CINXE.COM
Иран — Википедия
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="ru" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Иран — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ruwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","январь","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"b9ce13e2-55e1-445b-8b37-6ba64133a36c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Иран","wgTitle":"Иран","wgCurRevisionId":143285319,"wgRevisionId":143285319,"wgArticleId":2799,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Страницы с нечисловыми аргументами formatnum","Википедия:Cite web (не указан язык)","Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink yes)","Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)","Википедия:Cite web (недоступные ссылки без архивной копии)","Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN","Википедия:Статьи с источниками из Викиданных","Википедия:Статьи с разделами без ссылок на источники с мая 2011 года","Википедия:Статьи без источников (страна: Иран)","Википедия:Статьи без источников (тип: суверенное государство)","Википедия:Статьи без источников (тип: страна)","Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой","Материалы ЭСБЕ","Статьи со ссылками на Викисловарь","Википедия:Ссылка на Викицитатник непосредственно в статье","Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье","Статьи со ссылками на Викисклад","Статьи со ссылками на Викигид","Статьи со ссылками на портал","Википедия:Страницы с картами","Государства по алфавиту","Иран","Исламские республики","Унитарные республики","Государства — члены ООН","Государства — члены БРИКС+"],"wgPageViewLanguage":"ru","wgPageContentLanguage":"ru","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Иран","wgRelevantArticleId":2799,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["editautoreviewprotected"],"wgRestrictionMove":["editautoreviewprotected"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":143285319,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ru","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ru"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":false,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgCoordinates":{"lat":32.49611,"lon":54.295},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q794","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.kartographer.style":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.categoryTree.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.kartographer.link","ext.categoryTree","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.logo","ext.gadget.edittop","ext.gadget.navboxDefaultGadgets","ext.gadget.wikibugs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=codex-search-styles%7Cext.categoryTree.styles%7Cext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.kartographer.style%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ru&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=ext.gadget.common-site&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=noscript&only=styles&skin=vector"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.19"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/1200px-Flag_of_Iran.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="686"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/800px-Flag_of_Iran.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="457"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/640px-Flag_of_Iran.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="366"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Иран — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ru)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ru.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom-лента" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Иран rootpage-Иран skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-0-coord" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r136820016">.mw-parser-output .coordinates .geo-services{font-size:82%}.mw-parser-output .coordinates .geo-services a>span{margin:0.25em}.mw-parser-output .coordinates .geo-services>:first-child a>span{margin-left:0.4em}.mw-parser-output .coordinates .geo-geo-dec .geo-dec,.mw-parser-output .coordinates .geo-geo-dms .geo-dms{display:inline}.mw-parser-output .coordinates .geo-geo-dec .geo-dms,.mw-parser-output .coordinates .geo-geo-dms .geo-dec,.mw-parser-output .coordinates .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .coordinates .geo-lat,.mw-parser-output .coordinates .geo-lon{white-space:nowrap}</style><span class="coordinates plainlinks nourlexpansion" data-param="32_29_46_N_54_17_42_E_region:IR_type:country"><span title="Показать карту"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:Map/6/32.49611/54.295/ru" data-zoom="6" data-lat="32.49611" data-lon="54.295" data-lang="ru" data-overlays="["_9182a6609b53a41bd275ee707f395c4049cb3d97"]">32°29′46″ с. ш. 54°17′42″ в. д.</a></span><sup class="geo-services noprint"><span class="geo-geohack" title="Карты и инструменты на GeoHack"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=ru&pagename=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&params=32_29_46_N_54_17_42_E_region:IR_type:country"><span>H</span></a></span><span class="geo-google" title="Это место на «Картах Google»"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://maps.google.com/maps?ll=32.49611,54.29500&q=32.49611,54.29500&spn=10,10&t=h&hl=ru"><span>G</span></a></span><span class="geo-yandex" title="Это место на «Яндекс.Картах»"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://yandex.ru/maps/?ll=54.29500,32.49611&pt=54.29500,32.49611&spn=10,10&l=sat,skl"><span>Я</span></a></span><span class="geo-osm" title="Это место на карте OpenStreetMap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.openstreetmap.org/?mlat=32.49611&mlon=54.29500&zoom=6"><span>O</span></a></span></sup></span></div></div> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Иран</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Материал из Википедии — свободной энциклопедии</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div class="cdx-message mw-fr-message-box cdx-message--block cdx-message--notice mw-fr-basic mw-fr-stable-synced plainlinks noprint"><span class="cdx-message__icon"></span><div class="cdx-message__content"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B9/%D0%9F%D0%BE%D1%8F%D1%81%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D1%87%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9" title="Википедия:Проверка статей/Пояснение для читателей">Стабильная версия</a>, проверенная 10 февраля 2025.</div></div></div></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Перейти к навигации</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Перейти к поиску</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ru" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">Запросы «Персия» и «ИРИ» перенаправляются сюда; см. также другие значения терминов <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Персия (значения)">Персия</a> и <a href="/wiki/%D0%98%D0%A0%D0%98_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="ИРИ (значения)">ИРИ</a>.</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable noprint dabhide">У этого термина существуют и другие значения, см. <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Иран (значения)">Иран (значения)</a>.</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">Не следует путать с <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ираком</a> — другим государством на Ближнем Востоке.</div> <table class="infobox infobox-4f642c87a6292555" style="" data-name="Государство"><tbody><tr><th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-above" style="">Исламская Республика Иран</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"><span data-wikidata-property-id="P1705" class="no-wikidata"><span data-wikidata-property-id="P1448" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">جمهوری اسلامی ایران</span>‎</span></span></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style=""> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140508140">.mw-parser-output .ts-infobox-flaginfo{background:none;border-collapse:collapse;display:table;text-align:center;width:100%}.mw-parser-output .ts-infobox-flaginfo td{vertical-align:middle}body.skin--responsive.skin-minerva.skin-minerva .mw-parser-output .ts-infobox-flaginfo td{border-bottom:0;vertical-align:middle}.mw-parser-output .infobox-table,.mw-parser-output .infobox-tablebox{padding:0}.mw-parser-output .infobox-inner-table,.mw-parser-output .infobox-table>table,.mw-parser-output .infobox-tablebox>table{width:100%;display:table;margin:0;background:transparent}.mw-parser-output .infobox-tablebox>table{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-collapse:separate}.mw-parser-output .infobox-child{width:100%;margin:0;padding:0;border:none;font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output table.infobox-child{width:100%!important;margin:0!important;padding:0;border:none;font-size:100%}</style><table role="presentation" class="ts-infobox-flaginfo"> <tbody><tr> <td><span data-wikidata-claim-id="q794$33FB03E4-C10B-4DC1-A620-A41A347E7EA8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P41"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Iran.svg" class="mw-file-description"><img alt="Флаг" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/160px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="160" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/240px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/320px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></a></span></span></span></td> <td><span data-wikidata-property-id="P94" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Emblem_of_Iran.svg" class="mw-file-description"><img alt="Герб" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_Iran.svg/90px-Emblem_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="90" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_Iran.svg/135px-Emblem_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Emblem_of_Iran.svg/180px-Emblem_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="492" /></a></span></span></td> </tr> <tr> <td class="media-caption"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B3_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Флаг Ирана">Флаг</a></td> <td class="media-caption"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B1_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Герб Ирана">Герб</a></td> </tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B7" title="Девиз">Девиз</a>: <i>«<span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی</span>»</i><br /><i>«Независимость, Свобода, Исламская республика»</i></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%B8%D0%BC%D0%BD" title="Государственный гимн">Гимн</a>: <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Гимн Ирана"><i>«<span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">سرود ملی اﻳﺭﺍﻥ</span>»</i></a><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="58" data-mwtitle="Sorud-e_Mellí-e_Yomhurí-e_Eslamí-e_Irán_(instrumental).oga" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Sorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f2/Sorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga/Sorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=ar&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ar" label="العربية (ar)" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English (en)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=fa&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fa" label="فارسی (fa)" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia (id)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=kge&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="kge" label="Kumoring (kge)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 (ko)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=ro&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ro" label="română (ro)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=tr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tr" label="Türkçe (tr)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt (vi)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASorud-e_Mell%C3%AD-e_Yomhur%C3%AD-e_Eslam%C3%AD-e_Ir%C3%A1n_%28instrumental%29.oga&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文(繁體) (zh-hant)" data-dir="ltr" /></audio></span><figcaption></figcaption></figure></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P242" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iran_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description" title="Иран на карте мира"><img alt="Иран на карте мира" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Iran_%28orthographic_projection%29.svg/300px-Iran_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Iran_%28orthographic_projection%29.svg/450px-Iran_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Iran_%28orthographic_projection%29.svg/600px-Iran_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="553" data-file-height="553" /></a></span><br /><span data-wikidata-qualifier-id="P2096" class="media-caption" style="display:block">Иран на карте мира</span></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Основание государства">Основано</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/1_%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8F" title="1 апреля">1 апреля</a> <a href="/wiki/1979_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1979 год">1979 года</a><br />(<a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Исламская революция">Исламская революция</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Официальный язык">Официальный язык</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P37" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">персидский</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Столица">Столица</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P36" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Крупнейшие города</th> <td class="plainlist"> Тегеран, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхед</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B6" title="Кередж">Кередж</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">Тебриз</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Шираз">Шираз</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Исфахан">Исфахан</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B2%D0%B0%D0%B7" title="Ахваз">Ахваз</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Форма государственного правления">Форма правления</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Исламская республика">исламская республика</a><sup id="cite_ref-atlas_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-atlas-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%88%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Высший руководитель Ирана">Высший руководитель</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B8,_%D0%90%D0%BB%D0%B8" title="Хаменеи, Али">Али Хаменеи</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Президент Ирана">Президент</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B8%D0%B0%D0%BD,_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B4" title="Пезешкиан, Масуд">Масуд Пезешкиан</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Председатель <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Исламский консультативный совет">Меджлиса</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%84,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%B4-%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80" title="Галибаф, Мохаммад-Багер">Мохаммад-Багер Галибаф</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Государственная религия">Гос. религия</a></th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Шииты">шиитского толка</a></td> </tr><tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;padding-bottom:0; border-bottom:0; text-align:left; font-weight:bold;"> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Территория государства">Территория</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> • Всего</th> <td class="plainlist" style="padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> <span style="display:none;" class="noprint">&&&&&&&&01 648 195,&&&&&0</span>1 648 195<span class="nowrap"> км²</span> <span class="nowrap">(<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D1%85_%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8" title="Список государств и зависимых территорий по площади">17-я в мире</a>)</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-top:0; border-top:0;"> • % водной поверхности</th> <td class="plainlist" style="padding-top:0; border-top:0;"> 7,07</td> </tr><tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;padding-bottom:0; border-bottom:0; text-align:left; font-weight:bold;"> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Население">Население</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> • Оценка (2017)</th> <td class="plainlist" style="padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> <span style="color:var(--color-success. #14 866d); font-size:larger" aria-label="Рост">▲</span>81 000 000<sup id="cite_ref-amar.org.ir_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-amar.org.ir-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> чел.</span> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E" class="mw-redirect" title="Список стран по населению">17-е</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> • Перепись (2011)</th> <td class="plainlist" style="padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> <span style="color:var(--color-success. #14 866d); font-size:larger" aria-label="Рост">▲</span><span style="display:none;" class="noprint">&&&&&&&075 149 669,&&&&&0</span>75 149 669<sup id="cite_ref-censIRI_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-censIRI-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> чел.</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-top:0; border-top:0;"> • <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Плотность населения">Плотность</a></th> <td class="plainlist" style="padding-top:0; border-top:0;"> 42<span class="nowrap"> чел./км²</span></td> </tr><tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;padding-bottom:0; border-bottom:0; text-align:left; font-weight:bold;"> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%82" title="Валовой внутренний продукт">ВВП</a> <span style="font-weight:normal;">(<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82_%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Паритет покупательной способности">ППС</a>)</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> • Итого (2020)</th> <td class="plainlist" style="padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> 1,1 трлн<sup id="cite_ref-dataimf_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-dataimf-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долл.</a></span> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%92%D0%92%D0%9F_(%D0%9F%D0%9F%D0%A1)" title="Список стран по ВВП (ППС)">23-й</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-top:0; border-top:0;"> • На душу населения</th> <td class="plainlist" style="padding-top:0; border-top:0;"> <span class="nowrap">13 073</span><sup id="cite_ref-dataimf_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-dataimf-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долл.</a></span> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%92%D0%92%D0%9F_(%D0%9F%D0%9F%D0%A1)_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%83%D1%88%D1%83_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Список стран по ВВП (ППС) на душу населения">91-й</a>)</td> </tr><tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;padding-bottom:0; border-bottom:0; text-align:left; font-weight:bold;"> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%82" title="Валовой внутренний продукт">ВВП</a> <span style="font-weight:normal;">(номинал)</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> • Итого (2020)</th> <td class="plainlist" style="padding-bottom:0; border-bottom:0; padding-top:0; border-top:0;"> 635,724 млрд<sup id="cite_ref-dataimf_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-dataimf-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долл.</a></span> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%92%D0%92%D0%9F_(%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB)" title="Список стран по ВВП (номинал)">22-й</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist" style="font-weight:normal; padding-top:0; border-top:0;"> • На душу населения</th> <td class="plainlist" style="padding-top:0; border-top:0;"> <span class="nowrap">7555</span><sup id="cite_ref-dataimf_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-dataimf-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долл.</a></span> (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%92%D0%92%D0%9F_(%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB)_%D0%BD%D0%B0_%D0%B4%D1%83%D1%88%D1%83_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Список стран по ВВП (номинал) на душу населения">101-й</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Индекс человеческого развития">ИЧР</a> <span style="font-weight:normal;">(2019)</span></th> <td class="plainlist"> <span style="color:var(--color-destructive, #d73333); font-size:larger" aria-label="Падение">▼</span> 0,797<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<span style="color:#090;">высокий</span>; <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BF%D0%BE_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%83_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Список стран по индексу человеческого развития">65-е место</a>)</td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9" title="Названия жителей">Названия жителей</a></th> <td class="plainlist"> ира́нец, ира́нка, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Иранцы">ира́нцы</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%82%D0%B0" title="Валюта">Валюта</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P38" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB" title="Иранский риал">иранский риал</a> (<a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%82" title="Общероссийский классификатор валют">IRR, код 364</a>)</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8F" title="Домен верхнего уровня">Интернет-домены</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P78" class="no-wikidata"><a href="/wiki/.ir" title=".ir">.ir</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/ISO_3166-1" title="ISO 3166-1">Код ISO</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-claim-id="q794$49EEB985-5721-43B0-99FB-9835B6D07C6E" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P297"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:IR">IR</a></span></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%9E%D0%9A" title="Список кодов МОК">Код МОК</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-claim-id="Q794$8A8A12F6-5809-4E17-BE98-4921A58D41FA" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P984"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">IRI</span></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Список телефонных кодов стран">Телефонный код</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P474" class="no-wikidata">+98</span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%8F%D1%81" title="Часовой пояс">Часовой пояс</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P421" class="no-wikidata"><a href="/wiki/UTC%2B3:30" title="UTC+3:30">UTC+3:30</a> (летом — <a href="/wiki/UTC%2B4:30" title="UTC+4:30">UTC+4:30</a>), <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Тегеранское время">IRST</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Автомобильное движение</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-claim-id="Q794$9FC4C62F-6F2E-4B84-B1C7-C715CB27AEC7" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1622"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%B5_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" class="mw-redirect" title="Правостороннее движение">справа</a></span><sup id="cite_ref-_ef98809a34ad46d7_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ef98809a34ad46d7-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below" style=";"><span data-wikidata-claim-id="q794$64D9566A-E5D3-4368-95C3-1EB1E2E30E3C" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Iran" title="commons:Category:Iran"><img alt="Логотип Викисклада" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Iran" class="extiw" title="commons:Category:Iran">Медиафайлы на Викискладе</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>Ира́н</b> (<span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">ایران</span> <span class="IPA"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82" title="Международный фонетический алфавит">[ʔiˈɾɒn]</a></span>), с 1979 года <b>Исла́мская Респу́блика Ира́н</b> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">جمهوری اسلامی ایران</span>‎ — <i>Джомхури́-йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н</i>; до 1935 страна была известна также как <b>Пе́рсия</b>) — государство в <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Передняя Азия">Передней Азии</a> со столицей в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеране</a>. </p><p>На западе граничит с <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ираком</a>, на северо-западе — с <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджаном</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Арменией</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турцией</a>, на севере — с <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистаном</a>, на востоке — с <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистаном</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистаном</a><sup id="cite_ref-midrf_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-midrf-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С севера Иран омывается <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Каспийское море">Каспийским морем</a>, с юга — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Персидский залив">Персидским</a> и <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Оманский залив">Оманским</a> заливами <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD" title="Индийский океан">Индийского океана</a>.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143084531">.mw-parser-output .ts-Переход{user-select:none}.mw-parser-output .ts-Переход a{text-decoration:none}.mw-parser-output .ts-Переход-icon{font-size:90%;padding-left:0.25em}.mw-parser-output .ts-Переход-left .ts-Переход-icon>*{display:inline-block;transform:rotate(180deg)}</style><span class="ts-Переход noprint"><a href="#География"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «География»" title="Перейти к разделу «География»"><b>➤</b></span></a></span> </p><p>Государственный язык — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">персидский</a> — один из <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">иранских</a> (<a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Индоиранские языки">индоиранских</a>) языков с письменностью на основе <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Арабское письмо">арабицы</a>. Бо́льшую часть населения страны составляют <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персы</a>; <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Азербайджанцы в Иране">азербайджанцы</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%8B_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Курды в Иране">курды</a> и <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Луры">луры</a> являются наиболее значительными этническими группами населения<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Ислам в Иране">Большинство верующих Ирана — мусульмане,</a> при этом <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a> является его государственной религией.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531" /><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Население"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Население»" title="Перейти к разделу «Население»"><b>➤</b></span></a></span> </p><p>Эта страна с древних времён играла ключевую роль на <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA_(%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD)" title="Восток (макрорегион)">Востоке</a> и имеет тысячелетнюю историю.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531" /><span class="ts-Переход noprint"><a href="#История"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «История»" title="Перейти к разделу «История»"><b>➤</b></span></a></span> </p><p>Современный Иран обладает четвёртой по размеру ВВП (по ППС) экономикой в <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">исламском мире</a> и второй по размеру в <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Передняя Азия">Западной Азии</a> (после <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турции</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). Это одно из наиболее технологически развитых государств региона, располагающееся в стратегически важном регионе <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Евразия">Евразии</a> и располагающее крупными запасами <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть">нефти</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%B0%D0%B7" title="Природный газ">природного газа</a>.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531" /><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Экономика"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Экономика»" title="Перейти к разделу «Экономика»"><b>➤</b></span></a></span> </p><p>Страна отличается также очень богатым культурным наследием.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531" /><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Культура"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Культура»" title="Перейти к разделу «Культура»"><b>➤</b></span></a></span> </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ru" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Содержание</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Этимология"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Этимология</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#География"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">География</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Климат"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Климат</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#История"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">История</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Древний_Иран"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Древний Иран</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Ахемениды"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Ахемениды</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Парфия_и_Сасаниды"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Парфия и Сасаниды</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Арабское_завоевание"><span class="tocnumber">3.4</span> <span class="toctext">Арабское завоевание</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Тюркские_и_монгольские_завоевания"><span class="tocnumber">3.5</span> <span class="toctext">Тюркские и монгольские завоевания</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Династии_(1501—1979)"><span class="tocnumber">3.6</span> <span class="toctext">Династии (1501—1979)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Исламская_республика"><span class="tocnumber">3.7</span> <span class="toctext">Исламская республика</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Ирано-иракская_война"><span class="tocnumber">3.8</span> <span class="toctext">Ирано-иракская война</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#В_XXI_веке"><span class="tocnumber">3.9</span> <span class="toctext">В XXI веке</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Государственное_устройство"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Государственное устройство</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Права_человека"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Права человека</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Внешняя_политика"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Внешняя политика</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-17"><a href="#Территориальные_споры"><span class="tocnumber">4.2.1</span> <span class="toctext">Территориальные споры</span></a></li> </ul> </li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Основные_города"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Основные города</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="#Административное_деление_Ирана"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Административное деление Ирана</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#Население"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Население</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Языки"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Языки</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="#Религия"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Религия</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#Экономика"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Экономика</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="#Энергетика"><span class="tocnumber">8.1</span> <span class="toctext">Энергетика</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-25"><a href="#Туризм"><span class="tocnumber">8.2</span> <span class="toctext">Туризм</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#Транспорт"><span class="tocnumber">8.3</span> <span class="toctext">Транспорт</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="#Культура"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Культура</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="#Вооружённые_силы"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Вооружённые силы</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-29"><a href="#Корпус_стражей_исламской_революции"><span class="tocnumber">10.1</span> <span class="toctext">Корпус стражей исламской революции</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-30"><a href="#Ядерная_программа"><span class="tocnumber">10.2</span> <span class="toctext">Ядерная программа</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-31"><a href="#Военно-техническое_сотрудничество_с_Китаем"><span class="tocnumber">10.3</span> <span class="toctext">Военно-техническое сотрудничество с Китаем</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="#Космические_достижения"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Космические достижения</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-33"><a href="#См._также"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">См. также</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-34"><a href="#Примечания"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Примечания</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-35"><a href="#Литература"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Литература</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-36"><a href="#Ссылки"><span class="tocnumber">15</span> <span class="toctext">Ссылки</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этимология"><span id=".D0.AD.D1.82.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Этимология</h2></div> <p>Современное название Ирана — <i>Ирɒ́н</i> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>ايراﻥ</b></span>‎) — через <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехл.</a> <span lang="pal"><i>Erān</i></span> восходит к <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Авестийский язык">авест.</a> <span lang="ae" style="font-style:italic;"><i>Airyāna</i></span>, которое образовано от самоназвания <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Арии">древних индоиранцев</a> — <i>arya</i> — и является или прилагательным «Арийская страна», или <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6" title="Родительный падеж">генетивом</a> «Страна ариев» в выражении, как например <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Авестийский язык">авест.</a> <span lang="ae" style="font-style:italic;"><i>airyanam dahyunam</i></span> — «страны <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Арии">ариев</a>»<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В эпоху <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Ахемениды">Ахеменидов</a> (550—327 годы до н. э.) древнеиранское понятие <i>Aryānam Dahyunam</i> превратилось в <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Древнеперсидский язык">др.-перс.</a> <span lang="peo"><i>Aryānam Xšaθram</i></span> «Государство Ариев», которое впоследствии дало название государству <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аршакиды">Аршакидов</a> (250 до н. э. — 224 н. э.) — <i>Aryānšaθr</i> / <i>Aryānšahr</i>. Как замечает <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B9,_%D0%A0%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%9D%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Фрай, Ричард Нельсон">Ричард Фрай</a> «<i>С экспансией <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Парфяне">парфян</a> термин Aria, или Ariane греческих источников, распространился, по-видимому, так широко, что превратился в конечном счёте в „Большую Арию“, термин, эквивалентный наименованию „царство ариев“ — Eranshahr (Эраншахр), как называли свою обширную родину <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасаниды</a></i>»<sup id="cite_ref-Кавказсборник9_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Кавказсборник9-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a> под <i>Арианой</i> (Άριανή) подразумевал восточные провинции <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" class="mw-redirect" title="Персидское царство">персидского царства</a>: Гедрозию, Дрангиану, Арахозию, Паропамиз, Арию (то есть <i>Areia</i>, древнеперсид. <i>Haraiva</i>, ныне Герат), Парфию и Карманию<sup id="cite_ref-ЭСБЭ_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-ЭСБЭ-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Название государства Сасанидов (224—651) — <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехл.</a> <span lang="pal"><i>Erānšahr</i></span> (<span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Eranshahr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Eranshahr.svg/60px-Eranshahr.svg.png" decoding="async" width="60" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Eranshahr.svg/90px-Eranshahr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Eranshahr.svg/120px-Eranshahr.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="300" /></a></span>) происходит от <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Авестийский язык">авест.</a> <span lang="ae" style="font-style:italic;"><i>Airyānam Xšaθram</i></span>, означающего «Царство ариев». Авестийский <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D1%84%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B3" title="Дифтонг">дифтонг</a> <i>ai</i> превратился в среднеперсидский <i>е</i><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Официальный титул Сасанидов был: «царь царей Эрана и Анерана»<sup id="cite_ref-ЭСБЭ_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-ЭСБЭ-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Самоназвание иранцев — <i>ирани</i>. Несмотря на то, что иранцы называют свою страну Ираном с древних времён, в остальном мире древнегреческое именование «Персия» оставалось общепринятым до 1935 года, пока <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0-%D1%88%D0%B0%D1%85_%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8" class="mw-redirect" title="Реза-шах Пехлеви">шах Реза</a> не потребовал от прочих держав также называть его страну Ираном. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="География"><span id=".D0.93.D0.B5.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D1.84.D0.B8.D1.8F"></span>География</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142002967">.mw-parser-output .ts-main a{font-weight:bold}.mw-parser-output .ts-main a.new,.mw-parser-output .ts-main a.extiw,.mw-parser-output .ts-main a.external{font-weight:normal}</style>Основная статья: <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="География Ирана">География Ирана</a></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143836762">.mw-parser-output .ts-panorama{margin:0.5em auto;overflow:hidden}.mw-parser-output .ts-panorama figure,.mw-parser-output .ts-panorama figcaption{display:block!important}.mw-parser-output .ts-panorama figure{position:relative}.mw-parser-output .ts-panorama-rtl figure{direction:rtl}.mw-parser-output .ts-panorama .mw-file-description{overflow-x:auto;overflow-y:hidden;position:static}.mw-parser-output .ts-panorama .mw-file-description::after,.mw-parser-output .ts-panorama figcaption::before{bottom:0.5em}.mw-parser-output .ts-panorama-desc{direction:ltr;display:flex;justify-content:center}</style> <div class="ts-panorama" style="max-width: 1010px"> <figure class="mw-halign-none noresize noviewer" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg/1000px-2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg" decoding="async" width="1000" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg/1500px-2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg/2000px-2009-05-13_Damavand_from_Abbasabad_08.jpg 2x" data-file-width="5726" data-file-height="1469" /></a><figcaption><div class="ts-panorama-desc"><div><center>Гора <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B4" title="Демавенд">Демавенд</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Амоль">Амоль</a></center></div></div></figcaption></figure> </div> <p>Иран расположен в <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA" title="Средний Восток">юго-западной Азии</a>. По площади (1648 тыс. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BC%C2%B2" class="mw-redirect" title="Км²">км²</a>) страна занимает <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D1%85_%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8" title="Список государств и зависимых территорий по площади">семнадцатое место</a> в мире. Иран граничит с <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджаном</a> (протяжённость границы — 611 км (с <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%A0" class="mw-redirect" title="Нахичеванская АР">Нахичеванской АР</a> — 179 км)<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Арменией</a> (36 км) на северо-западе, с <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистаном</a> (992 км) на северо-востоке, с <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистаном</a> (909 км) и <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистаном</a> (936 км) на востоке, с <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турцией</a> (499 км) и <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ираком</a> (1458 км) на западе. На севере омывается <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Каспийское море">Каспийским морем</a>, на юге — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Персидский залив">Персидским</a> и <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Оманский залив">Оманским заливами</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Аравийское море">Аравийского моря</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_(en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1,)_sur_chaque_maison_(9261276678).