CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>مهندسی ژنتیک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"5b7aa07a-db4e-4234-991f-e5d8c463b8a4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"مهندسی_ژنتیک","wgTitle":"مهندسی ژنتیک","wgCurRevisionId":39323318,"wgRevisionId":39323318,"wgArticleId":238069,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["خطاهای CS1: فاقد periodical","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی","مقاله‌های فاقد یادکرد درخط","همه مقاله‌های فاقد یادکرد درخط", "الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود","صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه", "مهندسی ژنتیک","رشته‌های مهندسی","زیست‌شناسی مولکولی","زیست‌فناوری","فناوری‌های نوپدید","معرفی‌شده‌های ۱۹۷۲ (میلادی)","مهندسی زیستی","نوواژه‌های دهه ۱۹۵۰ (میلادی)","ژنتیک مولکولی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"مهندسی_ژنتیک","wgRelevantArticleId":238069,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q159236","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready", "ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/Genetic_engineering_logo.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1129"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/Genetic_engineering_logo.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="753"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="602"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="مهندسی ژنتیک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-مهندسی_ژنتیک rootpage-مهندسی_ژنتیک skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مراحل_مهندسی_ژنتیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مراحل_مهندسی_ژنتیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>مراحل مهندسی ژنتیک</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مراحل_مهندسی_ژنتیک-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های مراحل مهندسی ژنتیک</span> </button> <ul id="toc-مراحل_مهندسی_ژنتیک-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-۱-_ساخت_DNA_نوترکیب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#۱-_ساخت_DNA_نوترکیب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>۱- ساخت DNA نوترکیب</span> </div> </a> <ul id="toc-۱-_ساخت_DNA_نوترکیب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-۲-_کلون_کردن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#۲-_کلون_کردن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>۲- کلون کردن</span> </div> </a> <ul id="toc-۲-_کلون_کردن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-۳-_غربال_کردن_(تمیز_دادن)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#۳-_غربال_کردن_(تمیز_دادن)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>۳- غربال کردن (تمیز دادن)</span> </div> </a> <ul id="toc-۳-_غربال_کردن_(تمیز_دادن)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-۴-_استخراج_ژن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#۴-_استخراج_ژن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>۴- استخراج ژن</span> </div> </a> <ul id="toc-۴-_استخراج_ژن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-کاربردهای_مهندسی_ژنتیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کاربردهای_مهندسی_ژنتیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>کاربردهای مهندسی ژنتیک</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-کاربردهای_مهندسی_ژنتیک-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های کاربردهای مهندسی ژنتیک</span> </button> <ul id="toc-کاربردهای_مهندسی_ژنتیک-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-بیوتکنولوژی_و_علوم_پزشکی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بیوتکنولوژی_و_علوم_پزشکی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>بیوتکنولوژی و علوم پزشکی</span> </div> </a> <ul id="toc-بیوتکنولوژی_و_علوم_پزشکی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-شناسایی_مکانیسم‌های_مولکولی_پیدایش_سرطان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#شناسایی_مکانیسم‌های_مولکولی_پیدایش_سرطان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱.۱</span> <span>شناسایی مکانیسم‌های مولکولی پیدایش سرطان</span> </div> </a> <ul id="toc-شناسایی_مکانیسم‌های_مولکولی_پیدایش_سرطان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-شبیه‌سازی_(Cloning)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#شبیه‌سازی_(Cloning)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>شبیه‌سازی (Cloning)</span> </div> </a> <ul id="toc-شبیه‌سازی_(Cloning)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-آزمایش_ویلموت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#آزمایش_ویلموت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲.۱</span> <span>آزمایش ویلموت</span> </div> </a> <ul id="toc-آزمایش_ویلموت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-کاربرد_در_صنعت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کاربرد_در_صنعت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>کاربرد در صنعت</span> </div> </a> <ul id="toc-کاربرد_در_صنعت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کاربرد_در_کشاورزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کاربرد_در_کشاورزی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴</span> <span>کاربرد در کشاورزی</span> </div> </a> <ul id="toc-کاربرد_در_کشاورزی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تولید_گیاهان_تراریخته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#تولید_گیاهان_تراریخته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴.۱</span> <span>تولید گیاهان تراریخته</span> </div> </a> <ul id="toc-تولید_گیاهان_تراریخته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-کاربرد_در_علوم_دامی_و_جانوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کاربرد_در_علوم_دامی_و_جانوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۵</span> <span>کاربرد در علوم دامی و جانوری</span> </div> </a> <ul id="toc-کاربرد_در_علوم_دامی_و_جانوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>منابع</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-منابع-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های منابع</span> </button> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پیوندها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوندها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>پیوندها</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوندها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">مهندسی ژنتیک</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۸۷ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-87" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۸۷ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Genetiese_manipulasie" title="Genetiese manipulasie–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Genetiese manipulasie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D9%8A%D8%A9" title="هندسة وراثية–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هندسة وراثية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Inxenier%C3%ADa_xen%C3%A9tica" title="Inxeniería xenética–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Inxeniería xenética" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Genetik_m%C3%BCh%C9%99ndisliyi" title="Genetik mühəndisliyi–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Genetik mühəndisliyi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Генетик инженерия–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Генетик инженерия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BD%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Генетычная інжынерыя–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Генетычная інжынерыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Генно инженерство–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Генно инженерство" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%82%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%81_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8C%E0%A6%B6%E0%A6%B2" title="বংশাণু প্রকৌশল–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বংশাণু প্রকৌশল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Teknologiezh_c%27henetek" title="Teknologiezh c'henetek–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Teknologiezh c'henetek" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Geneti%C4%8Dko_in%C5%BEenjerstvo" title="Genetičko inženjerstvo–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Genetičko inženjerstvo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Enginyeria_gen%C3%A8tica" title="Enginyeria genètica–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Enginyeria genètica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%86%D9%85%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C" title="ئەندازەی بۆماوەیی–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئەندازەی بۆماوەیی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Genetick%C3%A9_in%C5%BEen%C3%BDrstv%C3%AD" title="Genetické inženýrství–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Genetické inženýrství" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Genteknologi" title="Genteknologi–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Genteknologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Gentechnik" title="Gentechnik–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Gentechnik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BC%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE" title="Γενετική μηχανική–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Γενετική μηχανική" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Genetic_engineering" title="Genetic engineering–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Genetic engineering" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Gentekniko" title="Gentekniko–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Gentekniko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ingenier%C3%ADa_gen%C3%A9tica" title="Ingeniería genética–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Ingeniería genética" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Geenitehnoloogia" title="Geenitehnoloogia–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Geenitehnoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ingeniaritza_genetiko" title="Ingeniaritza genetiko–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ingeniaritza genetiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Geenitekniikka" title="Geenitekniikka–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Geenitekniikka" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9nie_g%C3%A9n%C3%A9tique" title="Génie génétique–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Génie génétique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Genetyske_technology" title="Genetyske technology–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Genetyske technology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Innealt%C3%B3ireacht_gh%C3%A9initeach" title="Innealtóireacht ghéiniteach–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Innealtóireacht ghéiniteach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%BA%E5%9B%A0%E5%B7%A5%E7%A8%8B" title="基因工程–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="基因工程" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/J%C3%A9ni_j%C3%A9n%C3%A9tik" title="Jéni jénétik–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Jéni jénétik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Enxe%C3%B1ar%C3%ADa_xen%C3%A9tica" title="Enxeñaría xenética–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Enxeñaría xenética" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A0%D7%93%D7%A1%D7%94_%D7%92%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%AA" title="הנדסה גנטית–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="הנדסה גנטית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="अनुवंशिक अभियांत्रिकी–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अनुवंशिक अभियांत्रिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Gensko_in%C5%BEenjerstvo" title="Gensko inženjerstvo–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Gensko inženjerstvo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Rekonbinezon_jenetik" title="Rekonbinezon jenetik–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Rekonbinezon jenetik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9nseb%C3%A9szet" title="Génsebészet–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Génsebészet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գենետիկական ճարտարագիտություն–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գենետիկական ճարտարագիտություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Rekayasa_genetik" title="Rekayasa genetik–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Rekayasa genetik" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ingegneria_genetica" title="Ingegneria genetica–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Ingegneria genetica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%81%BA%E4%BC%9D%E5%AD%90%E5%B7%A5%E5%AD%A6" title="遺伝子工学–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="遺伝子工学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Jinetik_injinierin" title="Jinetik injinierin–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Jinetik injinierin" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="გენური ინჟინერია–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გენური ინჟინერია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D0%BA_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Гендік инженерия–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Гендік инженерия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A4%E0%B2%B3%E0%B3%80%E0%B2%AF_%E0%B2%8E%E0%B2%82%E0%B2%9C%E0%B2%BF%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%8D" title="ತಳೀಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ತಳೀಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A0%EC%A0%84%EA%B3%B5%ED%95%99" title="유전공학–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="유전공학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Endazyariya_b%C3%BBmay%C3%AEk" title="Endazyariya bûmayîk–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Endazyariya bûmayîk" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Генетика инженериясы–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Генетика инженериясы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Technologia_genetica" title="Technologia genetica–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Technologia genetica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Geentechnik" title="Geentechnik–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Geentechnik" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Gen%C5%B3_in%C5%BEinerija" title="Genų inžinerija–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Genų inžinerija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/G%C4%93nu_in%C5%BEenierija" title="Gēnu inženierija–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Gēnu inženierija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Генетско инженерство–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Генетско инженерство" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%95_%E0%B4%8E%E0%B5%BB%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%8D" title="ജനിതക എൻജിനീയറിങ്ങ്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജനിതക എൻജിനീയറിങ്ങ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%87%D0%BB%D1%8D%D0%BB" title="Генийн инженерчлэл–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Генийн инженерчлэл" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kejuruteraan_genetik" title="Kejuruteraan genetik–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kejuruteraan genetik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Angenharie_gen%C3%A9tica" title="Angenharie genética–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Angenharie genética" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Genetische_technologie" title="Genetische technologie–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Genetische technologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Gensl%C3%B8yd" title="Gensløyd–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Gensløyd" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Gensl%C3%B8yd" title="Gensløyd–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Gensløyd" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%A3%E0%A8%A8_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A9%80" title="ਜਣਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰੀ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜਣਨ ਇੰਜੀਨੀਅਰੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/In%C5%BCynieria_genetyczna" title="Inżynieria genetyczna–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Inżynieria genetyczna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%AC%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%8A" title="د