CINXE.COM

Liste royale sumérienne — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Liste royale sumérienne — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"3a4cf15c-f08a-4798-a6eb-b38d4baef479","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Liste_royale_sumérienne","wgTitle":"Liste royale sumérienne","wgCurRevisionId":224006745,"wgRevisionId":224006745,"wgArticleId":539815,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Portail:Mésopotamie/Articles liés","Portail:Proche-Orient ancien/Articles liés","Portail:Monde antique/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Moyen-Orient/Articles liés","Portail:Asie/Articles liés","Portail:Historiographie/Articles liés","Liste en rapport avec l'histoire","Sumer","Littérature sumérienne"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Liste_royale_sumérienne","wgRelevantArticleId":539815,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q270860","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/1200px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2194"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/800px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1463"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/640px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1170"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Liste royale sumérienne — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Liste_royale_sum%C3%A9rienne"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_royale_sum%C3%A9rienne"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Liste_royale_sumérienne rootpage-Liste_royale_sumérienne skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Liste+royale+sum%C3%A9rienne" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Liste+royale+sum%C3%A9rienne" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Liste+royale+sum%C3%A9rienne" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Liste+royale+sum%C3%A9rienne" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Origines" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Origines"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Origines</span> </div> </a> <ul id="toc-Origines-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Contenus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Contenus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Contenus</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Contenus-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Contenus</span> </button> <ul id="toc-Contenus-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sources" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sources"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Sources</span> </div> </a> <ul id="toc-Sources-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Datation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Datation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Datation</span> </div> </a> <ul id="toc-Datation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_rois_antédiluviens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_rois_antédiluviens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Les rois antédiluviens</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_rois_antédiluviens-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_rois_postdiluviens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_rois_postdiluviens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Les rois postdiluviens</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_rois_postdiluviens-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Idéologie_politique_et_religieuse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Idéologie_politique_et_religieuse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Idéologie politique et religieuse</span> </div> </a> <ul id="toc-Idéologie_politique_et_religieuse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fiabilité_historique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Fiabilité_historique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Fiabilité historique</span> </div> </a> <ul id="toc-Fiabilité_historique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Liste royale sumérienne</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 40 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-40" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">40 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B1%E1%88%98%E1%88%AB%E1%8B%8D%E1%8B%AB%E1%8A%95_%E1%8A%90%E1%8C%88%E1%88%A5%E1%89%B3%E1%89%B5_%E1%8B%9D%E1%88%AD%E1%8B%9D%E1%88%AD" title="የሱመራውያን ነገሥታት ዝርዝር – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="የሱመራውያን ነገሥታት ዝርዝር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D9%84%D9%88%D9%83_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1" title="قائمة ملوك سومر – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قائمة ملوك سومر" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D2%BB%D3%99%D0%BC_%D0%90%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D0%B4_%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%88%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Шумер һәм Аккад батшалары исемлеге – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Шумер һәм Аккад батшалары исемлеге" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8A%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B5_%D0%BD%D0%B0_%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%B8_%D0%90%D0%BA%D0%B0%D0%B4" title="Списък на царете на Шумер и Акад – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Списък на царете на Шумер и Акад" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sumerski_spisak_kraljeva" title="Sumerski spisak kraljeva – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sumerski spisak kraljeva" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Llista_de_reis_sumeris" title="Llista de reis sumeris – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Llista de reis sumeris" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sumersk%C3%BD_kr%C3%A1lovsk%C3%BD_seznam" title="Sumerský královský seznam – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sumerský královský seznam" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sumeriske_kongeliste" title="Sumeriske kongeliste – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Sumeriske kongeliste" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sumerische_K%C3%B6nigsliste" title="Sumerische Königsliste – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Sumerische Königsliste" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sumerian_King_List" title="Sumerian King List – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Sumerian King List" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lista_Real_Sumeria" title="Lista Real Sumeria – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Lista Real Sumeria" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Sumeri_kuningate_nimistu" title="Sumeri kuningate nimistu – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Sumeri kuningate nimistu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="فهرست پادشاهان سومری – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فهرست پادشاهان سومری" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Luettelo_Sumerin_kuninkaista" title="Luettelo Sumerin kuninkaista – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Luettelo Sumerin kuninkaista" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Lista_de_reis_de_Sumeria" title="Lista de reis de Sumeria – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Lista de reis de Sumeria" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%A9%D7%99%D7%9E%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%9C%D7%9B%D7%99%D7%9D_%D7%94%D7%A9%D7%95%D7%9E%D7%A8%D7%99%D7%AA" title="רשימת המלכים השומרית – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="רשימת המלכים השומרית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sumer_kir%C3%A1lylista" title="Sumer királylista – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Sumer királylista" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Daftar_Raja_Sumeria" title="Daftar Raja Sumeria – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Daftar Raja Sumeria" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lista_reale_sumerica" title="Lista reale sumerica – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Lista reale sumerica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%83%A1%E3%83%BC%E3%83%AB%E7%8E%8B%E5%90%8D%E8%A1%A8" title="シュメール王名表 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="シュメール王名表" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90" title="შუმერის მეფეთა სია – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="შუმერის მეფეთა სია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%88%98%EB%A9%94%EB%A5%B4_%EC%99%95%EB%AA%85%ED%91%9C" title="수메르 왕명표 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="수메르 왕명표" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%A0umero_karali%C5%B3_s%C4%85ra%C5%A1as" title="Šumero karalių sąrašas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Šumero karalių sąrašas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_koningen_van_Sumer" title="Lijst van koningen van Sumer – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Lijst van koningen van Sumer" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Den_sumeriske_kongeliste" title="Den sumeriske kongeliste – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Den sumeriske kongeliste" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Lista_reiala_sumeriana" title="Lista reiala sumeriana – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lista reiala sumeriana" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sumeryjska_lista_kr%C3%B3l%C3%B3w" title="Sumeryjska lista królów – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sumeryjska lista królów" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lista_dos_reis_da_Sum%C3%A9ria" title="Lista dos reis da Suméria – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Lista dos reis da Suméria" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/List%C4%83_de_regi_sumerieni" title="Listă de regi sumerieni – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Listă de regi sumerieni" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B9_%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%B8_%D0%90%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Список царей Шумера и Аккада – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Список царей Шумера и Аккада" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sumerska_lista_kraljeva" title="Sumerska lista kraljeva – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sumerska lista kraljeva" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sumersk%C3%BD_kr%C3%A1%C4%BEovsk%C3%BD_zoznam" title="Sumerský kráľovský zoznam – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sumerský kráľovský zoznam" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Seznam_sumerskih_kraljev" title="Seznam sumerskih kraljev – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Seznam sumerskih kraljev" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0_%D0%A1%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Списак краљева Сумера – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Списак краљева Сумера" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sumeriska_kungalistan" title="Sumeriska