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg/220px-Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg/330px-Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg/440px-Iran_-_le_d%C3%A9sert_Dasht-e-Kavir_-_village_avec_badgir_%C2%AB_tour_du_vent_%C2%BB_wind_catchers_%28en_persan_-_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%B1%2C%29_sur_chaque_maison_%289261276678%29.jpg 2x" data-file-width="4288" data-file-height="2800" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5-%D0%9A%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Деште-Кевир">Деште-Кевир</a></figcaption></figure> <p>Большая часть территории Ирана расположена на Иранском <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BE" title="Плато">плато</a>, за исключением побережья Каспийского моря и <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестана</a>. Иран — в целом гористая страна. Десятки горных цепей и хребтов отделяют речные бассейны и плато друг от друга. Самая населённая западная часть страны является одновременно и самой гористой, где расположены <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B" title="Кавказские горы">Кавказские горы</a> и <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D1%80%D1%81" title="Эльбурс">Эльбурс</a>. В цепи Эльбурс расположена самая высокая точка Ирана — пик <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B4" title="Демавенд">Демавенд</a> (5604 м). Восток Ирана в основном покрыт <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%BA" class="mw-redirect" title="Солончак">солончаковыми</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%83%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BD%D1%8F" title="Пустыня">пустынями</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BD%D1%8F" title="Полупустыня">полупустынями</a>, в том числе крупнейшей — <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5-%D0%9A%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Деште-Кевир">Деште-Кевир</a> и <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5-%D0%9B%D1%83%D1%82" title="Деште-Лут">Деште-Лут</a>. Господство пустынь в этом регионе объясняется невозможностью проникновения из-за гор влажных воздушных масс с <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Аравийское море">Аравийского</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Средиземное море">Средиземного морей</a>. За исключением нескольких <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%81" title="Оазис">оазисов</a>, эти пустыни почти не заселены. </p><p>Крупные <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Равнина">равнины</a> встречаются только на севере Ирана вдоль побережья Каспийского моря, а также на юго-западе — у устья реки <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%82%D1%82-%D1%8D%D0%BB%D1%8C-%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1" title="Шатт-эль-Араб">Шатт-эль-Араб</a> вдоль берега Персидского залива. Более мелкие равнины встречаются вдоль юго-восточной части побережья Персидского залива, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Ормузский пролив">Ормузского пролива</a> и Оманского залива. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Климат"><span id=".D0.9A.D0.BB.D0.B8.D0.BC.D0.B0.D1.82"></span>Климат</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg/220px-Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg/330px-Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg/440px-Siyahkal_-_Deylaman_Road_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="4200" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Лесистая местность в Иране</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg/220px-Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg/330px-Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg/440px-Chamestan_-_Elimalat_Lake_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="4928" data-file-height="3264" /></a><figcaption>Озеро Элималат</figcaption></figure> <p>Климат Ирана варьирует от <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%82" title="Аридный климат">аридного</a>, свойственного большей части территории страны, до <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Субтропики">субтропического</a> вдоль побережья Каспийского моря и в северных лесных районах. Там зимой температура редко опускается ниже 0 °C, а летом редко превышает 29 °C. Среднегодовое количество осадков составляет 1700 мм на западе прикаспийской области и 680 мм на её востоке. </p><p>На западе Ирана — в горах <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%BE%D1%81" title="Загрос">Загрос</a> — зимой температура почти всегда ниже 0 °C, часты обильные снегопады и сильные ветра. В центральных и восточных районах страны климат засушливый, со среднегодовым количеством осадков менее 200 мм и средними летними температурами выше 38 °C. На равнинах вдоль берегов Персидского и Оманского заливов зима в основном мягкая, а лето — жаркое и влажное. Среднегодовое количество осадков составляет 135—355 мм<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Весной часты <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B1%D0%B0%D1%85%D0%BE%D1%80" title="Абри навбахор">грозы с обильными дождями и градом</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="История"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F"></span>История</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="История Ирана">История Ирана</a></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137874932">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid #36c;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%}html body.mediawiki.skin-minerva .mw-parser-output .ambox{border-width:0 0 0 4px}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424);background-color:var(--background-color-error-subtle,#fee7e6)}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424)}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid var(--color-warning,#edab00)}.mw-parser-output .ambox-good{border-left:10px solid #66cc44}.mw-parser-output .ambox-discussion{border-left:10px solid #339966}.mw-parser-output .ambox-merge{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}.mw-parser-output .ambox .mbox-textsmall-div{font-size:90%}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(max-width:1366px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:6%;margin-right:6%}}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:0;margin-right:0}}</style><table class="mbox-Нет_источников plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/48px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="48" height="37" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/72px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/96px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-div">В разделе <b>не хватает <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Ссылки на источники">ссылок на источники</a></b> (см. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2" title="Википедия:Поиск источников">рекомендации по поиску</a>).</div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact"><span class="hide-when-compact"> Информация должна быть <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Википедия:Проверяемость">проверяема</a>, иначе она может быть удалена. Вы можете <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit">отредактировать</a> статью, добавив ссылки на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Авторитетные источники">авторитетные источники</a> в виде <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Сноски">сносок</a>.</span> <span class="mbox-date"><i>(<span class="date">12 мая 2011</span>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>История государственности в Иране — одна из древнейших в мире и только по письменным источникам охватывает почти 5 тысяч лет<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Первое государство на его территории — <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Элам">Элам</a> — возникло в <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестане</a> в <a href="/wiki/3_%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%8F%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B5_%D0%B4%D0%BE_%D0%BD._%D1%8D." class="mw-redirect" title="3 тысячелетие до н. э.">III тысячелетии до н. э.</a> <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" class="mw-redirect" title="Империя Ахеменидов">Персидская империя</a> при <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_I" title="Дарий I">Дарии I</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Ахемениды">Ахемениде</a> простиралась уже от <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Греция">Греции</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Киренаика">Киренаики</a> до рек <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4" title="Инд">Инд</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BC" title="Тарим">Тарим</a>. Иран, большую свою <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Письменная история">письменную историю</a> известный как Персия, более 2 тысяч лет входил в число влиятельнейших политических и культурно-мировых центров. На протяжении многих веков господствующей религией был <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризм</a>. К XVI веку <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Государственная религия">государственной религией</a> Ирана становится <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a>. </p><p><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Держава Ахеменидов">Персидская империя</a> при <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_I" title="Дарий I">Дарии I</a> простиралась от <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Греция">Греции</a> и <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Ливия">Ливии</a> до реки <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4" title="Инд">Инд</a>. Персия была самым населённым государством в истории (50 % населения Земли были подданными Ахеменидов), входила в число сильнейших и влиятельнейших культурно и политически государств вплоть до XVII и XVIII века, но под конец XIX века Персия превратилась в полуколониальное государство. В 1935 году Персия изменила название страны (в зороастризме север Ирана и юг <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистана</a> назывался <i>Ариана</i>) на Иран. </p><p>В 1979 году в Иране произошла <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Исламская революция в Иране">Исламская революция</a> под предводительством <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0" title="Аятолла">аятоллы</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8,_%D0%A0%D1%83%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хомейни, Рухолла Мусави">Хомейни</a>, в ходе которой была свергнута <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%8F" title="Монархия">монархия</a> и провозглашена <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Исламская республика">исламская республика</a>. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Frame"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Elam_Map.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Elam_Map.jpg" decoding="async" width="300" height="250" class="mw-file-element" data-file-width="300" data-file-height="250" /></a><figcaption>Древний Иран. Первое государственное образование — <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Элам">Элам</a> (выделен красным) и соседние народы — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персы</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Парфяне">парфяне</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мидийцы">мидийцы</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Касситы">касситы</a>; государства <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Вавилония">Вавилония</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Ассирия">Ассирия</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Древний_Иран"><span id=".D0.94.D1.80.D0.B5.D0.B2.D0.BD.D0.B8.D0.B9_.D0.98.D1.80.D0.B0.D0.BD"></span>Древний Иран</h3></div> <p>Заселение территории Ирана относится к глубокой древности (см. <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Зарзийская культура">Зарзийская культура</a>). Иранские народы становятся преобладающими на его территории к началу I тысячелетия до н. э. Часть племён (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персы</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мидийцы">мидийцы</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Бактрия">бактрийцы</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Парфяне">парфяне</a>) осела в западной части плоскогорья; <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8" title="Белуджи">белуджи</a> поселились на востоке и вдоль побережья <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Оманский залив">Оманского залива</a>. </p><p>Первым значительным иранским государством стало <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Мидия">Мидийское царство</a>, основанное в конце VIII — начале VII века до н. э., со столицей в <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Хамадан">Хамадане</a> (<a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Экбатана">Экбатана</a>). Мидийцы быстро установили контроль над всем западным Ираном и частично над восточным. Совместно с вавилонянами мидийцы разгромили <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Ассирия">Ассирийскую империю</a>, захватили северную <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Месопотамия">Месопотамию</a> и <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83" title="Урарту">Урарту</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ахемениды"><span id=".D0.90.D1.85.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B4.D1.8B"></span>Ахемениды</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Ахемениды">Ахемениды</a></div> <p>В 553 году до н. э. молодой персидский царь <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%88%D0%B0%D0%BD" title="Аншан">Аншана</a> и <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5)" class="mw-redirect" title="Фарс (остан в Иране)">Парсы</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80_II_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Кир II Великий">Кир из рода Ахеменидов</a> выступил против мидийцев. Кир захватил <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Экбатана">Экбатаны</a> и объявил себя царём Персии и Мидии. При этом мидийский царь <a href="/wiki/%D0%98%D1%88%D1%82%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%B3%D1%83" class="mw-redirect" title="Иштувегу">Иштувегу</a> был пленён, но позже освобождён и назначен наместником в одну из провинций. До своей смерти в 529 году до н. э. Кир II Великий подчинил империи <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Ахемениды">Ахеменидов</a> всю <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Западная Азия">Западную Азию</a> от <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B5" title="Средиземноморье">Средиземноморья</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Анатолия">Анатолии</a> до <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F" title="Сырдарья">Сырдарьи</a>. Ранее, в 546 году до н. э., Кир основал в Фарсе столицу своего царства — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D1%8B" title="Пасаргады">Пасаргады</a>, где и был похоронен. Сын Кира <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%B7_II" class="mw-redirect" title="Камбиз II">Камбиз II</a> расширил владения империи отца до <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Египет">Египта</a> и <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D0%B8%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Эфиопия">Эфиопии</a>. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Map_achaemenid_empire_en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Map_achaemenid_empire_en.png/300px-Map_achaemenid_empire_en.png" decoding="async" width="300" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Map_achaemenid_empire_en.png/450px-Map_achaemenid_empire_en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Map_achaemenid_empire_en.png/600px-Map_achaemenid_empire_en.png 2x" data-file-width="1676" data-file-height="869" /></a><figcaption>Империя Ахеменидов в период наивысшего расцвета</figcaption></figure> <p>После смерти Камбиза и последовавшими за ней межусобицами в его ближайшем окружении и мятежами по всей стране к власти пришёл <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_I" title="Дарий I">Дарий Гистасп</a>. Дарий быстро и жёстко навёл в империи порядок и начал новые завоевательные походы, в результате которых империя Ахеменидов расширилась до <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2" title="Балканский полуостров">Балканского полуострова</a> на западе и до <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4" title="Инд">Инда</a> на востоке, став крупнейшим и мощнейшим государством, существовавшим когда-либо на тот момент. Дарий также провёл ряд внутренних реформ. Он разделил страну на несколько административных единиц — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%8F" title="Сатрапия">сатрапий</a>, при этом впервые в истории был осуществлён <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BF_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%B9" class="mw-redirect" title="Принцип разделения властей">принцип разделения властей</a>: войска не подчинялись <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF" title="Сатрап">сатрапам</a> и в то же время военачальники не имели административной власти. Кроме того, Дарий провёл денежную реформу и ввёл в обращение золотой <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BA" title="Дарик">дарик</a>. В сочетании со строительством сети мощёных дорог это способствовало невиданному скачку в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D1%8F" title="Торговля">торговых</a> отношениях. </p><p>Дарий покровительствовал <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризму</a> и считал <a href="/wiki/%D0%96%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Жречество">жрецов</a> стержнем персидской государственности. При нём эта первая <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Монотеизм">монотеистическая</a> религия стала в империи государственной, в то же время к покорённым народам и их верованиям и культуре персы относились терпимо. </p><p>Наследники Дария I стали нарушать принципы внутреннего устройства, введённые царём, в результате чего сатрапии стали более независимы. Поднялся мятеж в Египте, начались беспорядки в Греции и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Македония (Греция)">Македонии</a>, и в этих условиях македонский полководец <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Александр Македонский">Александр Македонский</a> начал военный поход против персов, к 330 году до н. э. разгромив империю Ахеменидов. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Парфия_и_Сасаниды"><span id=".D0.9F.D0.B0.D1.80.D1.84.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D0.A1.D0.B0.D1.81.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B4.D1.8B"></span>Парфия и Сасаниды</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Селевкиды">Селевкиды</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Парфянское царство">Парфянское царство</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Сасанидская империя">Сасанидская империя</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Sasanian_Empire_621_A.D.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Sasanian_Empire_621_A.D.jpg/250px-Sasanian_Empire_621_A.D.jpg" decoding="async" width="250" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Sasanian_Empire_621_A.D.jpg/375px-Sasanian_Empire_621_A.D.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Sasanian_Empire_621_A.D.jpg/500px-Sasanian_Empire_621_A.D.jpg 2x" data-file-width="1490" data-file-height="1106" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Сасанидская империя">Сасанидская империя</a> в начале VII века</figcaption></figure> <p>После смерти Александра Македонского в 323 году до н. э. его империя распалась на несколько отдельных государств. Большая часть территории современного Ирана отошла к <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Селевкидов">Селевкии</a>, однако <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Парфия">парфянский</a> царь <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82_I_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%B8)" title="Митридат I (царь Парфии)">Митридат I</a> вскоре начал завоевательные походы против Селевкидов и включил в состав своей державы Персию, а также Междуречье. В 92 году до н. э. между Парфией и <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Древний Рим">Римом</a> была проведена граница по руслу <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Евфрат">Евфрата</a>, но римляне почти сразу вторглись в пределы западных парфянских сатрапий и потерпели поражение. В ответном походе парфяне захватили весь <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Левант">Левант</a> и Анатолию, но были отброшены войсками <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B9" title="Марк Антоний">Марка Антония</a> обратно к Евфрату. Вскоре после этого в Парфии одна за другой вспыхивали гражданские войны, вызванные вмешательством Рима в борьбу между парфянской и греческой знатью. </p><p>В 224 году <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%80_%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Арташир Папакан">Ардашир Папакан</a>, сын правителя небольшого городка Хейр в <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5)" class="mw-redirect" title="Фарс (остан в Иране)">Парсе</a>, разгромил армию парфян <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD_IV" class="mw-redirect" title="Артабан IV">Артабана IV</a> и основал вторую Персидскую империю — Ираншахр («Царство ариев») — со столицей в <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B4" title="Фирузабад">Фирузабаде</a>, став основателем новой династии — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасанидов</a>. Усилилось влияние аристократии и зороастрийского духовенства, начались гонения на иноверцев. Проведена административная реформа. Сасаниды продолжили борьбу с римлянами и с кочевниками Центральной Азии. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg/250px-Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg" decoding="async" width="250" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg/375px-Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg/500px-Naqsh_i_Rustam._Investiture_d%27Ardashir_1.jpg 2x" data-file-width="1574" data-file-height="1038" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0" class="mw-redirect" title="Ахура Мазда">Ахура Мазда</a> (справа) даёт <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Ардашир">Ардаширу</a> символ царской власти — кольцо. III в. н. э.</figcaption></figure> <p>При царе <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_I_%D0%90%D0%BD%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Хосров I Ануширван">Хосрове I</a> (531—579) началась активная экспансия: в 540 году была захвачена <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%8F" title="Антиохия">Антиохия</a>, в 562 — Египет. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Византийская империя">Византийская империя</a> попала в налоговую зависимость от персов. Были заняты прибрежные области <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2" title="Аравийский полуостров">Аравийского полуострова</a>, в том числе <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Йемен">Йемен</a>. В это же время Хосров разгромил <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Эфталиты">эфталитское</a> государство на территории современного <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджикистан">Таджикистана</a>. Военные успехи Хосрова привели к расцвету торговли и культуры в Иране. </p><p>Внук Хосрова I, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_II" class="mw-redirect" title="Хосров II">Хосров II</a> (590—628) возобновил войну с <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Византия">Византией</a>, но терпел поражение за поражением. Военные расходы покрывались за счёт непомерных налогов с торговцев и поборов с бедняков. В результате по всей стране начали вспыхивать восстания, Хосров был схвачен и казнён. Его внук, <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_III" class="mw-redirect" title="Йездигерд III">Йездигерд III</a> (632—651) стал последним сасанидским царём. Несмотря на прекращение войны с Византией, распад империи продолжался. На юге персы столкнулись с новым противником — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">арабами</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Арабское_завоевание"><span id=".D0.90.D1.80.D0.B0.D0.B1.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B5_.D0.B7.D0.B0.D0.B2.D0.BE.D0.B5.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Арабское завоевание</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Омейяды">Омейяды</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аббасиды">Аббасиды</a></div> <p><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B8" class="mw-redirect" title="Арабское завоевание Персии">Арабские набеги</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасанидский</a> Иран начались в 632 году. Наиболее сокрушительное поражение <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персидская</a> армия потерпела в <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Битва при Кадисии">битве при Кадисии</a> в 637 году. Арабское завоевание Персии продолжалось до 652 года, и она была включена в <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">Халифат</a> <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Омейяды">Омейядов</a>. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">Арабы</a> распространили в Иране <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a>, который сильно изменил персидскую культуру. После <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Исламизация Ирана">исламизации Ирана</a> в Халифате бурно развивались <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Литература">литература</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Философия">философия</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Искусство">искусство</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Медицина">медицина</a>. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Персидская культура">Персидская культура</a> стала основой для начала <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BA_%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Золотой век ислама">золотого века ислама</a>. </p><p>В 750 году персидский генерал <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%83_%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B8%D0%BC" title="Абу Муслим">Абу Муслим</a> возглавил поход <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аббасиды">Аббасидов</a> против Омейядов на <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BA" title="Дамаск">Дамаск</a>, а затем на столицу Халифата — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%B4" title="Багдад">Багдад</a>. В благодарность новый <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84" title="Халиф">халиф</a> даровал персидским губернаторам определённую автономию, а также взял нескольких персов в качестве визирей. Тем не менее в 822 году <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%80_%D0%B1%D0%B5%D0%BD-%D0%93%D1%83%D1%81%D0%B5%D0%B9%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D0%BD-%D0%9C%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%B1" class="mw-redirect" title="Тахир бен-Гусейн бен-Мусаб">Тахир бен-Гусейн бен-Мусаб</a>, губернатор <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Хорасан">Хорасана</a>, провозгласил независимость провинции и объявил себя родоначальником новой <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="История Ирана">персидской династии</a> — <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Тахириды">Тахиридов</a>. Уже к началу правления <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Саманиды">Саманидов</a> Иран практически восстановил свою независимость от арабов. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тюркские_и_монгольские_завоевания"><span id=".D0.A2.D1.8E.D1.80.D0.BA.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.B8_.D0.BC.D0.BE.D0.BD.D0.B3.D0.BE.D0.BB.D1.8C.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.B7.D0.B0.D0.B2.D0.BE.D0.B5.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Тюркские и монгольские завоевания</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Тахириды">Тахириды</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Газневиды">Газневиды</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Хулагуиды">Хулагуиды</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Тимуриды">Тимуриды</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ghaznavid_Empire_975_-_1187_(AD).PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG/250px-Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG" decoding="async" width="250" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG/375px-Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG/500px-Ghaznavid_Empire_975_-_1187_%28AD%29.PNG 2x" data-file-width="620" data-file-height="428" /></a><figcaption>Империя <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Газневиды">Газневидов</a> в XII веке.</figcaption></figure> <p>Несмотря на принятие персидским обществом ислама, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D1%8B" title="Арабизмы">арабизация</a> в Иране не имела успеха. Насаждение арабской культуры встретило сопротивление <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персов</a> и стало толчком к борьбе за независимость от <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">арабов</a>. Важную роль в восстановлении национального самосознания персов сыграло возрождение <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">персидского языка</a> и литературы, пик которого пришёлся на IX—X века. В связи с этим получила известность эпопея <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D1%80%D0%B4%D0%BE%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Фирдоуси">Фирдоуси</a> «<a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5" title="Шахнаме">Шахнаме</a>», целиком написанная на фарси. </p><p>В 962 году тюркский полководец <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BF-%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BD" title="Алп-Тегин">Алп-Тегин</a> выступил против <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Саманиды">Саманидов</a> и основал тюркское государство <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Газневиды">Газневидов</a> со столицей в <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B8" title="Газни">Газни</a> (<a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистан</a>). При Газневидах культурный расцвет Персии продолжился. Их последователи <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Сельджуки">Сельджуки</a> перенесли столицу в <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Исфахан">Исфахан</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 1220 году северо-восток Ирана, находившегося в составе тюркского <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%BC" title="Хорезм">Хорезмского</a> царства, был атакован войсками <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%81%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Чингисхан">Чингисхана</a>. Разорению подвергся весь Хорасан, а также территории восточных провинций современного Ирана. Около половины населения было убито монголами. Завершил <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%B8%D0%B6%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2" title="Ближневосточный поход монголов">завоевание Ирана</a> внук Чингисхана <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%83" title="Хулагу">Хулагу</a>. В основанном им <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A5%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Хулагуидов">государстве</a> его <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%83%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Хулагуиды">потомки</a>-<a href="/wiki/%D0%98%D0%BB%D1%8C%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Ильхан">ильханы</a> правили до середины XIV века. </p><p>Великий <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D0%B8" title="Тюрки">тюркский</a> правитель и полководец <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Тамерлан">Эмир Тимур</a>, на западе более известен как <b>Тамерлан</b>, установил над Ираном свой контроль. Тамерлан вывез из Ирана тысячи искусных мастеров в свою столицу <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Самарканд">Самарканд</a>, которые построили шедевры мировой архитектуры в Самарканде. Так, например, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">тебризскими</a> мастерами был построен мавзолей <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80" class="mw-redirect" title="Гур Эмир">Гур Эмир</a> в Самарканде. При правлении младшего сына Тимура <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D1%80%D1%83%D1%85" title="Шахрух">Шахруха</a> происходит расцвет науки и культуры в Иране. Он продолжился в эпоху правления тимурида <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%81%D0%B5%D0%B9%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Хусейн Байкара">Султана Хусейна Байкары</a>. </p><p>Централизация Иранского государства возобновилась с приходом к власти <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%88%D0%B8" title="Кызылбаши">кызылбашской</a> династии <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%84%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сефевиды">Сефевидов</a>, положивших конец правлению потомков монгольских завоевателей. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Династии_(1501—1979)"><span id=".D0.94.D0.B8.D0.BD.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.B8_.281501.E2.80.941979.29"></span>Династии (1501—1979)</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%84%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сефевиды">Сефевиды</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%88%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Афшариды">Афшариды</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Зенды">Зенды</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80%D1%8B_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Каджары (династия)">Каджары (династия)</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8" title="Пехлеви">Пехлеви</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Shah_Ismail_Hatayi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Shah_Ismail_Hatayi.jpg/200px-Shah_Ismail_Hatayi.jpg" decoding="async" width="200" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Shah_Ismail_Hatayi.jpg 1.5x" data-file-width="284" data-file-height="336" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB_I" title="Исмаил I">Исмаил I</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">Ислам</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Шииты">шиитского</a> толка был принят в Иране в качестве государственной религии при <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85_(%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%BB)" class="mw-redirect" title="Шах (титул)">шахе</a> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB_I" title="Исмаил I">Исмаиле I</a> из династии Сефевидов. После победы над Алванд-ханом, правителем тюркского государства <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA-%D0%9A%D0%BE%D1%8E%D0%BD%D0%BB%D1%83" title="Ак-Коюнлу">Ак-Коюнлу</a>, под Шаруром (в <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8C" title="Нахичевань">Нахичевани</a>), Исмаил победоносно вступил в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">Тебриз</a>, где в июле <a href="/wiki/1501_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1501 год">1501 года</a> провозгласил себя шахом Азербайджана<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Исмаил вскоре же подчинил себе весь Иран — и в мае 1502 года короновал себя <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Шахиншах">шахиншахом</a> Ирана. Столицей Сефевидского государства стал город <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">Тебриз</a>; впоследствии столица была перенесена в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Казвин">Казвин</a>, а оттуда — в <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Исфахан">Исфахан</a>. Наивысшего расцвета империя Сефевидов достигла при <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81_I_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Аббас I Великий">Аббасе I</a>, разгромив <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Османская империя">Османскую империю</a> и присоединив к себе территории современного <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирака</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистана</a>, части <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистана</a>, территории <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>, части <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Армении</a> и <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия">Грузии</a>, а также провинций <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Гилян">Гилян</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мазендеран">Мазендеран</a> на берегу Каспийского моря. Таким образом, владения Ирана простирались уже от <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" title="Тигр (река)">Тигра</a> до Инда. </p><p>Завоёванные территории принесли Ирану богатство и процветание. Начался расцвет культуры. Иран стал централизованным государством, была проведена модернизация вооружённых сил. Однако после смерти Аббаса Великого империя пришла в упадок. Неумелое руководство привело к потере <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80" title="Кандагар">Кандагара</a> и Багдада. В 1722 году афганцы-гильзаи совершили набег на Иран, с ходу взяв Исфахан, и возвели на престол Махмуд-хана. Тогда <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%80-%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Надир-шах">Надир-шах</a>, полководец последнего правителя из Сефевидов, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BF_II" title="Тахмасп II">Тахмаспа II</a>, убил его вместе с сыном и установил в Иране власть <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%88%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Афшариды">Афшаридов</a>. </p><p>Первым делом Надир-шах сменил государственную религию на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Суннизм">суннизм</a>, а затем разгромил Афганистан и вернул Персии Кандагар. Отступающие афганские войска бежали в <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индию</a>. Надир-шах призвал индийского <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%9C%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2" title="Империя Великих Моголов">могола</a>, Мохаммед-шаха, не принимать их, но тот не согласился, тогда шах вторгся в Индию. В 1739 году войска Надир-шаха вошли в <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BB%D0%B8" title="Дели">Дели</a>, однако вскоре там вспыхнуло восстание. Персы устроили в городе настоящую резню, а потом вернулись в Иран, полностью разграбив страну. В 1740 году Надир-шах совершил поход в Туркестан, в результате которого границы Ирана продвинулись до <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F" title="Амударья">Амударьи</a>. На <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7" title="Кавказ">Кавказе</a> персы дошли до <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a>. В 1747 году Надир-шах был убит. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F,_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD,_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg/290px-%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg" decoding="async" width="290" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg/435px-%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg/580px-%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C_%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%2C_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86_XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0.jpg 2x" data-file-width="6875" data-file-height="5104" /></a><figcaption>Персия на карте конца XIX века.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:IranP37a-500Rials-AH1317(1938)-donatedoy_f.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg/290px-IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg" decoding="async" width="290" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg/435px-IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg/580px-IranP37a-500Rials-AH1317%281938%29-donatedoy_f.jpg 2x" data-file-width="785" data-file-height="454" /></a><figcaption>Герб шахского Ирана на купюре 1938 года</figcaption></figure> <p>В 1750 году власть перешла к династии <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Зенды">Зендов</a> во главе с Карим-ханом. Карим-хан стал первым за 700 лет персом, ставшим во главе государства. Он перенёс столицу в <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Шираз">Шираз</a>. Период его правления характеризуется практически отсутствием войн и культурным расцветом. Власть Зендов продолжалась лишь три поколения, и в 1781 году перешла к династии <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80%D1%8B_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Каджары (династия)">Каджаров</a>. Основатель династии, скопец <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B0_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Ага Мохаммед хан Каджар">Ага-Мохаммед-хан</a>, учинил расправу над Зендами и потомками Афшаридов. Укрепив власть Каджаров в Иране, Мохаммед-хан совершил поход на Грузию, разгромив <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B8" title="Тбилиси">Тбилиси</a> и уничтожив более 20 тысяч жителей города. Второй поход на Грузию в 1797 году не состоялся, так как шах был убит собственными слугами (грузином и курдом) в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85" title="Карабах">Карабахе</a>. Незадолго до своей смерти Мохаммед-хан перенёс столицу Ирана в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a>. </p><p>В результате серии неудачных войн с <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Российская империя">Российской империей</a> Персия при Каджарах лишилась территории, занимаемой ныне Азербайджаном и Арменией<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Процветала коррупция, терялся контроль над окраинами страны. После продолжительных акций протеста в <a href="/wiki/1906_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1906 год">1906 году</a> в стране произошла <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Конституционная революция в Иране">Конституционная революция</a>, в результате чего Иран стал <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%8F" title="Конституционная монархия">конституционной монархией</a>. Летом 1918 года британские войска оккупируют весь Иран. 9 августа 1919 года было подписано англо-иранское соглашение, устанавливающее полный британский контроль над экономикой и армией страны. В 1920 году в провинции <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Гилян">Гилян</a> провозглашена <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Гилянская Советская Республика">Гилянская Советская Республика</a>, которая просуществует до сентября 1921 года. 21 февраля 1921 года <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8" title="Реза Пехлеви">Реза-хан Пехлеви</a> свергнул Ахмед-шаха и в 1925-м был объявлен новым шахом. 