CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nationaal Park De Biesbosch - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"5832929f-8904-4964-8bc8-eb4ea9fdbcfe","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nationaal_Park_De_Biesbosch","wgTitle":"Nationaal Park De Biesbosch","wgCurRevisionId":68440609,"wgRevisionId":68440609,"wgArticleId":9920,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2020","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Biesbosch","Sint-Elisabethsvloed","Nationaal park van Nederland","Natuurgebied in Noord-Brabant","Natuurgebied in Zuid-Holland","Drimmelen","Geografie van Altena (Nederland)","Geografie van Dordrecht","Schelde- en Maasdelta","Rijndelta","Natura 2000 in Nederland", "Important Bird Area in Nederland"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nationaal_Park_De_Biesbosch","wgRelevantArticleId":9920,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Biesbosch","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch","wgCoordinates":{"lat":51.75472222222222,"lon":4.795277777777778},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage", "wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1702833","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect", "ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/BiesboschKaart.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="919"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/BiesboschKaart.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="613"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/BiesboschKaart.png/640px-BiesboschKaart.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="490"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nationaal Park De Biesbosch - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Nationaal_Park_De_Biesbosch rootpage-Nationaal_Park_De_Biesbosch skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/1_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Nationaal+Park+De+Biesbosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Nationaal+Park+De+Biesbosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Nationaal+Park+De+Biesbosch" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Nationaal+Park+De+Biesbosch" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Gebiedsdelen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gebiedsdelen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Gebiedsdelen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gebiedsdelen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Gebiedsdelen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Gebiedsdelen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sliedrechtse_Biesbosch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sliedrechtse_Biesbosch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Sliedrechtse Biesbosch</span> </div> </a> <ul id="toc-Sliedrechtse_Biesbosch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hollandse_Biesbosch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hollandse_Biesbosch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Hollandse Biesbosch</span> </div> </a> <ul id="toc-Hollandse_Biesbosch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Brabantse_Biesbosch_(Zuidwaard)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Brabantse_Biesbosch_(Zuidwaard)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Brabantse Biesbosch (Zuidwaard)</span> </div> </a> <ul id="toc-Brabantse_Biesbosch_(Zuidwaard)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Brabantse_Biesbosch_(Noordwaard)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Brabantse_Biesbosch_(Noordwaard)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Brabantse Biesbosch (Noordwaard)</span> </div> </a> <ul id="toc-Brabantse_Biesbosch_(Noordwaard)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Overige" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overige"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Overige</span> </div> </a> <ul id="toc-Overige-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Oorsprong" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorsprong"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Oorsprong</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorsprong-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zoutwinning" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zoutwinning"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Zoutwinning</span> </div> </a> <ul id="toc-Zoutwinning-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sint-Elisabethsvloed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sint-Elisabethsvloed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Sint-Elisabethsvloed</span> </div> </a> <ul id="toc-Sint-Elisabethsvloed-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontwikkeling_en_gebruik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontwikkeling_en_gebruik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Ontwikkeling en gebruik</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontwikkeling_en_gebruik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grote_veranderingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grote_veranderingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Grote veranderingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Grote_veranderingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tweede_Wereldoorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tweede_Wereldoorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tweede Wereldoorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Tweede_Wereldoorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spaarbekkens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Spaarbekkens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Spaarbekkens</span> </div> </a> <ul id="toc-Spaarbekkens-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Waterwegen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Waterwegen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Waterwegen</span> </div> </a> <ul id="toc-Waterwegen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Natuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Natuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Natuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Natuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Natuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Natuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Flora" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Flora"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Flora</span> </div> </a> <ul id="toc-Flora-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vissen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vissen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Vissen</span> </div> </a> <ul id="toc-Vissen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amfibieën" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Amfibieën"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Amfibieën</span> </div> </a> <ul id="toc-Amfibieën-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vogels" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vogels"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Vogels</span> </div> </a> <ul id="toc-Vogels-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arenden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arenden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4.1</span> <span>Arenden</span> </div> </a> <ul id="toc-Arenden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zoogdieren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zoogdieren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Zoogdieren</span> </div> </a> <ul id="toc-Zoogdieren-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bevers_en_otters" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevers_en_otters"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5.1</span> <span>Bevers en otters</span> </div> </a> <ul id="toc-Bevers_en_otters-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grote_grazers" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Grote_grazers"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5.2</span> <span>Grote grazers</span> </div> </a> <ul id="toc-Grote_grazers-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bezoekerscentra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bezoekerscentra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bezoekerscentra</span> </div> </a> <ul id="toc-Bezoekerscentra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bedreigingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bedreigingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bedreigingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bedreigingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bronnen_en_verwijzingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen_en_verwijzingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bronnen en verwijzingen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bronnen_en_verwijzingen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bronnen en verwijzingen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bronnen_en_verwijzingen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Noten_en_Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten_en_Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Noten en Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten_en_Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nationaal Park De Biesbosch</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 13 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-13" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">13 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Taman_Nasional_De_Biesbosch" title="Taman Nasional De Biesbosch – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Taman Nasional De Biesbosch" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1rodn%C3%AD_park_De_Biesbosch" title="Národní park De Biesbosch – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Národní park De Biesbosch" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nationalpark_De_Biesbosch" title="Nationalpark De Biesbosch – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Nationalpark De Biesbosch" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/De_Biesbosch_National_Park" title="De Biesbosch National Park – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="De Biesbosch National Park" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Parc_national_De_Biesbosch" title="Parc national De Biesbosch – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Parc national De Biesbosch" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Nasjonaal_Park_De_Biisbosk" title="Nasjonaal Park De Biisbosk – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Nasjonaal Park De Biisbosk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Parco_nazionale_De_Biesbosch" title="Parco nazionale De Biesbosch – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Parco nazionale De Biesbosch" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ბისბოსხის ეროვნული პარკი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბისბოსხის ეროვნული პარკი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Parque_Nacional_De_Biesbosch" title="Parque Nacional De Biesbosch – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Parque Nacional De Biesbosch" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Biesbosch" title="Biesbosch – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Biesbosch" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%88_(%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA)" title="Бісбош (національний парк) – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Бісбош (національний парк)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%99%E1%83%98" title="ბისბოსხიშ ერუანული პარკი – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბისბოსხიშ ერუანული პარკი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AF%94%E6%96%AF%E5%8D%9A%E6%96%AF%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E5%85%AC%E5%9B%AD" title="比斯博斯国家公园 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="比斯博斯国家公园" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1702833#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Nationaal_Park_De_Biesbosch" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Nationaal_Park_De_Biesbosch" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Nationaal_Park_De_Biesbosch" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&oldid=68440609" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Nationaal_Park_De_Biesbosch&id=68440609&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNationaal_Park_De_Biesbosch"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNationaal_Park_De_Biesbosch"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Nationaal+Park+De+Biesbosch"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:De_Biesbosch" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Biesbosch" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1702833" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_45_17_N_4_47_43_E_type:waterbody_scale:100000_region:NL&pagename=Nationaal_Park_De_Biesbosch">51° 45′ NB, 4° 48′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Doorverwezen vanaf <a href="/w/index.php?title=Biesbosch&redirect=no" class="mw-redirect" title="Biesbosch">Biesbosch</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#CDE5B2; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Nationaal Park De Biesbosch </th></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#CDE5B2; color:inherit; text-align:center;" colspan="3"><a href="/wiki/Nationaal_park" title="Nationaal park">Nationaal park</a> </th></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="margin-left:auto; margin-right:auto; width: 266px; max-width: 266px; float:none; clear:both;"><div style="position: relative;border: 1px solid none; padding: 0px; width: 266px; max-width: 266px;"><span class="notpageimage noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Netherlands_relief_location_map.svg" class="mw-file-description" title="Nationaal Park De Biesbosch (Nederland)"><img alt="Nationaal Park De Biesbosch (Nederland)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Netherlands_relief_location_map.svg/266px-Netherlands_relief_location_map.svg.png" decoding="async" width="266" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Netherlands_relief_location_map.svg/399px-Netherlands_relief_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Netherlands_relief_location_map.svg/532px-Netherlands_relief_location_map.svg.png 2x" data-file-width="888" data-file-height="1001" /></a></span><br /><div style="position: absolute; z-index: 2; top: 62.9%; left: 38.3%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"><div style="position: relative; text-align: center; left: -6px; top: -6px; width: 12px; font-size: 12px; line-height:0;"><span typeof="mw:File"><span title="Nationaal Park De Biesbosch"><img alt="Nationaal Park De Biesbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/12px-Green_pog.