CINXE.COM
Café y teoremas | Ciencia en EL PAÍS
<!DOCTYPE html><html lang="es-ES"><head><meta charSet="UTF-8"/><meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0"/><link rel="preconnect" href="//static.elpais.com"/><link rel="preconnect" href="//assets.adobedtm.com"/><link rel="preconnect" href="//sdk.privacy-center.org"/><link rel="preload" href="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=414&height=233&smart=true" imageSrcSet="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=414&height=233&smart=true 414w,https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=828&height=466&smart=true 828w" imageSizes="(min-width:1214px)661px,(min-width:1001px)55.08vw,(min-width:768px)436px,(min-width:576px)94.63vw,100vw" as="image" fetchpriority="high"/><link rel="preload" href="https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Bold.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin=""/><link rel="preload" href="https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Roman.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin=""/><script type="application/javascript">window.ENP = {"globalContent":{"website":"el-pais","alertEnabled":true,"lotteryButtonEnabled":false,"chatbotDisabled":false,"subscribeLinkByIP":"https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign","subscribeLink":"https://elpais.com/suscripciones/#/campaign","subscribePremiumLink":{"default":"https://elpais.com/suscripciones/premium/upgrade/","CA":"https://elpais.com/suscripciones/digital/premium/upgrade/eucan/","US":"https://elpais.com/suscripciones/digital/premium/upgrade/eucan/"},"usunLoginUrl":"https://services.users.elpais.com/serviceLogin.html","baseUrlApiGateway":"https://wdnf3ec6zb.execute-api.eu-west-1.amazonaws.com/PRO/api/","serviceProductUrl":"https://services.users.elpais.com/serviceProduct.html","newsGoogleScript":"https://news.google.com/swg/js/v1/swg.js","secretPasswordServiceProduct":"&_&que_es_mi_barco$_$","favoritesURL":"https://static.elpais.com/dist/resources/js/f2dc9fc85ecc9a2348987d5ba1f69346fac0929d/ENP-favorites.js","apiOrigin":"https://publicapi.elpais.com","publicApi":"https://publicapi.elpais.com","entitlements":{"basic":[2895115629259653],"premium":[2810938707754442]},"omitAds":false},"deployment":{"arcVersion":"2191","cssVersion":"dd27860fd095e8a898682c316170731f","jsVersion":"f2dc9fc85ecc9a2348987d5ba1f69346fac0929d","resourcePath":"https://static.elpais.com/dist"},"translations":{"dateTime":{"dateTimeConnector":"a las","ago":"Hace %s","actualizado":"Actualizado","act":"Act."},"sharedBar":{"copyLink":"Enlace copiado"},"subscribePremiumText":"Añade más ventajas a tu suscripción: 2 cuentas de email, PDF de EL PAÍS y todo Cinco Días.","subscribePremiumButton":"HAZTE PREMIUM","chatbot":{"welcomeMessage":"Hola%s, ¿puedo ayudarte?"}},"siteProperties":{"liveKickerUrl":"https://eskup.elpais.com/OuteskupSimple","languageCode":"es-ES","siteDomainURL":"https://elpais.com","subscribeOther":{"default":{"MX":"https://elpais.com/suscripciones/america/mexico/digital/#/campaign#","CO":"https://elpais.com/suscripciones/america/colombia/digital/#/campaign#","CL":"https://elpais.com/suscripciones/america/chile/digital/#/campaign#","CA":"https://elpais.com/suscripciones/digital/eucan/","US":"https://elpais.com/suscripciones/digital/eucan/"},"freemium_t2":{"default":"https://elpais.com/suscripciones/premium/primer-mes-anual/#/campaign","defaultAm":"https://elpais.com/suscripcion/latam/primermes/premium/mensual/anual/#/campaign","MX":"https://elpais.com/suscripcion/latam/primermes/premium/mensual/anual/#/campaign","CO":"https://elpais.com/suscripcion/colombia/premium/primermes/anual","CL":"https://elpais.com/suscripcion/latam/primermes/premium/mensual/anual/#/campaign","CA":"https://elpais.com/suscripciones/digital/premium/primer-mes-anual/eucan","US":"https://elpais.com/suscripciones/digital/premium/primer-mes-anual/eucan"}},"relativeSearchURL":"/buscador/"},"disabledFeatures":{"NOFAV":true,"NOPUBLI":false,"NOCSS":false},"overrideCss":null};</script><script type="application/javascript">window.LANG = "es-ES";</script><script type="text/javascript">window.arcIdentityApiOrigin = "https://publicapi.elpais.com";window.arcSalesApiOrigin = "https://publicapi.elpais.com";window.arcSignInUrl = "/subscriptions";if (false || window.location.pathname.indexOf('/pf/') === 0) { window.arcSignInUrl = "/pf" + window.arcSignInUrl + "?_website=el-pais"; }</script><script src="https://static.prisa.com/dist/subs/securesharesession/v2/latest/securesharesession.min.js"></script><script type="text/javascript" id="enp-script-0" src="https://static.elpais.com/dist/resources/js/f2dc9fc85ecc9a2348987d5ba1f69346fac0929d/ENP-section-auto.js" defer=""></script><script src="https://contributor.google.com/scripts/1d9eb4aae2cdce07/loader.js" defer=""></script><script type="text/javascript"> var EP=EP||{}; (function(e){e.FC={getCookie:function(a){a+="=";for(var d=document.cookie.split(";"),b=0;b<d.length;b++){for(var c=d[b];" "==c.charAt(0);)c=c.substring(1,c.length);if(0==c.indexOf(a))return c.substring(a.length,c.length)}return null},getReleasedStorage:function(a,d){my_storage=window.localStorage;var b=my_storage.getItem(a);if(null!==b&&-1!=b.indexOf("|")){var c=b.substring(0,b.indexOf("|"));b=b.substring(b.indexOf("|")+1,b.length);if(c== d||"mostrarFC"==a&&"SI"==b)return b}return null},setReleasedStorage:function(a,d,b){my_storage=window.localStorage;my_storage.setItem(a,d+"|"+b)},cumpleAleatorio:function(a){return cumple_aleatorio=100*Math.random()<a?!0:!1},init:function(){es_suscriptor=!1;var a=EP.FC.getCookie("uid_ns");es_suscriptor=null==a?!1:null==a.match(/144\|([0-9]+)/)?!1:!0;window.googlefc=window.googlefc||{};googlefc.controlledMessagingFunction=function(a){(es_suscriptor||true)?a.proceed(!1):a.proceed(!0)}}};EP.FC.init()})(EP); (function(){'use strict';var f=function(a){var b=0;return function(){return b<a.length?{done:!1,value:a[b++]}:{done:!0}}},l=this,m=/^[w+/_-]+[=]{0,2}$/,n=null,q=function(){},r=function(a){var b=typeof a;if("object"==b)if(a){if(a instanceof Array)return"array";if(a instanceof Object)return b;var c=Object.prototype.toString.call(a);if("[object Window]"==c)return"object";if("[object Array]"==c||"number"==typeof a.length&&"undefined"!=typeof a.splice&&"undefined"!=typeof a.propertyIsEnumerable&&!a.propertyIsEnumerable("splice"))return"array"; if("[object Function]"==c||"undefined"!=typeof a.call&&"undefined"!=typeof a.propertyIsEnumerable&&!a.propertyIsEnumerable("call"))return"function"}else return"null";else if("function"==b&&"undefined"==typeof a.call)return"object";return b},t=Date.now||function(){return+new Date},u=function(a,b){function c(){}c.prototype=b.prototype;a.m=b.prototype;a.prototype=new c;a.prototype.constructor=a;a.j=function(a,c,g){for(var d=Array(arguments.length-2),e=2;e<arguments.length;e++)d[e-2]=arguments[e];return b.prototype[c].apply(a, d)}};var v=function(a,b){Object.defineProperty(l,a,{configurable:!1,get:function(){return b},set:q})};var w=function(){return Math.floor(2147483648*Math.random()).toString(36)+Math.abs(Math.floor(2147483648*Math.random())^t()).toString(36)};var y=function(){this.a="";this.b=x},x={},z=function(a){var b=new y;b.a=a;return b};var A=function(a,b){a.src=b instanceof y&&b.constructor===y&&b.b===x?b.a:"type_error:TrustedResourceUrl";if(null===n)b:{b=l.document;if((b=b.querySelector&&b.querySelector("script[nonce]"))&&(b=b.nonce||b.getAttribute("nonce"))&&m.test(b)){n=b;break b}n=""}b=n;b&&a.setAttribute("nonce",b)};var B=function(a){this.a=a||l.document||document};B.prototype.appendChild=function(a,b){a.appendChild(b)};var C=function(a,b,c,d,e,g){try{var h=a.a,k=a.a.createElement("SCRIPT");k.async=!0;A(k,b);h.head.appendChild(k);k.addEventListener("load",function(){e();d&&h.head.removeChild(k)});k.addEventListener("error",function(){0<c?C(a,b,c-1,d,e,g):(d&&h.head.removeChild(k),g())})}catch(p){g()}};var D=l.atob("aHR0cHM6Ly93d3cuZ3N0YXRpYy5jb20vaW1hZ2VzL2ljb25zL21hdGVyaWFsL3N5c3RlbS8xeC93YXJuaW5nX2FtYmVyXzI0ZHAucG5n"),E=l.atob("WW91IGFyZSBzZWVpbmcgdGhpcyBtZXNzYWdlIGJlY2F1c2UgYWQgb3Igc2NyaXB0IGJsb2NraW5nIHNvZnR3YXJlIGlzIGludGVyZmVyaW5nIHdpdGggdGhpcyBwYWdlLg=="),aa=l.atob("RGlzYWJsZSBhbnkgYWQgb3Igc2NyaXB0IGJsb2NraW5nIHNvZnR3YXJlLCB0aGVuIHJlbG9hZCB0aGlzIHBhZ2Uu"),ba=function(a,b,c){this.b=a;this.f=new B(this.b);this.a=null;this.c=[];this.g=!1;this.i=b;this.h=c},H=function(a){if(a.b.body&&!a.g){var b= function(){F(a);l.setTimeout(function(){return G(a,3)},50)};C(a.f,a.i,2,!0,function(){l[a.h]||b()},b);a.g=!0}},F=function(a){for(var b=I(1,5),c=0;c<b;c++){var d=J(a);a.b.body.appendChild(d);a.c.push(d)}b=J(a);b.style.bottom="0";b.style.left="0";b.style.position="fixed";b.style.width=I(100,110).toString()+"%";b.style.zIndex=I(2147483544,2147483644).toString();b.style["background-color"]=K(249,259,242,252,219,229);b.style["box-shadow"]="0 0 12px #888";b.style.color=K(0,10,0,10,0,10);b.style.display= "flex";b.style["justify-content"]="center";b.style["font-family"]="Roboto, Arial";c=J(a);c.style.width=I(80,85).toString()+"%";c.style.maxWidth=I(750,775).toString()+"px";c.style.margin="24px";c.style.display="flex";c.style["align-items"]="flex-start";c.style["justify-content"]="center";d=a.f.a.createElement("IMG");d.className=w();d.src=D;d.style.height="24px";d.style.width="24px";d.style["padding-right"]="16px";var e=J(a),g=J(a);g.style["font-weight"]="bold";g.textContent=E;var h=J(a);h.textContent= aa;L(a,e,g);L(a,e,h);L(a,c,d);L(a,c,e);L(a,b,c);a.a=b;a.b.body.appendChild(a.a);b=I(1,5);for(c=0;c<b;c++)d=J(a),a.b.body.appendChild(d),a.c.push(d)},L=function(a,b,c){for(var d=I(1,5),e=0;e<d;e++){var g=J(a);b.appendChild(g)}b.appendChild(c);c=I(1,5);for(d=0;d<c;d++)e=J(a),b.appendChild(e)},I=function(a,b){return Math.floor(a+Math.random()*(b-a))},K=function(a,b,c,d,e,g){return"rgb("+I(Math.max(a,0),Math.min(b,255)).toString()+","+I(Math.max(c,0),Math.min(d,255)).toString()+","+I(Math.max(e,0),Math.min(g, 255)).toString()+")"},J=function(a){a=a.f.a.createElement("DIV");a.className=w();return a},G=function(a,b){0>=b||null!=a.a&&0!=a.a.offsetHeight&&0!=a.a.offsetWidth||(ca(a),F(a),l.setTimeout(function(){return G(a,b-1)},50))},ca=function(a){var b=a.c;var c="undefined"!=typeof Symbol&&Symbol.iterator&&b[Symbol.iterator];b=c?c.call(b):{next:f(b)};for(c=b.next();!c.done;c=b.next())(c=c.value)&&c.parentNode&&c.parentNode.removeChild(c);a.c=[];(b=a.a)&&b.parentNode&&b.parentNode.removeChild(b);a.a=null};var M=function(a,b,c){a=l.btoa(a+b);v(a,c)},da=function(a,b,c){for(var d=[],e=2;e<arguments.length;++e)d[e-2]=arguments[e];e=l.btoa(a+b);e=l[e];if("function"==r(e))e.apply(null,d);else throw Error("API not exported.");};var fa=function(a,b,c,d,e){var g=ea(c),h=function(c){c.appendChild(g);l.setTimeout(function(){g?(0!==g.offsetHeight&&0!==g.offsetWidth?b():a(),g.parentNode&&g.parentNode.removeChild(g)):a()},d)},k=function(a){document.body?h(document.body):0<a?l.setTimeout(function(){k(a-1)},e):b()};k(3)},ea=function(a){var b=document.createElement("div");b.className=a;b.style.width="1px";b.style.height="1px";b.style.position="absolute";b.style.left="-10000px";b.style.top="-10000px";b.style.zIndex="-10000";return b};var N=null;var O=function(){},P="function"==typeof Uint8Array,Q=function(a,b){a.b=null;b||(b=[]);a.l=void 0;a.f=-1;a.a=b;a:{if(b=a.a.length){--b;var c=a.a[b];if(!