26 февраля 1921 года РСФСР подписала с Ираном новый договор, признав полную независимость Ирана. </p><p>Пехлеви ввёл в обращение термин «<a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Шахиншах">шахиншах</a>» («царь царей»). Начиная с персидского нового года, то есть с 22 марта<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1935 года название государства было официально изменено с Персии на Иран. Началась масштабная индустриализация Ирана, была полностью модернизирована инфраструктура. В ходе <a href="/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Вторая мировая война">Второй мировой войны</a> шахиншах отказал <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великобритания">Великобритании</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">Советскому Союзу</a> в их просьбе разместить свои войска в Иране. Тогда союзники вторглись в Иран (см. «<a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Иранская операция">Операция „Согласие“</a>»), свергли шаха и установили контроль над железными дорогами и нефтяными месторождениями. В <a href="/wiki/1942_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1942 год">1942 году</a> суверенитет Ирана был восстановлен, власть перешла к сыну шаха — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8" title="Мохаммед Реза Пехлеви">Мохаммеду</a>. Тем не менее, Советский Союз, опасаясь <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2%D0%BE_%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B9_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B5" title="Турция во Второй мировой войне">возможной агрессии со стороны Турции</a>, держал свои войска в северном Иране до мая 1946 года. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Supportes_of_Mosaddegh.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Supportes_of_Mosaddegh.JPG/220px-Supportes_of_Mosaddegh.JPG" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Supportes_of_Mosaddegh.JPG/330px-Supportes_of_Mosaddegh.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Supportes_of_Mosaddegh.JPG/440px-Supportes_of_Mosaddegh.JPG 2x" data-file-width="488" data-file-height="360" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D1%8B%D0%BA,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мосаддык, Мохаммед">Мохамме́д Мосадды́к</a></figcaption></figure> <p>После войны Мохаммед Реза проводил политику активной <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Вестернизация">вестернизации</a> и деисламизации, что не всегда находило понимание в народе. В 1951 году председателем Правительства Ирана становится <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D1%8B%D0%BA,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мосаддык, Мохаммед">Мохаммед Мосаддык</a>, который активно занимался реформаторством, добиваясь пересмотра договорённостей по распределению прибылей компании <a href="/wiki/British_Petroleum" class="mw-redirect" title="British Petroleum">British Petroleum</a>. Происходила национализация нефтяной промышленности Ирана. Однако в США немедленно и при активном участии британских спецслужб был разработан план переворота, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5_(1953)" title="Переворот в Иране (1953)">осуществлённый в августе 1953 года</a> внуком президента Теодора Рузвельта — Кэрмитом Рузвельтом. <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D1%8B%D0%BA,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Мосаддык, Мохаммед">Мосаддык</a> был смещён со своего поста и заключён в тюрьму. Через три года он был освобождён и посажен под домашний арест, где и находился до своей смерти в 1967 году. </p><p>В 1963 году шах начал серию радикальных реформ, получивших название «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Белая революция">Белая революция</a>». Комплект декретов включал 12 пунктов: реформы в аграрной сфере, а также в лесах и пастбищах, промышленные реформы, в просвещении, здравоохранении, национализацию водных ресурсов и другие. Масштаб задач был колоссальный и это происходило на фоне быстрого роста населения<sup id="cite_ref-_a227e8f9285f4233_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a227e8f9285f4233-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Женщины были наделены избирательным правом, а влияние духовенства ограничено. Иран вышел на второе место в Азии по темпам экономического роста после <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японии</a><sup id="cite_ref-БРЭ_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-БРЭ-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Однако при этом в народе нарастало недовольство, активно подогреваемое консервативным шиитским духовенством. Предложение о демократизации было отвергнуто шахом, он считал, что сохранить порядок можно только силой. Из страны был выслан радикальный исламист <a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0" title="Аятолла">аятолла</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хомейни">Хомейни</a>, начались политические репрессии с активным участием тайной полиции <a href="/wiki/%D0%A1%D0%90%D0%92%D0%90%D0%9A" title="САВАК">САВАК</a><sup id="cite_ref-_510d182051fb17c4_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-_510d182051fb17c4-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 1965 году участниками группы «Федаяне Ислам» был смертельно ранен премьер-министр <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%83%D1%80" class="mw-redirect" title="Хассан Али Мансур">Хассан Али Мансур</a>. В 1973 году в ходе политики укрепления власти шаха были запрещены все политические партии и объединения, в 1975 учреждена партия <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%B7" title="Растахиз">Растахиз</a> в рамках однопартийной системы. К концу 1970-х годов Иран охватили массовые протесты, вылившиеся в свержение режима Пехлеви и окончательном упразднении монархии. В 1979 году в стране произошла исламская революция и была основана <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Исламская республика">исламская республика</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Исламская_республика"><span id=".D0.98.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.80.D0.B5.D1.81.D0.BF.D1.83.D0.B1.D0.BB.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Исламская республика</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="История Исламской Республики Иран">История Исламской Республики Иран</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG/220px-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG/330px-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG/440px-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85.JPG 2x" data-file-width="2499" data-file-height="1666" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%90%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Аятолла Хомейни">Аятолла Хомейни</a></figcaption></figure> <p>Исламская революция в Иране стала переходом от шахского <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%8F" title="Монархия">монархического</a> режима Пехлеви к исламской республике во главе с аятоллой Хомейни — предводителем революции и основателем нового порядка. Началом революции принято считать массовые антишахские протесты в январе <a href="/wiki/1978_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1978 год">1978 года</a>, подавленные правительственными войсками. В январе 1979 года, после того как страну парализовали постоянные забастовки и митинги, Пехлеви с семьёй покинул Иран, и 1 февраля в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a> прибыл Хомейни, находившийся в изгнании во <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Франции</a>. Аятолла был встречен миллионами ликующих иранцев<sup id="cite_ref-_510d182051fb17c5_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-_510d182051fb17c5-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. 1 апреля 1979 года после проведения всенародного <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BC" title="Референдум">референдума</a> Иран был официально провозглашён исламской республикой. 3 декабря того же года была принята новая <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Конституция Ирана">конституция</a>. </p><p>Внутриполитические последствия революции проявились в установлении в стране <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Теократия">теократического режима</a> мусульманского духовенства, повышении роли <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислама</a> абсолютно во всех сферах жизни. Произошли кардинальные изменения и во внешней политике. Отношения Ирана с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="США">США</a> стали крайне натянутыми. Дипломатические отношения были разорваны <a href="/wiki/4_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F" title="4 ноября">4 ноября</a> 1979 года, когда в Тегеране было <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B2%D0%B0%D1%82_%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Захват американских заложников в Иране">захвачено посольство США</a>, а дипломаты провели в заложниках 444 дня. Захватчики (студенты, среди которых, по некоторым данным, возможно, был ставший впоследствии <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Президент Ирана">президентом Ирана</a>, тогда — офицер спецподразделения <a href="/wiki/%D0%9A%D0%A1%D0%98%D0%A0" class="mw-redirect" title="КСИР">КСИР</a> и активист молодёжной организации «Учреждение сплочения единства» — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%BC%D1%83%D0%B4_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B6%D0%B0%D0%B4" class="mw-redirect" title="Махмуд Ахмадинежад">Махмуд Ахмадинежад</a>) утверждали, что преследовали агентов <a href="/wiki/%D0%A6%D0%A0%D0%A3" class="mw-redirect" title="ЦРУ">ЦРУ</a>, планировавших свержение революционного правительства. Они также требовали выдачи бежавшего шаха. Лишь в 1981 году при посредничестве <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B6%D0%B8%D1%80" title="Алжир">Алжира</a> кризис был разрешён и заложники отпущены на родину. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ирано-иракская_война"><span id=".D0.98.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.BE-.D0.B8.D1.80.D0.B0.D0.BA.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.B2.D0.BE.D0.B9.D0.BD.D0.B0"></span>Ирано-иракская война</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Ирано-иракская война">Ирано-иракская война</a></div> <p>Тем временем президент соседнего Ирака <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D0%A5%D1%83%D1%81%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Саддам Хусейн">Саддам Хусейн</a> решил воспользоваться внутренней нестабильностью в Иране и его натянутыми отношениями со странами Запада. Ирану были (не в первый раз) предъявлены территориальные претензии в отношении районов вдоль берега Персидского залива на восток от реки <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%82%D1%82-%D1%8D%D0%BB%D1%8C-%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1" title="Шатт-эль-Араб">Шатт-эль-Араб</a>. В частности, Хусейн потребовал передачи Ираку западного <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестана</a>, где большинство населения составляли <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">арабы</a> и имелись огромные запасы <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть">нефти</a>. Эти требования были оставлены Ираном без внимания, и Хусейн начал подготовку к крупномасштабной войне. 22 сентября 1980 года армия Ирака форсировала <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%82%D1%82-%D1%8D%D0%BB%D1%8C-%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1" title="Шатт-эль-Араб">Шатт-эль-Араб</a> и вторглась в Хузестан, что стало для иранского руководства полной неожиданностью. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg/220px-Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg/330px-Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg/440px-Casualties_of_Iraqi_army_in_war_with_Iran.jpg 2x" data-file-width="726" data-file-height="543" /></a><figcaption>Ирано-иракская война</figcaption></figure> <p>Хотя в первые месяцы войны Саддаму Хусейну удалось добиться немалых успехов, наступление иракской армии было вскоре остановлено, иранские войска перешли в контрнаступление и к середине 1982 года выбили иракцев из страны. Хомейни решил не останавливать войну, планируя «экспортировать» революцию и в Ирак. Этот план опирался в первую очередь на шиитское большинство восточного Ирака. Теперь уже иранская армия вторглась в Ирак с намерением свергнуть Саддама Хусейна. Однако в последующие годы военные успехи Ирана были незначительными, а в 1988 году иракская армия перешла в контрнаступление и освободила все оккупированные Ираном территории. После этого было подписано мирное соглашение. Ирано-иракская граница осталась неизменной. </p><p>В течение войны Ирак пользовался политической, финансовой и военной поддержкой большинства арабских стран, Советского Союза, Китая, а также США и их союзников. Иран так или иначе поддерживали Китай, США, Израиль и некоторые другие страны. В ходе боевых действий иракская армия неоднократно применяла <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%B5" title="Химическое оружие">химическое оружие</a>, в том числе против мирных иранцев. Возможно, более 100 000 человек в Иране погибли от действия отравляющих веществ. Общие потери Ирана в восьмилетней войне превышают 500 000 человек. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="В_XXI_веке"><span id=".D0.92_XXI_.D0.B2.D0.B5.D0.BA.D0.B5"></span>В XXI веке</h3></div> <p>В 1997 году президентом Ирана был избран <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%B4" title="Хатами, Мохаммад">Мохаммед Хатами</a>, провозгласивший начало проведения политики терпимого отношения к культуре и установления более тесных связей со странами Запада. В конце 1990-х годов европейские государства начали восстанавливать прерванные революцией экономические связи с Ираном. Тем не менее, позиция США принципиально не изменилась. Американское руководство предъявило Ирану обвинения в <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%E2%80%94_%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BE%D1%80%D1%8B_%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0_(%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%A1%D0%A8%D0%90)" title="Государства — спонсоры терроризма (список США)">спонсировании терроризма</a> и разработках <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Оружие массового поражения">оружия массового уничтожения</a>. Позже президент США <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6_%D0%A3%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D1%80" title="Буш, Джордж Уокер">Джордж Буш</a> закрепил за Ираном ярлык страны «<a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D1%8C_%D0%B7%D0%BB%D0%B0_(%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Ось зла (политика)">Оси зла</a>». В ответ на это появился термин «<a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D1%8C_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Ось сопротивления">Ось сопротивления</a>», под которым понимается созданная Ираном антизападная и антиизраильская политическая и военная коалиция. В коалицию вошли сирийский режим <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B0%D0%B4,_%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%B0%D1%80" title="Асад, Башар">Башара Асада</a>, ливанская группировка <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0" title="Хезболла">Хезболла</a>, иракские шииты и йеменские <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%81%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Хуситы">хуситы</a>. </p><p>Коалиция приняла активное участие в <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Гражданская война в Сирии">гражданской войне в Сирии</a> на стороне Асада<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и в атаках на Израиль после начала <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%BB%D0%B8%D0%B6%D0%BD%D0%B5%D0%BC_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%B5_(%D1%81_2023)" title="Война на Ближнем Востоке (с 2023)">войны на Ближнем Востоке</a> с октября 2023 года. В апреле 2024 года Иран впервые вступил в прямое военное столкновение с Израилем и <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE_%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8E_(%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C_2024)" title="Удары Ирана по Израилю (апрель 2024)">обстрелял его территорию баллистическими ракетами и дронами</a><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В конце 2024 года уничтожение Израилем почти всего руководства «Хезболлы» и её военной инфраструктуры в <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Южный Ливан">Южном Ливане</a>, а также стремительное <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%90%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Падение режима Асада">падение режима Асада</a> в Сирии разрушили внешнеполитическую стратегию Ирана. Последними союзниками Тегерана остались иракские шииты и йеменские хуситы<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Государственное_устройство"><span id=".D0.93.D0.BE.D1.81.D1.83.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.BE.D0.B5_.D1.83.D1.81.D1.82.D1.80.D0.BE.D0.B9.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Государственное устройство</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Государственное устройство Ирана">Государственное устройство Ирана</a></div> <p>По <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Конституция Ирана">конституции</a>, принятой в 1979 году, Иран является исламской республикой. На 2019 год Иран — одна из немногих существующих <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Теократия">теократий</a> в мире. </p><p>Главой государства является <b><a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%88%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Высший руководитель Ирана">Высший руководитель</a>.</b> Он определяет общую политику страны. <b>Рахбар</b> — верховный главнокомандующий <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Вооружённые силы Ирана">вооружёнными силами Ирана</a>, руководитель военной разведки. Высший руководитель назначает людей на ключевые посты в государстве: председателей судов, руководителя полиции и командующих всеми родами войск, а также шестерых из двенадцати членов <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Совет стражей конституции">Совета стражей конституции</a>. Высший руководитель избирается <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B2" title="Совет экспертов">Советом экспертов</a> и подотчётен ему. </p><p>Вторым по значимости должностным лицом в Иране является <b><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Президент Ирана">президент</a></b>. Президент является гарантом конституции<sup id="cite_ref-Функции_президента_Ирана_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Функции_президента_Ирана-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и главой <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Исполнительная власть">исполнительной власти</a>. Решения по ключевым вопросам принимаются только после одобрения Высшего руководителя. Президент назначает членов Совета министров и координирует работу <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Правительство">правительства</a>. Десять <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%86%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Вице-президент Ирана">вице-президентов</a> и 21 министр правительства утверждаются на пост <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Парламент">парламентом</a>. Хотя президент назначает министров обороны и разведки, кандидатуры должны быть заранее одобрены Высшим руководителем. Президент избирается прямым всенародным голосованием на четырёхлетний срок. Кандидаты в президенты должны быть предварительно одобрены Советом стражей. </p><p><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Законодательная власть">Законодательная власть</a> представлена однопалатным <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Парламент">парламентом</a> — <b><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Исламский консультативный совет">Меджлисом</a></b> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">مجلس شورای اسلام</span>‎— «Исламский консультативный совет»). Верхняя палата была расформирована после <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Исламская революция в Иране">революции</a> в 1979 г. Меджлис состоит из 290 членов, избираемых всенародным голосованием на четырёхлетний срок. В обязанности парламента входит разработка законопроектов, ратификация международных договоров и составление <a href="/wiki/%D0%91%D1%8E%D0%B4%D0%B6%D0%B5%D1%82" title="Бюджет">бюджета</a>. Все кандидаты в депутаты Меджлиса также утверждаются Советом стражей. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:6th_Day_-_Green_Condolence.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/6th_Day_-_Green_Condolence.jpg/220px-6th_Day_-_Green_Condolence.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/6th_Day_-_Green_Condolence.jpg/330px-6th_Day_-_Green_Condolence.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/6th_Day_-_Green_Condolence.jpg/440px-6th_Day_-_Green_Condolence.jpg 2x" data-file-width="2128" data-file-height="1336" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5_(2009)" class="mw-redirect" title="Акции протеста в Иране (2009)">Волнения в Иране в 2009 году</a></figcaption></figure> <p><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Совет стражей конституции">Совет стражей конституции</a></b> состоит из 12 членов, 6 из которых назначает Высший руководитель. Остальные 6 членов назначаются парламентом по представлению председателя Верховного суда. Совет стражей утверждает кандидатов на ключевые посты, в том числе кандидатов в президенты, члены правительства и парламента. Основная обязанность Совета — проверка законопроектов на соответствие <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B0%D1%82" title="Шариат">исламскому праву</a>. В случае если имеются разногласия с шариатом, законопроект отправляется на доработку. Кроме того, Совет имеет право наложить <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D0%BE" title="Вето">вето</a> на любое решение Меджлиса. </p><p><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D1%86%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Совет целесообразности">Совет целесообразности</a></b> разрешает спорные вопросы, возникающие между Меджлисом и Советом стражей. Совет целесообразности является также совещательным органом при Высшем руководителе. Председатель Совета — бывший президент Ирана <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%90%D0%BA%D0%B1%D0%B0%D1%80_%D0%A5%D0%B0%D1%88%D0%B5%D0%BC%D0%B8_%D0%A0%D0%B0%D1%84%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Али Акбар Хашеми Рафсанджани">Али Акбар Хашеми Рафсанджани</a> — личный советник Рахбара. </p><p><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B2" title="Совет экспертов">Совет экспертов</a></b> состоит из 86 представителей исламского духовенства и собирается на неделю каждый год. Совет экспертов избирает Высшего руководителя и имеет право сместить его с должности в любое время (хотя такого прецедента ещё не было: нынешний Высший руководитель, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B8" class="mw-redirect" title="Али Хаменеи">Али Хаменеи</a> — всего второй в истории страны, тогда как первый, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Хомейни">Хомейни</a>, скончался, будучи ещё на посту). Заседания Совета носят закрытый характер. Члены Совета избираются всенародным голосованием на восьмилетний срок. </p><p><b><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Местное самоуправление">Органы местного самоуправления</a></b> присутствуют во всех городах и деревнях Ирана и избираются всенародным голосованием на четырёхлетний срок. Городские (сельские) советы выбирают мэра, следят за работой чиновничьего аппарата, отвечают за развитие образования, медицины, жилищно-коммунального хозяйства и прочие бытовые вопросы. Впервые выборы в местные советы прошли в <a href="/wiki/1999_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1999 год">1999 году</a>. Так как деятельность советов носит исключительно административно-исполнительный характер, кандидаты в члены совета не нуждаются в утверждении Советом экспертов. </p><p><b><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Судебная власть">Судебная система</a></b> состоит из <i>Народного суда,</i> занимающегося гражданскими и уголовными делами, и <i>Революционного суда,</i> в компетенцию которого входят особые преступления, в том числе против государства. Вердикт Революционного суда не подлежит апелляции. Кроме того, существует <i>Особый духовный суд.</i> Решения этого суда также не подлежат обжалованию, он действует отдельно от общей судебной системы. Высшей инстанцией Духовного суда является <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%88%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Высший руководитель Ирана">Рахбар</a>. Он также назначает и председателей Народного и Революционного судов. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Права_человека"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B2.D0.B0_.D1.87.D0.B5.D0.BB.D0.BE.D0.B2.D0.B5.D0.BA.D0.B0"></span>Права человека</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%B2_%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Права человека в Исламской Республике Иран">Права человека в Исламской Республике Иран</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_(66).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg/255px-Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg" decoding="async" width="255" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg/383px-Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg/510px-Mourning_of_Muharram_in_cities_and_villages_of_Iran-342_16_%2866%29.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="2910" /></a><figcaption>Иранские шииты празднуют <a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Ашура">Ашуру</a></figcaption></figure> <p>Законы исламской республики основаны на исламском праве. Государственный аппарат тесно переплетён с исламским духовенством. В связи с этим присутствуют ограничения прав человека, связанные прежде всего с религией. В частности, в системе государственного устройства существует специальный орган — Совет стражей конституции, деятельность которого запрещает немусульманам занимать высшие государственные посты, а членам парламента — составлять законопроекты, противоречащие <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B0%D1%82" title="Шариат">шариату</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно Конституции (статья 13), помимо <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислама</a> признаются только три религии: <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Христианство">христианство</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Иудаизм">иудаизм</a> и <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризм</a>, верующие всех остальных религий (<a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Буддизм">буддисты</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B8" title="Бахаи">бахаи</a> и др.) считаются «незащищёнными неверными», они не могут быть представлены в <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Исламский консультативный совет">парламенте</a> и не обладают практически никакими юридическими правами<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Сексуальные меньшинства также подвергаются преследованию. Гомосексуальные контакты являются уголовно наказуемым преступлением, преследующимся вплоть до смертной казни (см. <i><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D0%93%D0%91%D0%A2_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Права ЛГБТ в Иране">Права ЛГБТ в Иране</a></i>). Нередки случаи казни несовершеннолетних: наиболее широкую огласку получило дело двух 16-летних подростков <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%BC%D1%83%D0%B4_%D0%90%D1%81%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%B8_%D0%90%D0%B9%D0%B0%D0%B7_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Махмуд Асгари и Айаз Мархони">Махмуда Асгари и Айаза Мархони</a>, которые были обвинены в изнасиловании несовершеннолетнего и публично повешены на городской площади в присутствии огромной толпы зевак (также им инкриминировалось распитие алкогольных напитков, нарушение общественного порядка и воровство на центральной площади в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхеде</a>)<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Казнь прошла спустя две недели после победы на президентских выборах крайне консервативного политика Ахмадинежада. </p><p>Один из лидеров оппозиции (Мехди Каруби) обвинил иранские власти в использовании пыток по отношению к политическим заключённым. В статье, помещённой на сайте его партии, упоминаются случаи жестокого изнасилования заключённых<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Иран занимает второе место в мире (после <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Китайская Народная Республика">Китая</a>) по числу смертных казней. В <a href="/wiki/2006_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2006 год">2006 году</a> в стране были казнены не меньше 215 человек, в том числе семеро несовершеннолетних, что является нарушением <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%85_%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%91%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Конвенция о правах ребёнка">международной конвенции о правах детей</a>. Согласно статистике правозащитной группы <a href="/wiki/Amnesty_International" title="Amnesty International">Amnesty International</a>, в <a href="/wiki/2007_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2007 год">2007 году</a> за тяжкие преступления в Иране казнены более 200 человек. </p><p>Присутствуют некоторые ограничения свободы печати: после прихода к власти консервативного крыла было закрыто большинство прореформистских газет. Запрещена трансляция западной музыки. Ограничения касаются не только печатных средств массовой информации и телевидения. <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет">Интернет</a> также подвергается цензуре<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Деятельность <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D1%80" title="Интернет-провайдер">провайдеров</a>, в том числе коммерческих, контролируется <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%B8%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Министерство информации Ирана">министерством информации</a>. Проверке подлежат все вновь зарегистрированные веб-сайты в <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B8%D0%BC%D1%8F" title="Доменное имя">домене</a> <a href="/wiki/.ir" title=".ir">.ir</a>, существует автоматическая фильтрация электронной почты. Запрещены порнографические и антиисламские сайты. Сайты оппозиционных организаций в основном расположены на зарубежных <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B5%D1%80_(%D0%B0%D0%BF%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5)" title="Сервер (аппаратное обеспечение)">серверах</a>. </p><p>Преследованиям в Иране подвергаются и <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" class="mw-redirect" title="Правозащитные организации">правозащитные организации</a>. Например, широкий международный резонанс получил случай изъятия властями этой страны <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%8F_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0" title="Нобелевская премия мира">Нобелевской премии мира</a> и <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%9F%D0%BE%D1%87%D1%91%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Орден Почётного легиона">Ордена Почётного Легиона</a> у известной иранской правозащитницы <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%AD%D0%B1%D0%B0%D0%B4%D0%B8" class="mw-redirect" title="Ширин Эбади">Ширин Эбади</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, а также закрытие её Центра защиты прав человека<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Внешняя_политика"><span id=".D0.92.D0.BD.D0.B5.D1.88.D0.BD.D1.8F.D1.8F_.D0.BF.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Внешняя политика</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Внешняя политика Ирана">Внешняя политика Ирана</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Ирано-российские отношения">Ирано-российские отношения</a> и <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Ирано-израильские отношения">Ирано-израильские отношения</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG/200px-Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG/300px-Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG/400px-Ilshats_mosque_Iran_Moscow.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Мечеть Хатам Аль-Анбия на территории резиденции посла Ирана в Москве</figcaption></figure> <p>До 1979 года Иран был в целом прозападно-ориентированным государством. <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Исламская революция в Иране">Исламская революция</a> 1979 года, свершившаяся на волне антиамериканизма, радикально изменила внешнюю политику страны. Победа Исламской революции ознаменовалась международным скандалом с <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B2%D0%B0%D1%82_%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Захват американских заложников в Иране">захватом заложников</a> в американском посольстве в <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеране</a>. Этот кризис повлёк за собой ухудшение отношений со всеми западными странами, а также послужил поводом к разрыву дипломатических отношений с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="США">США</a>, которые не восстановлены до сих пор. </p><p>Революция совпала по времени и со <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_(1979%E2%80%941989)" title="Афганская война (1979—1989)">вводом советских войск в Афганистан</a>, что крайне негативно сказалось на отношениях с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. Иран поддерживал дипломатические отношения с Советским Союзом, однако предложения советского руководства о проведении двусторонней встречи игнорировались. Известно также, что в <a href="/wiki/1988_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1988 год">1988 году</a> Аятолла послал <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв, Михаил Сергеевич">Горбачёву</a> телеграмму, в которой предлагал ему строить исламскую республику в <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. </p><p>Революция испортила отношения не только с Западом, но и с <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Арабский мир">арабским миром</a>. В 1980 году <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a> вторгся в богатый нефтью <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестан</a>, положив начало <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Ирано-иракская война">ирано-иракской войне</a>. Выбив иракские войска из Ирана, руководство страны планировало с помощью контрнаступления «экспортировать» исламскую революцию в Ирак. Однако из-за скорого истощения войск и применения иракской армией химического оружия эти планы не увенчались успехом. Тем временем ирано-американские отношения осложнились ещё больше после того, как американский ракетный крейсер, находившийся в Персидском заливе, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%81_655" class="mw-redirect" title="Иранский авиарейс 655">сбил иранский пассажирский самолёт</a>. </p><p>По окончании ирано-иракской войны и со смертью Хомейни отношения Ирана с Европой стали постепенно налаживаться, чему во многом способствовала прагматичная политика <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%84%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Рафсанджани">Рафсанджани</a>. Были выстроены новые отношения с независимыми республиками распавшегося СССР. В частности, Иран осудил чеченский сепаратизм, оказав тем самым негласную поддержку России в этом вопросе. В 2000-е годы Иран принимал участие в восстановлении экономики <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня">Чечни</a><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Во многом благодаря дипломатическим усилиям Ирана Россия получила возможность частично восстановить утерянное влияние на <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%B8%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA" title="Ближний Восток">Ближнем Востоке</a> и в <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Центральная Азия">Центральной Азии</a>. Россия согласилась продолжать начатое ещё при Пехлеви строительство атомной электростанции в <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Бушер">Бушере</a>. В период <a href="/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D1%83_(%D1%81_2022)" title="Вторжение России на Украину (с 2022)">вторжения России в Украину с 2022 года</a> Иран осуществляет поставки в Россию ударных БПЛА Shahed<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg/220px-IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg/330px-IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg/440px-IV_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_-_26.jpeg 2x" data-file-width="1100" data-file-height="678" /></a><figcaption>Каспийский саммит, 29 сентября 2014 года</figcaption></figure> <p>Отношения Ирана с Соединёнными Штатами остаются напряжёнными. Этому во многом способствовала победа на президентских выборах в Иране в <a href="/wiki/2005_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2005 год">2005 году</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Консерватизм">ультраконсерватора</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%BC%D1%83%D0%B4_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B6%D0%B0%D0%B4" class="mw-redirect" title="Махмуд Ахмадинежад">Махмуда Ахмадинежада</a>. Его резкие заявления в отношении <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Израиль">Израиля</a> испортили отношения и с этим государством. США и Израиль обвиняют Иран в спонсировании террористических организаций<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (в США, Израиле и ЕС <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0" title="Хезболла">Хезболла</a>, в частности, считается террористической организацией) и разработке ядерного оружия<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Иран имеет дипломатические представительства в большинстве стран мира. В то же время, как и многие другие исламские государства, Иран не признаёт Израиль. В официальных заявлениях иранского МИДа Израиль именуется «Сионистским режимом». Нет дипломатических отношений и с США. Иран — член <a href="/wiki/%D0%9E%D0%9E%D0%9D" class="mw-redirect" title="ООН">ООН</a> (с <a href="/wiki/1945_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1945 год">1945 года</a>), <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Организация Исламская конференция">ОИК</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%9F%D0%95%D0%9A" class="mw-redirect" title="ОПЕК">ОПЕК</a>, <a href="/wiki/SAARC" class="mw-redirect" title="SAARC">SAARC</a>, а также является наблюдателем при <a href="/wiki/%D0%A8%D0%9E%D0%A1" class="mw-redirect" title="ШОС">ШОС</a>. В <a href="/wiki/2012_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2012 год">2012 году</a> Иран становится лидером <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Движение неприсоединения">Движения неприсоединения</a>, став в августе на 3 года страной - председателем этого движения, являющегося второй по величине после ООН международной структурой<sup id="cite_ref-safarov_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-safarov-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Территориальные_споры"><span id=".D0.A2.D0.B5.D1.80.D1.80.D0.B8.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.8B.D0.B5_.D1.81.D0.BF.D0.BE.D1.80.D1.8B"></span>Территориальные споры</h4></div> <p>Существуют территориальные споры между Ираном и <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Объединённые Арабские Эмираты">Объединёнными Арабскими Эмиратами</a> в отношении трёх островов в <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Ормузский пролив">Ормузском проливе</a>, контролирующих вход в <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Персидский залив">Персидский залив</a>. В конце 1940-х островами попеременно владели шейхи эмиратов <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%83-%D0%94%D0%B0%D0%B1%D0%B8_(%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82)" title="Абу-Даби (эмират)">Абу-Даби</a> и <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%B9_(%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82)" title="Дубай (эмират)">Дубая</a>, находившихся под <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Британская империя">британским</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Протекторат">протекторатом</a>. В 1971 году, после ухода <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великобритания">Великобритании</a> из региона, острова должны были достаться ОАЭ, в состав которых вошли оба этих <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Эмират">эмирата</a>, но их захватил шахский Иран. На островах по сей день содержится значительный военный контингент. </p><p>Также существует претензии на территории Азербайджана и Афганистана и части территории Пакистана. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Основные_города"><span id=".D0.9E.D1.81.D0.BD.D0.BE.D0.B2.D0.BD.D1.8B.D0.B5_.