցող բնական ատոմներն առաջացել են այլ տարրերի ռադիոակտիվ քայքայման ժամանակ<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Մենդելեևի պարբերական համակարգում Պլուտոնիումին Pu (կարգաթիվը՝ 94) հաջորդող բոլոր տարրերը երկրակեղևում իսպառ բացակայում են<sup id="cite_ref-рита_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-рита-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, թեև դրանցից մի քանիսը կարող են առաջանալ տիեզերքում գերնոր պայթյունների ժամանակ։ Այդ տարրերի բոլոր հայտնի իզոտոպների կիսաքայքայման շրջանը փոքր է Երկրի գոյության ժամանակի համեմատությամբ։ Բնական գերծանր տարրերի բազմամյա որոնումները դեռևս արդյունք չեն տվել։ </p><p>Քիմիական տարրերի մեծ մասը, բացառությամբ ամենաթեթև մի քանի տարրերի, Տիեզերքում առաջացել են հիմնականում աստղային նուկլեոսինթեզի ընթացքում (մինչև երկաթն ընկած տարրերը՝ ջերմամիջուկային սինթեզի արդյունքում, ավելի ծանր տարրերը՝ ատոմների միջուկների կողմից նեյտրոնների կլանման և հետագա բետա-քայքայման, ինչպես նաև միջուկային այլ ռեակցիաների ժամանակ)։ Ամենաթեթև տարրերը (ջրածինը և հելիումը՝ գրեթե ամբողջությամբ, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A9%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Լիթիում">լիթիումը</a>, բերիլիումը և <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%80_(%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80)" title="Բոր (քիմիական տարր)">բորը</a>՝ մասամբ), առաջացել են Մեծ պայթյունին (առաջնային նուկլեոսինթեզ) հաջորդած առաջին երեք րոպեների ընթացքում։ </p><p>Հատկապես ծանր տարրերի գլխավոր աղբյուրներից մեկը Տիեզերքում պետք է լինի, համաձայն հաշվարկների, նեյտրոնային աստղերի միաձուլումը, որ տեղի է ունենում այդ տարրերի մեծաքանակ արտանետմամբ, որոնք հետագայում մասնակցում են նոր աստղերի ու <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%AF" title="Մոլորակ">մոլորակների</a> ձևավորմանը<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Քիմիական_տարրերը_որպես_քիմիական_նյութերի_բաղկացուցիչ_մաս"><span id=".D5.94.D5.AB.D5.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A1.D6.80.D6.80.D5.A5.D6.80.D5.A8_.D5.B8.D6.80.D5.BA.D5.A5.D5.BD_.D6.84.D5.AB.D5.B4.D5.AB.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B6.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.A2.D5.A1.D5.B2.D5.AF.D5.A1.D6.81.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.AB.D5.B9_.D5.B4.D5.A1.D5.BD"></span>Քիմիական տարրերը որպես քիմիական նյութերի բաղկացուցիչ մաս</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Քիմիական տարրերը որպես քիմիական նյութերի բաղկացուցիչ մաս" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Քիմիական տարրերը որպես քիմիական նյութերի բաղկացուցիչ մաս"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%A6_%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9" title="Պարզ նյութ">Պարզ նյութ</a> և <a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Քիմիական միացություններ">Քիմիական միացություններ</a></div> <p><a href="/wiki/%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9" title="Նյութ">Քիմիական նյութերը</a> կարող են կազմված լինել ինչպես մեկ քիմիական տարրից (պարզ նյութեր), այնպես էլ տարբեր տարրերից (բարդ նյութեր կամ <a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Քիմիական միացություններ">քիմիական միացություններ</a>)։ </p><p>Քիմիական տարրերը կազմում են շուրջ 500 պարզ նյութեր<sup id="cite_ref-fio.ru_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-fio.ru-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Իրենց հատկություններով տարբերվող մի քանի պարզ նյութերի տեսքով մեկ տարրի գոյություն ունենալու հատկությունը կոչվում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B8%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ալոտրոպություն">ալոտրոպիա</a><sup id="cite_ref-fio.ru_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-fio.ru-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մեծ մասամբ պարզ նյութերի անվանումները համընկնում են համապատասխան տարրերի անվանումների հետ (օրինակ՝ ցինկ, ալյումին, քլոր), սակայն մի քանի ալոտրոպային ձևերի գոյության դեպքում պարզ նյութի և տարրի անվանումները կարող են տարբերվել, օրինակ՝ թթվածինը (երկթթվածին, O<sub>2</sub>) և <a href="/wiki/%D5%95%D5%A6%D5%B8%D5%B6" title="Օզոն">օզոնը</a> (O<sub>3</sub>), <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%BF" title="Ալմաստ">ալմաստը</a>, <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%BF" title="Գրաֆիտ">գրաֆիտը</a> և ածխածնի մյուս ալոտրոպային ձևերը գոյություն ունեն ածխածնի ամորֆ ձևերից առանձին։ </p><p>Սովորական պայմաններում 11 տարրեր գոյություն ունեն գազային պարզ նյութերի ձևով (<a href="/wiki/%D5%8B%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ջրածին">H</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Հելիում">He</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BF" title="Ազոտ">N</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Թթվածին">O</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%BF%D5%B8%D6%80" title="Ֆտոր">F</a>, <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D5%B8%D5%B6" title="Նեոն">Ne</a>, <a href="/wiki/%D5%94%D5%AC%D5%B8%D6%80" title="Քլոր">Cl</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A3%D5%B8%D5%B6" title="Արգոն">Ar</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D5%B6" title="Կրիպտոն">Kr</a>, <a href="/wiki/%D5%94%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%B6" title="Քսենոն">Xe</a>, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Ռադոն">Rn</a>), երկուսը՝ հեղուկ (<a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%B8%D5%B4" title="Բրոմ">Br</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AF" title="Սնդիկ">Hg</a>), մյուսները կազմում են պինդ մարմիններ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տես_նաև"><span id=".D5.8F.D5.A5.D5.BD_.D5.B6.D5.A1.D6.87"></span>Տես նաև</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Տես նաև" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Տես նաև"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Քիմիական տարրերի ցանկ">Քիմիական տարրերի ցանկ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFКоллектив_авторов" class="citation web cs1">Коллектив авторов. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140516023355/http://bse.sci-lib.com/article126253.html">«Значение слова "Элементы химические" в Большой Советской Энциклопедии»</a>. Советская энциклопедия. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article126253.html">օրիգինալից</a> 16.05.2014-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%97%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0+%22%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B+%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%22+%D0%B2+%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9+%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B8&rft.pub=%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.au=%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2+%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2&rft_id=http%3A%2F%2Fbse.sci-lib.com%2Farticle126253.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alhimik.ru/teleclass/konspect/konsp1-02.shtml">Атомы и химические элементы</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alhimik.ru/teleclass/konspect/konsp5-01.shtml">Классы неорганических веществ</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Чернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии—2000——266—267-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Чернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии—2000——266—267_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЧернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии2000">Чернобельская Г.М., Методика обучения химии, 2000</a>, էջ 266—267</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.degruyter.com/view/j/ci.2016.38.issue-2/ci-2016-0207/ci-2016-0207.xml">«Discovery and Assignment of Elements with Atomic Numbers 113, 115, 117 and 118»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Discovery+and+Assignment+of+Elements+with+Atomic+Numbers+113%2C+115%2C+117+and+118&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.degruyter.com%2Fview%2Fj%2Fci.2016.38.issue-2%2Fci-2016-0207%2Fci-2016-0207.xml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/himiya/ELEMENTI_HIMICHESKIE.html">«ЭЛЕМЕНТЫ ХИМИЧЕСКИЕ | Энциклопедия Кругосвет»</a>. <i>www.krugosvet.ru</i> (ռուսերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.krugosvet.ru&rft.atitle=%D0%AD%D0%9B%D0%95%D0%9C%D0%95%D0%9D%D0%A2%D0%AB+%D0%A5%D0%98%D0%9C%D0%98%D0%A7%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%98%D0%95+%7C+%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F+%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.krugosvet.ru%2Fenc%2Fnauka_i_tehnika%2Fhimiya%2FELEMENTI_HIMICHESKIE.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLevchenkov" class="citation web cs1">Levchenkov, Sergey I. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physchem.chimfak.rsu.ru/Source/History/Sketch_3.html#revolution">«Левченков С.И. - Краткий очерк истории химии - Период становления»</a>. <i>www.physchem.chimfak.rsu.ru</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.physchem.chimfak.rsu.ru&rft.atitle=%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%A1.%D0%98.+-+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%B8+-+%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.aulast=Levchenkov&rft.aufirst=Sergey+I.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.physchem.chimfak.rsu.ru%2FSource%2FHistory%2FSketch_3.html%23revolution&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physchem.chimfak.rsu.ru/Source/History/Sketch_3.html#revolution">Химическая революция / Левченков С. И. Краткий очерк истории химии</a>.</span> </li> <li id="cite_note-de.gubkin.ru-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-de.gubkin.ru_9-0">9,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-de.gubkin.ru_9-1">9,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://de.gubkin.ru/chemistry/ch1-th/node6.html">Основные понятия химии</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091121015856/http://de.gubkin.ru/chemistry/ch1-th/node6.html">Արխիվացված</a> 2009-11-21 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">За исключением следов примордиального плутония-244, имеющего период полураспада 80 млн лет.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Hoffman, D. C.; Lawrence, F. O.; Mewherter, J. L.; Rourke, F. M.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v234/n5325/abs/234132a0.html">Detection of Plutonium-244 in Nature</a><span title="անգլերեն" style="font-size:85%; cursor:help; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d);">(անգլ.)</span> // <i>Nature</i> : статья. — 1971. — В. 234. — P. 132—134. — <span class="noprint"><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F234132a0">10.1038/234132a0</a></span></span></span> </li> <li id="cite_note-рита-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-рита_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Rita Cornelis, Joe Caruso, Helen Crews, Klaus Heumann.