kungalistan – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sumeriska kungalistan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Talaan_ng_mga_haring_Sumeryo" title="Talaan ng mga haring Sumeryo – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Talaan ng mga haring Sumeryo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCmer_Kral_Listesi" title="Sümer Kral Listesi – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sümer Kral Listesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%96%D0%B2_%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D0%B0_%D0%90%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%83" title="Список царів Шумеру та Аккаду – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Список царів Шумеру та Аккаду" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E7%BE%8E%E5%B0%94%E7%8E%8B%E8%A1%A8" title="苏美尔王表 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="苏美尔王表" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sumer_Lia%CC%8Dt-%C3%B4ng_Pi%C3%A1u" title="Sumer Lia̍t-ông Piáu – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sumer Lia̍t-ông Piáu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q270860#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Liste_royale_sum%C3%A9rienne" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Liste_royale_sum%C3%A9rienne" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Liste_royale_sum%C3%A9rienne"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Liste_royale_sum%C3%A9rienne"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Liste_royale_sum%C3%A9rienne" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Liste_royale_sum%C3%A9rienne" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;oldid=224006745" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;id=224006745&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FListe_royale_sum%25C3%25A9rienne"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FListe_royale_sum%25C3%25A9rienne"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Liste+royale+sum%C3%A9rienne"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sumerian_King_List" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q270860" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Sumerian_King_List,_1800_BC,_Larsa,_Iraq_(detail).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/220px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg" decoding="async" width="220" height="402" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/330px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg/440px-Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg 2x" data-file-width="1583" data-file-height="2894" /></a><figcaption>Le prisme de Weld-Blundell (WB 444) est la copie la plus complète connue de la liste royale sumérienne. Ce document énumère les rois depuis les dynasties antédiluviennes jusqu'à <a href="/wiki/Sin-magir" title="Sin-magir">Sin-magir</a>, quatorzième roi de la dynastie d'<a href="/wiki/Isin" title="Isin">Isin</a> (v. 1827-1817 av. J.-C.). Le prisme comporte quatre côtés avec deux colonnes sur chaque côté&#160;; il devait initialement comporter une broche en bois passant par son centre afin de pouvoir le tourner et lire les quatre côtés. <a href="/wiki/Ashmolean_Museum" title="Ashmolean Museum">Ashmolean Museum</a>.</figcaption></figure> <p>La <i><b>Liste royale sumérienne</b></i> («&#160;<i>Royauté</i>&#160;», <a href="/wiki/Sum%C3%A9rien" title="Sumérien">sumérien</a> <tt>nam-lugal</tt>, pour les scribes mésopotamiens qui avaient l'habitude de nommer les textes d'après leurs premiers mots<sup id="cite_ref-Marchesi2010231_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010231-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>) est un texte <a href="/wiki/Historiographie" title="Historiographie">historiographique</a>/chronographique <a href="/wiki/M%C3%A9sopotamie" title="Mésopotamie">mésopotamien</a>. Il se présente comme une liste ou une chronique des dynasties et des rois qui se succèdent dans un ordre chronologique depuis les origines mythiques de la royauté jusqu'à son époque de rédaction. C'est un texte composite, qui a fait l'objet de plusieurs remaniements. Sa formulation la plus complète et la quasi-totalité des copies connues datent des premiers siècles du <a href="/wiki/IIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="2ᵉ millénaire">II<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, mais sa plus ancienne version connue remonte au <a href="/wiki/XXIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> Des versions plus anciennes encore pourraient avoir existé, ainsi que d'autres variantes intermédiaires, non attestées par des sources. </p><p>La version finale débute par une section comprenant des rois ayant vécu avant le Déluge, qui est un ajout tardif au texte absent de la copie la plus ancienne. Puis vient la plus importante section, qui constitue le cœur de l'oeuvre et un développement de son noyau originel, celle des rois ayant vécu après le Déluge, à commencer par ceux ayant régné à <a href="/wiki/Kish_(M%C3%A9sopotamie)" title="Kish (Mésopotamie)">Kish</a>, cité qui occupe un rôle majeur dans le récit. La <i>Liste royale sumérienne</i> sert à véhiculer l'idée selon laquelle la royauté a été transmise aux humains par les dieux (selon l'expression du texte, elle est «&#160;descendue du ciel&#160;») pour être ensuite successivement exercée par plusieurs dynasties établies dans des cités (notamment Kish, <a href="/wiki/Uruk" title="Uruk">Uruk</a> et <a href="/wiki/Ur_(M%C3%A9sopotamie)" title="Ur (Mésopotamie)">Ur</a>), seule une d'entre elles pouvant disposer de la royauté à un moment donné. Elle fait remonter les origines de la royauté à des temps très anciens, à des souverains sages régnant chacun durant plusieurs milliers d'années avant un événement pivot, le Déluge, qui a mis à bas la civilisation humaine et a conduit à un nouveau départ de la royauté. </p><p>Ce texte s'inscrit dans une tradition plus large de textes contemporains réfléchissant sur la royauté et ses origines divines, et aussi sur les chutes des dynasties royales, elles aussi attribuées aux volontés divines. La fiabilité historique de ce texte a été longuement discutée. Il est désormais admis que c'est un texte de nature mythologique et fictionnelle, la majorité des dynasties et des rois qui y figurent sont manifestement fantaisistes, reposant en partie sur des légendes mésopotamiennes. Même si les dernières dynasties évoquées ont pour la plupart bel et bien existé, ce texte n'est généralement plus employé, ou alors seulement de façon accessoire, pour reconstituer l'histoire du <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> en Mésopotamie. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Origines">Origines</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Origines" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Origines"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La plus ancienne version connue du texte date de la période de la <a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_dynastie_d%27Ur" title="Troisième dynastie d&#39;Ur">troisième dynastie d'Ur</a> (<a href="/wiki/XXIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>), sans doute plus précisément la seconde partie du règne de <a href="/wiki/Shulgi" title="Shulgi">Shulgi</a> (v. 2094-2046 av. J.-C.). Sa provenance est inconnue et elle n'est préservée qu'à moitié<sup id="cite_ref-Steinkeller2003268-269_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003268-269-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Elle débute par la descente de la royauté du ciel jusqu'à <a href="/wiki/Kish_(M%C3%A9sopotamie)" title="Kish (Mésopotamie)">Kish</a>, donnant le nom de ces rois, qui comprennent des noms sont répartis dans les versions paléo-babyloniennes entre les deux premières dynasties de cette cité. Intervient ensuite une cassure qui doit comprendre d'autres rois (ceux d'<a href="/wiki/Uruk" title="Uruk">Uruk</a>&#160;?), le texte reprenant avec les rois d'Akkad. Viennent ensuite une dynastie à Uruk, après quoi se produit un intermède marqué par des «&#160;hordes&#160;» qui sont pendant trois années sans roi, avant de disposer de souverains (correspondant en partie à ceux du <a href="/wiki/Gutium" class="mw-redirect" title="Gutium">Gutium</a> des copies postérieures). Une brèche interrompt la liste, la royauté a été transférée à <a href="/wiki/Adab_(Sumer)" title="Adab (Sumer)">Adab</a> (absente des copies postérieures), puis elle revient à Uruk avec <a href="/wiki/Utu-hegal" title="Utu-hegal">Utu-hegal</a>, et enfin à Ur, où figurent les noms des deux premiers rois de la troisième dynastie, <a href="/wiki/Ur-Namma" title="Ur-Namma">Ur-Namma</a> et Shulgi<sup id="cite_ref-Steinkeller2003274-276_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003274-276-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Plusieurs spécialistes estiment que ce n'est pas la première mouture du texte, mais que celle-ci remonte plus haut, à l'époque d'Akkad, au <a href="/wiki/XXIIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXIIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="23ᵉ siècle"><span class="romain">XXIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>&#160;: J.-J. Glassner<sup id="cite_ref-Glassner200495-96_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner200495-96-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> et P. Steinkeller<sup id="cite_ref-Steinkeller2003282-283_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003282-283-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller201737_et_40_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201737_et_40-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> situent ainsi une première version (rédigée en <a href="/wiki/Akkadien" title="Akkadien">akkadien</a>&#160;?) à cette période, peut-être sous le règne de <a href="/wiki/Naram-Sin_d%27Akkad" title="Naram-Sin d&#39;Akkad">Naram-Sin</a> au <a href="/wiki/XXIIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXIIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="23ᵉ siècle"><span class="romain">XXIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> Elle aurait notamment pour but de présenter les rois d'Akkad les héritiers et successeurs des rois de Kish, tout en légitimant leur projet d'unification de la Basse Mésopotamie. En l'absence de version de cette époque, cela reste hypothétique<sup id="cite_ref-Marchesi2010233-234_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010233-234-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ces mêmes auteurs envisagent un remaniement du texte sous le roi Utu-hegal d'Uruk, dans la seconde moitié du <a href="/wiki/XXIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XXIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="22ᵉ siècle"><span class="romain">XXII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a><sup id="cite_ref-Glassner200496-98_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner200496-98-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller2003283-284_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003283-284-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Quoi qu'il en soit, des changements importants sont opérés dans le texte entre la version de la troisième dynastie d'Ur et celle de l'époque paléo-babylonienne, sans doute après la fin de la première, donc sous la dynastie