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.B4.D0.B0"></span>Основные города</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Города Ирана">Города Ирана</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D1%81_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%BC_%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B5_100_%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%8F%D1%87_%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9" title="Список городов Ирана с населением более 100 тысяч жителей">Список городов Ирана с населением более 100 тысяч жителей</a></div> <p>67,5 % населения Ирана живёт в городах. К 2030 году это значение, предположительно, достигнет 80 %. Крупнейший город — <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a> с населением 8,7 млн человек (14 млн в агломерации). В Тегеране сосредоточено более половины промышленной мощи страны, в том числе — автомобильное, электронное, оружейное, химическое, пищевое производство. Второй по величине город — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхед</a>, священный город <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Шииты">шиитов</a>. </p> <div style="clear:both;"></div> <p>Города с населением:<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Red_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/22px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/33px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/44px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 5 000 000 до 10 000 000 чел.</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Orange_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/19px-Orange_pog.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/29px-Orange_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/38px-Orange_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 2 000 000 до 4 999 999 чел.</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Yellow_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 1 000 000 до 1 999 999 чел.</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Green_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/14px-Green_pog.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/21px-Green_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/28px-Green_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 800 000 до 999 999 чел.</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Blue_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/10px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/15px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/20px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 500 000 до 749 999 чел.</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Purple_pog.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/8px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/12px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/16px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> — от 300 000 до 499 999 чел.</li></ul> <center> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140508045">.mw-parser-output .ts-ПозКарта-карта .thumbimage{background:#fff;max-width:100%;overflow:hidden;position:relative}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка{font-size:88%;line-height:1.2em;position:absolute;z-index:2}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка-точка{position:relative;float:left;line-height:0}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка-ссылка{position:absolute;width:156px;top:-0.5em}</style><div class="location-map thumb ts-ПозКарта-карта" style="width:910px; ;"><div class="thumbinner"><div class="thumbimage notheme" style="width:900px;"><figure class="notpageimage noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iran_relief_location_map.jpg" title="Иран (Иран)"><img alt="Иран (Иран)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Iran_relief_location_map.jpg/900px-Iran_relief_location_map.jpg" decoding="async" width="900" height="803" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Iran_relief_location_map.jpg 1.5x" data-file-width="1200" data-file-height="1071" /></a><figcaption>Иран (Иран)</figcaption></figure><div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:38.62%; top:27.74%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-11px; top:-11px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/22px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/33px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/44px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 13px"><b><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:80.24%; top:22.9%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-9px; top:-9px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/19px-Orange_pog.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/29px-Orange_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Orange_pog.svg/38px-Orange_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 11.5px"><b><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхед</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:42.11%; top:44.3%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 10.5px"><b><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Исфахан">Исфахан</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:36.42%; top:26.99%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B6" title="Кередж">Кередж</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:43.98%; top:67.1%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 10.5px"><b><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Шираз">Шираз</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:13.58%; top:12.37%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 10.5px"><b><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">Тебриз</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:35.93%; top:34.62%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 10.5px"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кум (город)">Кум</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:25.2%; top:56.02%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-8px; top:-8px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/17px-Yellow_pog.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/26px-Yellow_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Yellow_pog.svg/34px-Yellow_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B2%D0%B0%D0%B7" title="Ахваз">Ахваз</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:17.4%; top:36.67%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-7px; top:-7px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/14px-Green_pog.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/21px-Green_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/28px-Green_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 9px"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Керманшах">Керманшах</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:7.8%; top:15.81%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%8F_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Урмия (город)">Урмия</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:29.76%; top:17.53%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%88%D1%82" title="Решт">Решт</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:84.72%; top:67.85%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -164px"><b><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Захедан">Захедан</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:24.39%; top:33.55%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -164px"><b><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Хамадан">Хамадан</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:66.18%; top:62.69%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 9px"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Керман">Керман</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:53.01%; top:52.58%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -164px"><b><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4" title="Йезд">Йезд</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:23.41%; top:11.29%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Ардебиль">Ардебиль</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:62.2%; top:82.58%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80-%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81" title="Бендер-Аббас">Бендер-Аббас</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:100%; left:30.24%; top:38.28%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-6px; top:-6px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/18px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/24px-Blue_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Эрак">Эрак</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:37.56%; top:22.37%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%88%D0%B5%D1%85%D1%80" title="Исламшехр">Исламшехр</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:24.31%; top:21.51%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -163px"><b><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Зенджан">Зенджан</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:16.99%; top:30.32%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%B6" title="Сенендедж">Сенендедж</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:31.71%; top:24.09%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Казвин">Казвин</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:23.66%; top:42.15%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 7px"><b><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B4" title="Хорремабад">Хорремабад</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:53.58%; top:20.43%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><b><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Горган">Горган</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:46.67%; top:22.15%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 7px"><b><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B8_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Сари (город)">Сари</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:36.91%; top:27.96%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 8px"><b><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%80" title="Шахрияр">Шахрияр</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:37.15%; top:27.63%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -163px"><b><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%B4%D1%81_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Годс (город)">Годс</a></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="font-size:75%; left:38.7%; top:38.82%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-5px; top:-5px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/10px-Purple_pog.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/15px-Purple_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Purple_pog.svg/20px-Purple_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 7px"><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%B0%D0%BD_(%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD)" title="Кашан (Иран)">Кашан</a></b></div></div></div><div class="thumbcaption">Города Ирана с населением 300 тыс. чел. и более (по состоянию на 2016 год)<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></div></div></center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional center"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Shahyad.jpg" class="mw-file-description" title="تهران Тегеран 8 778 535"><img alt="تهران Тегеран 8 778 535" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Shahyad.jpg/120px-Shahyad.jpg" decoding="async" width="120" height="92" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Shahyad.jpg/180px-Shahyad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Shahyad.jpg/240px-Shahyad.jpg 2x" data-file-width="517" data-file-height="398" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>تهران</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Тегеран">Тегеран</a><br />8 778 535</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:RezaShrine.jpg" class="mw-file-description" title="مشهد Мешхед 2 427 316"><img alt="مشهد Мешхед 2 427 316" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/RezaShrine.jpg/120px-RezaShrine.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/RezaShrine.jpg/180px-RezaShrine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/RezaShrine.jpg/240px-RezaShrine.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>مشهد</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхед</a><br />2 427 316</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Karaj_dam.jpg" class="mw-file-description" title="کرج Кередж 1 602 350"><img alt="کرج Кередж 1 602 350" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Karaj_dam.jpg/120px-Karaj_dam.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Karaj_dam.jpg/180px-Karaj_dam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Karaj_dam.jpg/240px-Karaj_dam.jpg 2x" data-file-width="2784" data-file-height="1856" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>کرج</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B6" title="Кередж">Кередж</a><br />1 602 350</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:40sotoon.jpg" class="mw-file-description" title="اصفهان Исфахан 1 600 554"><img alt="اصفهان Исфахан 1 600 554" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/40sotoon.jpg/120px-40sotoon.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/40sotoon.jpg/180px-40sotoon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/40sotoon.jpg/240px-40sotoon.jpg 2x" data-file-width="699" data-file-height="522" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>اصفهان</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Исфахан">Исфахан</a><br />1 600 554</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Panorama_of_Tabriz.jpg" class="mw-file-description" title="تبریز Тебриз 1 496 319"><img alt="تبریز Тебриз 1 496 319" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Panorama_of_Tabriz.jpg/120px-Panorama_of_Tabriz.jpg" decoding="async" width="120" height="51" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Panorama_of_Tabriz.jpg/180px-Panorama_of_Tabriz.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Panorama_of_Tabriz.jpg/240px-Panorama_of_Tabriz.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>تبریز</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Тебриз">Тебриз</a><br />1 496 319</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Eram_garden.JPG" class="mw-file-description" title="شیراز Шираз 1 307 552"><img alt="شیراز Шираз 1 307 552" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Eram_garden.JPG/90px-Eram_garden.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Eram_garden.JPG/135px-Eram_garden.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Eram_garden.JPG/180px-Eram_garden.JPG 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>شیراز</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B7" title="Шираз">Шираз</a><br />1 307 552</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg" class="mw-file-description" title="قم Кум 1 081 745"><img alt="قم Кум 1 081 745" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg/90px-Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg/135px-Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg/180px-Qom_masjed-e-hazrat-masumeh.jpg 2x" data-file-width="1704" data-file-height="2272" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>قم</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кум (город)">Кум</a><br />1 081 745</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ahvaz_Bridge.jpg" class="mw-file-description" title="اهواز Ахваз 832 969"><img alt="اهواز Ахваз 832 969" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Ahvaz_Bridge.jpg/120px-Ahvaz_Bridge.jpg" decoding="async" width="120" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Ahvaz_Bridge.jpg/180px-Ahvaz_Bridge.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Ahvaz_Bridge.jpg/240px-Ahvaz_Bridge.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1765" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>اهواز</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B2%D0%B0%D0%B7" title="Ахваз">Ахваз</a><br />832 969</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg" class="mw-file-description" title="کرمانشاه Керманшах 784 602"><img alt="کرمانشاه Керманшах 784 602" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg/120px-Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg/180px-Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg/240px-Darius_I_the_Great%27s_inscription.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>کرمانشاه</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Керманшах">Керманшах</a><br />784 602</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Rayen_Castle_Kerman.jpg" class="mw-file-description" title="کرمان Керман 721 374"><img alt="کرمان Керман 721 374" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rayen_Castle_Kerman.jpg/120px-Rayen_Castle_Kerman.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rayen_Castle_Kerman.jpg/180px-Rayen_Castle_Kerman.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rayen_Castle_Kerman.jpg/240px-Rayen_Castle_Kerman.jpg 2x" data-file-width="2312" data-file-height="1491" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><b>کرمان</b></span><br /><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Керман">Керман</a><br />721 374</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Административное_деление_Ирана"><span id=".D0.90.D0.B4.D0.BC.D0.B8.D0.BD.D0.B8.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.B8.D0.B2.D0.BD.D0.BE.D0.B5_.D0.B4.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D0.98.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B0"></span>Административное деление Ирана</h2></div> <div role="img" class="noresize notheme" style="float: right; clear: right; line-height: 1; background-color: #ffffff; position: relative; max-width: 100%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG/500px-Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG" decoding="async" width="500" height="460" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG/750px-Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Blank-Map-Iran-With-Water-Bodies.PNG 2x" data-file-width="895" data-file-height="823" /></a></span> <div style="position:absolute; text-align:center; left:12.24px; top:80.32px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Западный Азербайджан">Западный<br />Азербайджан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:35.76px; top:50.56px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Восточный Азербайджан">Восточный<br />Азербайджан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:78.48px; top:40.96px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8C_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Ардебиль (остан)">Ардебиль</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:116.4px; top:78.4px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Гилян">Гилян</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:166.8px; top:109.6px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мазендеран">Мазендеран</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:80.4px; top:97.6px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Зенджан (остан)">Зенджан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:42px; top:122.08px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Курдистан (остан)">Курдистан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:118.8px; top:107.2px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Казвин (остан)">Казвин</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:171.6px; top:131.2px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Тегеран (остан)">Тегеран</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:30px; top:164.8px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Керманшах (остан)">Керманшах</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:87.6px; top:141.28px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)">Хамадан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:37.2px; top:196.96px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B0%D0%BC_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Илам (остан)">Илам</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:75.12px; top:196px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Лурестан">Лурестан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:111.12px; top:175.36px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Центральный остан">Меркези</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:157.2px; top:160px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Кум (остан)">Кум</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:85.2px; top:250.24px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:118.8px; top:234.4px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%B8_%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Чехармехаль и Бахтиария">Чехармехаль<br />и Бахтиария</a></center></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:126px; top:270.4px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%85%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%83%D0%B9%D0%B5_%D0%B8_%D0%91%D0%BE%D0%B9%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Кохгилуйе и Бойерахмед">Кохгилуйе и<br />Бойерахмед</a></center></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:142.8px; top:119.2px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B7" title="Альборз">Альборз</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:174px; top:203.2px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Исфахан (остан)">Исфахан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:243.6px; top:138.4px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Семнан (остан)">Семнан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:238.8px; top:88px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Голестан">Голестан</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:296.4px; top:76px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Северный Хорасан">Северный<br />Хорасан</a></center></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:354px; top:121.6px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8" title="Хорасан-Резави">Хорасан<br />-Резави</a></center></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:349.2px; top:208.48px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Южный Хорасан">Южный<br />Хорасан</a></center></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:267.6px; top:227.2px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Йезд (остан)">Йезд</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:301.2px; top:294.4px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Керман (остан)">Керман</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:150.96px; top:329.92px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Бушир (остан)">Бушир</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:282px; top:380.8px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B7%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Хормозган">Хормозган</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:210px; top:328px; font-size:10px;;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Фарс (остан)">Фарс</a></div> <div style="position:absolute; text-align:center; left:392.4px; top:356.8px; font-size:10px;;"><center><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Систан и Белуджистан">Систан<br />и<br />Белуджистан</a> </center></div> </div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Административное деление Ирана">Административное деление Ирана</a></div> <p>Основной административной единицей Ирана являются <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Провинции Ирана">останы</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">استان</span>‎ — <i>ostān</i>; мн. ч. — استانﻫﺎ — <i>ostānhā</i>), которые делятся на <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Шахрестаны Ирана">шахрестаны</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">شهرستان</span>‎), а те в свою очередь — на <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%88" title="Бахш">бахши</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">بخش</span>‎). Крупнейший город остана чаще всего является его столицей (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;">مرکز</span>‎ — <i>markaz</i>). Каждый остан управляется губернатором (остандаром — استاندار). Иран делится на 31 остан: </p> <div class="columns" style=";column-count:3; column-width: 20em;"> <ol><li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Тегеран (остан)">Тегеран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Кум (остан)">Кум</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Центральный остан">Центральный остан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Казвин (остан)">Казвин</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Гилян">Гилян</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8C_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Ардебиль (остан)">Ардебиль</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Зенджан (остан)">Зенджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Восточный Азербайджан">Восточный Азербайджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Западный Азербайджан">Западный Азербайджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Курдистан (остан)">Курдистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)">Хамадан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Керманшах (остан)">Керманшах</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B0%D0%BC_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Илам (остан)">Илам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Лурестан">Лурестан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Хузестан">Хузестан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%B8_%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Чехармехаль и Бахтиария">Чехармехаль и Бахтиария</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%85%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%83%D0%B9%D0%B5_%D0%B8_%D0%91%D0%BE%D0%B9%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4" title="Кохгилуйе и Бойерахмед">Кохгилуйе и Бойерахмед</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Бушир (остан)">Бушир</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%81_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Фарс (остан)">Фарс</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B7%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Хормозган">Хормозган</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B8_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Систан и Белуджистан">Систан и Белуджистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Керман (остан)">Керман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Йезд (остан)">Йезд</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%84%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Исфахан (остан)">Исфахан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Семнан (остан)">Семнан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мазендеран">Мазендеран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Голестан">Голестан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Северный Хорасан">Северный Хорасан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8" title="Хорасан-Резави">Хорасан-Резави</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Южный Хорасан">Южный Хорасан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B7" title="Альборз">Альборз</a></li></ol> </div> <p>До <a href="/wiki/1950_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1950 год">1950 года</a> Иран был разделён всего на 12 останов: Ардалян, Азербайджан, Белуджистан, Фарс, Гилян, Араки-Аджам, Хорасан, Хузестан, Керман, Ларестан, Лурестан и Мазендеран. В 1950-м их количество уменьшилось до 10, а затем в период с <a href="/wiki/1960" class="mw-redirect" title="1960">1960</a> по 1981 год увеличилось до 28. В <a href="/wiki/2004_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2004 год">2004 году</a> <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD" title="Хорасан">Хорасан</a> был разделён на 3 отдельных остана, а Тегеран в <a href="/wiki/2010_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2010 год">2010 году</a> на 2 отдельных остана. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Население"><span id=".D0.9D.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Население</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Население Ирана">Население Ирана</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iranian_Family.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Iranian_Family.jpg/220px-Iranian_Family.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Iranian_Family.jpg/330px-Iranian_Family.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Iranian_Family.jpg/440px-Iranian_Family.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">Персы</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/220px--WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="81" data-mwtitle="WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/5f/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm/WIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AWIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English (en)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AWIKITONGUES-_Daniel_speaking_Farsi.webm&lang=fa&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fa" label="فارسی (fa)" data-dir="rtl" /></video></span><figcaption>Пример звучания персидского языка</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_2" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/220px--WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="115" data-mwtitle="WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/08/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm/WIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AWIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English (en)" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AWIKITONGUES-_Golala_speaking_Sorani_Kurdish.webm&lang=ku&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ku" label="kurdî (ku)" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption>Пример звучания <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Сорани">курдского языка (сорани)</a>, на котором говорят в том числе в Иране</figcaption></figure> <p>В 1950—1990-х годах страна переживала <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%B7%D1%80%D1%8B%D0%B2" title="Демографический взрыв">демографический взрыв</a>: с 1979 года её население удвоилось и в 2006 году достигло 70 495 782 человек, а в 2011 году — 75 149 669 человек<sup id="cite_ref-censIRI_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-censIRI-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 1990-х гг. <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Рождаемость">рождаемость</a>, однако, заметно снизилась и теперь находится <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BD%D0%B8%D0%B6%D0%B5_%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Рождаемость ниже уровня воспроизводства">ниже простого воспроизводства поколений</a>. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%8D%D1%84%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Суммарный коэффициент рождаемости">Суммарный коэффициент рождаемости</a> — 1,87 (для воспроизводства поколений необходимо 2,15)<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Более 61 % населения не достигли 30 лет (на май 2009 г.). Уровень грамотности составляет 84 %, <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Урбанизация">урбанизации</a> — 71 %. </p><p><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Конституция Ирана">Конституция Ирана</a> гарантирует каждому гражданину вне зависимости от национальности и вероисповедания <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%82%D0%B0" title="Социальная защита">социальную защиту</a>: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Пенсия">пенсию</a>, пособие по безработице, инвалидности, медицинскую страховку. Образование и медицинские услуги — бесплатные. Среднегодовой доход на душу населения — 2700 <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долларов США</a> (2006). Около 18 % населения проживают за чертой бедности<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Благодаря <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%B7%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5_%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Мероприятия в здравоохранении Ирана после Исламской революции">улучшению состояния медицинской и другой инфраструктуры в сельской местности после Исламской революции</a> общий коэффициент смертности удалось за очень короткий срок резко снизить — с 13 ‰ в 1978 г. до 7 ‰ в 1990 г. и 5 ‰ в 2014 г., а детскую смертность (до 5 лет) — c 12,7 % до 5,8 % и 1,6 %. Материнская смертность с 1990 по 2014 гг. стремительно сократилась — с 123 до 25 на 100 тысяч живорождений, или в 5 раз<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Число <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">иранцев</a> за границей превышает 4 миллиона человек. Большинство из них эмигрировали в <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Австралия">Австралию</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Северная Америка">Северную Америку</a> и <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа">Европу</a> после <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Исламская революция в Иране">Исламской революции</a> 1979 года. Кроме того, в 1996 году в самом Иране проживало более миллиона беженцев — в основном из <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистана</a> и <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Вазиристан">Вазиристана</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Иран — полиэтническое государство<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Официальные сведения об этническом составе населения отсутствуют. По оценке <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%A6%D0%A0%D0%A3_%D0%BF%D0%BE_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Справочник ЦРУ по странам мира">справочника ЦРУ «Всемирная книга фактов»</a>, в стране живут: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%8B" title="Персы">персы</a> (61 %), <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Азербайджанцы">азербайджанцы</a> (16 %), <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%8B" title="Курды">курды</a> (10 %), <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Луры">луры</a> (6 %), <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Арабы">арабы</a> (2 %), <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B8" title="Белуджи">белуджи</a> (2 %), <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8B" title="Туркмены">туркмены</a> и другие <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D0%B8" title="Тюрки">тюркские народы</a> (2 %)<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Языки"><span id=".D0.AF.D0.B7.D1.8B.D0.BA.D0.B8"></span>Языки</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">Персидский язык</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Курдский язык">Курдский язык</a></div> <p>Государственный язык Ирана — персидский — относится из <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">иранским</a> (<a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Индоиранские языки">индоиранским</a>) языкам <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Индоевропейские языки">индоевропейской языковой семьи</a>; наиболее ему близки <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Таджикский язык">таджикский язык</a> и <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Дари">дари</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистана</a>. Записывается <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Арабское письмо">арабским алфавитом</a>. Наиболее значительные национальные меньшинства страны говорят на своих языках: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Азербайджанский язык">азербайджанском</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Курдский язык">курдском</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Лурский язык">лурском</a> и т. д. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Религия"><span id=".D0.A0.D0.B5.D0.BB.D0.B8.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Религия</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg/220px-Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg/330px-Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg/440px-Iran_ethnoreligious_distribution_2004.jpg 2x" data-file-width="980" data-file-height="970" /></a><figcaption>Этно-религиозные группы Ирана</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_(colour).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg/200px-The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg" decoding="async" width="200" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg/300px-The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg/400px-The_declaration_of_Shi%27ism_as_the_state_religion_of_Iran_by_Shah_Ismail_-Safavids_dynasty_%28colour%29.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1022" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85_%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B8" class="mw-redirect" title="Шах Исмаил Хатаи">Исмаил Шах</a> объявляет в качестве государственной религии Ирана <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Шиизм">Шиизм</a>.</figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Религия в Иране">Религия в Иране</a></div> <p>Большинство иранцев — <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">мусульмане</a>, при этом <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Ислам в Иране">ислам является государственной религией в стране</a>. 85 % населения — <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5-%D1%88%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мусульмане-шииты">мусульмане-шииты</a>. Наряду с <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ираком</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджаном</a> и <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Бахрейн">Бахрейном</a>, Иран является одним из государств, где шииты составляют больше половины населения, однако доктрина страны — «<i>Вилаят Факих</i>» — по мнению большинства шиитов, не имеет никакой связи с шиизмом. <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кум (город)">Кум</a> является важнейшим религиозным центром шиизма со множеством шиитских <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Семинария">семинарий</a> и университетов, а в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхеде</a> находится усыпальница <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%B0%D0%BC_%D0%A0%D0%B5%D0%B7%D0%B0" class="mw-redirect" title="Имам Реза">Имама Резы</a>. </p><p><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мусульмане-сунниты">Мусульмане-сунниты</a> составляют около 9 % населения. <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Христианство">Христиане</a> составляют около 4 %. </p><p>К прочим 2 % принадлежат <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B8" title="Бахаи">бахаи</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%B8" title="Мандеи">мандеи</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81" class="mw-redirect" title="Индус">индусы</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Езиды">езиды</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастрийцы</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Иудаизм">иудеи</a>. Два последних верования и христианство признаны официально и защищены <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Конституция Ирана">конституцией страны</a>. Для представителей этих религий оставлены места в <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Исламский консультативный совет">Меджлисе</a>, тогда как даже сунниты не имеют подобной привилегии. В то же время бахаи (самое крупное религиозное меньшинство) подвергаются преследованиям<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Государственный строй Ирана, основанный на религии, подразумевает усечение некоторых прав и свобод. </p><p>По итогам исследования международной благотворительной христианской организации «<i><a href="/wiki/Open_Doors" title="Open Doors">Open Doors</a></i>» за 2014 год, Иран занимает 9 место в списке стран, где чаще всего притесняют права христиан<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Экономика"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Экономика</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Экономика Ирана">Экономика Ирана</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Экономическая география Ирана (страница отсутствует)">Экономическая география Ирана</a> и <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB" title="Иранский риал">Иранский риал</a></div> <p><b>Преимущества</b>: второе в мире место по добыче нефти среди стран <a href="/wiki/%D0%9E%D0%9F%D0%95%D0%9A" class="mw-redirect" title="ОПЕК">ОПЕК</a>; с 2000 года на мировом рынке росли цены на нефть (вплоть до 2015 года, когда произошло резкое снижение, до 35 Usd). Потенциал для связанных с этим промышленных секторов и для увеличения производства традиционных экспортных товаров — ковров, фисташек и икры. </p><p><b>Слабые стороны</b>: <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%A1%D0%A8%D0%90_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Санкции США против Ирана">санкции</a>, наложенные на Иран с 1979 года, ограничивают контакты с Ираном и доступ к технологиям. Высокая безработица (12 %) и инфляция (в 2004 году — 11,3 %; в 2008 году — 28,2 %). </p><p>В 2009 году инфляция резко упала и на октябрь составила 16,7 %. </p><p>Иран является крупнейшей экономикой <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA" title="Средний Восток">Среднего Востока</a>, уступая в <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия">Азии</a> по объёму <a href="/wiki/%D0%92%D0%92%D0%9F" class="mw-redirect" title="ВВП">ВВП</a> только <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китаю</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японии</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индии</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турции</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезии</a> и <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" title="Республика Корея">Южной Корее</a>. </p><p>Иран — индустриальная страна с развитой нефтяной промышленностью. Имеются нефтеперерабатывающие, нефтехимические предприятия. Добыча <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8C" title="Нефть">нефти</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C" class="mw-redirect" title="Уголь">угля</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%B0%D0%B7" title="Природный газ">газа</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D1%8C" title="Медь">медных</a>, <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BE" title="Железо">железных</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86" title="Марганец">марганцевых</a> и <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%86" title="Свинец">свинцово</a>-<a href="/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BD%D0%BA" title="Цинк">цинковых</a> руд. Широко представлено <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Машиностроение">машиностроение</a> и металлообработка, а также <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%89%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Пищевая промышленность">пищевая</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Текстильная промышленность">текстильная промышленность</a>. Развито кустарное производство ковров, метизов. Среди важнейших <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Сельское хозяйство">сельскохозяйственных</a> культур: <a href="/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Пшеница">пшеница</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D1%87%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Ячмень">ячмень</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D1%81" title="Рис">рис</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5" title="Бобовые">бобовые</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Хлопчатник">хлопчатник</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B2%D1%91%D0%BA%D0%BB%D0%B0" title="Сахарная свёкла">сахарная свёкла</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Сахарный тростник">сахарный тростник</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BA" class="mw-redirect" title="Табак">табак</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B9" title="Чай">чай</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B5%D1%85%D0%B8" title="Орехи">орехи</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B8" class="mw-redirect" title="Фисташки">фисташки</a>. Животноводство основано на разведении <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B2%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Овцы">овец</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B7%D1%8B" class="mw-redirect" title="Козы">коз</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BB%D1%8E%D0%B4" class="mw-redirect" title="Верблюд">верблюдов</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82" title="Крупный рогатый скот">крупного рогатого скота</a>. Орошается 7,5 млн га земель. </p><p>45 % доходов <a href="/wiki/%D0%91%D1%8E%D0%B4%D0%B6%D0%B5%D1%82" title="Бюджет">бюджета</a> поступает от экспорта нефти и газа, 31 % — от налогов и сборов. В <a href="/wiki/2007" class="mw-redirect" title="2007">2007</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%92%D0%9F" class="mw-redirect" title="ВВП">ВВП</a> составил 852 млрд <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%A8%D0%90" title="Доллар США">долларов</a>. Рост ВВП составил 5 %, в <a href="/wiki/2008" class="mw-redirect" title="2008">2008</a> прогнозируется рост 7 %. Инфляция составляет 15,8 %. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway,_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg/220px-Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg/330px-Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg/440px-Near_Sunset_at_end_of_2006_Spring_In_Modaress_Highway%2C_Tehran_-_panoramio_-_Behrooz_Rezvani_%281%29.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Тегеран</figcaption></figure> <p>Экспорт в 2017 году<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 91,99 млрд долл.: нефть (до 60 % от стоимости), химическая и нефтехимическая продукция, фрукты и орехи, ковры, цемент, руды металлов. </p><p>Основные покупатели в 2017 году: <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китай</a> — 27,5 %, <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индия</a> — 15,1 %, <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" class="mw-redirect" title="Южная Корея">Южная Корея</a> — 11,4 %, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турция</a> — 11,1 %, <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Италия">Италия</a> — 5,7 %, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a> — 5,3 %. </p><p>Импорт в 2017 году: промышленные товары, машины и оборудование, продукты питания и другие потребительские товары, продукция металлургии, оружие. Общая стоимость оценивается в 132,6 млрд долл. </p><p>Основные поставщики в 2017 году: <a href="/wiki/%D0%9E%D0%90%D0%AD" class="mw-redirect" title="ОАЭ">ОАЭ</a> — 29,8 %, Китай — 12,7 %, Турция — 4,4 %, Южная Корея — 4 %, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Германия">Германия</a> — 4 %. </p><p>Иран является ключевым членом Организации экономического сотрудничества, в которую входят страны юго-западной Азии а также центрально-азиатские республики бывшего <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. Иран активно развивает экономические связи со странами региона и ставит целью формирование зоны свободной торговли по типу <a href="/wiki/%D0%95%D0%A1" class="mw-redirect" title="ЕС">ЕС</a>. Развиваются свободные торгово-промышленные зоны в Чабахаре и на острове <a href="/wiki/%D0%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2_%D0%9A%D0%B8%D1%88" class="mw-redirect" title="Остров Киш">Киш</a>. </p><p>По сообщению телеканала «<a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C-%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%8F" title="Аль-Арабия">Аль-Арабия</a>», Исламская республика находится сейчас в самом глубоком кризисе со времён её образования 32 года назад. Тегеран не в состоянии справиться со стоящими перед страной экономическими задачами. Причиной этого стали провальная экономическая политика президента Ахмадинежада и экономические санкции, наложенные на Иран мировым сообществом<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Энергетика"><span id=".D0.AD.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B5.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Энергетика</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Энергетика Ирана">Энергетика Ирана</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:CIAIranKarteOelGas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/CIAIranKarteOelGas.jpg/220px-CIAIranKarteOelGas.jpg" decoding="async" width="220" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/CIAIranKarteOelGas.jpg/330px-CIAIranKarteOelGas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/CIAIranKarteOelGas.jpg/440px-CIAIranKarteOelGas.jpg 2x" data-file-width="687" data-file-height="705" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Иран обладает 16 % мировых запасов <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%B0%D0%B7" title="Природный газ">природного газа</a>. Основные месторождения расположены на <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%84" title="Шельф">шельфе</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Персидский залив">Персидского залива</a> и на северо-востоке страны. </p><p>К <a href="/wiki/2010_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2010 год">2010 году</a> планируется довести добычу газа в Иране до 290 млрд кубометров в год. В это же время должен быть начат полномасштабный экспорт газа. В <a href="/wiki/2005_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2005 год">2005 году</a> Иран поставлял ежегодно 7 млрд кубометров газа в <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турцию</a>. В настоящее время ведётся строительство газопровода от месторождения <a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81" class="mw-redirect" title="Южный Парс">Южный Парс</a> до завода по сжижению природного газа на острове Киш в Персидском заливе. Обсуждается строительство газопровода Иран — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a> — <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индия</a>. В <a href="/wiki/2005_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2005 год">2005 году</a> был открыт <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%E2%80%94_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Газопровод Иран — Армения">газопровод Иран — Армения</a>. </p><p>Для расширения экспорта газа может быть предпринята попытка восстановить сеть газопроводов IGAT, в том числе IGAT-1 мощностью 9,6 млрд кубометров в год, построенный в <a href="/wiki/1970" class="mw-redirect" title="1970">1970</a> для осуществления поставок газа в <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Армению</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a>, и IGAT-2 мощностью 27 млрд кубометров в год, строительство которого не было завершено в связи с <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Исламская революция в Иране">Исламской революцией</a> в <a href="/wiki/1979_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1979 год">1979 году</a>. Оба газопровода требуют реконструкции. Их расконсервация может позволить Ирану поставлять газ через <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Украина">Украину</a> в <a href="/wiki/%D0%95%D0%A1" class="mw-redirect" title="ЕС">ЕС</a>. В качестве альтернативы рассматривается расширение действующего газопровода из Ирана в Турцию до <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Греция">Греции</a>. </p><p>Крупнейший импортёр иранского газа — Турция. В 2017 году объём поставок составил 8,9 млрд кубометров<sup id="cite_ref-:0_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <table class="wikitable"> <caption>Экспорт газа, млрд куб. м<sup id="cite_ref-:0_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>2011 </th> <th>2012 </th> <th>2013 </th> <th>2014 </th> <th>2015 </th> <th>2016 </th> <th>2017 </th></tr> <tr> <td>9,1 </td> <td>8,4 </td> <td>9,4 </td> <td>9,6 </td> <td>8,4 </td> <td>8,4 </td> <td>12,5 </td></tr></tbody></table> <p>В 2005 г. в Иране насчитывалось 132 млрд <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BD%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B9)" title="Баррель (американский нефтяной)">баррелей</a> доказанных запасов нефти (около 10 % от мировых запасов). Иран добывает 4,2 млн баррелей в сутки, из них экспортируется около 2,7 млн баррелей. Иран являлся четвёртым экспортёром нефти в мире (вторым в <a href="/wiki/%D0%9E%D0%9F%D0%95%D0%9A" class="mw-redirect" title="ОПЕК">ОПЕК</a>), а также крупнейшим поставщиком нефти в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китай</a>. </p><p>Согласно иранской конституции, запрещается продажа иностранным компаниям акций национальных нефтедобывающих предприятий или предоставление им концессий на добычу нефти. Разработку нефтяных месторождений ведёт государственная <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%B5%D1%84%D1%82%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иранская национальная нефтяная компания (страница отсутствует)">Иранская национальная нефтяная компания</a> (ИННК). С конца <a href="/wiki/1990-%D0%B5" class="mw-redirect" title="1990-е">1990-х</a>, однако, в нефтяную отрасль пришли иностранные инвесторы (французские <a href="/wiki/Total" class="mw-redirect" title="Total">Total</a> и <a href="/w/index.php?title=Elf_Aquitaine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elf Aquitaine (страница отсутствует)">Elf Aquitaine</a>, малайзийская <a href="/wiki/Petronas" title="Petronas">Petronas</a>, итальянская <a href="/wiki/Eni" title="Eni">Eni</a>, Китайская национальная нефтяная компания, а также <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">белорусский</a> «Белнефтехим»), которые по компенсационным контрактам получают часть добытой нефти, а по истечении срока контракта передают месторождения под контроль ИННК. </p><p>Несмотря на свои колоссальные запасы углеводородов Иран испытывает дефицит электроэнергии. Импорт электричества на 500 млн <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%82-%D1%87%D0%B0%D1%81" title="Киловатт-час">киловатт-часов</a> превышает экспорт. Разработанная в этой связи национальная программа подразумевает достижение к 2010 году уровня в 53 тысячи мегаватт установленных мощностей. Программа предусматривает развитие гидроэлектроэнергетики и ядерной энергетики. </p><p>Основными потребителями Иранской нефти в 2017 стали Европа (35.5 %) и Азиатско-Тихоокеанский регион (64,5 %)<sup id="cite_ref-:0_54-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <table class="wikitable"> <caption>Экспорт нефти, млн тонн<sup id="cite_ref-:0_54-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th>2011 </th> <th>2012 </th> <th>2013 </th> <th>2014 </th> <th>2015 </th> <th>2016 </th> <th>2017 </th></tr> <tr> <td>125,5 </td> <td>104,2 </td> <td>60,1 </td> <td>54,8 </td> <td>53,5 </td> <td>95,3 </td> <td>105,1 </td></tr></tbody></table> <p>У Ирана есть <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%AD%D0%A1" title="Бушерская АЭС">атомная электростанция</a>, построенная российскими специалистами в <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Бушир">Бушире</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Туризм"><span id=".D0.A2.D1.83.D1.80.D0.B8.D0.B7.D0.BC"></span>Туризм</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r137874932" /><table class="mbox-Нет_источников plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/48px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="48" height="37" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/72px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/96px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-div">В разделе <b>не хватает <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Ссылки на источники">ссылок на источники</a></b> (см. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2" title="Википедия:Поиск источников">рекомендации по поиску</a>).</div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact"><span class="hide-when-compact"> Информация должна быть <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Википедия:Проверяемость">проверяема</a>, иначе она может быть удалена. Вы можете <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit">отредактировать</a> статью, добавив ссылки на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Авторитетные источники">авторитетные источники</a> в виде <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Сноски">сносок</a>.</span> <span class="mbox-date"><i>(<span class="date">12 мая 2011</span>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg/200px-Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg/300px-Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg/400px-Int%C3%A9rieur_masjed-e-sheikh_lotfollah_esfahan.jpg 2x" data-file-width="1704" data-file-height="2272" /></a><figcaption>Интерьер мечети Шейха Лютфаллы</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Туризм">Туристическая индустрия</a> Ирана серьёзно пострадала в результате <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Ирано-иракская война">ирано-иракской войны</a>, однако в настоящее время возрождается. В <a href="/wiki/2003" class="mw-redirect" title="2003">2003</a> было выдано 300 тысяч туристических виз, большинство — паломникам из соседних исламских государств, направлявшимся в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%88%D1%85%D0%B5%D0%B4" title="Мешхед">Мешхед</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кум (город)">Кум</a>. В <a href="/wiki/2004" class="mw-redirect" title="2004">2004</a> же Иран посетили уже 1,7 млн иностранных туристов. Если для мусульман, вероятно, основной интерес представляют священные места, то европейцев интересуют главным образом археологические раскопки и древние памятники. В 2004 доходы туриндустрии превысили 2 миллиарда долларов. Развитию туризма сильно препятствует несовершенство инфраструктуры. </p><p>По доходам бюджета от туризма Иран располагается на 68 месте. 1,8 % населения заняты в туристическом бизнесе. По прогнозам этот сектор экономики является одним из наиболее перспективных в стране; в ближайшие годы ожидается его прирост на 10 %. </p><p>Помимо этого Иран считает перспективной такую область туристической отрасли как медицинский туризм. Расчёты ВОЗ показывают, что благодаря высокому качеству медицинских услуг и низким расходам на лечение в сочетании с хорошей медицинской инфраструктурой Иран становится одним из оптимальных вариантов для медицинского туризма. Сегодня многие города Ирана представляют свои услуги медицинским туристам. Один из таких город — Шираз в южной провинции Фарс. Сюда каждый год прибывают на лечение несколько тысяч больных из разных стран. Организация и контроль всех служб, связанных с медицинским туризмом в городе, находится в ведении <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" class="mw-redirect" title="Ширазский медицинский университет">Университета медицинских наук Шираза</a><sup id="cite_ref-turizm_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-turizm-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Транспорт"><span id=".D0.A2.D1.80.D0.B0.D0.BD.D1.81.D0.BF.D0.BE.D1.80.D1.82"></span>Транспорт</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Транспорт в Иране">Транспорт в Иране</a></div> <p>В Иране действует правостороннее движение (руль слева). </p><p>Иран имеет развитую транспортную инфраструктуру. Общая протяжённость автомобильных дорог составляет 178 тыс. км, из них 2/3 — с твёрдым покрытием. На 1000 человек приходится 30 личных автомобилей. Протяжённость железных дорог — 8400 км (<a href="/wiki/2005" class="mw-redirect" title="2005">2005</a>). Железнодорожное сообщение имеется с <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджаном</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистаном</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турцией</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистаном</a>. Ведётся строительство ветки <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%88%D0%B5%D1%85%D1%80" title="Хорремшехр">Хорремшехр</a> — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%80%D0%B0" title="Басра">Басра</a> (<a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a>). Ширина колеи — <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%8F" title="Европейская колея">1435 мм</a>. Крупнейший порт — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80-%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81" title="Бендер-Аббас">Бендер-Аббас</a> на берегу <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B2" title="Персидский залив">Персидского залива</a>, на берегу <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Каспийское море">Каспийского моря</a> — <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D0%B8" class="mw-redirect" title="Энзели">Энзели</a>. В Иране действует 321 <a href="/wiki/%D0%90%D1%8D%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82" title="Аэропорт">аэропорт</a>, 129 имеют <a href="/wiki/%D0%92%D0%B7%D0%BB%D1%91%D1%82%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%B0" title="Взлётно-посадочная полоса">взлётно-посадочные полосы</a> с твёрдым покрытием. В шести крупнейших городах ведётся строительство метро. Протяжённость трубопроводов — 34 тыс. км; из них 17 тыс. — газопроводы, 16 тыс. — нефтепроводы, 1 тысяча — для перегонки <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B6%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%B0%D0%B7" title="Сжиженный природный газ">сжиженного газа</a> и газоконденсата. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Культура"><span id=".D0.9A.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Культура</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Культура Ирана">Культура Ирана</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG/220px-Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG/330px-Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG/440px-Isfahan_Royal_Mosque_general.JPG 2x" data-file-width="3402" data-file-height="2238" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D1%8C_%D0%98%D0%BC%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Мечеть Имама">Мечеть Имама</a>, Исфахан</figcaption></figure> <dl><dt>Иранская литература</dt></dl> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Персидская литература">Персидская литература</a></div> <dl><dt>Архитектура Ирана</dt></dl> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Архитектура Ирана">Архитектура Ирана</a></div> <dl><dt>Изобразительное искусство Ирана</dt></dl> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C" title="Персидская живопись">Персидская живопись</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Muin_Musavvir_1696.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Muin_Musavvir_1696.jpg/220px-Muin_Musavvir_1696.jpg" decoding="async" width="220" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Muin_Musavvir_1696.jpg/330px-Muin_Musavvir_1696.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Muin_Musavvir_1696.jpg/440px-Muin_Musavvir_1696.jpg 2x" data-file-width="1593" data-file-height="2153" /></a><figcaption>Муин Мусаввир. Влюблённые и служанка. Персидская живопись <a href="/wiki/XVII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="XVII век">XVII века</a></figcaption></figure> <dl><dt>СМИ</dt></dl> <p>Газеты: «Кейхан», «Эттелаат». </p><p>Телерадиовещание: «<a href="/wiki/Press_TV" title="Press TV">Press TV</a>», «<a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81_%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Голос Исламской Республики Иран">Голос Исламской Республики Иран</a>» </p><p>Информагентства: <a href="/wiki/%D0%98%D0%A0%D0%9D%D0%90" class="mw-redirect" title="ИРНА">ИРНА</a> (IRNA), ИСНА (ISNA), <a href="/wiki/Fars_News_Agency" title="Fars News Agency">FARS</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Вооружённые_силы"><span id=".D0.92.D0.BE.D0.BE.D1.80.D1.83.D0.B6.D1.91.D0.BD.D0.BD.D1.8B.D0.B5_.D1.81.D0.B8.D0.BB.D1.8B"></span>Вооружённые силы</h2></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Вооружённые силы Ирана">Вооружённые силы Ирана</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Conscription_in_Iran_4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Conscription_in_Iran_4.jpg/220px-Conscription_in_Iran_4.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Conscription_in_Iran_4.jpg/330px-Conscription_in_Iran_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Conscription_in_Iran_4.jpg/440px-Conscription_in_Iran_4.jpg 2x" data-file-width="2364" data-file-height="1782" /></a><figcaption>Иранские <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Воинская обязанность">призывники</a></figcaption></figure> <p>Вооружённые силы Ирана состоят из двух основных компонентов: <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Армия Ирана">Армии</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D0%A1%D0%98%D0%A0" class="mw-redirect" title="КСИР">Корпуса стражей Исламской революции</a>. Оба компонента находятся в непосредственном подчинении <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%88%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Высший руководитель Ирана">Высшего руководителя</a>. Кроме того, существуют Силы охраны правопорядка (внутренние и пограничные войска, полиция). В общей сложности в вооружённых силах служат около полутора миллионов человек. Резерв составляет 350 тысяч. В Иране также действует паравоенная организация в рамках КСИР — Басидж, где проходят постоянную службу 90 тысяч добровольцев и 11 миллионов резервистов, в том числе женщин. Таким образом, общая численность вооружённых сил с учётом резерва в Иране превышает 12 миллионов человек. </p><p>Боевые возможности Ирана держатся в строгом секрете. В 2000-е годы <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Ракетное оружие Ирана">налажено производство</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Баллистическая ракета">баллистических ракет</a>, в том числе <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B1-3" title="Шахаб-3">Шахаб-3</a>, танк Дастан, модернизированный танк Т-72. И если раньше Иран тратил 3,3 % ВВП на военный бюджет, что было намного меньше по сравнению с другими странами Ближнего востока, особенно Израилем, то в последнее время затраты на вооружения в Иране сильно выросли, кроме этого, Иран имеет спутник в космосе. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Корпус_стражей_исламской_революции"><span id=".D0.9A.D0.BE.D1.80.D0.BF.D1.83.D1.81_.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B0.D0.B6.D0.B5.D0.B9_.D0.B8.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D1.80.D0.B5.D0.B2.D0.BE.D0.BB.D1.8E.D1.86.D0.B8.D0.B8"></span>Корпус стражей исламской революции</h3></div> <p>Корпус стражей исламской революции — специфическое военно-политическое формирование, действующее как в самом Иране, так и за его пределами. Официально предназначен для защиты <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Исламская революция">исламской революции</a> Ирана и её завоеваний<sup id="cite_ref-_f6bcc082202a44b6_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f6bcc082202a44b6-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Располагает собственными военно-воздушными и и военно-морскими силами. </p><p>Власти <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Соединённые Штаты Америки">США</a><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Израиль">Израиля</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Саудовская Аравия">Саудовской Аравии</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Бахрейн">Бахрейна</a><sup id="cite_ref-reuters_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-reuters-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Канада">Канады</a><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Швеция">Швеции</a><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Литва">Литвы</a><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> признают КСИР террористической организацией. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ядерная_программа"><span id=".D0.AF.D0.B4.D0.B5.D1.80.D0.BD.D0.B0.D1.8F_.D0.BF.D1.80.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.BC.D0.B0"></span>Ядерная программа</h3></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967" />Основная статья: <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Ядерная программа Ирана">Ядерная программа Ирана</a></div> <p><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%AD%D0%A1" title="Бушерская АЭС">Первая иранская атомная электростанция</a> построена в <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Бушер">Бушере</a> при содействии <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Россия">России</a>. При этом в адрес Ирана неоднократно высказывались подозрения в разработке <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%B5" title="Ядерное оружие">ядерного оружия</a> под прикрытием мирной программы. Власти Ирана отрицают это намерение, но востоковед Владимир Месамед утверждал, что российские власти ещё при подписании контракта на строительство АЭС в 1995 году знали, что это лишь прикрытие для разработки ядерного оружия<sup id="cite_ref-_f8753bafb23843cf_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f8753bafb23843cf-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Министр обороны Ирана адмирал <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8,_%D0%90%D0%BB%D0%B8" title="Шамхани, Али">Али Шамхани</a> в конце мая 2002 года заявил, что «Иран в состоянии самостоятельно оснастить производимые в стране ракеты атомными, химическими и бактериологическими боеголовками»<sup id="cite_ref-_959fc8b04f28df57_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-_959fc8b04f28df57-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Осенью 2003 года Великобритания, Германия и Франция начали переговоры с Ираном. В результате в декабре того же года Иран подписал Дополнительный протокол к <a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80_%D0%BE_%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8_%D1%8F%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%8F" title="Договор о нераспространении ядерного оружия">Договору о нераспространении ядерного оружия</a>. Это дало право МАГАТЭ инспектировать любой иранский ядерный объект. В 2006 году к протоколу присоединились Китай, Россия и США. Доклады <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%8D%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Международное агентство по атомной энергии">МАГАТЭ</a> фиксировали отсутствие военных компонентов, однако Иран занимался <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Обогащение урана">обогащением урана</a>, что указывало на намерение военного использования ядерных технологий, а часть своих разработок Иран утаивал от инспекторов МАГАТЭ<sup id="cite_ref-_52fe2d1947a605e7_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-_52fe2d1947a605e7-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В результате против Ирана были введены международные санкции. </p><p>14 июля 2015 года Иран и группа из шести стран (пять постоянных членов Совета безопасности ООН — США, Франция, Великобритания, Китай, РФ + Германия) подписали Совместный всеобъемлющий план действий. Договор снял с Ирана введённые ранее экономические и финансовые санкции со стороны СБ ООН, США и Евросоюза в обмен на ограничение Тегераном своей ядерной деятельности. Документ вступил в силу 16 января 2016 года. 8 мая 2018 года президент США Дональд Трамп объявил о выходе США из Совместного всеобъемлющего плана действий (СВДП), заключённого между Ираном, Соединёнными Штатами, Россией, Китаем, Великобританией, Францией и Германией в 2015 году, и предусматривающего выполнение Тегераном ряда шагов по ограничению своей ядерной программы в обмен на отмену санкций. После одностороннего выхода из СВДП Трамп заявил о поэтапном возобновлении санкций, которые уже действовали ранее, однако в 2015 году их отменили. Президент США потребовал, чтобы компании из третьих стран, ведущие бизнес с Ираном, в течение 60 дней завершили все свои дела с иранскими партнёрами. Этот срок истёк 6 августа 2018. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Военно-техническое_сотрудничество_с_Китаем"><span id=".D0.92.D0.BE.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.BE-.D1.82.D0.B5.D1.85.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B5_.D1.81.D0.BE.D1.82.D1.80.D1.83.D0.B4.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE_.D1.81_.D0.9A.D0.B8.D1.82.D0.B0.D0.B5.D0.BC"></span>Военно-техническое сотрудничество с Китаем</h3></div> <p>Сотрудничество с Пекином у Тегерана в военной сфере даже, пожалуй, более тесное, чем с Москвой: в 1987—2002 годах КНР поставила в ИРИ вооружений и военной техники на сумму в 4,4 млрд долларов. КНР поставила истребители, противокорабельные ракеты, военно-транспортные самолёты, артиллерийские орудия, средние танки, а также ряд технологий<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Космические_достижения"><span id=".D0.9A.D0.BE.D1.81.D0.BC.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.B4.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.B6.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Космические достижения</h2></div> <p>Запустив <a href="/wiki/2_%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F" title="2 февраля">2 февраля</a> <a href="/wiki/2009_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="2009 год">2009 года</a> <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B8" title="Искусственный спутник Земли">спутник</a> «<a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B8%D0%B4" title="Омид">Омид</a>» («Надежда») с помощью собственной <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Ракета-носитель">ракеты-носителя</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80-2" title="Сафир-2">Сафир-2</a> с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BC)" title="Семнан (космодром)">космодрома Семнан</a>, Иран со второй попытки стал десятой по счёту <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Космическая держава">космической державой</a>. </p><p>В начале февраля 2010 года иранские СМИ передали, что Иран на ракете-носителе собственного производства «Кавошгар-3» отправил в космос капсулу с живыми организмами. </p><p>Также Иран 3 февраля 2012 года успешно вывел на орбиту новый спутник «<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B4" title="Навид">Навид</a>» («Новинка»)<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Одной из его задач является фотосъёмка поверхности Земли. </p><p>Первый запуск космического аппарата с обезьяной на борту Иран произвёл в январе 2013 года. Аппарат «Пионер» с <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B7%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%8B" title="Обезьяны">обезьяной</a> на борту был запущен на орбиту высотой 120 км. По информации иранского телевидения, аппарат вернулся на Землю без повреждений. Доставила «капсулу жизни» в космос ракета-носитель иранского производства «Кавошгар-5». </p><p>Ранее глава иранского космического ведомства Хамид Фазели объяснял, что запуск обезьяны в космос — подготовительная часть проекта, предусматривающего полёт в космос человека. Пилотируемый космический полёт Иран планирует осуществить в ближайшие 5-8 лет. В феврале 2010 года ракета-носитель «Кавошгар-3» доставила в космос мышей, черепах и червей для научных исследований. Следующий запуск состоялся в 2011 году. </p><p>У Ирана имеется собственное <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Иранское космическое агентство">космическое агентство</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="См._также"><span id=".D0.A1.D0.BC._.D1.82.D0.B0.D0.BA.D0.B6.D0.B5"></span>См. также</h2></div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Российско-иранские отношения">Российско-иранские отношения</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Большой Иран">Большой Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Иранистика">Иранистика</a></li></ul> <div class="CategoryTreeTag" data-ct-options="{"mode":10,"hideprefix":20,"showcount":false,"namespaces":false,"notranslations":false}"><div class="CategoryTreeSection"><div class="CategoryTreeItem"><span class="CategoryTreeBullet"><a class="CategoryTreeToggle" data-ct-title="Иран" aria-expanded="false"></a> </span> <bdi dir="ltr"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Категория:Иран">Иран</a></bdi></div><div class="CategoryTreeChildren" style="display:none"></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Примечания"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.B5.D1.87.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Примечания</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-atlas-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-atlas_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141305934">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a::after,.mw-parser-output .id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration a::after,.mw-parser-output .id-lock-subscription a::after,.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{content:"";width:1.1em;height:1.1em;display:inline-block;vertical-align:middle;background-position:center;background-repeat:no-repeat;background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}</style><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343">Атлас мира: Максимально подробная информация / Руководители проекта: А. Н. Бушнев, А. П. Притворов. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: <a href="/wiki/%D0%90%D0%A1%D0%A2_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="АСТ (издательство)">АСТ</a>, 2017. — С. 44. — 96 с. — ISBN 978-5-17-10261-4.</span></span> </li> <li id="cite_note-amar.org.ir-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-amar.org.ir_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180314233022/https://www.amar.org.ir/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C">دادهها و اطلاعات آماری</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Amar.org.ir. Дата обращения: 18 марта 2018. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amar.org.ir/دادهها-و-اطلاعات-آماری">оригинала</a> 14 марта 2018 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-censIRI-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-censIRI_3-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-censIRI_3-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amar.org.ir/Portals/1/PropertyAgent/2212/Files/2575/country%20population.xlsx">Country population</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220401115401/https://www.amar.org.ir/Portals/1/PropertyAgent/2212/Files/2575/country%20population.xlsx">Архивная копия</a> от 1 апреля 2022 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=500">Statistical Centre of Iran</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150908012339/https://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=500">Архивная копия</a> от 8 сентября 2015 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-dataimf-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-dataimf_4-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dataimf_4-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dataimf_4-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dataimf_4-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=429,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1">Report for Selected Countries and Subjects</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. <i><a href="/wiki/IMF" class="mw-redirect" title="IMF">IMF</a></i>. Дата обращения: 13 августа 2021. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210815080955/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=429,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1">Архивировано</a> 15 августа 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2019.pdf">Human Development Indices and Indicators 2019</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D0%9E%D0%9E%D0%9D" title="Программа развития ООН">Программа развития ООН</a>. — Доклад о человеческом развитии на сайте Программы развития ООН. Дата обращения: 29 декабря 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200416080801/http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2019.pdf">Архивировано</a> 16 апреля 2020 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_ef98809a34ad46d7-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ef98809a34ad46d7_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://chartsbin.com/view/edr">http://chartsbin.com/view/edr</a><span class="wef_low_priority_links"></span></span> </li> <li id="cite_note-midrf-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-midrf_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mid.ru/dks.nsf/606ebc9dffb0201643256be000604cf1/3d9d73ef46393d23c3257163002078b0?OpenDocument">Иран — Общие сведения о стране</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110809015014/https://mid.ru/dks.nsf/606ebc9dffb0201643256be000604cf1/3d9d73ef46393d23c3257163002078b0?OpenDocument">Архивная копия</a> от 9 августа 2011 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">Middle East : Iran — The World Factbook</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200529201523/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">Архивная копия</a> от 29 мая 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Центральное разведывательное управление">Central Intelligence Agency</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140625150555/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html">Сравнение ВВП</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Дата обращения: 31 января 2008. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html">оригинала</a> 25 июня 2014 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">История древнего Востока: От государственных образований до древних империй / Под ред. <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Седов, Александр Всеволодович (страница отсутствует)">А. В. Седова</a>; Редкол.: <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B4-%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BD,_%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Бонгард-Левин, Григорий Максимович">Г. М. Бонгард-Левин</a> (пред.) и др.; Ин-т востоковедения. — М.: <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Восточная литература (издательство)">Восточная литература РАН</a>, 2004. — 895 с.: ил., карты. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020183881" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018388-1</a></span> </li> <li id="cite_note-Кавказсборник9-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Кавказсборник9_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Ричард Фрай.</i> Наследие Ирана. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Восточная литература РАН, 2002. — С. 20. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020183067" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018306-7</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-ЭСБЭ-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ЭСБЭ_12-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ЭСБЭ_12-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248"><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Иран">Иран</a></span> // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B0_%D0%B8_%D0%95%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона">Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона</a> : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>, 1890—1907.</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Этимологический словарь иранских языков. Т. 1. — М.: Восточная литература РАН, 2000. — 327 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020181242" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018124-2</a>; <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020181250" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018125-0</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">The World Factbook</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200529201523/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">Архивная копия</a> от 29 мая 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // CIA</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121125043809/http://www.en.iran.ir/about/climate">Climate</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 14 декабря 2012. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.en.iran.ir/about/climate">оригинала</a> 25 ноября 2012 года.</span>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tehrantimes.com/news/401057/Uncovering-civilization-s-roots">Uncovering civilization's roots - Tehran Times</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 16 августа 2023. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230816073122/https://www.tehrantimes.com/news/401057/Uncovering-civilization-s-roots">Архивировано</a> 16 августа 2023 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Homa Katouzian"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B7%D1%8F%D0%BD,_%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Катузян, Хома (страница отсутствует)">Homa Katouzian</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Homa_Katouzian" class="extiw" title="en:Homa Katouzian"><span title="Homa Katouzian — версия статьи «Катузян, Хома» на английском языке">[англ.]</span></a></sup>.</i> Iranian history and politics. <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, 2003. pg 128: <i>«Indeed, since the formation of the Ghaznavids state in the tenth century until the fall of Qajars at the beginning of the twentieth century, most parts of the Iranian cultural regions were ruled by Turkic-speaking dynasties most of the time. At the same time, the official language was Persian, the court literature was in Persian, and most of the chancellors, ministers, and mandarins were Persian speakers of the highest learning and ability»</i></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Richard Tapper"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80,_%D0%A0%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тэппер, Ричард (страница отсутствует)">Richard Tapper</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Tapper" class="extiw" title="en:Richard Tapper"><span title="Richard Tapper — версия статьи «Тэппер, Ричард» на английском языке">[англ.]