جنتیک انجنیري–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د جنتیک انجنیري" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Engenharia_gen%C3%A9tica" title="Engenharia genética–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Engenharia genética" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Inginerie_genetic%C4%83" title="Inginerie genetică–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Inginerie genetică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Генетическая инженерия–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Генетическая инженерия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ncignir%C3%ACa_gin%C3%A8tica" title="Ncignirìa ginètica–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ncignirìa ginètica" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%AC%D9%8A%D9%84_%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA" title="تعجيل وراثت–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="تعجيل وراثت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Geneti%C4%8Dki_in%C5%BEenjering" title="Genetički inženjering–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Genetički inženjering" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%B1_%E0%B6%89%E0%B6%82%E0%B6%A2%E0%B7%92%E0%B6%B1%E0%B7%9A%E0%B6%BB%E0%B7%94_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාව–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="ජාන ඉංජිනේරු විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Genetic_engineering" title="Genetic engineering–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Genetic engineering" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Genetsko_in%C5%BEenirstvo" title="Genetsko inženirstvo–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Genetsko inženirstvo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Inxhinieria_gjenetike" title="Inxhinieria gjenetike–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Inxhinieria gjenetike" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D1%9A%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3" title="Генетички инжењеринг–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Генетички инжењеринг" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9kayasa_g%C3%A9n%C3%A9tik" title="Rékayasa génétik–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Rékayasa génétik" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Genteknik" title="Genteknik–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Genteknik" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%B0%E0%AE%AA%E0%AE%A3%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%8A%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="மரபணுப் பொறியியல்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மரபணுப் பொறியியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1" title="พันธุวิศวกรรม–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="พันธุวิศวกรรม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Genetika_in%C5%BEenerligi" title="Genetika inženerligi–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Genetika inženerligi" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Inhenyeriyang_henetiko" title="Inhenyeriyang henetiko–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Inhenyeriyang henetiko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Genetik_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Genetik mühendisliği–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Genetik mühendisliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%96%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%8F" title="Генетична інженерія–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Генетична інженерія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%DB%8C_%DB%81%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="وراثی ہندسیات–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="وراثی ہندسیات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Genetik_injeneriya" title="Genetik injeneriya–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Genetik injeneriya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_gene" title="Công nghệ gene–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Công nghệ gene" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Inhenyerya_henetika" title="Inhenyerya henetika–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Inhenyerya henetika" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%BA%E5%9B%A0%E5%B7%A5%E7%A8%8B" title="基因工程–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="基因工程" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%BA%E5%9B%A0%E5%B7%A5%E7%A8%8B" title="基因工程–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="基因工程" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%81%BA%E5%82%B3%E5%B7%A5%E7%A8%8B" title="遺傳工程–چینی ادبی" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="遺傳工程" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="چینی ادبی" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%BA%E5%9B%A0%E5%B7%A5%E7%A8%8B" title="基因工程–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="基因工程" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/UmNgcikisho_wezifuzisi" title="UmNgcikisho wezifuzisi–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="UmNgcikisho wezifuzisi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q159236#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&oldid=39323318" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&id=39323318&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D9%2587%25D9%2586%25D8%25AF%25D8%25B3%25DB%258C_%25DA%2598%25D9%2586%25D8%25AA%25DB%258C%25DA%25A9"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D9%2587%25D9%2586%25D8%25AF%25D8%25B3%25DB%258C_%25DA%2598%25D9%2586%25D8%25AA%25DB%258C%25DA%25A9"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Genetic_engineering" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q159236" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-بدون_پانویس plainlinks metadata ambox ambox-style ambox-No_footnotes" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/40px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/60px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/80px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">این مقاله شامل <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">فهرستی از منابع</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1" title="ویکی‌پدیا:برای مطالعه بیشتر">کتب مرتبط</a> یا <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86" title="ویکی‌پدیا:پیوند به بیرون">پیوندهای بیرونی</a> است، <b>اما به‌دلیل فقدان <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9#روش_اشاره_به_منابع_در_متن" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">یادکردهای درون‌خطی</a>، منابع آن همچنان مبهم هستند</b>.<span class="hide-when-compact"> لطفاً با افزودن یادکردهای دقیق‌تر، به <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit">بهبود این مقاله</a> کمک کنید.</span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="راهنما:حذف الگوی نگهداری">چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks plainlist" style="border:3px solid #90db90;"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle" style="padding-bottom:0.15em;">بخشی از</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="background:#90db90;font-size:175%;padding-top:0.2em;font-weight:normal;"><b><a class="mw-selflink selflink">مهندسی ژنتیک</a></b></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Genetic_engineering_logo.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Genetic_engineering_logo.png/150px-Genetic_engineering_logo.png" decoding="async" width="150" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Genetic_engineering_logo.png/225px-Genetic_engineering_logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Genetic_engineering_logo.png/300px-Genetic_engineering_logo.png 2x" data-file-width="459" data-file-height="432" /></a></span></td></tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#90db90;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="جانداران دستکاری‌شده ژنتیکی">جانداران دستکاری‌شده ژنتیکی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="background:#e7f4e7;padding:0.2em 0.4em 0.4em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="باکتری‌های اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">باکتری‌ها</a> • <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویروس‌های اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">ویروس‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جانوران اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)"> جانوران</a> (<a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پستانداران اصلاح شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">پستانداران</a> • <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماهیان اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">ماهیان</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حشرات اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">حشرات</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">گیاهان</a> (<a href="/w/index.php?title=%D8%B0%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ذرت اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">ذرت</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="برنج اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">برنج</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سویای اصلاح‌شده ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">سویا</a>)</li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#90db90;"> تاریخ و قانون</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="background:#e7f4e7;padding:0.2em 0.4em 0.4em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخچه مهندسی ژنتیک (صفحه وجود ندارد)"> تاریخچه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulation_of_genetic_engineering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulation of genetic engineering (صفحه وجود ندارد)">Regulation</a> (<a href="/w/index.php?title=Substantial_equivalence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Substantial equivalence (صفحه وجود ندارد)">Substantial equivalence</a> • <a href="/w/index.php?title=Cartagena_Protocol_on_Biosafety&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cartagena Protocol on Biosafety (صفحه وجود ندارد)">Cartagena Protocol on Biosafety</a>)</li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#90db90;"> فرایند</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="background:#e7f4e7;padding:0.2em 0.4em 0.4em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="تکنیک‌های مهندسی ژنتیک">تکنیک‌های مهندسی ژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="همتاسازی مولکولی">همتاسازی مولکولی</a> (<a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8" title="دی‌ان‌ای نوترکیب">دی‌ان‌ای نوترکیب</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%88%DB%8C%D9%84_%DA%98%D9%86" title="تحویل ژن">تحویل ژن</a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="تراریختی">تراریختی</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7_%D8%A2%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="ترا آلودگی">ترا آلودگی</a> • <a href="/w/index.php?title=Transduction_(genetics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transduction (genetics) (صفحه وجود ندارد)">Transduction</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="مهندسی ژنوم">مهندسی ژنوم</a> (<a href="/w/index.php?title=TALEN&action=edit&redlink=1" class="new" title="TALEN (صفحه وجود ندارد)">TALEN</a> • <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%B1" title="کریسپر">کریسپر</a>)</li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#90db90;"> کاربردها</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="background:#e7f4e7;padding:0.2em 0.4em 0.4em;"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="گیاهان تراریخته">گیاهان تراریخته</a> (<a href="/wiki/%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی">غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی</a>)</li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ژن‌درمانی">ژن‌درمانی</a> (<a href="/w/index.php?title=Designer_baby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Designer baby (صفحه وجود ندارد)">Designer baby</a>)</li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#90db90;"> تفاوت نگراش‌ها</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="background:#e7f4e7;padding:0.2em 0.4em 0.4em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Genetically_modified_food_controversies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetically modified food controversies (صفحه وجود ندارد)">Genetically modified food controversies</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=GMO_conspiracy_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="GMO conspiracy theories (صفحه وجود ندارد)">GMO conspiracy theories</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pusztai_affair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pusztai affair (صفحه وجود ندارد)">Pusztai affair</a> • <a href="/w/index.php?title=S%C3%A9ralini_affair&action=edit&redlink=1" class="new" title="Séralini affair (صفحه وجود ندارد)">Séralini affair</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=StarLink_corn_recall&action=edit&redlink=1" class="new" title="StarLink corn recall (صفحه وجود ندارد)">StarLink corn recall</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lulu_and_Nana_controversy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lulu and Nana controversy (صفحه وجود ندارد)">Lulu and Nana controversy</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border-top:1px solid #90db90;border-bottom:1px solid #90db90;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:زیست‌شناسی">زیست‌شناسی</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Genetic_engineering_sidebar" class="mw-redirect" title="الگو:Genetic engineering sidebar"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Genetic_engineering_sidebar&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:Genetic engineering sidebar (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Genetic_engineering_sidebar" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:Genetic engineering sidebar"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg/250px-Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg" decoding="async" width="250" height="346" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg/375px-Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg/500px-Bacteria_used_to_make_wheat_seeds_nearly_immune_to_wheat_take-all.jpg 2x" data-file-width="2131" data-file-height="2953" /></a><figcaption>یک محیط کشت</figcaption></figure> <p><b>مهندسی ژنتیک</b>، به‌عنوان بخشی از دانش <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زیست‌فناوری">زیست‌فناوری</a>؛ به مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که به منظور جداسازی، خالص‌سازی، وارد کردن و بیان یک <a href="/wiki/%DA%98%D9%86" title="ژن">ژن</a> خاص در یک میزبان بکار می‌روند و نهایتاً منجر به بروز یک صفت خاص یا تولید محصول مورد نظر در جاندار میزبان می‌شود. کاربردهای مهندسی ژنتیک تقریباً نامحدود به نظر می‌رسد. این علم کاربردهای زیادی در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="علوم پایه">علوم پایه</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="داروسازی">داروسازی</a>،<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="علوم دامی">علوم دامی</a>، <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA" title="صنعت">تولیدات صنعتی</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="کشاورزی">کشاورزی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="علوم پزشکی">علوم پزشکی</a> دارد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در زمینه علوم پایه، بررسی‌هایی مانند مکانیسم‌های <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="همانند سازی">همانندسازی</a> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دی‌ان‌ای">دی ان ای</a> و بیان ژن‌ها در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="پروکاریوت">پروکاریوت‌ها</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="یوکاریوت">یوکاریوت‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس">ویروس‌ها</a> و همچنین چگونگی ساخته شدن و تغییرات پروتئین‌های داخلی سلول و همچنین سازوکار ایجاد سرطان از جمله کاربردهای مهندسی ژنتیک است.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در زمینه کشاورزی که بستر بسیاری از کاربردهای مهندسی ژنتیک است، تولید گیاهان مقاوم به آفات گیاهی و خشکی، تولید گیاهان پرمحصول و تولید گاوها و دام های پرتولید و دارای شیر و گوشت بیشتر، را می‌توان نام برد؛ و در زمینه کاربردهای پزشکی، تشخیص بیماری‌های ارثی، تولید انسولین انسانی، تولید <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="هورمون رشد">هورمون رشد</a> انسان و… را می‌توان نام برد. در سال‌های اخیر گسترش و توسعهٔ تکنیک‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2" class="mw-disambig" title="سنتز">سنتز</a> <a href="/wiki/DNA_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8" class="mw-redirect" title="DNA نوترکیب">دی‌ان‌ای نوترکیب</a> انقلابی را در درمان بسیاری از بیماری‌های انسانی از جمله انواع <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86" title="سرطان">سرطان‌ها</a>، اغلب بیماری‌های <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="خود ایمنی">خود ایمنی</a> نظیر <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="دیابت">دیابت</a> و همچنین تشخیص، پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌های مادرزادی فراهم آورده‌است.