d'<a href="/wiki/Isin" title="Isin">Isin</a> (voir plus bas)&#160;: des rois et dynasties sont ajoutés, ainsi que par endroits des notices et anecdotes concernant certains souverains, et le texte intègre le motif du déluge et une section sur les rois antédiluviens<sup id="cite_ref-Chen2014_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chen2014-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Selon P. Steinkeller la version d'Ur III présente plus généralement une vision de l'histoire plutôt linéaire, différente de l'approche cyclique de celle de l'époque paléo-babylonienne<sup id="cite_ref-Steinkeller2003285-286_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003285-286-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Cette interprétation a été discutée<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Contenus">Contenus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Contenus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Contenus"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sources">Sources</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Sources" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Sources"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <i>Liste royale sumérienne</i> est connue par une quinzaine de copies datées du <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XVIIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XVIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> (durant la <a href="/wiki/P%C3%A9riode_pal%C3%A9o-babylonienne" title="Période paléo-babylonienne">période paléo-babylonienne</a>)<sup id="cite_ref-Glassner1993137-138_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993137-138-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, provenant pour l'essentiel du milieu scolaire où elles avaient été mises par écrit dans le cadre d'exercices d'apprentis scribes<sup id="cite_ref-Michalowski201115_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201115-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Même si leur contenu n'est pas strictement identique (elles présentent des variations sur l'ordre de succession des rois, certains manuscrits rajoutent des notices biographiques, tous ne donnent pas les totaux des durées des dynasties), elles présentent suffisamment de similitudes entre elles pour être identifiées comme dérivant d'un même modèle<sup id="cite_ref-Jacobsen193913-14_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jacobsen193913-14-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. La plupart d'entre elles ont fait l'objet d'une édition en 1939 par Th. Jacobsen, qui a été fondamentale pour l'étude de ce texte. Celui-ci a alors résumé les étapes de la redécouverte du texte&#160;: des premières copies ont été publiées en 1906 par H. Hilprecht et en 1911 par J.-V. Scheil, quatre autres par A. Poebel en 1914, deux autres par L. Legrain en 1920-21, avant la publication en 1923 par S. Langdon du prisme Well-Blundell (aujourd'hui conservé à l'<a href="/wiki/Ashmolean_Museum" title="Ashmolean Museum">Ashmolean Museum</a> d'<a href="/wiki/Oxford" title="Oxford">Oxford</a>), la version la plus complète du texte qui soit connue<sup id="cite_ref-Jacobsen19391-2_et_5-13_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jacobsen19391-2_et_5-13-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, signée du nom d'un certain Nur-Ninshubur, peut-être l'auteur de remaniements&#160;; cette version de la <i>Liste</i> est en tout cas émaillée de fautes<sup id="cite_ref-Glassner199354-55_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199354-55-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. D'autres publications sont venues étoffer le corpus depuis<sup id="cite_ref-Glassner1993137-138_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993137-138-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 304px"> <div class="thumb" style="width: 302px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Scheil_dynastic_tablet_(1911).jpg" class="mw-file-description" title="La tablette éditée par J.-V. Scheil avec sa transcription et sa traduction (1911)."><img alt="La tablette éditée par J.-V. Scheil avec sa transcription et sa traduction (1911)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg/453px-Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg" decoding="async" width="302" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg/681px-Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg/907px-Scheil_dynastic_tablet_%281911%29.jpg 2x" data-file-width="3967" data-file-height="3282" /></a></span></div> <div class="gallerytext">La tablette éditée par J.-V. Scheil avec sa transcription et sa traduction (1911).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 173.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 171.33333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_(1876-1937).jpg" class="mw-file-description" title="Les quatre faces du prisme Well-Blundel avec la transcription et la traduction de S. Langdon (1923)."><img alt="Les quatre faces du prisme Well-Blundel avec la transcription et la traduction de S. Langdon (1923)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg/330px-Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg" decoding="async" width="172" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg/500px-Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg/960px-Weld-Blundell_Prism_with_transcription_and_translation_by_Stephen_Herbert_Langdon_%281876-1937%29.jpg 2x" data-file-width="5686" data-file-height="8296" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Les quatre faces du prisme Well-Blundel avec la transcription et la traduction de S. Langdon (1923).</div> </li> </ul> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 198px"> <div class="thumb" style="width: 196px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg" class="mw-file-description" title="Fragment provenant de Nippur. Penn Museum."><img alt="Fragment provenant de Nippur. Penn Museum." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg/294px-CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg" decoding="async" width="196" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg/441px-CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg/588px-CBS14220_SKL_Penn_Museum.jpg 2x" data-file-width="2283" data-file-height="1398" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Fragment provenant de <a href="/wiki/Nippur" title="Nippur">Nippur</a>. <a href="/wiki/University_of_Pennsylvania_Museum_of_Archaeology_and_Anthropology" title="University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology">Penn Museum</a>.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Datation">Datation</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Datation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Datation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les copies les plus anciennes de la <i>Liste royale sumérienne</i> dans sa formulation classique remontent à la première dynastie d'<a href="/wiki/Isin" title="Isin">Isin</a>, principale puissance de la Basse Mésopotamie après la fin de la <a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_dynastie_d%27Ur" title="Troisième dynastie d&#39;Ur">troisième dynastie d'Ur</a> vers 2000 av. J.-C. Cela se voit par le fait que cette dynastie est la dernière évoquée. Certaines copies peuvent d'ailleurs être datées en fonction du dernier roi évoqué, ce qui permet de deviner que plusieurs ajouts ont alors lieu. Ce sont donc les scribes de l'entourage des rois d'Isin qui ont probablement procédé à la réécriture en profondeur du texte, peut être en plusieurs «&#160;éditions&#160;»<sup id="cite_ref-Glassner1993125-126_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993125-126-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller2003285-286_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller2003285-286-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>En tout cas les réaménagements du texte témoignent bien de l'état de la pensée historique et légendaire de l'époque&#160;: ils incluent le thème du Déluge, qui fait son apparition dans la littérature mythologique et épique vers la même période&#160;; leurs réflexions sur la succession des dynasties se retrouve dans les <i>Lamentations</i> sur la chute d'Ur et de Sumer qui sont sans doute le produit des scribes d'Isin&#160;; et le fait que le texte fasse de la dynastie d'Isin la nouvelle détentrice de la royauté sert le projet politique et idéologique de ses rois, qui font face à des rivaux leur contestant la suprématie dans le Sud mésopotamien, en particulier les rois de <a href="/wiki/Larsa" title="Larsa">Larsa</a><sup id="cite_ref-Glassner1993124-128_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993124-128-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_rois_antédiluviens"><span id="Les_rois_ant.C3.A9diluviens"></span>Les rois antédiluviens</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Les rois antédiluviens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Les rois antédiluviens"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La première partie de la <i>Liste royale sumérienne</i><sup id="cite_ref-Glassner1993138-139_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993138-139-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, qui va des lignes 1 à 38, est une liste de souverains ayant régné avant un événement-pivot, le <a href="/wiki/D%C3%A9luge" title="Déluge">Déluge</a> (<a href="/wiki/Sum%C3%A9rien" title="Sumérien">sumérien</a> <tt>amaru</tt>), donc des rois «&#160;antédiluviens&#160;»<sup id="cite_ref-Glassner199370-71_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199370-71-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller201758_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201758-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Absente de la version connue pour l'époque d'Ur III, cette section est manifestement un ajout du début du <a href="/wiki/IIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="2ᵉ millénaire">II<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, période durant laquelle la tradition littéraire mésopotamienne sur le Déluge se développe (<i><a href="/wiki/Gen%C3%A8se_d%27Eridu" title="Genèse d&#39;Eridu">Genèse d'Eridu</a></i>, <a href="/wiki/Atrahasis" class="mw-redirect" title="Atrahasis">Atrahasis</a>)<sup id="cite_ref-Steinkeller201759-61_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201759-61-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ce remaniement est peut-être aussi l'occasion de retirer à Kish (parce que ce n'est pas une ville sumérienne&#160;?) le privilège d'avoir été le premier siège de la royauté, au profit d'Eridu (une vénérable cité sumérienne)<sup id="cite_ref-Marchesi2010232-233_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010232-233-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Cette section, qui forme une section à part du reste du texte, relate quoi qu'il en soit une sorte de pré-histoire, ou une histoire avant l'histoire, précédant la refondation de la civilisation humaine après le Déluge dévastateur<sup id="cite_ref-Steinkeller201759-60_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201759-60-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Les souverains antédiluviens se répartissent entre cinq dynasties&#160;: la première est <a href="/wiki/Eridu" title="Eridu">Eridu</a>, qui reçoit la royauté, «&#160;descendue du ciel&#160;» (donc donnée par les dieux), et lui succèdent <a href="/wiki/Bad-tibira" class="mw-redirect" title="Bad-tibira">Bad-tibira</a>, <a href="/wiki/Larak" title="Larak">Larak</a>, <a href="/wiki/Sippar" title="Sippar">Sippar</a> puis <a href="/wiki/Shuruppak" title="Shuruppak">Shuruppak</a> qui est la dernière avant que le Déluge ne «&#160;nivelle&#160;»<sup id="cite_ref-Glassner1993138-139_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993138-139-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <blockquote> <p>«&#160;La royauté étant descendue du ciel, Eridu (fut) pour la royauté. A Eridu, Alulim fut roi&#160;; il régna 28&#160;800 ans&#160;; Alalgar régna 36&#160;000 ans&#160;; 2 rois régnèrent 64&#160;800 ans. Eridu fut abandonnée, sa royauté fut portée à Bad-tibira. <br />A Bad-tibira, Enm(n)-lu-ana régna 43&#160;200 ans&#160;; Enme(n)-gal-ana régna 28&#160;800 ans&#160;; le divin Dumuzi, le pasteur, régna 36&#160;000 ans&#160;; 3 rois régnèrent 108&#160;000 ans. J'abandonne (sic) Bad-tibira, sa royauté fut portée à Larak. <br />A Larak, En(!)