</span></a></sup>.</i> Shahsevan in Safavid Persia. // Bulletin of the School of Oriental and African Studies, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Лондонский университет">University of London</a>, Vol. 37, No. 3, 1974, p. 324.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/EBchecked/topic/516019/Safavid-dynasty">Encyclopaedia Britannica. Ṣafavid Dynasty.</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> Дата обращения: 27 ноября 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150430000434/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/516019/Safavid-dynasty">Архивировано</a> 30 апреля 2015 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nlr.ru/e-res/law_r/search.php?part=281&regim=3">О мире между Россией и Персией</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Полное собрание законов Российской империи">Полное собрание законов Российской империи</a>, собрание второе. — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>: Типография II отделения <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%95%D0%B3%D0%BE_%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Собственная Его Императорского Величества канцелярия">Собственной Его Императорского Величества канцелярии</a>, 1830. — <span class="nowrap">Т. III, 1828, № 1794</span>. — <span class="nowrap">С. 125—130</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190922111517/http://nlr.ru/e-res/law_r/search.php?part=281&regim=3">Архивировано</a> 22 сентября 2019 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation">Переименование Персии // «<a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%82%D0%B0)" title="Правда (газета)">Правда</a>», 1935, № 1 (6247). — <span class="nowrap">С. 6</span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-_a227e8f9285f4233-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a227e8f9285f4233_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFРу2012">Ру, 2012</a>, с. 337—338.</span> </li> <li id="cite_note-БРЭ-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-БРЭ_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Зайцев В. Н.</i> <span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/world_history/text/1853295">Белая революция</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</span></span>. Большая российская энциклопедия. Дата обращения: 12 января 2025. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210413213830/https://bigenc.ru/world_history/text/1853295">Архивировано</a> 13 апреля 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_510d182051fb17c4-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_510d182051fb17c4_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFРу2012">Ру, 2012</a>, с. 338.</span> </li> <li id="cite_note-_510d182051fb17c5-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_510d182051fb17c5_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFРу2012">Ру, 2012</a>, с. 339.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hussein_Ibish" class="extiw" title="en:Hussein Ibish">Hussein Ibish</a>.</i> <span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thenationalnews.com/opinion/comment/as-the-syrian-war-ends-the-axis-of-resistance-has-been-exposed-for-the-illusion-it-always-was-1.840587">As the Syrian war ends, the axis of resistance has been exposed for the illusion it always was</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. <a href="/w/index.php?title=The_National_(%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%82%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="The National (газета) (страница отсутствует)">The National</a> (23 марта 2019). Дата обращения: 1 января 2025. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210301110940/https://www.thenationalnews.com/opinion/comment/as-the-syrian-war-ends-the-axis-of-resistance-has-been-exposed-for-the-illusion-it-always-was-1.840587">Архивировано</a> 1 марта 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meduza.io/feature/2024/04/13/ataka-na-izrail-iran-nanes-udar-dronami-i-krylatymi-raketami-glavnoe">Атака на Израиль. Иран запустил 200 дронов, баллистических и крылатых ракет</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</span></span>. <a href="/wiki/Meduza" title="Meduza">Meduza</a> (13 апреля 2024). Дата обращения: 12 января 2025.</span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Enes Berna Kilic.</i> <span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.turkiyetoday.com/region/the-fractured-crescent-whats-next-for-irans-strategy-in-middle-east-104381/">The fractured crescent: What’s next for Iran’s strategy in Middle East?</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Türkiye Today (12 января 2025). Дата обращения: 13 января 2025.</span></span> </li> <li id="cite_note-Функции_президента_Ирана-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Функции_президента_Ирана_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060901032603/http://www.president.ir/eng/ahmadinejad/duties/">Функции президента Ирана</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.president.ir/eng/ahmadinejad/duties/">оригинала</a> 1 сентября 2006 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="fa"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.shora-gc.ir/portal/Home">Совет стражей конституции</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на персидском языке">(перс.)</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091204090317/http://www.shora-gc.ir/portal/Home">Архивировано</a> 4 декабря 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bahai.ru/history/IranBackground.shtml">Основные сведения о положении бахаи в Иране</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120119110634/http://bahai.ru/history/IranBackground.shtml">Архивировано</a> 19 января 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Худояров Э.</i> <span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://religion.russ.ru/problems/extremism/20020619-hudo.html">В Иране избавляются от «голубых»</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070930224850/http://religion.russ.ru/problems/extremism/20020619-hudo.html">Архивировано</a> 30 сентября 2007 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="de"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090813082358/http://www.tagesschau.de/ausland/iran802.html">Karubi wirft Behörden Folter politischer Häftlinge vor</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на немецком языке">(нем.)</span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tagesschau.de/ausland/iran802.html">оригинала</a> 13 августа 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.content-filtering.ru/catalog.asp?ob_no=1413">Контроль Интернета в исламском мире</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 4 июля 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070929081731/http://www.content-filtering.ru/catalog.asp?ob_no=1413">Архивировано</a> 29 сентября 2007 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lenta.ru/news/2009/11/26/ebadi/">У иранской правозащитницы конфисковали Нобелевскую медаль</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 27 ноября 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210506014201/https://lenta.ru/news/2009/11/26/ebadi/">Архивировано</a> 6 мая 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lenta.ru/news/2008/12/21/seal/">В Иране закрыт правозащитный центр нобелевского лауреата</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 27 ноября 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210509234925/https://lenta.ru/news/2008/12/21/seal/">Архивировано</a> 9 мая 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lenta.ru/news/2007/06/27/iranche/">Иран поможет восстанавливать Чечню</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210420210103/https://lenta.ru/news/2007/06/27/iranche/">Архивная копия</a> от 20 апреля 2021 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // <a href="/wiki/Lenta.ru" title="Lenta.ru">Lenta.ru</a>, 27 июня 2007.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranintl.com/en/202411197064">How Iran's drones supercharged Russia's 1,000-day fight in Ukraine</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. iranintl.com (19 ноября 2024). Дата обращения: 8 февраля 2025.</span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Непомнящий А.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://9tv.co.il/news/2014/03/10/170712.html">«Оскар» по-израильски</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140310230250/http://9tv.co.il/news/2014/03/10/170712.html">Архивная копия</a> от 10 марта 2014 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panarmenian.net/news/rus/?nid=22622">Пентагон подготовил план удара по Ирану</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 5 июля 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070930020313/http://www.panarmenian.net/news/rus/?nid=22622">Архивировано</a> 30 сентября 2007 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-safarov-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-safarov_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nakanune.ru/articles/16847/">Ахмадинежад заложил бомбу под ООН</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 11 сентября 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120902232854/http://www.nakanune.ru/articles/16847/">Архивировано</a> 2 сентября 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110715185344/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=pnan">WebCite query result</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 10 января 2010. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=pnan">оригинала</a> 15 июля 2011 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.citypopulation.de/Iran-MajorCities.html">Iran: Major Cities</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 12 ноября 2016. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170920101833/http://citypopulation.de/Iran-MajorCities.html">Архивировано</a> 20 сентября 2017 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6IyFahoYo?url=https://www.nationmaster.com/country/ir-iran/peo-people">Iranian People</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. NationMaster.com. Дата обращения: 17 августа 2013. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationmaster.com/country/ir-iran/peo-people&all=1">оригинала</a> 18 августа 2013 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200529201523/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">Иран</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Central Intelligence Agency. Дата обращения: 17 августа 2013. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">оригинала</a> 29 мая 2020 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators">World Bank. World development indicators online</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 27 ноября 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180207031114/https://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators">Архивировано</a> 7 февраля 2018 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unescap.org/sdd/">Iran popin pages: Tables — Population by sex and nationality, Iran 1996</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Social Development Division. Дата обращения: 17 августа 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6IyFc0tRf?url=https://www.unescap.org/sdd/">Архивировано</a> 18 августа 2013 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=OjtGr1Qqhng">YouTube — Broadcast Yourself</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 29 сентября 2017. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170715084518/https://www.youtube.com/watch?v=OjtGr1Qqhng">Архивировано</a> 15 июля 2017 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html">Ethnic groups</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Central Intelligence Agency. Дата обращения: 17 августа 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190106010801/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html">Архивировано</a> 6 января 2019 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070827112624/http://www.bahai.by/iran_ru.html">Дискриминация бахаи в Иране</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 5 июля 2007. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bahai.by/iran_ru.html">оригинала</a> 27 августа 2007 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.opendoors.de/verfolgung/weltverfolgungsindex2014/weltverfolgungsindex2014/">Open Doors Weltverfolgungsindex 2014</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20141006212216/https://www.opendoors.de/verfolgung/weltverfolgungsindex2014/weltverfolgungsindex2014/">Архивировано</a> 6 октября 2014 года.</small> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на немецком языке">(нем.)</small></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200529201523/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">По данным Книги фактов ЦРУ</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 18 марта 2009. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html">оригинала</a> 29 мая 2020 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zman.com/news/2012/12/01/140085-print.html">Секретный отчёт в Иране: страна находится в глубоком кризисе</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> <small class="ref-info">(недоступная ссылка — <a rel="nofollow" class="external text" href="//web.archive.org/web/*/http://www.zman.com/news/2012/12/01/140085-print.html"><i>история</i></a>)</small>.</span></span> </li> <li id="cite_note-:0-54"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_54-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_54-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_54-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_54-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cdu.ru/tek_russia/issue/2018/12/549/">ТЭК России | Старые правила для Ирана</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. www.cdu.ru. Дата обращения: 4 марта 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190306111528/http://www.cdu.ru/tek_russia/issue/2018/12/549/">Архивировано</a> 6 марта 2019 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-turizm-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-turizm_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text">.<a rel="nofollow" class="external text" href="https://parstoday.com/ru/radio/programs-i77758">Шираз – полюс медицинского туризма на юге Ирана и Ближнего Востока</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190905005801/https://parstoday.com/ru/radio/programs-i77758">Архивная копия</a> от 5 сентября 2019 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // ParsToday. Ноябрь 12, 2017</span> </li> <li id="cite_note-_f6bcc082202a44b6-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f6bcc082202a44b6_56-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFПиотровский,_Прозоров1988">Пиотровский, Прозоров, 1988</a>, Статья 150 <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Конституция">Конституции</a> ИРИ определяет функции «Корпуса стражей» как «охрану революции и её завоеваний», наделяет его теми же правами и обязанностями, что «и другие вооружённые силы», предписывает пасдаранам опираться на «братское сотрудничество и координацию» с иранской армией, с. 183.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuters.com/article/uk-usa-iran/u-s-designates-elite-iranian-force-as-terrorist-organization-idUSKCN1RK1NQ">U.S. designates elite Iranian force as terrorist organization</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <i><a href="/wiki/Reuters" class="mw-redirect" title="Reuters">Reuters</a></i> (8 апреля 2019). Дата обращения: 8 апреля 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190408143314/https://www.reuters.com/article/uk-usa-iran/u-s-designates-elite-iranian-force-as-terrorist-organization-idUSKCN1RK1NQ">Архивировано</a> 8 апреля 2019 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-reuters-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-reuters_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.reuters.com/article/us-saudi-bahrain-security-iran/saudi-bahrain-add-irans-revolutionary-guards-to-terrorism-lists-idUSKCN1MX288">Saudi, Bahrain add Iran's Revolutionary Guards to terrorism lists</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. <i><a href="/wiki/Reuters" class="mw-redirect" title="Reuters">Reuters</a></i> (23 октября 2018). Дата обращения: 8 апреля 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200423090137/https://www.reuters.com/article/us-saudi-bahrain-security-iran/saudi-bahrain-add-irans-revolutionary-guards-to-terrorism-lists-idUSKCN1MX288">Архивировано</a> 23 апреля 2020 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.currenttime.tv/a/kanada-ksir/33000441.html">Канада внесла Корпус стражей исламской революции в список террористических организаций</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <i><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B5_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F" title="Новое время">Новое время</a></i>.</span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranintl.com/en/202305102418">Swedish Parliament Votes To Designate Iran’s IRGC As Terrorist</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <i>iranintl.com</i>.</span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>BNS.</i> <span lang="lt"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vz.lt/verslo-aplinka/2024/10/04/e-zingeris-lietuva-pirmoji-es-pripazino-irano-revoliucine-gvardija-teroristine-organizacija">E. Zingeris: Lietuva pirmoji ES pripažino Irano revoliucinę gvardiją teroristine organizacija</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на литовском языке">(лит.)</span>. <i>vz.lt</i>. Дата обращения: 5 октября 2024.</span></span> </li> <li id="cite_note-_f8753bafb23843cf-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f8753bafb23843cf_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМесамед2023">Месамед, 2023</a>, с. 59—61.</span> </li> <li id="cite_note-_959fc8b04f28df57-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_959fc8b04f28df57_63-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМесамед2023">Месамед, 2023</a>, с. 63—64.</span> </li> <li id="cite_note-_52fe2d1947a605e7-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_52fe2d1947a605e7_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМесамед2023">Месамед, 2023</a>, с. 72—75.</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Евсеев В. В.</i> О стратегическом партнёрстве Китая и Ирана // <i>Монастырева О. В.</i> Русскоязычные СМИ Китая: история и перспективы развития // Ислам на Ближнем и Среднем Востоке. — 2012. — № 7. — С. 512.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://iran.ru/rus/news_iran.php?act=news_by_id&_n=1&news_id=78103">Иран объявил о запуске в космос нового спутника</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 4 февраля 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110510154140/http://www.iran.ru/rus/news_iran.php?act=news_by_id">Архивировано</a> 10 мая 2011 года.</span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Литература"><span id=".D0.9B.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Литература</h2></div> <div class="columns reflist not-references" style=";column-count:2; column-width: 30em;"> <ul><li><span class="citation" id="CITEREFБСЭ">Иран // <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F#Третье_издание" title="Большая советская энциклопедия">Большая советская энциклопедия</a> : <span class="nowrap">[в 30 т.]</span> / гл. ред. <span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Прохоров, Александр Михайлович">А. М. Прохоров</a></span>. — 3-е изд. — <abbr title="Москва">М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1969—1978.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248"><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Персия">Персия</a></span> // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B0_%D0%B8_%D0%95%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона">Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона</a> : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>, 1890—1907.</span></li> <li>Иран: Ислам и власть / <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%90%D0%9D" title="Институт востоковедения РАН">Институт востоковедения РАН</a>, Культур. представительство при Посольстве Ислам. Респ. Иран в Москве; [Отв. ред. Н. М. Мамедова и Мехди Санаи]. — М.: ИВ РАН: Крафт+, 2002. — 277, [1] с.; 22 см. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5892821854" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-89282-185-4</a> (ИВ РАН)</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFМесамед2023"><i>Месамед В. И.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://book.iimes.su/wp-content/uploads/2024/03/333-mesamed2023.pdf">Иранская ядерная программа как фактор противостояния ИРИ с Израилем</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%91%D0%BB%D0%B8%D0%B6%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%B0" title="Институт Ближнего Востока">Институт Ближнего Востока</a>, 2023. — 218 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785893943429" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-89394-342-9</a>.</span></li> <li>Персия — Иран. Империя на Востоке [Текст] / Авт.-сост. <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Широкорад, Александр Борисович">А. Б. Широкорад</a>. — М.: Вече, 2010. — 377, [1] с., [8] л. ил., портр.: ил., карты, табл.; 22 см. — (Друзья и враги России). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785953347433" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-9533-4743-3</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFПиотровский,_Прозоров1988"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Пасдар</span> // <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC:_%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ислам: Словарь атеиста (страница отсутствует)">Ислам: Словарь атеиста</a> / Авксентьев А. В., Акимушкин О. Ф., Акиниязов Г. Б. и др.; под общ. ред. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BE%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Пиотровский, Михаил Борисович">Пиотровского М. Б.</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Прозоров, Станислав Михайлович">Прозорова С. М.</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82" title="Политиздат">Политиздат</a>, 1988. — С. 183. — 254 с. — <span class="nowrap">200 000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5250001254" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-250-00125-4</a>.</span></li> <li>Работы по исторической географии и истории Ирана / В. В. Бартольд. — М.: Вост. лит., 2003. — 663 с.: портр.; 24 см. — (Классики отечественного востоковедения (КВО)/ Рос. акад. наук. Отд-ние ист.-филол. наук). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020184101" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018410-1</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFРу2012"><i><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83,_%D0%96%D0%B0%D0%BD-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Ру, Жан-Поль">Ру Ж.-П.</a></i> История Ирана и иранцев. От истоков до наших дней<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> / Пер. с франц. М. Ю. Некрасов. — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>: Евразия, 2012. — 432 с. — (Clio). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785918520376" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-91852-037-6</a>.</span></li> <li>Наследие Ирана / Ричард Фрай; [Пер. с англ. В. А. Лившица и Е. В. Зеймаля под ред. и с предисл. М. А. Дандамаева]. — 2. изд., испр. и доп. — М.: Вост. лит., 2002. — 391, [1] с., [36] л. ил.: к.; 21 см. — (Культура народов Востока: Материалы и исслед. / Рос. акад. наук. Ин-т востоковедения. Отд-ние истории). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020183067" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-018306-7</a></li> <li>Иран между Британией и Россией: от политики до экономики / С. А. Сухоруков; Санкт-Петербургский гос. ун-т. — СПб.: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B9%D1%8F_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Алетейя (издательство)">Алетейя</a>, 2009. — 173, [1] с., [4] л. ил., портр., цв. ил., карт., портр.; 21 см. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785914191884" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-91419-188-4</a></li> <li>Загадки старой Персии [Текст] / [авт.-сост.: Эбрахими Торкаман А., Бурыгин С. М., Непомнящий Н. Н.]. — М.: Вече, 2010. — 317, [1] с., [4] л. цв. ил.: ил., портр.; 21 см. — (Terra Historica). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785953347297" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-9533-4729-7</a></li> <li>Деловой Иран: <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5,_%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Вачнадзе, Георгий Николаевич">Г. Н. Вачнадзе</a>; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.delovoiiran.ru/">www.delovoiiran.ru</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150214071227/http://www.delovoiiran.ru/">Архивная копия</a> от 14 февраля 2015 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. — Москва, — (Справочники ПОЛПРЕД). <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5900034437" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-900034-43-7</a></li> <li><i>Луконин В. Г.</i> Культура сасанидского Ирана. — М., 1969.</li> <li><i>Луконин В. Г.</i> Искусство Древнего Ирана. — М.: Искусство,1977. — 232 с. с ил.</li></ul> <dl><dt>Научные статьи</dt></dl> <ul><li><i>Мамедова Н. М.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/vozmozhnye-stsenarii-razvitiya-irana-do-2050-g">Возможные сценарии развития Ирана до 2050 г.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200814050535/https://cyberleninka.ru/article/n/vozmozhnye-stsenarii-razvitiya-irana-do-2050-g">Архивная копия</a> от 14 августа 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><i>Гусейн Низами оглы Наджафов.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/iran-i-gosudarstva-yuzhnogo-kavkaza">Иран и государства Южного Кавказа.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200922214355/https://cyberleninka.ru/article/n/iran-i-gosudarstva-yuzhnogo-kavkaza">Архивная копия</a> от 22 сентября 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><i>Ренат Беккин.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/iran-opyt-islamizatsii-ekonomiki">Иран: опыт исламизации экономики.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200922205732/https://cyberleninka.ru/article/n/iran-opyt-islamizatsii-ekonomiki">Архивная копия</a> от 22 сентября 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><i>Ногаев Н. Э.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/iran-i-rossiya-dinamika-vzaimootnosheniy-v-nachale-xxi-veka">Иран и Россия: динамика взаимоотношений в начале XXI века.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200922204101/https://cyberleninka.ru/article/n/iran-i-rossiya-dinamika-vzaimootnosheniy-v-nachale-xxi-veka">Архивная копия</a> от 22 сентября 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><i>Эйвазов Джаннатхан.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cyberleninka.ru/article/n/interesy-bezopasnosti-i-geopoliticheskaya-aktivnost-irana-v-tsentralnoy-evrazii">Интересы безопасности и геополитическая активность Ирана в Центральной Евразии.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200922211745/https://cyberleninka.ru/article/n/interesy-bezopasnosti-i-geopoliticheskaya-aktivnost-irana-v-tsentralnoy-evrazii">Архивная копия</a> от 22 сентября 2020 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD,_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Густерин, Павел Вячеславович">Густерин П.</a></i> <span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120120150019/http://www.tribuna.ru/news/world/israel_is_doing_a_good_face_on_a_bad/?sphrase_id=19536">Израиль делает хорошую мину при плохой игре</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tribuna.ru/news/world/israel_is_doing_a_good_face_on_a_bad/?sphrase_id=19536">оригинала</a> 20 января 2012 года.</span></li> <li><i><a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD,_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Густерин, Павел Вячеславович">Густерин П.</a></i> <span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120118171043/http://www.tribuna.ru/news/world/udushayushchiy_priem/?sphrase_id=24894">Удушающий приём</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tribuna.ru/news/world/udushayushchiy_priem/?sphrase_id=24894">оригинала</a> 18 января 2012 года.</span></li> <li><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120114194500/http://nikolski.usr.bhost.ru/ir_ros.pdf">Об ирано-российских экономических связях</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nikolski.usr.bhost.ru/ir_ros.pdf">оригинала</a> 14 января 2012 года.</span></li> <li><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070704002059/http://www2.irna.ir/ru/">Информационное агентство IRNA</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.irna.ir/ru/">оригинала</a> 4 июля 2007 года.</span></li> <li><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070128202525/http://iran.ru/rus/">РИА IRAN news</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://iran.ru/rus/">оригинала</a> 28 января 2007 года.</span></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Литвинцев, Геннадий Михаилович (страница отсутствует)">Литвинцев Г. М.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.naslednick.ru/articles/travel/travel_39.html">За пределами Глобалистана</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120717220131/http://www.naslednick.ru/articles/travel/travel_39.html">Архивная копия</a> от 17 июля 2012 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ссылки"><span id=".D0.A1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D0.B8"></span>Ссылки</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137903846">.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:right;float:right;width:19em;box-sizing:border-box;margin:0 0 .5em 1em;padding:.4em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);font-size:90%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-header{margin-bottom:.2em;padding:.2em .6em;font-size:110%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-item{display:flex;padding:.2em .6em}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image{min-width:24px;display:inline-block;margin-right:.4em;flex:none;vertical-align:top;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image img{vertical-align:middle}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-label{align-self:center}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:none;float:none;width:auto;margin-left:0;margin-right:0}}</style><div class="ts-Родственные_проекты ruwikiWikimediaNavigation metadata plainlinks plainlist noprint" role="navigation" aria-labelledby="В_родственных_проектах"><div class="ts-Родственные_проекты-header" id="В_родственных_проектах"><b>В родственных проектах</b></div><ul><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/24px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/36px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Notification-icon-Wiktionary-logo.svg/48px-Notification-icon-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wiktionary-ref"><a href="https://ru.wiktionary.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="wikt:Иран">Значения в Викисловаре</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/24px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/36px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/48px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wikiquote-ref"><a href="https://ru.wikiquote.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="q:Иран">Цитаты в Викицитатнике</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/24px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/36px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/48px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wikisource-ref"><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="s:Категория:Иран">Тексты в Викитеке</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label commons-ref"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Iran" class="extiw" title="commons:Category:Iran">Медиафайлы на Викискладе</a></span></li><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg/24px-Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg/36px-Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg/48px-Notification-icon-Wikivoyage-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label wikivoyage-ref"><a href="https://ru.wikivoyage.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="extiw" title="voy:Иран">Путеводитель в Викигиде</a></span></li></ul><hr /><ul><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Иран"><img alt="П:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/24px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="24" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/36px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/48px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></a></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label portal-box"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Портал:Иран">Портал «Иран»</a></span></li></ul></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.statkod.ru/iran_index.html">Живой поиск по почтовым индексам Ирана</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110517075200/http://www.statkod.ru/iran_index.html">Архивная копия</a> от 17 мая 2011 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> от компании «ПроГрафик», Москва</li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://curlie.org/World/Russian/Страны_и_регионы/Ближний_Восток/Иран/">Иран</a> в каталоге ссылок <a href="/wiki/Open_Directory_Project" title="Open Directory Project">Curlie</a> (dmoz)</li> <li><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090207212203/http://www.maslehat.ir/">Совет целесообразности</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maslehat.ir/">оригинала</a> 7 февраля 2009 года.</span></li> <li><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180217210508/http://www.anobanini.ir/index/fa/">Путешествие по Ирану</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anobanini.ir/index/fa/">оригинала</a> 17 февраля 2018 года.</span></li> <li><span class="citation"><span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070630133411/http://www.aeoi.org.ir/NewWeb/default1.asp">Организация по атомной энергии</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. Дата обращения: 3 августа 2024. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aeoi.org.ir/NewWeb/default1.asp">оригинала</a> 30 июня 2007 года.</span></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Викисклад"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/16px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/32px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Iran" class="extiw" title="commons:Atlas of Iran">Викисклад: Атлас: <samp>Иран</samp></a> <span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Викисклад"><img alt="Викисклад" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/20px-Gnome-globe.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/30px-Gnome-globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/40px-Gnome-globe.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ссылки_на_внешние_ресурсы" data-name="External links" style="padding-top:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="display:none"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:External_links" title="Перейти к шаблону «External links»"><img alt="Перейти к шаблону «External links»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Ссылки_на_внешние_ресурсы" style="font-size:114%;margin:0 5em">Ссылки на внешние ресурсы</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0 35px 0 0; width: 100%;"><div class="skin-invert-image" style="float: left;"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»"><img alt="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q794#identifiers" title="Перейти к элементу Викиданных"><img alt="Перейти к элементу Викиданных" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/14px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/21px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/28px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div>  Тематические сайты</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.giantbomb.com/wd/3035-2138/">Giant Bomb</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Regional/Middle_East/Iran">Открытый каталог</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Словари и энциклопедии</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%91%D0%AD%D0%90%D0%9D/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:БЭАН/Персия">Библейская</a></li> <li><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://denstoredanske.lex.dk/&id=Iran">Большая датская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0033837.xml">Большая каталанская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Iran">Большая норвежская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2019712">Большая российская (старая версия)</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Персия">Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%92%D0%AD/%D0%92%D0%A2/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ВЭ/ВТ/Персия">Военная Сытина</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%95%D0%AD%D0%91%D0%95/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЕЭБЕ/Персия">Еврейская Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranicaonline.org/articles/iran">Ираника</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brill.com/display/entries/EI1O/DUM-0585.xml">Ислама (1 изд.)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brill.com/display/entries/EIEO/COM-1409.xml">Ислама (2 изд.)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brill.com/display/entries/EIEO/COM-0377.xml">Ислама (2 изд.)