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تاریخچه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>امروزه دانش و فن مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی در عرصه‌های بسیار متنوع مانند کشاورزی، تغذیه و مواد غذایی، دامپروری، شاخه‌های مختلف علوم پزشکی و صنایع دارویی، صنایع تخمیری، صنایع نظامی، انرژی، محیط زیست و بهداشت بشر، استفاده‌های بسیار ارزشمندی پیدا کرده‌است. اهمیت بعضی از اصول علمی، در زمان کشف آن‌ها مشخص نمی‌شود، بلکه پس از مدت زمانی که می‌گذرد ارزش آن‌ها معلوم می‌شود. یکی از مثال‌های روشن این مسئله کشف ساختمان سه بعدی DNA به وسیلهٔ <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جیمز واتسون">جیمز واتسون</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="فرانسیس کریک">فرانسیس کریک</a> در سال ۱۹۵۳ بود. این ساختمان نسبتاً ساده باعث شد تا دانشمندان سیستم‌های مختلف ژنتیکی را بررسی کنند. اما مطلب به همین‌جا، ختم نشد و دانشمندان مختلف سعی کردند که از این اطلاعات استفاده نمایند. هدف آن‌ها نیز بیان ساده‌ای داشت. آن‌ها خواستند تا یک DNA را از یک موجود بگیرند و در موجود دیگر وارد نمایند تا اثرات آن ژن در موجود ثانویه بروز کند. </p><p>این علم نوین که به تدریج جای خود را در بین علوم دیگر پیدا کرد، با عناوینی چون <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زیست‌شناسی مولکولی">زیست‌شناسی مولکولی</a>، <b>مهندسی ژنتیک</b> و نهایتاً <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8" class="mw-redirect" title="دی ان ای نوترکیب">دی ان ای نوترکیب</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شناخته می‌شود. مثال معروفی از کاربردهای مهندسی ژنتیک تولید <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%87" class="mw-disambig" title="سویه">سویه</a> ای از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="باکتری">باکتری</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7_%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="اشریشیا کلی">اشرشیاکلی</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> است که قادر به سنتز انسولین انسانی است.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تولید گیاهان مقاوم به تنش‌های شوری و خشکی از دیگر مثال‌های شناخته شدهٔ کاربردهای مهندسی ژنتیک است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مراحل_مهندسی_ژنتیک"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.AD.D9.84_.D9.85.D9.87.D9.86.D8.AF.D8.B3.DB.8C_.DA.98.D9.86.D8.AA.DB.8C.DA.A9"></span>مراحل مهندسی ژنتیک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: مراحل مهندسی ژنتیک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="۱-_ساخت_DNA_نوترکیب"><span id=".DB.B1-_.D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA_DNA_.D9.86.D9.88.D8.AA.D8.B1.DA.A9.DB.8C.D8.A8"></span>۱- ساخت DNA نوترکیب</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: ۱- ساخت DNA نوترکیب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ساخت دنا نوترکیب یکی از اصلی‌ترین مراحل مهندسی ژنتیک است. از این رو حتی به مهندسی ژنتیک، فناوری ساخت دنا نوترکیب نیز گفته می‌شود. برای ساخت دنا نوترکیب به دو نوع آنزیم نیاز است. یکی برای بریدن ژن خارجی (ژن مورد نظر برای تکثیر یا محصول) و وکتور، به عنوان مثال پلازمید (دنا کوچک، حلقوی که در بعضی از باکتری‌ها وجود دارد) و قرار دادن ژن خارجی در وکتور و دومین آنزیم برای برقراری پیوند فسفو دی استر بین ژن خارجی و وکتور. برای بریدن دنا از آنزیم‌های محدودکننده استفاده می‌شود. آنزیم‌های محدودکننده آنزیم‌هایی باکتریایی هستند. یعنی فقط ژن رمزکننده این آنزیم‌های پروتیینی در باکتری‌ها موجود می‌باشد و سلول‌های یوکاریوتی ژن رمزکننده این دسته از آنزیم‌ها را ندارند. آنزیم‌های محدودکننده توالی کوتاه و خاصی از دنا به نام جایگاه تشخیص آنزیم را شناسایی می‌کنند و آن‌ها را برش می‌دهند. بیشتر آنزیم‌هایی محدودکننده، توالی کوتاه و تک رشته‌ای را در دو انتهای دنا ای که برش می‌زنند ایجاد می‌کنند که به آن‌ها انتهای چسبنده می‌گویند. در مهندسی ژنتیک اغلب از آنزیم‌هایی که انتهای چسبنده ایجاد می‌کنند استفاده می‌شود مانند E.CORE1. انتهای چسبنده باعث می‌شود که پیوند هیدروژنی بین دو تک رشته دنا ایجاد شده توسط آنزیم محدودکننده(انتهای چسبنده) برقرار شود. بعد از برقراری <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C" title="پیوند هیدروژنی">پیوند هیدروژنی</a> بین دو انتها، برای برقراری پیوند فسفو دی استر بین دو رشته دنا، از آنزیم پروتیینی لیگاز استفاده می‌شود. حال دنا نوترکیب آماده شده‌است.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="۲-_کلون_کردن"><span id=".DB.B2-_.DA.A9.D9.84.D9.88.D9.86_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86"></span>۲- کلون کردن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: ۲- کلون کردن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بعد از ساخت دنا نوترکیب نوبت به کلون یا همسانه سازکردن دنا می‌رسد. هر گاه از یک ژن، نسخه‌های یکسان متعدد ساخته شود، ژن کلون شده‌است. برای فهم بیشتر، به مهندسی ژنتیک در باکتری می‌پردازیم. برای کلون کردن ژن، ابتدا دنا نوترکیب را در مجاورت باکتری قرار می‌دهیم. بعضی از باکتری‌ها توانایی جذب دنا نوترکیب را دارند و آن را جذب می‌کنند. دناهای نوترکیب جذب شده، دستگاه همانندسازی باکتری را در اختیار گرفته و مستقل از همانندسازی باکتری، همانندسازی می‌کند (یکی از ویژگی‌های پلازمید باکتری، همانندسازی مستقل از سلول اصلی است).مانند باکتری اشرشیا کلای‌. چون ژن خارجی در دنا نوترکیب قرار دارد، با هر بار همانندسازی دنا نوترکیب (ژن خارجی به علاوه پلازمید)، به تعداد ژن خارجی افزوده می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="۳-_غربال_کردن_(تمیز_دادن)"><span id=".DB.B3-_.D8.BA.D8.B1.D8.A8.D8.A7.D9.84_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86_.28.D8.AA.D9.85.DB.8C.D8.B2_.D8.AF.D8.A7.D8.AF.D9.86.29"></span>۳- غربال کردن (تمیز دادن)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: ۳- غربال کردن (تمیز دادن)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در این مرحله باید باکتری‌هایی که دنا نوترکیب را جذب کرده‌اند از باکتری‌هایی که آن را جذب نکرده‌اند تمیز داده شوند. برای تمیز دادن از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. نکته قابل ذکر دیگر در مورد پلازمیدها این است که حاوی ژن‌هایی می‌باشند که با دنا اصلی باکتری متفاوت است. یکی از این ژن‌ها، ژن مقاوم به آنتی‌بیوتیک است. یعنی باکتری‌هایی که این ژن را دارند، توانایی مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک را با ساخت پروتیین دارا می‌باشند. به عنوان مثال برای غربال کردن می‌توان از آنتی‌بیوتیک تترا سایکلین استفاده کرد. تترا سایکلین به محیط کشت اضافه می‌شود و باکتری‌هایی که دنا نوترکیب را جذب کرده‌اند سالم می‌مانند و آن‌های که آن را جذب نکرده‌اند از بین می‌روند. (در همه پلازمیدها ژن مقاوم به تترا سایکلین وجود ندارد. ممکن است ژن مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک دیگری وجود داشته باشد.) </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="۴-_استخراج_ژن"><span id=".DB.B4-_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.AE.D8.B1.D8.A7.D8.AC_.DA.98.D9.86"></span>۴- استخراج ژن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: ۴- استخراج ژن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>حال نوبت به آن رسیده تا ژن خارجی از دنا نوترکیب جدا شود. برای جداسازی باید از همان آنزیم محدودکننده‌ای استفاده کرد که در مرحله ساخت دنا نوترکیب استفاده شد، زیرا جایگاه تشخیص آنزیم تغییر نکرده و همان جایگاه است. حال در ظرف آزمایش، دو نوع دنا مختلف وجود دارد؛ یکی ژن خارجی و دیگری پلازمید. برای جداسازی این دو از یکدیگر از دستگاه الکترو فورس(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%B2" title="الکتروفورز">الکتروفورز</a>) در ژل استفاده می‌شود. اساس جداسازی دنا در این دستگاه، بر اساس بار الکتریکی است (دنا دارای بار الکتریکی منفی است). ژل ورقه‌ای مستطیلی شکل و دارای سوراخ‌های ریز بسیار است. در یک سمت دستگاه الکترو فورز تعدادی چاهک وجود دارد. مخلوط حاوی پلازمید و ژن خارجی درون این چاهک‌ها ریخته می‌شود. حال <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="جریان الکتریکی">جریان الکتریکی</a> در این دستگاه بر قرار می‌شود. چاهک‌ها در نزدیکی قطب منفی قرار دارند تا بتواند باعث دفع دناها (که دارای بار منفی است) شود و دناها به سمت قطب مثبت حرکت کند. ژن‌های خارجی اندازه‌ای به مراتب کوچک‌تر نسبت به پلازمیدها دارند و از سوراخ‌های ریز موجود در ژل به سمت قطب مثبت حرکت می‌کنند و پلازمیدها که اندازه‌ای بزرگ‌تر دارد توانایی حرکت از این سوراخ‌های ریز را ندارند و در همان سمت می‌مانند. حال در دستگاه دو نوار دیده می‌شود. یکی در نزدیکی قطب مثبت (ژن خارجی) و دیگری در نزدیکی قطب منفی (پلازمید). </p><p>بدین وسیله ژن مورد نظر به تعداد بسیار زیاد ساخته می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کاربردهای_مهندسی_ژنتیک"><span id=".DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.87.D9.86.D8.AF.D8.B3.DB.8C_.DA.98.D9.86.D8.AA.DB.8C.DA.A9"></span>کاربردهای مهندسی ژنتیک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: کاربردهای مهندسی ژنتیک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دانش و فن مهندسی <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="ژنتیک مولکولی">ژنتیک مولکولی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زیست‌فناوری">بیوتکنولوژی</a> در عرصه‌های بسیار متنوع مانند کشاورزی، تغذیه و مواد غذایی، دامپروری، شاخه‌های مختلف علوم پزشکی و صنایع دارویی، صنایع تخمیری، صنایع نظامی، انرژی، محیط زیست و بهداشت بشر، استفاده‌های بسیار ارزشمندی پیدا کرده‌است که برخی از آن‌ها در زیر شرح داده شده‌است.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بیوتکنولوژی_و_علوم_پزشکی"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.88.D8.AA.DA.A9.D9.86.D9.88.D9.84.D9.88.DA.98.DB.8C_.D9.88_.D8.B9.D9.84.D9.88.D9.85_.D9.BE.D8.B2.D8.B4.DA.A9.DB.8C"></span>بیوتکنولوژی و علوم پزشکی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: بیوتکنولوژی و علوم پزشکی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Insulincrystals.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Insulincrystals.jpg/250px-Insulincrystals.jpg" decoding="async" width="250" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Insulincrystals.jpg/375px-Insulincrystals.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Insulincrystals.jpg/500px-Insulincrystals.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="717" /></a><figcaption>کریستال‌های انسولین</figcaption></figure> <p>کاربرد بیوتکنولوژی در زمینهٔ علوم پزشکی و دارویی، موضوعات بسیار گسترده‌ای مانند ابداع روش‌های کاملاً جدید برای «<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%AE%DB%8C%D8%B5_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تشخیص مولکولی">تشخیص مولکولی</a> مکانیسم‌های بیماری‌زایی و گشایش سرفصل جدیدی به نام پزشکی مولکولی»، «امکان تشخیص پیش از تولد بیماری‌ها و پس از آن»، «ژن‌درمانی و کنار گذاشتن (نسبی) برخورد معلولی با بیمار و بیماری»، «تولید داروها و واکسن‌های نوترکیب و جدید»، «ساخت کیت‌های تشخیصی»، «ایجاد میکروارگانیسم‌های دست‌کاری شده برای کاربردهای خاص»، «تولید پادتن‌های تک دودمانی (منوکلونال)» و غیره را در بر می‌گیرد. امروزه برای تشخیص‌های دقیق، پیشگیری، درمان اساسی بیماری‌ها و در واقع سلامت و بهداشت جوامع ظاهراً راه دیگری جز پزشکی مولکولی به‌نظر نمی‌رسد. </p><p><b>ژن درمانی (Gene Therapy)</b> بسیاری از صاحب‌نظران از سدهٔ حاضر به‌عنوان سدهٔ مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی یاد می‌کنند. به اعتقاد بسیاری از دانشمندان، تولد ژن‌درمانی در اوایل دهه ۱۹۹۰، یک رخداد بزرگ و انقلابی بود که چشم‌انداز جدیدی را در عرصه پزشکی مولکولی ایجاد کرد؛ زیرا برای نخستین بار در تاریخ علوم زیستی، کاربرد روش‌ها و فنون بسیار حساس و جدید جهت انتقال ژن‌های سالم به درون سلول‌های بدن و تصحیح و درمان ژن‌های جهش‌یافته و معیوب، پنجره‌ای نو به سوی مبارزه جدی، اساسی و علّی (نه معلولی و در سطح فراورده‌های ژنی) با بسیاری از بیماری‌ها گشوده‌است.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ژن‌درمانی، در واقع انتقال مواد ژنتیکی به درون سلول‌های یک موجود برای مقاصد درمانی می‌باشد که به روش‌های متفاوت و متنوع (فیزیکی، شیمیایی و زیستی) صورت می‌گیرد.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>کشف بسیاری از ژن‌های بیماری‌زای مهم در آینده نزدیک، کاربرد روش‌های متنوع و بی‌سابقه غربال‌سازی ژنتیکی و پیشگویی‌های بسیار دقیق پیرامون تعیین سرنوشت جنین از نظر بیماری‌های ژنتیک پیش و پس از تولد، از دیگر قابلیت‌های مهندسی ژنتیک و ژن‌درمانی است. پژوهشگران با انجام تحقیقات گسترده بر بسیاری از محدودیت‌های موجود در زمینه ژن‌درمانی فائق آمده‌اند. همچنین در زمینه هدف‌گیری بسیار اختصاصی سلول و انتقال ژن یا DNA برهنه به درون آن- به عنوان دارو- پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شده‌است. </p><p>علی رغم اینکه در حال حاضر ژن‌درمانی، روشی پرهزینه بوده و به فنون پیشرفته و تخصصی نیاز دارد، اما به‌زودی از این روش در مورد طیف بسیار وسیعی از بیماری‌ها استفاده خواهد شد. همچنین شواهد فزآینده و امیدبخشی وجود دارد که استفاده از روش‌های پزشکی مولکولی، در آینده‌ای نه چندان دور و در مقایسه با وضع کنونی، صدها بار هزینه‌های درمانی را نیز کاهش خواهد داد. </p><p><b><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_(IHGP)&action=edit&redlink=1" class="new" title="طرح بین‌المللی ژنوم انسان (IHGP) (صفحه وجود ندارد)">طرح بین‌المللی ژنوم انسان</a></b> پروژه بین‌المللی ژنوم انسان، یکی از مهم‌ترین و عظیم‌ترین طرح‌های تحقیقاتی زیست‌شناسی عصر حاضر است که با رمزگشایی از <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="ژنوم انسان">ژنوم انسان</a>، گره‌های بی‌شماری را گشوده و قله‌های متعددی را فتح کرده‌است. این طرح که انجام آن، مولود پیشرفت‌ها و اطلاعات جدید محققان در عرصه مهندسی ژنتیک است، در آینده‌ای نزدیک، تحولات عمیق و غیره منتظره‌ای را در علوم پزشکی به‌وجود خواهد آورد. طرح بین‌المللی ژنوم انسان را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ علوم زیستی به‌ویژه مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی به حساب آورد.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="شناسایی_مکانیسم‌های_مولکولی_پیدایش_سرطان"><span id=".D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D9.85.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B3.D9.85.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.88.D9.84.DA.A9.D9.88.D9.84.DB.8C_.D9.BE.DB.8C.D8.AF.D8.A7.DB.8C.D8.B4_.D8.B3.D8.B1.D8.B7.D8.A7.D9.86"></span>شناسایی مکانیسم‌های مولکولی پیدایش سرطان</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: شناسایی مکانیسم‌های مولکولی پیدایش سرطان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>امروزه از رهگذر به‌کارگیری مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی، این پرسش که سرطان چگونه ایجاد می‌شود؟، دیگر جزء اسرار ناشناخته علمی به حساب نمی‌آید. در خلال دو دهه اخیر، پژوهشگران با استفاده از روش‌های مولکولی و نتایج حاصل از مطالعاتی مانند طرح رمزگشایی از ژنوم انسان، به پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای در شناسایی علل و مراحل مولکولی پیدایش سرطان دست یافته‌اند که در آینده نزدیک، به روش‌های انقلابی در مسیر درمان آن منجر خواهد شد. با آنکه هنوز هیچ‌کس قادر نیست زمان دقیق غلبه کامل بر سرطان را پیش‌گویی کند، اما چشم‌انداز آن بسیار نویدبخش است. </p><p>در این راستا، تلاش‌های گسترده‌ای برای درمان سرطان با استفاده از روش‌های ژن‌درمانی (مانند انتقال ژن‌های بازدارنده سرطان به درون سلول‌ها) به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. مهار ژن‌هایی که بیشتر از اندازه طبیعی تکثیر یا بیان شده‌اند (مانند آنکوژن‌های فعال‌شده) و جایگزینی یک ژن ناقص یا حذف‌شده از جمله راهبردهای این روش درمانی به حساب می‌آیند. </p><p>اخیراً پژوهشگران آمریکایی نوعی ویروس «هوشمند» را طراحی کرده‌اند که بتواند در درون سلول‌های سرطانی، تکثیر شده و تمام سلول‌های بدخیم را در بدن از بین ببرد، اما به سلول‌های سالم آسیبی نرساند. نتایج به دست آمده از این شیوه جدید، روی موش‌های الگو موفقیت‌آمیز بوده و توانسته‌است حدود ۶۰ درصد از سلول‌های سرطانی را نابود سازد. </p><p>شماری از شرکت‌های دارویی جهان نیز با تکیه بر فرایندها و قابلیت‌های بیوتکنولوژی مولکولی، بر روی طراحی داروها و عوامل درمانی مناسب جهت توقف ماشین تکثیر بی‌رویه سلولی (سرطان) فعالیت می‌کنند. </p><p>بی‌شک انجام این پژوهش‌ها، که در آینده‌ای نزدیک به نتایج مفیدی برای درمان شماری از سرطان‌های انسانی منجر خواهد شد، بدون بکارگیری اصول و فنون مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی میسر نمی‌بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="شبیه‌سازی_(Cloning)"><span id=".D8.B4.D8.A8.DB.8C.D9.87.E2.80.8C.D8.B3.D8.A7.D8.B2.DB.8C_.28Cloning.29"></span><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="شبیه‌سازی">شبیه‌سازی</a> (Cloning)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: شبیه‌سازی (Cloning)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از دیگر موضوعات بسیار مهم روز در زمینه مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی، که ارتباط تنگاتنگی با علوم پزشکی و<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="علوم دامی">علوم دامی</a> داشته و در آینده منشأ تحولات بزرگی در این زمینه خواهد بود، بحث کلون‌سازی (همانندسازی یا شبیه‌سازی) یا تکثیر غیرجنسی سلول‌ها است؛ که طی آن با همانندسازی از روی سلول بالغ یک موجود زنده، نسخه‌ای مشابه موجود اولیه ساخته می‌شود.