CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Côn trùng – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"73dcdadd-f45c-4293-8137-2bac61cc4711","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Côn_trùng","wgTitle":"Côn trùng","wgCurRevisionId":71954817,"wgRevisionId":71954817,"wgArticleId":11821,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên","Bài cơ bản","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN", "Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Taxonbars without from parameter","Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại","Động vật được mô tả năm 1758","Lớp Côn trùng","Côn trùng học"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Côn_trùng","wgRelevantArticleId":11821,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false ,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1390","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Insecta_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1672"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Insecta_Diversity.jpg/800px-Insecta_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1115"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Insecta_Diversity.jpg/640px-Insecta_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="892"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Côn trùng – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Côn_trùng rootpage-Côn_trùng skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=C%C3%B4n+tr%C3%B9ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=C%C3%B4n+tr%C3%B9ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=C%C3%B4n+tr%C3%B9ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=C%C3%B4n+tr%C3%B9ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Hình_thái_và_phát_triển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hình_thái_và_phát_triển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Hình thái và phát triển</span> </div> </a> <ul id="toc-Hình_thái_và_phát_triển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tập_tính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tập_tính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tập tính</span> </div> </a> <ul id="toc-Tập_tính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giác_quan_của_côn_trùng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giác_quan_của_côn_trùng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Giác quan của côn trùng</span> </div> </a> <ul id="toc-Giác_quan_của_côn_trùng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ngụy_trang_và_tự_vệ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngụy_trang_và_tự_vệ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Ngụy trang và tự vệ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ngụy_trang_và_tự_vệ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vai_trò_của_côn_trùng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vai_trò_của_côn_trùng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Vai trò của côn trùng</span> </div> </a> <ul id="toc-Vai_trò_của_côn_trùng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phân_loại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_loại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Phân loại</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_loại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hóa_thạch_và_tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hóa_thạch_và_tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Hóa thạch và tiến hóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Hóa_thạch_và_tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_hệ_với_con_người" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_hệ_với_con_người"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Quan hệ với con người</span> </div> </a> <ul id="toc-Quan_hệ_với_con_người-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_kỷ_lục_về_côn_trùng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_kỷ_lục_về_côn_trùng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Các kỷ lục về côn trùng</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_kỷ_lục_về_côn_trùng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tham khảo</span> </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Côn trùng</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 198 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-198" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">198 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8C%D1%8D%D0%BF%D3%80%D0%B0%D1%86%D3%80%D1%8D%D1%85%D1%8D%D1%80" title="ХьэпӀацӀэхэр – Tiếng Kabardian" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="ХьэпӀацӀэхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Tiếng Kabardian" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Insek" title="Insek – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Insek" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Insekten" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A6%E1%88%B5%E1%89%B5_%E1%8A%A0%E1%8C%BD%E1%89%84" title="ሦስት አጽቄ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ሦስት አጽቄ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Tivreh" title="Tivreh – Tiếng Inari Sami" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Tivreh" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Tiếng Inari Sami" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%80%E0%A4%9F" title="कीट – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कीट" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Ceorfd%C4%93or" title="Ceorfdēor – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Ceorfdēor" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A9" title="حشرة – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حشرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Insecta" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AA%DC%9A%DC%AB%DC%90" title="ܪܚܫܐ – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܪܚܫܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Insect%C3%A2" title="Insectâ – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Insectâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A6%82%E0%A6%97" title="পতংগ – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="পতংগ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Inseutos" title="Inseutos – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Inseutos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tymbachu%27i" title="Tymbachu'i – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tymbachu'i" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Ch%27iwi" title="Ch'iwi – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Ch'iwi" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/H%C9%99%C5%9F%C9%99ratlar" title="Həşəratlar – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Həşəratlar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%84%D8%B1" title="حشره‌لر – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="حشره‌لر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Insekta" title="Insekta – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Insekta" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Serangga" title="Serangga – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Serangga" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Serangga" title="Serangga – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Serangga" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Serangga" title="Serangga – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Serangga" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%80%E0%A6%9F%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97" title="কীটপতঙ্গ – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কীটপতঙ্গ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Kararangga" title="Kararangga – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Kararangga" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Khun-thi%C3%B4ng" title="Khun-thiông – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Khun-thiông" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Srangga" title="Srangga – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Srangga" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B6%D3%99%D0%BA%D1%82%D3%99%D1%80" title="Бөжәктәр – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Бөжәктәр" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D1%8F" title="Насякомыя – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Насякомыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D1%81%D1%8F%D0%BA%D1%96" title="Вусякі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вусякі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Insekto" title="Insekto – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Insekto" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Insek" title="Insek – Tiếng Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Insek" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Tiếng Bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Insekti" title="Insekti – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Insekti" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Amprevan" title="Amprevan – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Amprevan" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8" title="Насекоми – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Насекоми" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B9_%D1%88%D1%83%D0%BC%D1%83%D1%83%D0%BB" title="Хорхой шумуул – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хорхой шумуул" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Insectes" title="Insectes – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Insectes" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Insekto" title="Insekto – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Insekto" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D1%82-%D0%BA%C4%83%D0%BF%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%BA%C4%83" title="Хурт-кăпшанкă – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хурт-кăпшанкă" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hmyz" title="Hmyz – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hmyz" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Insettu" title="Insettu – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Insettu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Pryf" title="Pryf – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Pryf" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Binnee%C5%8Ba" title="Binneeŋa – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Binneeŋa" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Insekter" title="Insekter – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Insekter" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Insekten" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Ch%CA%BCosh_bij%C3%A1%C3%A1d_hast%C3%A1n%C3%AD" title="Chʼosh bijáád hastání – Tiếng Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Chʼosh bijáád hastání" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Tiếng Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Putukad" title="Putukad – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Putukad" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%B1" title="Έντομα – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Έντομα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Insect" title="Insect – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Insect" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BA%D1%81%D1%82-%D1%83%D0%BD%D0%B6%D0%B0%D1%82" title="Сукст-унжат – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Сукст-унжат" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Insecta" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Insektoj" title="Insektoj – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Insektoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Insecta" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Intsektu" title="Intsektu – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Intsektu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D9%87" title="حشره – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="حشره" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Kirwa" title="Kirwa – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Kirwa" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Skord%C3%BDr" title="Skordýr – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Skordýr" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Insecte" title="Insecte – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Insecte" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ynsekten" title="Ynsekten – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ynsekten" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Insecta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Insecta" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Meanbh-fhr%C3%ACde" title="Meanbh-fhrìde – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Meanbh-fhrìde" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Insectos" title="Insectos – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Insectos" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D1%85%D3%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%88" title="Садоалла хӀамаш – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Садоалла хӀамаш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E8%9F%B2%E8%9F%BB%E5%AD%90" title="蟲蟻子 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="蟲蟻子" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BD%F0%90%8D%84%F0%90%8D%89%F0%90%8C%BC%F0%90%8D%89%F0%90%8C%BD" title="𐌰𐌹𐌽𐍄𐍉𐌼𐍉𐌽 – Tiếng Gô-tích" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌰𐌹𐌽𐍄𐍉𐌼𐍉𐌽" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Tiếng Gô-tích" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Kh%C3%BBn-chh%C3%B9ng" title="Khûn-chhùng – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khûn-chhùng" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%B0" title="Хорха – Tiếng Kalmyk" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Хорха" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="Tiếng Kalmyk" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A4%EC%B6%A9" title="곤충 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="곤충" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Միջատներ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Միջատներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%80%E0%A4%9F" title="कीट – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कीट" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Insekty" title="Insekty – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Insekty" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kukci" title="Kukci – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kukci" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Insekto" title="Insekto – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Insekto" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Insekto" title="Insekto – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Insekto" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Insecto" title="Insecto – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Insecto" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Insecte" title="Insecte – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Insecte" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D1%87%D1%8B%D1%82%C3%A6" title="Сасчытæ – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Сасчытæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Skord%C3%BDr" title="Skordýr – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Skordýr" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Insecta" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%A8%D7%A7%D7%99%D7%9D" title="חרקים – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="חרקים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/K%C3%A9wan_gegremetan" title="Kéwan gegremetan – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kéwan gegremetan" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/T%C9%9Bt%CA%8A_wondu_cikpetu" title="Tɛtʊ wondu cikpetu – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tɛtʊ wondu cikpetu" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%80%E0%B2%9F" title="ಕೀಟ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕೀಟ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Insectu" title="Insectu – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Insectu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="მწერები – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მწერები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%9B%D9%88%D9%9A%D9%85" title="کیٛوٚم – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کیٛوٚم" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D3%99%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Жәндіктер – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жәндіктер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Hweskeren" title="Hweskeren – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Hweskeren" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Inigwahabiri" title="Inigwahabiri – Tiếng Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Inigwahabiri" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Tiếng Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D1%82-%D0%BA%D1%83%D0%BC%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Курт-кумурска – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Курт-кумурска" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%8B" title="Капшангы – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Капшангы" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Wadudu" title="Wadudu – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Wadudu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Kitutu" title="Kitutu – Tiếng Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Kitutu" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Tiếng Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ens%C3%A8k" title="Ensèk – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ensèk" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Ens%C3%A8k" title="Ensèk – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ensèk" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/M%C3%AA%C5%9F_%C3%BB_m%C3%BBr" title="Mêş û mûr – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mêş û mûr" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Inset" title="Inset – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Inset" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%89%D1%83%D1%89%D1%83%D0%BB%D0%B3%D1%8A%D0%B8" title="Ущущулгъи – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Ущущулгъи" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Insecta" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kukai%C5%86i" title="Kukaiņi – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kukaiņi" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BBinis%C4%93kite" title="ʻinisēkite – Tiếng Tonga" lang="to" hreflang="to" data-title="ʻinisēkite" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="Tiếng Tonga" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Insekten" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%8F%D1%80" title="Пепеяр – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Пепеяр" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vabzd%C5%BEiai" title="Vabzdžiai – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vabzdžiai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Insekte" title="Insekte – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Insekte" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Nyama_ek%C9%9B%CC%81" title="Nyama ekɛ́ – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nyama ekɛ́" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Inseto" title="Inseto – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Inseto" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Inset" title="Inset – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Inset" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Rovarok" title="Rovarok – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Rovarok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8" title="Инсекти – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Инсекти" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Bibikely" title="Bibikely – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Bibikely" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B4%BF" title="പ്രാണി – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പ്രാണി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%80%E0%A4%9F%E0%A4%95" title="कीटक – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कीटक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98_(Insecta)" title="ჭანდეფი (Insecta) – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჭანდეფი (Insecta)" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D9%87" title="حشره – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حشره" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A6%D9%88" title="بئو – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="بئو" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/T%C3%A8%CC%A4ng-ngi%C3%AA" title="Tè̤ng-ngiê – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Tè̤ng-ngiê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BA%D1%81%D1%82-%D1%83%D0%BD%D0%B6%D0%B0%D1%82" title="Сукст-унжат – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Сукст-унжат" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B2%D0%B6" title="Шавж – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Шавж" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%86%E1%80%80%E1%80%BA" title="အင်းဆက် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="အင်းဆက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Insecten" title="Insecten – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Insecten" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Insekt" title="Insekt – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Insekt" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="किरा – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="किरा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%80" title="की – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="की" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%98%86%E8%99%AB" title="昆虫 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="昆虫" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Inzetto" title="Inzetto – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Inzetto" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%88" title="Сагалматаш – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Сагалматаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Insekten" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Insekter" title="Insekter – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Insekter" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Insekt" title="Insekt – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Insekt" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Insecta" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%8B%D2%A5%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%88%D0%B0%D2%A5%D0%B3%D0%B5" title="Шыҥа-копшаҥге – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Шыҥа-копшаҥге" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Ilbiisa" title="Ilbiisa – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Ilbiisa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hasharotlar" title="Hasharotlar – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hasharotlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%9F" title="ਕੀਟ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੀਟ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Insekten" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%DA%91%DB%92_%D9%85%DA%A9%D9%88%DA%91%DB%92" title="کیڑے مکوڑے – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کیڑے مکوڑے" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%B1%E1%80%89%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%B2%E1%80%85%E1%80%BA" title="အေဉ်းသဲစ် – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="အေဉ်းသဲစ်" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%DA%81%D9%86%D8%AF%DA%A9%DB%90" title="خوځندکې – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="خوځندکې" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Insek" title="Insek – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Insek" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Inset" title="Inset – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Inset" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Insekten" title="Insekten – Tiếng Hạ Đức" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Insekten" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Owady" title="Owady – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Owady" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Insetos" title="Insetos – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Insetos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Sh%C4%B1b%C4%B1n-shirkeyler" title="Shıbın-shirkeyler – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Shıbın-shirkeyler" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Insect%C4%83" title="Insectă – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Insectă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Palama" title="Palama – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Palama" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%87" title="Хробач – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Хробач" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D0%B5" title="Насекомые – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Насекомые" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D3%A9%D0%BD-%D0%BA%D3%A9%D0%B9%D2%AF%D2%AF%D1%80" title="Үөн-көйүүр – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Үөн-көйүүр" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%83" title="जन्तुः – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जन्तुः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="حشرات – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="حشرات" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Babbalottu" title="Babbalottu – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Babbalottu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Insect" title="Insect – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Insect" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Insekte" title="Insekte – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Insekte" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Insekti" title="Insekti – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Insekti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Nzettu" title="Nzettu – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Nzettu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%98%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%9D" title="කෘමියෝ – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="කෘමියෝ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Insect" title="Insect – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Insect" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%8A%D8%AA" title="جيت – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="جيت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hmyz" title="Hmyz – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hmyz" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C5%BDu%C5%BEelke" title="Žuželke – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Žuželke" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xasharaad" title="Xasharaad – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Xasharaad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%D8%B1%D9%88%D9%88" title="مێروو – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مێروو" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8" title="Инсекти – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Инсекти" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Insekt" title="Insekt – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Insekt" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Gegeremet" title="Gegeremet – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Gegeremet" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hy%C3%B6nteiset" title="Hyönteiset – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hyönteiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Egentliga_insekter" title="Egentliga insekter – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Egentliga insekter" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Insekto" title="Insekto – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Insekto" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%82%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF" title="பூச்சி – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பூச்சி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Abur%C9%A3es" title="Aburɣes – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aburɣes" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D3%A9%D2%97%D3%99%D0%BA%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Бөҗәкләр – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Бөҗәкләр" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/kaykuwi" title="kaykuwi – Atayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="kaykuwi" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Atayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%9F%E0%B0%95%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="కీటకము – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="కీటకము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B8%A5%E0%B8%87" title="แมลง – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="แมลง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%88%93%E1%88%BD%E1%88%AB" title="ሓሽራ – Tiếng Tigrinya" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ሓሽራ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="Tiếng Tigrinya" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B0%D1%88%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Ҳашара – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳашара" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%A8%E1%8F%8D%E1%8E%AA%E1%8F%B1" title="ᏨᏍᎪᏱ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏨᏍᎪᏱ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Me%C5%A1k%C3%AAso" title="Meškêso – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Meškêso" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6cek" title="Böcek – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Böcek" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B8" title="Комахи – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Комахи" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="حشرات – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="حشرات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Non" title="Non – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Non" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Insecta" title="Insecta – Tiếng Veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Insecta" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Tiếng Veneto" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Gavedid" title="Gavedid – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Gavedid" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Mutuk" title="Mutuk – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Mutuk" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Inseke" title="Inseke – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Inseke" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Insektn" title="Insektn – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Insektn" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Insekt%C3%B3" title="Insektó – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Insektó" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Gun%C3%B3or" title="Gunóor – Tiếng Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Gunóor" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Tiếng Wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%98%86%E8%99%AB" title="昆虫 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="昆虫" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A0%D7%A1%D7%A2%D7%A7%D7%98" title="אינסעקט – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אינסעקט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B2k%C3%B2r%C3%B2" title="Kòkòrò – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Kòkòrò" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%98%86%E8%9F%B2" title="昆蟲 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="昆蟲" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Vabzd%C4%93" title="Vabzdē – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Vabzdē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%98%86%E8%99%AB" title="昆虫 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="昆虫" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Songongi" title="Songongi – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Songongi" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Kuriya" title="Kuriya – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Kuriya" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1390#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&oldid=71954817" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&id=71954817&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FC%25C3%25B4n_tr%25C3%25B9ng"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FC%25C3%25B4n_tr%25C3%25B9ng"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=C%C3%B4n+tr%C3%B9ng"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Insecta" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Insecta" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1390" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72032465">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}.mw-parser-output .infobox--nowrap-label :not(.infobox-row--wrap-label)>.infobox-label{white-space:nowrap}</style><table class="infobox taxobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background: rgb(235,235,210);">Côn trùng</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader">Thời điểm hóa thạch: <span class="noprint"><span style="display:inline-block;"></span><span style="display:inline-block;">396–0 <a href="/wiki/Megaannum" class="mw-redirect" title="Megaannum">triệu năm</a> trước đây</span> <span style="display:inline-block;"></span><div id="Timeline-row" style="margin:6px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0; font-size:97%;"> <div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:208.07692307692px; text-align:left; background-color:rgb(254,214,123); background-image: linear-gradient(to right, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1));"><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Ti%E1%BB%81n_Cambri" title="Thời kỳ Tiền Cambri">TiềnЄ</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,170,114); left:36.892307692308px; width:18.818461538462px;"><a href="/wiki/Cambrian" class="mw-redirect" title="Cambrian">Є</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,169,138); left:55.710769230769px; width:14.08px;"><a href="/wiki/Ordovician" class="mw-redirect" title="Ordovician">O</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(166,223,197); left:69.790769230769px; width:8.3261538461539px;"><a href="/wiki/Silurian" class="mw-redirect" title="Silurian">S</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(221,150,81); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;"><a href="/wiki/Devonian" class="mw-redirect" title="Devonian">D</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(63,174,173); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;"><a href="/wiki/Carboniferous" class="mw-redirect" title="Carboniferous">C</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(247,88,60); left:118.83384615385px; width:15.907015384615px;"><a href="/wiki/Permian" class="mw-redirect" title="Permian">P</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(153,78,150); left:134.74086153846px; width:17.126830769231px;"><a href="/wiki/Triassic" class="mw-redirect" title="Triassic">T</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,187,231); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;"><a href="/wiki/Jurassic" class="mw-redirect" title="Jurassic">J</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(111,180,107); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;"><a href="/wiki/Cretaceous" class="mw-redirect" title="Cretaceous">K</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,161,99); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;"><a href="/wiki/Paleogene" class="mw-redirect" title="Paleogene">Pg</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,221,45); left:212.20523076923px; width:6.9188307692308px;"><a href="/wiki/Neogene" class="mw-redirect" title="Neogene">N</a></div> <div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:85.969230769231px; width:134.03076923077px; background-color:#360; opacity:0.42;"></div> <div style="position:absolute; height:8px; left:85.969230769231px; width:134.03076923077px; background-color:#360; opacity:1;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:86.969230769231px; width:132.03076923077px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div></span><small>Đầu <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Devon" title="Kỷ Devon">kỷ Devon</a><sup id="cite_ref-EngelGrim_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-EngelGrim-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> – gần đây</small></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Insecta_Diversity.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Insecta_Diversity.jpg/280px-Insecta_Diversity.jpg" decoding="async" width="280" height="390" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Insecta_Diversity.jpg/420px-Insecta_Diversity.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Insecta_Diversity.jpg/560px-Insecta_Diversity.jpg 2x" data-file-width="999" data-file-height="1392" /></a></span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại khoa học</a></th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">Giới</a> <small>(<i>regnum</i>)</small></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Ngành (sinh học)">Ngành</a> <small>(<i>phylum</i>)</small></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Arthropoda</a> </td></tr><tr><th scope="row" style="text-align: left; font-weight: normal;"><i>Nhánh</i></th> <td class="" style=""><a href="/wiki/Pancrustacea" title="Pancrustacea">Pancrustacea</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh" title="Phân ngành">Phân ngành</a> <small>(<i>subphylum</i>)</small></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%C3%A1u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Sáu chân">Hexapoda</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Lớp (sinh học)">Lớp</a> <small>(<i>class</i>)</small></th><td class="infobox-data"><b>Insecta</b><br /><span style="font-variant: small-caps;"><a href="/wiki/Carl_von_Linn%C3%A9" class="mw-redirect" title="Carl von Linné">L.</a>, 1758</span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: rgb(235,235,210);">Các phân lớp và bộ</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div align="left"> <i>Xem phần <a href="#Phân_loại">Phân loại</a></i>.</div></td></tr></tbody></table> <p><b>Côn trùng</b> hay còn gọi là <b>sâu bọ</b>, là một <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Lớp (sinh học)">lớp</a> sinh vật thuộc về <a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Ngành (sinh học)">ngành</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_kh%C3%B4ng_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật không xương sống">động vật không xương sống</a>, chúng có <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng_ngo%C3%A0i" title="Bộ xương ngoài">bộ xương ngoài</a> làm bằng <a href="/wiki/Kitin" title="Kitin">kitin</a>. </p><p>Cơ thể chúng có ba phần (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A7u" title="Đầu">đầu</a>, <a href="/wiki/Ng%E1%BB%B1c" title="Ngực">ngực</a> và <a href="/wiki/B%E1%BB%A5ng" title="Bụng">bụng</a>), <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%C3%A1u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Sáu chân">ba cặp chân</a>, <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%AFt_k%C3%A9p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mắt kép (trang không tồn tại)">mắt kép</a> và một cặp <a href="/wiki/R%C3%A2u_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Râu (sinh học)">râu</a>. Côn trùng là nhóm động vật đa dạng nhất hành tinh, gồm hơn một triệu loài đã được mô tả và gồm <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.paxnet.co.kr/pro/cafe/ktrotking">hơn</a> một nửa số <a href="/w/index.php?title=Sinh_v%E1%BA%ADt_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh vật sống (trang không tồn tại)">sinh vật sống</a>.<sup id="cite_ref-Chapman_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chapman-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Số loài còn sinh tồn được cho là từ 6 – 10 triệu loài,<sup id="cite_ref-Chapman_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Chapman-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-number_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-number-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và đại diện cho 90% dạng sống của các loài động vật khác nhau trên <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Côn trùng có thể sống được ở hầu hết các <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">môi trường sống</a>, mặc dù chỉ có số ít các loài sống ở biển và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">đại dương</a>, nơi mà <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_gi%C3%A1p_x%C3%A1c" title="Động vật giáp xác">động vật giáp xác</a> chiếm ưu thế hơn. "<i>Côn trùng</i>" là từ Hán Việt, với "<i>côn</i>" (昆) có nghĩa là nhiều nhung nhúc, và "<i>trùng</i>" (虫) là loài sâu bọ, ý ám chỉ đến sự mắn đẻ sinh sôi của lớp sinh vật này. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hình_thái_và_phát_triển"><span id="H.C3.ACnh_th.C3.A1i_v.C3.A0_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n"></span>Hình thái và phát triển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Hình thái và phát triển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hình thái và phát triển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Insect_anatomy_diagram.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Insect_anatomy_diagram.svg/350px-Insect_anatomy_diagram.svg.png" decoding="async" width="350" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Insect_anatomy_diagram.svg/525px-Insect_anatomy_diagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Insect_anatomy_diagram.svg/700px-Insect_anatomy_diagram.svg.png 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1380" /></a><figcaption>Mô hình giải phẫu côn trùng<br /><b>A</b>- Đầu <b>B</b>- Ngực (<i>Thorax</i>) <b>C</b>- Bụng (<i>Abdomen</i>) <br />1. Râu (<i>antenna</i>)<br />2. Mắt đơn dưới (<i>lower ocelli</i>)<br />3. Mắt đơn trên (<i>upper ocelli</i>)<br />4. Mắt kép (<i>compound eye</i>)<br />5. Não bộ (<i>brain</i>)<br />6. Ngực trước (<i>prothorax</i>)<br />7. Động mạch lưng (<i>dorsal artery</i>)<br />8. Các ống khí (<i>tracheal tubes</i>)<br />9. Ngực giữa (<i>mesothorax</i>)<br />10. Ngực sau (<i>metathorax</i>)<br />11. Cánh trước (<i>first wing</i>)<br />12. Cánh sau (<i>second wing</i>)<br />13. Ruột giữa (dạ dày) (<i>mid-gut, stomach</i>)<br />14. Tim (<i>heart</i>)<br />15. Buồng trứng (<i>ovary</i>)<br />16. Ruột sau (<i>hind-gut</i>)<br />17. Hậu môn (<i>anus</i>)<br />18. Âm đạo (<i>vagina</i>)<br />19. Chuỗi hạch thần kinh bụng (<i>nerve chord</i>)<br />20. <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%90ng_Malpighi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ống Malpighi (trang không tồn tại)">Ống Malpighi</a><br />21. Gối (<i>pillow</i>)<br />22. Vuốt (<i>claws</i>)<br />23. Cổ chân (<i>tarsus</i>)<br />24. Ống chân (<i>tibia</i>)<br />25. Xương đùi (<i>femur</i>)<br />26. Đốt chuyển (<i>trochanter</i>)<br />27. Ruột trước (<i>fore-gut</i>)<br />28. Hạch thần kinh ngực (<i>thoracic ganglion</i>)<br />29. Khớp háng (<i>coxa</i>)<br />30. Tuyến nước bọt (<i>salivary gland</i>)<br />31. Hạch thần kinh dưới hầu (<i>subesophageal ganglion</i>) và 32. Các phần phụ miệng (<i>mouthparts</i>)</figcaption></figure> <p>Kích thước côn trùng dao động khoảng từ trên dưới 1 <a href="/wiki/Milim%C3%A9t" title="Milimét">mm</a> tới khoảng 180 mm về <a href="/wiki/Chi%E1%BB%81u_d%C3%A0i" title="Chiều dài">chiều dài</a>. Côn trùng có cơ thể <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%91t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân đốt (trang không tồn tại)">phân đốt</a> và được bảo vệ bởi một <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng_ngo%C3%A0i" title="Bộ xương ngoài">bộ xương ngoài</a>, một lớp cứng được cấu tạo chủ yếu bởi <a href="/wiki/Kitin" title="Kitin">kitin</a>. Cơ thể được chia thành đầu, ngực và bụng. Trên đầu có một cặp râu là cơ quan cảm giác, một cặp <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%AFt_k%C3%A9p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mắt kép (trang không tồn tại)">mắt kép</a> và 3 <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%AFt_%C4%91%C6%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mắt đơn (trang không tồn tại)">mắt đơn</a> (ở giai đoạn sâu non có thể là 6 mắt đơn) và một miệng. Ngực có 6 chân (mỗi đốt một cặp chân) và 2 – 4 cánh (ở các loài có cánh). Bụng có cơ quan <a href="/wiki/B%C3%A0i_ti%E1%BA%BFt" title="Bài tiết">bài tiết</a> và cơ quan <a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">sinh sản</a> </p><p>Côn trùng có một hệ tiêu hoá hoàn chỉnh, gồm một ống liên tục từ miệng tới hậu môn, khác với nhiều loài động vật chân khớp đơn giản khác có <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ti%C3%AAu_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Hệ tiêu hóa">hệ tiêu hoá</a> chưa hoàn chỉnh. Cơ quan bài tiết gồm các <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%90ng_Malpighi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ống Malpighi (trang không tồn tại)">ống Malpighi</a>, với chức năng thải các chất thải chứa <a href="/wiki/Nit%C6%A1" title="Nitơ">nitơ</a>, ruột sau làm nhiệm vụ điều hoà <a href="/wiki/%C3%81p_su%E1%BA%A5t_th%E1%BA%A9m_th%E1%BA%A5u" title="Áp suất thẩm thấu">áp suất thẩm thấu</a>, đoạn cuối <a href="/w/index.php?title=Ru%E1%BB%99t_sau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruột sau (trang không tồn tại)">ruột sau</a> có khả năng tái hấp thu nước cùng với muối <a href="/wiki/Natri" title="Natri">natri</a> và <a href="/wiki/Kali" title="Kali">kali</a>. Vì vậy, côn trùng thường không bài tiết nước ra cùng với phân, thực tế thì chúng cho phép dự trữ <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước">nước</a> trong cơ thể. Quá trình tái hấp thu này giúp chúng có thể chịu đựng được với điều kiện <a href="/wiki/M%C3%B4i_sinh" title="Môi sinh">môi trường</a> khô và nóng. </p><p>Hầu hết côn trùng có hai cặp cánh liên kết với đốt ngực 2 và 3. Côn trùng là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_kh%C3%B4ng_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật không xương sống">động vật không xương sống</a> duy nhất đã tiến hoá theo hướng bay lượn và chính điều này đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công của chúng. Các côn trùng có cánh, và những côn trùng không cánh thứ sinh đã tạo nên nhóm có cánh (<i><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_c%C3%B3_c%C3%A1nh" title="Côn trùng có cánh">Pterygota</a></i>). Cơ chế bay của côn trùng cho đến nay vẫn chưa được tìm hiểu một cách đầy đủ, người ta cho rằng nó phụ thuộc rất lớn vào khối không khí nhiễu loạn do cánh tạo ra. </p><p>Ở những côn trùng nguyên thủy lại dựa chủ yếu vào tác động của hệ cơ lên cánh và cấu trúc của cánh. Ở những bộ tiến hoá hơn như <i><a href="/wiki/Neoptera" title="Neoptera">Neoptera</a></i>, cánh thường gập lại trên lưng khi chúng nghỉ ngơi. Ở những côn trùng này, cánh được hoạt động bởi các cơ bay gián tiếp mà giúp cánh vận động bằng cách ép mạnh lên thành ngực. Những cơ này có thể co lại khi bị căng ra mà không cần sự điều khiển của <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Hệ thần kinh">hệ thần kinh</a>, điều này cho phép chúng tạo ra tần số co giãn cơ tương đối cao. </p><p>Côn trùng sử dụng cơ quan hô hấp <a href="/wiki/Kh%C3%AD_qu%E1%BA%A3n" title="Khí quản">khí quản</a> để vận chuyển <a href="/wiki/Oxy" title="Oxy">oxy</a> vào trong cơ thể. Các ống khí này mở ra ở bề mặt cơ thể và được gọi là <a href="/wiki/L%E1%BB%97_th%E1%BB%9F" title="Lỗ thở">lỗ thở</a> (mỗi đốt có 1 đôi lỗ thở ở 2 bên), từ đây <a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">không khí</a> được dẫn vào hệ thống khí quản. Không khí đi vào các mô thông qua các nhánh khí quản. <a href="/w/index.php?title=V%C3%B2ng_tu%E1%BA%A7n_ho%C3%A0n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vòng tuần hoàn (trang không tồn tại)">Vòng tuần hoàn</a> của côn trùng, cũng như tất cả các chân khớp khác là một hệ hở. <a href="/wiki/Tim" title="Tim">Tim</a> bơm dịch huyết vào <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_m%E1%BA%A1ch" title="Động mạch">động mạch</a> qua xoang <a href="/wiki/Tim" title="Tim">tim</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg/220px-%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg" decoding="async" width="220" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg/330px-%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg/440px-%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng_Lepidoptera.jpg 2x" data-file-width="1521" data-file-height="1384" /></a><figcaption>Sâu, ấu trùng của loài cánh vảy <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_v%E1%BA%A9y" title="Bộ Cánh vẩy">Lepidoptera</a> (bướm và ngài) biến thái không hoàn toàn.</figcaption></figure> <p>Côn trùng nở từ <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A9ng_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Trứng (sinh học)">trứng</a>, trải qua nhiều lần lột xác trước khi đạt tới kích thước trưởng thành của loài. Cách sinh trưởng này là bắt buộc vì chúng có <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng" title="Bộ xương">bộ xương</a> cứng bên ngoài, được cấu tạo chủ yếu bởi kitin (chitin). <a href="/wiki/L%E1%BB%99t_x%C3%A1c" title="Lột xác">Lột xác</a> là quá trình mà con vật thoát khỏi lớp xương ngoài cũ để tăng lên về kích thước, sau đó hình thành nên <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng_ngo%C3%A0i" title="Bộ xương ngoài">bộ xương ngoài</a> mới, vì lớp xương ngoài bằng kitin hoặc đá vôi của các loài chân khớp không thể tăng lên về kích cỡ, trong khi cơ thể của chúng luôn luôn lớn lên cho tới lúc trưởng thành. </p><p>Ở hầu hết các loài côn trùng, giai đoạn trẻ được gọi là <a href="/wiki/Thi%E1%BA%BFu_tr%C3%B9ng" title="Thiếu trùng">thiếu trùng</a> (<i>nymph</i>). Thiếu trùng có thể có cấu tạo tương tự như <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_tr%C3%B9ng" title="Thành trùng">Thành trùng</a> như ở châu chấu (mặc dù cánh vẫn chưa chỉ phát triển đầy đủ cho đến giai đoạn trưởng thành). Đây là những côn trùng <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_th%C3%A1i_kh%C3%B4ng_ho%C3%A0n_to%C3%A0n" title="Biến thái không hoàn toàn">biến thái không hoàn toàn</a>. Ở những côn trùng <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_th%C3%A1i_ho%C3%A0n_to%C3%A0n" title="Biến thái hoàn toàn">biến thái hoàn toàn</a> (hầu hết côn trùng), trứng nở thành dạng <a href="/wiki/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng" title="Ấu trùng">ấu trùng</a>, có dạng giống như <a href="/wiki/Giun_%C4%91%E1%BA%A5t" title="Giun đất">giun đất</a>, gọi là giai đoạn sâu non. <a href="/wiki/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng" title="Ấu trùng">Ấu trùng</a> phát triển và cuối cùng biến thái thành <a href="/wiki/Nh%E1%BB%99ng" title="Nhộng">nhộng</a> (<i>pupa</i> - một giai đoạn được bao bọc trong <a href="/w/index.php?title=K%C3%A9n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kén (trang không tồn tại)">kén</a>) ở một số loài. Ở trạng thái kén, chúng trải qua những thay đổi đáng kể về hình dạng và cuối cùng chui ra khỏi kén như một con trưởng thành hay còn gọi là <a href="/w/index.php?title=Ho%C3%A1_v%C5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoá vũ (trang không tồn tại)">hoá vũ</a>. <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_v%E1%BA%A9y" title="Bộ Cánh vẩy">Bướm</a> là một ví dụ tiêu biểu cho bọn côn trùng có biến thái hoàn toàn. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tập_tính"><span id="T.E1.BA.ADp_t.C3.ADnh"></span>Tập tính</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Tập tính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tập tính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nhiều loài côn trùng có các cơ quan cảm giác rất tinh tế. Trong một số trường hợp, các giác quan của chúng nhạy cảm hơn con người rất nhiều. Ví dụ, <a href="/wiki/Ong" title="Ong">ong</a> có thể nhìn được trong phổ <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_ngo%E1%BA%A1i" title="Tử ngoại">bức xạ cực tím</a> để tìm kiếm nơi hút <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt" title="Mật">mật</a> là những <a href="/wiki/B%C3%B4ng_hoa" class="mw-redirect" title="Bông hoa">bông hoa</a> có bức xạ này để "dẫn đường" cho ong. Bướm đực có cái "mũi chuyên hóa" là đôi <a href="/wiki/%C4%82ngten" title="Ăngten">ăng-ten</a> (ở <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bm_ng%C3%A0y" title="Bướm ngày">bướm ngày</a> ăng ten có chóp tròn ở đầu mút và ở <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bm_%C4%91%C3%AAm" title="Bướm đêm">ngài</a> (<a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bm_%C4%91%C3%AAm" title="Bướm đêm">bướm đêm</a>) lại có dạng lông vũ hoặc không có đầu mút tròn) có thể ngửi thấy <a href="/wiki/Pheromone" title="Pheromone">pheromon</a> của bướm cái từ khoảng cách vài <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t" title="Kilômét">km</a>. </p><p>Các côn trùng có tập tính xã hội như <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn" title="Kiến">kiến</a> hay ong, chúng sống cùng nhau trong một tập đoàn lớn và được tổ chức rất tốt. Các cá thể trong tập đoàn tương đối giống nhau về bộ gen (do <a href="/wiki/Trinh_s%E1%BA%A3n" title="Trinh sản">trinh sản</a>) nên người ta có thể coi cả tập đoàn như một "siêu cơ thể". Đứng đầu một thị tộc côn trùng như vậy là con chúa-con cái duy nhất có khả năng sinh sản, và chỉ đảm nhiệm chức vụ này trong bầy và là mẹ của mọi con côn trùng khác trong thị tộc, bao gồm những con thợ là những con cái không có khả năng sinh sản, thực hiện mọi nhiệm vụ của tổ, từ kiếm thức ăn, vệ sinh tổ và vệ sinh con chúa, chăm sóc ấu trùng. </p><p>Con chúa điều khiển lũ con của mình bằng <a href="/wiki/Pheromone" title="Pheromone">pheromone</a>, và cứ vào mỗi mùa sinh sản mới, chúng lại cho ra đời một lứa con cháu là hậu duệ của mình, khi trưởng thành những con này sẽ bay đi để tạo nên một thị tộc riêng, những đàn kiến cánh bay vào nhà bạn chính là hình ảnh minh họa rõ nét của chúng. Còn những con thợ thì được sinh ra hằng ngày với tốc độ chóng mặt. Còn những con đực chỉ đóng vai trò sinh sản. Một tập tính quan trọng của côn trùng là một vài loài và ở một số giai đoạn biến thái chúng có <a href="/wiki/Ng%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4ng" title="Ngủ đông">thời kỳ ngủ đông</a> (hibernate) và <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_%C4%91%C3%ACnh_d%E1%BB%A5c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thời kỳ đình dục (trang không tồn tại)">thời kỳ đình dục</a> (diapause). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giác_quan_của_côn_trùng"><span id="Gi.C3.A1c_quan_c.E1.BB.A7a_c.C3.B4n_tr.C3.B9ng"></span>Giác quan của côn trùng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Giác quan của côn trùng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giác quan của côn trùng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một trong những lý do giúp côn trùng không ngừng tồn tại, tiến hóa và phát triển trong suốt hàng trăm triệu năm qua, thích ứng với mọi môi trường sống trên cạn chính là một hệ thống giác quan cực kì nhanh nhạy và chính xác mà tạo hóa trang bị cho chúng, được sử dụng trong mọi hoạt động di chuyển, tìm kiếm thức ăn, trốn tránh kẻ thù và <a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">sinh sản</a>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" class="mw-file-description" title="Nhặng xanh (thuộc bộ Diptera, những vũ công thiện nghệ trong thế giới côn trùng"><img alt="Nhặng xanh (thuộc bộ Diptera, những vũ công thiện nghệ trong thế giới côn trùng" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/120px-Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" decoding="async" width="120" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/180px-Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/240px-Lucilia_sericata_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 2x" data-file-width="1242" data-file-height="983" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Nh%E1%BA%B7ng_xanh" title="Nhặng xanh">Nhặng xanh</a> (thuộc bộ <a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">Diptera</a>, những vũ công thiện nghệ trong thế giới côn trùng</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kien18_6.JPG" class="mw-file-description" title="Kiến có thị giác kém hơn, thích ứng với đời sống dưới lòng đất tối tăm, không bay lượn, giao tiếp bằng các mùi hóa học."><img alt="Kiến có thị giác kém hơn, thích ứng với đời sống dưới lòng đất tối tăm, không bay lượn, giao tiếp bằng các mùi hóa học." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Kien18_6.JPG/90px-Kien18_6.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Kien18_6.JPG/135px-Kien18_6.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Kien18_6.JPG/180px-Kien18_6.JPG 2x" data-file-width="294" data-file-height="392" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kiến có thị giác kém hơn, thích ứng với đời sống dưới lòng đất tối tăm, không bay lượn, giao tiếp bằng các mùi hóa học.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG" class="mw-file-description" title="Chuồn chuồn ngô với một cái đầu... toàn mắt."><img alt="Chuồn chuồn ngô với một cái đầu... toàn mắt." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG/120px-Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG/180px-Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG/240px-Chuon_chuon_ngo_by_vi-user_Nguyenvuhiep.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Chuồn chuồn ngô với một cái đầu... toàn mắt.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" class="mw-file-description" title="Con ngài này có ăngten hình lông vũ. Ngài đực dùng ăngten để tìm kiếm bạn tình."><img alt="Con ngài này có ăngten hình lông vũ. Ngài đực dùng ăngten để tìm kiếm bạn tình." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/96px-Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/143px-Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/191px-Buom_dem_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 2x" data-file-width="848" data-file-height="1064" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Con ngài này có ăngten hình lông vũ. Ngài đực dùng ăngten để tìm kiếm bạn tình.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ants_on_a_leaf.jpg" class="mw-file-description" title="Kiến bò trên lá"><img alt="Kiến bò trên lá" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ants_on_a_leaf.jpg/120px-Ants_on_a_leaf.jpg" decoding="async" width="120" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ants_on_a_leaf.jpg/180px-Ants_on_a_leaf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ants_on_a_leaf.jpg/240px-Ants_on_a_leaf.jpg 2x" data-file-width="745" data-file-height="588" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kiến bò trên lá</div> </li> </ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/200px-Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" decoding="async" width="200" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/300px-Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/400px-Chuon_chuon_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 2x" data-file-width="1791" data-file-height="1933" /></a><figcaption>Chuồn chuồn (thuộc bộ <a href="/wiki/Odonata" class="mw-redirect" title="Odonata">Odonata</a> có đôi mắt kép gồm hàng chục ngàn thấu kính bao phủ khắp đầu, giúp chúng có tầm nhìn rộng để phát hiện con mồi và địch thủ.</figcaption></figure> <p>Thị giác của côn trùng thuộc hàng tốt nhất trong thế giới động vật. Và chúng lại có tới hai loại mắt: mắt kép và mắt đơn. Mỗi mắt kép của côn trùng được tạo nên bởi hàng trăm, hàng nghìn thấu kính nhỏ (là một tế bào thị giác) có kích thước hiển vi, mỗi thấu kính lại tiếp nhận một hình ảnh giống hệt nhau, điều đó có nghĩa là nếu bạn đứng trước một con ruồi, thì trong mắt nó, hình ảnh của khuôn mặt bạn sẽ được nhân lên hàng nghìn lần để hiển thị trên cũng ngần ấy <a href="/wiki/Th%E1%BA%A5u_k%C3%ADnh" title="Thấu kính">thấu kính</a> tí hon. Trong khi đó, mỗi mắt đơn chỉ được cấu tạo bởi một thấu kính như vậy, và chỉ có tác dụng cảm nhận sáng tối và nhận biết màu sắc mà thôi </p><p>Một số côn trùng có cả mắt đơn và mắt kép, trong khi những côn trùng khác chỉ có mắt đơn. Đặc biệt, mắt của côn trùng không chỉ nằm trên đầu. Các nhà khoa học đã thử bịt kín đầu của một con côn trùng, nhưng nó vẫn cảm nhận được vùng có ánh sáng nhờ những tế bào thị giác nằm rải rác trên cơ thể. </p><p>Không phải côn trùng nào cũng có thị giác tốt như nhau: Những côn trùng có lối sống săn mồi và ham thích bay lượn vào ban ngày như chuồn chuồn, ruồi, bọ ngựa, ong, bướm và bọ cánh cứng thường có thị giác rất tốt, bằng chứng là đôi mắt của chúng gần như bao trùm một nửa hay toàn bộ cái đầu. Những côn trùng khác ưa tối và hoạt động vào ban đêm (như gián), có cuộc sống chật chội dưới những hào sâu trong lòng đất (như kiến và mối thì có thị giác kém hơn rất nhiều. Bù lại, con gián có đôi ăngten dài có vai trò xúc giác (chạm vào các vật thể xung quanh như chiếc gậy dò đường của người mù), vai trò khứu giác giúp chúng tìm ra chiếc bánh ngọt của bạn và có những lông xúc giác cực nhạy nhô ra từ đằng sau bụng có thể cảm nhận mọi rung động nhỏ nhất của không khí và mặt đất xung quanh giúp chúng biến mất ngay khi con người xuất hiện trong bếp. Mối là hậu duệ tiến hóa của gián, phần lớn chúng đều mù, và một số loài kiến, kẻ thù truyền kiếp của chúng cũng vậy. Nhưng chúng có hệ thống khứu giác hết sức ưu việt và một tập thế sinh sản được tổ chức một cách thông minh, giúp cả tập đoàn kiến thống nhất như một cơ thể trong mọi hoạt động sống thường ngày. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ngụy_trang_và_tự_vệ"><span id="Ng.E1.BB.A5y_trang_v.C3.A0_t.E1.BB.B1_v.E1.BB.87"></span>Ngụy trang và tự vệ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Ngụy trang và tự vệ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ngụy trang và tự vệ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bốn trăm triệu năm tồn tại trên Trái Đất cũng là bốn trăm triệu năm côn trùng liên tục đấu tranh sinh tồn để đạt được ngôi vị thống lĩnh về số lượng trong giới động vật như ngày nay. Khi mà tác động của môi trường ngày càng thu nhỏ kích thước của côn trùng trong quá trình tiến hoá thì mỗi động vật yếu ớt và bé nhỏ ấy phải tự trang bị cho mình một thứ vũ khí bí mật để tồn tại trước các loài săn mồi, tạo nên một thế giới sinh vật vô cùng phong phú về các phương pháp lẩn trốn và ngụy trang, đôi loài có thể thay đổi màu sắc theo môi trường xung quanh. </p> <ul><li>Ngụy trang: Bằng màu sắc và hình dáng của cơ thể, chúng thường ngụy trang thành các vật thể của môi trường sống. Ví dụ: Cành cây, lá khô,...</li> <li>Giả trang: Côn trùng thường giả trang thành các con có độc để đe dọa đối phương.</li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg" class="mw-file-description" title="Một vẻ ngoài xấu xí nhưng rất khó phát hiện"><img alt="Một vẻ ngoài xấu xí nhưng rất khó phát hiện" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg/120px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg" decoding="async" width="120" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg/180px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg/240px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep_3.jpg 2x" data-file-width="548" data-file-height="404" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Một vẻ ngoài xấu xí nhưng rất khó phát hiện</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" class="mw-file-description" title="Chú châu chấu với màu áo của bùn và địa y bám chặt trên mỏm đá đồi"><img alt="Chú châu chấu với màu áo của bùn và địa y bám chặt trên mỏm đá đồi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/120px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" decoding="async" width="120" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/180px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/240px-Chau_chau_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 2x" data-file-width="1479" data-file-height="1177" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Chú châu chấu với màu áo của bùn và địa y bám chặt trên mỏm đá đồi</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" class="mw-file-description" title="Một con bướm trên chiếc lá"><img alt="Một con bướm trên chiếc lá" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/112px-Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg" decoding="async" width="112" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/168px-Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg/224px-Con_buom_by_vi-user_Nguyenvuhiep.jpg 2x" data-file-width="812" data-file-height="868" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Một con bướm trên chiếc lá</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vai_trò_của_côn_trùng"><span id="Vai_tr.C3.B2_c.E1.BB.A7a_c.C3.B4n_tr.C3.B9ng"></span>Vai trò của côn trùng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Vai trò của côn trùng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Vai trò của côn trùng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_trong_%C4%91%E1%BB%9Di_s%E1%BB%91ng_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Côn trùng trong đời sống con người">Côn trùng trong đời sống con người</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:25.5.2006_004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/25.5.2006_004.jpg/200px-25.5.2006_004.jpg" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/25.5.2006_004.jpg/300px-25.5.2006_004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/25.5.2006_004.jpg/400px-25.5.2006_004.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Một con <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%99_Ch%C3%A2u_ch%E1%BA%A5u" title="Phân bộ Châu chấu">châu chấu</a> ở giai đoạn thiếu trùng, đại diện cho loài côn trùng biến thái không hoàn toàn. Ở giai đoạn này, hình dáng bên ngoài của thiếu trùng đã gần như giống hệt thành trùng, nhưng kích cỡ nhỏ hơn, và cánh ngắn chưa phát triển hoàn toàn. Chúng cần trải qua nhiều lần lột xác nữa để trưởng thành và tham gia sinh sản.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:A_ladybug_16.05.2006_001.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/A_ladybug_16.05.2006_001.JPG/200px-A_ladybug_16.05.2006_001.JPG" decoding="async" width="200" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/A_ladybug_16.05.2006_001.JPG/300px-A_ladybug_16.05.2006_001.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/A_ladybug_16.05.2006_001.JPG/400px-A_ladybug_16.05.2006_001.JPG 2x" data-file-width="440" data-file-height="366" /></a><figcaption>Một con <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_r%C3%B9a" title="Bọ rùa">bọ rùa</a> ở giai đoạn trưởng thành, đại diện cho loài côn trùng biến thái hoàn toàn. Cả thành trùng lẫn ấu trùng bọ rùa đều ăn rệp vừng, và là thiên địch tự nhiên có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát số lượng rệp hại cây.