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brill.com/display/entries/EIFO/COM-1409.xml">Ислама (на французском)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://referenceworks.brill.com/display/entries/EIFO/COM-0377.xml">Ислама (на французском)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://megabook.ru/article/Иран">Кирилла и Мефодия</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://encykorea.aks.ac.kr/Contents/Item/E0044104">Корейской культуры</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eleven.co.il/article/11843">Краткая еврейская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/strany_mira/IRAN.html">Кругосвет</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/pays/Iran/125132">Ларусса</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/cartes/Iran/1306075">Ларусса</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/iranas">Литовская универсальная</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:МЭСБЕ/Персия">Малый Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pravenc.ru/text/673877.html">Православная</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=iran">Хорватская</a></li> <li><a href="https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Persia" class="extiw" title="wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Persia">Britannica (11-th)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Iran">Britannica (онлайн)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sapere.it/enciclopedia/Iran.html">De Agostini</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4169056.html">PWN</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/iran">TDV İslam Ansiklopedisi</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/iran">Treccani</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.org.ua/?termin=Iran">Истории Украины</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=12589">Современной Украины</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/003410">Швейцарский исторический</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://tass.ru/encyclopedia/country/%D0%98/iran">Энциклопедия ТАСС</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%93/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСГ/Персия">Гранат</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r113287755">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0;text-align: left;"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><div id="В_библиографических_каталогах" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em">В библиографических каталогах</div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>BIBSYS: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90221401">90221401</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Испании">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX451360">XX451360</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Франции">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb153420449">153420449</a></li> <li><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA01363859">DA01363859</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4027653-3">4027653-3</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BD%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9" title="Международный идентификатор стандартных наименований">ISNI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni.org/isni/0000000404539679">0000000404539679</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8F" title="Национальная библиотека Израиля">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007559654805171">987007559654805171</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%91%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Контрольный номер Библиотеки Конгресса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n79039880">n79039880</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_(%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" title="Национальная парламентская библиотека (Япония)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00564213">00564213</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A7%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Национальная библиотека Чешской Республики">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge131735&CON_LNG=ENG">ge131735</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Австралии">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35236304">35236304</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Университетская система документации">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/026488655">026488655</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/026488930">026488930</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Ватиканская апостольская библиотека">VcBA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/497_633">497/633</a></li> <li><a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/149669363/">149669363</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/2945159337534613150000/">2945159337534613150000</a></li> <li><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/149669363">149669363</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/2945159337534613150000">2945159337534613150000</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Иран_в_темах" data-name="Иран в темах"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%B2_%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85" title="Перейти к шаблону «Иран в темах»"><img alt="Перейти к шаблону «Иран в темах»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Иран_в_темах" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a class="mw-selflink selflink">Иран</a> в темах</div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B1_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Герб Ирана">Герб</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B3_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Флаг Ирана">Флаг</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BC%D0%BD_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Гимн Ирана">Гимн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Государственный строй Ирана">Государственный строй</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Конституция Ирана">Конституция</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Парламент Ирана">Парламент</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Административное деление Ирана">Административное деление</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="География Ирана">География</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Города Ирана">Города</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Столица Ирана">Столица</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Население Ирана">Население</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Языки Ирана">Языки</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="История Ирана">История</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Экономика Ирана">Экономика</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%82%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Валюта Ирана">Валюта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Культура Ирана">Культура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Религия в Иране">Религия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Кинематограф Ирана">Кинематограф</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Литература Ирана">Литература</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Музыка Ирана">Музыка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Праздники Ирана">Праздники</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Спорт в Иране">Спорт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Образование в Иране">Образование</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Наука в Иране">Наука</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Транспорт в Иране">Транспорт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Сельское хозяйство Ирана">Сельское хозяйство</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Туризм в Иране">Туризм</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D1%87%D1%82%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Почта Ирана (страница отсутствует)">Почта</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D1%87%D1%82%D1%8B_%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D1%87%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="История почты и почтовых марок Ирана">история и марки</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Телевидение в Иране (страница отсутствует)">Телевидение</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82_%D0%B2_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Интернет в Иране">Интернет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B6%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8B_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Вооружённые силы Ирана">Вооружённые силы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Внешняя политика Ирана">Внешняя политика</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Страны_Азии" data-name="Страны Азии"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Страны Азии»"><img alt="Перейти к шаблону «Страны Азии»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Страны_Азии" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D1%85_%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B8" title="Список государств и зависимых территорий Азии">Страны Азии</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Признанные государства</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a><sup>1</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Армения</a><sup>1</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%88" title="Бангладеш">Бангладеш</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Бахрейн">Бахрейн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B9" title="Бруней">Бруней</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Бутан">Бутан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%80" title="Восточный Тимор">Восточный Тимор</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия">Грузия</a><sup>1</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Египет">Египет</a><sup>2</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Израиль">Израиль</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезия</a><sup>3</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Иордания">Иордания</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Йемен">Йемен</a><sup>2</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a><sup>4</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0" title="Камбоджа">Камбоджа</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Катар">Катар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80" title="Республика Кипр">Кипр</a><sup>1</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китай</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3" title="Гонконг">Гонконг (Сянган)</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BE" title="Макао">Макао (Аомынь)</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Корейская Народно-Демократическая Республика">КНДР</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%82" title="Кувейт">Кувейт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кыргызстан">Кыргызстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BE%D1%81" title="Лаос">Лаос</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Ливан">Ливан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D1%8B" title="Мальдивы">Мальдивы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Монголия">Монголия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%BC%D0%B0" title="Мьянма">Мьянма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BB" title="Непал">Непал</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Объединённые Арабские Эмираты">ОАЭ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Оман">Оман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Россия">Россия</a><sup>4</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Саудовская Аравия">Саудовская Аравия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80" title="Сингапур">Сингапур</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Сирия">Сирия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджикистан">Таджикистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Таиланд">Таиланд</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турция</a><sup>4</sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекистан">Узбекистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Филиппины">Филиппины</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D0%B8-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Шри-Ланка">Шри-Ланка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" title="Республика Корея">Южная Корея</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a></li></ul> <hr /> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B8_%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Непризнанные и частично признанные государства">Непризнанные и<br />частично признанные государства</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <dl><dd><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Республика Абхазия">Республика Абхазия</a><sup>1</sup></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B0%D0%B4-%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Азад-Кашмир">Азад-Кашмир</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Ва (государство)">Государство Ва</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_(%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8C)" title="Китайская Республика (Тайвань)">Китайская Республика (Тайвань)</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Государство Палестина">Государство Палестина</a> <ul><li><small><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Палестинская национальная администрация">территории</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Сектор Газа">сектора Газа</a> и <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3_%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B8_%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Западный берег реки Иордан">Западного берега реки Иордан</a></small></li></ul></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80%D0%B0" title="Турецкая Республика Северного Кипра">Турецкая Республика Северного Кипра</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Рожава">Автономная администрация северной и восточной Сирии</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A8%D0%B0%D0%BD" title="Государство Шан">Государство Шан</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9E%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Южная Осетия">Южная Осетия</a><sup>1</sup></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Зависимая территория">Зависимые территории</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <dl><dd><a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B8_%D0%B8_%D0%94%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Акротири и Декелия">Акротири и Декелия</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A2%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%9E%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Британская Территория в Индийском Океане">Британская территория в Индийском океане (арх. Чагос)</a></dd></dl> <hr /> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Территории под управлением <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B9" title="Организация Объединённых Наций">ООН</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <dl><dd><a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BB%D1%91%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80)" title="Зелёная линия (Кипр)">Буферная зона ООН на Кипре</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B8%D0%BB_%D0%9E%D0%9E%D0%9D_%D0%BF%D0%BE_%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D1%8E%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%B7%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%BC" title="Зона Сил ООН по наблюдению за разъединением">Зона Сил ООН по наблюдению за разъединением</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><sup>1</sup> Частично в Европе или полностью в Азии, в зависимости от <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83_%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B9_%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B5%D0%B9" title="Граница между Европой и Азией">проведённой границы</a>. <sup>2</sup> Также в Африке. <sup>3</sup> Также в Океании. <sup>4</sup> Также в Европе.</div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Организация_исламского_сотрудничества" data-name="ОИК"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9E%D0%98%D0%9A" title="Перейти к шаблону «ОИК»"><img alt="Перейти к шаблону «ОИК»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Организация_исламского_сотрудничества" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Организация исламского сотрудничества">Организация исламского сотрудничества</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Государства-члены</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Албания">Албания</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B6%D0%B8%D1%80" title="Алжир">Алжир</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%88" title="Бангладеш">Бангладеш</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD" title="Бахрейн">Бахрейн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD" title="Бенин">Бенин</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B9" title="Бруней">Бруней</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%A4%D0%B0%D1%81%D0%BE" title="Буркина-Фасо">Буркина-Фасо</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Габон">Габон</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B9%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Гайана">Гайана</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D1%8F" title="Гамбия">Гамбия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%8F" title="Гвинея">Гвинея</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%8F-%D0%91%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%83" title="Гвинея-Бисау">Гвинея-Бисау</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B8%D0%B1%D1%83%D1%82%D0%B8" title="Джибути">Джибути</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Египет">Египет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Индонезия">Индонезия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Иордания">Иордания</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Ирак">Ирак</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD" title="Йемен">Йемен</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%BD" title="Камерун">Камерун</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Катар">Катар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кыргызстан">Кыргызстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8B" title="Коморы">Коморы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%82-%D0%B4%E2%80%99%D0%98%D0%B2%D1%83%D0%B0%D1%80" title="Кот-д’Ивуар">Кот-д’Ивуар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%82" title="Кувейт">Кувейт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Ливан">Ливан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Ливия">Ливия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Мавритания">Мавритания</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малайзия">Малайзия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Мали">Мали</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D1%8B" title="Мальдивы">Мальдивы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BA%D0%BE" title="Марокко">Марокко</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA" title="Мозамбик">Мозамбик</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80" title="Нигер">Нигер</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Нигерия">Нигерия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Объединённые Арабские Эмираты">ОАЭ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Оман">Оман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Государство Палестина">Палестина</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Саудовская Аравия">Саудовская Аравия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D0%BB" title="Сенегал">Сенегал</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Сирия">Сирия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Сомали">Сомали</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Судан">Судан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Суринам">Суринам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%8C%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B0-%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B5" title="Сьерра-Леоне">Сьерра-Леоне</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджикистан">Таджикистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE" title="Того">Того</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%81" title="Тунис">Тунис</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турция</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Уганда">Уганда</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекистан">Узбекистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад">Чад</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Государства-наблюдатели</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B8_%D0%93%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Босния и Герцеговина">Босния и Герцеговина</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B0%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Центральноафриканская Республика">Центральноафриканская Республика</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Россия">Россия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Таиланд">Таиланд</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Мусульманские организации <br /> и общины — наблюдатели</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%BE" title="Национально-освободительный фронт моро">Национально-освободительный фронт моро</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80%D0%B0" title="Турецкая Республика Северного Кипра">Турецкая Республика Северного Кипра</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Международные <br /> организации — наблюдатели</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Организация экономического сотрудничества">Организация экономического сотрудничества</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Организация африканского единства">Организация африканского единства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B3%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2" title="Лига арабских государств">Лига арабских государств</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Движение неприсоединения">Движение неприсоединения</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B9" title="Организация Объединённых Наций">ООН</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Шанхайская_организация_сотрудничества_(ШОС)" data-name="ШОС"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A8%D0%9E%D0%A1" title="Перейти к шаблону «ШОС»"><img alt="Перейти к шаблону «ШОС»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Шанхайская_организация_сотрудничества_(ШОС)" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BD%D1%85%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Шанхайская организация сотрудничества">Шанхайская организация сотрудничества</a> (ШОС)</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Государства-члены</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индия</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китай</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кыргызстан">Кыргызстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Россия">Россия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджикистан">Таджикистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекистан">Узбекистан</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Государства-наблюдатели</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Монголия">Монголия</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Партнёры по диалогу</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Армения</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Египет">Египет</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0" title="Камбоджа">Камбоджа</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Катар">Катар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%82" title="Кувейт">Кувейт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D1%8B" title="Мальдивы">Мальдивы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%BC%D0%B0" title="Мьянма">Мьянма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BB" title="Непал">Непал</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%AD%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Объединённые Арабские Эмираты">ОАЭ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%8F" title="Саудовская Аравия">Саудовская Аравия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция">Турция</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D0%B8-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Шри-Ланка">Шри-Ланка</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Гости</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%AE%D0%B3%D0%BE-%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B8" title="Ассоциация государств Юго-Восточной Азии">АСЕАН</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%9E%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B9" title="Организация Объединённых Наций">ООН</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%9D%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D1%85_%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2" title="Содружество Независимых Государств">СНГ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан">Туркменистан</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Официальные языки</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Китайский язык">Китайский</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Русский язык">Русский</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Саммиты</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2001) (страница отсутствует)">2001</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2002)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2002) (страница отсутствует)">2002</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2003)" title="Саммит ШОС (2003)">2003</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B5_(2004)" title="Саммит ШОС в Ташкенте (2004)">2004</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2005)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2005) (страница отсутствует)">2005</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2006)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2006) (страница отсутствует)">2006</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2007)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2007) (страница отсутствует)">2007</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2008)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2008) (страница отсутствует)">2008</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2009)" title="Саммит ШОС (2009)">2009</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B5_(2010)" title="Саммит ШОС в Ташкенте (2010)">2010</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5_(2011)" title="Саммит ШОС в Астане (2011)">2011</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2012)" title="Саммит ШОС (2012)">2012</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2013)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2013) (страница отсутствует)">2013</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%94%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B5_(2014)" title="Саммит ШОС в Душанбе (2014)">2014</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2015)" title="Саммит ШОС (2015)">2015</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B5_(2016)" title="Саммит ШОС в Ташкенте (2016)">2016</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5_(2017)" title="Саммит ШОС в Астане (2017)">2017</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2018)" title="Саммит ШОС (2018)">2018</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2019)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2019) (страница отсутствует)">2019</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2020)" title="Саммит ШОС (2020)">2020</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%94%D1%83%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B5_(2021)" title="Саммит ШОС в Душанбе (2021)">2021</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5_(2022)" title="Саммит ШОС в Самарканде (2022)">2022</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2023)" title="Саммит ШОС (2023)">2023</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_%D0%B2_%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5_(2024)" title="Саммит ШОС в Астане (2024)">2024</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%82_%D0%A8%D0%9E%D0%A1_(2025)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саммит ШОС (2025) (страница отсутствует)">2025</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Организация_экономического_сотрудничества_(ОЭС)" data-name="ОЭС"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9E%D0%AD%D0%A1" title="Перейти к шаблону «ОЭС»"><img alt="Перейти к шаблону «ОЭС»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Организация_экономического_сотрудничества_(ОЭС)" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Организация экономического сотрудничества">Организация экономического сотрудничества</a> (ОЭС)</div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap" data-sort-value="Иран"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/22px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/33px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/44px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span></span> <a class="mw-selflink selflink"><span class="wrap">Иран</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Пакистан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/22px-Flag_of_Pakistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/33px-Flag_of_Pakistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/44px-Flag_of_Pakistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан"><span class="wrap">Пакистан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Турция"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/22px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/33px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/44px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Турция"><span class="wrap">Турция</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Казахстан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/22px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/33px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/44px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан"><span class="wrap">Казахстан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Азербайджан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/22px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/33px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/44px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан"><span class="wrap">Азербайджан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Афганистан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/22px-Flag_of_the_Taliban.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/33px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/44px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан"><span class="wrap">Афганистан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Кыргызстан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/22px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/33px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/44px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кыргызстан"><span class="wrap">Кыргызстан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Таджикистан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/22px-Flag_of_Tajikistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/33px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/44px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="280" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Таджикистан"><span class="wrap">Таджикистан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Туркменистан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/22px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/33px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/44px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Туркменистан"><span class="wrap">Туркменистан</span></a></span></li> <li><span class="nowrap" data-sort-value="Узбекистан"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noresize" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/22px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/33px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/44px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span></span> <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекистан"><span class="wrap">Узбекистан</span></a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ассоциация_регионального_сотрудничества_Южной_Азии_(SAARC)" data-name="SAARC"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:SAARC" title="Перейти к шаблону «SAARC»"><img alt="Перейти к шаблону «SAARC»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Ассоциация_регионального_сотрудничества_Южной_Азии_(SAARC)" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%81%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%AE%D0%B6%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B8" title="Ассоциация регионального сотрудничества Южной Азии">Ассоциация регионального сотрудничества Южной Азии</a> (SAARC)</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Члены</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афганистан">Афганистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%88" title="Бангладеш">Бангладеш</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Бутан">Бутан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Индия">Индия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D1%8B" title="Мальдивы">Мальдивы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BB" title="Непал">Непал</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D0%B8-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Шри-Ланка">Шри-Ланка</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Наблюдатели</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Китай">Китай</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Япония</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Европейский союз">Европейский союз</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F" title="Республика Корея">Республика Корея</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Соединённые Штаты Америки">США</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Источник — <a dir="ltr" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Иран&oldid=143285319">https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Иран&oldid=143285319</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Служебная:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%83" title="Категория:Государства по алфавиту">Государства по алфавиту</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Категория:Иран">Иран</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Категория:Исламские республики">Исламские республики</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Категория:Унитарные республики">Унитарные республики</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%E2%80%94_%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%8B_%D0%9E%D0%9E%D0%9D" title="Категория:Государства — члены ООН">Государства — члены ООН</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%E2%80%94_%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D0%A0%D0%98%D0%9A%D0%A1%2B" title="Категория:Государства — члены БРИКС+">Государства — члены БРИКС+</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скрытые категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B_%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC%D0%B8_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8_formatnum" title="Категория:Страницы с нечисловыми аргументами formatnum">Страницы с нечисловыми аргументами formatnum</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%BD%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" title="Категория:Википедия:Cite web (не указан язык)">Википедия:Cite web (не указан язык)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8C_webcitation-%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2:_deadlink_yes)" title="Категория:Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink yes)">Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink yes)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8C_webcitation-%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2:_deadlink_no)" title="Категория:Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)">Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%B8)" title="Категория:Википедия:Cite web (недоступные ссылки без архивной копии)">Википедия:Cite web (недоступные ссылки без архивной копии)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B,_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%88%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_ISBN" title="Категория:Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN">Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85" title="Категория:Википедия:Статьи с источниками из Викиданных">Википедия:Статьи с источниками из Викиданных</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D1%81_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_2011_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Категория:Википедия:Статьи с разделами без ссылок на источники с мая 2011 года">Википедия:Статьи с разделами без ссылок на источники с мая 2011 года</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0:_%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD)" title="Категория:Википедия:Статьи без источников (страна: Иран)">Википедия:Статьи без источников (страна: Иран)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(%D1%82%D0%B8%D0%BF:_%D1%81%D1%83%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Категория:Википедия:Статьи без источников (тип: суверенное государство)">Википедия:Статьи без источников (тип: суверенное государство)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(%D1%82%D0%B8%D0%BF:_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0)" title="Категория:Википедия:Статьи без источников (тип: страна)">Википедия:Статьи без источников (тип: страна)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B_%D1%81_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BC_Hatnote_%D1%81_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B9" title="Категория:Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой">Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95" title="Категория:Материалы ЭСБЕ">Материалы ЭСБЕ</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Категория:Статьи со ссылками на Викисловарь">Статьи со ссылками на Викисловарь</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE_%D0%B2_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5" title="Категория:Википедия:Ссылка на Викицитатник непосредственно в статье">Википедия:Ссылка на Викицитатник непосредственно в статье</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%83_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE_%D0%B2_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5" title="Категория:Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье">Википедия:Ссылка на Викитеку непосредственно в статье</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Категория:Статьи со ссылками на Викисклад">Статьи со ссылками на Викисклад</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%B4" title="Категория:Статьи со ссылками на Викигид">Статьи со ссылками на Викигид</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB" title="Категория:Статьи со ссылками на портал">Статьи со ссылками на портал</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B_%D1%81_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8" title="Категория:Википедия:Страницы с картами">Википедия:Страницы с картами</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Персональные инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Страница участника для моего IP">Вы не представились системе</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D1%91_%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Страница обсуждений для моего IP [n]" accesskey="n"><span>Обсуждение</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Список правок, сделанных с этого IP-адреса [y]" accesskey="y"><span>Вклад</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D1%83%D1%87%D1%91%D1%82%D0%BD%D1%83%D1%8E_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&returnto=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Мы предлагаем вам создать учётную запись и войти в систему, хотя это и не обязательно."><span>Создать учётную запись</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%92%D1%85%D0%BE%D0%B4&returnto=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Здесь можно зарегистрироваться в системе, но это необязательно. [o]" accesskey="o"><span>Войти</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Пространства имён</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Просмотреть контентную страницу [c]" accesskey="c"><span>Статья</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" rel="discussion" title="Обсуждение основной страницы [t]" accesskey="t"><span>Обсуждение</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">русский</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Просмотры</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD"><span>Читать</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Эта страница защищена от изменений. Вы можете посмотреть её исходный текст. [e]" accesskey="e"><span>Просмотр кода</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=history" title="Журнал изменений страницы [h]" accesskey="h"><span>История</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Больше возможностей" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ещё</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Поиск</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Искать в Википедии" aria-label="Искать в Википедии" autocapitalize="sentences" title="Искать в Википедии [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Служебная:Поиск"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Найти страницы, содержащие указанный текст" value="Найти"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Перейти к странице, имеющей в точности такое название" value="Перейти"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Навигация</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу [z]" accesskey="z"><span>Заглавная страница</span></a></li><li id="n-content" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Содержание</span></a></li><li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8" title="Статьи, считающиеся лучшими статьями проекта"><span>Избранные статьи</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посмотреть случайно выбранную страницу [x]" accesskey="x"><span>Случайная статья</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%83%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Статьи о текущих событиях в мире"><span>Текущие события</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ru.wikipedia.org&uselang=ru" title="Поддержите нас"><span>Пожертвовать</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-participation" class="mw-portlet mw-portlet-participation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-participation-label" > <h3 id="p-participation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Участие</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D0%B1_%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B0%D1%85" title="Сообщить об ошибке в этой статье"><span>Сообщить об ошибке</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0:%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Как править статьи</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="О проекте, о том, чем здесь можно заниматься, а также — где что находится"><span>Сообщество</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Форум участников Википедии"><span>Форум</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0" title="Место расположения Справки"><span>Справка</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8" title="Список последних изменений [r]" accesskey="r"><span>Свежие правки</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B" title="Список недавно созданных страниц"><span>Новые страницы</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B"><span>Служебные страницы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%8E%D0%B4%D0%B0/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Список всех страниц, ссылающихся на данную [j]" accesskey="j"><span>Ссылки сюда</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" rel="nofollow" title="Последние изменения в страницах, на которые ссылается эта страница [k]" accesskey="k"><span>Связанные правки</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&oldid=143285319" title="Постоянная ссылка на эту версию страницы"><span>Постоянная ссылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=info" title="Подробнее об этой странице"><span>Сведения о странице</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&id=143285319&wpFormIdentifier=titleform" title="Информация о том, как цитировать эту страницу"><span>Цитировать страницу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2598%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>Получить короткий URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:QrCode&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2598%25D1%2580%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Печать/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:DownloadAsPdf&page=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&action=show-download-screen" title="Скачать эту страницу как файл PDF"><span>Скачать как PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&printable=yes" title="Версия этой страницы для печати [p]" accesskey="p"><span>Версия для печати</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">В других проектах</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" hreflang="en"><span>Викисклад</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://ru.wikinews.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" hreflang="ru"><span>Викиновости</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://ru.wikivoyage.