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=1PmjurlE6KkC">Handbook of elemental speciation II: species in the environment, food, medicine & occupational health</a>. — John Wiley and Sons, 2005. — 768 с. — <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0470855983" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0470855983</a>, 9780470855980</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://compulenta.computerra.ru/universe/astronomy/10008309/">«Хаббл» открыл первую килонову</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130808233145/http://compulenta.computerra.ru/universe/astronomy/10008309/">Արխիվացված</a> 2013-08-08 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // compulenta.computerra.ru</span> </li> <li id="cite_note-fio.ru-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-fio.ru_14-0">14,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-fio.ru_14-1">14,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://center.fio.ru/method/resources/ALIKBEROVALYU/2004/KONSPECT/KONSP1-04.HTML">Простые и сложные вещества. Аллотропия. Названия сложных веществ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090130000502/http://center.fio.ru/method/resources/ALIKBEROVALYU/2004/KONSPECT/KONSP1-04.HTML">Արխիվացված</a> 2009-01-30 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(չաշխատող հղում — <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/*/http://center.fio.ru/method/resources/ALIKBEROVALYU/2004/KONSPECT/KONSP1-04.HTML"><i>պատմություն</i></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20090325/http://center.fio.ru/method/resources/ALIKBEROVALYU/2004/KONSPECT/KONSP1-04.HTML"><i>կրկնօրինակ</i></a>)</span>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www1.jinr.ru/Archive/Pepan/v-33-4/3.htm">Бедняков В. А. «О происхождении химических элементов» Э. Ч. А. Я., Том 33 (2002), Часть 4 стр.914-963.</a> <span title="ռուսերեն" style="font-size:85%; cursor:help; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d);">(ռուս.)</span></li> <li>Менделеев Д. И.,. <a class="external text" href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B_%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5">Элементы химические</a> // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). - СПб., 1890-1907.</li> <li><span class="citation" id="CITEREFЧернобельская_Г.М.,_Методика_обучения_химии2000"><i>Чернобельская Г.М.</i> Методика обучения химии в средней школе. — М.: Гуманитарный издательский центр ВЛАДОС, 2000. — 336 с. — <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/5691004921" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-691-00492-1</a></span></li></ul> <table class="metadata plainlinks ambox ambox-style" style=""> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><div style="width: 52px;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%87%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A9%D5%BE%D5%A1_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Վիքիպեդիա:Շաբաթվա հոդված"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/HSbra2.svg/50px-HSbra2.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/HSbra2.svg/75px-HSbra2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/HSbra2.svg/100px-HSbra2.svg.png 2x" data-file-width="156" data-file-height="156" /></a></span></div></td> <td class="mbox-text" style="color: black; font-weight: italic;"> Այս հոդվածն ընտրվել է <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Հայերեն Վիքիպեդիա">Հայերեն Վիքիպեդիայի</a>՝ {{{1}}} թվականի <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%87%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A9%D5%BE%D5%A1_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE/%D5%87%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A9_23,_2018_%D5%A9." title="Կաղապար:Շաբաթվա հոդված/Շաբաթ 23, 2018 թ.">23-րդ</a> <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%87%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A9%D5%BE%D5%A1_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Վիքիպեդիա:Շաբաթվա հոդված">շաբաթվա հոդված</a>։ </td> </tr> </tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քիմիական_տարրեր&oldid=10141489">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քիմիական_տարրեր&oldid=10141489</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիա</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Քիմիական տարրեր">Քիմիական տարրեր</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(ru)" title="Կատեգորիա:CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)">CS1 ռուսերեն աղբյուրներով էջեր (ru)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Կատեգորիա:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%87%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%A9%D5%BE%D5%A1_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Կատեգորիա:Շաբաթվա հոդված">Շաբաթվա հոդված</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 6 Նոյեմբերի 2024-ի ժամը 13:52-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-thmnn","wgBackendResponseTime":178,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.240","walltime":"0.394","ppvisitednodes":{"value":1208,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":21010,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3814,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21589,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 261.939 1 -total"," 70.61% 184.946 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 36.66% 96.016 4 Կաղապար:Cite_web"," 12.28% 32.179 1 Կաղապար:Հիմնական"," 9.72% 25.458 1 Կաղապար:Ռուսերեն_հոդված"," 5.36% 14.040 3 Կաղապար:Webarchive"," 5.17% 13.546 1 Կաղապար:Недоступная_ссылка"," 4.64% 12.143 1 Կաղապար:DOI"," 4.17% 10.918 1 Կաղապար:Շաբաթվա_հոդված_նախագծի_մասնակից"," 3.22% 8.434 1 Կաղապար:Sfn"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.081","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3829055,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-m8x88","timestamp":"20241117012903","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0554\u056b\u0574\u056b\u0561\u056f\u0561\u0576 \u057f\u0561\u0580\u0580\u0565\u0580","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D6%80%D5%A5%D6%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11344","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11344","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-11-10T15:14:42Z","dateModified":"2024-11-06T13:52:49Z"}</script> </body> </html>