</figcaption></figure> <p>Chỉ có 0,1% các loài côn trùng là đi ngược lại lợi ích của con người. Nhiều côn trùng được coi là những con vật có hại với loài người vì chúng truyền bệnh (<a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">ruồi</a>, <a href="/wiki/Mu%E1%BB%97i" title="Muỗi">muỗi</a>), phá hủy các công trình (<a href="/wiki/M%E1%BB%91i" title="Mối">mối</a>), hay làm hỏng các sản phẩm lương thực (<a href="/wiki/M%E1%BB%8Dt" class="mw-disambig" title="Mọt">mọt</a>). Các nhà côn trùng học đã đưa ra nhiều biện pháp để kiểm soát chúng mà phổ biến nhất là <a href="/wiki/Thu%E1%BB%91c_tr%E1%BB%AB_s%C3%A2u" title="Thuốc trừ sâu">thuốc trừ sâu</a>. Tuy nhiên, ngày nay các phương pháp kiểm soát bằng sinh học (<i>methods of biocontrol</i>) đang ngày càng được dùng phổ biến hơn. </p><p>Mặc dù các côn trùng có hại thường nhận được nhiều sự quan tâm hơn, bên cạnh đó vẫn có nhiều loài có lợi cho môi trường và con người. Một số loài <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5_ph%E1%BA%A5n" title="Thụ phấn">thụ phấn</a> cho các loài <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">thực vật</a> có <a href="/wiki/Hoa" title="Hoa">hoa</a> (ví dụ <a href="/wiki/Ong" title="Ong">ong</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_v%E1%BA%A9y" title="Bộ Cánh vẩy">bướm</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn" title="Kiến">kiến</a>...). Sự <a href="/w/index.php?title=Giao_ph%E1%BA%A5n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao phấn (trang không tồn tại)">giao phấn</a> (<i>pollination</i>) là sự trao đổi (<a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A1t_ph%E1%BA%A5n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hạt phấn (trang không tồn tại)">hạt phấn</a>) giữa các thực vật có hoa để sinh sản. Các loài côn trùng khi lấy mật và phấn hoa đã vô tình tiến hành giao phấn. Ngày nay, một loạt các vấn đề về môi trường đã làm giảm các quần thể "<a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_giao_ph%E1%BA%A5n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà giao phấn (trang không tồn tại)">nhà giao phấn</a>" (<i>pollinator</i>) này. Số lượng các loài côn trùng được nuôi với mục đích làm vật trung gian quản lý việc thụ phấn cho thực vật đang trong thời ký phát triển thịnh vượng. </p><p>Một số côn trùng cũng sinh ra những chất rất hữu ích như <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt" title="Mật">mật</a>, <a href="/wiki/S%C3%A1p" title="Sáp">sáp</a>, <a href="/w/index.php?title=T%C6%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tơ (trang không tồn tại)">tơ</a>. <a href="/wiki/Ong_m%E1%BA%ADt" title="Ong mật">Ong mật</a> đã được con người nuôi từ hàng ngàn năm nay để lây mật. <a href="/w/index.php?title=T%C6%A1_t%E1%BA%B1m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tơ tằm (trang không tồn tại)">Tơ tằm</a> đã có ảnh hưởng rất lớn tới lịch sử loài người, các mối quan hệ thương mại được thiết lập trên <a href="/wiki/Con_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%C6%A1_l%E1%BB%A5a" title="Con đường tơ lụa">con đường vận chuyển tơ lụa</a> giữa <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> và phần còn lại của thế giới. Ấu trùng được sử dụng để chữa trị vết thương, ngăn chặn sự <a href="/wiki/Ho%E1%BA%A1i_t%E1%BB%AD" title="Hoại tử">hoại tử</a> do chúng ăn các phần chết thối. Phương pháp điều trị hiện đại này đã được sử dụng ở một vài bệnh viện trên thế giới. </p><p>Nhiều nơi trên thế giới, côn trùng được sử dụng làm thức ăn cho con người (<i>entomophagy</i>) trong khi nó lại là đồ kiêng kị với vùng khác. Thực ra đây cũng là một nguồn <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a> trong dinh dưỡng của loài người. Người ta không thể ước tính được có bao nhiêu loài côn trùng đã nằm trong thực đơn của con người nhưng nó đã có mặt trong rất nhiều thức ăn, đặc biệt trong <a href="/wiki/Ng%C5%A9_c%E1%BB%91c" title="Ngũ cốc">ngũ cốc</a>. Hầu hết chúng ta không nhận ra rằng các <a href="/w/index.php?title=Lu%E1%BA%ADt_b%E1%BA%A3o_v%E1%BB%87_th%E1%BB%B1c_ph%E1%BA%A9m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luật bảo vệ thực phẩm (trang không tồn tại)">luật bảo vệ thực phẩm</a> ở nhiều nước không ngăn cản việc có mặt của côn trùng trong thức ăn. Nhiều côn trùng, đặc biệt là các loài <a href="/wiki/C%C3%A1nh_c%E1%BB%A9ng" class="mw-redirect" title="Cánh cứng">cánh cứng</a> là những bọn <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_x%C3%A1c_th%E1%BB%91i" title="Động vật ăn xác thối">ăn xác thối</a>, chúng ăn các xác động vật chết, các cây bị gãy mục, trả lại môi trường các dạng hữu ích cho các sinh vật khác sử dụng. </p><p>Người <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> cổ đại đã sùng bái coi những con bọ cánh cứng như <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_hung" title="Bọ hung">bọ hung</a> là thần linh, bên cạnh nhiều động vật linh thiêng khác của họ như <a href="/wiki/C%C3%A1_s%E1%BA%A5u" title="Cá sấu">cá sấu</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0_m%C3%A3" title="Hà mã">hà mã</a>, <a href="/wiki/C%C3%A1_tr%C3%AA" class="mw-redirect" title="Cá trê">cá trê</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C6%AFng" title="Bộ Ưng">chim ưng</a>... Điều này bắt nguồn từ một sự quan sát gắn với truyền thuyết: những con bọ hung Ai Cập sử dụng phân động vật làm thức ăn cho những con non của nó. Mà với một số lượng bọ hung đông đúc hoàn toàn sống dựa vào những bãi phân thì đối với chúng, thứ thức ăn bốc mùi này quả thật quý như vàng, và vì thế mà tranh chấp xảy ra. Chúng phải tìm cách lăn cục phân đi càng nhanh càng tốt khỏi đống phân và tìm một nơi chôn "kho báu" để giữ cho nó không bị cướp lại bởi những bà mẹ côn trùng khác. </p><p>Chúng sử dụng hai chân sau để lăn phân-điều này đồng nghĩa với việc phải lộn ngược thân mình trong tư thế trồng cây chuối, mà như vậy thì không tiện cho việc quan sát đường đi cho lắm. Bởi vậy, những con bọ hung sử dụng hướng di chuyển của <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Mặt Trời">Mặt Trời</a>, tức là từ Đông sang Tây làm <a href="/wiki/La_b%C3%A0n" title="La bàn">la bàn</a> định vị, những ông chủ <a href="/wiki/Kim_t%E1%BB%B1_th%C3%A1p" title="Kim tự tháp">kim tự tháp</a> nhìn thấy các viên phân tròn dịch chuyển theo hướng di chuyển của Mặt Trời, rồi lại biến mất xuống lòng đất (bọ hung chôn phân trước khi đẻ trứng lên đó) đã ví những hình tượng không lấy gì làm vệ sinh lắm ấy với thần Mặt Trời, thần linh tối cao của họ. Và để trả ơn cho công lao dọn vệ sinh của con bọ hung, người Ai Cập đã trao cho chúng cái chức danh "người dẫn đường cho thần Mặt Trời". </p><p>Hầu hết chúng ta đều không ý thức được rằng, lợi ích lớn nhất của côn trùng chính là loài <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Động vật ăn côn trùng">ăn côn trùng</a> (<i>insectivores</i>). Nhiều loài côn trùng như <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%99_Ch%C3%A2u_ch%E1%BA%A5u" title="Phân bộ Châu chấu">châu chấu</a> có thể sinh sản nhanh đến nỗi mà chúng có thể bao phủ <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a> chỉ trong một mùa sinh sản. Tuy nhiên có hàng trăm loài côn trùng khác ăn trứng của châu chấu, một số khác thì ăn cả những con trưởng thành. Vai trò này trong sinh thái thường được cho là của các loài <a href="/wiki/Chim" title="Chim">chim</a>, nhưng chính côn trùng, mặc dù không thực sự quyến rũ như những loài lông vũ kia mới chính là những con vật có vai trò quan trọng hơn. Với bất kỳ loài côn trùng có hại nào, như con người thường gọi, thì cũng có một loài <a href="/wiki/Ong_b%E1%BA%AFp_c%C3%A0y" title="Ong bắp cày">ong bắp cày</a> là <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_k%C3%BD_sinh" class="mw-redirect" title="Vật ký sinh">vật ký sinh</a> hay là <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_%C4%91%E1%BB%8Bch" title="Thiên địch">thiên địch</a> của chúng và giữ một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các loài có hại đó. Sự quan tâm của với việc kiểm soát dịch hại bằng <a href="/wiki/Thu%E1%BB%91c_tr%E1%BB%AB_s%C3%A2u" title="Thuốc trừ sâu">thuốc trừ sâu</a> có thể có tác dụng phản lại, thực tế thì chúng ta đã không nhận ra rằng chính côn trùng đã tự kiểm soát lẫn nhau và cả các quần thể có hại. Vì vậy, kiểm soát bằng <a href="/wiki/Thu%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%99c" class="mw-redirect" title="Thuốc độc">thuốc độc</a> thậm chí có thể dẫn đến sự bùng phát một loạt dịch hại nào đó. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_loại"><span id="Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i"></span>Phân loại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Phân loại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân loại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Phân lớp:</b> <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_kh%C3%B4ng_c%C3%A1nh" title="Côn trùng không cánh">Apterygota</a> (Không cánh) </p> <ul><li><ul><li>Bộ <a href="/wiki/Archaeognatha" title="Archaeognatha">Archaeognatha</a> (Hàm nguyên thủy)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Anh_v%C4%A9" title="Anh vĩ">Thysanura</a> (Đuôi tơ, Ba đuôi, <a href="/wiki/Anh_v%C4%A9" title="Anh vĩ">Anh vĩ</a>)</li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Monura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monura (trang không tồn tại)">Monura</a> - (Độc vĩ, Một đuôi) <i>tuyệt chủng</i></li></ul></li></ul> <p><b>Phân lớp:</b> <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_c%C3%B3_c%C3%A1nh" title="Côn trùng có cánh">Pterygota</a> (Có cánh) </p> <ul><li><ul><li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_ph%C3%B9_du" class="mw-redirect" title="Bộ Cánh phù du">Ephemeroptera</a> (<a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_ph%C3%B9_du" class="mw-redirect" title="Bộ Cánh phù du">Phù du</a>)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Chu%E1%BB%93n_chu%E1%BB%93n" title="Chuồn chuồn">Odonata</a> (<a href="/wiki/Chu%E1%BB%93n_chu%E1%BB%93n" title="Chuồn chuồn">Chuồn chuồn</a>)</li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Diaphanopteroidea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diaphanopteroidea (trang không tồn tại)">Diaphanopteroidea</a> - <i>tuyệt chủng</i></li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Palaeodictyoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palaeodictyoptera (trang không tồn tại)">Palaeodictyoptera</a> - <i>tuyệt chủng</i></li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Megasecoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Megasecoptera (trang không tồn tại)">Megasecoptera</a> - <i>tuyệt chủng</i></li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Archodonata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archodonata (trang không tồn tại)">Archodonata</a> - <i>tuyệt chủng</i></li></ul></li> <li><b>Siêu bộ:</b> <a href="/wiki/Neoptera" title="Neoptera">Neoptera</a> (Cánh mới) <ul><li>Bộ <a href="/wiki/Gi%C3%A1n" title="Gián">Blattodea</a> (<a href="/wiki/Gi%C3%A1n" title="Gián">Gián</a>)</li> <li><a href="/wiki/M%E1%BB%91i" title="Mối">Isoptera</a> (Bộ Đẳng cánh-Cánh Đều: <a href="/wiki/M%E1%BB%91i" title="Mối">Mối</a>. Hiện có người xếp mối vào bộ <a href="/wiki/Gi%C3%A1n" title="Gián">gián</a>-<i>Blattodea</i>)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%8D_ng%E1%BB%B1a" title="Bộ Bọ ngựa">Mantodea</a> (<a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%8D_ng%E1%BB%B1a" title="Bộ Bọ ngựa">Bọ ngựa</a>)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Dermaptera" class="mw-redirect" title="Dermaptera">Dermaptera</a> (Cánh da)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_%C3%BAp" title="Bộ Cánh úp">Plecoptera</a> (Cánh úp)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_th%E1%BA%B3ng" title="Bộ Cánh thẳng">Orthoptera</a> (Cánh thẳng: <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%99_Ch%C3%A2u_ch%E1%BA%A5u" title="Phân bộ Châu chấu">Châu chấu</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%99_Ch%C3%A2u_ch%E1%BA%A5u" title="Phân bộ Châu chấu">cào cào</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Mu%E1%BB%97m" title="Họ Muỗm">muỗm</a>, dế)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%8D_que" title="Bộ Bọ que">Phasmatodea</a> (Bọ que)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_l%E1%BB%A3p" title="Bộ Cánh lợp">Embioptera</a> (Cánh lợp, bọ chân dệt)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Zoraptera" class="mw-redirect" title="Zoraptera">Zoraptera</a> (<a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rận đất (trang không tồn tại)">Rận đất</a>)</li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Grylloblattodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grylloblattodea (trang không tồn tại)">Grylloblattodea</a></li> <li>Bộ <a href="/w/index.php?title=Mantophasmatodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mantophasmatodea (trang không tồn tại)">Mantophasmatodea</a> (gladiators)</li></ul></li> <li><b>Siêu bộ:</b> <a href="/wiki/Exopterygota" title="Exopterygota">Exopterygota</a> (Cánh ngoài) <ul><li>Bộ <a href="/wiki/Psocoptera" class="mw-redirect" title="Psocoptera">Psocoptera</a> (Rệp sáp, Mọt)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_vi%E1%BB%81n" title="Bộ Cánh viền">Thysanoptera</a> (Cánh viền, Bọ trĩ)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/Phthiraptera" class="mw-redirect" title="Phthiraptera">Phthiraptera</a> (<a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rận (trang không tồn tại)">Rận</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5y" title="Chấy">chấy</a>)</li> <li>Bộ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_n%E1%BB%ADa" title="Bộ Cánh nửa">Hemiptera</a> (<a href="/wiki/C%C3%A1nh_n%E1%BB%ADa" class="mw-redirect" title="Cánh nửa">Cánh nửa</a>)</li></ul></li> <li><b>Siêu bộ:</b> <a href="/wiki/Endopterygota" title="Endopterygota">Endopterygota</a> (Cánh trong) <ul><li><a href="/wiki/Raphidioptera" title="Raphidioptera">Raphidioptera</a> (snakeflies)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_r%E1%BB%99ng" title="Bộ Cánh rộng">Megaloptera</a> (Cánh rộng)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_g%C3%A2n" title="Bộ Cánh gân">Neuroptera</a> (Cánh gân: <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A3o_linh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tảo linh (trang không tồn tại)">Tảo linh</a>)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%8D_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A9ng" title="Bọ cánh cứng">Coleoptera</a> (Cánh cứng: <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_r%C3%B9a" title="Bọ rùa">Bọ rùa</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_hung" title="Bọ hung">Bọ hung</a>)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_vu%E1%BB%91t" title="Bộ Cánh vuốt">Strepsiptera</a> (Cánh vuốt)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_d%C3%A0i" title="Bộ Cánh dài">Mecoptera</a> (Cánh dài)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%8D_ch%C3%A9t" title="Bọ chét">Siphonaptera</a> (Cánh ống: <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_ch%C3%A9t" title="Bọ chét">Bọ chét</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">Diptera</a> (Cánh đôi-Hai cánh: <a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">Ruồi</a>, <a href="/wiki/Mu%E1%BB%97i" title="Muỗi">Muỗi</a>)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_l%C3%B4ng" title="Bộ Cánh lông">Trichoptera</a> (Cánh lông)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_v%E1%BA%A9y" title="Bộ Cánh vẩy">Lepidoptera</a> (Cánh vẩy, cánh phấn: <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bm_ng%C3%A0y" title="Bướm ngày">bướm</a>, <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bm_%C4%91%C3%AAm" title="Bướm đêm">ngài</a>, <a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BA%ADy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhậy (trang không tồn tại)">nhậy</a>)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_m%C3%A0ng" title="Bộ Cánh màng">Hymenoptera</a> (Cánh màng: <a href="/wiki/Ong" title="Ong">Ong</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn" title="Kiến">kiến</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Miomoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miomoptera (trang không tồn tại)">Miomoptera</a> - <i>tuyệt chủng</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protodiptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protodiptera (trang không tồn tại)">Protodiptera</a> (Hai cánh nguyên thủy) <i>tuyệt chủng</i></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hóa_thạch_và_tiến_hóa"><span id="H.C3.B3a_th.E1.BA.A1ch_v.C3.A0_ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a"></span>Hóa thạch và tiến hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Hóa thạch và tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hóa thạch và tiến hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ruoi_giao_phoi.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Ruoi_giao_phoi.JPG/265px-Ruoi_giao_phoi.JPG" decoding="async" width="265" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Ruoi_giao_phoi.JPG/398px-Ruoi_giao_phoi.