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>نخستین موفقیت انسان در همانند‌سازی یک <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پستانداران">پستاندار</a> بالغ (گوسفند دالی) در سال ۱۹۹۷ توسط <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" class="mw-redirect" title="یان ویلموت">یان ویلموت</a> انگلیسی و همکاران وی در مؤسسه راسلین (ادینبر، اسکاتلند) با انتقال هسته یک سلول سوماتیک (غیرجنسی) به درون <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%85" title="سیتوپلاسم">سیتوپلاسم</a> یک اووسیت (سلول جنسی ماده) که هسته‌اش خارج شده بود، به دست آمد. </p><p>به‌طور کلی، محققان علم ژنتیک و بیوتکنولوژیست‌های مولکولی اعتقاد دارند که تلاش‌های آن‌ها در این زمینه، می‌تواند به کاربردهای بسیار ارزشمندی در زمینه‌های پزشکی، کشاورزی و مانند آن‌ها منجر شود. </p><p>همچنین بحث‌های بسیار جدی در مورد سوء استفاده‌های احتمالی از فناوری شبیه‌سازی و عواقب زیستی و اخلاقی آن در دنیا وجود دارد، خوشبختانه اعتقاد اکثریت قابل توجهی از صاحب‌نظران امر که با درک مسئولیت خطیر انسانی خود، به پژوهش‌های متنوع و گسترده مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی در عرصه پزشکی مولکولی مشغولند، این است که تحقیقات مذکور باید تنها برای مقاصد پیشگیری، تشخیص و درمان اساسی بیماری‌ها به کار رفته شود، جنبش <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رائلیان">رائلیان</a> نقش بسزایی در همراه‌سازی افکار عمومی در این زمینه داشته‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="آزمایش_ویلموت"><span id=".D8.A2.D8.B2.D9.85.D8.A7.DB.8C.D8.B4_.D9.88.DB.8C.D9.84.D9.85.D9.88.D8.AA"></span>آزمایش ویلموت</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: آزمایش ویلموت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۱۹۹۷ محققی به نام یان ویلموت با ارائه اخباری مبنی بر کلون کردن موفق یک گوسفند به نام <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_(%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF)" title="دالی (گوسفند)">دالی</a>، توجه جهانیان را به خود جلب کرد. محققان تا قبل از به وجود آمدن دالی، تصور می‌کردند که نمی‌توان از سلول‌های تمایز یافته، برای تولید یک موجود کامل استفاده کرد. اما ویلموت با آزمایش خود این نظریه را رد کرد. دالی، گوسفند ماده‌ای بود که از سلول‌های پستانی منجمد یک گوسفند که سال‌ها پیش مرده بود، بدست آمد. در به وجود آوردن دالی دانشمندان با جداسازی ۲۲۷ سلول از سلول‌های پستان گوسفند بالغ منجمد شده و انتقال آن به ۲۲۷ تخمک غیر بارور که هسته آن‌ها خارج شده بود توانستند سلول‌های جنینی به وجود آورند و آن‌ها را به مدت ۶ روز در آزمایشگاه کشت دادند. دانشمندان سپس ۲۹ سلول جنینی را کشت داده و به ۲۹ میش جانشین به عنوان مادر دوم وارد کرده و در رحم قرار دادند. در نهایت فقط یکی از آن‌ها تولید گوسفند زنده به نام دالی کرد. دوره باروری گوسفندان ۵ ماه و نیم است. دالی پس از ۵ ماه و نیم متولد شد. در حقیقت دالی دوقلوی یکسان همان گوسفندی بود که مدت‌ها پیش مرده بود. نژاد گوسفند دالی از نژاد فین دورست بود و نام آن از خواننده معروف <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86" title="دالی پارتن">دالی پارتن</a> گرفته شده بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کاربرد_در_صنعت"><span id=".DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF_.D8.AF.D8.B1_.D8.B5.D9.86.D8.B9.D8.AA"></span>کاربرد در صنعت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: کاربرد در صنعت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال‌های اخیر، ژنتیک مولکولی در صنایع گوناگون جایگاه منحصر به فردی پیدا کرده‌است. امروزه در برخی از معادن دنیا، استخراج و بازیافت کانی‌های پرارزشی مانند طلا، نقره، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس">مس</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="اورانیوم">اورانیوم</a> به کمک میکرو ارگانیسم‌ها و با روش‌های زیستی (Bioleaching) صورت می‌گیرد. تولید صنعتی بسیاری از اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک، اسید استیک و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="اسید لاکتیک">اسید لاکتیک</a> و همچنین تولید روغن‌هایی با ترکیبات <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%86%D8%B1%D8%A8" title="اسید چرب">اسیدهای چرب</a> ویژه که دارای ارزش بالایی در صنایع غذایی و مواد پاک‌کننده هستند، از دیگر زمینه‌های حضور فعال ژنتیک در صنعت است. </p><p>علاوه بر این، به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، یکی از عرصه‌های بسیار حیاتی ژنتیک، در «صنایع آنزیمی» است؛ چراکه به جرأت می‌توان ادعا کرد بدون استفاده از فرایندهای ژنتیکی و طراحی سویه‌های میکروبی مهندسی ژنتیک شده، پیشرفت‌های بزرگ بشر در زمینه <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87" title="تولید انبوه">تولید انبوه</a> آنزیم‌ها و بیوکاتالیست‌های بسیار با ارزش و متنوع که به‌عنوان مواد مادر در صنایع گوناگون غذایی، شیمیایی، سلولزی، نفت، تولید شوینده‌ها و غیره به کار می‌روند، تقریباً غیرممکن و دور از دسترس بود. </p><p>تولید پلاستیک‌های قابل تجزیه (Green Plastics)، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر با استفاده از بیومس (Biomass)، طراحی و تولید ساختارهای نانومتری (Nanostructures) جدید مثل بیو ترانزیستورها، بیو چیپ‌ها و پلیمرهای پروتئینی با استفاده از روش‌های مهندسی پروتئین، بکارگیری روش‌های ژنتیک در افزایش بازیافت و سولفورزدایی <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%85" title="نفت خام">نفت خام</a> و پاکسازی آلودگی‌های زیست‌محیطی به کمک فرایندهای زیستی، از دیگر عرصه‌های نوین و با ارزش ژنتیک در صنعت و محیط زیست به‌شمار می‌روند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کاربرد_در_کشاورزی"><span id=".DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF_.D8.AF.D8.B1_.DA.A9.D8.B4.D8.A7.D9.88.D8.B1.D8.B2.DB.8C"></span>کاربرد در کشاورزی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: کاربرد در کشاورزی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>رشد فزآینده جمعیت جهان و افزایش تقاضا برای مواد غذایی در دهه‌های اخیر موجب شده تا در زمینة علوم کشاورزی و مواد غذایی شاهد یک گذر جدی و اجتناب‌ناپذیر از کشاورزی سنتی به کشاورزی پیشرفته و بکارگیری روش‌های نوین ژنتیک در تولید محصولات زراعی و دامی باشیم. همانگونه که می‌دانیم، گیاهان، اصلی‌ترین و مهم‌ترین منابع تجدیدشونده جهان هستند که علاوه بر تأمین غذای آدمی و حیوانات، نیازهای غیرتغذیه‌ای، شیمیایی و صنعتی مانند <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2" title="فتوسنتز">فتوسنتز</a> هم توسط آن‌ها مرتفع می‌گردد. به همین دلیل، کاربرد روش‌های مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی برای افزایش کمی و کیفی محصولات از یک سو و کاهش هزینه‌ها و زمان تولید از سوی دیگر، استفاده از این روش‌ها در شاخه‌های گوناگون کشاورزی را بسیار ارزشمند کرده‌است. </p><p>به عنوان مثال مهندسان ژنتیک با بهره‌گیری از مهندسی ژنتیک، سویه‌ای از برنج را تولید کرده‌اند که دارای مقادیر بالا آهن و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="بتاکاروتن">بتاکاروتن</a> (در بدن به <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A2" title="ویتامین آ">ویتامین A</a> تبدیل می‌شود) می‌باشد. این دستاورد در بخش‌هایی از قاره آسیا اهمیت خاصی دارد، زیرا بسیاری از مردم آن از کمبود آهن رنج می‌برند. همچنین مهندسان ژنتیک با وارد کردن یک ژن درون محصولات گیاهی، گیاهانی تولید کرده‌اند که نسبت به حشرات مقاوم هستد.دیگر نیازی به حشره کش‌ها که آلوده‌کننده محیط زیست هستند ندارند. از مثال‌های دیگر، تولید گیاهانی مقاوم به شرایط اقلیمی مختلف، تولید گیاهانی مقاوم به خشکی و همچنین نیز می‌توان به تنظیم سرعت رسیدن میوه‌ها اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="تولید_گیاهان_تراریخته"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.84.DB.8C.D8.AF_.DA.AF.DB.8C.D8.A7.D9.87.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.D8.AA.D9.87"></span>تولید گیاهان تراریخته</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: تولید گیاهان تراریخته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به‌کارگیری روش‌ها و فنون مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی به‌طور جدی از سال ۱۹۸۳ آغاز و روندی به شدت رو به رشد را به ویژه در قلمرو اصلاح گیاهان زراعی استراتژیک، طی کرد. پیشرفت در این حوزه، فوق‌العاده چشمگیر است. به‌طوری‌که در مدتی کمتر از هشت سال، سطح زیر کشت گیاهان دست ورزی شده ژنتیکی (Transgenic)، وسعتی بالغ بر ۶۰ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی جهان را به خود اختصاص داد. به این ترتیب، مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی به منظور تأمین امنیت غذایی جمعیت رو به رشد جهان وارد عمل شده و مواد غذایی حاصل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="دستکاری ژنتیکی">دستکاری ژنتیکی</a> (GMOs) به تدریج وارد بازار شد. </p><p>در سال ۱۹۸۶ نخستین آزمایش‌های مزرعه‌ای، با تنباکوی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="تراریخته">تراریخته</a>، در آمریکا و فرانسه صورت گرفت. چین نخستین کشوری بود که در سال ۱۹۹۰، تولید گیاهان تراریخته (تنباکو) را به شکل تجاری آغاز کرد. آمریکا، دومین کشوری بود که در سال ۱۹۹۴، گیاه تراریخته گوجه‌فرنگی را به شکل تجارتی تولید نمود. پس از آن، در فاصله سال‌های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۶، ۳۵ گیاه تراریخته تولید شد که حدود ۸۰ درصد آن‌ها مربوط به دو کشور آمریکا و کانادا بودند. تا سال ۱۹۹۹، بین ۲۵ تا ۴۵ درصد تولید برخی از محصولات اصلی زراعی (ذرت، سویا و غیره) در آمریکا، با استفاده از گیاهان تراریخته صورت می‌گرفت. در حال حاضر، حداقل ۲۵ درصد از سطح زیر کشت ذرت تراریخته و ۴۰ درصد از سطح زیرکشت سویای تراریخته جهان در امریکاست. </p><p>وارد کردن ژن‌های فراوان (مربوط به صفات مختلف) به ده‌ها گونه گیاهی مانند گندم، جو، گوجه‌فرنگی، ذرت، سیب زمینی، سویا، پنبه، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A8%D9%87" title="مارچوبه">مارچوبه</a>، تنباکو و چغندرقند جهت اصلاح یا بهبود فراورده‌های کشاورزی، امکان تغییر ژنتیکی در راه‌های بیوسنتزی گیاهان برای تولید انبوه موادی مانند روغن‌های خوراکی، موم‌ها، چربی‌ها و نشاسته‌ها که در شرایط عادی به میزان بسیار جزئی تولید می‌شوند و کنترل آفات زیستی، تنها نمونه‌های کوچکی از کاربردهای گسترده گیاهان ترانس ژنی (تراریخته) را شامل می‌شوند. اطلاعات بیشتر در این زمینه در جدول شماره ۴ ارائه شده‌است. </p><p>احیای مراتع و جنگل‌ها و حفظ تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری در مناطق کویری و بیابانی از دیگر عرصه‌های کشاورزی است که با کمک ژنتیک مولکولی روند سریع‌تری یافته‌است. برای مثال، ژنتیک‌دانان با شناسایی، تکثیر و پرورش گونه‌های واجد ژن‌های مقاومت به نمک، گیاهان مقاومی مانند کاکتوس‌ها، کاج و سرو اصلاح شده‌ای را تولید کرده‌اند که قابلیت رشد و تکثیر در مناطق سخت بیابانی را پیدا کرده‌اند. همچنین به کمک روش‌های ژنتیک، از جلبک‌ها و گل‌ولای موجود در دریاها، ترکیبات و کودهای زیستی سودمندی را برای حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی تولید می‌کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کاربرد_در_علوم_دامی_و_جانوری"><span id=".DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF_.D8.AF.D8.B1_.D8.B9.D9.84.D9.88.D9.85_.D8.AF.D8.A7.D9.85.DB.8C_.D9.88_.D8.AC.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>کاربرد در علوم دامی و جانوری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: کاربرد در علوم دامی و جانوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تولید جانوران دست ورزی شده (ترانس ژنیک) یا تراریخته، نیز از دیگر دستاوردهای بسیار مهم بیوتکنولوژی و ژنتیک جدید در عرصه علوم زیستی است که اهداف ارزشمندی را دنبال می‌کند. </p><p>جانور ترانس‌ژنتیک، علاوه بر ماده ژنتیکی خود، واجد مقداری ماده ژنتیکی اضافی با منشأ خارجی می‌گردد. اگر ژن خارجی، به سلول‌های جنسی جانور ترانس ژنتیک وارد شود، می‌تواند به نسل‌های بعدی نیز منتقل شود. امروزه روش‌های متعددی برای ایجاد جانوران ترانس ژنایک ژنیک ابداع شده‌است. </p><p>به عنوان مثال امروزه برای تولید پروتئین‌های پیچیده انسانی که در باکتری‌ها قابل ساخته شدن نیستند، می‌توان از گاوها استفاده کرد. به این صورت که ژن به سلول‌های آن‌ها وارد می‌شود و پروتیین‌های تولید شده، به شیر وارد شده و می‌توان آن‌ها را از شیر استخراج کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%98%D9%86" class="mw-redirect" title="ترانس ژن">ترانس ژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="بیوتکنولوژی">بیوتکنولوژی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFSuzaLeeHannemanHain2021" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Suza, Walter; Lee, Donald; Hanneman, Marjorie; Hain, Patricia (2021-10-15). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iastate.pressbooks.pub/genagbiotech/chapter/genetic-engineering/">"Genetic Engineering"</a> (به انگلیسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Genetic+Engineering&rft.date=2021-10-15&rft.aulast=Suza&rft.aufirst=Walter&rft.au=Lee%2C+Donald&rft.au=Hanneman%2C+Marjorie&rft.au=Hain%2C+Patricia&rft_id=https%3A%2F%2Fiastate.pressbooks.pub%2Fgenagbiotech%2Fchapter%2Fgenetic-engineering%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.genome.gov/genetics-glossary/Genetic-Engineering">"Genetic Engineering"</a>. <i>Genome.gov</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-12</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Genome.gov&rft.atitle=Genetic+Engineering&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.genome.gov%2Fgenetics-glossary%2FGenetic-Engineering&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.genome.gov/genetics-glossary/Genetic-Engineering">"Genetic Engineering"</a>. <i>Genome.gov</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-12</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Genome.gov&rft.atitle=Genetic+Engineering&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.genome.gov%2Fgenetics-glossary%2FGenetic-Engineering&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Recombinant DNA</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">E.Coli</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/?sl=en&tl=fa&text=The%20genetic%20engineering%20process">«‏‫ترجمه Google‬»</a>. <i>translate.google.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۶-۱۷</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=translate.google.com&rft.atitle=%E2%80%8F%E2%80%AB%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+Google%E2%80%AC&rft_id=https%3A%2F%2Ftranslate.google.com%2F%3Fsl%3Den%26tl%3Dfa%26text%3DThe%2520genetic%2520engineering%2520process&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bio.libretexts.org/Bookshelves/Microbiology/Book%3A_Microbiology_(Boundless)/7%3A_Microbial_Genetics/7.24%3A_Transgenic_Organisms/7.24A%3A_Genetically_Engineered_Vaccines">"7.24A: Genetically Engineered Vaccines"</a>. <i>Biology LibreTexts</i> (به انگلیسی). 2017-06-06<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-16</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Biology+LibreTexts&rft.atitle=7.24A%3A+Genetically+Engineered+Vaccines&rft.date=2017-06-06&rft_id=https%3A%2F%2Fbio.libretexts.org%2FBookshelves%2FMicrobiology%2FBook%253A_Microbiology_%28Boundless%29%2F7%253A_Microbial_Genetics%2F7.24%253A_Transgenic_Organisms%2F7.24A%253A_Genetically_Engineered_Vaccines&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://unctad.org/system/files/official-document/iteipc20042_en.pdf">«The Biotechnology Promise»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Biotechnology+Promise&rft_id=https%3A%2F%2Functad.org%2Fsystem%2Ffiles%2Fofficial-document%2Fiteipc20042_en.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">کاراکتر line feed character در <code class="cs1-code">|عنوان=</code> در موقعیت 18 (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#invisible_char" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mckinsey.de/~/media/mckinsey/locations/europe%20and%20middle%20east/deutschland/news/presse/2020/2020-05-14%20mgi%20bio%20revolution/mgi-bio-revolution-report-may-2020_neu.pdf">«The Bio Revolution»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Bio+Revolution&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mckinsey.de%2F~%2Fmedia%2Fmckinsey%2Flocations%2Feurope%2520and%2520middle%2520east%2Fdeutschland%2Fnews%2Fpresse%2F2020%2F2020-05-14%2520mgi%2520bio%2520revolution%2Fmgi-bio-revolution-report-may-2020_neu.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3525971/#:~:text=Pharmaceutical%20biotechnology%20is%20a%20relatively,nucleic%20acid%20products%20and%20vaccines.">«Pharmaceutical biotechnology - concepts and applications»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pharmaceutical+biotechnology+-+concepts+and+applications&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3525971%2F%23%3A~%3Atext%3DPharmaceutical%2520biotechnology%2520is%2520a%2520relatively%2Cnucleic%2520acid%2520products%2520and%2520vaccines.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8490009/">«The International Human Genome Project»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+International+Human+Genome+Project&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC8490009%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.genome.gov/human-genome-project">"The Human Genome Project"</a>. <i>Genome.gov</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-20</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Genome.gov&rft.atitle=The+Human+Genome+Project&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.genome.gov%2Fhuman-genome-project&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.genome.gov/about-genomics/fact-sheets/Cloning-Fact-Sheet">"Cloning Fact Sheet"</a>. <i>Genome.gov</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-06-20</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Genome.gov&rft.atitle=Cloning+Fact+Sheet&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.genome.gov%2Fabout-genomics%2Ffact-sheets%2FCloning-Fact-Sheet&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <ul><li>Encyclopedia of Science and Religion</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190715191003/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C+%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&SSOReturnPage=Check&Rand=0">دانشنامهٔ رشد</a></li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا، خسروی نیا، سامیه و مجیدفر، فرهت (ترجمه همراه با اضافات)، فرهنگ مهندسی ژنتیک (نویسنده اصلی: اولیور، استفن و وارد، جان، ام)، انتشارات مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی، چاپ اول، پاییز ۱۳۷۳.