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/18px-Green_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/24px-Green_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;"><span style="padding: 1px;"></span></div></div></div><div style="font-size: 90%"> </div></div> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#CDE5B2; color:inherit; text-align:center;" colspan="3">Situering </th></tr> <tr> <th>Land </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> </td></tr> <tr> <th>Locatie </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a>, <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td colspan="2"><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_45_0_N_4_47_0_E_type:forest&pagename=Nationaal_Park_De_Biesbosch">51° 45′ NB, 4° 47′ OL</a></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#CDE5B2; color:inherit;" colspan="3">Informatie </th></tr> <tr> <th><span class="nowrap"><a href="/wiki/International_Union_for_Conservation_of_Nature_and_Natural_Resources" title="International Union for Conservation of Nature and Natural Resources">IUCN-categorie</a></span> </th> <td colspan="2"><code><b>II</b></code> (<a href="/wiki/Nationaal_park" title="Nationaal park">Nationaal park</a>) </td></tr> <tr> <th>Oppervlakte </th> <td colspan="2">90 </td></tr> <tr> <th>Opgericht </th> <td colspan="2">1994 </td></tr> <tr> <th>Website </th> <td colspan="2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://np-debiesbosch.nl/">www.np-debiesbosch.nl</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#CDE5B2; color:inherit;" colspan="3">Foto's </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:BiesboschKaart.png" class="mw-file-description"><img alt="Kaart van Nationaal Park De Biesbosch voor 2015" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/BiesboschKaart.png/266px-BiesboschKaart.png" decoding="async" width="266" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/BiesboschKaart.png/399px-BiesboschKaart.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/BiesboschKaart.png/532px-BiesboschKaart.png 2x" data-file-width="744" data-file-height="570" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="font-size:90%">Kaart van Nationaal Park De Biesbosch voor 2015</div> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Sliedrechtse Biesbosch" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg/266px-Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg" decoding="async" width="266" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg/399px-Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg/532px-Nationaal_Park_De_Biesbosch.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><div style="font-size:90%">Sliedrechtse Biesbosch</div> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg/260px-Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg/390px-Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg/520px-Biesbosch-natuur-OpenTopo.jpg 2x" data-file-width="8040" data-file-height="5352" /></a><figcaption>Topografische kaart van de Brabantse Biesbosch, de Hollandse Biesbosch en de Sliedrechtse Biesbosch, per december 2015</figcaption></figure> <p>Het Nederlandse <b>Nationaal Park De Biesbosch</b> is een zeer waterrijk <a href="/wiki/Natuurgebied" title="Natuurgebied">natuur</a>- en <a href="/wiki/Recreatiegebied" title="Recreatiegebied">recreatiegebied</a>. Kenmerkend zijn de <a href="/wiki/Zoet_water" class="mw-redirect" title="Zoet water">zoetwater</a><a href="/wiki/Getijde_(waterbeweging)" title="Getijde (waterbeweging)">getijden</a>, kreken en wilgenvloedbossen. Het bestaat uit een aantal riviereilanden en <a href="/wiki/Zandbank" title="Zandbank">zand</a>- en <a href="/wiki/Slik_(landvorm)" title="Slik (landvorm)">slikplaten</a> in de <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">provincies</a> <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a> en <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a>. Ze liggen tussen de rivieren <a href="/wiki/Beneden-Merwede" title="Beneden-Merwede">Beneden-Merwede</a> en <a href="/wiki/Amer_(rivier)" title="Amer (rivier)">Amer</a>, en worden doorsneden door de kunstmatige rivier de <a href="/wiki/Nieuwe_Merwede" title="Nieuwe Merwede">Nieuwe Merwede</a>. Aan de oostzijde wordt het gebied begrensd door het <a href="/wiki/Land_van_Heusden_en_Altena" title="Land van Heusden en Altena">Land van Heusden en Altena</a>. Het kan worden onderverdeeld in de <a href="/wiki/Brabantse_Biesbosch" title="Brabantse Biesbosch">Brabantse Biesbosch</a> en de <a href="/wiki/Hollandse_Biesbosch" title="Hollandse Biesbosch">Hollandse Biesbosch</a>, waarbij de laatste weer bestaat uit de <a href="/wiki/Sliedrechtse_Biesbosch" title="Sliedrechtse Biesbosch">Sliedrechtse Biesbosch</a> en de <a href="/wiki/Dordtse_Biesbosch" title="Dordtse Biesbosch">Dordtse Biesbosch</a>. </p><p>In 1994 kreeg de streek de status van <a href="/wiki/Nationaal_park" title="Nationaal park">nationaal park</a>, het heet sindsdien officieel <i>Nationaal Park De Biesbosch</i> en staat op de <a href="/wiki/Lijst_van_Natura_2000-gebieden_in_Nederland" title="Lijst van Natura 2000-gebieden in Nederland">lijst van beschermde natuurgebieden</a>. De Biesbosch wordt deels agrarisch gebruikt, is ingericht voor verschillende vormen van recreatie en biedt ook ruimte aan opslag van schoon oppervlaktewater in speciaal aangelegde <a href="/wiki/Spaarbekken" title="Spaarbekken">spaarbekkens</a> ten behoeve van de continuïteit van de <a href="/wiki/Drinkwater" title="Drinkwater">drinkwatervoorziening</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gebiedsdelen">Gebiedsdelen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Gebiedsdelen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Gebiedsdelen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Nationaal Park De Biesbosch bestaat uit de volgende gebiedsdelen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sliedrechtse_Biesbosch">Sliedrechtse Biesbosch</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Sliedrechtse Biesbosch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Sliedrechtse Biesbosch"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Sliedrechtse_Biesbosch" title="Sliedrechtse Biesbosch">Sliedrechtse Biesbosch</a> is het meest noordelijk gelegen deel van de Biesbosch en wordt begrensd door de <a href="/wiki/Beneden-Merwede" title="Beneden-Merwede">Beneden-Merwede</a> in het noorden, de <a href="/wiki/Nieuwe_Merwede" title="Nieuwe Merwede">Nieuwe Merwede</a> in het zuiden, het <a href="/wiki/Wantij_(waterweg)" title="Wantij (waterweg)">Wantij</a> in het westen en de <a href="/wiki/Boven-Merwede" title="Boven-Merwede">Boven Merwede</a> in het oosten. </p><p>Door de afsluiting van het <a href="/wiki/Haringvliet_(zeearm)" title="Haringvliet (zeearm)">Haringvliet</a> kwam er een einde aan de voorheen significante getijdenverschillen in de Biesbosch. Sindsdien is de Sliedrechtse Biesbosch het enige deel van de Biesbosch dat nog steeds een relatief groot getijdenverschil kent.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aan de oostkant van dit gebiedsdeel bevindt zich een van de laatste intacte systemen van <a href="/wiki/Rivierduin_en_-strand" title="Rivierduin en -strand">rivierduinen</a> in Nederland. Dit alles maakt de Sliedrechtse Biesbosch een uniek en belangrijk onderdeel van het Nationaal Park. </p><p>De Sliedrechtse Biesbosch is vernoemd naar het dorp Sliedrecht dat vroeger gelegen was binnen de latere Sliedrechtse Biesbosch. Toen bij de <a href="/wiki/Sint-Elisabethsvloed_(1421)" title="Sint-Elisabethsvloed (1421)">Sint-Elisabethsvloed</a> de Biesbosch ontstond, verdronk en verdween dat dorp. Overigens hebben de overlevenden van deze ramp het dorp herbouwd aan de overkant van de Beneden Merwede: het huidige dorp <a href="/wiki/Sliedrecht" title="Sliedrecht">Sliedrecht</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hollandse_Biesbosch">Hollandse Biesbosch</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Hollandse Biesbosch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Hollandse Biesbosch"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Hollandse_Biesbosch" title="Hollandse Biesbosch">Hollandse Biesbosch</a> is het meest westelijk gelegen deel van de Biesbosch en wordt gescheiden van de rest van het Nationaal Park door de Nieuwe Merwede in het oosten en de ingepolderde <a href="/wiki/Dordtse_Biesbosch" title="Dordtse Biesbosch">Dordtse Biesbosch</a> in het noorden. De overige grenzen worden gevormd door de <a href="/wiki/Dordtsche_Kil" title="Dordtsche Kil">Dordtse Kil</a> in het westen en het <a href="/wiki/Hollandsch_Diep" title="Hollandsch Diep">Hollandsch Diep</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> in het zuiden. De Hollandse Biesbosch vormt het grootste restant van de (ooit veel grotere) Zuid-Hollandse Biesbosch. De huidige Hollandse Biesbosch kent de grootste rijkdom aan vogels van alle delen van het Nationaal Park. </p><p>Soms wordt de term Hollandse Biesbosch ook wel gebruikt om het gehele Zuid-Hollandse deel van de Biesbosch te omschrijven, dus inclusief de Dordtse Biesbosch en Sliedrechtse Biesbosch. Meestal wordt echter slechts het zuidwestelijke deel van de Zuid-Hollandse Biesbosch aangeduid als de Hollandse Biesbosch, en dan met name het deel tussen de Dordtse Kil en de polders van de Dordtse Biesbosch. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Brabantse_Biesbosch_(Zuidwaard)"><span id="Brabantse_Biesbosch_.28Zuidwaard.29"></span>Brabantse Biesbosch (Zuidwaard)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Brabantse Biesbosch (Zuidwaard)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Brabantse Biesbosch (Zuidwaard)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg/260px-Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg/390px-Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e9/Spaarbekkens_Biesbosch_40_jaar.jpg 2x" data-file-width="451" data-file-height="300" /></a><figcaption>De drie spaarbekkens in de Biesbosch: <i>Petrusplaat</i>, <i>Honderd en Dertig</i> en <i>De Gijster</i></figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Brabantse_Biesbosch" title="Brabantse Biesbosch">Brabantse Biesbosch</a> is de naam voor het deel van de Biesbosch ten oosten van de Nieuwe Merwede. Net als bij de Zuid-Hollandse Biesbosch zijn ook grote delen van de Brabantse Biesbosch ingepolderd en in agrarisch gebruik. Slechts het zuidelijke deel, de zogenaamde Zuidwaard, is als waardevol <a href="/wiki/Drasland" title="Drasland">wetland</a> behouden gebleven. </p><p>De Zuidwaard van de Brabantse Biesbosch vormt het grootste gebiedsdeel binnen het Nationaal Park en wordt gekenmerkt door uitgestrekte wilgenbossen, omgeven door brede kreken. Veel van deze wilgenbossen hebben sinds het verdwijnen van het getij de Zuidwaard veroverd en zijn oorspronkelijk verwilderde <a href="/wiki/Griend_(beplanting)" title="Griend (beplanting)">grienden</a> (wilgenakkers). </p><p>Ook in de Zuidwaard zijn een aantal polders aanwezig geweest. Drie daarvan zijn eind jaren 1960 veranderd in <a href="/wiki/Spaarbekken" title="Spaarbekken">spaarbekkens</a>: <i>Petrusplaat</i>, <i>Honderd en Dertig</i> en <i>De Gijster</i>. Ze bevatten buffervoorraden <a href="/wiki/Oppervlaktewater" title="Oppervlaktewater">oppervlaktewater</a> dat ten behoeve van de <a href="/wiki/Drinkwater" title="Drinkwater">drinkwatervoorziening</a> uit de <a href="/wiki/Maas" title="Maas">Maas</a> wordt gewonnen. De overige landbouwpolders zijn inmiddels teruggegeven aan de natuur: <i>Turfzakken</i>, <i>Kwestieus</i>, <i>Lepelaar</i>, <i>Plomp</i> en de <i>Moordplaat</i>. Het doel hiervan is, naast natuurontwikkeling, het uitbreiden van de waterbergingscapaciteit van de Biesbosch.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Brabantse_Biesbosch_(Noordwaard)"><span id="Brabantse_Biesbosch_.28Noordwaard.29"></span>Brabantse Biesbosch (Noordwaard)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Brabantse Biesbosch (Noordwaard)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Brabantse Biesbosch (Noordwaard)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Nieuwe_Noordwaard.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Nieuwe_Noordwaard.jpg/260px-Nieuwe_Noordwaard.jpg" decoding="async" width="260" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Nieuwe_Noordwaard.jpg/390px-Nieuwe_Noordwaard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Nieuwe_Noordwaard.jpg/520px-Nieuwe_Noordwaard.jpg 2x" data-file-width="697" data-file-height="493" /></a><figcaption>Het water is weer terug in de Nieuwe Noordwaard van de Brabantse Biesbosch. Links is op de achtergrond de <a href="/wiki/Nieuwe_Merwede" title="Nieuwe Merwede">Nieuwe Merwede</a> te zien</figcaption></figure> <p>De Noordwaard is een gedeelte van de Brabantse Biesbosch dat lange tijd in <a href="/wiki/Agrari%C3%ABr" class="mw-redirect" title="Agrariër">agrarisch</a> gebruik is geweest. In het begin van de 20ste eeuw bestond de Noordwaard uit een lappendeken van eilandpolders met getijdengeulen ertussen. In het kader van de <a href="/wiki/Ruilverkaveling" title="Ruilverkaveling">ruilverkaveling</a> is in de 1960 van de Noordwaard een grote polder gemaakt. In de 21ste eeuw is dit weer ongedaan gemaakt. Vanwege de <a href="/wiki/Evacuatie_van_het_Rivierenland" title="Evacuatie van het Rivierenland">dreigende rivierdijkdoorbraken in 1993 en 1995</a> is in het kader van <a href="/wiki/Ruimte_voor_de_rivier" title="Ruimte voor de rivier">Ruimte voor de rivier</a> besloten het gebied de oude functie van <a href="/wiki/Boezem_(water)" title="Boezem (water)">boezem</a> en <a href="/wiki/Overloopgebied" title="Overloopgebied">overloopgebied</a> terug te geven. De eilandpolders kwamen terug, afgewisseld met kreken en aangevuld met nieuw doorstroomgebied. Bij hoge waterstanden in de <a href="/wiki/Merwede" title="Merwede">Merwede</a> kan het water gemakkelijk de Noordwaard binnenstromen, wat een flinke waterstanddaling in de Merwede zal opleveren. Bij hoge nood kunnen alle polders in de Noordwaard toegevoegd worden aan het doorstroomgebied. Vandaar dat alle huizen en <a href="/wiki/Boerderij" title="Boerderij">boerderijen</a> er op <a href="/wiki/Terp" title="Terp">terpen</a> staan. Bij het ontpolderen van de Noordwaard heeft men getracht het krekenpatroon van rond 1905 te reconstrueren.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nadat de ontpoldering in 2015 werd afgerond, is de zogenaamde Nieuwe Noordwaard toegevoegd aan het Nationaal Park.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Overige">Overige</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Overige" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Overige"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naast bovenstaande gebieden bestaat de Biesbosch ook uit twee gebiedsdelen die niet tot het Nationaal Park behoren. Dit zijn de polders van de <a href="/wiki/Dordtse_Biesbosch" title="Dordtse Biesbosch">Dordtse Biesbosch</a> en de polders van de Oostwaard van de Brabantse Biesbosch. Beide delen zijn vooral in agrarisch gebruik. Een deel van Polder<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 05 mei 2020 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> de Biesbosch zal in 2016 omgevormd worden tot natuur- en recreatiegebied: de <i>Nieuwe Dordtse Biesbosch</i>. Doordat het groene plangebied naast Dordrecht ligt, moet deze plek meer ruimte voor recreatie en natuur bieden aan de stadsbewoners. Het noordelijk deel van het bosgebied <a href="/w/index.php?title=De_Elzen&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Elzen (de pagina bestaat niet)">De Elzen</a> maakt onderdeel uit van de Nieuwe Dordtse Biesbosch en zal worden vernat. Door de vernatting en vegetatieontwikkeling zullen er in de hele Nieuwe Dordtse Biesbosch diverse plas-drassituaties ontstaan, waarvan <a href="/wiki/Roeipotigen" title="Roeipotigen">reigerachtigen</a> en <a href="/wiki/Rietvogels" class="mw-redirect" title="Rietvogels">rietvogels</a> zullen profiteren.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oorsprong">Oorsprong</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Oorsprong" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorsprong"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Maas#Beddingverleggingen" title="Maas">Maas#Beddingverleggingen</a> en <a href="/wiki/Grote_Waard" title="Grote Waard">Grote Waard</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Benedenrivieren_1300.