-sipazi-ana régna 28&#160;800 ans&#160;; 1 roi régna 28&#160;800 ans. J'abandonne (sic) Larak, sa royauté fut portée à Sippar. <br />A Sippar, Enme(n)-dur-ana fut roi&#160;; il régna 21&#160;000 ans&#160;; 1 roi régna 21&#160;000 ans. J'abandonne (sic) Sippar, sa royauté fut portée à Shuruppak. <br />A Shuruppak, Ubar-Tutu fut roi&#160;; il régna 18&#160;600 ans&#160;; 1 roi régna 18&#160;600 ans. <br />5 villes&#160;; 8 roi régnèrent 385&#160;200 (sic) ans. <br />Le déluge nivela<sup id="cite_ref-Glassner1993138-139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell)._27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993138-139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell).-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;» </p> </blockquote> <p>Cette section fonctionne suivant une logique différente du reste du texte<sup id="cite_ref-Steinkeller201774_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201774-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. D'autres listes leur sont consacrées, témoignant du fait qu'il n'existe pas une tradition unique à leur sujet<sup id="cite_ref-Glassner199371-72_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199371-72-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ces souverains se caractérisent par leur caractère légendaire très marqué&#160;: ils ont des règnes de plusieurs milliers d'années, certains ont un caractère divin, notamment <a href="/wiki/Dumuzi" title="Dumuzi">Dumuzi</a> le pasteur, un des rois de Bad-tibira, qui est une des principales divinités des cultes sumériens. Les autres souverains antédiluviens mentionnés dans d'autres textes antiques que les listes les concernant sont&#160;: En-me(n)-dur-anki de Sippar, inventeur de techniques divinatoires&#160;; Enme(n)-lu-ana de Bad-tibira qui apparaît dans des présages divinatoires&#160;; se rattache également à cette tradition <a href="/wiki/Ziusudra" title="Ziusudra">Ziusudra</a>, héros du Déluge originaire de Shuruppak, non mentionné dans la <i>Liste royale sumérienne</i><sup id="cite_ref-Glassner199372-73_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199372-73-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Ces figures originelles ont donc pour point commun d'être créditées par la tradition mésopotamienne d'une grande sagesse, et le fait que la première ville à connaître la royauté, Eridu, soit celle du dieu sage par excellence, Enki, ne semble pas anodin<sup id="cite_ref-Steinkeller201761-65_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201761-65-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il s'agit des personnes qui ont posé les fondements de la civilisation humaine, de ses savoirs et de ses techniques, en recevant les instructions des divinités, et la tradition savante mésopotamienne attribuera toujours une grande importance à ces sages (les «&#160;Sept Sages&#160;», les <a href="/wiki/Apkallu" class="mw-redirect" title="Apkallu">apkallu</a>) et à ce qui provient d'avant le Déluge, jusqu'à l'Épopée de Gilgamesh qui fait de son héros celui qui récupère le savoir antédiluvien pour le transmettre aux humains et refonder la civilisation<sup id="cite_ref-Steinkeller201774-77_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201774-77-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_rois_postdiluviens">Les rois postdiluviens</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Les rois postdiluviens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Les rois postdiluviens"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Après que le Déluge eut nivelé, la royauté descend à nouveau du ciel et arrive à <a href="/wiki/Kish_(M%C3%A9sopotamie)" title="Kish (Mésopotamie)">Kish</a>. Leurs règnes ont été raccourcis par rapport à ceux des rois antédiluviens, puisqu'ils ne font «&#160;plus&#160;» que quelques centaines d'années, et on trouve des mentions des accomplissements de certains de ses rois, connus par d'autres sources épiques&#160;: la montée au ciel d'Etana, la victoire d'Enmebaragesi contre l'Elam<sup id="cite_ref-Glassner1993139_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. La première dynastie semble renvoyer à une stade d'apprentissage de la royauté par les humains, et plus généralement de refondation de la civilisation autour de la ville, cadre de vie idéal des anciens Mésopotamiens. L'ordre de succession de ses rois est variables selon les manuscrits. Plusieurs portent des noms d'animaux&#160;: Kalibum est le «&#160;Chien&#160;», Mashda la «&#160;Gazelle mâle&#160;», Kalumum l'«&#160;Agneau&#160;», etc.<sup id="cite_ref-Glassner199375-76_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199375-76-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <blockquote> <p>«&#160;Après que le déluge eut nivelé, la royauté étant descendue du ciel, Kish (fut) pour la royauté. A Kish, GA...ur fut roi&#160;; il régna 1&#160;200 ans&#160;; Kullassina-bel régna 960 ans&#160;; Nan-GI(Š)-lishma régna 1&#160;200 (?) ans&#160;; En-dara-ana régna 420 ans, 3 mois (et) 3 jours et demi&#160;; Babum régna 300 ans&#160;; Pu'annum régna 840 (?) ans&#160;; Kalibum régna 960 ans&#160;; Kalumum régna 840 ans&#160;; Zuqaqip régna 900 ans&#160;; Atab régna 840 ans&#160;; Mashda, fils d'Atab, régna 840 ans&#160;; Arwi'um, fils de Mashda, régna 720 ans&#160;; Etana le pasteur, celui qui monta au ciel, qui mit en ordre tous les pays, fut roi&#160;; il régna 1&#160;500 ans&#160;; Balih, fils d'Etana, régna 400 ans&#160;; Enmé-nuna régna 600 ans&#160;; Melam-Kish, fils d'Enmé-nuna, régna 900 ans&#160;; Barsal-nuna, fils d'Enmé-nuna, régna 1&#160;200 ans&#160;; Samug, fils de Barsal-nuna, régna 140 ans; Tizkar, fils de Samug, régna 305 ans&#160;; Ilku'u régna 900 ans&#160;; Ilta-shadum régna 1&#160;200 ans&#160;; Enme(n)-baragesi, celui qui défit les armes de l'Elam, fut roi&#160;; il régna 900 ans&#160;; Aka, fils d'Enme(n)-bara-gesi, régna 625 ans. 23 rois régnèrent 24&#160;510 ans (sic), 3 mois (et) 3 jours et demi. Kish fut vaincue, sa royauté fut portée à Eana<sup id="cite_ref-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;» </p> </blockquote> <p>Puis Kish est finalement vaincue par Ean(n)a (nom du quartier sacré d'Uruk), qui devient à son tour le siège d'une dynastie<sup id="cite_ref-Glassner1993139_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <blockquote> <p>«&#160;Dans Eana, Mes-ki'ag-ga-sher, fils d'Utu, fut seigneur (et) fut roi&#160;; il régna 325 ans&#160;; Mes-ki'ag-ga-sher entra dans la mer et disparut&#160;; Enmerkar, fils de Mes-ki'ag-ga-sher, le roi d'Uruk, celui qui fonda Uruk, fut roi&#160;; il régna 420 ans&#160;; le divin Lugal-banda, le pasteur, régna 1&#160;200 ans&#160;; le divin Dumuzi, le pêcheur, sa ville était Ku'ara, régna 100+[...] ans&#160;; le divin Gilgamash —&#160;son père était un être invisible&#160;—, seigneur de Kulaba, régna 126 ans&#160;; Ur-Nungal, fils du divin Gilgamesh, régna 30 ans&#160;; Udul-kalama, fils d'Ur-Nungal, régna 15 ans&#160;; La-ba'shum régna 9 ans&#160;; Ennun-dara-ana régna 8 ans&#160;; Meshé, le forgeron, régna 36 ans&#160;; Mélan-ana régna 6 ans&#160;; Lugal-ki-GIN régna 36 ans&#160;; 12 rois régnèrent 2&#160;310 (sic) ans. Uruk fut vaincue, sa royauté fut portée à Ur<sup id="cite_ref-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;» </p> </blockquote> <p>Se succèdent ensuite plusieurs dynasties, au gré des victoires et des destructions&#160;: à Ean(n)a succède Ur, puis Awan, puis Kish à nouveau, Hamazi, Uruk, Ur, Adab, Mari, Kish, Akshak, etc. <sup id="cite_ref-Glassner1993139-140_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139-140-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les règnes des rois se raccourcissent, pour prendre une durée réaliste de quelques années, ce qui témoigne d'une forme de conscience de passage du mythe à l'histoire<sup id="cite_ref-Michalowski201115_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201115-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. La fin de la <i>Liste</i> se rapproche en effet de ce qui est connu par les sources la fin du <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>&#160;: le roi Lugal-zagesi règne à Uruk, puis il est supplanté par Sargon d'Akkad auquel succèdent plusieurs rois&#160;; après Akkad la <i>Liste</i> fait passer la royauté à Uruk, puis au Gutium&#160;; ensuite vient Utu-hegal d'Uruk, puis la troisième dynastie d'Ur fondée par Ur-Namma et Shulgi, et le texte se termine par la dynastie d'Isin<sup id="cite_ref-Glassner1993140-141_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993140-141-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <blockquote> <p>«&#160;A Uruk, Lugal-zagesi fut roi&#160;; il régna 25 ans&#160;; 1 roi régna 25 ans. Uruk fut vaincue, sa royauté portée à Akkade. <br />A Akkade, Sargon —&#160;son père était jardinier&#160;—, l'échanson d'Ur-Zababa, le roi d'Akkade, celui qui fonda Akkade, fut roi&#160;; il régna 56 ans&#160;; Rimush, fils de Sargon, régna 9 ans&#160;; Man-ishtusu, frère aîné de Rimush, fils de Sargon, régna 15 ans&#160;; Naram-Sin, fils de Man-ishtusu, régna 37 (?) ans&#160;; Shar-kali-sharri, fils de Naram-Sin, régna 25 ans. Qui fut roi&#160;? Qui ne fut pas roi&#160;? Irgigi (fut) roi, Imi (fut) roi, Nanum (fut) roi, Ilulu (fut) roi&#160;; ces 4 rois régnèrent 3 ans&#160;; Dudu régna 21 ans&#160;; Shu-Durul, fils de Dudu, régna 15 ans&#160;; 11 rois régnèrent 181 ans. Akkade fut vaincue, sa royauté fut portée à Uruk<sup id="cite_ref-Glassner1993139-140_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993139-140_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;» </p> </blockquote> <p>En tout une vingtaine de dynasties, des «&#160;cycles&#160;» (sumérien bala) se succèdent dans onze cités. Quatre d'entre elles occupent une place majeure&#160;: Kish, Ur et Uruk qui exercent la royauté à plusieurs reprises et forment en quelque sorte l'armature du récit, et Akkad qui succède à Kish<sup id="cite_ref-Glassner199378-79_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199378-79-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. C'est dans cette section postdiluvienne, issue du noyau originel du texte, que se trouve l'essentiel du propos. Selon J.