(null===c||"object"!=typeof c||"array"==r(c)||P&&c instanceof Uint8Array)){a.g=b-a.f;a.c=c;break a}}a.g=Number.MAX_VALUE}a.i={}},R=[],S=function(a,b){if(b<a.g){b+=a.f;var c=a.a[b];return c===R?a.a[b]=[]:c}if(a.c)return c=a.c[b],c===R?a.c[b]=[]:c},U=function(a,b){var c=T;a.b||(a.b={});if(!a.b[b]){var d=S(a,b);d&&(a.b[b]=new c(d))}return a.b[b]}; O.prototype.h=P?function(){var a=Uint8Array.prototype.toJSON;Uint8Array.prototype.toJSON=function(){if(!N){N={};for(var a=0;65>a;a++)N[a]="ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZabcdefghijklmnopqrstuvwxyz0123456789+/=".charAt(a)}a=N;for(var c=[],d=0;d<this.length;d+=3){var e=this[d],g=d+1<this.length,h=g?this[d+1]:0,k=d+2<this.length,p=k?this[d+2]:0,ha=e>>2;e=(e&3)<<4|h>>4;h=(h&15)<<2|p>>6;p&=63;k||(p=64,g||(h=64));c.push(a[ha],a[e],a[h],a[p])}return c.join("")};try{return JSON.stringify(this.a&&this.a,V)}finally{Uint8Array.prototype.toJSON= a}}:function(){return JSON.stringify(this.a&&this.a,V)};var V=function(a,b){return"number"!=typeof b||!isNaN(b)&&Infinity!==b&&-Infinity!==b?b:String(b)};O.prototype.toString=function(){return this.a.toString()};var T=function(a){Q(this,a)};u(T,O);var W=function(a){Q(this,a)};u(W,O);var ia=function(a,b){this.g=new B(a);var c=U(b,11);c=z(S(c,4)||"");this.b=new ba(a,c,S(b,10));this.a=b;this.f=S(this.a,1);this.c=!1},X=function(a,b,c,d){b=new T(b?JSON.parse(b):null);b=z(S(b,4)||"");C(a.g,b,3,!1,c,function(){fa(function(){H(a.b);d(!1)},function(){d(!0)},S(a.a,12),S(a.a,5),S(a.a,3))})},ja=function(a){a.c||(M(a.f,"internal_api_load_with_sb",function(b,c,d){X(a,b,c,d)}),M(a.f,"internal_api_sb",function(){H(a.b)}),a.c=!0)};var Y=function(a){this.h=l.document;this.a=new ia(this.h,a);this.f=S(a,1);this.g=U(a,2);this.c=!1;this.b=a};Y.prototype.start=function(){try{ka(),ja(this.a),l.googlefc=l.googlefc||{},"callbackQueue"in l.googlefc||(l.googlefc.callbackQueue=[]),la(this)}catch(a){H(this.a.b)}}; var ka=function(){var a=function(){if(!l.frames.googlefcPresent)if(document.body){var b=document.createElement("iframe");b.style.display="none";b.style.width="0px";b.style.height="0px";b.style.border="none";b.style.zIndex="-1000";b.style.left="-1000px";b.style.top="-1000px";b.name="googlefcPresent";document.body.appendChild(b)}else l.setTimeout(a,5)};a()},la=function(a){var b=t();X(a.a,a.g.h(),function(){var c=l.btoa(a.f+"cached_js");(c=l[c])?(c=l.atob(c),c=3E5>Math.abs(b-parseInt(c,10))):c=!1;c|| (da(a.f,"internal_api_sb"),Z(a,S(a.b,9)))},function(b){b?Z(a,S(a.b,7)):Z(a,S(a.b,8))})},Z=function(a,b){a.c||(a.c=!0,a=new l.XMLHttpRequest,a.open("GET",b,!0),a.send())};(function(a,b){l[a]=function(c){for(var d=[],e=0;e<arguments.length;++e)d[e-0]=arguments[e];l[a]=q;b.apply(null,d)}})("__475an521in8a__",function(a){"function"==typeof l.atob&&(a=l.atob(a),a=new W(a?JSON.parse(a):null),(new Y(a)).start())});}).call(this); window.__475an521in8a__("WyIxZDllYjRhYWUyY2RjZTA3IixbbnVsbCxudWxsLG51bGwsImh0dHBzOi8vZnVuZGluZ2Nob2ljZXNtZXNzYWdlcy5nb29nbGUuY29tL2YvQUdTS1d4V2w0T0hWT2hPTkZtclc1eGlfc2NKMmpZd2NoNjFQUDU5MXdDdExRSlZUbEtCemxIdnJBbnh0Z0hWcEl0bXhjTlJtVW5jMkRsVkhqWFoxZDdQWSJdCiwyMCxudWxsLDEwMCxudWxsLCJodHRwczovL2Z1bmRpbmdjaG9pY2VzbWVzc2FnZXMuZ29vZ2xlLmNvbS9sL0FHU0tXeFVNYlY0bS1qOGNYUWJDNU9SR09NelJjN1YwVWxYVUllQmU4RDk0SUstaGVDN1lDSFVUV1ZPSllKMUltVkhBUzUxbHI3dkFwTU5kWmJNeUkxcWs/YWJcdTAwM2QxIiwiaHR0cHM6Ly9mdW5kaW5nY2hvaWNlc21lc3NhZ2VzLmdvb2dsZS5jb20vbC9BR1NLV3hXeWxNUEc0SmZBR3RNNTI4dTZWQ0lmRUVtS1BpcDdIaUJPdXp3dUJWZnNnNkIzR3pXcnRrNktLUkhXTFEzRHRzd1lNZlRjSk0wNWJ3bHFPYTlWP2FiXHUwMDNkMVx1MDAyNnNiZlx1MDAzZDEiLCJodHRwczovL2Z1bmRpbmdjaG9pY2VzbWVzc2FnZXMuZ29vZ2xlLmNvbS9sL0FHU0tXeFdVZk54QU1kckIzMXpHWnAwRGdoWEd6MEZZa3lRRGZEMFhfQmdfNnZTREd1WVhVaDNTSUtUekh5NWZXZDBDZzViMThTSF9QcjJjaVZsbkFIMjc/c2JmXHUwMDNkMiIsIk1XUTVaV0kwWVdGbE1tTmtZMlV3TndcdTAwM2RcdTAwM2QiLFtudWxsLG51bGwsbnVsbCwiaHR0cHM6Ly93d3cuZ3N0YXRpYy5jb20vMGVtbi9mL3AvMWQ5ZWI0YWFlMmNkY2UwNy5qcz91c3FwXHUwMDNkQ0FNIl0KLCJkaXYtZ3B0LWFkIl0K"); </script><script id="scriptTestAB">window.DTM = window.DTM || {}; window.DTM.config = window.DTM.config || {}; window.DTM.config.atg_enabled = true;</script><script type="application/javascript">window.DTM = Object.assign(window.DTM || {}, {"isArticle":false,"pageDataLayer":{"businessUnit":"noticias","canonicalURL":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/","domain":"elpais.com","edition":"españa","geoRegion":"españa","language":"es-ES","paywallID":"","liveContent":false,"org":"prisa","pageInstanceID":"1740912793691_83115684","pageName":"elpaiscom/ciencia/cafe-y-teoremas/","publisher":"el pais","siteID":"elpaiscom","sysEnv":"web","thematic":"informacion","onsiteSearchResults":"","onsiteSearchTerm":"","paywallActive":false,"paywallCounter":"not-set","pageTypology":"","paywallProductOther":"","editionNavigation":"not-set","author":[],"creationDate":"","pageType":"portadilla","dataLayerDelay":false,"paywallStatus":"0","primaryCategory":"ciencia","secondaryCategories":"","subCategory1":"ciencia>cafe-y-teoremas","subCategory2":"ciencia>cafe-y-teoremas>home","tags":[]},"path":"//assets.adobedtm.com/0681c221600c/d0943e7fed9e/launch-90f4fb204f3b.min.js"});</script><title>Café y teoremas | Ciencia en EL PAÍS</title><meta name="date" scheme="W3CDTF" content="2025-02-21T12:20:53+01:00"/><meta name="lang" content="es-ES"/><meta name="author" content="Ediciones EL PAÍS"/><meta name="robots" content="index,follow"/><meta name="organization" content="Ediciones EL PAÍS S.L."/><meta property="article:publisher" content="https://www.facebook.com/elpais/"/><meta property="article:modified_time" content="2025-02-21T12:20:53+01:00"/><meta property="og:title" content="Café y teoremas | Ciencia en EL PAÍS"/><meta property="og:updated_time" content="2025-02-21T12:20:53+01:00"/><meta property="og:image" content="https://imagenes.elpais.com/resizer/cFXTGPMLmL0nviyE4NCqL0Y9tAs=/arc-anglerfish-eu-central-1-prod-prisa/public/JAECCRQHLZEQ3GGMLWNT6UVS7I.jpg"/><meta property="og:image:width" content="300"/><meta property="og:image:height" content="300"/><meta property="og:url" content="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/"/><meta property="og:type" content="website"/><meta property="og:site_name" content="El País"/><meta property="fb:app_id" content="94039431626"/><meta property="twitter:card" content="summary"/><meta property="twitter:site" content="@materia_ciencia"/><link rel="canonical" href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/"/><meta property="article:section" content="Café y teoremas"/><meta property="twitter:title" content="Café y teoremas | Ciencia en EL PAÍS"/><meta property="og:article:publisher" content="EL PAÍS"/><meta property="og:article:author" content="Ediciones EL PAÍS"/><meta property="fb:pages" content="8585811569"/><link rel="next" href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/1/"/><link rel="alternate" href="https://feeds.elpais.com/mrss-s/list/ep/site/elpais.com/section/ciencia/subsection/cafe-y-teoremas" type="application/rss+xml" title="RSS de Café y teoremas en El País"/><script type="application/ld+json">[{"@context":"https://schema.org/","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","item":{"@type":"CollectionPage","@id":"https://elpais.com/","name":"EL PAÍS: el periódico global"},"position":1},{"@type":"ListItem","item":{"@type":"CollectionPage","@id":"https://elpais.com/ciencia/","name":"Ciencia"},"position":2},{"@type":"ListItem","item":{"@type":"CollectionPage","@id":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/","name":"Café y teoremas"},"position":3}]},{"@context":"https://schema.org/","@type":"WPHeader","cssSelector":".z-he"},{"@context":"https://schema.org/","@type":"WPFooter","cssSelector":".z-fo"}]</script><link rel="manifest" href="/pf/resources/manifests/site.webmanifest?d=2191"/><link rel="icon" type="image/x-icon" href="https://static.elpais.com/dist/resources/images/favicon.ico"/><style id="critical-css">:root{--article-body-tablet-offset: rem(32px);--grid-6-1-column-content: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 5) / 6 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-6-1-column-content-gap: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 5) / 6 + var(--grid-column-gap)));--grid-8-1-column-content: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 7) / 8 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-8-1-column-content-gap: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 7) / 8 + var(--grid-column-gap)));--grid-8-2-column-content: calc(2 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 7) / 8 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-8-3-column-content: calc(3 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 7) / 8 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-8-4-column-content: calc(4 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 7) / 8 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-10-1-column-content: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 9) / 10 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-10-2-column-content: calc(2 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 9) / 10 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-10-3-column-content: calc(3 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 9) / 10 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-10-4-column-content: calc(4 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 9) / 10 + var(--grid-column-gap)) - var(--grid-column-gap));--grid-10-1-column-content-gap: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 9) / 10 + var(--grid-column-gap)));--grid-12-1-column-content-gap: calc(1 * ((100% - var(--grid-column-gap) * 11) / 12 + var(--grid-column-gap)))}html{line-height:1.15;-webkit-text-size-adjust:100%}body{margin:0}hr{box-sizing:content-box;height:0;overflow:visible}pre{font-family:monospace,monospace;font-size:1em}abbr[title]{border-bottom:none;text-decoration:underline;-webkit-text-decoration:underline dotted;text-decoration:underline dotted}b,strong{font-weight:bolder}code,kbd,samp{font-family:monospace,monospace;font-size:1em}small{font-size:80%}sub,sup{font-size:75%;line-height:0;position:relative;vertical-align:baseline}sub{bottom:-.25em}sup{top:-.5em}button,input,optgroup,select,textarea{font-family:inherit;font-size:100%;line-height:1.15;margin:0}button,input{overflow:visible}button,select{text-transform:none}button,[type=button],[type=reset],[type=submit]{-webkit-appearance:button}button::-moz-focus-inner,[type=button]::-moz-focus-inner,[type=reset]::-moz-focus-inner,[type=submit]::-moz-focus-inner{border-style:none;padding:0}button:-moz-focusring,[type=button]:-moz-focusring,[type=reset]:-moz-focusring,[type=submit]:-moz-focusring{outline:1px dotted