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Ruoi_giao_phoi.JPG/530px-Ruoi_giao_phoi.JPG 2x" data-file-width="1642" data-file-height="931" /></a><figcaption>Một cặp ruồi đang giao phối với nhau</figcaption></figure> <p>Các mối quan hệ của các nhóm côn trùng vẫn chưa rõ ràng. Mặc dù người ta vẫn cho rằng côn trùng cùng nhóm với <a href="/w/index.php?title=Nhi%E1%BB%81u_ch%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhiều chân (trang không tồn tại)">nhiều chân</a> (<i>millipedes & centipedes</i>). Các bằng chứng đã cho thấy côn trùng có mối quan hệ với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_gi%C3%A1p_x%C3%A1c" title="Động vật giáp xác">giáp xác</a>. Hóa thạch côn trùng được tìm thấy trong suốt <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Cacbon" class="mw-redirect" title="Kỷ Cacbon">kỷ Cacbon</a>, khoảng 350 triệu năm trước. Các dạng đó bao gồm một vài bộ hiện nay đã tuyệt chủng và có nhiều loài lớn hơn các loài côn trùng đang sống hiện nay. Có rất ít những dữ liệu sơ khai về các côn trùng bay vì các côn trùng có cánh sớm nhất đã có khả năng bay. Ngày nay người ta cho rằng cánh là do các mang biến đổi cao độ mà thành và một vài côn trùng có một cặp cánh nhỏ gắn vào đốt ngực thứ nhất và như vậy nó sẽ có tổng số 3 cặp cánh. </p><p><a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Permi" title="Kỷ Permi">Kỷ Permi</a>, cách đây 270 triệu năm, đã chứng kiến sự phát triển thịnh vượng của các nhóm côn trùng; nhiều nhóm đã tuyệt chủng cùng trong <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_k%E1%BB%B7_Permi-k%E1%BB%B7_Trias" class="mw-redirect" title="Sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias">sự kiện tuyệt chủng kỷ Permi - Trias</a>, sự tuyệt chủng lớn nhất trong lịch sử Trái Đất. Các <a href="/wiki/Lo%C3%A0i_c%C3%A1nh_m%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Loài cánh màng">loài cánh màng</a> thích nghi thành công nhất ở <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Creta" class="mw-redirect" title="Kỷ Creta">kỷ Creta</a> nhưng phát triển đa dạng ở <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2n_sinh" title="Đại Tân sinh">đại Tân Sinh</a>. </p><p>Nhiều loài côn trùng ngày nay đã phát triển từ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2n_sinh" title="Đại Tân sinh">đại Tân sinh</a>. Trong thời kỳ này chúng ta tìm thấy các côn trùng được bảo vệ trong <a href="/wiki/H%E1%BB%95_ph%C3%A1ch" title="Hổ phách">hổ phách</a>, một điều kiện hoàn hảo và dễ dàng trong việc so sánh với các loài hiện nay. Khoa học nghiên cứu <a href="/wiki/Ho%C3%A1_th%E1%BA%A1ch" class="mw-redirect" title="Hoá thạch">hoá thạch</a> côn trùng được gọi là <i>paleoentomology</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quan_hệ_với_con_người"><span id="Quan_h.E1.BB.87_v.E1.BB.9Bi_con_ng.C6.B0.E1.BB.9Di"></span>Quan hệ với con người</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Quan hệ với con người”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quan hệ với con người"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nhiều loài côn trùng được coi là loài gây hại của con người. Côn trùng được coi là loài gây hại bao gồm những loài ký sinh (<a href="/wiki/Mu%E1%BB%97i" title="Muỗi">muỗi</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5y" title="Chấy">chí</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_R%E1%BB%87p" title="Họ Rệp">rệp</a>), truyền bệnh (<a href="/wiki/Mu%E1%BB%97i" title="Muỗi">muỗi</a>, <a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">ruồi</a>), gây thiệt hại (<a href="/wiki/M%E1%BB%91i" title="Mối">mối</a>) hoặc phá hoại hàng hoá <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a> (<a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%99_Ch%C3%A2u_ch%E1%BA%A5u" title="Phân bộ Châu chấu">cào cào</a>, <a href="/wiki/M%E1%BB%8Dt_%C4%91%E1%BA%ADu" title="Mọt đậu">mọt ngũ cốc</a>). Nhiều nhà côn trùng học đã tiến hành nhiều hình thức kiểm soát dịch hại như nghiên cứu cho các công ty để sản xuất thuốc trừ sâu, nhưng ngày càng kiểm soát dịch hại dựa vào phương pháp sinh học như dùng <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_%C4%91%E1%BB%8Bch" title="Thiên địch">thiên địch</a>. Phương pháp sinh học sử dụng một trong những sinh vật để giảm mật độ dân số <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> khác (các loài vật gây hại) và được xem là một yếu tố quan trọng của quản lý dịch hại tổng hợp.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặc dù nhiều nỗ lực to lớn để kiểm soát côn trùng, những cách thức mà con người áp dụng có thể gây chết các thiên địch. Việc sử dụng bừa bãi các chất độc có thể giết nhiều loài trong hệ sinh thái, gồm cả những loài ăn côn trùng như chim, chuột và nhiều loài khác. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng <a href="/w/index.php?title=Dichlorodiphenyltrichloroethane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dichlorodiphenyltrichloroethane (trang không tồn tại)">DDT</a> đã gây hại cho các động vật hoang dã và giết nhiều thiên địch.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_kỷ_lục_về_côn_trùng"><span id="C.C3.A1c_k.E1.BB.B7_l.E1.BB.A5c_v.E1.BB.81_c.C3.B4n_tr.C3.B9ng"></span>Các kỷ lục về côn trùng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Các kỷ lục về côn trùng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các kỷ lục về côn trùng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Loài côn trùng lớn nhất thế giới là: <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A9ng_Goliath" title="Bọ cánh cứng Goliath">Bọ cánh cứng Goliath</a>. </p><p>Loài côn trùng chạy nhất thế giới là: <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%8D_h%E1%BB%95_%C3%9Ac&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bọ hổ Úc (trang không tồn tại)">Bọ hổ Úc</a>. </p><p>Loài côn trùng bay nhanh nhất thế giới là: <a href="/wiki/Chu%E1%BB%93n_chu%E1%BB%93n" title="Chuồn chuồn">Chuồn chuồn</a>. </p><p><i>Loài côn trùng bé nhất thế giới là: <a href="/wiki/Mymaridae" title="Mymaridae">Mymaridae</a>.</i> </p><p>Loài côn trùng nguy hiểm nhất thế giới là: <a href="/wiki/Mu%E1%BB%97i" title="Muỗi">Muỗi</a>. </p><p>Loài côn trùng thông minh nhất: <a href="/wiki/Ong" title="Ong">Ong</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn" title="Kiến">Kiến</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1n" title="Gián">Gián</a>. </p><p>Loài côn trùng bẩn nhất: <a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">Ruồi</a>. </p><p>Loài côn trùng xấu nhất: <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_hung" title="Bọ hung">Bọ hung</a>. </p><p>Loài côn trùng đẹp nhất: <a href="/w/index.php?title=B%C6%B0%E1%BB%9Bm_c%C3%B4ng_d%E1%BA%A3i_xanh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bướm công dải xanh (trang không tồn tại)">Bướm công dải xanh</a>. </p><p>Loài côn trùng đốt đau nhất: <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_m%C3%A0ng" title="Bộ Cánh màng">Bộ Cánh màng</a>: <a href="/w/index.php?title=T%C3%B2_v%C3%B2_%C4%91ao_ph%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tò vò đao phủ (trang không tồn tại)">Tò vò đao phủ</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Charles A. Triplehorn and Norman F. Johnson, <i>Borror and DeLong's Introduction to the Study of Insects</i>, 7th edition (Thomas Brooks/Cole, 2005) - a classic textbook in North America</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-EngelGrim-1"><b><a href="#cite_ref-EngelGrim_1-0">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation journal cs1">Michael S. Engel & David A. Grimaldi (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/articles/nature02291">“New light shed on the oldest insect”</a>. <i>Nature</i>. <b>427</b> (6975): 627–630. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature02291">10.1038/nature02291</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0028-0836">0028-0836</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14961119">14961119</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=New+light+shed+on+the+oldest+insect&rft.volume=427&rft.issue=6975&rft.pages=627-630&rft.date=2004&rft.issn=0028-0836&rft_id=info%3Apmid%2F14961119&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature02291&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Farticles%2Fnature02291&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Chapman-2">^ <a href="#cite_ref-Chapman_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Chapman_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFChapman,_A._D.2006" class="citation book cs1">Chapman, A. D. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.environment.gov.au/science/abrs/publications/other/numbers-living-species"><i>Numbers of living species in Australia and the World</i></a>. Canberra: <a href="/w/index.php?title=Australian_Biological_Resources_Study&action=edit&redlink=1" class="new" title="Australian Biological Resources Study (trang không tồn tại)">Australian Biological Resources Study</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-642-56850-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-642-56850-2"><bdi>978-0-642-56850-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Numbers+of+living+species+in+Australia+and+the+World&rft.pub=Canberra%3A+Australian+Biological+Resources+Study&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-642-56850-2&rft.au=Chapman%2C+A.+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.environment.gov.au%2Fscience%2Fabrs%2Fpublications%2Fother%2Fnumbers-living-species&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFWilson" class="citation web cs1">Wilson, E.O. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080413001737/http://www.globalchange.umich.edu/globalchange2/current/lectures/biodiversity/biodiversity.html">“Threats to Global Diversity”</a>. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 4 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Threats+to+Global+Diversity&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=E.O.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.globalchange.umich.edu%2Fglobalchange2%2Fcurrent%2Flectures%2Fbiodiversity%2Fbiodiversity.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFNovotny,_Vojtech;_Basset,_Yves;_Miller,_Scott_E.;_Weiblen,_George_D.;_Bremer,_Birgitta;_Cizek,_Lukas_and_Drozd,_Pavel2002" class="citation journal cs1">Novotny, Vojtech; Basset, Yves; Miller, Scott E.; Weiblen, George D.; Bremer, Birgitta; Cizek, Lukas and Drozd, Pavel (2002). “Low host specificity of herbivorous insects in a tropical forest”. <i><a href="/wiki/Nature_(journal)" class="mw-redirect" title="Nature (journal)">Nature</a></i>. <b>416</b> (6883): 841–844. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002Natur.416..841N">2002Natur.416..841N</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F416841a">10.1038/416841a</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11976681">11976681</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Low+host+specificity+of+herbivorous+insects+in+a+tropical+forest&rft.volume=416&rft.issue=6883&rft.pages=841-844&rft.date=2002&rft_id=info%3Apmid%2F11976681&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F416841a&rft_id=info%3Abibcode%2F2002Natur.416..841N&rft.au=Novotny%2C+Vojtech%3B+Basset%2C+Yves%3B+Miller%2C+Scott+E.%3B+Weiblen%2C+George+D.%3B+Bremer%2C+Birgitta%3B+Cizek%2C+Lukas+and+Drozd%2C+Pavel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-number-5"><b><a href="#cite_ref-number_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFErwin,_Terry_L.1997" class="citation book cs1">Erwin, Terry L. (1997). <i>Biodiversity at its utmost: Tropical Forest Beetles</i>. tr. 27–40.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biodiversity+at+its+utmost%3A+Tropical+Forest+Beetles&rft.pages=27-40&rft.date=1997&rft.au=Erwin%2C+Terry+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span> In: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFReaka-Kudla,_M._L.,_Wilson,_D._E._and_Wilson,_E._O." class="citation book cs1">Reaka-Kudla, M. L., Wilson, D. E. and Wilson, E. O. (biên tập). <i>Biodiversity II</i>. Joseph Henry Press, Washington, D.C.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biodiversity+II&rft.pub=Joseph+Henry+Press%2C+Washington%2C+D.C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_bi%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_vi%C3%AAn" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFErwin1982" class="citation journal cs1">Erwin, Terry L. (1982). “Tropical forests: their richness in Coleoptera and other arthropod species”. <i>Coleopt. Bull</i>. <b>36</b>: 74–75.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Coleopt.+Bull.&rft.atitle=Tropical+forests%3A+their+richness+in+Coleoptera+and+other+arthropod+species&rft.volume=36&rft.pages=74-75&rft.date=1982&rft.aulast=Erwin&rft.aufirst=Terry+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBalevan_LenterenBigler2008" class="citation journal cs1">Bale, JS; van Lenteren, JC; Bigler, F (27 tháng 2 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstb.2007.2182">“Biological control and sustainable food production”</a>. <i>Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences</i>. <b>363</b> (1492): 761–776. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2007.2182">10.1098/rstb.2007.2182</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2610108">2610108</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1782711">1782711</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+of+London.+Series+B%3A+Biological+Sciences&rft.atitle=Biological+control+and+sustainable+food+production&rft.volume=363&rft.issue=1492&rft.pages=761-776&rft.date=2008-02-27&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2610108%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F1782711&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2007.2182&rft.aulast=Bale&rft.aufirst=JS&rft.au=van+Lenteren%2C+JC&rft.au=Bigler%2C+F&rft_id=https%3A%2F%2Froyalsocietypublishing.org%2Fdoi%2F10.1098%2Frstb.2007.2182&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://royalsocietypublishing.org/doi/pdf/10.1098/rstb.2007.2182">Pdf</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDavidson,_E.2006" class="citation book cs1">Davidson, E. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bigfleashavelitt0000davi"><i><span></span></i>Big Fleas Have Little Fleas: How Discoveries of Invertebrate Diseases Are Advancing Modern Science<i><span></span></i></a>. Tucson, Ariz.: University of Arizona Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8165-2544-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8165-2544-7"><bdi>0-8165-2544-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Big+Fleas+Have+Little+Fleas%3A+How+Discoveries+of+Invertebrate+Diseases+Are+Advancing+Modern+Science&rft.place=Tucson%2C+Ariz.&rft.pub=University+of+Arizona+Press&rft.date=2006&rft.isbn=0-8165-2544-7&rft.au=Davidson%2C+E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbigfleashavelitt0000davi&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFColbornvom_SaalSoto1993" class="citation journal cs1">Colborn, T; vom Saal, FS; Soto, AM (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_environmental-health-perspectives_1993-10_101_5/page/378">“Developmental effects of endocrine-disrupting chemicals in wildlife and humans”</a>. <i>Environmental Health Perspectives</i>. <b>101</b> (5): 378–384. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3431890">10.2307/3431890</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1519860">1519860</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8080506">8080506</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environmental+Health+Perspectives&rft.atitle=Developmental+effects+of+endocrine-disrupting+chemicals+in+wildlife+and+humans&rft.volume=101&rft.issue=5&rft.pages=378-384&rft.date=1993&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1519860%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F8080506&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3431890&rft.aulast=Colborn&rft.aufirst=T&rft.au=vom+Saal%2C+FS&rft.au=Soto%2C+AM&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_environmental-health-perspectives_1993-10_101_5%2Fpage%2F378&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFNakamaruIwasabNakanishic2003" class="citation journal cs1">Nakamaru, M; Iwasab, Y; Nakanishic, J (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_chemosphere_2003-10_53_4/page/377">“Extinction risk to bird populations caused by DDT exposure”</a>. <i>Chemosphere</i>. <b>53</b> (4): 377–387. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0045-6535%2803%2900010-9">10.1016/S0045-6535(03)00010-9</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12946395">12946395</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemosphere&rft.atitle=Extinction+risk+to+bird+populations+caused+by+DDT+exposure&rft.volume=53&rft.issue=4&rft.pages=377-387&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0045-6535%2803%2900010-9&rft_id=info%3Apmid%2F12946395&rft.aulast=Nakamaru&rft.aufirst=M&rft.au=Iwasab%2C+Y&rft.au=Nakanishic%2C+J&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_chemosphere_2003-10_53_4%2Fpage%2F377&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AC%C3%B4n+tr%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/51px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/68px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><b><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a></b> có thông tin sinh học về <b><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/Insecta?uselang=vi">Côn trùng</a></b></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Insecta?uselang=vi">Côn trùng</a></b></i>.</div></div> </div> <p><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Việt)</b> </p> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/Lists/GiaiNghia/View_Detail.aspx?ItemID=30772">Côn trùng</a> tại <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vncreatures.net/tracuu.php?loai=3">Tra cứu côn trùng trên SVRVN</a> của Phùng Mỹ Trung</li></ul> <p><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Anh)</b> </p> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/animal/insect">Insect</a> trên <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ars.usda.gov/ARSUserFiles/3559/soundlibrary.html">Bug Bytes</a> A reference library of digitized insect sounds. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/19981201231023/http://cmave.usda.ufl.edu/~rmankin/soundlibrary.html">Bản lưu</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://entomology.ifas.ufl.edu/walker/ufbir/">Book of Insect Records</a> Sách ghi chép kỷ lục côn trùng</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://insectnet.com/">Sưu tập các loài côn trùng</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.insects.orkin.com/">Insects and Bugs on the Web</a> - Insects.Orkin.com</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.food-insects.com/">Insects as Food</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030311131121/http://www.food-insects.com/book7_31/Chapter%2025%20Other%20Countries%20in%20SE%20Asia.htm">Lưu trữ</a> 2003-03-11 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Gene DeFoliart. Information about insects as a food resource.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20000829035528/http://www.ub.es/dpep/meganeura/meganeura.htm">Meganeura</a> Website about insect evolution and fossil record.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tolweb.org/tree?group=Insecta&contgroup=Hexapoda">Tree of Life Project</a> – Insecta</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://entnemdept.ufl.edu/walker/ufbir/">UF Book of Insect Records</a>, documenting "insect champions" in different categories</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q1390#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q1390#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1390#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524421">XX524421</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11932119n">cb11932119n</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11932119n">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4027110-9">4027110-9</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85066670">sh85066670</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000057684&P_CON_LNG=ENG">000057684</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10640332">10640332</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00566605">00566605</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114681&CON_LNG=ENG">ph114681</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Thẻ_nhận_dạng_đơn_vị_phân_loại" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Thẻ_nhận_dạng_đơn_vị_phân_loại" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: left;"><a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Th%E1%BA%BB_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i" title="Trợ giúp:Thẻ nhận dạng đơn vị phân loại">Thẻ nhận dạng đơn vị phân loại</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata">Wikidata</a>: <span class="uid"><span class="external"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1390" class="extiw" title="wikidata:Q1390">Q1390</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a>: <span class="uid"><span class="external"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Insecta" class="extiw" title="wikispecies:Insecta">Insecta</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Animal_Diversity_Web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Animal Diversity Web (trang không tồn tại)">ADW</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://animaldiversity.org/accounts/Insecta/">Insecta</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Australian_Faunal_Directory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Australian Faunal Directory (trang không tồn tại)">AFD</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://biodiversity.org.au/afd/taxa/Insecta">Insecta</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Barcode_of_Life_Data_System&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barcode of Life Data System (trang không tồn tại)">BOLD</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bench.boldsystems.org/index.php/TaxBrowser_TaxonPage?taxid=82">82</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=BugGuide&action=edit&redlink=1" class="new" title="BugGuide (trang không tồn tại)">BugGuide</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bugguide.net/node/view/52">52</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Catalogue_of_Life" title="Catalogue of Life">CoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catalogueoflife.org/data/taxon/H6">H6</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Life" title="Encyclopedia of Life">EoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/344">344</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/EPPO_Code" class="mw-redirect" title="EPPO Code">EPPO</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gd.eppo.int/taxon/1INSEC">1INSEC</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Fauna_Europaea" title="Fauna Europaea">Fauna Europaea</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eu-nomen.eu/portal/taxon.php?GUID=urn:lsid:faunaeur.org:taxname:4">4</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Fauna_Europaea" title="Fauna Europaea">Fauna Europaea (new)</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/e1ed93e8-a324-41b1-bfe0-48ae4c2e0d58">e1ed93e8-a324-41b1-bfe0-48ae4c2e0d58</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Global_Biodiversity_Information_Facility" class="mw-redirect" title="Global Biodiversity Information Facility">GBIF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gbif.org/species/216">216</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/INaturalist" title="INaturalist">iNaturalist</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/47158">47158</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Interim_Register_of_Marine_and_Nonmarine_Genera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interim Register of Marine and Nonmarine Genera (trang không tồn tại)">IRMNG</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irmng.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1096">1096</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_System" class="mw-redirect" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=99208">99208</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Center_for_Biotechnology_Information" class="mw-redirect" title="National Center for Biotechnology Information">NCBI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=50557">50557</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">NZOR: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nzor.org.nz/names/dd35a426-1309-4fef-b664-68c32e849434">dd35a426-1309-4fef-b664-68c32e849434</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Open_Tree_of_Life&action=edit&redlink=1" class="new" title="Open Tree of Life (trang không tồn tại)">Open Tree of Life</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://tree.opentreeoflife.org/taxonomy/browse?id=1062253">1062253</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Paleobiology_Database&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleobiology Database (trang không tồn tại)">Paleobiology Database</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://paleobiodb.org/classic/basicTaxonInfo?taxon_no=56637">56637</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Paleobiology_Database&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleobiology Database (trang không tồn tại)">Paleobiology Database</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=56637">56637</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">PPE: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bladmineerders.nl/parasites/animalia/arthropoda/insecta/">insecta</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Plazi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plazi (trang không tồn tại)">Plazi</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://treatment.plazi.org/id/C8C4569D-5212-9366-6EFE-B1B6EDEFE016">C8C4569D-5212-9366-6EFE-B1B6EDEFE016</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/World_Register_of_Marine_Species" title="World Register of Marine Species">WoRMS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1307">1307</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/ZooBank" title="ZooBank">ZooBank</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://zoobank.org/NomenclaturalActs/9584517B-E62D-4456-B9A0-6B65B8273B6C">9584517B-E62D-4456-B9A0-6B65B8273B6C</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_Bộ_côn_trùng" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:B%E1%BB%99_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Bản mẫu:Bộ côn trùng"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:B%E1%BB%99_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Thảo luận Bản mẫu:Bộ côn trùng"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:B%E1%BB%99_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Bộ côn trùng"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_Bộ_côn_trùng" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BB%99_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Thể loại:Bộ côn trùng">Bộ</a> <a class="mw-selflink selflink">côn trùng</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li>Giới: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a></li> <li>Ngành: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Arthropoda</a></li> <li>(không phân hạng): <a href="/wiki/Pancrustacea" title="Pancrustacea">Pancrustacea</a></li> <li>Phân ngành: <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%C3%A1u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Sáu chân">Hexapoda</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible uncollapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Tồn_tại" style="font-size:114%;margin:0 4em">Tồn tại</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Monocondylia" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Archaeognatha" title="Archaeognatha">Monocondylia</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Archaeognatha" title="Archaeognatha">Archaeognatha <small>(jumping bristletails)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="2" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Insect_collage.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Insect_collage.png/125px-Insect_collage.png" decoding="async" width="125" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Insect_collage.png/188px-Insect_collage.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Insect_collage.png/250px-Insect_collage.png 2x" data-file-width="2967" data-file-height="2887" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Archaeognatha.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Archaeognatha.jpg/125px-Archaeognatha.jpg" decoding="async" width="125" height="55" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Archaeognatha.jpg/188px-Archaeognatha.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Archaeognatha.jpg/250px-Archaeognatha.jpg 2x" data-file-width="1218" data-file-height="540" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cicada_exuvia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Cicada_exuvia.jpg/125px-Cicada_exuvia.jpg" decoding="async" width="125" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Cicada_exuvia.jpg/188px-Cicada_exuvia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Cicada_exuvia.jpg/250px-Cicada_exuvia.jpg 2x" data-file-width="6605" data-file-height="6605" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1em;text-align:center;"><a href="/wiki/Dicondylia" title="Dicondylia">D<br />i<br />c<br />o<br />n<br />d<br />y<br />l<br />i<br />a</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_kh%C3%B4ng_c%C3%A1nh" title="Côn trùng không cánh">Apterygota</a><abbr title="in the narrow sense (excluding Entognatha and Archaeognatha)"> *</abbr></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Anh_v%C4%A9" title="Anh vĩ">Thysanura (Zygentoma) <small>(silverfish, firebrats)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1em;text-align:center;"><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_c%C3%B3_c%C3%A1nh" title="Côn trùng có cánh">P<br />t<br />e<br />r<br />y<br />g<br />o<br />t<br />a</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Palaeoptera" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Palaeoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palaeoptera (trang không tồn tại)">Palaeoptera</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ph%C3%B9_du" title="Bộ Phù du">Ephemeropteroidea</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ph%C3%B9_du" title="Bộ Phù du">Ephemeroptera <small>(Phù du)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Odonatoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Odonatoptera (trang không tồn tại)">Odonatoptera</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chu%E1%BB%93n_chu%E1%BB%93n" title="Chuồn chuồn">Odonata <small>(dragonflies, damselflies)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1em;text-align:center;"><a href="/wiki/Neoptera" title="Neoptera">N<br />e<br />o<br />p<br />t<br />e<br />r<br />a</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Polyneoptera" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold">Polyneoptera</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_%C3%BAp" title="Bộ Cánh úp">Plecoptera <small>(stoneflies)</small></a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_da_(c%C3%B4n_tr%C3%B9ng)" title="Bộ Cánh da (côn trùng)">Dermaptera <small>(earwigs)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Embioptera" class="mw-redirect" title="Embioptera">Embioptera <small>(webspinners)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Phasmatodea" class="mw-redirect" title="Phasmatodea">Phasmatodea <small>(stick and leaf insects)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Notoptera" class="mw-redirect" title="Notoptera">Notoptera <small>(ice-crawlers, gladiators)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Orthoptera" class="mw-redirect" title="Orthoptera">Orthoptera <small>(crickets, wetas, grasshoppers, locusts)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Zorotypus" title="Zorotypus">Zoraptera <small>(angel insects)</small></a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Dictyoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dictyoptera (trang không tồn tại)">Dictyoptera</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Blattodea" title="Blattodea">Blattodea <small>(cockroaches, termites)</small></a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%8D_ng%E1%BB%B1a" title="Bộ Bọ ngựa">Mantodea <small>(mantises)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.0em;text-align:center;"><a href="/wiki/Eumetabola" title="Eumetabola">E<br />u<br />m<br />e<br />t<br />a<br />b<br />o<br />l<br />a</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Paraneoptera_*" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><i><a href="/w/index.php?title=Paraneoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paraneoptera (trang không tồn tại)">Paraneoptera</a></i><abbr title="Eumetabola '"`UNIQ--nowiki-00000030-QINU`"' (Psocodea + (rest of Paraneoptera + Endopterygota))"> *</abbr></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Psocodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psocodea (trang không tồn tại)">Psocodea <small>(barklice, lice)</small></a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_vi%E1%BB%81n" title="Bộ Cánh viền">Thysanoptera</a></li> <li><a href="/wiki/Hemiptera" class="mw-redirect" title="Hemiptera">Hemiptera <small>(cicadas, aphids, true bugs)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.0em;text-align:center;font-size:85%;"><a href="/wiki/Endopterygota" title="Endopterygota">E<br />n<br />d<br />o<br />p<br />t<br />e<br />r<br />y<br />g<br />o<br />t<br />a</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9em"><span class="nobold">basal</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_m%C3%A0ng" title="Bộ Cánh màng">Hymenoptera <small>(sawflies, wasps, ants, bees)</small></a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9em"><span class="nobold">Neuropteroidea</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12em"><span class="nobold">Coleopterida</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_vu%E1%BB%91t" title="Bộ Cánh vuốt">Strepsiptera <small>(twisted-winged parasites)</small></a></li> <li><b><a href="/wiki/B%E1%BB%8D_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A9ng" title="Bọ cánh cứng">Coleoptera <small>(beetles)</small></a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12em"><a href="/w/index.php?title=Neuropterida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neuropterida (trang không tồn tại)">Neuropterida</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Raphidioptera" title="Raphidioptera">Raphidioptera</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_r%E1%BB%99ng" title="Bộ Cánh rộng">Megaloptera <small>(alderflies, dobsonflies, fishflies)</small></a></li> <li><a href="/wiki/Neuroptera" class="mw-redirect" title="Neuroptera">Neuroptera <small>(net-winged insects: lacewings, mantidflies, antlions)</small></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9em"><a href="/wiki/Panorpida" title="Panorpida">Panorpida<br /><small><span class="nobold">(Mecopterida)</span></small></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12em;line-height:2em;"><span class="nobold">Antliophora</span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><abbr title="A clade comprising paraphyletic order Mecoptera and monophyletic order Siphonaptera."