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Benedenrivieren_1300.jpg/400px-Benedenrivieren_1300.jpg" decoding="async" width="400" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Benedenrivieren_1300.jpg/600px-Benedenrivieren_1300.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Benedenrivieren_1300.jpg/800px-Benedenrivieren_1300.jpg 2x" data-file-width="1471" data-file-height="869" /></a><figcaption>Kaart van het beneden-rivierengebied in 1300, dus na de grote omdijkingen van de 13de eeuw, maar voor de Sint-Elisabethsvloed</figcaption></figure><p>In het oorspronkelijke zoetwatergetijdengebied ontstonden rond het jaar 1000 kleine woongemeenschappen op de hoge ruggen (<a href="/wiki/Oeverwal" title="Oeverwal">oeverwallen</a> en <a href="/wiki/Donk_(landvorm)" title="Donk (landvorm)">donken</a>) tussen de plaatselijke grote rivieren, de <a href="/wiki/Merwede" title="Merwede">Merwede</a> en de <a href="/wiki/Maas" title="Maas">Maas</a>, die destijds ongeveer langs Dordrecht naar zee stroomden.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In het begin van de dertiende eeuw werden al delen van het gebied ontgonnen door bedijking, onder leiding van de toenmalige <a href="/wiki/Graaf_van_Holland" class="mw-redirect" title="Graaf van Holland">graaf van Holland</a>. </p><p>Door aanleg van de <a href="/wiki/Ringdijk" title="Ringdijk">ringdijk</a> werden allerlei geulen en kreken afgesloten. Ook bestaande riviertjes werden afgedamd, zoals de Dubbel (<a href="/wiki/Dubbeldam" title="Dubbeldam">Dubbeldam</a>, in 1273), de Werken (<a href="/wiki/Werkendam_(plaats)" title="Werkendam (plaats)">Werkendam</a>, in 1230), de <a href="/wiki/Alm_(Noord-Brabant)" title="Alm (Noord-Brabant)">Alm</a> (in 1275) en de <a href="/wiki/Romeins-Middeleeuwse_Maas" title="Romeins-Middeleeuwse Maas">toenmalige Maas</a> (het <a href="/wiki/Damblok" title="Damblok">Damblok</a>, in 1273).<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het Maaswater werd voortaan via <a href="/wiki/Andel_(Nederland)" title="Andel (Nederland)">Andel</a> en <a href="/wiki/Woudrichem_(plaats)" title="Woudrichem (plaats)">Woudrichem</a> naar de <a href="/wiki/Merwede" title="Merwede">Merwede</a> geleid.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hierdoor ontstond de <a href="/wiki/Groote_of_Hollandsche_Waard" class="mw-redirect" title="Groote of Hollandsche Waard">Groote of Hollandsche Waard</a>, een gebied van 30.000 hectare bouw- en <a href="/wiki/Weiland" title="Weiland">weiland</a>. Hoe het landschap er destijds uitzag is niet precies bekend, maar <a href="/wiki/Verbond_van_elzenbroekbossen" title="Verbond van elzenbroekbossen">elzenbroekbossen</a>, <a href="/wiki/Blauwgrasland" title="Blauwgrasland">blauwgraslanden</a> en <a href="/wiki/Griend_(beplanting)" title="Griend (beplanting)">grienden</a> zullen een belangrijk aandeel gehad hebben.<sup id="cite_ref-Lebret_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lebret-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Aan het eind van de veertiende eeuw waren er regelmatig <a href="/wiki/Dijkdoorbraak" title="Dijkdoorbraak">dijkdoorbraken</a>. Dit werd veroorzaakt door slecht <a href="/wiki/Dijkonderhoud" class="mw-redirect" title="Dijkonderhoud">dijkonderhoud</a> in tijden van politieke onrust (<a href="/wiki/Hoekse_en_Kabeljauwse_twisten" title="Hoekse en Kabeljauwse twisten">Hoekse en Kabeljauwse twisten</a>), maar ook door onoordeelkundig graafwerk, <a href="/wiki/Turfsteken" title="Turfsteken">turfsteken</a> en <a href="/wiki/Moernering" title="Moernering">moernering</a> (zoutwinning uit turf).<sup id="cite_ref-Maas-Schelde_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Maas-Schelde-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Zonneveld_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zonneveld-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Naast menselijke activiteiten was ook de voortgaande <a href="/wiki/Zeespiegelstijging" title="Zeespiegelstijging">zeespiegelstijging</a> een oorzaak van dergelijke calamiteiten.<sup id="cite_ref-Lebret_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lebret-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zoutwinning">Zoutwinning</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Zoutwinning" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Zoutwinning"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In toenemende mate was echter het moerneren de belangrijkste oorzaak voor dijkverzwakkingen. In de Middeleeuwen was veenexploitatie namelijk van groot economisch belang. Als voedsel wordt ingezouten blijft het langer houdbaar. Het zoute veen bevond zich echter onder een laagje zeeklei dat eerst moest worden afgegraven. Het afgraven van dat sediment en het afsteken van de onderliggende veenlaag (de ‘darink’) werd ook wel darinkdelven genoemd. Het afgestoken materiaal werd vervolgens gedroogd en tot as verbrand en daarna vervoerden de darinkdelvers de ‘sel’, zoals de tot as verbrande turf werd genoemd, naar zoutketen waar het in grote kuipen met zeewater werd vermengd en tot zuiver pekel verwerkt. Het moerneren vond plaats in het buitendijkse gebied. Door deze activiteiten klonk het veen in en de zee kreeg gemakkelijker vat op de gebieden waar het veen was afgegraven. Naarmate de ontginning vorderde namen de problemen met het water toe.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sint-Elisabethsvloed">Sint-Elisabethsvloed</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Sint-Elisabethsvloed" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Sint-Elisabethsvloed"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Sint-Elisabethsvloed_(1421)" title="Sint-Elisabethsvloed (1421)">Sint-Elisabethsvloed (1421)</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg/260px-Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg" decoding="async" width="260" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg/390px-Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg/520px-Sint_Elisabethsvloed_1421.jpg 2x" data-file-width="1755" data-file-height="2098" /></a><figcaption>Sint-Elisabethsvloed, geschilderd 70 jaren na de ramp</figcaption></figure> <p>In de nacht van 18 op 19 november 1421 vond bij het plaatsje <a href="/wiki/Broek_(Grote_Waard)" title="Broek (Grote Waard)">Broec</a> (ter hoogte van <a href="/wiki/Strijen" title="Strijen">Strijen</a>) een doorbraak plaats in de westelijke zeedijk van de toenmalige Grote Waard en overstroomde het gebied met zout water, een gebeurtenis die de Sint Elisabethsvloed wordt genoemd. Een jaar later brak de dijk bij <a href="/wiki/Sleeuwijk" title="Sleeuwijk">Sleeuwijk</a> onder druk van de hoge rivierstanden en stroomde veel rivierwater het gebied in. In de loop der jaren ontstond een ondiepe binnenzee met open water dat in stromen en geulen heen en weer trok met het getij. Zo ontstond het zoete en zilte getijdengebied van de Biesbosch. Een hardnekkig misverstand wil dat de Biesbosch door deze stormvloed in één nacht is ontstaan. Bij deze vloed in de nacht van 19 op 20 november braken weliswaar de dijken van de toenmalige Groote of Hollandsche Waard, maar het duurde nog enige tientallen jaren voor het gehele gebied onder water stond en de Biesbosch met zijn kreken en riet gevormd werd. Hierbij had, zoals gezegd, ook het rivierwater een belangrijke invloed.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het aantal slachtoffers is in de loop van de tijd door mythevorming opgelopen tot wel 100.000.<sup id="cite_ref-cdg_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-cdg-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Schattingen geven aan dat in werkelijkheid ongeveer tweeduizend mensen de dood vonden.<sup id="cite_ref-cdg_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-cdg-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Volgens de overlevering overstroomden bij de Sint-Elisabethsvloed 72 parochies, hoewel in werkelijkheid naar schatting zo'n dertig dorpen door de vloed zijn verwoest.<sup id="cite_ref-Maas-Schelde_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-Maas-Schelde-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Zonneveld_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zonneveld-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een paar van die verdronken dorpen zijn gedeeltelijk teruggevonden, zoals <a href="/wiki/Houweningen" title="Houweningen">Houweningen</a> (1983), <a href="/wiki/Erkentrude" title="Erkentrude">Erkentrude</a> (1990) en <a href="/wiki/Wolbrands" title="Wolbrands">Wolbrands</a> (2006).<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In het ondiepe gedeelte van de overstroomde Groote Waard werden nieuwe dijken opgeworpen en zijn veel dorpen weer hersteld. Vooral na 1465 werd flink werk gemaakt van herbedijkingen, naar aanleiding van het <i>Principale Handvest</i> van <a href="/wiki/Filips_de_Goede" title="Filips de Goede">Filips de Goede</a>.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook is recent duidelijk geworden dat enkele "verdwenen" dorpen helemaal niet verwoest zijn, maar simpelweg zijn verlaten omdat het niet rendabel werd geacht om de boel weer te herstellen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bergsche_veld.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bergsche_veld.jpg/260px-Bergsche_veld.jpg" decoding="async" width="260" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bergsche_veld.jpg/390px-Bergsche_veld.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Bergsche_veld.jpg/520px-Bergsche_veld.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1543" /></a><figcaption>Het Bergsche Veld door Pieter Stuiter in 1560 getekend. In het wit wordt bij benadering de loop van de Romeins-Middeleeuwse Maas aangegeven. In het noordoosten is het begin van de latere Biesbosch zichtbaar: een zich uitbreidende rivierdelta</figcaption></figure> <p>Na de overstromingen werd het onbedijkte gebied de <i>Verdronken (Zuid-Hollandsche) Waard</i> genoemd en ook wel de <i>Veenvloed</i>. Het was een uitgestrekte maar ondiepe binnenzee. Het water van de Merwede (die gevoed werd door de <a href="/wiki/Waal_(rivier)" title="Waal (rivier)">Waal</a> én de <a href="/wiki/Afgedamde_Maas" title="Afgedamde Maas">Maas</a>, die na het afdammen van de vroegere Maas tot 1904 bij <a href="/wiki/Woudrichem_(plaats)" title="Woudrichem (plaats)">Woudrichem</a> in de <a href="/wiki/Merwede" title="Merwede">Merwede</a> uitmondde) vond in die Verdronken Waard een kortere route naar zee. Aangezien het water van de Merwede hier in aanraking kwam met de (significante) getijdeninvloed van zee, werd de stroomsnelheid dusdanig afgeremd dat wijdverbreide sedimentatie op gang kwam. Hierdoor werd al snel een stelsel van platen en geulen gevormd, waarna de naam van het gebied veranderde in <i>het Bergsche Veld</i>. De naam <i>de Biesbosch</i> kwam pas in zwang nadat in de Verdronken Waard een zich steeds verder uitbreidende <a href="/wiki/Rivierdelta" title="Rivierdelta">rivierdelta</a> werd gevormd. </p><p>Lange tijd kon men beide namen tegelijk aantreffen op oude kaarten. De naam Bergsche Veld had vooral betrekking op het <a href="/wiki/Waddenzee" title="Waddenzee">Waddenzee</a>-achtige gedeelte van de Biesbosch: een ondiepe binnenzee, met bij eb droogvallende <a href="/wiki/Zandplaat" class="mw-redirect" title="Zandplaat">platen</a>. De naam Biesbosch had betrekking op het delta-achtige gedeelte, met een netwerk van rivieren en killen tussen eilanden die meestal boven water bleven. Nadat de delta zich bleef uitbreiden, werd de naam Bergsche Veld steeds verder teruggedrongen, totdat het gehele gebied (sinds de late 19de eeuw) Biesbosch werd genoemd.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Overigens werd de naam Biesbosch al vóór de Sint-Elisabethsvloed gebruikt voor een (veel kleiner) moerassig gebied in de buurt van Dordrecht.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het landschap van de Biesbosch werd in de eeuwen na de Sint-Elisabethsvloed sterk bepaald door de dagelijkse dynamiek van het water. Daarnaast zorgden de processen van landvorming en vegetatieopbouw voor verandering op langere termijn. Ook de menselijke ingrepen zoals rietoogst, biezensnijden en griendkap vormden het landschap. Hierdoor ontstond een ruimtelijk patroon waarin zes hoofdtypen onderscheiden worden: open water - zand- en slikplaten - biezenvelden en ruigten - rietgorzen - grienden - polders.<sup id="cite_ref-Lebret_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-Lebret-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ontwikkeling_en_gebruik">Ontwikkeling en gebruik</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Ontwikkeling en gebruik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontwikkeling en gebruik"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Biesbosch_20050928_40011.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Biesbosch_20050928_40011.JPG/260px-Biesbosch_20050928_40011.JPG" decoding="async" width="260" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Biesbosch_20050928_40011.JPG/390px-Biesbosch_20050928_40011.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Biesbosch_20050928_40011.JPG/520px-Biesbosch_20050928_40011.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1518" /></a><figcaption>De Biesbosch vanuit de lucht</figcaption></figure><p>Door <a href="/wiki/Kwelder" title="Kwelder">opslibbing</a>, plantengroei en gebruik door de mens was het getijdengebied constant in ontwikkeling. Het open water en de zandplaten waren een zeer dynamisch milieu door het grote <a href="/wiki/Getijde_(waterbeweging)" title="Getijde (waterbeweging)">getijdeverschil</a> van 2 meter. Hierdoor kon snelle aanzanding optreden met hoge ruggen. In de rustiger gedeelten ontstonden ook slikkige opwassen die meer kans boden voor plantengroei. De eerste hogere planten waren de <a href="/wiki/Bies_(gewas)" title="Bies (gewas)">biezen</a>, die zich in de loop der jaren tot flinke oppervlakken konden uitbreiden. De biezengorzen met <a href="/wiki/Ruwe_bies" title="Ruwe bies">ruwe bies</a> en vooral de manshoge <a href="/wiki/Mattenbies" title="Mattenbies">mattenbies</a> werden in de zomer door biezensnijders geëxploiteerd.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Door verdere opslibbing van de biezengorzen werd het land meer geschikt voor de vestiging van <a href="/wiki/Riet" title="Riet">riet</a>. Bij gunstige omstandigheden kon het in korte tijd door uitstoeling grote arealen bedekken. Riet werd ook door de mens aangeplant, begreppeld en commercieel benut, onder andere voor <a href="/wiki/Rietmat" title="Rietmat">rietmatten</a> voor de <a href="/wiki/Bollenteelt" title="Bollenteelt">bollenteelt</a>, dakbedekking en <a href="/wiki/Zinkstuk" title="Zinkstuk">zinkstukken</a> die bij de aanleg van dijken werden gebruikt.<sup id="cite_ref-blaat_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-blaat-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het riet in de Biesbosch was van goede kwaliteit (sterk en lang) en de rietcultuur werd een belangrijke bedrijfstak.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Wanneer de <a href="/wiki/Rietland" title="Rietland">rietgorzen</a> te hoog opgeslibd raakten nam de productiviteit af en werden ze meer geschikt voor <a href="/wiki/Wilg" title="Wilg">wilgenbos</a>. Door aanleg van een omkading en het aanplanten van wilgenstekken ontstonden de <a href="/wiki/Griend_(beplanting)" title="Griend (beplanting)">grienden</a>, die in een hakcyclus van drie jaar werden onderhouden.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De griendcultuur leverde producten als hoephout, <a href="/wiki/Bonenstaak" title="Bonenstaak">bonenstaken</a>, schopstelen en <a href="/wiki/Rijshout" title="Rijshout">rijshout</a> voor de waterwerken.