ButtonText}legend{box-sizing:border-box;color:inherit;display:table;max-width:100%;padding:0;white-space:normal}progress{vertical-align:baseline}textarea{overflow:auto}[type=number]::-webkit-inner-spin-button,[type=number]::-webkit-outer-spin-button{height:auto}[type=search]{-webkit-appearance:textfield;outline-offset:-2px}[type=search]::-webkit-search-decoration{-webkit-appearance:none}::-webkit-file-upload-button{-webkit-appearance:button;font:inherit}details{display:block}summary{display:list-item}iframe,img{display:block;border:none}input,textarea{outline:none}figure{margin:0}[type=search]::-webkit-search-cancel-button{display:none}._g{position:relative;box-sizing:border-box;grid-template-rows:max-content;grid-auto-flow:dense}[class*=_g_c-]{grid-row-start:auto}._g{grid-template-columns:repeat(4,1fr)}._g-xs{display:grid}._g-s>div{position:relative}._g-s>div:not(:first-child):before{content:"";position:absolute;top:0;left:-16px;height:100%;border-left:1px solid #e9e9e9}._g_c-1{grid-column-end:span 1}._g_c-2{grid-column-end:span 2}._g_c-3{grid-column-end:span 3}._g_c-4{grid-column-end:span 4}:root{--grid-column-gap: 1.3125rem;--grid-column-gap-justify: -1.3125rem;--grid-offset: 1.25rem;--grid-offset-justify: -1.25rem}._g{grid-column-gap:1.3125rem}._g-o{padding-left:1.25rem;padding-right:1.25rem}._g-o{margin-left:auto;margin-right:auto;box-sizing:border-box;width:100%}._g-f{max-width:none}._gf-np{padding:0}._gf .c{border-bottom:0}@keyframes blink{0%{opacity:1}50%{opacity:0}to{opacity:1}}@font-face{font-family:MajritTxRoman;font-style:normal;font-weight:400;font-display:swap;src:url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Roman.woff2) format("woff2"),url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Roman.woff) format("woff")}@font-face{font-family:MajritTx;font-style:normal;font-weight:900;font-display:swap;src:url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Black.woff2) format("woff2"),url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Black.woff) format("woff")}@font-face{font-family:MarcinAntB;font-style:normal;font-weight:400;font-display:swap;src:url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/marcin-ant-b/marcinantb-regular-webfont.woff2) format("woff2"),url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/marcin-ant-b/marcinantb-regular-webfont.woff) format("woff")}@font-face{font-family:MajritTx;font-style:normal;font-weight:500;font-display:swap;src:url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Medium.woff2) format("woff2"),url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/majrit/majrit-text/Majrit-Text-Medium.woff) format("woff")}@font-face{font-family:MarcinAntB;font-style:normal;font-weight:700;font-display:swap;src:url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/marcin-ant-b/marcinantb-bold-webfont.woff2) format("woff2"),url(https://static.elpais.com/dist/resources/fonts/marcin-ant-b/marcinantb-bold-webfont.woff) format("woff")}.clearfix:after,._cf:after{display:block;clear:both;content:""}._rt{position:relative;display:block}._rt:before{display:block;padding-top:var(--arc-aspect-ratio);content:""}._rt>*{position:absolute;top:0;left:0;width:100%;height:100%}._rt-1x1{--arc-aspect-ratio: 100%}._rt-4x3{--arc-aspect-ratio: 75%}._rt-16x9{--arc-aspect-ratio: 56.25%}._rt-9x16{--arc-aspect-ratio: 177.7777777778%}._rt-21x9{--arc-aspect-ratio: 42.8571428571%}.btn{color:inherit;background-color:unset;border:none;padding:0;box-sizing:border-box;font-size:.6875rem;line-height:.9375rem;text-transform:uppercase;padding:.3125rem .5rem;border-radius:.125rem;text-align:center;vertical-align:middle;cursor:pointer;font-weight:700;min-width:1.6875rem;display:inline-flex;justify-content:center;align-items:center;font-family:MarcinAntB,sans-serif;outline:none;border:.0625rem solid rgba(0,0,0,0);white-space:nowrap}.btn:hover{opacity:.8}.btn-md{padding:.5rem;min-width:2rem;line-height:1rem}.btn-lg{min-width:10.3125rem;padding:.6875rem}.btn-1{right:.75rem;top:.75rem}.btn-2{background:#f7cf3c}.btn-3{border:1px solid #f7cf3c}.btn-4{border:1px solid #efefef;border-radius:0}.btn-5{background:#016ca2;color:#fff}.btn-6{background:#00b1ff;color:#fff}.btn-7{border:1px solid #00b1ff;color:#00b1ff}.btn-8{border:1px solid #00b1ff}.btn-9{background:#00b1ff}.btn-10{background-color:#e8120b;color:#fff}.btn-i{height:2rem;width:2rem}.btn-i svg{height:auto;width:1rem}._re{width:100%;height:auto}._pr{position:relative}._pa{position:absolute}._pf{position:fixed}._ls{list-style:none;padding:0;margin:0}._db{display:block}._df{display:flex}._di{display:inline}._dib{display:inline-block}._dg{display:grid}._dn{display:none}._ai-c{align-items:center}._ai-b{align-items:baseline}._js-c{justify-self:center}._js-e{justify-self:end}._jc-c{justify-content:center}._jc-se{justify-content:space-evenly}._btn{color:inherit;background-color:unset;border:none;padding:0;box-sizing:border-box;cursor:pointer;display:inline-flex;justify-content:center;align-items:center}._fl{float:left}._fr{float:right}._sr{order:0;clip:rect(0 0 0 0);-webkit-clip-path:inset(100%);clip-path:inset(100%);height:1px;overflow:hidden;padding:0;position:absolute;white-space:nowrap;width:1px}.tpl-modal{overflow:hidden}body{background:#fff;color:#111;font-family:MajritTx,serif}a{text-decoration:none;color:inherit}a:hover{opacity:.8;transition:opacity .4s}figure a:hover{opacity:1}.ad,.prisa_ad,.ad-center-rail{display:flex;justify-content:center;line-height:0}.ad-mpu{min-width:18.75rem;height:37.5rem;align-items:flex-start;justify-content:center}.ad-mpu>div{width:18.75rem;min-height:18.75rem;position:sticky;z-index:1;margin:0 auto;top:0}.ad-giga{min-height:6.25rem;max-width:74.9375rem;margin:0 auto}.ad-giga-1{position:sticky;top:0;z-index:1010}.ad-315-otb{width:19.6875rem;min-height:36.25rem}.ad-sticky{position:fixed;bottom:0;z-index:1050;height:6.25rem;box-shadow:0 0 5px 2px #00000036;display:none;width:100%}div[id^=elpais_gpt-MPU]{height:37.5rem;min-width:18.75rem;align-items:flex-start;justify-content:center;clear:both}.ad-ntsd{min-height:1.875rem}.tpl-admin .placeholder_ad .ad_content{display:flex;justify-content:center;align-items:center;background:#ebebeb;font-family:sans-serif;font-size:.75rem;margin:0 auto}.tpl-admin .ad-mldb{display:none}.ad-giga-2{margin-top:4.375rem}.contrast-on{background-color:#000;filter:grayscale(100%) invert(100%)}.contrast-on a img,.contrast-on a video,.contrast-on figure img,.contrast-on figure video{filter:invert(1)}.contrast-on .ep_e,.contrast-on .ad,.contrast-on figure iframe,.contrast-on .playlist img,.contrast-on .playlist iframe,.contrast-on .ph-v_b,.contrast-on .c_m_i{filter:invert(1)}.cs{padding-top:1.5rem;grid-template-rows:repeat(4,auto)}.cs_t{grid-column:1/5;grid-row:2;border-bottom:1px solid #000;justify-content:flex-end;position:relative;display:flex;flex-direction:column}.cs_t:after{position:absolute;display:block;content:"";bottom:0;left:0;width:14.6875rem;height:.25rem;background:#000}.cs_t_e{margin:0;font-size:1.5rem;line-height:1.5rem;font-weight:900;letter-spacing:-.0375rem;color:#000}.cs_t_l{padding-bottom:.75rem;display:inline-block;position:relative}.cs_m{grid-column:1/5;grid-row:4;font-family:MarcinAntB,sans-serif;position:relative;display:flex;width:100%;box-sizing:border-box}.cs_m:after{content:"";width:1rem;height:100%;position:absolute;top:0;pointer-events:none;right:-.0625rem;background:#fff;background:linear-gradient(90deg,rgba(255,255,255,0) 0%,#fff 100%)}.cs_m:before{content:"";width:90%;height:.3125rem;position:absolute;top:0;left:0}.cs_m .sm{overflow-x:scroll;padding-right:1rem;padding-left:0}.cs_m a{font-size:.6875rem;line-height:.8125rem;color:#000;text-transform:uppercase;white-space:nowrap;padding:1.375rem .1875rem;letter-spacing:.00625rem}.cs_m a:not(:last-child):after{content:"\b7";margin-left:.4rem}.cs_m_i-a{position:relative}.cs_m_i-a:before{position:absolute;content:"";bottom:0;left:0;display:block;width:calc(100% - .6rem);height:.3125rem;background:#000}.cs_p{grid-column:1/5;grid-row:3;display:flex;align-items:flex-end;justify-content:center;z-index:2}.cs_p_i{display:flex;align-items:center;justify-content:center;padding:0}.cs_p_l{text-transform:uppercase;font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.625rem;line-height:.75rem;letter-spacing:.01125rem;white-space:nowrap;padding:0 .25rem 0 0}.cs_p_n{display:inline-block;text-indent:-9999px;height:2rem;background-position:center;background-repeat:no-repeat}.tpl-h .cs{padding-top:unset}.tpl-h .cs_m{border-bottom:1px solid #000;justify-content:center}.tpl-tag .cs_t_e,.tpl-tag .x-f .x_s_l{font-weight:500}#elpais_gpt-LDB1>div{min-height:5.625rem}.cg_d{background:#fff}.x{box-shadow:0 .0625rem .25rem #00000005,0 .125rem .25rem #00000017;transform:translateZ(0);width:100%;z-index:5;top:0}.x_w{padding-top:.625rem;padding-bottom:.625rem;background:#fff}.x+.x-f{top:-3.125rem}.x_ep{grid-column:1/3;align-items:center}.x_u{grid-column:3/5;justify-content:flex-end;align-content:center;align-items:center}.x .btn-h{padding:0;margin-right:.75rem}.x .btn-h svg{width:1.625rem}.x .btn-u{font-weight:400;margin-left:.375rem}.x .btn-ur{background:#efefef}.x .btn-us{background:#f7cf3c}.ep_l{margin:0;display:inline-flex}.ep_e{height:2rem;min-width:8.125rem;display:inline-flex}.ep_i{height:1.875rem;width:auto;margin-top:-.0625rem}.x-p .ep_l{grid-column:2/4;text-align:center}.x-p .ep_e{margin:0 auto}.x-p.x-f .x_s_l{display:none}.x-f{position:fixed;left:0;width:100%;z-index:1030;border-top:.0625rem solid #000;margin-top:-3.125rem;top:3.125rem;transition:top .2s ease}.x-f .x_u{grid-column:4/5}.x-f .x_s_l{font-family:MajritTx,serif;font-weight:900;background-repeat:no-repeat;font-size:1.375rem;text-overflow:ellipsis;white-space:nowrap;overflow:hidden}.x-f .pb{height:.25rem;width:100%;background:#efefef;position:absolute;bottom:-.25rem}.x-f .pb_p{background:#00b1ff;height:.25rem;width:0;transition:all .9s}.x_sep{line-height:0;background:#fff}.x_sep_i{line-height:0;height:.0625rem;background:#efefef}.x-nf.x-p .ep_l{text-align:center}.x-nf.x-p .x_ep{display:contents}.x-nf.x-p .x_u .btn-2{display:none}.cg_f{font-size:.625rem;font-family:MarcinAntB,sans-serif;color:#000;justify-content:space-between;align-items:center;padding:.75rem 0}.cg_f time{letter-spacing:.005625rem}.cg_f time:only-child{flex-basis:100%;text-align:center}.cg_f time .x_e_s{margin:0 .375rem;color:#777770}.cg_f .btn{padding:.1875rem .5rem .125rem}.cg_f .btn-xpr{padding-left:1.125rem;background-image:url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/sections/el-pais-expres/expres_clock.svg),url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/sections/el-pais-expres/expres_chevron.svg);background-position:left center,right center;background-repeat:no-repeat;font-weight:500;display:none}.tpl-h .cg .cs{padding-top:0;display:none}.tpl-h .cg .cs_m{justify-content:center;grid-column:1/13;border-bottom:.0625rem solid #4a4a4a}.tpl-h .cg .cs_m a{padding:.9375rem .5625rem}.tpl-h .cg .cs_m a:after{display:none}.tpl-h .cg .cs_m a[href="https://elpais.com/expres"],.tpl-h .cg .cs_m a[href="https://elpais.com/expres/"]{background:#1eb0fc;color:#fff;font-weight:700;border-radius:57px;padding:.3125rem .5625rem;display:flex;align-self:center;margin-left:.875rem;position:relative}.tpl-h .cg .cs_m