-J. Glassner, <span class="citation">«&#160;le déroulement de l'histoire est donc assimilé à une suite de cycles formant chacun un ensemble fini, cycles qui se succèdent selon un ordre déterminé et qui durent le temps qui leur est imparti, jusqu'à ce que les villes qui les abritent soient «&#160;vaincues&#160;», «&#160;détruites&#160;» ou «&#160;abandonnées&#160;»<sup id="cite_ref-Glassner199381_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199381-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;»</span> </p><p>Il est difficile de déterminer sur quelles traditions reposent ces différentes dynasties. On y croise plusieurs souverains semi-légendaires qui sont connus par des compositions littéraires en sumérien&#160;: les rois de Kish <a href="/wiki/Etana" title="Etana">Etana</a>, <a href="/wiki/Enmebaragesi" title="Enmebaragesi">Enmebaragesi</a> et Agga, les rois épiques d'Uruk <a href="/wiki/Enmerkar" title="Enmerkar">Enmerkar</a>, <a href="/wiki/Gilgamesh" title="Gilgamesh">Gilgamesh</a> et <a href="/wiki/Lugalbanda" title="Lugalbanda">Lugalbanda</a>. D'autres ont un aspect manifestement fantastique&#160;: le batelier Mamagal, la cabaretière Ku-Bawa; etc. L'inclusion des dynasties autres que celles de trois villes principales répond à des considérations non déterminées. Il a dû se trouver des sources pour les dynasties dont les rois ont assurément existé (les dernières de la <i>Liste</i>), mais les divergences d'ordre de succession entre les versions semblent indiquer qu'au moment de leur rédaction il y a très peu de sources fiables disponibles<sup id="cite_ref-Steinkeller201740-42_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201740-42-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Dans trois cas le texte évoque des récits de fondation renvoyant à des mythes et à l'idée de retour à l'ordre<sup id="cite_ref-Glassner199381-82_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199381-82-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>&#160;: la première dynastie d'Uruk fondée à Eanna par Mes-ki'ag-ga-sher, fils d'Utu, qui <span class="citation">«&#160;entra dans la mer et disparut&#160;»</span> avant que son fils Enmerkar ne fonde Uruk, et que lui succèdent d'autres fameux rois légendaires de la cité (Lugalbanda, Gilgamesh et Dumuzi le pêcheur)<sup id="cite_ref-Glassner1993140_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993140-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>&#160;; la troisième dynastie de Kish a la particularité d'être fondée par une femme, Ku-Bawa la cabaretière, dont le texte dit qu'elle <span class="citation">«&#160;consolida les fondements de Kish&#160;»</span><sup id="cite_ref-Glassner1993140_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993140-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>&#160;; Akkad enfin, dont la dynastie est fondée par Sargon, dont il est dit qu'il est fils d'un jardinier et échanson du roi Ur-Zababa de Kish (avant de le renverser)<sup id="cite_ref-Glassner1993140_43-2" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner1993140-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Idéologie_politique_et_religieuse"><span id="Id.C3.A9ologie_politique_et_religieuse"></span>Idéologie politique et religieuse</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Idéologie politique et religieuse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Idéologie politique et religieuse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <i>Liste royale sumérienne</i> est un récit sur la royauté (<tt>nam-lugal</tt>), qui véhicule l'idée que la Mésopotamie n'est dirigée à un moment donné que par une seule dynastie élue des dieux. Cela explique que J.-J. Glassner ait proposé de la renommer «&#160;<i>Chronique de la monarchie une</i>&#160;», et de concevoir son discours autour de trois affirmations majeures&#160;: <span class="citation">«&#160;le régime politique est un legs des dieux aux hommes, ce régime est de type monarchique, cette monarchie revendique d'être manifestée en un lieu et Kiš est la ville de sa première apparition<sup id="cite_ref-Glassner199369-70_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner199369-70-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;»</span> </p><p>Cette vision de l'histoire allant à l'encontre de ce qui est connu pour les époques concernées, marquées par la fragmentation politique, il est probable que ce récit soit le produit d'un pouvoir monarchique unificateur qui choisit de projeter le présent sur le passé, en présentant comme une situation normale le fait qu'une seule dynastie domine la région. Cela explique pourquoi la première mouture de ce texte est couramment considérée comme la création d'un des deux empires unificateurs de la seconde moitié du <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, Akkad<sup id="cite_ref-Glassner200495_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glassner200495-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Marchesi2010234_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010234-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller201740-41_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201740-41-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ou Ur III<sup id="cite_ref-Michalowski201115_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201115-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Selon P. Michalowski, <span class="citation">«&#160;dans la (<i>Liste royale sumérienne</i>), la notion d'un seul État hégémonique unifié est projetée dans le passé, effaçant l'histoire des petites entités politiques indépendantes contemporaines. Dans les langues locales, cette conception est encapsulée par le terme sumérien <tt>bala</tt>, akkadien <i>palû</i>, littéralement “tour”, à la manière d'un fuseau qui tournoie<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;»</span> Dans sa dernière mouture, elle sert à légitimer la dynastie d'<a href="/wiki/Isin" title="Isin">Isin</a> comme successeuse de la <a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_dynastie_d%27Ur" title="Troisième dynastie d&#39;Ur">troisième dynastie d'Ur</a><sup id="cite_ref-Chen2014_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Chen2014-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Ce discours sur la monarchie se retrouve dans d'autres textes de la fin du <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> et du début du <a href="/wiki/IIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="2ᵉ millénaire">II<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, qui précisent le propos de la Liste royale en développant plus le principe de légitimité divine<sup id="cite_ref-Michalowski201121_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201121-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. La <i>Légende sumérienne sur Sargon</i>, connue par deux manuscrits du <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle_av._J.-C." title="XVIIIe siècle av. J.-C."><abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, relate comment <a href="/wiki/Sargon_d%27Akkad" title="Sargon d&#39;Akkad">Sargon d'Akkad</a> a pris le pouvoir en renversant le roi Ur-Zababa de Kish dont il était le serviteur, parce que les grands dieux An et Enlil avaient décidé que le pouvoir de celui-ci prenne fin. Les dieux sont donc ceux qui ont fait descendre la royauté du ciel, mais aussi ceux qui choisissent de la réattribuer à une nouvelle dynastie<sup id="cite_ref-Michalowski201116_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201116-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ce motif est encore plus développé dans un long récit fictionnel en sumérien relatif à un autre roi d'Akkad, Naram-Sin&#160;: la <i><a href="/wiki/Mal%C3%A9diction_d%27Akkad" title="Malédiction d&#39;Akkad">Malédiction d'Akkad</a></i>. Alors qu'Akkad est au sommet de sa prospérité, le dieu Enlil décide de lui retirer sa protection, ce qui entraine la perdition du royaume dans des circonstances tragiques, par l'intermédiaire des Gutis, peuple décrit comme quasiment inhumain qui sème la destruction. La raison pour laquelle Enlil retire ses faveurs à Akkad n'est pas explicitée&#160;: c'est à la fois imprévisible et inéluctable<sup id="cite_ref-Michalowski201116-17_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201116-17-51"><span class="cite-bracket">&#91;</span>51<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Un autre cycle de récits proposant un discours similaire concerne la chute de la troisième dynastie d'Ur (des «&#160;<i>Lamentations</i>&#160;»)<sup id="cite_ref-Michalowski201120-22_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201120-22-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il convient toutefois de relever que la <i>Liste</i> se distingue de ces œuvres par son absence de discussion théologique, car elle ne mentionne à aucun moment de façon explicite le rôle joué par les dieux dans la succession des dynasties, la seule cause évoquée pour que la royauté passe d'une cité à l'autre étant la conquête militaire<sup id="cite_ref-Marchesi2010234_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010234-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fiabilité_historique"><span id="Fiabilit.C3.A9_historique"></span>Fiabilité historique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Fiabilité historique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Fiabilité historique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Depuis l'époque de sa redécouverte, le caractère fictionnel et mythologique de la <i>Liste royale sumérienne</i> a été reconnu, mais cela n'a pas empêché les historiens d'en faire une source pour reconstruire l'histoire de la Basse Mésopotamie au <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a>, notamment durant la <a href="/wiki/P%C3%A9riode_des_dynasties_archa%C3%AFques" title="Période des dynasties archaïques">période des dynasties archaïques</a> (v. 2900-2300 av. J.-C.). Le principal promoteur de cette approche a été Th. Jacobsen, à partir de son édition de 1939, dans laquelle il avait d'ailleurs choisi de combler certaines lacunes des copies du texte en y insérant des rois connus par d'autres sources. Son approche a pendant longtemps été suivie par la majorité des spécialistes<sup id="cite_ref-Marchesi2010234-235_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010234-235-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller201744-45_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201744-45-54"><span class="cite-bracket">&#91;</span>54<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Depuis, les spécialistes du <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="IIIe millénaire av. J.-C."