</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا، خسروی نیا، سامیه، سامانی، امیرعباس، مجیدفر، فرزان (ترجمه)، آموزش بیوتکنولوژی در مدارس (انتشارات یونسکو، سند شماره ۳۹)، انتشارات مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی، چاپ اول، پاییز ۱۳۷۳.</li> <li>طباطبایی، مجتبی، نوری دلوئی، محمدرضا، و تقی بیگلو، چنگیز (ترجمه)، بیوتکنولوژی مولکولی (نویسنده اصلی: پرایمز. اس. بی)، انتشارات مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی، چاپ اول، زمستان ۱۳۷۲،</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا و نوروزی، آذین، جایگزینی ژن نشانه‌گیری شده، قسمت اول، مجله رازی، شرکت پخش رازی، سال ششم، شماره ۹، مهرماه ۱۳۷۴، صفحات ۳۸–۲۶.</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا، فخر طباطبایی، سید محمد و رضوی دلیکانی، محمدرضا، مروری نقادانه بر واقعه مهم زیست‌شناسی مولکولی عصر حاضر: DNAی نوترکیب، مجله رشد تخصصی آموزش زیست‌شناسی، وزارت آموزش و پرورش، سال نهم، شماره مسلسل ۳۷، بهار ۱۳۷۵، صفحات ۸–۴.</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا و نوروزی، آذین، واردسازی مولکول DNA به درون سلول، گزیده‌ای از تازه‌های پزشکی، سال دوم، شماره ۲، دیماه ۱۳۷۵، صفحات ۱۳۷–۱۳۱.</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا و فریور، شیرین، ژنتیک مولکولی و ژن درمانی در مبتلایان به کره هانتیگتون، مجله رازی، شرکت پخش رازی، سال نهم، شماره ۳، فروردین ۱۳۷۷، صفحات ۵۳–۴۴</li> <li>-نوری دلوئی، محمدرضا و فریور، شیرین، ژنتیک مولکولی و ژن درمانی در مبتلایان به دیستروفی ماهیچه‌ای دوشن، مجله رازی، شرکت پخش رازی، سال ۹، شماره ۴، اردیبهشت ۱۳۷۷، صفحات۳۰–۸.</li> <li>- نوری دلوئی، محمدرضا و حسینی، مونا، ژنتیک مولکولی، ژن درمانی و چشم‌اندازهای آن در بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال، مجله طب و تزکیه، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، شماره ۳۰، پاییز ۱۳۷۷، صفحات ۸۰–۵۷ (مقاله بازآموزی).</li> <li>نوری دلوئی، محمدرضا، مهندسی ژنتیک، بیوتکنولوژی و جهان اسلام، امید، اولین نشریه علوم پایه پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد، شماره ۶ و ۷، پاییز و زمستان ۱۳۷۷، صفحات ۳۸–۳۱.</li> <li>- نوری دلوئی، محمدرضا و حسینی، مونا، ژنتیک مولکولی، ژن درمانی و چشم‌اندازهای آن در بیماران مبتلا به ملانومای بدخیم، قسمت اول، مجله طب و تزکیه، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، شماره ۳۳، تابستان ۱۳۷۸، صفحات ۷۱–۶۳.</li> <li>- نوری دلوئی، محمدرضا و حسینی، مونا، ژنتیک مولکولی، ژن درمانی و چشم‌اندازهای آن در بیماران مبتلا به ملانومای بدخیم، قسمت دوم، مجله طب و تزکیه، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، شماره ۳۴، پاییز ۱۳۷۸، صفحات ۷۱–۶۰.</li> <li>- نوری دلوئی، محمدرضا و نیک‌پور، برزو، ژن درمانی در سرطان و پیشرفت‌های آن، مجله رازی، شرکت پخش رازی، سال دهم، شماره ۵، خرداد ۱۳۷۸، صفحات ۲۸–۹.</li> <li>- نوری دلویی، محمدرضا و محمودی، ماندانا، ژنتیک مولکولی و ژن درمانی در مبتلایان به هموفیلی، مجله رازی، شرکت پخش رازی، سال یازدهم، شماره ۳، فروردین ۱۳۷۹، صفحات ۱۰۰–۹۸ و ۲۱–۶.</li> <li>- کتاب زیست‌شناسی پیش دانشگاهی درس دوم</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پیوندها"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF.D9.87.D8.A7"></span>پیوندها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: پیوندها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biotechnews.ir/">سرویس خبری بیوتکنولوژی ایران</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mgr.ir/">مرکز تحقیقات ژنتیک پزشکی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121021052921/http://www.biotech-source.ir/">مرجع زیست فناوری ایران</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://irbic.ir">[۱]</a> مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران</li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20131006103729/http://genetichouse.com/fa/">[۲]</a> خانه ژنتیک ایران</li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="رشته‌های_مهندسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="الگو:رشته‌های مهندسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:رشته‌های مهندسی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:رشته‌های مهندسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="رشته‌های_مهندسی" style="font-size:114%;margin:0 4em">رشته‌های <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="مهندسی">مهندسی</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="تاریخ مهندسی">تاریخچه</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Outline_of_engineering" class="extiw" title="en:Outline of engineering">دید کلی</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_engineering_branches" class="extiw" title="en:List of engineering branches">فهرست رشته های مهندسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تخصص‌ها<br />و<br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مطالعات میان‌رشته‌ای">میان‌رشته‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهندسی عمران">مهندسی عمران</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86" title="مهندسی ساختمان">مهندسی ساختمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA" title="مهندسی ساخت">مهندسی ساخت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="مهندسی محیط زیست">مهندسی محیط زیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%D8%B2%D9%87" title="مهندسی زمین‌لرزه">مهندسی زمین‌لرزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D8%A6%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی ژئوتکنیک">مهندسی ژئوتکنیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی هیدرولیک">مهندسی هیدرولیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86" title="مهندسی معدن">مهندسی معدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%87" title="مهندسی سازه">مهندسی سازه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="مهندسی ترابری">مهندسی ترابری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی مکانیک">مهندسی مکانیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مهندسی صوت‌شناسی">مهندسی صوت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7" title="مهندسی هوافضا">مهندسی هوافضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="مهندسی خودرو">مهندسی خودرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="مهندسی دریا">مهندسی دریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86" title="مهندسی راه‌آهن">مهندسی راه‌آهن</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Thermal_engineering" class="extiw" title="en:Thermal engineering">Thermal</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%82" title="مهندسی برق">مهندسی برق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مهندسی کامپیوتر">مهندسی کامپیوتر</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="سیاهه مهندسی رایانه">فهرست رشته</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84" title="مهندسی کنترل">مهندسی کنترل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="الکترومکانیک">الکترومکانیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی الکترونیک">مهندسی الکترونیک</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Microwave_engineering" class="extiw" title="en:Microwave engineering">ریزموجها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA" title="مهندسی قدرت">مهندسی قدرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="مهندسی فرکانس رادیویی">مهندسی فرکانس رادیویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="مهندسی مخابرات">مهندسی مخابرات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="مهندسی شیمی">مهندسی شیمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مهندسی زیست‌شیمیایی">مهندسی زیست‌شیمیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="مهندسی زیستی">مهندسی زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="مهندسی مولکولی">مهندسی مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D9%81%D8%AA" title="مهندسی نفت">مهندسی نفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="مهندسی فرایند">مهندسی فرایند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مهندسی واکنش‌های شیمیایی">مهندسی واکنش‌های شیمیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ترمودینامیک شیمیایی">ترمودینامیک شیمیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84" title="پدیده‌های انتقال">پدیده‌های انتقال</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="میان‌رشته">میان‌رشته</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%D8%A7" title="مهندسی صدا">مهندسی صدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="مهندسی پزشکی">مهندسی پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی سرامیک">مهندسی سرامیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="ریاضیات مهندسی">ریاضیات مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="مکانیک کاربردی">مکانیک کاربردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="فیزیک مهندسی">فیزیک مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="فیزیک مهندسی">فیزیک مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مهندسی ماشین‌های صنایع غذایی">مهندسی ماشین‌های صنایع غذایی</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Fire_protection_engineering" class="extiw" title="en:Fire protection engineering">مهندسی آتش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9" title="مهندسی صنایع">مهندسی صنایع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_(%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87)" title="مهندسی اطلاعات (رشته)">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="علم مواد">علم مواد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="مهندسی مکاترونیک">مهندسی مکاترونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="متالورژی">متالورژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مهندسی نظامی">مهندسی نظامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88" class="mw-redirect" title="فناوری نانو">فناوری نانو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مهندسی هسته‌ای">مهندسی هسته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%88_%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%B1" title="مهندسی اپتیک و لیزر">مهندسی اپتیک و لیزر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="فوتونیک">فوتونیک</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Privacy_engineering" class="extiw" title="en:Privacy engineering">حریم خصوصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="رباتیک">رباتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7" title="مهندسی بهداشت محیط">مهندسی بهداشت محیط</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="مهندسی امنیت">مهندسی امنیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="مهندسی نرم‌افزار">مهندسی نرم‌افزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="مهندسی سامانه‌ها">مهندسی سامانه‌ها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="آموزش مهندسی">آموزش_مهندسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bachelor_of_Engineering" class="extiw" title="en:Bachelor of Engineering">کارشناسی مهندسی</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Master_of_Engineering" class="extiw" title="en:Master of Engineering">ارشد مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="دکترای مهندسی">دکترای مهندسی</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Engineer%27s_degree" class="extiw" title="en:Engineer's degree">درجه مهندسی</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Engineering_studies" class="extiw" title="en:Engineering studies">مطالعات مهندسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA" title="فهرست اصطلاحات">فهرست اصطلاحات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>مهندسی <ul><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_engineering:_A%E2%80%93L" class="extiw" title="en:Glossary of engineering: A–L">A–L</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_engineering:_M-Z" class="extiw" title="en:Glossary of engineering: M-Z">M-Z</a></li></ul></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_aerospace_engineering" class="extiw" title="en:Glossary of aerospace engineering">مهندسی هوافضا</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_civil_engineering" class="extiw" title="en:Glossary of civil engineering">مهندسی عمران</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_electrical_and_electronics_engineering" class="extiw" title="en:Glossary of electrical and electronics engineering">مهندسی برق و الکترونیک</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_mechanical_engineering" class="extiw" title="en:Glossary of mechanical engineering">مهندسی مکانیک</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_structural_engineering" class="extiw" title="en:Glossary of structural engineering">مهندسی سازه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="رده:مهندسی">رده:مهندسی</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/commons:Engineering" class="extiw" title="en:commons:Engineering">کامانز</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Engineering" class="extiw" title="en:Wikipedia:WikiProject Engineering">ویکی‌پروژه</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:مهندسی">درگاه:مهندسی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ژنتیک" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="الگو:ژنتیک"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ژنتیک (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ژنتیک"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ژنتیک" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ژنتیک">ژنتیک</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدمه‌ای بر ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">مقدمه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="نمای کلی ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">نمای کلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="پیشینه ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">پیشینه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="گاه‌شمار پیشینه ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">گاه‌شمار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست مقاله‌های ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">فهرست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="واژه‌نامه ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">واژه‌نامه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم کلیدی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%85" title="کروموزوم">کروموزوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دی‌ان‌ای">دی‌ان‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای">آران‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="ژنوم">ژنوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA" title="وراثت">وراثت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%AF" title="نوکلئوتید">نوکلئوتید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4" title="جهش">جهش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تنوع ژنتیکی گونه‌ها">تنوع ژنتیکی گونه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84" title="الل">الل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="آمینو اسید">آمینو اسید</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رشته‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="ژنتیک سنتی">سنتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA" title="ژنتیک حفاظت">حفاظت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سیتوژنتیک">سیتوژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ژنتیک بوم‌شناختی">بوم‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ایمونوژنتیک">ایمونوژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ژنتیک میکروبی">میکروبی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="ژنتیک مولکولی">مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="ژنتیک جمعیت">جمعیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%85%DB%8C" title="ژنتیک کمی">کمی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ژنتیک‌باستان‌شناسی">ژنتیک‌باستان‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ ژنتیک آفریقا (صفحه وجود ندارد)">آفریقا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genetic_history_of_indigenous_peoples_of_the_Americas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetic history of indigenous peoples of the Americas (صفحه وجود ندارد)">آمریکا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genetic_history_of_the_British_Isles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetic history of the British Isles (صفحه وجود ندارد)">the British Isles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ ژنتیک اروپا (صفحه وجود ندارد)">اروپا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ ژنتیک ایتالیا (صفحه وجود ندارد)">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="باستان‌ژنتیک خاور نزدیک">خاورمیانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genetics_and_archaeogenetics_of_South_Asia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetics and archaeogenetics