a[href="https://elpais.com/expres"]:before,.tpl-h .cg .cs_m a[href="https://elpais.com/expres/"]:before{content:"";height:43px;width:1px;background:#efefef;position:absolute;left:-.875rem;top:-.625rem}.icon_portal_login_user{width:100%;max-width:1rem}.x-ph{min-height:3.25rem}.me{visibility:hidden;pointer-events:none;z-index:-1}.me--a{z-index:1060;visibility:visible;pointer-events:auto}.mc_bg{z-index:1040;height:100vh;width:100%;background-color:#0003;top:0;left:0;right:0}.mc_bg .mca{background:#fff;width:95%;height:20.625rem;position:absolute;top:50%;left:50%;transform:translate(-50%,-50%);z-index:1030;box-shadow:0 .0625rem .25rem #0000004d;border-radius:.25rem;text-align:center;font-family:MarcinAntB,sans-serif;border-top:.375rem solid #e8120b}.mc_bg .mca_c{right:1.25rem;top:1.25rem;z-index:1051;width:1rem;height:1rem}.mc_bg .mca_c svg{stroke:#0000}.mc_bg .mca .btn{padding:.5rem 0;color:#fff;font-size:.75rem;margin:0 .3125rem;min-width:8.4375rem}.mc_bg .mca_e{font-family:MajritTx,serif;font-size:1.125rem;line-height:1.375rem;color:#000;margin:3.75rem auto 1.125rem;font-weight:600;width:17.8125rem;text-transform:uppercase}.mc_bg .mca_e span{color:#e8120b;display:block}.mc_bg .mca_ts{font-size:.875rem;line-height:1.125rem;color:#111;margin:0 auto 1.875rem;width:15.9375rem}.al{font-family:MarcinAntB,sans-serif;background-color:#fff}.al_f{border-bottom:.0625rem solid #efefef;padding-top:1.25rem;padding-bottom:.625rem;align-items:flex-start}.al_t{background-color:#016ca2;padding:.125rem 1.25rem;border-radius:.125rem;color:#fff;font-size:.6875rem;letter-spacing:.00625rem;text-transform:uppercase;font-weight:700;text-wrap:nowrap}.al_t-u{background-color:#e8120b}.al_t-u div{position:relative;width:-moz-max-content;width:max-content}.al_t-u div:after{content:"";font-size:.625rem;position:absolute;top:.0625rem;right:-.5rem;width:.25rem;height:.25rem;z-index:4;border-radius:50%;background:#fff;animation:blink 1s infinite}.al_txt{padding-left:.625rem;font-size:.875rem;line-height:1rem}.ek{font-family:MarcinAntB,sans-serif;margin-top:.625rem}.ek a{color:inherit}.ek_f{background-color:#efefef;align-items:stretch;align-content:stretch;position:relative}.ek_f:after{content:"";position:absolute;right:0;top:0;height:100%;width:30px;background:linear-gradient(90deg,hsla(0,0%,100%,0),hsla(0,0%,100%,0))}.ek_t{background:#00b1ff;font-size:.625rem;font-weight:700;color:#fff;padding:0 .75rem;letter-spacing:.1px;align-items:center;text-transform:uppercase;white-space:nowrap}.ek_txt{padding:.75rem;font-size:.8125rem;overflow-wrap:anywhere;line-height:1rem;white-space:nowrap;overflow-x:scroll}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.8125rem;line-height:.9375rem;background:rgba(0,0,0,0)}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_b_of{background:rgba(0,0,0,0);overflow-x:auto}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_b{display:flex;flex-wrap:nowrap;height:2.25rem;align-items:center;white-space:nowrap}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val{flex:1 1 auto;position:relative;text-align:center;display:flex;padding:0 .625rem;justify-content:center}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val:before{content:"";display:block;position:absolute;left:0;top:.125rem;height:.8125rem;width:.0625rem;display:inline-block;background:none}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val:first-child:before{display:none}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val a{padding-top:.3125rem}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val_var{font-weight:700;background-color:#f9f9f9;margin-left:.875rem;padding:.3125rem .3125rem .1875rem;border-radius:4px}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val_var:after{font-size:.625rem}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val_var-eq:after{content:"=";padding-left:.1875rem}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val_var-up{color:#7ed321;padding-right:1.0625rem;background:#f9f9f9 url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/cincodias/bolsa_sube-5d.svg) no-repeat 90% center}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_val_var-do{color:#ff0625;padding-right:1.0625rem;background:#f9f9f9 url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/cincodias/bolsa_baja-5d.svg) no-repeat 90% center}.b.b_ep{margin-top:0;font-family:MarcinAntB,sans-serif}.b.b_ep .b_h{align-items:baseline;flex-direction:row;border-bottom:unset;border-top:unset;padding-top:0;margin-bottom:0;border-bottom:.0625rem solid #000}.b.b_ep .b_h_t{font-size:.625rem;line-height:1.1875rem;font-weight:700;letter-spacing:initial;text-transform:uppercase;padding:1.6875rem 0 .375rem}.b.b_ep .b_h_w{left:0;bottom:0;border-bottom:.25rem solid #000}.b.b_ep .b_h_w:after{display:none}.b.b_ep .b_h_sc{overflow-x:auto;overflow-y:hidden;width:100%;border:0;box-shadow:none;outline:none;height:1.5625rem;padding:0 0 0 .9375rem}.b.b_ep .b_h_sc:after{content:"";width:2rem;height:2.1875rem;position:absolute;pointer-events:none;right:0;bottom:0;background-image:linear-gradient(90deg,transparent,#fff)}.b.b_ep .b_h_ul-tr{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.6875rem;width:-moz-max-content;width:max-content;text-transform:uppercase;letter-spacing:.00625rem}.b.b_ep .b_h_ul-tr a{margin:0 .5rem;position:relative;padding:.625rem 0}.b.b_ep .b_h_ul-tr a:after{content:".";width:.0625rem;height:.0625rem;position:absolute;right:-.5rem;top:.5rem}.b.b_ep .b_h_ul-tr a:first-child{margin-left:0}.b.b_ep .b_h_ul-tr a:last-child{margin-right:0}.b.b_ep .b_h_ul-tr a:last-child:after{content:""}.b.b_ep+.b{margin-top:2rem}.z-he .b.b_ep{background:#f2f2f2}.z-he .b.b_ep .b_h{border-bottom:unset;justify-content:center}.z-he .b.b_ep .b_h_t{padding:.6875rem 0 .625rem .8125rem;white-space:nowrap;position:relative}.z-he .b.b_ep .b_h_t:after{content:"";width:.3125rem;height:.3125rem;background:#00b1ff;position:absolute;top:calc(50% - 2.5px);left:0}.z-he .b.b_ep .b_h_w{border-bottom:0;flex:unset}.z-he .b.b_ep .b_h_sc{width:auto}.z-he .b.b_ep .b_h_sc:after{background-image:linear-gradient(90deg,transparent,#f2f2f2)}.z-he .b.b_ep+.b{margin-top:2rem}.z-he .b.b_ep+.z_hr{display:none}.c{padding-bottom:1.125rem;margin-bottom:1.25rem;border-bottom:.0625rem solid #ebebeb;display:flex;flex-direction:column;flex-wrap:nowrap;position:relative}.c:last-of-type{border-bottom:none;margin-bottom:0;padding-bottom:0}.c_m{margin-bottom:.8125rem}.c_m_p{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.6875rem;line-height:.8125rem;text-align:right;padding:.25rem 0 .3125rem;color:#666}.c_m_p_a{padding-left:.125rem;letter-spacing:normal;color:#111;text-transform:uppercase}.c_m_p_a span{text-transform:none}.c_m_i{fill:#fff;width:15%;bottom:.75rem;left:.75rem}.c_m_i_pa{left:auto;right:.625rem}.c_m_c-v{overflow:hidden}.c .c_h{display:flex;flex-direction:column}.c_k{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.6875rem;line-height:.75rem;margin-bottom:.4375rem;display:inline-block;font-weight:400;letter-spacing:.01125rem;text-transform:uppercase}.c_kg_n{background:#000;color:#fff;font-size:.6875rem;line-height:1.1875rem;padding:0 .1875rem;font-weight:400;font-family:sans-serif}.c_k-l{color:#e8120b;font-weight:700;position:relative}.c_k-l:after{content:"";font-size:.625rem;position:relative;display:inline-block;top:-.4375rem;right:-.125rem;width:.1875rem;height:.1875rem;z-index:4;border-radius:50%;background:#e8120b;animation:blink 1s infinite}.c_k-br span{background:#000;color:#fff;width:-moz-max-content;width:max-content;padding:.125rem .25rem .0625rem;font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.625rem;line-height:.75rem;text-indent:inherit;height:auto;text-transform:uppercase}.c_k-r:before{background:#00b1ff}.c_k-s:before{background:#f7cf3c}.c_k-r:before,.c_k-s:before{content:"";display:inline-block;width:10px;height:10px;border-radius:5px;margin-right:5px;bottom:-1px}.c_t{font-size:1.25rem;line-height:1.4375rem;letter-spacing:-.018125rem;font-weight:700;margin:0 0 .75rem}.c_t-r a{font-weight:400;font-family:MajritTxRoman,serif}.c_t_i{top:.0625rem}.c_t-xl,.c_t-xxl{line-height:1.2!important}.c_t-lg{line-height:1.1!important}.c_t-sm{line-height:1!important}.c_t-xs{line-height:.9!important}.c_t-xxs{line-height:.7!important}.c--st .c_t{margin-bottom:.4375rem}.c_st{font-weight:400;font-family:MajritTxRoman,serif;margin:0 0 .75rem}.c_a{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.6875rem;line-height:.875rem;text-transform:uppercase;color:#666}.c_a_l{color:inherit;text-transform:none}.c_a_vr{padding:0 .125rem}.c_d{font-family:MajritTxRoman,serif;font-size:.9375rem;line-height:1.1875rem;color:#4a4a4a;margin:.5rem 0 0}.c_ap{margin-top:1.125rem;text-align:left}.c_r{text-align:left;font-size:.8125rem;line-height:1.125rem;font-weight:700;margin-top:1.0625rem}.c_r_i{padding-left:2.0625rem;position:relative}.c_r_i:nth-child(n+2){margin-top:.1875rem}.c_r_i:before{content:"";width:1.5625rem;height:.0625rem;background:#111;display:inline-block;position:absolute;top:.4375rem;left:0}.c_r_v{background-size:.875rem .875rem;width:.875rem;height:.875rem;fill:#000;vertical-align:top;margin-right:.25rem;text-indent:200%;display:inline-block;overflow:hidden}.c_r_s{width:1.0625rem;height:1.0625rem;top:-.0625rem;margin-right:.25rem;display:inline-block;vertical-align:top}.c_r_k{text-transform:uppercase;font-size:.6875rem;position:relative;padding-right:.3125rem;margin-right:.1875rem}.c_r_k:after{content:"|";position:absolute;top:-.1875rem;right:0}.c_r_k-l{color:#e8120b;margin-right:.1875rem;font-family:MarcinAntB,sans-serif}.c_r_k-l:after{animation:blink 1s infinite;background-color:#ff3f00;border-radius:.2rem;content:"";height:.1875rem;width:.1875rem;top:.0625rem;right:0}.c_l{margin-top:1.125rem}.c_l .lbf{margin:0}.c-r .c_t{font-weight:400;font-family:MajritTx,serif}.kg{text-indent:-624.9375rem;white-space:nowrap;overflow:hidden;height:1.625rem}.kg-editorial{text-indent:0;white-space:unset;font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.625rem;line-height:1.625rem;margin-bottom:0;display:inline-block;font-weight:400;letter-spacing:.01125rem;text-transform:uppercase;vertical-align:top}.c-o .c_t{font-style:italic}.c-h .c_m{order:5}.c-st .c_kg,.c--m-n .c_kg{margin-bottom:.5rem}.c_t-xxl a{font-size:125%;line-height:1.1}.c_t-xl a{font-size:120%;line-height:1.1}.c_t-lg a{font-size:110%;line-height:1.1}.c_t-sm a{font-size:90%;line-height:1.1}.c_t-xs a{font-size:80%;line-height:1.1}.c_t-xxs a{font-size:75%;line-height:1.1}.c_t-i{font-style:italic}.c-ec{container-type:inline-size;container-name:card-vineta;display:grid;grid-template-columns:1fr 1fr 1fr;grid-column-gap:var(--grid-column-gap);grid-auto-rows:min-content}.c-ec .c_h{grid-column:1/4;order:9}.c-ec .c_m{grid-column:1/4;order:10;max-width:6.125rem}@container card-vineta (min-width: 220px){.c-ec .c_h{grid-column:1/3;order:0}.c-ec .c_m{grid-column:3;order:6}}.c--c{text-align:center}.c--c .kg{margin-left:auto;margin-right:auto}.c_t_i{width:1.0625rem;height:1.0625rem;bottom:-.0625rem;margin-right:.25rem;position:relative;display:inline-block}.c_t_i-v{background:url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/v2/ico-play.svg) no-repeat}.c_rcp{margin-top:1.5rem}.c_rcp .c_rcp_d{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.875rem;line-height:.875rem;letter-spacing:.00375rem;color:#0006}:lang(es-US) .tpl-h-us .c_t_i-s{display:none}.mw,.z-fo{padding-top:.0625rem;padding-bottom:.0625rem}.mw{background:#fff}.b{margin-top:2.5rem;clear:both}.b_h{border-top:.5rem solid #000;border-bottom:.0625rem solid #000;justify-content:space-between;align-items:flex-end;margin-bottom:1.25rem}.b_hr{border-bottom:double #000;grid-column:1/13;margin-top:calc(var(--grid-column-gap)/2)}.b_hr-s{border-bottom:.5rem solid #000}.b_hr-s-b{border-bottom:double #4a4a4a}.c:last-of-type+.w{margin-top:1.25rem;border-top:.0625rem solid #ebebeb;padding-top:1.25rem}.w+.c{margin-top:1.25rem}.b_h_w{flex:1 0 auto}.b_h_w:after{content:"";width:90%;max-width:13.125rem;height:.1875rem;background:#000;display:block;position:absolute;bottom:0;left:0}.b_h_w .btn{padding:0;vertical-align:sub}.b_h_w .btn svg{width:1.5rem;fill:#000}.b_h_t{font-weight:900;font-size:1.375rem;line-height:1.375rem;letter-spacing:-.034375rem;color:#222;padding-bottom:.9375rem;padding-top:1.125rem;display:inline-block}.b_h_m{text-transform:uppercase;font-family:MarcinAntB,sans-serif;display:none}.b_h_m-o{position:absolute;z-index:1;box-sizing:border-box;background:#fff;box-shadow:0 .0625rem .25rem #0000004d,0 .125rem 1.5rem #00000017;transform:translateZ(0);left:0;width:100%;display:block;top:100%;padding:2.875rem 2.5rem;font-size:.75rem;line-height:1.375rem}.b_h_m-o a{display:block}.b_h_m-o .btn-c{display:block;width:2.0625rem;height:auto}.b_h_m .btn-c{top:.5rem;right:.5rem}.b_h .btn{margin-bottom:.4375rem;margin-left:.5rem}.b_h .btn-i{margin:0}.b_h .btn-l{color:#e8120b;position:relative}.b_h .btn-l:after{position:absolute;animation:blink 1s infinite;background-color:#e8120b;border-radius:.2rem;content:"";height:.1875rem;width:.1875rem;top:.4375rem;right:.1875rem}.b_h .btn-res{padding-right:1.375rem;background:url(https://static.elpais.com/dist/resources/images/sections/elecciones-brasil/resultados.svg) right center no-repeat}.b_h_sp{padding-bottom:.625rem;text-align:right;margin-left:.9375rem}.b_h_sp_l{text-transform:uppercase;font-size:.5rem;line-height:.625rem;font-family:arial,sans-serif}.b_h_sp_n{min-width:2rem;height:2rem;text-indent:200%;white-space:nowrap;overflow:hidden}.b_h_k{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.625rem;line-height:.75rem;display:block;font-weight:400;letter-spacing:.01125rem;text-transform:uppercase;float:right;padding:.625rem 0 1rem .625rem}.b_h_k-s:before,.b_h_k-r:before{content:"";width:.6875rem;height:.6875rem;border-radius:.6875rem;display:inline-block;margin-right:.375rem;margin-right:.3125rem;position:relative;bottom:-.125rem}.b_h_k-s:before{background:#f7cf3c}.b_h_k-r:before{background:#00aeff}.b_row-2 .c{grid-column:span 2}.b ._g-o{padding-left:0;padding-right:0}.z_hr{margin-top:1.875rem}.b_cnb .c{border-bottom:none;margin-bottom:0;padding-bottom:0}.b_chi .c:first-of-type .c_t{margin-bottom:1.375rem}.b_chi .c:first-of-type .c_kg{margin-bottom:.5rem}.b_chi .c:first-of-type .c_st{margin-bottom:2.25rem}.b_chi .c:first-of-type.c--st .c_t{margin-bottom:1rem}.b_chi .c-d:first-of-type.c--m-n.c--c{display:block}.b_chi .c-d:first-of-type.c--m-n.c--c .c_a,.b_chi .c-d:first-of-type.c--m-n.c--c .c_d{text-align:center}.b_st{border-top:.0625rem solid #ebebeb;margin-top:1.25rem;padding-top:1.25rem}.b_sb{padding-bottom:1.25rem}.b_row-xs>.c:nth-of-type(n+2),.b_row-xs>.b_col:nth-of-type(n+2){position:relative}.b_row-xs>.c:nth-of-type(n+2):before,.b_row-xs>.b_col:nth-of-type(n+2):before{content:"";height:100%;width:1px;background:#dedede;left:calc(var(--grid-column-gap)/2 - var(--grid-column-gap));top:0;position:absolute}.z-bn:first-of-type,.z-hi:first-of-type{padding-top:1rem}.z-bn:first-of-type style:first-child+.b,.z-bn:first-of-type .b:first-child,.z-hi:first-of-type style:first-child+.b,.z-hi:first-of-type .b:first-child{margin-top:0}.z-bn:first-of-type style:first-child+.b .b_h,.z-bn:first-of-type .b:first-child .b_h,.z-hi:first-of-type style:first-child+.b .b_h,.z-hi:first-of-type .b:first-child .b_h{padding-top:0}.cs_m{border-bottom:.0625rem solid #000}.sat{border-bottom:.0625rem solid #4a4a4a;grid-column:1/5;padding:1.5625rem 0;display:flex}.sat_i img{width:3.125rem;height:3.125rem;border-radius:50%}.sat_tx{margin-left:.9375rem}.sat_t{font-size:.75rem;text-transform:uppercase;font-family:MajritTx,serif;font-weight:900;margin-bottom:.9375rem}.sat_d{font-size:.875rem;line-height:1rem;font-family:MarcinAntB,sans-serif;margin:0 0 .625rem;color:#000000b3}.sat_rs{display:flex;align-items:center}.sat_rs svg{width:1.0625rem;height:.9375rem;position:relative;top:.125rem;margin-right:.4375rem}.sat_rs span{font-size:.625rem;font-family:MarcinAntB,sans-serif;border-left:.0625rem solid #d3d3d3;padding-left:.4375rem;vertical-align:middle}.b-au .c{display:grid;grid-column-gap:var(--grid-column-gap);grid-template-columns:repeat(4,1fr)}.b-au .c_h{grid-column:1/5;grid-row:1}.b-au .c_t{line-height:1.25rem;font-size:1.0625rem;font-weight:700;letter-spacing:-.0125rem;margin-bottom:1.0625rem}.b-au .c_st{font-size:.9375rem;line-height:1.1875rem}.b-au .c_m{grid-column:1/3;grid-row:4;margin-bottom:0}.b-au .c_a{grid-column:1/5;grid-row:3}.b-au .c_d{font-size:.9375rem;line-height:1.1875rem;grid-column:3/5;grid-row:4}.b-au .c--m-n{display:flex}.b-au_o .c{border-bottom:.0625rem solid #4a4a4a}.b-au_o .c_h{grid-row:1}.b-au_o .c_t{font-size:1.875rem;line-height:2.125rem;letter-spacing:-.0675rem;margin-bottom:.625rem;font-weight:900}.b-au_o .c_t_i{top:-.1875rem}.b-au_o .c_m{grid-column:1/5;grid-row:3}.b-au_o .c_a{grid-row:4}.b-au_o .c_d{grid-column:1/5;grid-row:5;color:#111}.b-au_f{border-top:.0625rem solid #4a4a4a;padding-top:1.1875rem;justify-content:space-between;margin:2.5rem 0 0}.b-au_f span{flex-grow:1}.b-au_s>*:not(:first-child){margin-top:3.125rem}.b-au_s .w-lmd{width:18.75rem;margin:3.125rem auto}.b-au_s .w-lmd .w_t{padding-bottom:.75rem}.b-au_s .w-lmd .w_t a{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-weight:700;font-size:.875rem}.b-au_s .w-lmd .w_t a span{padding:.25rem .3125rem;background:#565656;color:#fff;border-radius:.125rem;letter-spacing:.23125rem}.b-au_s .w-lmd li{display:grid;grid-template-columns:repeat(8,1fr);margin-top:1.25rem;padding-bottom:1.25rem;border-bottom:.0625rem solid #e2e2e2}.b-au_s .w-lmd li figure{grid-column:1/3}.b-au_s .w-lmd li figure img{width:100%;height:auto;border:.0625rem solid #efefef}.b-au_s .w-lmd li .w_b_txt{grid-column:4/9;font-family:MarcinAntB,sans-serif}.b-au_s .w-lmd li .w_b_txt_t{font-size:.875rem;letter-spacing:-.005rem;font-weight:700;text-transform:uppercase}.b-au_s .w-lmd li .w_b_txt_b{font-size:.875rem;letter-spacing:-.005rem;line-height:1rem}.b-au_s .w-lmd li:nth-last-of-type(1){border-color:#4a4a4a}.b.b-au{margin-top:2.5rem}.posicionador{display:block;position:relative;height:100%;width:100%}.videoTop{width:100%;height:100%;position:absolute;left:0;top:0}.videoTop-v{height:auto}.ph-v_b{width:100%;bottom:0;left:50%;transform:translate(-50%);pointer-events:none;padding:var(--grid-offset);text-align:left;box-sizing:border-box;max-width:74.9375rem;z-index:1010;display:flex}.ph-v_p{flex:0 0 10%;max-width:6rem;height:auto;flex-direction:column;justify-content:center}.ph-v_c{font-family:MarcinAntB,sans-serif;color:#fff;flex-direction:column;justify-content:center;padding-left:.9375rem;box-sizing:border-box;flex:1}.ph-v_d{background:#000;font-size:.6875rem;line-height:.6875rem;padding:.125rem .25rem;letter-spacing:-.01875rem;position:absolute;bottom:0;right:0;display:inline-block}.ph-v_t{font-weight:700;font-size:.875rem;line-height:.895rem;text-shadow:2px 4px 3px rgba(0,0,0,.3)}._rt-9x16.c_m_c-v,._rt-9x16.a_m_c-v{border-radius:4px;overflow:hidden}.videoTop:has(div.c_vr){height:100%}.c_vr{display:flex;background:#f1efef;box-sizing:border-box;padding:0 .9375rem .9375rem;align-items:flex-end;justify-content:center;height:100%;width:100%}.c_vr_t{display:flex;background:#fff;border-radius:8px;box-shadow:0 0 24px #0000001a;font-family:MarcinAntB,sans-serif;padding:.75rem;justify-content:center;align-items:center}.c_vr_t p{font-size:.6875rem;line-height:.8125rem;margin:0;font-weight:400;flex-basis:auto;margin-right:.625rem}.c_vr_t .btn{text-transform:uppercase;font-size:.625rem;font-weight:800;border-radius:4px;align-self:baseline;padding-left:.3125rem;padding-right:.3125rem;display:inline-table}.c_vr_t .btn.btn-2{background:#f0d05a;color:#000}.a .c_vr_t{width:100%}.a ._rt-9x16 .c_vr_t{padding:.75rem}@media (min-width: 768px){._g{grid-template-columns:repeat(8,1fr)}._g-md{display:grid}._g_c-md-1{grid-column-end:span 1}._g_c-md-2{grid-column-end:span 2}._g_c-md-3{grid-column-end:span 3}._g_c-md-4{grid-column-end:span 4}._g_c-md-5{grid-column-end:span 5}._g_c-md-6{grid-column-end:span 6}._g_c-md-7{grid-column-end:span 7}._g_c-md-8{grid-column-end:span 8}:root{--grid-column-gap: 1.8125rem;--grid-column-gap-justify: -1.8125rem;--grid-offset: 1.625rem;--grid-offset-justify: -1.625rem}._g{grid-column-gap:1.8125rem}._g-o{max-width:47.9375rem;padding-left:1.625rem;padding-right:1.625rem}.cs{padding-top:1.875rem}.cs_t{grid-column:1/9}.cs_t_e{margin:0;font-size:1.75rem;line-height:1.75rem;letter-spacing:-.0375rem}.cs_m{grid-column:1/9}.cs_m:after{width:2rem}.cs_m .sm{padding-right:2rem}.cs_p{grid-column:1/9;border-bottom:unset}.tpl-h .cs{padding-top:unset}.x-nf .x_w{padding-top:2rem;padding-bottom:2rem}.x_u{grid-column:6/9;grid-row:1}.x .btn-u{background:none;border-color:#f7cf3c;width:auto;position:relative}.x .btn-u:after{content:" \25be";display:inline-block;padding:0 .1875rem 0 1.25rem}.x .btn-u svg,.x .btn-u abbr{display:none}.x .btn-u span{display:block}.x-nf .ep_l{justify-content:center}.x-p .ep_l{grid-column:4/6}.x-p.x-f .x_ep{display:contents}.x_e{font-family:MarcinAntB,sans-serif;font-size:.6875rem;line-height:1rem;align-items:center;grid-column:1/9}.x_e_s{color:#d3d3d3;padding:0 .3125rem}.x_e abbr{margin-left:.3125rem;text-align:center;min-width:1.6875rem;display:inline-block}.x .ed{height:1rem;position:relative;margin-left:.25rem}.x .ed ul{position:absolute;top:-.3125rem;left:.3125rem;display:flex;flex-direction:column;box-shadow:0 .0625rem .25rem #0000001a;transform:translateZ(0);border-radius:.125rem;width:9.375rem;background-color:#fff}.x .ed li{display:none;padding:0 .625rem;margin-bottom:.25rem}.x .ed li:last-child{margin-bottom:.625rem}.x .ed li span{text-transform:uppercase;display:block}.x .ed li a{position:relative;padding-left:1.25rem;display:block}.x .ed li a:before{content:"";position:absolute;border-radius:100%;display:block;left:0;top:.125rem;width:.75rem;height:.75rem;background-color:#f2f2f2;border:0}.x .ed li.ed_a{display:block;order:0;font-weight:700;text-transform:uppercase;padding:.3125rem .625rem;margin-bottom:0}.x .ed li.ed_a>a{cursor:default;pointer-events:none}.x .ed li.ed_a a{padding-left:0}.x .ed li.ed_a a:after{content:"";position:absolute;right:0;top:.3125rem;width:0;height:0;border-left:.3125rem solid rgba(0,0,0,0);border-right:.3125rem