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De laatste fase van ontwikkeling bestond uit het rooien van de grienden als ze minder productief werden en het verhogen van de kaden, waardoor hooi- en weidepolders ontstonden.<sup id="cite_ref-blaat_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-blaat-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dit proces begon ruim een eeuw na de Sint-Elisabethsvloed. Rond 1850 was twee derde van de voormalige binnenzee weer ontgonnen.<sup id="cite_ref-Capitool_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Capitool-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daarnaast waren in het gebied eeuwenlang ook vissers, jagers en kooikers actief.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De ontwikkeling van de Biesbosch als cultuurgebied verliep ruim vier eeuwen lang parallel met de opslibbing en in constante wisselwerking met het water.<sup id="cite_ref-Lebret_13-3" class="reference"><a href="#cite_note-Lebret-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Maas-Schelde_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-Maas-Schelde-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Zonneveld_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-Zonneveld-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grote_veranderingen">Grote veranderingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Grote veranderingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Grote veranderingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Maasmondwet_bergse_maas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Maasmondwet_bergse_maas.jpg/260px-Maasmondwet_bergse_maas.jpg" decoding="async" width="260" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Maasmondwet_bergse_maas.jpg/390px-Maasmondwet_bergse_maas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Maasmondwet_bergse_maas.jpg/520px-Maasmondwet_bergse_maas.jpg 2x" data-file-width="1784" data-file-height="956" /></a><figcaption>Uitgevoerde werken in verband met nieuwe Maasmond</figcaption></figure><p>De eerste periode van grote verandering was in de tweede helft van de negentiende eeuw. Tussen 1850 en 1880 werd na jaren voorbereiding de <a href="/wiki/Nieuwe_Merwede" title="Nieuwe Merwede">Nieuwe Merwede</a> aangelegd door grote stroomgeulen uit te graven, met elkaar te verbinden en alle zijgeulen af te dammen. Via deze 21 km lange kunstmatige riviertak stroomde het water van de <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a> (via de Waal) én, tijdelijk, van de Maas rechtstreeks naar het Hollandsch Diep. Het Maaswater werd vanaf 1904, toen de verbinding met de Merwede gesloten werd, via de nieuw gegraven <a href="/wiki/Bergsche_Maas" title="Bergsche Maas">Bergsche Maas</a> en de bestaande <a href="/wiki/Amer_(rivier)" title="Amer (rivier)">Amer</a> via het zuiden aangevoerd. Door beide ingrepen werden het <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">erosie-</a> en <a href="/wiki/Sedimentatie" title="Sedimentatie">sedimentatiepatroon</a> van de Biesbosch ingrijpend veranderd.<sup id="cite_ref-BergseMaas_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-BergseMaas-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de twintigste eeuw werd de akkerbouw belangrijker en gingen de boeren meer graan verbouwen. Hiertoe werd veel land hoger bedijkt, waardoor de Biesbosch minder als waterbuffer kon dienen bij stormvloeden. Dit bleek ook bij de <a href="/wiki/Watersnood_van_1953" title="Watersnood van 1953">watersnoodramp in 1953</a>, toen grote delen van Zeeland en Noord-Brabant inclusief de Biesbosch onder water gingen. Dit was de aanleiding voor de uitvoering van de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a>, waardoor onder andere de grote zeegaten met dammen werden afgesloten om de veiligheid van Zuidwest-Nederland te vergroten. Ook dit had grote gevolgen voor de Biesbosch.<sup id="cite_ref-Wijnhoven_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wijnhoven-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1970 werd de <a href="/wiki/Haringvlietdam" title="Haringvlietdam">Haringvlietdam</a> met sluizencomplex in gebruik genomen en in de jaren 1967-1977 werden de <a href="/wiki/Volkeraksluizen" title="Volkeraksluizen">Volkeraksluizen</a> gebouwd. Door de afsluiting van het Haringvliet verdween de grote dynamiek van het getij (tot 2 m) bijna helemaal. In de Sliedrechtse Biesbosch bleef via de verbinding met de <a href="/wiki/Nieuwe_Waterweg" title="Nieuwe Waterweg">Nieuwe Waterweg</a> plaatselijk nog een getijverschil van 60–70 cm. In de Brabantse en Dordtse Biesbosch is dit nog maar 20–30 cm. Door verminderde erosie en sedimentatie verandert de Biesbosch sindsdien geleidelijk in een ondiep, laguneachtig zoetwatermoeras. Het hoogteverschil tussen platen en geulen wordt minder en de biezenvelden, rietgorzen en wilgengrienden verruigen en ontwikkelen zich tot wilgenbossen. Mogelijk kunnen de plannen om de Haringvlietsluizen gedeeltelijk weer te openen (het zogenoemde <a href="/w/index.php?title=Kierbesluit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kierbesluit (de pagina bestaat niet)">Kierbesluit</a>) de dynamiek in dit gebied deels herstellen.<sup id="cite_ref-Maas-Schelde_14-3" class="reference"><a href="#cite_note-Maas-Schelde-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Zonneveld_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-Zonneveld-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Capitool_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Capitool-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wijnhoven_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wijnhoven-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Biesbosch_wetlands.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Biesbosch_wetlands.jpg/260px-Biesbosch_wetlands.jpg" decoding="async" width="260" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Biesbosch_wetlands.jpg/390px-Biesbosch_wetlands.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Biesbosch_wetlands.jpg/520px-Biesbosch_wetlands.jpg 2x" data-file-width="1100" data-file-height="830" /></a><figcaption>Wetlands in de Biesbosch</figcaption></figure><p>Naast het grotendeels wegvallen van eb en vloed door afsluiting van de zeegaten, waren de volgende veranderingen van groot belang voor de ontwikkeling van de Biesbosch na 1970: </p><ul><li>de achteruitgang van de griendcultuur leidde tot verwaarlozing van grote griendcomplexen;</li> <li>de erkenning van de <a href="/wiki/Natuurwaarde" title="Natuurwaarde">natuurwaarde</a> van het gebied leidde tot inrichting van meer <a href="/wiki/Natuurreservaat" title="Natuurreservaat">natuurreservaten</a>;</li> <li>inpoldering en <a href="/wiki/Ruilverkaveling" title="Ruilverkaveling">ruilverkaveling</a> leidden tot nivellering van het landschap in de Noordwaard en Oostwaard;</li> <li>aanleg van <a href="/wiki/Spaarbekken" title="Spaarbekken">spaarbekkens</a> voor de drinkwatervoorziening ging ten koste van de polders in het zuidwestelijk gebied;</li> <li>de recreatie, met name de <a href="/wiki/Watersport" title="Watersport">watersport</a> in het gebied ontwikkelde zich onstuimig.<sup id="cite_ref-Zonneveld_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-Zonneveld-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tweede_Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Tweede Wereldoorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Tweede Wereldoorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een wirwar van kreken, grienden, rietvelden en bossen maakte de Biesbosch een belangrijke schuilplaats voor onderduikers in de Tweede Wereldoorlog. De Duitsers waren bang het gebied te betreden en de acties die ze uitvoerden hadden dan ook weinig effect. Het verschil tussen eb en vloed was bijna twee meter, dus men moest goed de weg kennen. Het waren dan ook alleen lokale verzetsmensen die zich daarheen begaven.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Brugje_van_St_Jan.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Brugje_van_St_Jan.JPG/260px-Brugje_van_St_Jan.JPG" decoding="async" width="260" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Brugje_van_St_Jan.JPG/390px-Brugje_van_St_Jan.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Brugje_van_St_Jan.JPG/520px-Brugje_van_St_Jan.JPG 2x" data-file-width="3498" data-file-height="1769" /></a><figcaption>Het Brugje van St Jan</figcaption></figure><p>In 1900 werd door de Biesbosch een dijk aangelegd. Om de drukste vaarroute niet te blokkeren werd een doorgang bij het Brugje van St Jan opengelaten. Er kwamen keerdeuren die in geval van nood gesloten konden worden. Vanaf het Brugje kon je over die dijk naar de noordkant van de Biesbosch lopen (ruim 8 km) of naar de zuidkant, waar je met een veerboot de Amer kon oversteken. Het Brugje was de enige plek waar voetgangers konden oversteken. </p><p>Eind 1944 werd Nederland ten zuiden van de Amer bevrijd. Veel deserterende Duitsers probeerden de Biesbosch over te steken naar bevrijd Nederland. In 1944 werden 75 Duitse militairen en een vrouw door het verzet opgepakt, meestal bij het <a href="/wiki/Brugje_van_St_Jan" title="Brugje van St Jan">Brugje van St Jan</a>, en in twee rietaken gevangengehouden. Een van de problemen was om aan voldoende voedsel te komen. Na enkele weken werden de gevangenen overgedragen aan het Poolse leger in Noord-Brabant.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het verzet maakte ook geregeld nachtelijke oversteken, het zogenoemde <a href="/wiki/Line-crosser_(Biesbosch)" title="Line-crosser (Biesbosch)">crossen</a>, om mensen en berichten vanuit bezet gebied over te brengen en voedsel en medicijnen mee terug te nemen.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens de oorlog zijn 16 neergeschoten vliegtuigen in de Biesbosch terechtgekomen. In Werkendam zijn 30 oorlogsgraven. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Spaarbekkens">Spaarbekkens</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Spaarbekkens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Spaarbekkens"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG/260px-Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG/390px-Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG/520px-Spaarbekken_4_in_de_Biesbosch.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2432" /></a><figcaption>Vierde spaarbekken</figcaption></figure> <p>Voor de bereiding van drinkwater zijn er drie <a href="/wiki/Spaarbekken" title="Spaarbekken">spaarbekkens</a>: <i>De Gijster</i> (320 hectare), <i>Honderd en Dertig</i> (219 hectare) en <i>Petrusplaat</i> (105 hectare). Ze hebben een gezamenlijke oppervlakte van 644 ha, en kunnen samen 86,2 miljoen m³ water bevatten. Door een buis met een diameter van twee meter vijftig wordt water aangevoerd naar De Gijster, waar het een eerste kwaliteitsverbetering ondergaat door onder andere bezinking van slibdeeltjes. Daarna gaat het water naar de Honderd en Dertig en ten slotte gaat het water naar de Petrusplaat. Om het water in de bekkens goed te mengen, wordt er in alle drie de bekkens lucht toegevoerd.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Om te controleren of het aangevoerde water van goede kwaliteit is, worden watervlooien en mosselen gebruikt. Als die gezond zijn vertonen ze normaal gedrag. Als ze minder gezond zijn, bijvoorbeeld door veranderingen in de kwaliteit van het Maaswater, zal hun gedrag veranderen en zullen de innamepompen automatisch stoppen. Drinkwater wordt vanuit de Biesbosch geleverd aan Rotterdam, delen van Noord-Brabant en delen van Zeeland. In het verleden had Rijkswaterstaat plannen nog een vierde spaarbekken in gebruik te nemen, maar dit is doorverkocht aan Staatbosbeheer. Het gebied is aan de natuur teruggegeven. Aan deze plas ligt polder De Lepelaar met de Zwarte Schuur, waar de film <a href="/wiki/Zwartboek_(film)" title="Zwartboek (film)">Zwartboek</a> gedeeltelijk werd opgenomen.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Brabantse-Biesbosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Brabantse-Biesbosch.jpg/260px-Brabantse-Biesbosch.jpg" decoding="async" width="260" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Brabantse-Biesbosch.jpg/390px-Brabantse-Biesbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Brabantse-Biesbosch.jpg/520px-Brabantse-Biesbosch.jpg 2x" data-file-width="4160" data-file-height="2336" /></a><figcaption>Gegraven kreek in de Nieuwe Noordwaard</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Waterwegen">Waterwegen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Waterwegen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Waterwegen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Biesbosch wordt doorsneden door een groot aantal kreken en killen. Voorbeelden zijn: <a href="/wiki/Steurgat" title="Steurgat">Steurgat</a>, <a href="/wiki/Bakkerskil" title="Bakkerskil">Bakkerskil</a>, <a href="/wiki/Bruine_Kil" title="Bruine Kil">Bruine Kil</a>, <a href="/wiki/Bleeke_Kil" title="Bleeke Kil">Bleeke Kil</a>, <a href="/wiki/Spijkerboor_(Noord-Brabant)" title="Spijkerboor (Noord-Brabant)">Spijkerboor</a>, <a href="/wiki/Gat_van_de_Noorderklip" title="Gat van de Noorderklip">Gat van de Noorderklip</a>, <a href="/wiki/Gat_van_de_Visschen" title="Gat van de Visschen">Gat van de Visschen</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_de_Kerksloot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van de Kerksloot (de pagina bestaat niet)">Gat van de Kerksloot</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_de_Binnennieuwensteek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van de Binnennieuwensteek (de pagina bestaat niet)">Gat van de Binnennieuwensteek</a>, <a href="/w/index.php?title=Kooigat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kooigat (de pagina bestaat niet)">Kooigat</a>, <a href="/wiki/Aakvlaai" title="Aakvlaai">Aakvlaai</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_den_Kleinen_Hil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van den Kleinen Hil (de pagina bestaat niet)">Gat van den Kleinen Hil</a>, <a href="/wiki/Gat_van_den_Hardenhoek" title="Gat van den Hardenhoek">Gat van den Hardenhoek</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_Lijnoorden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van Lijnoorden (de pagina bestaat niet)">Gat van Lijnoorden</a>, <a href="/wiki/Boomgat" title="Boomgat">Boomgat</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_den_Zalm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van den Zalm (de pagina bestaat niet)">Gat van den Zalm</a>, <a href="/w/index.php?title=Zuid-Maartensgat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zuid-Maartensgat (de pagina bestaat niet)">Zuid-Maartensgat</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_Kielen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van Kielen (de pagina bestaat niet)">Gat van Kielen</a>, <a href="/wiki/Wantij_(waterweg)" title="Wantij (waterweg)">Wantij</a>, <a href="/w/index.php?title=Kikvorschkil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kikvorschkil (de pagina bestaat niet)">Kikvorschkil</a>, <a href="/w/index.php?title=Gat_van_den_Hengst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van den Hengst (de pagina bestaat niet)">Gat van den Hengst</a>, <a href="/w/index.php?title=Zoetemelkskil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zoetemelkskil (de pagina bestaat niet)">Zoetemelkskil</a>, <a href="/w/index.php?title=Moldiep&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moldiep (de pagina bestaat niet)">Moldiep</a>, <a href="/w/index.php?title=Helsloot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helsloot (de pagina bestaat niet)">Helsloot</a>, <a href="/w/index.php?title=Houweningswater&action=edit&redlink=1" class="new" title="Houweningswater (de pagina bestaat niet)">Houweningswater</a> en <a href="/w/index.php?title=Sneepkil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sneepkil (de pagina bestaat niet)">Sneepkil</a>.