><i><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_d%C3%A0i" title="Bộ Cánh dài">Mecoptera <small>(scorpionflies)</small></a></i> + <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_ch%C3%A9t" title="Bọ chét">Siphonaptera <small>(fleas)</small></a></abbr></li> <li><b><a href="/wiki/Ru%E1%BB%93i" title="Ruồi">Diptera <small>(gnats, mosquitoes, flies)</small></a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12em;line-height:2em;"><a href="/w/index.php?title=Amphiesmenoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amphiesmenoptera (trang không tồn tại)">Amphiesmenoptera</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_l%C3%B4ng" title="Bộ Cánh lông">Trichoptera <small>(caddisflies)</small></a></li> <li><b><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1nh_v%E1%BA%A9y" title="Bộ Cánh vẩy">Lepidoptera <small>(moths, butterflies)</small></a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="font-size:90%;"><div> <ul><li>Four most speciose orders are marked in <b>bold</b></li> <li><i>Italic</i> are paraphyletic groups</li> <li>Based on <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biomedcentral.com/1471-2148/13/236">Sasaki <i>et al.</i> (2013)</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Tuyệt_chủng" style="font-size:114%;margin:0 4em">Tuyệt chủng</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Aethiocarenus" title="Aethiocarenus">Aethiocarenodea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alienoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alienoptera (trang không tồn tại)">Alienoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Archodonata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archodonata (trang không tồn tại)">Archodonata</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blattoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blattoptera (trang không tồn tại)">Blattoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Caloneurodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caloneurodea (trang không tồn tại)">Caloneurodea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Campylopteridae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campylopteridae (trang không tồn tại)">Campylopteridae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carbotriplurida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carbotriplurida (trang không tồn tại)">Carbotriplurida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coxoplectoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coxoplectoptera (trang không tồn tại)">Coxoplectoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diaphanopterodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diaphanopterodea (trang không tồn tại)">Diaphanopterodea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eoblattodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eoblattodea (trang không tồn tại)">Eoblattodea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eudiaphanoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eudiaphanoptera (trang không tồn tại)">Eudiaphanoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geroptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geroptera (trang không tồn tại)">Geroptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glosselytrodea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glosselytrodea (trang không tồn tại)">Glosselytrodea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heraridea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heraridea (trang không tồn tại)">Heraridea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypoperlida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypoperlida (trang không tồn tại)">Hypoperlida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lapeyriidae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lapeyriidae (trang không tồn tại)">Lapeyriidae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meganisoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meganisoptera (trang không tồn tại)">Meganisoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Megasecoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Megasecoptera (trang không tồn tại)">Megasecoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Miomoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miomoptera (trang không tồn tại)">Miomoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Monura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monura (trang không tồn tại)">Monura</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Palaeodictyoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palaeodictyoptera (trang không tồn tại)">Palaeodictyoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paoliida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paoliida (trang không tồn tại)">Paoliida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Permoplecoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permoplecoptera (trang không tồn tại)">Permoplecoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protanisoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protanisoptera (trang không tồn tại)">Protanisoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protelytroptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protelytroptera (trang không tồn tại)">Protelytroptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protephemerida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protephemerida (trang không tồn tại)">Protephemerida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protodiptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protodiptera (trang không tồn tại)">Protodiptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protorthoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protorthoptera (trang không tồn tại)">Protorthoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protozygoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protozygoptera (trang không tồn tại)">Protozygoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Syntonoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Syntonoptera (trang không tồn tại)">Syntonoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Titanoptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Titanoptera (trang không tồn tại)">Titanoptera</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Triadophlebioptera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triadophlebioptera (trang không tồn tại)">Triadophlebioptera</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><small>Tuyệt chủng <a href="/wiki/Incertae_sedis" title="Incertae sedis">incertae sedis</a> families and genera are marked in <i>italic</i></small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Insecta" class="extiw" title="species:Insecta">Wikispecies</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_lớp_thuộc_Ngành_Chân_khớp_(Arthropoda)_xét_theo_phân_ngành" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%A0nh_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" title="Bản mẫu:Ngành Chân khớp"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%A0nh_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Ngành Chân khớp (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%A0nh_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Ngành Chân khớp"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_lớp_thuộc_Ngành_Chân_khớp_(Arthropoda)_xét_theo_phân_ngành" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các lớp thuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Ngành Chân khớp</a> (<i>Arthropoda</i>) xét theo phân ngành</div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Giới <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a> • Phân giới <a href="/wiki/Eumetazoa" title="Eumetazoa">Eumetazoa</a> • (Không phân hạng) <a href="/wiki/Bilateria" class="mw-redirect" title="Bilateria">Bilateria</a> • (Không phân hạng) <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_mi%E1%BB%87ng_nguy%C3%AAn_sinh" title="Động vật miệng nguyên sinh">Động vật miệng nguyên sinh</a> • Siêu ngành <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_l%E1%BB%99t_x%C3%A1c" class="mw-redirect" title="Động vật lột xác">Ecdysozoa</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_k%C3%ACm" class="mw-redirect" title="Động vật Chân kìm">Động vật Chân kìm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_H%C3%ACnh_nh%E1%BB%87n" title="Lớp Hình nhện">Lớp Hình nhện</a> (<a href="/wiki/Nh%E1%BB%87n" title="Nhện">Araneae</a> • <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_c%E1%BA%A1p" title="Bọ cạp">Bọ cạp</a> • <a href="/wiki/Opiliones" title="Opiliones">Opiliones</a> • <a href="/wiki/Ve_b%C3%A9t" class="mw-redirect" title="Ve bét">Ve bét</a> • <a href="/wiki/B%E1%BB%8D_c%E1%BA%A1p_gi%E1%BA%A3" title="Bọ cạp giả">Pseudoscorpionida</a> • <a href="/wiki/Amblypygi" title="Amblypygi">Amblypygi</a> • <a href="/wiki/B%C3%B2_c%E1%BA%A1p_roi" class="mw-redirect" title="Bò cạp roi">Thelyphonida</a> • <a href="/wiki/Solifugae" title="Solifugae">Solifugae</a> • <a href="/w/index.php?title=Palpigradi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palpigradi (trang không tồn tại)">Palpigradi</a> • <a href="/w/index.php?title=Ricinulei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ricinulei (trang không tồn tại)">Ricinulei</a> • <a href="/w/index.php?title=Schizomida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schizomida (trang không tồn tại)">Schizomida</a>) • <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_%C4%90u%C3%B4i_ki%E1%BA%BFm" class="mw-redirect" title="Lớp Đuôi kiếm">Lớp Đuôi kiếm</a> • <a href="/wiki/Nh%E1%BB%87n_bi%E1%BB%83n" title="Nhện biển">Pycnogonida</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_Nhi%E1%BB%81u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Nhiều chân">Phân ngành Nhiều chân</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/R%E1%BA%BFt" title="Rết">Chilopoda</a> • <a href="/wiki/Cu%E1%BB%91n_chi%E1%BA%BFu" title="Cuốn chiếu">Diplopoda</a> • <a href="/w/index.php?title=Pauropoda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pauropoda (trang không tồn tại)">Pauropoda</a> • <a href="/w/index.php?title=Symphyla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symphyla (trang không tồn tại)">Symphyla</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%C3%A1u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Sáu chân">Hexapoda</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a class="mw-selflink selflink">Côn trùng</a> (<a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_kh%C3%B4ng_c%C3%A1nh" title="Côn trùng không cánh">Côn trùng không cánh</a> • <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_c%C3%B3_c%C3%A1nh" title="Côn trùng có cánh">Côn trùng có cánh</a>) • <a href="/wiki/Entognatha" title="Entognatha">Entognatha</a> (<a href="/wiki/Diplura" title="Diplura">Diplura</a> • <a href="/wiki/Collembola" title="Collembola">Collembola</a> • <a href="/w/index.php?title=Protura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protura (trang không tồn tại)">Protura</a>)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_gi%C3%A1p_x%C3%A1c" title="Động vật giáp xác">Động vật giáp xác</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Ch%C3%A2n_mang" title="Lớp Chân mang">Branchiopoda</a> • <a href="/wiki/Remipedia" title="Remipedia">Remipedia</a> • <a href="/w/index.php?title=Cephalocarida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cephalocarida (trang không tồn tại)">Cephalocarida</a> • <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Ch%C3%A2n_h%C3%A0m" title="Lớp Chân hàm">Maxillopoda</a> (<a href="/w/index.php?title=Tantulocarida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tantulocarida (trang không tồn tại)">Tantulocarida</a> • <a href="/wiki/Copepoda" class="mw-redirect" title="Copepoda">Copepoda</a>) • <a href="/w/index.php?title=Thecostraca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thecostraca (trang không tồn tại)">Thecostraca</a> (<a href="/w/index.php?title=Facetotecta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Facetotecta (trang không tồn tại)">Facetotecta</a> • <a href="/wiki/H%C3%A0" title="Hà">Ceripedia</a>) <a href="/wiki/Ostracoda" title="Ostracoda">Ostracoda</a> • <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Gi%C3%A1p_m%E1%BB%81m" title="Lớp Giáp mềm">Lớp Giáp mềm</a> (<a href="/wiki/Gi%C3%A1p_x%C3%A1c_m%C6%B0%E1%BB%9Di_ch%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Giáp xác mười chân">Giáp xác mười chân</a> • <a href="/wiki/T%C3%B4m_t%C3%ADt" title="Tôm tít">Tôm tít</a> • <a href="/wiki/Amphipoda" title="Amphipoda">Amphipoda</a> • <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%81u" title="Bộ Chân đều">Bộ Chân đều</a>)</div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Songbird.png" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/19px-Songbird.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/29px-Songbird.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/38px-Songbird.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Cổng thông tin:Thiên nhiên">Thiên nhiên</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/21px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/42px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Sinh học</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/21px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="21" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/42px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Quy%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Cổng thông tin:Quyền động vật">Quyền động vật</a></li></ul></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Côn_trùng&oldid=71954817">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Côn_trùng&oldid=71954817</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_m%C3%B4_t%E1%BA%A3_n%C4%83m_1758" title="Thể loại:Động vật được mô tả năm 1758">Động vật được mô tả năm 1758</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%9Bp_C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Thể loại:Lớp Côn trùng">Lớp Côn trùng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Côn trùng học">Côn trùng học</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_bi%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_vi%C3%AAn" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách biên tập viên</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Taxonbars_without_from_parameter" title="Thể loại:Taxonbars without from parameter">Taxonbars without from parameter</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BA%BB_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_v%E1%BB%9Bi_20%E2%80%9324_ID_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại">Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 21 tháng 11 năm 2024, 10:06.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%B4n_tr%C3%B9ng&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Côn trùng</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>198 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b9576b97f-m6rrj","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.706","walltime":"0.887","ppvisitednodes":{"value":11878,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":231248,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10098,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":34,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":80223,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":23,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 750.192 1 -total"," 22.15% 166.147 1 Bản_mẫu:Bảng_phân_loại"," 21.93% 164.541 1 Bản_mẫu:Taxonbar"," 21.03% 157.751 18 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 18.57% 139.343 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 15.67% 117.565 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 12.33% 92.464 1 Bản_mẫu:Geological_range"," 11.69% 87.669 1 Bản_mẫu:Phanerozoic_220px"," 10.59% 79.427 6 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 9.96% 74.718 11 Bản_mẫu:Fossil_range/bar"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.397","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11710083,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b9576b97f-ttw8k","timestamp":"20250220072552","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"C\u00f4n tr\u00f9ng","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1390","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1390","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-09-17T17:22:59Z","dateModified":"2024-11-21T10:06:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ec\/Insecta_Diversity.jpg","headline":"l\u1edbp c\u1ee7a ng\u00e0nh \u0111\u1ed9ng v\u1eadt kh\u00f4ng x\u01b0\u01a1ng s\u1ed1ng"}</script> </body> </html>