><abbr class="abbr" title="3ᵉ millénaire">III<sup>e</sup></abbr>&#160;millénaire&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr></a> sont de plus en plus sceptiques quant à l'utilité de ce texte pour reconstituer l'histoire de la période, du moins pour les périodes les plus anciennes, et l'étudient avant tout sous l'angle de son idéologie<sup id="cite_ref-Michalowski201115_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-Michalowski201115-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Chen2014_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-Chen2014-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il a été mis en avant le fait que les auteurs de <i>Liste royale sumérienne</i> n'avaient probablement pas eu accès à des sources fiables pour reconstituer les dynasties de ces périodes, étant donné que très peu de souverains mentionnés dans le texte ont une existence confirmée par d'autres sources cunéiformes, alors que le texte omet la plupart des dynasties attestées par les sources du dynastique archaïque (notamment celle de <a href="/wiki/Lagash" title="Lagash">Lagash</a>)<sup id="cite_ref-Marchesi2010235-238_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marchesi2010235-238-55"><span class="cite-bracket">&#91;</span>55<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Chen2014_11-3" class="reference"><a href="#cite_note-Chen2014-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Steinkeller201739-45_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Steinkeller201739-45-56"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Selon ce que conclut G. Marchesi&#160;: <span class="citation">«&#160;il est clair que la (<i>Liste royale sumérienne</i>) a peu de choses à nous offrir pour la reconstruction de la chronologie historique de la période dynastique archaïque. Une telle reconstruction devrait reposer uniquement sur des sources des dynasties archaïques. L'image qui émerge lorsque nous nous appuyons exclusivement sur de telles sources est, bien évidemment, radicalement différente de celle présentée par la (<i>Liste royale sumérienne</i>)<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>57<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;»</span> W. Sallaberger et I. Schrakamp considèrent cependant que la <i>Liste</i>, et en particulier dans sa version plus ancienne de l'époque d'Ur III, peut servir pour reconstituer l'histoire de cette période, en prenant en compte ses limites<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">&#91;</span>58<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Le seul souverain archaïque mentionné dans la <i>Liste royale sumérienne</i> dont l'existence est attestée est un certain <a href="/wiki/Enmebaragesi" title="Enmebaragesi">Enmebaragesi</a>, roi de <a href="/wiki/Kish" class="mw-disambig" title="Kish">Kish</a>, qui a régné vers 2700 avant notre ère. Son existence est confirmée par une inscription sur un vase en albâtre ayant servi d'offrande à <a href="/wiki/Enlil" title="Enlil">Enlil</a> dans son grand temple à <a href="/wiki/Nippur" title="Nippur">Nippur</a>. </p><p>Pour les périodes plus récentes, le texte est généralement jugé plus fiable, mais son usage pose diverses difficultés. Pour la <a href="/wiki/Dynastie_d%27Akkad" class="mw-redirect" title="Dynastie d&#39;Akkad">dynastie d'Akkad</a> dont l'existence et le nom de la plupart des rois sont confirmés, les incohérences entre les versions du texte sur l'ordre de succession de rois et la durée de leur règne limite son apport à la reconstitution de l'histoire politique<sup id="cite_ref-SallabergerSchrakamp2015105_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-SallabergerSchrakamp2015105-59"><span class="cite-bracket">&#91;</span>59<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Foster2016262-263_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster2016262-263-60"><span class="cite-bracket">&#91;</span>60<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les divergences entre les versions concernant la période suivante, celle de la supposée domination des rois du <a href="/wiki/Gutium" class="mw-redirect" title="Gutium">Gutium</a>, causent des problèmes chronologiques similaires<sup id="cite_ref-SallabergerSchrakamp2015115-116_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-SallabergerSchrakamp2015115-116-61"><span class="cite-bracket">&#91;</span>61<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Marchesi2010231-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marchesi2010231_1-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;231. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller2003268-269-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller2003268-269_2-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2003">Steinkeller 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;268-269. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller2003274-276-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller2003274-276_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2003">Steinkeller 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;274-276. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner200495-96-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner200495-96_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner2004">Glassner 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;95-96. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller2003282-283-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller2003282-283_5-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2003">Steinkeller 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;282-283. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201737_et_40-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201737_et_40_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;37 et 40. </span> </li> <li id="cite_note-Marchesi2010233-234-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marchesi2010233-234_7-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;233-234. </span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Foster2016"><span class="ouvrage" id="Benjamin_R._Foster2016"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Benjamin R. <span class="nom_auteur">Foster</span>, <cite class="italique" lang="en">The Age of Agade&#160;: Inventing empire in ancient Mesopotamia</cite>, Londres et New York, Routledge / Taylor &amp; Francis Group, <time>2016</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;263<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Age+of+Agade&amp;rft.place=Londres+et+New+York&amp;rft.pub=Routledge+%2F+Taylor+%26+Francis+Group&amp;rft.stitle=Inventing+empire+in+ancient+Mesopotamia&amp;rft.aulast=Foster&amp;rft.aufirst=Benjamin+R.&amp;rft.date=2016&amp;rft.pages=263&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Glassner200496-98-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner200496-98_9-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner2004">Glassner 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;96-98. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller2003283-284-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller2003283-284_10-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2003">Steinkeller 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;283-284. </span> </li> <li id="cite_note-Chen2014-11"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Chen2014_11-0">a</a> <a href="#cite_ref-Chen2014_11-1">b</a> <a href="#cite_ref-Chen2014_11-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Chen2014_11-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Chen2014">Chen 2014</a>. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller2003285-286-12"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Steinkeller2003285-286_12-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Steinkeller2003285-286_12-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2003">Steinkeller 2003</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;285-286. </span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Glassner2005"><span class="ouvrage" id="Jean-Jacques_Glassner2005">Jean-Jacques Glassner, «&#160;<cite style="font-style:normal">La chronique de la monarchie une et l’écriture de l’histoire à la fin du 3e millénaire</cite>&#160;», <i>NABU</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2005/46,&#8206; <time>2005</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=La+chronique+de+la+monarchie+une+et+l%E2%80%99%C3%A9criture+de+l%E2%80%99histoire+%C3%A0+la+fin+du+3e+mill%C3%A9naire&amp;rft.jtitle=NABU&amp;rft.aulast=Glassner&amp;rft.aufirst=Jean-Jacques&amp;rft.date=2005&amp;rft.volume=2005%2F46&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993137-138-14"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Glassner1993137-138_14-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Glassner1993137-138_14-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;137-138. </span> </li> <li id="cite_note-Michalowski201115-15"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Michalowski201115_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-Michalowski201115_15-1">b</a> <a href="#cite_ref-Michalowski201115_15-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Michalowski201115_15-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;15. </span> </li> <li id="cite_note-Jacobsen193913-14-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jacobsen193913-14_16-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Jacobsen1939">Jacobsen 1939</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;13-14. </span> </li> <li id="cite_note-Jacobsen19391-2_et_5-13-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jacobsen19391-2_et_5-13_17-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Jacobsen1939">Jacobsen 1939</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;1-2 et 5-13. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199354-55-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199354-55_18-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;54-55. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993125-126-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993125-126_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;125-126. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993124-128-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993124-128_20-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;124-128. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993138-139-21"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Glassner1993138-139_21-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Glassner1993138-139_21-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;138-139. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199370-71-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199370-71_22-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;70-71. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201758-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201758_23-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;58. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201759-61-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201759-61_24-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;59-61. </span> </li> <li id="cite_note-Marchesi2010232-233-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marchesi2010232-233_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;232-233. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201759-60-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201759-60_26-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;59-60. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993138-139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell).-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993138-139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell)._27-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;138-139 (à partir du prisme Well-Blundell).. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201774-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201774_28-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;74. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199371-72-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199371-72_29-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;71-72. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199372-73-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199372-73_30-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;72-73. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201761-65-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201761-65_31-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;61-65. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201774-77-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201774-77_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;74-77. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993139-33"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Glassner1993139_33-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Glassner1993139_33-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;139. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199375-76-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199375-76_34-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;75-76. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)-35"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_35-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Glassner1993139_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_35-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;139 (à partir du prisme Well-Blundell complété par d'autres copies). </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993139-140-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993139-140_36-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;139-140. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993140-141-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993140-141_37-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;140-141. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993139-140_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner1993139-140_(à_partir_du_prisme_Well-Blundell_complété_par_d&#39;autres_copies)_38-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;139-140 (à partir du prisme Well-Blundell complété par d'autres copies). </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199378-79-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199378-79_39-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;78-79. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199381-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199381_40-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;81. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201740-42-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201740-42_41-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;40-42. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199381-82-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199381-82_42-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;81-82. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner1993140-43"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Glassner1993140_43-0">a</a> <a href="#cite_ref-Glassner1993140_43-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Glassner1993140_43-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;140. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner199369-70-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner199369-70_44-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner1993">Glassner 1993</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;69-70. </span> </li> <li id="cite_note-Glassner200495-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glassner200495_45-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Glassner2004">Glassner 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;95. </span> </li> <li id="cite_note-Marchesi2010234-46"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Marchesi2010234_46-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Marchesi2010234_46-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;234. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201740-41-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201740-41_47-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;40-41. </span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="citation not_fr_quote" lang="en">«&#160;<span class="italique">In the SKL the notion of a single unified hegemonic state is projected into the past, erasing the history of small independent contemporary polities. In the native languages this concept is encapsulated by the Sumerian term <i>bala</i>, Akkadian <i>palû</i>, literally ‘turn’, as in the way a spindle goes round and round.</span>&#160;»</span>&#160;: <a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;15-16.</span> </li> <li id="cite_note-Michalowski201121-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Michalowski201121_49-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;21. </span> </li> <li id="cite_note-Michalowski201116-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Michalowski201116_50-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;16. </span> </li> <li id="cite_note-Michalowski201116-17-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Michalowski201116-17_51-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;16-17. </span> </li> <li id="cite_note-Michalowski201120-22-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Michalowski201120-22_52-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Michalowski2011">Michalowski 2011</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;20-22. </span> </li> <li id="cite_note-Marchesi2010234-235-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marchesi2010234-235_53-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;234-235. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201744-45-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201744-45_54-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;44-45. </span> </li> <li id="cite_note-Marchesi2010235-238-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marchesi2010235-238_55-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;235-238. </span> </li> <li id="cite_note-Steinkeller201739-45-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Steinkeller201739-45_56-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Steinkeller2017">Steinkeller 2017</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;39-45. </span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="citation not_fr_quote" lang="en">«&#160;<span class="italique">In view of these facts it is clear that SKL has a little to offer us in reconstructing the historical chronology of the Early Dynastic period. Any such reconstruction should be based on Early Dynastic sources only. The picture that emerges when we do rely exclusively on such sources is, of course, dramatically different from that presented by SKL.</span>&#160;»</span>&#160;: <a href="#Marchesi2010">Marchesi 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;238.</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="SallabergerSchrakamp2015"><span class="ouvrage" id="Walther_SallabergerIngo_Schrakamp2015"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Walther <span class="nom_auteur">Sallaberger</span> et Ingo <span class="nom_auteur">Schrakamp</span>, <cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;Philological Data for a Historical Chronology of Mesopotamia in the 3<sup>rd</sup> Millennium&#160;»</cite>, dans Walther Sallaberger et Ingo Schrakamp (dir.), <cite class="italique" lang="en">Associated Regional Chronologies for the Ancient Near East and the Eastern Mediterranean. Vol III: History &amp; Philology</cite>, Turnhout, Brepols, <time>2015</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">13-22</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=Associated+Regional+Chronologies+for+the+Ancient+Near+East+and+the+Eastern+Mediterranean.+Vol+III%3A+History+%26+Philology&amp;rft.atitle=Philological+Data+for+a+Historical+Chronology+of+Mesopotamia+in+the+3rd+Millennium&amp;rft.place=Turnhout&amp;rft.pub=Brepols&amp;rft.aulast=Sallaberger&amp;rft.aufirst=Walther&amp;rft.au=Schrakamp%2C+Ingo&amp;rft.date=2015&amp;rft.pages=13-22&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-SallabergerSchrakamp2015105-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-SallabergerSchrakamp2015105_59-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#SallabergerSchrakamp2015">Sallaberger et Schrakamp 2015</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;105. </span> </li> <li id="cite_note-Foster2016262-263-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Foster2016262-263_60-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Foster2016">Foster 2016</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;262-263. </span> </li> <li id="cite_note-SallabergerSchrakamp2015115-116-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-SallabergerSchrakamp2015115-116_61-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#SallabergerSchrakamp2015">Sallaberger et Schrakamp 2015</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;115-116. </span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliographie">Bibliographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Jacobsen1939"><span class="ouvrage" id="Thorkild_Jacobsen1939"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Thorkild_Jacobsen" title="Thorkild Jacobsen">Thorkild Jacobsen</a>, <cite class="italique" lang="en">The Sumerian King List</cite>, Chicago, The University of Chicago Press - The Oriental Institute of the University of Chicago, <time>1939</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://oi.uchicago.edu/research/publications/as/11-sumerian-king-list">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Sumerian+King+List&amp;rft.place=Chicago&amp;rft.pub=The+University+of+Chicago+Press+-+The+Oriental+Institute+of+the+University+of+Chicago&amp;rft.aulast=Jacobsen&amp;rft.aufirst=Thorkild&amp;rft.date=1939&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Glassner1993"><span class="ouvrage" id="Jean-Jacques_Glassner1993">Jean-Jacques Glassner, <cite class="italique">Chroniques mésopotamiennes</cite>, Paris, Les Belles Lettres, <time>1993</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Chroniques+m%C3%A9sopotamiennes&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Les+Belles+Lettres&amp;rft.aulast=Glassner&amp;rft.aufirst=Jean-Jacques&amp;rft.date=1993&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span> <i>(version employée pour l'article&#160;; une nouvelle édition mise à jour est parue en 2023)</i></li> <li><span class="ouvrage" id="Glassner2004"><span class="ouvrage" id="Jean-Jacques_Glassner2004"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Jean-Jacques Glassner, <cite class="italique" lang="en">Mesopotamian Chronicles</cite>, Atlanta, Society of Biblical Literature, <time>2004</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Mesopotamian+Chronicles&amp;rft.place=Atlanta&amp;rft.pub=Society+of+Biblical+Literature&amp;rft.aulast=Glassner&amp;rft.aufirst=Jean-Jacques&amp;rft.date=2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Michalowski2011"><span class="ouvrage" id="Piotr_Michalowski2011"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Piotr Michalowski, <cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;Early Mesopotamia&#160;»</cite>, dans Andrew Feldherr et Grant Hardy (dir.), <cite class="italique" lang="en">The Oxford