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Verder zijn ook de rivieren de <a href="/wiki/Amer_(rivier)" title="Amer (rivier)">Amer</a>, de <a href="/wiki/Nieuwe_Merwede" title="Nieuwe Merwede">Nieuwe Merwede</a> en de <a href="/wiki/Dordtse_Kil" class="mw-redirect" title="Dordtse Kil">Dordtse Kil</a> alsmede het <a href="/wiki/Gat_van_den_Ham" title="Gat van den Ham">Gat van den Ham</a> van oorsprong getijdenkreken in of aan de Biesbosch geweest.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de Biesbosch bevinden zich vier schutsluizen, namelijk: de <a href="/wiki/Biesboschsluis" title="Biesboschsluis">Biesboschsluis</a>, de <a href="/wiki/Spieringsluis" title="Spieringsluis">Spieringsluis</a>, de <a href="/wiki/Ottersluis" title="Ottersluis">Ottersluis</a> en de <a href="/wiki/Helsluis" title="Helsluis">Helsluis</a>.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Natuur">Natuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Natuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Natuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg/260px-Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg/390px-Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg/520px-Doorgeschoten_griend_in_de_biesbosch.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a><figcaption>Een doorgeschoten (verwilderde) <a href="/wiki/Griend_(beplanting)" title="Griend (beplanting)">griend</a> in de Biesbosch</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Flora">Flora</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Flora" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Flora"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De karakteristieke planten die voorkomen in de Biesbosch zijn meestal gebonden aan vochtige omstandigheden. In de <a href="/wiki/Griend_(beplanting)" title="Griend (beplanting)">grienden</a> groeien veel <a href="/wiki/Brandnetel" title="Brandnetel">brandnetels</a>, maar ook <a href="/wiki/Groot_heksenkruid" title="Groot heksenkruid">groot heksenkruid</a>, <a href="/wiki/Lythrum" title="Lythrum">kattenstaart</a>, groot- en oranje <a href="/wiki/Springzaad" title="Springzaad">springzaad</a> en <a href="/wiki/Harig_wilgenroosje" title="Harig wilgenroosje">harig wilgenroosje</a>. De enorme <a href="/wiki/Reuzenbalsemien" title="Reuzenbalsemien">reuzenbalsemien</a> zorgt voor een echte jungle en de roze bloemen hebben een heel kenmerkende zoete geur. Bijzonder in het gebied zijn de zeldzame <a href="/wiki/Driekantige_bies" title="Driekantige bies">driekantige bies</a> en de <a href="/wiki/Spindotterbloem" title="Spindotterbloem">spindotterbloem</a>.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vissen">Vissen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Vissen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Vissen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Biesbosch was vroeger een belangrijk gebied voor <a href="/wiki/Anadroom" title="Anadroom">anadrome</a> trekvissen zoals <a href="/wiki/Atlantische_zalm" title="Atlantische zalm">zalm</a>, <a href="/wiki/Zeeforel" title="Zeeforel">zeeforel</a>, <a href="/wiki/Atlantische_steur" title="Atlantische steur">steur</a>, <a href="/wiki/Elft" title="Elft">elft</a>, <a href="/wiki/Fint" title="Fint">fint</a>, <a href="/wiki/Zeeprik" title="Zeeprik">zeeprik</a>, <a href="/wiki/Noordzeehouting" title="Noordzeehouting">houting</a> en <a href="/wiki/Spiering" title="Spiering">spiering</a>. Door <a href="/wiki/Overbevissing" title="Overbevissing">overbevissing</a>, <a href="/wiki/Watervervuiling" title="Watervervuiling">vervuiling</a> en het afsluiten van de zeegaten in het kader van de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a> zijn deze vissen vrijwel verdwenen of uiterst zeldzaam geworden.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Soorten die nog in de Biesbosch gevangen kunnen worden zijn onder andere <a href="/wiki/Paling" title="Paling">paling</a>, <a href="/wiki/Baars" title="Baars">baars</a>, <a href="/wiki/Bittervoorn" title="Bittervoorn">bittervoorn</a>, <a href="/wiki/Blankvoorn" title="Blankvoorn">blankvoorn</a>, <a href="/wiki/Brasem" title="Brasem">brasem</a>, <a href="/wiki/Karper" title="Karper">karper</a>, <a href="/wiki/Snoek" title="Snoek">snoek</a>, <a href="/wiki/Snoekbaars" title="Snoekbaars">snoekbaars</a>, <a href="/wiki/Driedoornige_stekelbaars" title="Driedoornige stekelbaars">driedoornige stekelbaars</a> en <a href="/wiki/Roofblei" title="Roofblei">roofblei</a>.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Amfibieën"><span id="Amfibie.C3.ABn"></span>Amfibieën</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Amfibieën" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Amfibieën"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Brabantse-Biesbosch2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Brabantse-Biesbosch2.jpg/260px-Brabantse-Biesbosch2.jpg" decoding="async" width="260" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Brabantse-Biesbosch2.jpg/390px-Brabantse-Biesbosch2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Brabantse-Biesbosch2.jpg/520px-Brabantse-Biesbosch2.jpg 2x" data-file-width="3946" data-file-height="2216" /></a><figcaption>Wilgenvloedbos in de Biesbosch</figcaption></figure> <p>Amfibieën die in de Biesbosch voorkomen zijn: <a href="/wiki/Kleine_watersalamander" title="Kleine watersalamander">kleine watersalamander</a>, <a href="/wiki/Gewone_pad" title="Gewone pad">gewone pad</a>, <a href="/wiki/Bruine_kikker" title="Bruine kikker">bruine kikker</a>, <a href="/wiki/Meerkikker" title="Meerkikker">meerkikker</a> en de <a href="/wiki/Middelste_groene_kikker" title="Middelste groene kikker">middelste groene kikker</a>.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vogels">Vogels</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Vogels" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Vogels"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg/260px-Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg" decoding="async" width="260" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg/390px-Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg/520px-Zee-arend_in_de_Biesbosch.jpg 2x" data-file-width="716" data-file-height="499" /></a><figcaption>Zeearend in de Biesbosch</figcaption></figure><p>De Biesbosch is een prima plek voor veel vogels. Er zijn vier vogelkijkhutten: in de polder Maltha en de Beneden Spieringpolder (beide Brabantse Biesbosch), aan de rand van de Mariapolder (Sliedrechtse Biesbosch) en op de Tongplaat (Dordtse Biesbosch).<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Broedvogels in de Biesbosch zijn (per 2010): <a href="/wiki/Dodaars" title="Dodaars">dodaars</a>, <a href="/wiki/Aalscholver" title="Aalscholver">aalscholver</a>, <a href="/wiki/Roerdomp" title="Roerdomp">roerdomp</a>, <a href="/wiki/Woudaapje" class="mw-redirect" title="Woudaapje">woudaapje</a>, <a href="/wiki/Blauwe_reiger" title="Blauwe reiger">blauwe reiger</a>, <a href="/wiki/Purperreiger" title="Purperreiger">purperreiger</a>, <a href="/wiki/Lepelaar" title="Lepelaar">lepelaar</a>, <a href="/wiki/Kolgans" title="Kolgans">kolgans</a>, <a href="/wiki/Grauwe_gans" title="Grauwe gans">grauwe gans</a>, <a href="/wiki/Bergeend" title="Bergeend">bergeend</a>, <a href="/wiki/Krakeend" title="Krakeend">krakeend</a>, <a href="/wiki/Wintertaling" title="Wintertaling">wintertaling</a>, <a href="/wiki/Zomertaling" title="Zomertaling">zomertaling</a>, <a href="/wiki/Slobeend" title="Slobeend">slobeend</a>, <a href="/wiki/Tafeleend" title="Tafeleend">tafeleend</a>, <a href="/wiki/Wilde_eend" title="Wilde eend">wilde eend</a>, <a href="/wiki/Brilduiker" title="Brilduiker">brilduiker</a>, <a href="/wiki/Bruine_kiekendief" title="Bruine kiekendief">bruine kiekendief</a>, <a href="/wiki/Havik_(vogel)" title="Havik (vogel)">havik</a>, <a href="/wiki/Sperwer_(roofvogel)" class="mw-redirect" title="Sperwer (roofvogel)">sperwer</a>, <a href="/wiki/Boomvalk" title="Boomvalk">boomvalk</a>, <a href="/wiki/Slechtvalk_(vogel)" class="mw-redirect" title="Slechtvalk (vogel)">slechtvalk</a>, <a href="/wiki/Zeearend" title="Zeearend">zeearend</a>, <a href="/wiki/Visarend" title="Visarend">visarend</a>, <a href="/wiki/Kwartel" title="Kwartel">kwartel</a>, <a href="/wiki/Waterral" title="Waterral">waterral</a>, <a href="/wiki/Porseleinhoen" title="Porseleinhoen">porseleinhoen</a>, <a href="/wiki/Kluut" title="Kluut">kluut</a>, <a href="/wiki/Kleine_plevier" title="Kleine plevier">kleine plevier</a>, <a href="/wiki/Visdief" title="Visdief">visdief</a>, <a href="/wiki/Zomertortel" title="Zomertortel">zomertortel</a>, <a href="/wiki/Kerkuil" title="Kerkuil">kerkuil</a>, <a href="/wiki/Steenuil" title="Steenuil">steenuil</a>, <a href="/wiki/Bosuil" title="Bosuil">bosuil</a>, <a href="/wiki/Ransuil" title="Ransuil">ransuil</a>, <a href="/wiki/Groene_specht" title="Groene specht">groene specht</a>, <a href="/wiki/Kleine_bonte_specht" title="Kleine bonte specht">kleine bonte specht</a>, <a href="/wiki/Veldleeuwerik" title="Veldleeuwerik">veldleeuwerik</a>, <a href="/wiki/Oeverzwaluw" title="Oeverzwaluw">oeverzwaluw</a>, <a href="/wiki/Boerenzwaluw" title="Boerenzwaluw">boerenzwaluw</a>, <a href="/wiki/Huiszwaluw" title="Huiszwaluw">huiszwaluw</a>, <a href="/wiki/Graspieper" title="Graspieper">graspieper</a>, <a href="/wiki/Gele_kwikstaart" title="Gele kwikstaart">gele kwikstaart</a>, <a href="/wiki/Witte_kwikstaart" title="Witte kwikstaart">witte kwikstaart</a>, <a href="/wiki/Nachtegaal" title="Nachtegaal">nachtegaal</a>, <a href="/wiki/Blauwborst" title="Blauwborst">blauwborst</a>, <a href="/wiki/Zwarte_roodstaart" title="Zwarte roodstaart">zwarte roodstaart</a>, <a href="/wiki/Gekraagde_roodstaart" title="Gekraagde roodstaart">gekraagde roodstaart</a>, <a href="/wiki/Grote_lijster" title="Grote lijster">grote lijster</a>, <a href="/wiki/Cetti%27s_zanger" title="Cetti's zanger">Cetti's zanger</a>, <a href="/wiki/Sprinkhaanzanger" title="Sprinkhaanzanger">sprinkhaanzanger</a>, <a href="/wiki/Snor_(vogel)" title="Snor (vogel)">snor</a>, <a href="/wiki/Rietzanger" title="Rietzanger">rietzanger</a>, <a href="/wiki/Spotvogel" title="Spotvogel">spotvogel</a>, <a href="/wiki/Grauwe_vliegenvanger" title="Grauwe vliegenvanger">grauwe vliegenvanger</a>, <a href="/wiki/Bonte_vliegenvanger" title="Bonte vliegenvanger">bonte vliegenvanger</a>, <a href="/wiki/Baardman" title="Baardman">baardman</a>, <a href="/wiki/Matkop" title="Matkop">matkop</a>, <a href="/wiki/Boomklever" title="Boomklever">boomklever</a>, <a href="/wiki/Buidelmees" title="Buidelmees">buidelmees</a>, <a href="/wiki/Ijsvogel" class="mw-redirect" title="Ijsvogel">ijsvogel</a>, <a href="/wiki/Wielewaal_(zangvogel)" class="mw-redirect" title="Wielewaal (zangvogel)">wielewaal</a>, <a href="/wiki/Fuut" title="Fuut">fuut</a> en <a href="/wiki/Appelvink" title="Appelvink">appelvink</a>.<sup id="cite_ref-Sovon_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sovon-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Soorten die niet in de Biesbosch broeden, maar er wel aangetroffen kunnen worden, zijn onder meer (per 2010): <a href="/wiki/Geoorde_fuut" title="Geoorde fuut">geoorde fuut</a>, <a href="/wiki/Grote_zaagbek" title="Grote zaagbek">grote zaagbek</a>, <a href="/wiki/Kleine_zwaan" title="Kleine zwaan">kleine zwaan</a>, <a href="/wiki/Grote_Canadese_gans" title="Grote Canadese gans">grote Canadese gans</a>, <a href="/wiki/Brandgans" title="Brandgans">brandgans</a>, <a href="/wiki/Grote_zilverreiger" title="Grote zilverreiger">grote zilverreiger</a>, <a href="/wiki/Kleine_zilverreiger" title="Kleine zilverreiger">kleine zilverreiger</a>, <a href="/wiki/Wespendief" title="Wespendief">wespendief</a>, <a href="/wiki/Zwarte_wouw" title="Zwarte wouw">zwarte wouw</a>, <a href="/wiki/Zilvermeeuw" title="Zilvermeeuw">zilvermeeuw</a>, <a href="/wiki/Zwarte_stern" title="Zwarte stern">zwarte stern</a>, <a href="/wiki/Koekoek_(vogel)" title="Koekoek (vogel)">koekoek</a>, <a href="/wiki/Roodmus" title="Roodmus">roodmus</a>, <a href="/wiki/Koereiger" title="Koereiger">koereiger</a>, <a href="/wiki/Kwartelkoning" title="Kwartelkoning">kwartelkoning</a>, <a href="/wiki/Witvleugelstern" title="Witvleugelstern">witvleugelstern</a>, <a href="/wiki/Patrijs_(vogel)" title="Patrijs (vogel)">patrijs</a>, <a href="/wiki/Houtsnip" title="Houtsnip">houtsnip</a>, <a href="/wiki/Kwak_(vogel)" title="Kwak (vogel)">kwak</a>, <a href="/wiki/Steltkluut" title="Steltkluut">steltkluut</a>, <a href="/wiki/Sneeuwgans" title="Sneeuwgans">sneeuwgans</a>, <a href="/wiki/Casarca" title="Casarca">casarca</a>, <a href="/wiki/Bontbekplevier" title="Bontbekplevier">bontbekplevier</a>, <a href="/wiki/Watersnip" title="Watersnip">watersnip</a>, <a href="/wiki/Kokmeeuw" title="Kokmeeuw">kokmeeuw</a>, <a href="/wiki/Paapje" title="Paapje">paapje</a>, <a href="/wiki/Grutto" title="Grutto">grutto</a> en <a href="/wiki/Grote_karekiet" title="Grote karekiet">grote karekiet</a>.<sup id="cite_ref-Sovon_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-Sovon-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arenden">Arenden</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Arenden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Arenden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de Biesbosch woont sinds enkele jaren een koppel <a href="/wiki/Europese_zeearend" class="mw-redirect" title="Europese zeearend">zeearenden</a>. In 2011 werd voor het eerst een jonge zeearend gesignaleerd.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In tegenstelling tot de <a href="/wiki/Visarend" title="Visarend">visarend</a>, die ook in het gebied voorkomt maar alleen vis eet, is de zeearend een alleseter.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Als de zeearend ergens in de lucht 'hangt' en op zoek is naar een prooi, ontstaat er grote onrust bij de vogels op het land of op het water. Sinds 2014 broeden maar liefst twee paartjes zeearenden in de Biesbosch.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2016 is ook de visarend voor het eerst gaan broeden in het gebied<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, met een tweede broedpaar in 2017.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zoogdieren">Zoogdieren</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Zoogdieren" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Zoogdieren"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beaver_pho34.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Beaver_pho34.jpg/260px-Beaver_pho34.jpg" decoding="async" width="260" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Beaver_pho34.jpg/390px-Beaver_pho34.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Beaver_pho34.jpg/520px-Beaver_pho34.jpg 2x" data-file-width="711" data-file-height="554" /></a><figcaption>Bever in de Biesbosch</figcaption></figure><p>Tot de kleine zoogdieren in de Biesbosch behoren de <a href="/wiki/Gewone_bosspitsmuis" class="mw-redirect" title="Gewone bosspitsmuis">gewone bosspitsmuis</a>, <a href="/wiki/Dwergspitsmuis" title="Dwergspitsmuis">dwergspitsmuis</a>, <a href="/wiki/Waterspitsmuis" title="Waterspitsmuis">waterspitsmuis</a>, <a href="/wiki/Huisspitsmuis" title="Huisspitsmuis">huisspitsmuis</a>, <a href="/wiki/Rosse_woelmuis" title="Rosse woelmuis">rosse woelmuis</a>, <a href="/wiki/Veldmuis" title="Veldmuis">veldmuis</a>, <a href="/wiki/Aardmuis" title="Aardmuis">aardmuis</a>, <a href="/wiki/Noordse_woelmuis" title="Noordse woelmuis">noordse woelmuis</a>, <a href="/wiki/Bosmuis" title="Bosmuis">bosmuis</a>, <a href="/wiki/Dwergmuis" title="Dwergmuis">dwergmuis</a>, <a href="/wiki/Bruine_rat" title="Bruine rat">bruine rat</a>, <a href="/wiki/Beverrat" title="Beverrat">beverrat</a> en <a href="/wiki/Muskusrat" title="Muskusrat">muskusrat</a>.