of South Asia (صفحه وجود ندارد)">جنوب آسیا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مطالب مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ژنتیک رفتاری">ژنتیک رفتاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="اپی‌ژنتیک">اپی‌ژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="ژنتیک‌دان">ژنتیک‌دان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="مهندسی ژنوم">مهندسی ژنوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="ژنومیک">ژنومیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رمز ژنتیکی">رمز ژنتیکی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">مهندسی ژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="تنوع ژنتیکی">تنوع ژنتیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="پایش ژنتیک">پایش ژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="تبارشناسی ژنتیکی">تبارشناسی ژنتیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA" title="وراثت">وراثت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=He_Jiankui_affair&action=edit&redlink=1" class="new" title="He Jiankui affair (صفحه وجود ندارد)">He Jiankui affair</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="ژن‌شناسی پزشکی">ژن‌شناسی پزشکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Missing_heritability_problem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Missing heritability problem (صفحه وجود ندارد)">Missing heritability problem</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="فرگشت ملکولی">فرگشت ملکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ژنتیک گیاهی">ژنتیک گیاهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_genomics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population genomics (صفحه وجود ندارد)">Population genomics</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%B9%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="ژنتیک معکوس">ژنتیک معکوس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست کدهای ژنتیکی (صفحه وجود ندارد)">فهرست کدهای ژنتیکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست سازمان‌های پژوهشی ژنتیک (صفحه وجود ندارد)">فهرست سازمان‌های پژوهشی ژنتیک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="رده:ژنتیک">رده</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فناوری‌های_نوپدید" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="text-align: center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="الگو:فناوری‌های نوپدید"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فناوری‌های نوپدید (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فناوری‌های نوپدید"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فناوری‌های_نوپدید" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="فناوری‌های نوپدید">فناوری‌های نوپدید</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align: center;;width:1%">شاخه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="کشاورزی">کشاورزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="ربات کشاورزی">ربات کشاورزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cellular_agriculture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cellular agriculture (صفحه وجود ندارد)">Cellular agriculture</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87" title="سامانه اکولوژیکی بسته">سامانه‌های بوم‌شناسی بسته</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="گوشت درون‌کشتگاهی">گوشت درون‌کشتگاهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی">غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82" title="کشاورزی دقیق">کشاورزی دقیق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="کشاورزی عمودی">کشاورزی عمودی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="معماری">معماری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="معماری بوم‌شناختی">معماری بوم‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%AA_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%B9%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="پرینت سه‌بعدی در ساختمان‌سازی">پرینت سه‌بعدی در ساختمان‌سازی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Contour_crafting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contour crafting (صفحه وجود ندارد)">Contour crafting</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="شهر سرپوش‌دار">شهر سرپوش‌دار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=Biomedical_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biomedical technology (صفحه وجود ندارد)">بیوپزشکی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%85_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="رحم مصنوعی">رحم مصنوعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ampakine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ampakine (صفحه وجود ندارد)">Ampakine</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%BA%D8%B2" title="پیوند مغز">پیوند مغز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انقراض‌زدایی">انقراض‌زدایی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">مهندسی ژنتیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ژن‌درمانی">ژن‌درمانی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D8%B1" title="پیوند سر">پیوند سر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isolated_brain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isolated brain (صفحه وجود ندارد)">Isolated brain</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="تمدید حیات">تمدید حیات</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Strategies_for_Engineered_Negligible_Senescence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strategies for Engineered Negligible Senescence (صفحه وجود ندارد)">Strategies for Engineered Negligible Senescence</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="نانوپزشکی">نانوپزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%AD%D8%B3%DA%AF%D8%B1" title="نانوحسگر">نانوحسگرها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="چاپ اندام">چاپ اندام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C" title="پزشکی شخصی">پزشکی شخصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="پزشکی ترمیمی">پزشکی ترمیمی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="درمان با سلول‌های بنیادی">درمان با سلول‌های بنیادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="مهندسی بافت">مهندسی بافت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="جراحی رباتیک">جراحی رباتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="زیست‌شناسی مصنوعی">زیست‌شناسی مصنوعی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Synthetic_genomics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synthetic genomics (صفحه وجود ندارد)">Synthetic genomics</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویروس‌درمانی">ویروس‌درمانی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Oncolytic_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oncolytic virus (صفحه وجود ندارد)">Oncolytic virus</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medical_tricorder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medical tricorder (صفحه وجود ندارد)">Tricorder</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%DA%A9%D9%84_%DA%98%D9%86%D9%88%D9%85" title="توالی‌یابی کل ژنوم">توالی‌یابی کل ژنوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">نمایش‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Next_generation_of_display_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Next generation of display technology (صفحه وجود ندارد)">نسل بعد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Field-emission_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Field-emission display (صفحه وجود ندارد)">FED</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ferroelectric_liquid_crystal_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferroelectric liquid crystal display (صفحه وجود ندارد)">FLCD</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Interferometric_modulator_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interferometric modulator display (صفحه وجود ندارد)">iMoD</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laser_video_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laser video display (صفحه وجود ندارد)">Laser</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laser-powered_phosphor_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laser-powered phosphor display (صفحه وجود ندارد)">LPD</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%B3%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="دیود نورگسیل ارگانیک">دیود نورگسیل ارگانیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Organic_light-emitting_transistor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organic light-emitting transistor (صفحه وجود ندارد)">OLET</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_dot_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum dot display (صفحه وجود ندارد)">QD-LED</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="نمایشگر تابش‌دهنده الکترون رسانایی سطحی">SED</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Telescopic_pixel_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telescopic pixel display (صفحه وجود ندارد)">TPD</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thick-film_dielectric_electroluminescent_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thick-film dielectric electroluminescent technology (صفحه وجود ندارد)">TDEL</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Time-multiplexed_optical_shutter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Time-multiplexed optical shutter (صفحه وجود ندارد)">TMOS</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C" title="ریزال‌ئی‌دی">ریزال‌ئی‌دی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Screenless_video&action=edit&redlink=1" class="new" title="Screenless video (صفحه وجود ندارد)">بدون نمایش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%B2_%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="لنز تماسی بایونیک">لنز تماسی بایونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="نمایشگر سربند">نمایشگر سربند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%87%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="سامانه هاد">سامانه هاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Optical_head-mounted_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Optical head-mounted display (صفحه وجود ندارد)">Optical head-mounted display</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Virtual_retinal_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virtual retinal display (صفحه وجود ندارد)">Virtual retinal display</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Autostereoscopy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autostereoscopy (صفحه وجود ندارد)">Autostereoscopy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Flexible_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flexible display (صفحه وجود ندارد)">Flexible display</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holographic_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holographic display (صفحه وجود ندارد)">Holographic display</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Computer-generated_holography&action=edit&redlink=1" class="new" title="Computer-generated holography (صفحه وجود ندارد)">Computer-generated holography</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Multi-primary_color_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Multi-primary color display (صفحه وجود ندارد)">Multi-primary color display</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%AD_%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="تلویزیون وضوح بسیار بالا">فرا HD</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Volumetric_display&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volumetric display (صفحه وجود ندارد)">Volumetric display</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">الکترونیک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="بینی الکترونیکی">بینی الکترونیکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=E-textiles&action=edit&redlink=1" class="new" title="E-textiles (صفحه وجود ندارد)">E-textiles</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%85_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B9%D8%B7%D9%81" title="لوازم الکترونیکی منعطف">لوازم الکترونیکی منعطف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="الکترونیک مولکولی">الکترونیک مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="سامانه نانو الکترومکانیکی">سامانه نانو الکترومکانیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="ممریستور">ممریستور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="اسپینترونیک">اسپینترونیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thermal_copper_pillar_bump&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermal copper pillar bump (صفحه وجود ندارد)">Thermal copper pillar bump</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Twistronics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Twistronics (صفحه وجود ندارد)">Twistronics</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">انرژی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">تولید</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Airborne_wind_turbine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Airborne wind turbine (صفحه وجود ندارد)">Airborne wind turbine</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="فتوسنتز مصنوعی">فتوسنتز مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA" title="زیست‌سوخت">زیست‌سوخت</a>s</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%86%D8%AB%DB%8C" title="سوخت کربن‌خنثی">سوخت کربن‌خنثی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2" class="mw-redirect" title="انرژی خورشیدی متمرکز">انرژی خورشیدی متمرکز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B4%DB%8C" title="قدرت همجوشی">قدرت همجوشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="پیل سوختی خانگی">پیل سوختی خانگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="اقتصاد هیدروژن">اقتصاد هیدروژن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Methanol_economy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methanol economy (صفحه وجود ندارد)">Methanol economy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A2%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%86%D9%85%DA%A9_%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="رآکتور نمک گداخته">رآکتور نمک گداخته</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Optical_rectenna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Optical rectenna (صفحه وجود ندارد)">Nantenna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photovoltaic_pavement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photovoltaic pavement (صفحه وجود ندارد)">Photovoltaic pavement</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B6%D8%A7" title="انرژی خورشیدی بر پایه فضا">انرژی خورشیدی بر پایه فضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%88%D8%B1%D8%AA%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="موتور ورتکسی">موتور ورتکسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C" title="ذخیره انرژی">ذخیره</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%85_%D8%A2%D9%87%D9%86_%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="باتری لیتیم آهن فسفات">باتری کمربندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B4%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ذخیره انرژی با هوای فشرده">ذخیره انرژی با هوای فشرده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Flywheel_energy_storage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flywheel energy storage (صفحه وجود ندارد)">Flywheel energy storage</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="ذخیره انرژی شبکه">ذخیره انرژی شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%87%D9%88%D8%A7" title="باتری لیتیم-هوا">باتری لیتیم-هوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molten-salt_battery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molten-salt battery (صفحه وجود ندارد)">Molten-salt battery</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="باتری نانوسیم">باتری نانوسیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Research_in_lithium-ion_batteries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Research in lithium-ion batteries (صفحه وجود ندارد)">Research in lithium-ion batteries</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%86-%D9%87%D9%88%D8%A7" title="باتری سیلیکون-هوا">باتری سیلیکون-هوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="ذخیره انرژی حرارتی">ذخیره انرژی حرارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D8%B2%D9%86" title="ابرخازن">ابرخازن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF_(%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C)" title="شبکه هوشمند (انرژی)">شبکه هوشمند (انرژی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D9%82" title="انتقال بی‌سیم برق">قدرت بی‌سیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="خودرو با سوخت جایگزین">خودرو با سوخت جایگزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="خودروی برقی دوگانه">خودروی برقی دوگانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Battery_electric_vehicle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Battery electric vehicle (صفحه وجود ندارد)">Battery electric vehicle</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA" title="فناوری اطلاعات و ارتباطات">اطلاعات و<br />ارتباطات</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="هوش محدوده‌ای">هوش محدوده‌ای</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1" title="اینترنت اشیاء">اینترنت اشیاء</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="هوش مصنوعی">هوش مصنوعی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="کاربردهای هوش مصنوعی">کاربردهای هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Progress_in_artificial_intelligence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Progress in artificial intelligence (صفحه وجود ندارد)">Progress in artificial intelligence</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="ترجمه ماشینی">ترجمه ماشینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mobile_translation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mobile translation (صفحه وجود ندارد)">Mobile translation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="دید ماشینی">دید ماشینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A8_%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="وب معنایی">وب معنایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="بازشناسی گفتار">بازشناسی گفتار</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atomtronics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atomtronics (صفحه وجود ندارد)">Atomtronics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carbon_nanotube_field-effect_transistor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carbon nanotube field-effect transistor (صفحه وجود ندارد)">Carbon nanotube field-effect transistor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cybermethodology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cybermethodology (صفحه وجود ندارد)">Cybermethodology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AD_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="لوح نوری">Fourth-generation optical discs</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=3D_optical_data_storage&action=edit&redlink=1" class="new" title="3D optical data storage (صفحه وجود ندارد)">3D optical data storage</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holographic_data_storage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holographic data storage (صفحه وجود ندارد)">Holographic data storage</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="محاسبات همه‌منظوره بر روی واحد پردازش گرافیکی">GPGPU</a></li> <li>حافظه <ul><li><a href="/w/index.php?title=Programmable_metallization_cell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Programmable metallization cell (صفحه وجود ندارد)">CBRAM</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%E2%80%8C%D8%B1%D9%85" title="اف‌رم">FRAM</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millipede_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Millipede memory (صفحه وجود ندارد)">Millipede</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnetoresistive_random-access_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnetoresistive random-access memory (صفحه وجود ندارد)">MRAM</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%B1%D9%85" title="نانو رم">NRAM</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phase-change_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phase-change memory (صفحه وجود ندارد)">PRAM</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Racetrack_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Racetrack memory (صفحه وجود ندارد)">Racetrack memory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Resistive_random-access_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resistive random-access memory (صفحه وجود ندارد)">RRAM</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3" title="سونوس">سونوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Electrochemical_random-access_memory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electrochemical random-access memory (صفحه وجود ندارد)">ECRAM</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رایانش نوری">رایانش نوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="سامانه بازشناسی با امواج رادیویی">RFID</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chipless_RFID&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chipless RFID (صفحه وجود ندارد)">Chipless RFID</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رادیو نرم‌افزاری">رادیو نرم‌افزاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Three-dimensional_integrated_circuit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Three-dimensional integrated circuit (صفحه وجود ندارد)">Three-dimensional integrated circuit</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">ساخت</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=3D_microfabrication&action=edit&redlink=1" class="new" title="3D microfabrication (صفحه وجود ندارد)">3D microfabrication</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%B9%D8%AF%DB%8C" title="چاپ سه‌بعدی">چاپ سه‌بعدی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=3D_publishing&action=edit&redlink=1" class="new" title="3D publishing (صفحه وجود ندارد)">3D publishing</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="کلیترونیک">کلیترونیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecular_assembler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular assembler (صفحه وجود ندارد)">Molecular assembler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Utility_fog&action=edit&redlink=1" class="new" title="Utility fog (صفحه وجود ندارد)">Utility fog</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="علم مواد">علم مواد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%84" title="هواژل">هواژل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="فلز شیشه‌ای">فلز شیشه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%87_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="ماهیچه مصنوعی">ماهیچه مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="پلیمرهای رسانا">پلیمرهای رسانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="فمتوتکنولوژی">فمتوتکنولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="ابررسانایی دمابالا">ابررسانایی دمابالا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="ابرشارگی">ابرشارگی دمای بالا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="کاربین">کاربین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="فراماده">فراماده</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Metamaterial_cloaking&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metamaterial cloaking (صفحه وجود ندارد)">Metamaterial cloaking</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%85_%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="فوم فلزی">فوم فلزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Multi-function_structure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Multi-function structure (صفحه وجود ندارد)">Multi-function structure</a>s</li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نانوفناوری">نانوفناوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله‌ای کربنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecular_nanotechnology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular nanotechnology (صفحه وجود ندارد)">Molecular nanotechnology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="نانومواد">نانومواد</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Picotechnology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Picotechnology (صفحه وجود ندارد)">Picotechnology</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="ماده قابل برنامه‌ریزی">ماده قابل برنامه‌ریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="نقطه کوانتومی">نقطه کوانتومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="سیلیسین">سیلیسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="الماس مصنوعی">الماس مصنوعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="فناوری نظامی">نظامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سلاح پادماده‌ای">سلاح پادماده‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Caseless_ammunition&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caseless ammunition (صفحه وجود ندارد)">Caseless ammunition</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="جنگ‌افزار انرژی هدایت‌شده">جنگ‌افزار انرژی هدایت‌شده</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%B1" title="لیزر">لیزر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B1" title="میزر">میزر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Particle-beam_weapon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Particle-beam weapon (صفحه وجود ندارد)">Particle-beam weapon</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="جنگ‌افزار صوتی">جنگ‌افزار صوتی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%86%DA%AF_%D9%BE%DB%8C%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="تفنگ پیچه‌ای">تفنگ پیچه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ریل‌گان">ریل‌گان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="جنگ‌افزار انرژی هدایت‌شده">جنگ‌افزار انرژی هدایت‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B4%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%88" title="سلاح همجوشی ژاو">سلاح همجوشی ژاو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="فناوری شناساگریزی">فناوری شناساگریزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vortex_ring_gun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vortex ring gun (صفحه وجود ندارد)">Vortex ring gun</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D8%A8" title="علوم اعصاب">علوم اعصاب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="مغز مصنوعی">مغز مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D9%88_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="واسط مغز و رایانه">واسط مغز و رایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%BA%D8%B2%DB%8C" title="نوار مغزی">نوار مغزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B0%D9%87%D9%86" title="بارگذاری ذهن">بارگذاری ذهن</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B0%D9%87%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ذهن‌خوانی">ذهن‌خوانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="نوروانفورماتیک">نوروانفورماتیک</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neuroprosthetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neuroprosthetics (صفحه وجود ندارد)">Neuroprosthetics</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پروتزهای بینایی">Bionic eye</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D8%BA%D8%B2%DB%8C" title="کاشت مغزی">کاشت مغزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B2_%D9%88_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="واسط مغز و رایانه">واسط مغز و رایانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Retinal_implant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Retinal implant (صفحه وجود ندارد)">Retinal implant</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="فناوری کوانتومی">کوانتوم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="الگوریتم کوانتومی">الگوریتم‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="تقویت‌کننده کوانتومی">amplifier</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_bus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum bus (صفحه وجود ندارد)">bus</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آتوماتای کوانتومی سلولی نقطه‌ای">اتوماتای سلولی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="کانال کوانتومی">کانال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_circuit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum circuit (صفحه وجود ندارد)">circuit</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="نظریه پیچیدگی کوانتومی">نظریه پیچیدگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="رایانش کوانتومی">رایانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ساعت کوانتومی">ساعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="رمزنگاری کوانتومی">رمزنگاری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85" title="رمزنگاری پساکوانتوم">پسا-کوانتوم</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum dynamics (صفحه وجود ندارد)">dynamics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="نورشناخت کوانتومی">الکترونیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD_%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="تصحیح خطای کوانتومی">تصحیح خطای کوانتومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="اتوماتای متناهی کوانتومی">اتوماتای متناهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_image_processing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum image processing (صفحه وجود ندارد)">image processing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_imaging&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum imaging (صفحه وجود ندارد)">imaging</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="اطلاعات کوانتومی">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="توزیع کلید کوانتومی">توزیع کلید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="منطق کوانتومی">منطق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دروازه‌های منطقی کوانتومی">دروازه‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum machine (صفحه وجود ندارد)">machine</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="یادگیری ماشین کوانتومی">machine learning</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_metamaterial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum metamaterial (صفحه وجود ندارد)">metamaterial</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="شبکه کوانتومی">شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="شبکه عصبی کوانتومی">شکبه عصبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="نورشناخت کوانتومی">نورشناسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_programming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum programming (صفحه وجود ندارد)">programming</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_sensor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum sensor (صفحه وجود ندارد)">sensing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_simulator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum simulator (صفحه وجود ندارد)">simulator</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دورنوردی کوانتومی">تلپورتیشن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="رباتیک">رباتیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="اتوماسیون خانگی">دوموتیکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%AA" class="mw-redirect" title="نانوبوت">نانوبوت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%84%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="پیرا اسکلت برقی">پیرا اسکلت برقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Self-reconfiguring_modular_robot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Self-reconfiguring modular robot (صفحه وجود ندارد)">Self-reconfiguring modular robot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swarm_robotics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swarm robotics (صفحه وجود ندارد)">Swarm robotics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unmanned_vehicle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unmanned vehicle (صفحه وجود ندارد)">Unmanned vehicle</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="علوم فضایی">علوم فضایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=Space_launch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Space launch (صفحه وجود ندارد)">پرتاب به فضا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA" title="فیوژن راکت">فیوژن راکت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Non-rocket_spacelaunch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Non-rocket spacelaunch (صفحه وجود ندارد)">Non-rocket spacelaunch</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جرم ران">جرم ران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="حلقه مداری">حلقه مداری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Skyhook_(structure)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Skyhook (structure) (صفحه وجود ندارد)">Skyhook</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آسانسور فضایی">آسانسور فضایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Space_fountain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Space fountain (صفحه وجود ندارد)">Space fountain</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Space_tether&action=edit&redlink=1" class="new" title="Space tether (صفحه وجود ندارد)">Space tether</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AC%D8%AF%D8%AF" class="mw-redirect" title="سامانه پرتاب با قابلیت استفاده مجدد">سامانه پرتاب با