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" hreflang="ru"><span>Викигид</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q794" title="Ссылка на связанный элемент репозитория данных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Викиданных</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">На других языках</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D1%8C%D0%B0%D0%BC%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Џьамтәыла — абхазский" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Џьамтәыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="абхазский" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ачехский" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Iran" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ачехский" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — адыгейский" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Иран" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="адыгейский" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Iran" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — швейцарский немецкий" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Iran" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарский немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8B%E1%88%AD%E1%88%B5" title="ፋርስ — амхарский" lang="am" hreflang="am" data-title="ፋርስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарский" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Iran" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Irán" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Persealand" title="Persealand — староанглийский" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Persealand" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="староанглийский" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान — ангика" lang="anp" hreflang="anp" data-title="ईरान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="إيران — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إيران" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%9D%DC%AA%DC%90%DC%A2" title="ܐܝܪܐܢ — арамейский" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܝܪܐܢ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="арамейский" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="إيران — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="إيران" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ايران — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ايران" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="ইৰান — ассамский" lang="as" hreflang="as" data-title="ইৰান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассамский" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Irán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — аварский" lang="av" hreflang="av" data-title="Иран" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="аварский" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Irana" title="Irana — Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Irana" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इरान — авадхи" lang="awa" hreflang="awa" data-title="इरान" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="авадхи" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran" title="İran — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="İran" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایران" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — башкирский" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Иран" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкирский" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — балийский" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Iran" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="балийский" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Iran" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Irans" title="Irans — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Irans" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Iran" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Іран" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Іран" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — батавский" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Iran" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="батавский" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Иран" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="ईरान" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — бислама" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Iran" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="бислама" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="ইরান — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ইরান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A1%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BC%8D" title="ཡི་ལང་། — тибетский" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཡི་ལང་།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибетский" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="ইরান — Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="ইরান" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Iran" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Iran" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Iran" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/%E1%A8%95%E1%A8%97%E1%A8%88" title="ᨕᨗᨈ — бугийский" lang="bug" hreflang="bug" data-title="ᨕᨗᨈ" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="бугийский" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — бурятский" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Иран" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="бурятский" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Iran" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Irán" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Iran" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Иран" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — себуано" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Iran" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A2%E1%8E%B4%E1%8F%82" title="ᎢᎴᏂ — чероки" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎢᎴᏂ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ئێران — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئێران" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Iranu" title="Iranu — корсиканский" lang="co" hreflang="co" data-title="Iranu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсиканский" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran" title="İran — крымско-татарский" lang="crh" hreflang="crh" data-title="İran" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="крымско-татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dr%C3%A1n" title="Írán — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Írán" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — кашубский" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Iran" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="кашубский" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Иран" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Iran" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Iran" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Iran" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Iran" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran" title="İran — Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="İran" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — нижнелужицкий" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Iran" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="нижнелужицкий" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Iran" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इरान — Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="इरान" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A9%DE%83%DE%A7%DE%82%DE%B0" title="އީރާން — мальдивский" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އީރާން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="мальдивский" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A8%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B1%E0%BD%93%E0%BC%8B" title="ཨི་རཱན་ — дзонг-кэ" lang="dz" hreflang="dz" data-title="ཨི་རཱན་" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="дзонг-кэ" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%81%CE%AC%CE%BD" title="Ιράν — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιράν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A0n" title="Iràn — Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Iràn" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Iran" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Irano" title="Irano — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Irano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Irán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Iraan" title="Iraan — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Iraan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Iran" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Irán" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ایران" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — фулах" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Iran" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="фулах" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="хорошая статья"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Iran" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Iraan" title="Iraan — выруский" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Iraan" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="выруский" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — фиджи" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Iran" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="фиджи" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — фарерский" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Iran" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерский" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Iran" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Iran" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Iraan" title="Iraan — северный фризский" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Iraan" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="северный фризский" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Iran" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Iar%C3%A1in" title="An Iaráin — ирландский" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Iaráin" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирландский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran" title="İran — гагаузский" lang="gag" hreflang="gag" data-title="İran" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагаузский" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%9C%97" title="伊朗 — гань" lang="gan" hreflang="gan" data-title="伊朗" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="гань" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Iran" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Ior%C3%A0n" title="Ioràn — гэльский" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Ioràn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="гэльский" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Irán" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ايران — Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="ايران" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — гуарани" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Iran" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="ईराण — Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="ईराण" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BD" title="𐌹𐍂𐌰𐌽 — готский" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌹𐍂𐌰𐌽" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="готский" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%88%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="ઈરાન — гуджарати" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ઈરાન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Eeraan" title="Yn Eeraan — мэнский" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Eeraan" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="мэнский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Iran" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — хакка" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Iran" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="хакка" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/%CA%BBIlana" title="ʻIlana — гавайский" lang="haw" hreflang="haw" data-title="ʻIlana" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="гавайский" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="איראן — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="איראן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ईरान" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Iran" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Iran" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — верхнелужицкий" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Iran" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="верхнелужицкий" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — гаитянский" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Iran" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитянский" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Irán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Իրան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան — западноармянский" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Իրան" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="западноармянский" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Iran" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ибанский" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Iran" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ибанский" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Iran" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — интерлингве" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Iran" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Iran" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="ХӀиран — ингушский" lang="inh" hreflang="inh" data-title="ХӀиран" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингушский" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Iran" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dran" title="Íran — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Íran" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Iran" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A4%E3%83%A9%E3%83%B3" title="イラン — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="イラン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Iran" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/iran" title="iran — ложбан" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="iran" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Iran" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ირანი — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ირანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — каракалпакский" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Iran" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпакский" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/I%E1%B9%9Ban" title="Iṛan — кабильский" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Iṛan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабильский" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%B0%D0%B6%D1%8D%D1%80%D0%B5%D0%B9" title="Къажэрей — кабардинский" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Къажэрей" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Iran%C9%A9" title="Iranɩ — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Iranɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — конго" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Iran" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="конго" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Iran" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — кикуйю" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Iran" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="кикуйю" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Иран" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%9A%E1%9F%89%E1%9E%84%E1%9F%8B" title="អ៊ីរ៉ង់ — кхмерский" lang="km" hreflang="km" data-title="អ៊ីរ៉ង់" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмерский" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%87%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D" title="ಇರಾನ್ — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಇರಾನ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — центральный канури" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Iran" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="центральный канури" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B4%EB%9E%80" title="이란 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="이란" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — коми-пермяцкий" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Иран" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="коми-пермяцкий" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — карачаево-балкарский" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Иран" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаево-балкарский" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%96%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایٖران — кашмири" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ایٖران" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмири" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — кёльнский" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Iran" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="кёльнский" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%8Eran" title="Îran — курдский" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Îran" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдский" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — коми" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Иран" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="коми" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — корнский" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Iran" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнский" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — киргизский" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Иран" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргизский" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Irania" title="Irania — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Irania" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ладино" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Iran" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладино" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — люксембургский" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Iran" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургский" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — лакский" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Иран" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="лакский" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — лезгинский" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Иран" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгинский" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Iran" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — лимбургский" lang="li" hreflang="li" data-title="Iran" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбургский" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — лигурский" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Iran" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="лигурский" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Iran" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ломбардский" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Iran" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ломбардский" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — лингала" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Iran" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%94%E0%BA%AD%E0%BA%B4%E0%BA%AB%E0%BA%A3%E0%BB%88%E0%BA%B2%E0%BA%99" title="ປະເທດອິຫຣ່ານ — лаосский" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະເທດອິຫຣ່ານ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаосский" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Iranas" title="Iranas — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Iranas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ir%C4%81na" title="Irāna — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Irāna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — мадурский" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Iran" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="мадурский" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इरान — майтхили" lang="mai" hreflang="mai" data-title="इरान" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Iran" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — мокшанский" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Иран" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокшанский" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A0na" title="Iràna — малагасийский" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Iràna" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — луговомарийский" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Иран" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="луговомарийский" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/%C4%AAr%C4%81na" title="Īrāna — маори" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Īrāna" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маори" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — минангкабау" lang="min" hreflang="min" data-title="Iran" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Иран" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B5%BB" title="ഇറാൻ — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഇറാൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Иран" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8F%EA%AF%94%EA%AF%A5%EA%AF%9F" title="ꯏꯔꯥꯟ — манипурский" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯏꯔꯥꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипурский" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="इराण — маратхи" lang="mr" hreflang="mr" data-title="इराण" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — горномарийский" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Иран" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="горномарийский" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Iran" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — мальтийский" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Iran" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальтийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Eiran" title="Eiran — мирандский" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Eiran" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="мирандский" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AE%E1%80%9B%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="အီရန်နိုင်ငံ — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="အီရန်နိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Иран Мастор — эрзянский" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Иран Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянский" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86" title="ایرون — мазандеранский" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="ایرون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеранский" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — неаполитанский" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Iran" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполитанский" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — нижненемецкий" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Iran" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="нижненемецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — нижнесаксонский" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Iran" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="нижнесаксонский" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इरान — непальский" lang="ne" hreflang="ne" data-title="इरान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इरान — неварский" lang="new" hreflang="new" data-title="इरान" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неварский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Iran" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Iran" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Iran" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Iran" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%8C%DF%99%DF%8A%DF%B2%DF%AB" title="ߌߙߊ߲߫ — нко" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߌߙߊ߲߫" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нко" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — северный сото" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Iran" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="северный сото" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Tsiik%CA%BCi_D%C3%A9%C3%ADbaal%C3%AD_Bik%C3%A9yah" title="Tsiikʼi Déíbaalí Bikéyah — навахо" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tsiikʼi Déíbaalí Bikéyah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ньянджа" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Iran" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="ньянджа" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Iran" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ливвиковский карельский" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Iran" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="ливвиковский карельский" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Iraan" title="Iraan — оромо" lang="om" hreflang="om" data-title="Iraan" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%87%E0%AC%B0%E0%AC%BE%E0%AC%A8" title="ଇରାନ — ория" lang="or" hreflang="or" data-title="ଇରାନ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — осетинский" lang="os" hreflang="os" data-title="Иран" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетинский" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A8" title="ਈਰਾਨ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਈਰਾਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — пангасинан" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Iran" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="пангасинан" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — пампанга" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Iran" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — папьяменто" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Iran" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="папьяменто" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Iran" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Iraen" title="Iraen — Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Iraen" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान — пали" lang="pi" hreflang="pi" data-title="ईरान" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="пали" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Eraan" title="Eraan — Pitcairn-Norfolk" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Eraan" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Pitcairn-Norfolk" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Iran" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Iran" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایران" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ايران — пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ايران" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A3" title="Irã — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Irã" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Iran" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — романшский" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Iran" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романшский" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Irani" title="Irani — рунди" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Irani" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="рунди" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Iran" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — арумынский" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Iran" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="арумынский" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Iran" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Іран" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Irani" title="Irani — киньяруанда" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Irani" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="киньяруанда" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="ईरान — санскрит" lang="sa" hreflang="sa" data-title="ईरान" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Ираан — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ираан" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A4%E1%B1%A8%E1%B1%9F%E1%B1%B1" title="ᱤᱨᱟᱱ — сантали" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱤᱨᱟᱱ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — сардинский" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Iran" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — сицилийский" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Iran" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийский" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Iran" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ايران — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ايران" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — северносаамский" lang="se" hreflang="se" data-title="Iran" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="северносаамский" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — санго" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Iran" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="санго" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Iran" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ташельхит" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Iran" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташельхит" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%A2%E1%80%AE%E1%82%87%E1%80%9B%E1%81%A2%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%80%B8" title="မိူင်းဢီႇရၢၼ်း — шанский" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းဢီႇရၢၼ်း" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="шанский" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%89%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B6%BA" title="ඉරානය — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="ඉරානය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Iran" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Irán" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران — Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ایران" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Iran" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — самоанский" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Iran" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="самоанский" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — инари-саамский" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Iran" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="инари-саамский" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Irani" title="Irani — шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Irani" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Iiraan" title="Iiraan — сомали" lang="so" hreflang="so" data-title="Iiraan" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Irani" title="Irani — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Irani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Иран" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — сранан-тонго" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Iran" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="сранан-тонго" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/I-Irani" title="I-Irani — свази" lang="ss" hreflang="ss" data-title="I-Irani" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="свази" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — южный сото" lang="st" hreflang="st" data-title="Iran" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="южный сото" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Iroan" title="Iroan — Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Iroan" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Iran" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Iran" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uajemi" title="Uajemi — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uajemi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — силезский" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Iran" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силезский" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Iran" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%88%E0%AE%B0%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="ஈரான் — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஈரான்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Atayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Iran" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Atayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%87%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D" title="ಇರಾನ್ — Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಇರಾನ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="ఇరాన్ — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="ఇరాన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Iraun" title="Iraun — тетум" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Iraun" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="тетум" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Эрон — таджикский" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Эрон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджикский" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="ประเทศอิหร่าน — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศอิหร่าน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%88%AB%E1%8A%95" title="ኢራን — тигринья" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኢራን" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="тигринья" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/E%C3%BDran" title="Eýran — туркменский" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Eýran" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменский" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Iran" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Iron" title="Iron — талышский" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Iron" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="талышский" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BBIlaani" title="ʻIlaani — тонганский" lang="to" hreflang="to" data-title="ʻIlaani" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="тонганский" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — ток-писин" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Iran" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ток-писин" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran" title="İran — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İran" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — седекский" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Iran" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="седекский" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — тсонга" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Iran" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="тсонга" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Иран" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — тумбука" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Iran" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="тумбука" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — тви" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Iran" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="тви" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — тувинский" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Иран" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="тувинский" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран — удмуртский" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Иран" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмуртский" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%89%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ئىران — уйгурский" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئىران" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="уйгурский" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Іран — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Іран" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ایران" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Eron" title="Eron — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Eron" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — венецианский" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Iran" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венецианский" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — вепсский" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Iran" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="вепсский" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Iran" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Iran" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Lir%C3%A4n" title="Lirän — волапюк" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Lirän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — валлонский" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Iran" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлонский" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Iran" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Iraan" title="Iraan — волоф" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Iraan" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%9C%97" title="伊朗 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="伊朗" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/IIran" title="IIran — коса" lang="xh" hreflang="xh" data-title="IIran" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="коса" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ირანი — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ირანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="איראן — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="איראן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cr%C3%A1n%C3%AC" title="Ìránì — йоруба" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìránì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — чжуань" lang="za" hreflang="za" data-title="Iran" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="чжуань" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Iran" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⵉⵔⴰⵏ — тамазигхтский" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵉⵔⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="тамазигхтский" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%9C%97" title="伊朗 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="伊朗" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%9C%97" title="伊朗 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="伊朗" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Iran" title="Iran — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Iran" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%9C%97" title="伊朗 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="伊朗" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/I-Irani" title="I-Irani — зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="I-Irani" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q794#sitelinks-wikipedia" title="Править ссылки на другие языки" class="wbc-editpage">Править ссылки</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Эта страница в последний раз была отредактирована 10 февраля 2025 в 07:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст доступен по <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru">лицензии Creative Commons «С указанием авторства — С сохранением условий» (CC BY-SA)</a>; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. <span class="noprint">Подробнее см. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/ru">Условия использования</a>.</span><br /> Wikipedia® — зарегистрированный товарный знак некоммерческой организации <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/ru/">«Фонд Викимедиа» (Wikimedia Foundation, Inc.)</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Политика конфиденциальности</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5">Описание Википедии</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%BE%D1%82_%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8">Отказ от ответственности</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Контакты">Свяжитесь с нами</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Universal_Code_of_Conduct/ru">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Разработчики</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ru.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заявление о куки</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ru.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильная версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet vector-menu-portal portal" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.next-577f6fdb4b-ws5ld","wgBackendResponseTime":394,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.468","walltime":"2.051","ppvisitednodes":{"value":26713,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":429152,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":63402,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":23,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":63,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":105474,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":9,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1653.908 1 -total"," 30.53% 504.972 1 Шаблон:Государство"," 26.99% 446.337 1 Шаблон:Карточка"," 14.27% 236.005 15 Шаблон:Wikidata"," 13.95% 230.728 1 Шаблон:Библиоинформация"," 13.26% 219.228 1 Шаблон:Примечания"," 11.11% 183.679 1 Шаблон:Карточка/флаг_и_герб"," 10.25% 169.474 8 Шаблон:If-wikidata"," 6.41% 105.937 48 Шаблон:Cite_web"," 5.72% 94.578 1 Шаблон:ПозКарта+"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.697","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":12684263,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P36 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P78 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype external-id of P297 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype external-id of P984 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P474 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P1622 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.canary-6dbf965666-4q9xv","timestamp":"20250312032118","ttl":21600,"transientcontent":true}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0418\u0440\u0430\u043d","url":"https:\/\/ru.wikipedia.org\/wiki\/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q794","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q794","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-01-22T20:18:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/ca\/Flag_of_Iran.svg","headline":"\u0433\u043e\u0441\u0443\u0434\u0430\u0440\u0441\u0442\u0432\u043e \u0432 \u042e\u0433\u043e-\u0417\u0430\u043f\u0430\u0434\u043d\u043e\u0439 \u0410\u0437\u0438\u0438"}</script> </body> </html>