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kleine roofdieren zijn <a href="/wiki/Wezel_(dier)" title="Wezel (dier)">wezel</a>, <a href="/wiki/Hermelijn_(dier)" title="Hermelijn (dier)">hermelijn</a>, <a href="/wiki/Bunzing" title="Bunzing">bunzing</a> en de uiterst zeldzame <a href="/wiki/Boommarter" title="Boommarter">boommarter</a>.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Verder leven er veel <a href="/wiki/Vos_(dier)" title="Vos (dier)">vossen</a> en is in 2016 voor het eerst een paartje <a href="/wiki/Das_(dier)" title="Das (dier)">dassen</a> gesignaleerd in de Biesbosch.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In de Biesbosch leeft ook minimaal één <a href="/wiki/Wasbeer" title="Wasbeer">wasbeer</a>.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Verder <a href="/wiki/Konijn_(dier)" class="mw-redirect" title="Konijn (dier)">konijn</a> en <a href="/wiki/Haas_(dier)" title="Haas (dier)">haas</a>, een flinke populatie <a href="/wiki/Ree_(dier)" title="Ree (dier)">reeën</a> en (in de Dordtse Biesbosch) enkele <a href="/wiki/Damhert" title="Damhert">damherten</a>. Een enkele keer kan een <a href="/wiki/Gewone_zeehond" title="Gewone zeehond">zeehond</a> worden gezien die door de <a href="/wiki/Haringvlietdam" title="Haringvlietdam">Haringvlietsluizen</a> is geglipt.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vroeger waren zeehonden overigens een algemene verschijning in de Biesbosch.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bevers_en_otters">Bevers en otters</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Bevers en otters" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Bevers en otters"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In totaal werden er 42 <a href="/wiki/Bever_(soort)" class="mw-redirect" title="Bever (soort)">bevers</a> in de Biesbosch uitgezet, in 1988 door <a href="/wiki/Gerrit_Braks" title="Gerrit Braks">Ir. G. Braks</a> (Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij), in 1989 door <a href="/wiki/Bernhard_van_Lippe-Biesterfeld" title="Bernhard van Lippe-Biesterfeld">prins Bernhard</a> en in 1999 door Drs. J. Borgman (voorzitter van het Overlegorgaan Nationaal Park De Biesbosch). De dieren kwamen uit de voormalige <a href="/wiki/Duitse_Democratische_Republiek" title="Duitse Democratische Republiek">DDR</a> en werden voorzien van een zendertje. Zij werden vijf jaar lang gevolgd. Hun aantal neemt toe. Opvallend was dat zij per nacht zich soms wel twintig kilometer verplaatsen.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 's Zomers worden beverzwerftochten georganiseerd, waarbij rond het invallen van de schemer in rietaken wordt rondgevaren.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Men verwachtte gedurende de jaren 2010 dat er binnenkort weer <a href="/wiki/Otter_(dier)" title="Otter (dier)">otters</a> zouden komen,<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> een verwachting die in 2023 werd verwezenlijkt toen een wildcamera beelden van een otter vastlegde (na een eerdere onzekere waarneming in 2022).<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG/260px-Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG/390px-Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG/520px-Schotse_Hooglanders_in_de_Biesbosch.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2432" /></a><figcaption>Schotse hooglanders in de Biesbosch</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Grote_grazers">Grote grazers</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Grote grazers" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Grote grazers"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een kudde van zo'n 160 <a href="/wiki/Schotse_hooglander_(rund)" title="Schotse hooglander (rund)">Schotse hooglanders</a> begraast de polders Lange Plaat, Turfzakken, Lepelaar, Plomp, de Allards-polder en de Kwestieus-polder, de laatste polder in de Biesbosch die met de hand werd drooggelegd. Als de ossen drie jaar zijn worden ze geslacht.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vanaf 2016 graast ook in het natuurontwikkelingsgebied de Kleine Noordwaard een kudde Schotse hooglanders, aangevuld met <a href="/wiki/Konik" title="Konik">Konikpaarden</a>.<sup id="cite_ref-buffels_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-buffels-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een kleine kudde <a href="/wiki/Waterbuffel" title="Waterbuffel">waterbuffels</a> begraast delen van de Noordwaard. Ze kunnen dieper doordringen in de meest moerassige delen dan de overige grote grazers.<sup id="cite_ref-buffels_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-buffels-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Al in 1945 werd door <a href="/wiki/Victor_Westhoff" title="Victor Westhoff">Victor Westhoff</a> geopperd <a href="/wiki/Eland" title="Eland">elanden</a> vanwege hun mogelijkheden als begrazer uit te zetten in Nederlandse natte natuurgebieden. In 2010 verscheen een rapport waarin mogelijke introductie in de Biesbosch nader wordt onderzocht. Bij herintroductie in het voedselrijke gebied zou een groot zoogdier met overwegend solitair gedrag terugkeren. De eland heeft naast andere snoeiers en grazers een specifieke ecologische rol. Als selectieve ‘browser’ speelt hij een eigen rol bij de ontwikkeling van rivier-, moeras- en bosecosystemen. In natte moerassystemen, waaruit de helft van Nederland van oorsprong bestond, is het dier zelfs de enige grote herbivoor die er zijn voedsel zoekt.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bezoekerscentra">Bezoekerscentra</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Bezoekerscentra" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Bezoekerscentra"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:BiesboschMuseumEiland.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/BiesboschMuseumEiland.png/260px-BiesboschMuseumEiland.png" decoding="async" width="260" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/BiesboschMuseumEiland.png/390px-BiesboschMuseumEiland.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/BiesboschMuseumEiland.png/520px-BiesboschMuseumEiland.png 2x" data-file-width="1591" data-file-height="907" /></a><figcaption>Het Biesbosch MuseumEiland in aanleg, omringd door het <a href="/w/index.php?title=Gat_van_Lijnoorden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gat van Lijnoorden (de pagina bestaat niet)">Gat van Lijnoorden</a></figcaption></figure><p>Er zijn drie bezoekerscentra in of aan de Biesbosch: in <a href="/wiki/Dordrecht_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Dordrecht (Nederland)">Dordrecht</a> het "Biesboschcentrum Dordrecht", geopend in oktober 2003,<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> in <a href="/wiki/Drimmelen_(plaats)" title="Drimmelen (plaats)">Drimmelen</a> en in <a href="/wiki/Werkendam_(plaats)" title="Werkendam (plaats)">Werkendam</a>. Twee hiervan liggen binnen het Nationaal Park: één in de Brabantse en één in de Hollandse Biesbosch.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het Brabantse bezoekerscentrum in Werkendam doet sinds 1994 ook dienst als museum. In 2015 is het museum, nu omgedoopt tot <a href="/wiki/Biesbosch_MuseumEiland" title="Biesbosch MuseumEiland">Biesbosch MuseumEiland</a>, helemaal verbouwd. In april 2016 viel het gebouw maar liefst drie keer in de prijzen bij de Architizer Awards 2016, een prestigieuze architectuurprijs. In zowel de categorieën <i>Cultuur & Musea</i> als <i>Architectuur & Landschap</i> won het ontwerp de juryprijs. In deze laatste categorie won het tevens de publieksprijs.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bedreigingen">Bedreigingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Bedreigingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Bedreigingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Watervervuiling" title="Watervervuiling">Water</a>- en <a href="/wiki/Bodemverontreiniging" title="Bodemverontreiniging">bodemvervuiling</a> zijn een probleem voor de Biesbosch. Veel waterbodems bevatten ernstig vervuild <a href="/wiki/Sediment" title="Sediment">sediment</a>, een overblijfsel van de jaren 1960 en 1970 toen de Rijn en de Maas door industriële lozingen ernstig vervuild waren. Er is weinig netto stroming want een open verbinding met de rivieren en de zee is er niet, de vervuiling blijft daarom op haar plaats. Om het <a href="/wiki/Ecosysteem" title="Ecosysteem">ecosysteem</a> geheel te herstellen zouden alle <a href="/wiki/Kreek_(water)" title="Kreek (water)">kreken</a> schoongemaakt moeten worden, een grote en kostbare taak. </p><p>Andere bedreigingen voor het ecosysteem zijn de grote hoeveelheid recreatie, de aanleg van jachthavens, stedelijke uitbreiding en plannen om de onder het gebied aanwezige <a href="/wiki/Aardgas" title="Aardgas">aardgasreserves</a> te winnen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:De_Biesbosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:De Biesbosch">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-klein toccolours noprint" style="box-sizing:border-box; display:flex; gap:1em; align-items:center; font-size:85%; clear:right; float:right; margin: 0 0 1em 1em; padding:0.5em; width:270px;"> <div style="min-width:fit-content;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Commons</a> heeft mediabestanden in de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:De_Biesbosch#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:De Biesbosch">De Biesbosch</a></b></i>.</div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.np-debiesbosch.nl/">Officiële website</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.synbiosys.alterra.nl/Natura2000/gebiedendatabase.aspx?subj=n2k&groep=9&id=n2k112">Habitatrichtlijngebied Biesbosch</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biesboschmuseum.nl/">Biesbosch MuseumEiland</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://staatsbosbeheerbiesbosch.wordpress.com/">Weblog van de boswachters van Staatsbosbeheer in de Biesbosch</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-10px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronnen_en_verwijzingen">Bronnen en verwijzingen</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Noten_en_Referenties">Noten en Referenties</h3></div> <div class="reflist" style="-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://np-debiesbosch.nl/de-biesbosch/natuur-en-landschappen/">Natuur en landschappen</a>. Nationaal Park de Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210509034052/https://np-debiesbosch.nl/de-biesbosch/natuur-en-landschappen/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-09">9 mei 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geschiedenisvanzuidholland.nl/locatie/geschiedenis-van-sliedrecht">Geschiedenis van Sliedrecht</a>. <a href="/wiki/Erfgoedhuis_Zuid-Holland" title="Erfgoedhuis Zuid-Holland">Erfgoedhuis Zuid-Holland</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210506041601/https://www.geschiedenisvanzuidholland.nl/locatie/geschiedenis-van-sliedrecht">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-06">6 mei 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rijkswaterstaat.nl/water/vaarwegenoverzicht/hollandsch-diep">Hollandsch Diep</a> rijkswaterstaat.nl</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ruimtevoorderivier.nl/project/ontpoldering-zuiderklip/">Ontpoldering Zuiderklip</a>. <a href="/wiki/Rijkswaterstaat" title="Rijkswaterstaat">Rijkswaterstaat</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190426214256/https://www.ruimtevoorderivier.nl/project/ontpoldering-zuiderklip/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-04-26">26 april 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.werkendam.nl/Actueel/Dossiers/Recreatiepoort/Toelichting_RijksInpassingsPlan.pdf">Toelichting Rijksinpassingsplan Ontpoldering Noordwaard</a> (pdf). <a href="/wiki/Ministerie_van_Verkeer_en_Waterstaat" title="Ministerie van Verkeer en Waterstaat">Ministerie van Verkeer en Waterstaat</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170918063807/https://www.werkendam.nl/Actueel/Dossiers/Recreatiepoort/Toelichting_RijksInpassingsPlan.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2017-09-18">18 september 2017</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ruimtevoorderivier.nl/project/ontpoldering-noordwaard/">Ontpoldering Noordwaard</a>. <a href="/wiki/Rijkswaterstaat" title="Rijkswaterstaat">Rijkswaterstaat</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190427000802/https://www.ruimtevoorderivier.nl/project/ontpoldering-noordwaard/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-04-27">27 april 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://np-debiesbosch.nl/werk-aan-de-winkel-in-de-elzen/">Werk aan de winkel in De Elzen</a>. Nationaal Park de Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210227093551/https://np-debiesbosch.nl/werk-aan-de-winkel-in-de-elzen/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-02-27">27 februari 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">J. Buisman</span>. <cite><i>Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen. Deel 1, tot 1300</i></cite>. Uitgeverij Van Wijnen, Franeker. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90_5194_075_0" title="Speciaal:Boekbronnen/90 5194 075 0">ISBN 90 5194 075 0</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://docplayer.nl/20714189-De-dijken-van-heusden.html">De dijken van Heusden</a> (pdf). Gemeente Heusden. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180923052342/https://docplayer.nl/20714189-De-dijken-van-heusden.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2018-09-23">23 september 2018</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historiewerkendam.nl/historie">Geschiedenis van Werkendam</a>. Historische Vereniging van Werkendam. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210225075150/http://www.historiewerkendam.nl/historie/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-02-25">25 februari 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2004"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.archeologiedordrecht.nl/wijkensites.dordrecht/up/ZcahubiJM_2004.pdf">Ontwikkelingen op het Eiland van Dordrecht</a> (pdf). <i>Westerheem</i>. <a href="/wiki/AWN" class="mw-redirect" title="AWN">AWN</a> (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190523212731/https://www.archeologiedordrecht.nl/wijkensites.dordrecht/up/ZcahubiJM_2004.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-05-23">23 mei 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2008"><span style="font-variant:small-caps;">Chris de Bont</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jvdn.nl/Downloads/WG/2006/TWG2006_047-065.pdf">Onder de Biesbosch <i>Reconstructie van het middeleeuwse cultuurlandschap van de Groote Waard</i></a>. Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210204055422/http://www.jvdn.nl/Downloads/WG/2006/TWG2006_047-065.