solid rgba(0,0,0,0);border-top:.3125rem solid #00aeff;transition:all .3s ease-out}.x .ed li.ed_a a:before{display:none}.x .ed li.ed_a a b{text-transform:capitalize}.x .ed li.ed_a .ed_l{display:none}.x .ed li.ed_c>a{cursor:default;pointer-events:none}.x .ed li.ed_c a:after{content:"";position:absolute;border-radius:100%;display:block;left:.1875rem;top:.3125rem;width:.375rem;height:.375rem;background-color:#00b1ff;border:0}.x .ed li.ed_c span{font-weight:900}.x .ed li.ed_c ul.ed_l li a:after{display:none}.x .ed li.ed_c ul.ed_l li a span{font-weight:inherit}.x .ed .ed_l{background:rgba(239,239,239,.5);position:inherit;display:block;box-shadow:inherit;border-radius:0;width:auto;padding:.8125rem 1.25rem;margin:.625rem 0}.x .ed .ed_l li{padding:0}.x .ed .ed_l li:last-child{margin-bottom:0}.x .ed .ed_l li a:before{content:"";position:absolute;border-radius:100%;display:block;left:0;top:.0625rem;width:.75rem;height:.75rem;background-color:#fff;border:1px solid #ededed}.x .ed .ed_l li a span{text-transform:capitalize}.x .ed .ed_l li.ed_c a:after{left:.25rem;top:.3125rem}.x .ed:hover li{display:block}.x .ed:hover li.ed_a{border-bottom:1px solid rgba(151,151,151,.14);margin-bottom:.625rem}.x .ed:hover li.ed_a a:after{transform:rotate(180deg)}.x-f .x_u{grid-column:6/9}.x-nf{box-shadow:none}.x-nf .x_e{display:flex;grid-column:1/6;grid-row:1}.x-nf .x_ep{grid-column:1/9;grid-row:2;display:contents}.x-nf .x_bh{grid-column:1/2;margin:1.25rem 0 0;display:flex;align-items:center}.x-nf .ep_l{grid-column:3/7;margin-top:1.25rem}.x-nf.x-p .ep_e{height:3.75rem;width:11.75rem;margin-top:0;display:flex;flex-direction:column}.x-nf.x-p .ep_e .ep_i{height:2.6875rem}.x-nf.x-p .ep_sl{display:block;height:.8125rem;width:auto;margin-top:.25rem}.x-nf.x-p .x_u .btn-2{display:block}.cg_f{display:none}.tpl-h .cg .cs{display:block}.tpl-h .cg .cs_m{position:relative}.tpl-h .cg .cs_m .sm{padding-right:0}.x-ph{min-height:8.9375rem}.tpl-h .x-ph{min-height:10.6875rem}.mc_bg .mca{width:36.5625rem;height:28.75rem}.mc_bg .mca .btn{min-width:12.5rem;padding:.625rem 0}.mc_bg .mca_e{font-size:1.25rem;line-height:1.5rem;margin:6.5625rem auto 2.1875rem;width:19.375rem}.mc_bg .mca_ts{margin:0 auto 3.125rem;width:16.875rem}.al_f{align-items:stretch;align-content:center;display:flex;padding:1.25rem .625rem .75rem}.al_t{min-width:6.125rem;padding:.5rem;border-radius:.9375rem;display:flex;align-items:center;justify-content:center}.al_txt{font-size:.875rem;line-height:1.0625rem;padding:.3125rem 0 .3125rem .625rem}.ek_f{padding:.625rem;align-items:stretch;align-content:center}.ek_t{padding:.5rem;justify-content:center;min-width:5.4375rem}.ek_txt{padding:.3125rem 0 .3125rem .9375rem;overflow-x:unset;white-space:unset}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d{padding:0 1.375rem}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d,.z-he .b.b_ep{background:#fff}.z-he .b.b_ep .b_h{background:#f2f2f2;padding:0 .9375rem}.c-h{grid-template-columns:1fr 1fr}.c--m-m .c_m{display:none}.b{margin-top:2.5rem}.b_h{margin-bottom:2.5rem}.b_row-bt{border-top:.0625rem solid #dedede;padding-top:calc(var(--grid-column-gap)/2);margin-top:calc(var(--grid-column-gap)/2)}.b_h_t{font-size:1.625rem;line-height:1.625rem;letter-spacing:-.040625rem}.b_row-2-md .c{grid-column:span 4}.b_row-4-md .c{grid-column:span 2}.b_op .w,.b_op .raw_html{grid-column:1/7}.z_hr{margin-top:2.5rem}.b_cnb-md .c{border-bottom:none;margin-bottom:0;padding-bottom:0}.b_chi .c:first-of-type .c_t{margin-bottom:1.5rem}.b_chi .c:first-of-type .c_st{margin-bottom:1.5rem}.b_chi .c:first-of-type.c--st .c_t{margin-bottom:1.25rem}.b_chi .c-d:first-of-type{display:grid;grid-column-gap:var(--grid-column-gap);grid-template-columns:7fr 3fr;grid-template-rows:auto}.b_chi .c-d:first-of-type .c_kg{grid-column:1/3;grid-row:1}.b_chi .c-d:first-of-type .c_h{grid-column:1/3;grid-row:2}.b_chi .c-d:first-of-type .c_m{grid-column:1/3;grid-row:3}.b_chi .c-d:first-of-type .c_a{grid-column:1/3;grid-row:4;text-align:left;line-height:1.1875rem}.b_chi .c-d:first-of-type .c_d{grid-column:1/2;grid-row:5;text-align:left}.b_chi .c-d:first-of-type .c_d:last-child{grid-column:1/3}.b_chi .c-d:first-of-type .c_ap{grid-column:1/2;grid-row:6}.b_chi .c-d:first-of-type .c_l{grid-column:2/3;grid-row:5/9;margin-top:0}.b_chi .c-d:first-of-type .c_l .lbf{margin-top:0}.b_chi .c-d:first-of-type .c_r{grid-column:2/3;grid-row:5/9}.b_chi .c-d:first-of-type.c--m .c_d+.c_r,.b_chi .c-d:first-of-type.c--m .c_ap+.c_r{margin-top:0}.b_chi .c-d:first-of-type .c_l+.c_r{grid-column:1/2;grid-row:7}.b_st{margin-top:1.25rem;padding-top:1.25rem}.b_st-md{border-top:.0625rem solid #ebebeb;margin-top:1.25rem;padding-top:1.25rem}.b_st-r-md{border-top:unset;margin-top:unset;padding-top:unset}.b_sb{padding-bottom:2.5rem}.b_row-md>.c:nth-of-type(n+2),.b_row-md>.b_col:nth-of-type(n+2){position:relative}.b_row-md>.c:nth-of-type(n+2):before,.b_row-md>.b_col:nth-of-type(n+2):before{content:"";height:100%;width:1px;background:#dedede;left:calc(var(--grid-column-gap)/2 - var(--grid-column-gap));top:0;position:absolute}.z-bn:first-of-type style:first-child+.b,.z-bn:first-of-type .b:first-child,.z-hi:first-of-type style:first-child+.b,.z-hi:first-of-type .b:first-child{margin-top:0}.sat{grid-column:1/10;padding:1.5625rem 0}.sat_i img{width:3.625rem;height:3.625rem}.b-au .c{grid-template-columns:repeat(8,1fr)}.b-au .c_h{grid-column:3/9;grid-row:1}.b-au .c_t{line-height:1.4375rem;font-size:1.25rem}.b-au .c_m{grid-column:1/3;grid-row:1/25}.b-au .c_a{grid-column:3/9;grid-row:3}.b-au .c_d{grid-column:3/9;grid-row:4}.b-au_o .c_h{grid-column:1/9;grid-row:1}.b-au_o .c_t{font-size:2.125rem;line-height:2.375rem;letter-spacing:-.076875rem;margin-bottom:1.875rem}.b-au_o .c_t_i{top:-.25rem}.b-au_o .c_m{grid-column:1/6;grid-row:2/6}.b-au_o .c_a{grid-column:6/9;grid-row:2}.b-au_o .c_d{grid-column:6/9;grid-row:3}.b-au_f{margin:3.625rem 0 0}.ph-v_t{font-size:1.125rem;line-height:1.1875rem;letter-spacing:-.0125rem}.a .c_vr_t{padding:2.5rem}}@media (min-width: 768px)and (min-width: 768px)and (max-width: 1000.98px){._g-md-none{display:block}.x .btn-u span{overflow:hidden;text-overflow:ellipsis;max-width:6.875rem}}@media (min-width: 768px)and (max-width: 1000.98px){.b_row-3-md._g{grid-template-columns:1fr 1fr 1fr}.b_row-3-md .c{grid-column:span 1}}@media (min-width: 1001px){._g{grid-template-columns:repeat(12,1fr)}._g-lg{display:grid}._g_c-lg-1{grid-column-end:span 1}._g_c-lg-2{grid-column-end:span 2}._g_c-lg-3{grid-column-end:span 3}._g_c-lg-4{grid-column-end:span 4}._g_c-lg-5{grid-column-end:span 5}._g_c-lg-6{grid-column-end:span 6}._g_c-lg-7{grid-column-end:span 7}._g_c-lg-8{grid-column-end:span 8}._g_c-lg-9{grid-column-end:span 9}._g_c-lg-10{grid-column-end:span 10}._g_c-lg-11{grid-column-end:span 11}._g_c-lg-12{grid-column-end:span 12}:root{--grid-column-gap: 1.9375rem;--grid-column-gap-justify: -1.9375rem;--grid-offset: 1.375rem;--grid-offset-justify: -1.375rem}._g{grid-column-gap:1.9375rem}._g-o{max-width:none;padding-left:1.375rem;padding-right:1.375rem}.ad-giga{min-height:15.625rem;align-items:center}.ad-sticky{width:61.875rem;left:0;right:0;margin:0 auto}div[id^=elpais_gpt-MPU]>div{position:sticky;z-index:1;width:18.75rem;min-height:18.75rem;top:3.4375rem}.ad-ntsd{min-height:3.125rem}.ad-ldb-1{position:sticky;top:0}.tpl-ad .mw{background:#fff}.tpl-ad .mw,.tpl-ad .z-he{margin:0 auto}.cs{padding-top:2.375rem}.cs_t{grid-column:1/13}.cs_t_e{font-size:2.125rem;line-height:2.125rem;letter-spacing:-.0375rem}.cs_m{grid-column:7/13;grid-row:2;display:flex;align-items:flex-end;justify-content:flex-end}.cs_m:after{display:none}.cs_m .sm{overflow-x:visible;padding-right:0;padding-left:0}.cs_m a{padding:.9375rem .1875rem}.cs_p{grid-column:1/13;border-top:unset}.cs_p_i{justify-content:flex-end}.cs_p_l{padding:.1875rem .375rem 0 0;font-size:.75rem}.tpl-h .cs{padding-top:unset}.tpl-h .cs_m{grid-column:1/13}#elpais_gpt-LDB1>div{min-height:6.25rem}.x_u{grid-column:10/13}.x-f .x_w,.tpl-noads .x .x_w{max-width:none}.x-p .ep_l{grid-column:5/9}.x-f{transition:top .3s ease}.x-f .x_u{grid-column:10/13}.x-f .x_s{display:flex;align-items:center;justify-content:center;text-align:center;line-height:1.6875rem;grid-column:4/10}.x-nf .ep_l{grid-column:5/9}.mc_bg .mca{width:46.875rem;height:28.75rem}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d{max-width:72.1875rem;margin:0 auto}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_b_of{overflow:unset}.w-widget_stock_exchange_ticker_5d .w_b{padding-top:.3125rem;height:1.4375rem}.b.b_ep .b_h_sc{height:auto}.b.b_ep+.b{margin-top:2.5rem}.z-he .b.b_ep .b_h_w{padding-left:.625rem}.z-he .b.b_ep .b_h_sc{overflow-x:hidden}.c-h{grid-template-columns:1fr 1fr}.mw{max-width:74.9375rem;margin:0 auto}.b{margin-top:4.375rem}.b_h{padding-top:1.75rem;margin-bottom:2.5rem}.b_h_w .btn{display:none}.b_h_m{display:flex;padding:0 .8125rem;font-size:.6875rem;line-height:.6875rem;padding:.8125rem 0}.b_h_m a:not(:first-of-type):before{content:" \b7";padding:0 .3125rem}.b_h_m span{font-weight:700;margin-right:.3125rem}.b_h .btn-i{margin-left:0}.b_h_sp{margin-left:2.1875rem}.b_row-4-lg .c{grid-column:span 3}.b_row-5-lg .c{grid-column:span 2}.b_row-5-lg .c-brr,.b_row-5-lg .c-pub{grid-column:span 4}.b_row-6-lg .c{grid-column:span 2}.b_ad-st .ad{position:sticky;top:3.4375rem;z-index:1}.b_cnb-lg .c{border-bottom:none;margin-bottom:0;padding-bottom:0}.b_st,.b_st-md,.b_st-lg{margin-top:2.5rem;padding-top:2.5rem}.b_st-r-md,.b_st-r-lg{border-top:unset;margin-top:unset;padding-top:unset}.b_sb{padding-bottom:2.5rem}.b_row-lg>.c:nth-of-type(n+2),.b_row-lg>.b_col:nth-of-type(n+2){position:relative}.b_row-lg>.c:nth-of-type(n+2):before,.b_row-lg>.b_col:nth-of-type(n+2):before{content:"";height:100%;width:1px;background:#dedede;left:calc(var(--grid-column-gap)/2 - var(--grid-column-gap));top:0;position:absolute}.z-bn:first-of-type,.z-hi:first-of-type{padding-top:2.5rem}.z-bn:first-of-type style:first-child+.b,.z-bn:first-of-type .b:first-child,.z-hi:first-of-type style:first-child+.b,.z-hi:first-of-type .b:first-child{margin-top:0}.sat{grid-column:1/13;padding:1.5625rem 0 1.5625rem 2.125rem}.sat_tx{padding-right:25rem;margin-left:1.875rem}.b-au .c{grid-template-columns:repeat(12,1fr)}.b-au .c_h{grid-column:4/9}.b-au .c_m{grid-column:1/4}.b-au .c_a,.b-au .c_d{grid-column:4/9}.b-au_o .c:last-of-type{padding-bottom:3.6875rem;margin-bottom:2.8125rem}.b-au_o .c_h{grid-column:1/6;grid-row:1}.b-au_o .c_m{grid-column:6/13;grid-row:1/6}.b-au_o .c_a{grid-column:1/6;grid-row:2}.b-au_o .c_d{grid-column:1/6;grid-row:3}.b-au_o{grid-column:1/13}.b-au_b .c:last-of-type{padding-bottom:2.5rem}.b-au_b .c{grid-template-columns:repeat(8,1fr)}.b-au_b{grid-column:1/8;position:relative}.b-au_b:after{content:"";height:100%;width:.0625rem;background:#dedede;position:absolute;top:0;right:-4.1875rem}.b-au_f{grid-column:1/8;margin:3.5625rem 0 0}.b-au_s{grid-column:9/13;width:18.75rem}.b-au_s .ad{margin-left:calc(100% - 300px)}.b-au_s>*:not(:first-child){margin-top:10.625rem;margin-bottom:10.625rem}.b-au_s div[id=elpais_gpt-MPU2]{position:sticky;top:3.4375rem}.b-au_s .w-lmd{width:100%;margin:0}}@media (min-width: 1001px)and (min-width: 1001px)and (max-width: 1198.98px){._g-lg-none{display:block}}@media (min-width: 1001px)and (max-width: 1198.98px){.tpl-h .cg .cs_m a{padding:.9375rem .25rem}}@media (min-width: 1199px){._g-o{max-width:74.9375rem}.tpl-h .cg .cs_m{padding:0 2rem}.b-au_b,.b-au_f{grid-column:1/9}.b-au_s{grid-column:10/13}}@media (min-width: 1310px){.x-f .x_w,.tpl-noads .x .x_w{padding-left:3.4375rem;padding-right:3.4375rem}}@media (max-width: 575.98px){._g-xs-none{display:block}.cg_f time .x_e_s:last-child{display:none}.b-au_o .c_m_c{margin-left:var(--grid-offset-justify);margin-right:var(--grid-offset-justify)}.b-au_o .c_a{margin-top:1.25rem}.b-au_b .c{grid-column-gap:0}.b-au_b .c:not(.c--p-n) .c_e{margin-left:calc(var(--grid-offset-justify)/2)}.b-au_b .c_a{margin-bottom:.5625rem}.b-au_b .c_m{padding-right:.6875rem}}@media (max-width: 767.98px){.btn-xs{padding:.125rem .5rem .0625rem}.x .btn-u{border-radius:100%;width:2rem;height:2rem}.x-nf.x-p .ep_l{grid-column:2/4}.x-nf.x-p .x_u{grid-column:4/5}.tpl-h-el-pais .btn-xpr{display:inline-flex}.tpl-h-el-pais .btn-xpr+a{display:none}.tpl-h-el-pais .x-nf.x-p .x_ep{display:flex}.tpl-h-el-pais .x-nf.x-p .x_u .btn-2{display:inline-flex}.tpl-ad-bd{margin-left:.625rem;margin-right:.625rem}.tpl-ad-bd .ad-nstd-bd{height:3.125rem;background:#fff}.tpl-ad-bd ._g-o{padding-left:.625rem;padding-right:.625rem}.b_chi .c-d:first-of-type .c_kg{order:5;margin-bottom:.25rem}.b_chi .c-d:first-of-type .c_h{order:10}.b_chi .c-d:first-of-type .c_m{order:15}.b_chi .c-d:first-of-type .c_a,.b_chi .c-d:first-of-type .c_d,.b_chi .c-d:first-of-type .c_ap,.b_chi .c-d:first-of-type .c_l,.b_chi .c-d:first-of-type .c_r{order:20}}@media (max-width: 1000.98px){.b.b_ep .b_h_w:before{content:"";width:1rem;height:2.1875rem;position:absolute;pointer-events:none;right:-1rem;bottom:0;background-image:linear-gradient(90deg,#fff,transparent);z-index:1}.z-he .b.b_ep .b_h_w:before{background-image:linear-gradient(90deg,#f2f2f2,transparent)}.b--o+.z_hr{display:none}.b-au .c_d{margin-top:0}.b-au_o .c:last-of-type{padding-bottom:1.875rem;margin-bottom:1.875rem}} </style></head><body class="tpl-s-ciencia-cafe-y-teoremas tpl-s-a"><div id="elpais_gpt-SKIN" data-adtype="SKIN" class="ad "><span class="_dn">_</span></div><div id="elpais_gpt-INTER" data-adtype="INTER" class="ad "><span class="_dn">_</span></div><header class="z-he"><div class="ad ad-giga ad-giga-1"><div id="elpais_gpt-LDB1" data-adtype="LDB" class="ad ad-ldb ad-ldb-1"><span class="_dn">_</span></div><div id="mldb1-wrapper" class="mldb1-wrapper"><div id="elpais_gpt-MLDB1" data-adtype="MLDB" class="ad ad-mldb ad-mldb-1"><span class="_dn">_</span></div></div></div><header class="cg" data-dtm-region="header"><div id="ctn_head" class="x-ph x-ph-nf"><div class="x _pr x-nf _g"><div class="_g _g-o _g-xs x_w"><div class="x_e _dn"><time id="header_date_2" dateTime="2025-02-21T12:20:53+01:00" data-date="2025-02-21T12:20:53+01:00"><span>21 feb 2025</span><span class="x_e_s">|</span><span>Actualizado<!-- --> <!-- -->12:20<!-- --> <abbr title="Central European Time">CET</abbr></span><span class="x_e_s">|</span></time><span>Seleccione:</span><div class="ed" data-dtm-region="header_cabecera_edicion"><ul class="_ls _df"><li id="edition_head" class="ed_a">- - -</li><li data-edition="el-pais" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setEspana.html?ed=el-pais_ham"><a href="https://elpais.com"><span>España</span></a></li><li data-edition="el-pais-america" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setAmerica.html?ed=es_despl"><a href="https://elpais.com/america/"><span>América</span></a><ul class="ed_l"><li data-edition="el-pais-mexico" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setMexico.html?ed=mx_despl"><a href="https://elpais.com/mexico/"><span>México</span></a></li><li data-edition="el-pais-colombia" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setColombia.html"><a href="https://elpais.com/america-colombia/"><span>Colombia</span></a></li><li data-edition="el-pais-chile" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setChile.html"><a href="https://elpais.com/chile/"><span>Chile</span></a></li><li data-edition="el-pais-argentina" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setArgentina.html"><a href="https://elpais.com/argentina/"><span>Argentina</span></a></li></ul></li><li data-edition="el-pais-us" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setUs.html?ed=us_despl"><a href="https://elpais.com/us/"><span>US Español</span></a></li><li data-edition="el-pais-in-english" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setEnglish.html?ed=eng_despl"><a href="https://english.elpais.com"><span>US English</span></a></li></ul></div></div><div class="x_ep _df"><div class="x_bh"><button class="btn btn-h btn-i ep_m" id="btn_open_hamburger" aria-label="Desplegar menú"><svg class="" viewBox="0 0 40 40"><use xlink:href="#svg-hamburguesa"></use></svg></button></div><span class="ep_l"><a class="ep_e _db" href="https://elpais.com" data-dtm-region="header_areausuario"><img src="https://static.elpais.com/dist/resources/images/logos/primary/el-pais.svg" class="ep_i" alt="EL PAÍS" width="147" height="34"/></a></span></div><div class="x_s _dn"><a class="x_s_l _dib" href="/ciencia/cafe-y-teoremas/">Café y teoremas</a></div><div class="x_u _df" id="u_c_dv" data-dtm-region="header_areausuario"><div id="x_u_test" class="x_u_t"></div><a class="button | flex btn btn-xs btn-2" href="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIG&o=boton_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" rel="nofollow" id="s_b_df" data-link-am="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGAM&o=botonam_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais-america&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-mx="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGMX&o=botonmx_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais-mexico&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-co="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGCOL&o=botoncol_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais_colombia&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-ar="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGAR&o=botonar_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais-argentina&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-cl="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGCHILE&o=botonchile_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais-chile&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-us="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGEUCAN&o=botoneucan_cab&prm=suscrip_cabecera_el-pais-eucan&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-ctn-subscription="">suscríbete</a><button class="button | flex btn btn-u l_u_b _dn"><abbr class="l_u_in">H</abbr><span class="_dn l_u_fn">HOLA</span></button><a class="btn btn-u n_l_us" href="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REG&o=CABEP&prm=login_cabecera_el-pais&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-am="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REG&o=CABEP&prm=login_cabecera_el-pais-america&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-mx="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REGMX&o=CABEPMX&prm=login_cabecera_el-pais-mexico&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-co="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REGCLB&o=CABEPCLB&prm=login_cabecera_el-pais-colombia&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-ar="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REG&o=CABEP&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-cl="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REGCHILE&o=CABEPCHILE&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-us="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-in?prod=REG&o=CABEP&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" aria-label="Iniciar sesión" rel="nofollow"><svg class="icon_portal_login_user" viewBox="0 0 40 40"><use xlink:href="#svg-usuario"></use></svg><span class="_dn">Iniciar sesión</span></a></div></div><div class="pb"><div class="pb_p" id="reading_progress_bar_id"></div></div></div><div class="_g-o x_sep"><div class="x_sep_i"></div></div></div><div class="_g-o csw" id="csw" data-dtm-region="portada_menu"><div class="_g _g-xs cs cs--nm"><div class="cs_t"><h1 class="cs_t_e"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/" title="Café y teoremas" class="cs_t_l _db">Café y teoremas</a></h1></div></div></div><div id="ad-ntsd-bd" class="ad ad-nstd-bd _df"></div></header></header><main class="mw mw-af"><div class="_g _g-o _g-lg b b-au"><div class="b-au_o"><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-21/adios-a-yvonne-choquet-bruhat-la-matematica-de-la-relatividad.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Yvonne Choquet-Bruhat ingresa en la Academia Francesa el 3 de enero de 1980." decoding="auto" class="c_m_e _re a_m-h" height="233" srcSet="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=414&height=233&smart=true 414w,https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=828&height=466&smart=true 828w" width="414" sizes="(min-width:1214px)661px,(min-width:1001px)55.08vw,(min-width:768px)436px,(min-width:576px)94.63vw,100vw" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BWCYOFNSPRHOPBHVPNZCLET2HE.jpg?auth=2368cd0f0403b98a3c363eb87a32a13d0918520a791209303be4164d0c91e902&width=414&height=233&smart=true" loading="eager"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/mujeres-ciencia/">Científicas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-21/adios-a-yvonne-choquet-bruhat-la-matematica-de-la-relatividad.html">Adiós a Yvonne Choquet-Bruhat, la matemática de la relatividad</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/alberto-enciso-carrasco/" class="c_a_a">Alberto Enciso</a> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2025-02-21T12:20:53+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2025-02-21T12:20:53+01:00" href="/hemeroteca/2025-02-21/">21 feb 2025<!-- --> - <!-- -->12:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">La física y matemática, primera mujer en acceder a la Academia de Ciencias francesa, falleció con 101 años</p></article></div><div class="b-b b-au_b"><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-10/asi-se-descubrieron-mosaicos-de-variedad-infinita-con-una-sola-pieza.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Interior del Salón de Comares en la Alhambra de Granada." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/B3O24NTJKFD7FEYM3TUFRBYBJA.jpg?auth=94067d1e86900cee3d30536db600fcec6d3d5d9e16cc893f6c0f0aaa020835ca&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-10/asi-se-descubrieron-mosaicos-de-variedad-infinita-con-una-sola-pieza.html">Así se descubrieron mosaicos de variedad infinita con una sola pieza</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/pablo-candela-pokorna/" class="c_a_a">Pablo Candela</a> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2025-02-10T05:20:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2025-02-10T05:20:00+01:00" href="/hemeroteca/2025-02-10/">10 feb 2025<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">En los últimos años, cuatro investigadores han hallado y desarrollado formas geométricas con las cuales los mosaicos que se generan nunca se repiten</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-01-06/las-matematicas-que-explican-por-que-retirarse-a-tiempo-es-una-victoria.