قابلیت استفاده مجدد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پیشرانش فضایی">پیشرانش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Beam-powered_propulsion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beam-powered propulsion (صفحه وجود ندارد)">Beam-powered propulsion</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C" title="پیشرانه یونی">پیشرانه یونی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laser_propulsion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laser propulsion (صفحه وجود ندارد)">Laser propulsion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plasma_propulsion_engine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plasma propulsion engine (صفحه وجود ندارد)">Plasma propulsion engine</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Helicon_double-layer_thruster&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helicon double-layer thruster (صفحه وجود ندارد)">Helicon thruster</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Variable_Specific_Impulse_Magnetoplasma_Rocket&action=edit&redlink=1" class="new" title="Variable Specific Impulse Magnetoplasma Rocket (صفحه وجود ندارد)">VASIMR</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuclear_pulse_propulsion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuclear pulse propulsion (صفحه وجود ندارد)">Nuclear pulse propulsion</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="بادبان خورشیدی">بادبان خورشیدی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سفر میان‌ستاره‌ای">سفر میان‌ستاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="انبار پیشرانه">انبار پیشرانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laser_communication_in_space&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laser communication in space (صفحه وجود ندارد)">Laser communication in space</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=Outline_of_transport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of transport (صفحه وجود ندارد)">حمل و نقل</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="هوانوردی">هوایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Adaptive_compliant_wing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adaptive compliant wing (صفحه وجود ندارد)">Adaptive compliant wing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Backpack_helicopter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Backpack helicopter (صفحه وجود ندارد)">Backpack helicopter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Delivery_drone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Delivery drone (صفحه وجود ندارد)">Delivery drone</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87_(%D9%87%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AF)" title="ماشین پرنده (هواگرد)">ماشین پرنده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=High-altitude_platform_station&action=edit&redlink=1" class="new" title="High-altitude platform station (صفحه وجود ندارد)">High-altitude platform</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AA_%D9%BE%DA%A9" title="جت پک">جت پک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulse_detonation_engine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulse detonation engine (صفحه وجود ندارد)">Pulse detonation engine</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%AC%D8%AA" title="اسکرم‌جت">اسکرم‌جت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="هواپیمای فضایی">هواپیمای فضایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B5%D9%88%D8%AA" title="ترابری فراصوت">ترابری فراصوت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=Land_transport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Land transport (صفحه وجود ندارد)">زمینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="تایر بی‌باد">تایر بی‌باد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="خودرو با سوخت جایگزین">خودرو با سوخت جایگزین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="خودرو هیدروژنی">خودرو هیدروژنی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A8%DB%8C%D9%84_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اتومبیل خودران">اتومبیل خودران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ground_effect_train&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ground effect train (صفحه وجود ندارد)">Ground effect train</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D8%B1%D9%84%D9%88%D9%BE" title="هایپرلوپ">هایپرلوپ</a> / <a href="/w/index.php?title=Vactrain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vactrain (صفحه وجود ندارد)">Vactrain</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="قطار مغناطیسی">قطار مغناطیسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Personal_rapid_transit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Personal rapid transit (صفحه وجود ندارد)">Personal rapid transit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Platoon_(automobile)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Platoon (automobile) (صفحه وجود ندارد)">Platoon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transit_Elevated_Bus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transit Elevated Bus (صفحه وجود ندارد)">Transit Elevated Bus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vehicular_communication_systems&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vehicular communication systems (صفحه وجود ندارد)">Vehicular communication systems</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84" title="خط لوله انتقال">خط لوله</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="شبکه‌های بادی">انتقال بادی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Automated_vacuum_collection&action=edit&redlink=1" class="new" title="Automated vacuum collection (صفحه وجود ندارد)">Automated vacuum collection</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: center;">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="پادگرانش">پادگرانش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Acoustic_levitation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acoustic levitation (صفحه وجود ندارد)">Acoustic levitation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cloak_of_invisibility&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cloak of invisibility (صفحه وجود ندارد)">Cloak of invisibility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Digital_scent_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital scent technology (صفحه وجود ندارد)">Digital scent technology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Force_field_(fiction)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Force field (fiction) (صفحه وجود ندارد)">Force field</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Plasma_window&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plasma window (صفحه وجود ندارد)">Plasma window</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Immersion_(virtual_reality)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Immersion (virtual reality) (صفحه وجود ندارد)">Immersive virtual reality</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AE%DA%86%D8%A7%D9%84_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="یخچال مغناطیسی">یخچال مغناطیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="آرایه فازی نوری">آرایه فازی نوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%A2%DA%A9%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="موتور حرارتی ترموآکوستیک">موتور حرارتی ترموآکوستیک</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="text-align: center;;width:1%">موضوعات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Collingridge_dilemma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Collingridge dilemma (صفحه وجود ندارد)">Collingridge dilemma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Differential_technological_development&action=edit&redlink=1" class="new" title="Differential technological development (صفحه وجود ندارد)">Differential technological development</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="نوآوری تحول‌آفرین">نوآوری تحول‌آفرین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ephemeralization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ephemeralization (صفحه وجود ندارد)">Ephemeralization</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق فناوری">اخلاق</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اخلاق زیستی">اخلاق زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق سایبری">اخلاق سایبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neuroethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neuroethics (صفحه وجود ندارد)">Neuroethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="اخلاق ربات">اخلاق ربات</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Exploratory_engineering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Exploratory engineering (صفحه وجود ندارد)">Exploratory engineering</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fictional_technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fictional technology (صفحه وجود ندارد)">Fictional technology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Proactionary_principle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proactionary principle (صفحه وجود ندارد)">Proactionary principle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_change&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological change (صفحه وجود ندارد)">Technological change</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="بیکاری فناورانه">بیکاری فناورانه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="فناوری همگرا">فناوری همگرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_evolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological evolution (صفحه وجود ندارد)">Technological evolution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technological_paradigm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technological paradigm (صفحه وجود ندارد)">Technological paradigm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_forecasting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology forecasting (صفحه وجود ندارد)">Technology forecasting</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="افزایش شتاب">افزایش شتاب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Horizon_scanning&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horizon scanning (صفحه وجود ندارد)">Horizon scanning</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B1" title="قانون مور">قانون مور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تکینگی فناوری">تکینگی فناوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_scouting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology scouting (صفحه وجود ندارد)">Technology scouting</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_readiness_level&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology readiness level (صفحه وجود ندارد)">Technology readiness level</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Technology_roadmap&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technology roadmap (صفحه وجود ندارد)">Technology roadmap</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="ترابشریت">ترابشریت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="text-align: center;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="رده:فناوری‌های نوپدید">رده</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_list_class.svg" class="mw-file-description" title="مقالهٔ درجه فهرست"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/16px-Symbol_list_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/23px-Symbol_list_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/31px-Symbol_list_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/w/index.php?title=List_of_emerging_technologies&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of emerging technologies (صفحه وجود ندارد)">List</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q159236#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q159236#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q159236#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتابخانه‌های ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX528379">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119581948">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119581948">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=29066">اوکراین</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4071722-7">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007562692605171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85053855">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00575253">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph120487&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph120498&CON_LNG=ENG">2</a></span></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/940027/">کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10638941">بایگانی ملی (ایالات متحده)</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مهندسی_ژنتیک&oldid=39323318">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مهندسی_ژنتیک&oldid=39323318</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="رده:مهندسی ژنتیک">مهندسی ژنتیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="رده:رشته‌های مهندسی">رشته‌های مهندسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رده:زیست‌شناسی مولکولی">زیست‌شناسی مولکولی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رده:زیست‌فناوری">زیست‌فناوری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="رده:فناوری‌های نوپدید">فناوری‌های نوپدید</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B7%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:معرفی‌شده‌های ۱۹۷۲ (میلادی)">معرفی‌شده‌های ۱۹۷۲ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="رده:مهندسی زیستی">مهندسی زیستی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B9%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:نوواژه‌های دهه ۱۹۵۰ (میلادی)">نوواژه‌های دهه ۱۹۵۰ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رده:ژنتیک مولکولی">ژنتیک مولکولی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%AF_periodical" title="رده:خطاهای CS1: فاقد periodical">خطاهای CS1: فاقد periodical</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="رده:خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی">خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%AF_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B7" title="رده:مقاله‌های فاقد یادکرد درخط">مقاله‌های فاقد یادکرد درخط</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%AF_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B7" title="رده:همه مقاله‌های فاقد یادکرد درخط">همه مقاله‌های فاقد یادکرد درخط</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="رده:الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود">الگوهای درگاه با درگاه‌های ناموجود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="رده:صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی">صفحه‌های حاوی الگوی درگاه خالی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_EMU" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_FAST" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NARA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۸ آوریل ۲۰۲۴ ساعت ۰۲:۵۰ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5wzkx","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.711","walltime":"0.885","ppvisitednodes":{"value":1865,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":205249,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":261,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":14,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":72281,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 676.877 1 -total"," 41.62% 281.747 1 الگو:منابع"," 22.66% 153.399 10 الگو:یادکرد_وب"," 19.22% 130.119 1 الگو:Genetic_engineering_sidebar"," 18.95% 128.295 9 الگو:Navbox"," 18.20% 123.206 1 الگو:Sidebar"," 14.88% 100.698 1 الگو:Cite_journal"," 13.03% 88.188 1 الگو:یادکرد_نادقیق"," 9.51% 64.369 1 الگو:Ambox"," 7.83% 53.028 1 الگو:رشته‌های_مهندسی"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.447","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6629645,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-84d8f4b96-j2smh","timestamp":"20241118075900","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0647\u0646\u062f\u0633\u06cc \u0698\u0646\u062a\u06cc\u06a9","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q159236","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q159236","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-07-26T10:34:46Z","dateModified":"2024-04-18T02:50:34Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a1\/Genetic_engineering_logo.png","headline":"\u0634\u0627\u062e\u0647 \u0627\u06cc \u0627\u0632 \u062f\u0627\u0646\u0634 \u0632\u06cc\u0633\u062a \u0641\u0646\u0627\u0648\u0631\u06cc"}</script> </body> </html>