History of Historical Writing&#160;: Volume 1: Beginnings to AD 600</cite>, Oxford, <time>2011</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">5-28</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=The+Oxford+History+of+Historical+Writing&amp;rft.atitle=Early+Mesopotamia&amp;rft.place=Oxford&amp;rft.stitle=Volume+1%3A+Beginnings+to+AD+600&amp;rft.aulast=Michalowski&amp;rft.aufirst=Piotr&amp;rft.date=2011&amp;rft.pages=5-28&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Steinkeller2003"><span class="ouvrage" id="Piotr_Steinkeller2003"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Piotr Steinkeller, <cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;An Ur III manuscript of the sumerian king list&#160;»</cite>, dans Walther Sallaberger, Konrad Volk et Annette Zgoll (dir.), <cite class="italique" lang="en">Literatur, Politik und Recht in Mesopotamien, Festschrift für Claus Wilcke</cite>, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, <time>2003</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">267-292</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=Literatur%2C+Politik+und+Recht+in+Mesopotamien%2C+Festschrift+f%C3%BCr+Claus+Wilcke&amp;rft.atitle=An+Ur+III+manuscript+of+the+sumerian+king+list&amp;rft.place=Wiesbaden&amp;rft.pub=Harrassowitz+Verlag&amp;rft.aulast=Steinkeller&amp;rft.aufirst=Piotr&amp;rft.date=2003&amp;rft.pages=267-292&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Steinkeller2017"><span class="ouvrage" id="Piotr_Steinkeller2017"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Piotr Steinkeller, <cite class="italique" lang="en">History, Texts and Art in Early Babylonia</cite>, Berlin et Boston, De Gruyter, <time>2017</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=History%2C+Texts+and+Art+in+Early+Babylonia&amp;rft.place=Berlin+et+Boston&amp;rft.pub=De+Gruyter&amp;rft.aulast=Steinkeller&amp;rft.aufirst=Piotr&amp;rft.date=2017&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Marchesi2010"><span class="ouvrage" id="Gianni_Marchesi2010"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Gianni <span class="nom_auteur">Marchesi</span>, <cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;The Sumerian King List and the Early History of Mesopotamia&#160;»</cite>, dans Maria Giovanna Biga et Mario Liverani (dir.), <cite class="italique" lang="en"><i>ana turri gimilli</i>: Studi dedicati al Padre Werner R. Mayer, S. J., da amici e allievi</cite>, Rome, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Vicino Oriente - Cuaderno V&#160;», <time>2010</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">231–248</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=%27%27ana+turri+gimilli%27%27%3A+Studi+dedicati+al+Padre+Werner+R.+Mayer%2C+S.+J.%2C+da+amici+e+allievi&amp;rft.atitle=The+Sumerian+King+List+and+the+Early+History+of+Mesopotamia&amp;rft.place=Rome&amp;rft.aulast=Marchesi&amp;rft.aufirst=Gianni&amp;rft.date=2010&amp;rft.pages=231%E2%80%93248&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Lafont2020"><span class="ouvrage" id="Bertrand_Lafont2020">Bertrand <span class="nom_auteur">Lafont</span>, <cite style="font-style:normal">«&#160;La Liste royale sumérienne&#160;: un passé mythifié&#160;»</cite>, dans Martin Sauvage (dir.), <cite class="italique">Atlas historique du Proche-Orient ancien</cite>, Paris, Les Belles Lettres, <time>2020</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;69<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=Atlas+historique+du+Proche-Orient+ancien&amp;rft.atitle=La+Liste+royale+sum%C3%A9rienne+%3A+un+pass%C3%A9+mythifi%C3%A9&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Les+Belles+Lettres&amp;rft.aulast=Lafont&amp;rft.aufirst=Bertrand&amp;rft.date=2020&amp;rft.pages=69&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AListe+royale+sum%C3%A9rienne"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Sumer" title="Sumer">Sumer</a></li> <li><a href="/wiki/Tablette_dynastique_de_Scheil" title="Tablette dynastique de Scheil">Tablette dynastique de Scheil</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/cgi-bin/etcsl.cgi?text=t.2.1.1#">(<b>en</b>) Texte de la Liste royale sumérienne (<i>Electric Text Corpus of Sumerian Literature</i>)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ashmolean.org/sumerian-king-list">Source archéologique sur le site du musée d'Oxford</a></li> <li><span class="ouvrage" id="Chen2014"><span class="ouvrage" id="Y._S._Chen2014"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Y. S. Chen, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://cdli.ox.ac.uk/wiki/doku.php?id=the_sumerian_king_list_skl"><cite style="font-style:normal;" lang="en">The Sumerian King List (SKL)</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">CDLI:Wiki</span>, <time>2014</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-05-01" data-sort-value="2023-05-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mai 2023</time>)</small></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Marchesi2016"><span class="ouvrage" id="Gianni_Marchesi2016"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Gianni Marchesi, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asor.org/anetoday/2016/11/sumerian-king-list-history-kingship-early-mesopotamia/"><cite style="font-style:normal;" lang="en">The Sumerian King List or the ‘History’ of Kingship in Early Mesopotamia</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Asor.org - ANE today</span>, <time class="nowrap" datetime="2016-11" data-sort-value="2016-11">novembre 2016</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-04-29" data-sort-value="2023-04-29">29 avril 2023</time>)</small></span></span></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:M%C3%A9sopotamie" title="Portail de la Mésopotamie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Chaos_Monster_and_Sun_God.png/40px-Chaos_Monster_and_Sun_God.png" decoding="async" width="33" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Chaos_Monster_and_Sun_God.png/60px-Chaos_Monster_and_Sun_God.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Chaos_Monster_and_Sun_God.png/120px-Chaos_Monster_and_Sun_God.png 2x" data-file-width="2012" data-file-height="1484" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:M%C3%A9sopotamie" title="Portail:Mésopotamie">Portail de la Mésopotamie</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Historiographie" title="Portail de l’historiographie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bede-crop.png/40px-Bede-crop.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bede-crop.png/60px-Bede-crop.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="150" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Historiographie" title="Portail:Historiographie">Portail de l’historiographie</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐779c5f569f‐59srj Cached time: 20250328191309 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.446 seconds Real time usage: 0.551 seconds Preprocessor visited node count: 13404/1000000 Post‐expand include size: 89410/2097152 bytes Template argument size: 23334/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 40512/5000000 bytes Lua time usage: 0.101/10.000 seconds Lua memory usage: 4941740/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 473.436 1 -total 32.53% 154.012 1 Modèle:Références 25.71% 121.738 70 Modèle:Sfn 13.26% 62.768 5 Modèle:Ouvrage 11.92% 56.440 56 Modèle:Référence_Harvard_sans_parenthèses 11.11% 52.594 1 Modèle:Portail 8.64% 40.889 8 Modèle:-s 7.39% 34.980 57 Modèle:P. 7.06% 33.413 8 Modèle:Lien_siècle_av_JC 5.84% 27.628 8 Modèle:-s- --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:539815:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250328191309 and revision id 224006745. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Liste_royale_sumérienne&amp;oldid=224006745">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Liste_royale_sumérienne&amp;oldid=224006745</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Liste_en_rapport_avec_l%27histoire" title="Catégorie:Liste en rapport avec l&#039;histoire">Liste en rapport avec l&#039;histoire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Sumer" title="Catégorie:Sumer">Sumer</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Litt%C3%A9rature_sum%C3%A9rienne" title="Catégorie:Littérature sumérienne">Littérature sumérienne</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:M%C3%A9sopotamie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Mésopotamie/Articles liés">Portail:Mésopotamie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Proche-Orient_ancien/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Proche-Orient ancien/Articles liés">Portail:Proche-Orient ancien/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Monde_antique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Monde antique/Articles liés">Portail:Monde antique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Moyen-Orient/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Moyen-Orient/Articles liés">Portail:Moyen-Orient/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Asie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Asie/Articles liés">Portail:Asie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Historiographie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Historiographie/Articles liés">Portail:Historiographie/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 18 mars 2025 à 13:45.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Liste_royale_sum%C3%A9rienne" title="Spécial:Citer/Liste royale sumérienne">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Liste_royale_sum%C3%A9rienne&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Liste royale sumérienne</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>40 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-b6msj","wgBackendResponseTime":136,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.446","walltime":"0.551","ppvisitednodes":{"value":13404,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":89410,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":23334,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":40512,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 473.436 1 -total"," 32.53% 154.012 1 Modèle:Références"," 25.71% 121.738 70 Modèle:Sfn"," 13.26% 62.768 5 Modèle:Ouvrage"," 11.92% 56.440 56 Modèle:Référence_Harvard_sans_parenthèses"," 11.11% 52.594 1 Modèle:Portail"," 8.64% 40.889 8 Modèle:-s"," 7.39% 34.980 57 Modèle:P."," 7.06% 33.413 8 Modèle:Lien_siècle_av_JC"," 5.84% 27.628 8 Modèle:-s-"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.101","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4941740,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-779c5f569f-59srj","timestamp":"20250328191309","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Liste royale sum\u00e9rienne","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Liste_royale_sum%C3%A9rienne","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q270860","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q270860","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-12-21T09:35:01Z","dateModified":"2025-03-18T12:45:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c4\/Sumerian_King_List%2C_1800_BC%2C_Larsa%2C_Iraq_%28detail%29.jpg","headline":"texte historiographique m\u00e9sopotamien"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10