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-02-04">4 februari 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Lebret-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Lebret_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lebret_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lebret_13-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lebret_13-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">T. Lebret</span> <i>Biesbosch-vogels</i>. Kosmos, Amsterdam, 1979. p. 13-36</span> </li> <li id="cite_note-Maas-Schelde-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Maas-Schelde_14-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Maas-Schelde_14-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Maas-Schelde_14-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Maas-Schelde_14-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">J. van der Neut</span> <i>De Biesbosch in</i>: Aan de monding van Maas en Schelde - Natuurgebieden in Zuidwest-Nederland. Staatsbosbeheer, Middelburg, 1999. p. 144-165</span> </li> <li id="cite_note-Zonneveld-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Zonneveld_15-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Zonneveld_15-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Zonneveld_15-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Zonneveld_15-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Zonneveld_15-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Ies Zonneveld</span> <i>Hoe het allemaal zo gekomen is</i> in: De Biesbosch - Het karakter na de 'grote verandering'. Kosmos, Amsterdam, 1980. p. 6-15</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2021"><span style="font-variant:small-caps;">W. van Wijk, Jacques van der Neut</span> (2021). <cite><i>Biesbosch en Haringvliet</i></cite>. Uitgeverij WBOOKS. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789_46258_4525" title="Speciaal:Boekbronnen/9789 46258 4525">ISBN 9789 46258 4525</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bibliotheek.nl/thema/water/overstromingen-in-nederland/sint-elisabethsvloed.html">Sint Elisabethsvloed</a>. Koninklijke Bibliotheek. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160804121106/https://www.bibliotheek.nl/thema/water/overstromingen-in-nederland/sint-elisabethsvloed.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-08-04">4 augustus 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-cdg-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-cdg_18-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-cdg_18-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2004_27/32"><span style="font-variant:small-caps;">C. de Gast</span> (2004). <cite><i>De macht van het water: leven met water tussen Maas en Merwede</i></cite>. Verse Hoeven, pp. 27/32. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9075703082" title="Speciaal:Boekbronnen/9075703082">ISBN 9075703082</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928014630/http://www.verkeerenwaterstaat.nl/kennisplein/uploaded/DWW/2005-08/274390/DWW-2004-042%20slachtoffers_klein.pdf">Methode voor de bepaling van het aantal slachtoffers ten gevolge van een grootschalige overstroming</a> (pdf). <a href="/wiki/Ministerie_van_Verkeer_en_Waterstaat" title="Ministerie van Verkeer en Waterstaat">Ministerie van Verkeer en Waterstaat</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-09-28">28 september 2007</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://docplayer.nl/4770298-Archeologisch-onderzoek-versterking-primaire-waterkering-eiland-van-dordrecht-west.html">Archeologisch onderzoek, Versterking primaire waterkering, Eiland van Dordrecht West</a></cite>. <i>Grontmij Archeologische Rapporten</i> <b>761</b>: 7 (<a href="/wiki/Grontmij" class="mw-redirect" title="Grontmij">Grontmij</a>). <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1573-5710">1573-5710</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-kornse-dijk">Kornse Dijk - Herbedijkingen naar aanleiding van het <i> Principale Handvest</i></a>. Brabants Historisch Informatie Centrum. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201030110403/https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-kornse-dijk">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-10-30">30 oktober 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012_188"><span style="font-variant:small-caps;">W. Wijk</span> (2012). <cite><i>Historische atlas van de Biesbosch</i></cite>. Uitgeverij WBOOKS, p. 188. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9040007640" title="Speciaal:Boekbronnen/9040007640">ISBN 9040007640</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012_13"><span style="font-variant:small-caps;">W. Wijk</span> (2012). <cite><i>Historische atlas van de Biesbosch</i></cite>. Uitgeverij WBOOKS, p. 13. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9040007640" title="Speciaal:Boekbronnen/9040007640">ISBN 9040007640</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2002_44"><span style="font-variant:small-caps;">J. Hoek</span> (2002). <cite><i>De Biesbosch ten tijde van het getij</i></cite>. Verse Hoeven, pp. 44. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9075703171" title="Speciaal:Boekbronnen/9075703171">ISBN 9075703171</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-blaat-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-blaat_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-blaat_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geschiedenisvanzuidholland.nl/verhalen/biesbosch-verliest-getijdenwerking">Biesbosch verliest getijdenwerking</a>. Erfgoedhuis Zuid-Holland. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210128125024/https://www.geschiedenisvanzuidholland.nl/verhalen/biesbosch-verliest-getijdenwerking">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-01-28">28 januari 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2009"><span style="font-variant:small-caps;">Adriaan Haartsen</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://edepot.wur.nl/144258">Ontgonnen Verleden: de Biesbosch (regiobeschrijvingen Noord-Brabant)</a> (pdf) 64. <a href="/wiki/Rijksdienst_voor_het_Cultureel_Erfgoed" title="Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed">Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed</a> (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130710143002/http://edepot.wur.nl:80/144258">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2013-07-10">10 juli 2013</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.watericonen.nl/leven-van/griendcultuur/">Leven Van - Griendcultuur</a>. Watericonen. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091913/https://watericonen.nl/leven-van/griendcultuur/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-12-04">4 december 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFTutein_Nolthenius,_C."><span style="font-variant:small-caps;">Tutein Nolthenius, C.</span>. <cite>Griendcultuur in de Biesbosch</cite>. <i>Nederlands bosbouwtijdschrift</i> <b>53</b> (7/8): 241 - 246. </span></span> </li> <li id="cite_note-Capitool-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Capitool_29-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Capitool_29-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Bunk & Keff</span> <i>Parels van Staatsbosbeheer</i>. Van Reemst Uitgeverij, Houten, 2008. Capitool Natuurgidsen p. 238-241</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">J.M. van der Esch</span>. <cite><i>Tussen bies en wilg - over kooikers, otterjagers en biezensnijders in de oude Biesbosch</i></cite>. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9076496188" title="Speciaal:Boekbronnen/9076496188">ISBN 9076496188</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-BergseMaas-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-BergseMaas_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2004"><span style="font-variant:small-caps;">Van der Aalst & De Jongh</span> (2004). <cite><i>Honderd Jaar Bergse Maas</i></cite>. Pictures Publishing. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90_73187_50_8" title="Speciaal:Boekbronnen/90 73187 50 8">ISBN 90 73187 50 8</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2011"><span style="font-variant:small-caps;">Rien Wols</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bhic.nl/de-uitvoering-van-de-maasmondingswerken">De Uitvoering van de Maasmondingswerken</a>. Brabants Historisch Informatie Centrum (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141103101754/https://www.bhic.nl/de-uitvoering-van-de-maasmondingswerken">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2014-11-03">3 november 2014</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Wijnhoven-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wijnhoven_33-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wijnhoven_33-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2008"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.helpdeskwater.nl/publish/pages/16772/eindrapportrijn-maasmondinghistorisch.pdf">Historische ontwikkeling macrofauna levensgemeenschappen Rijn-Maas-monding</a> (pdf). Nederlands Instituut voor Ecologie, <a href="/wiki/KNAW" class="mw-redirect" title="KNAW">KNAW</a> (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160414141319/http://www.helpdeskwater.nl/publish/pages/16772/eindrapportrijn-maasmondinghistorisch.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-04-14">14 april 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kierharingvliet.nl/index.html">Kierharingvliet</a>. <a href="/wiki/Rijkswaterstaat" title="Rijkswaterstaat">Rijkswaterstaat</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200926081338/https://www.kierharingvliet.nl/index.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-26">26 september 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biesbosch.nu/historiepagina.php?code=4">Biesbosch.nu</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210303203921/http://biesbosch.nu/historiepagina.php?code=4">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-03">3 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.4en5mei.nl/herinneren/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeken/oorlogsmonument/3367">Biesbosch, <i>Bruggetje van Sint Jan</i></a>, Nationaal Comité 4 en 5 mei</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.4en5mei.nl/herdenken-en-vieren/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeken/oorlogsmonument/2862/werkendam,-'de-line-crosser'">Werkendam, <i>De Line-Crosser</i></a>, Nationaal Comité 4 en 5 mei</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spaarbekkens.nl/">Spaarbekkens in de Brabantse Biesbosch</a>. Waterwinningbedrijf Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210227190957/https://spaarbekkens.nl/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-02-27">27 februari 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.staatsbosbeheer.nl/Natuurgebieden/biesbosch/Bezienswaardigheden/zwarte-schuur">Zwarte Schuur</a>. Staatsbosbeheer, Bezienswaardigheden Biesbosch. </span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">Ed Heemskerk</span>. <cite><i>Toeristisch varen door Nederland deel 3</i></cite>. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9082183528" title="Speciaal:Boekbronnen/9082183528">ISBN 9082183528</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yumpu.com/nl/document/view/20128347/integraal-deelgebiedsplan-gat-van-den-ham-wijde-biesbosch">Deelgebiedsplan Gat van den Ham, Wijde Biesbosch</a></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vaarweginformatie.nl/fdd/main/download?fileId=1942534">Database ‘Vaarwegen in Nederland’ (ViN) van Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV)</a></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.natuurlijkbiesbosch.nl/flora-fauna">Flora & fauna</a>. Natuurlijke Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160426232227/http://www.natuurlijkbiesbosch.nl/flora-fauna">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-04-26">26 april 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biesbosch.nu/historiepagina.php?code=14">Visserij in de Biesbosch</a>. Biesbosch.nu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210303215652/http://biesbosch.nu/historiepagina.php?code=14">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-03">3 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sportvisserijnederland.nl/files/biesbosch_6735.pdf">Vissen in de Biesbosch</a> (pdf). Sportvisserij Nederland. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160809091220/http://www.sportvisserijnederland.nl/files/biesbosch_6735.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-08-09">9 augustus 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ravon.nl/Portals/0/Pdf/Werkatlas_Noord_Brabant.pdf">Werkatlas amfibieën en reptielen in Noord-Brabant</a>. Ravon. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071031004038/http://www.ravon.nl/Portals/0/Pdf/Werkatlas_Noord_Brabant.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2007-10-31">31 oktober 2007</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vogelkijkhut.nl/">Vogelkijkhut.nl</a>. <a href="/wiki/Vogelbescherming_Nederland" title="Vogelbescherming Nederland">Vogelbescherming Nederland</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211009010041/https://vogelkijkhut.nl/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-09">9 oktober 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-Sovon-48"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Sovon_48-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Sovon_48-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sovon.nl/sites/default/files/doc/inv%202011-08%20BiesboschZK.pdf">Broedvogels van Nationaal Park de Biesbosch in 2010</a>. Sovon Vogelonderzoek Nederland. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160504231757/https://www.sovon.nl/sites/default/files/doc/inv%202011-08%20BiesboschZK.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-05-04">4 mei 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biesbosch.nu/magazine/PDF_bestanden/zeearenden_biesbosch.pdf">Drie zeearenden overzomeren in de Biesbosch</a> (pdf). Biesbosch.nu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160920104539/http://www.biesbosch.nu/magazine/PDF_bestanden/zeearenden_biesbosch.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-09-20">20 september 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFerguson-LeesChristie2001"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Ferguson-Lees, James</span><span style="font-variant:small-caps;">, Christie, David A.</span> (2001). <cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=hlIztc05HTQC&lpg=PP1&pg=PP1#v=onepage&q&f=false">Raptors of the World</a></i></cite>. Houghton Mifflin. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-618-12762-7" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-618-12762-7">ISBN 978-0-618-12762-7</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://np-debiesbosch.nl/drie-jonge-zeearenden-op-een-nest-in-biesbosch/">Drie jonge zeearenden op één nest in Biesbosch</a>. Nationaal Park de Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210302014906/https://np-debiesbosch.nl/drie-jonge-zeearenden-op-een-nest-in-biesbosch/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-02">2 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nos.nl/artikel/2102471-eerste-broedende-visarend-ooit-in-nederland.html">Eerste broedende visarend ooit in Nederland</a>. <a href="/wiki/Nederlandse_Omroep_Stichting" title="Nederlandse Omroep Stichting">NOS</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201129174040/https://nos.nl/artikel/2102471-eerste-broedende-visarend-ooit-in-nederland.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-11-29">29 november 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2017"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.staatsbosbeheer.nl/Over-Staatsbosbeheer/Nieuws/2017/04/twee-broedparen-visarenden-in-de-biesbosch">Twee broedparen visarenden in de Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2017-04-25">25 april 2017</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190523224245/https://www.staatsbosbeheer.nl/Over-Staatsbosbeheer/Nieuws/2017/04/twee-broedparen-visarenden-in-de-biesbosch">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-05-23">23 mei 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zwgzh.nl/191-waterspitsmuis-ook-zeldzaam-in-de-biesbosch.html">Waterspitsmuis ook zeldzaam in de Biesbosch?</a>. Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170629101810/http://zwgzh.nl/191-waterspitsmuis-ook-zeldzaam-in-de-biesbosch.html">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2017-06-29">29 juni 2017</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bndestem.nl/regio/oosterhout/eerste-boommarter-in-de-biesbosch-1.3966857">Eerste boommarter in De Biesbosch</a>. <a href="/wiki/BN_De_Stem" class="mw-redirect" title="BN De Stem">BN De Stem</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160601002241/http://www.bndestem.nl/regio/oosterhout/eerste-boommarter-in-de-biesbosch-1.3966857">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-06-01">1 juni 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.staatsbosbeheer.nl/over-staatsbosbeheer/nieuws/2016/05/das-gesignaleerd-in-de-biesbosch">Das gesignaleerd in Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190522205214/https://www.staatsbosbeheer.nl/Over-Staatsbosbeheer/Nieuws/2016/05/das-gesignaleerd-in-de-biesbosch">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-05-22">22 mei 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/3647022/2014/05/02/Camera-filmt-wasbeer-in-natuurpark-de-Biesbosch.dhtml">Camera filmt wasbeer in natuurpark de Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Algemeen_Dagblad" title="Algemeen Dagblad">Algemeen Dagblad</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160605091029/http://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/3647022/2014/05/02/Camera-filmt-wasbeer-in-natuurpark-de-Biesbosch.dhtml">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-06-05">5 juni 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wur.nl/nl/Expertises-Dienstverlening/Onderzoeksinstituten/Environmental-Research/show/Rukt-de-wasbeer-op-in-Nederland.htm">Rukt de wasbeer op in Nederland?</a>. <a href="/wiki/Wageningen_Universiteit" class="mw-redirect" title="Wageningen Universiteit">Wageningen Universiteit</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170918021231/http://www.wur.nl/nl/Expertises-Dienstverlening/Onderzoeksinstituten/Environmental-Research/show/Rukt-de-wasbeer-op-in-Nederland.htm">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2017-09-18">18 september 2017</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://staatsbosbeheerbiesbosch.wordpress.com/2015/10/05/zeehond-op-verkenning-in-de-biesbosch/">Zeehond op verkenning in de Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.omroepbrabant.nl/?news/2370771063/Zeehond+gespot+in+de+Biesbosch,+dit+is+heel+zeldzaam.aspx">Zeehond gespot in de Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Omroep_Brabant_(Nederland)" title="Omroep Brabant (Nederland)">Omroep Brabant</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201202201841/https://www.omroepbrabant.nl/?news/2370771063/Zeehond+gespot+in+de+Biesbosch,+dit+is+heel+zeldzaam.aspx">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-12-02">2 december 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">Nolet, Spitzen, Van Leijsen, Dijkstra</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ceme.nioo.knaw.nl/sites/default/files/8Noletetal2006Landschap.pdf">Bevers in de Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Nederlands_Instituut_voor_Ecologie" title="Nederlands Instituut voor Ecologie">Nederlands Instituut voor Ecologie</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.staatsbosbeheer.nl/activiteiten/biesbosch/op-zoek-naar-de-grote-vijf-in-de-brabantse-biesbosch-bever">Op zoek naar De Grote Vijf</a>. <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170922102008/https://www.staatsbosbeheer.nl/Activiteiten/biesbosch/op-zoek-naar-de-grote-vijf-in-de-brabantse-biesbosch-bever">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2017-09-22">22 september 2017</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFVan_den_Brink_&_Sluiter2015"><span style="font-variant:small-caps;">Van den Brink & Sluiter</span> (2015). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/486878">Is de Biesbosch schoon genoeg voor de otter?</a></cite>. <i>Zoogdier</i> <b>26</b> (1). <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/0925-1006">0925-1006</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nos.nl/artikel/2469321-de-otter-laat-zich-voor-het-eerst-in-ruim-60-jaar-zien-in-biesbosch">De otter laat zich voor het eerst in ruim 60 jaar zien in Biesbosch</a>. <a href="/wiki/Nederlandse_Omroep_Stichting" title="Nederlandse Omroep Stichting">NOS</a>, <a href="/wiki/Staatsbosbeheer" title="Staatsbosbeheer">Staatsbosbeheer</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230413170415/https://nos.nl/artikel/2469321-de-otter-laat-zich-voor-het-eerst-in-ruim-60-jaar-zien-in-biesbosch">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2023-04-13">13 april 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biesboschhoeve.nl/">De Biesboschhoeve</a></span> </li> <li id="cite_note-buffels-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-buffels_66-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-buffels_66-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.freenature.nl/free/p001388/nieuws/nieuwsarchief/2016-april-juni/nieuw-waterbuffels-in-de-noordwaard-in-kader-van-ruimte-voor-rivier">Waterbuffels in de Noordwaard in kader van Ruimte voor Rivier</a>. <i>Foundation for Restoring European Ecosystems</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160616221012/http://www.freenature.nl/free/p001388/nieuws/nieuwsarchief/2016-april-juni/nieuw-waterbuffels-in-de-noordwaard-in-kader-van-ruimte-voor-rivier">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-06-16">16 juni 2016</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2016-03-28">28 maart 2016</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ark.eu/natuurontwikkeling/natuurlijke-processen/begrazing/eland">Eland</a>. ARK Natuurontwikkeling. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210603185423/https://www.ark.eu/natuurontwikkeling/natuurlijke-processen/begrazing/eland">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-06-03">3 juni 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hollandsebiesbosch.nl">www.hollandsebiesbosch.nl</a></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://np-debiesbosch.nl/wat-vind-je-waar/bezoekerscentra/">Bezoekerscentra</a>. Nationaal Park de Biesbosch. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210507022357/https://np-debiesbosch.nl/wat-vind-je-waar/bezoekerscentra/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-07">7 mei 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biesboschmuseumeiland.nl/index.php?titel=het%20gebouw&knop=over%20het%20museum">Over het Museum: Het Gebouw</a>. Biesbosch MuseumEiland. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190526052159/http://www.biesboschmuseumeiland.nl/index.php?titel=het%20gebouw&knop=over%20het%20museum">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-05-26">26 mei 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marcovermeulen.eu/">3× prijs bij Architizer Awards!!</a>. Studio Marco Vermeulen. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210311054609/https://marcovermeulen.eu/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-11">11 maart 2021</span>. </span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Literatuur">Literatuur</h3></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">W. van der Ham</span>, <i>De Grote Waard, geschiedenis van een Hollands landschap</i>, Uitgeverij 010, Rotterdam, 2003, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90_6450_506_3" title="Speciaal:Boekbronnen/90 6450 506 3">ISBN 90 6450 506 3</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">C. de Gast</span>, <i>De macht van het water</i>, Verse Hoeven, 2004, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9075703082" title="Speciaal:Boekbronnen/9075703082">ISBN 9075703082</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">V. Wikaart</span>, <i>Nijet Dan Water Ende Wolcken</i>, Stichting Zuidelijk Historisch Contact, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9070641895" title="Speciaal:Boekbronnen/9070641895">ISBN 9070641895</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">W. van Wijk</span>, <i>Het Biesbosch Boek</i>, Uitgeverij WBOOKS, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/904008582X" title="Speciaal:Boekbronnen/904008582X">ISBN 904008582X</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">G. van de Merwe</span>, <i>Leven en overleven in de Biesbosch</i>, De Vrije Uitgevers, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9075703392" title="Speciaal:Boekbronnen/9075703392">ISBN 9075703392</a></span></li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Art de Vos</span>, <i>Nederland, een natte geschiedenis</i>, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/905594_487_4" title="Speciaal:Boekbronnen/905594 487 4">ISBN 905594 487 4</a></span></li></ul> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Nationale_parken_van_Nederland"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_nationale_parken_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie nationale parken Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_nationale_parken_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div id="Nationale_parken_van_Nederland" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Lijst_van_nationale_parken_in_Nederland" title="Lijst van nationale parken in Nederland">Nationale parken van Nederland</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><a href="/wiki/De_Alde_Feanen_(Nationaal_Park)" title="De Alde Feanen (Nationaal Park)">De Alde Feanen</a> · <a class="mw-selflink selflink">De Biesbosch</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Drentsche_Aa" title="Nationaal Park Drentsche Aa">Drentsche Aa</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Drents-Friese_Wold" title="Nationaal Park Drents-Friese Wold">Drents-Friese Wold</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Duinen_van_Texel" title="Nationaal Park Duinen van Texel">Duinen van Texel</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Dwingelderveld" title="Nationaal Park Dwingelderveld">Dwingelderveld</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Groote_Peel" title="Nationaal Park De Groote Peel">De Groote Peel</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Hoge_Veluwe" title="Nationaal Park De Hoge Veluwe">De Hoge Veluwe</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Lauwersmeer" title="Nationaal Park Lauwersmeer">Lauwersmeer</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Loonse_en_Drunense_Duinen" title="Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen">De Loonse en Drunense Duinen</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Maasduinen" title="Nationaal Park De Maasduinen">De Maasduinen</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Meinweg" title="Nationaal Park De Meinweg">De Meinweg</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Nieuw_Land" title="Nationaal Park Nieuw Land">Nieuw Land</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Oosterschelde" title="Nationaal Park Oosterschelde">Oosterschelde</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Sallandse_Heuvelrug" title="Nationaal Park Sallandse Heuvelrug">Sallandse Heuvelrug</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Schiermonnikoog" title="Nationaal Park Schiermonnikoog">Schiermonnikoog</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Utrechtse_Heuvelrug" title="Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug">Utrechtse Heuvelrug</a> · <a href="/wiki/Van_Gogh_Nationaal_Park" title="Van Gogh Nationaal Park">Van Gogh</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Veluwezoom" title="Nationaal Park Veluwezoom">Veluwezoom</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Weerribben-Wieden" title="Nationaal Park Weerribben-Wieden">Weerribben-Wieden</a> · <a href="/wiki/Grenspark_Kalmthoutse_Heide" title="Grenspark Kalmthoutse Heide">Grenspark Kalmthoutse Heide</a> · <a href="/wiki/Nationaal_Park_Zuid-Kennemerland" title="Nationaal Park Zuid-Kennemerland">Zuid-Kennemerland</a> </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&oldid=68440609">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&oldid=68440609</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Biesbosch" title="Categorie:Biesbosch">Biesbosch</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Sint-Elisabethsvloed" title="Categorie:Sint-Elisabethsvloed">Sint-Elisabethsvloed</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nationaal_park_van_Nederland" title="Categorie:Nationaal park van Nederland">Nationaal park van Nederland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Natuurgebied_in_Noord-Brabant" title="Categorie:Natuurgebied in Noord-Brabant">Natuurgebied in Noord-Brabant</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Natuurgebied_in_Zuid-Holland" title="Categorie:Natuurgebied in Zuid-Holland">Natuurgebied in Zuid-Holland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Drimmelen" title="Categorie:Drimmelen">Drimmelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geografie_van_Altena_(Nederland)" title="Categorie:Geografie van Altena (Nederland)">Geografie van Altena (Nederland)</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geografie_van_Dordrecht" title="Categorie:Geografie van Dordrecht">Geografie van Dordrecht</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Schelde-_en_Maasdelta" title="Categorie:Schelde- en Maasdelta">Schelde- en Maasdelta</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Rijndelta" title="Categorie:Rijndelta">Rijndelta</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Natura_2000_in_Nederland" title="Categorie:Natura 2000 in Nederland">Natura 2000 in Nederland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Important_Bird_Area_in_Nederland" title="Categorie:Important Bird Area in Nederland">Important Bird Area in Nederland</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_mei_2020" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2020">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2020</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 27 nov 2024 om 13:56.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nationaal_Park_De_Biesbosch&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-6trlv","wgBackendResponseTime":134,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.535","walltime":"0.715","ppvisitednodes":{"value":21678,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":94196,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":58235,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":56183,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 533.000 1 -total"," 53.72% 286.336 1 Sjabloon:Appendix"," 53.23% 283.708 1 Sjabloon:Bevat"," 52.14% 277.899 1 Sjabloon:References"," 30.87% 164.522 47 Sjabloon:Citeer_web"," 25.91% 138.074 1 Sjabloon:Infobox_natuurgebied"," 22.25% 118.571 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 12.17% 64.877 10 Sjabloon:Citeer_boek"," 7.70% 41.023 1 Sjabloon:Positiekaart"," 6.98% 37.204 1 Sjabloon:Coor_dms2"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.044","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1278877,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-565d46677b-fs5dt","timestamp":"20241128131300","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nationaal Park De Biesbosch","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Nationaal_Park_De_Biesbosch","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1702833","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1702833","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-03-25T21:16:39Z","dateModified":"2024-11-27T12:56:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/20\/BiesboschKaart.png","headline":"natuurgebied in Nederland"}</script> </body> </html>