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Grabado de dos ciervos peleando realizado por el pintor inglés Samuel Howitt alrededor de 1798." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/TICRKACJ75DWXBSB7Q7LHIY2YA.jpg?auth=55ebe6521c251df61c18247ff79c686a74e29f773aa11210e8cdfb870635b52e&width=414&height=311&focal=1644%2C1519" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-01-06/las-matematicas-que-explican-por-que-retirarse-a-tiempo-es-una-victoria.html">Las matemáticas que explican por qué retirarse a tiempo es una victoria</a></h2></header><div class="c_a">Alejandro Couce<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2025-01-06T05:20:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2025-01-06T05:20:00+01:00" href="/hemeroteca/2025-01-06/">06 ene 2025<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">John Maynard Smith revolucionó el estudio de la evolución y del comportamiento animal aplicando la teoría de juegos a los sistemas dinámicos. Sus ideas se usan en múltiples problemas en economía, filosofía y ciencias sociales</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-31/feliz-12-3456789.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Vista de los fuegos artificiales sobre el muelle de Málaga." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/25DVTMIWHSE7HHXO5DVRJEYAO4.jpg?auth=fa7eaa2a1c12bbe66a5554539d57bbbe2c03fe16b9cbe63723672d9779e0e184&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-31/feliz-12-3456789.html">¡Feliz (1+2 +3+4+5+6+7+8+9)²!</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/manuel-de-leon/" class="c_a_a">Manuel de Leon</a> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-12-31T10:09:07+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-12-31T10:09:07+01:00" href="/hemeroteca/2024-12-31/">31 dic 2024<!-- --> - <!-- -->10:09<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Entre las propiedades numéricas de este año que entra está su descomposición 2025=(1+2 +3+4+5+6+7+8+9)²=1³+2³+3³+4³+5³+6³+7³+8³+9³</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-27/50-anos-del-cubo-de-rubik-es-posible-resolverlo-si-esta-trucado.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Un hombre juega con el rompecabezas cúbico inventado en 1974 por Ernö Rubik." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/C7W7DVV62RGCVA5HFYLEQXG3KY.jpg?auth=ba085c170864fa66bbde0744a3505ce4d25179eb206f7c7463f657ae25c26260&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-27/50-anos-del-cubo-de-rubik-es-posible-resolverlo-si-esta-trucado.html">50 años del cubo de Rubik: ¿Es posible resolverlo si está trucado?</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/yago-antolin-pichel/" class="c_a_a">Yago Antolín</a> / <!-- -->Silvia Centenera<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-12-27T05:20:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-12-27T05:20:00+01:00" href="/hemeroteca/2024-12-27/">27 dic 2024<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">La teoría de grupos permite estudiar este juego inventado en 1974, que tiene más de 43 trillones de estados válidos, desde los que se puede completar siempre en un máximo de 20 movimientos </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-11-19/el-aprendizaje-automatico-ayuda-a-atacar-problemas-matematicos-clasicos.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Una mujer escribiendo en una pizarra." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/W7HBR5F23VFPPFB7ZCWYOHNGRI.jpg?auth=9e618e1751677bae62c2f004373248c860a8ee81fc21b71961891c3ec2e1fb2b&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-11-19/el-aprendizaje-automatico-ayuda-a-atacar-problemas-matematicos-clasicos.html">El aprendizaje automático ayuda a atacar problemas matemáticos clásicos</a></h2></header><div class="c_a">Juanjo Rué<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-11-19T13:04:11+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-11-19T13:04:11+01:00" href="/hemeroteca/2024-11-19/">19 nov 2024<!-- --> - <!-- -->13:04<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Investigadores diseñan una red neuronal para dar soluciones aproximadas a un célebre problema de geometría </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-10-28/anillos-donuts-y-lazos-la-forma-matematica-del-gps-cerebral.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Una imagen de neuronas en el cerebro." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/FXTX3OUMP5BUHDQ3AG36QONK6Q.jpg?auth=2f04e346c91b6f336c69edccf48bab0b83ba381cc87dcac7bfa9d447b18c59c4&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/neurociencia/">Neurociencia</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-10-28/anillos-donuts-y-lazos-la-forma-matematica-del-gps-cerebral.html">Anillos, donuts y lazos, la forma matemática del GPS cerebral</a></h2></header><div class="c_a">Liset M. de la Prida<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-10-28T15:46:27+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-10-28T15:46:27+01:00" href="/hemeroteca/2024-10-28/">28 oct 2024<!-- --> - <!-- -->15:46<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">La actividad cerebral se organiza en objetos matemáticos simples que representan la estructura de la información que nos rodea </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-09-30/fisica-cuantica-para-proteger-la-privacidad-en-los-algoritmos-de-aprendizaje-automatico.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Microsoft Bing Chat y aplicaciones de chat AI en un dispositivo móvil." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/EKPUSZJDJ5CUXLI5SEWPQFJHUM.jpg?auth=02ce76e763814980c0da7c630ef9ed02ebdf76e8ff0fd1dfdaf73aef071efa4f&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/inteligencia-artificial/">INTELIGENCIA ARTIFICIAL</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-09-30/fisica-cuantica-para-proteger-la-privacidad-en-los-algoritmos-de-aprendizaje-automatico.html">Física cuántica para proteger la privacidad en los algoritmos de aprendizaje automático</a></h2></header><div class="c_a">Alejandro Pozas<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-09-30T17:19:10+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-09-30T17:19:10+02:00" href="/hemeroteca/2024-09-30/">30 sept 2024<!-- --> - <!-- -->17:19<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Las llamadas redes tensoriales son prometedoras candidatas para el desarrollo de inteligencias artificiales más seguras y transparentes </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-08-21/los-teoremas-que-impulsan-el-diseno-aeronautico-moderno.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Diseño de un avión de pasajeros hipersónico Mach 5, capaz de volar de New York a París en 90 minutos, cuyo lanzamiento está previsto para 2029." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/ZNRUXBKGKJAX3AGSQKKVBHXFVY.jpg?auth=2d1fac6d74244c0277b3742f7cdf120c1db4b3c9ffa9ec7edebc7768e0f013a3&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/aeronautica-civil/">AERONÁUTICA CIVIL</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-08-21/los-teoremas-que-impulsan-el-diseno-aeronautico-moderno.html">Los teoremas que impulsan el diseño aeronáutico moderno</a></h2></header><div class="c_a">Yoshua Díaz Interian<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-08-21T16:30:16+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-08-21T16:30:16+02:00" href="/hemeroteca/2024-08-21/">21 ago 2024<!-- --> - <!-- -->16:30<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El teorema de Euler permite optimizar la estructura de las aeronaves; el de Gauss, analizar la interacción de fuerzas en su superficie; las transformadas integrales son clave para su manejo; y el teorema de Bayes para mejorar su seguridad</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-29/grandes-problemas-matematicos-resueltos-por-aficionados-que-hicieron-historia.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Aubrey De Grey, gerontólogo biomédico con sede en Cambridge, hablando en la Cumbre de Liderazgo HT 2015, el 5 de diciembre de 2015 en Nueva Delhi, India." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/TDAQHCNSWFBIHBPHMSLIJKCLIE.jpg?auth=5fb9f180124622d96186f0ab75906886247a2ac87d53e0fb9751f6c9c7fd20c9&width=414&height=311&focal=4149%2C1269" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">MATEMÁTICAS</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-29/grandes-problemas-matematicos-resueltos-por-aficionados-que-hicieron-historia.html">Grandes problemas matemáticos resueltos por aficionados que hicieron historia</a></h2></header><div class="c_a">Siddhant Govardhan Agrawal<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-07-29T05:20:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-07-29T05:20:00+02:00" href="/hemeroteca/2024-07-29/">29 jul 2024<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Marjorie Rice y Aubrey de Grey, ambos sin formación superior en ciencias exactas, realizaron contribuciones a famosos problemas de geometría plana y de teoría de grafos </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-03/la-dinamica-caotica-del-big-bang.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Una pequeña anisotropía de la radiación de fondo cósmico de microondas, medida por el satélite Planck de la Agencia Espacial Europea (ESA, por sus siglas en inglés)." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/EOLQFWJAKBH4FAOYLBJJZR72YA.jpg?auth=9837db5a912bb6d95c38aa7201fc5ca2463e2ef9719c248ac6cb4473710e0c28&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/universo/">UNIVERSO</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-03/la-dinamica-caotica-del-big-bang.html">La dinámica caótica del Big Bang</a></h2></header><div class="c_a">Phillipo Lappicy<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-07-03T13:55:44+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-07-03T13:55:44+02:00" href="/hemeroteca/2024-07-03/">03 jul 2024<!-- --> - <!-- -->13:55<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">La conjetura BKL, propuesta en 1970 y aun sin respuesta, señala una serie de propiedades para las singularidades del espacio-tiempo </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-06-07/existe-un-sistema-electoral-sin-voto-util.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Una papeleta para las elecciones europeas se deposita en una urna de un colegio electoral para el voto por correo." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/K2WUNMCH2FCAVM7RDLWGW4GCG4.jpg?auth=b8f99a034af18d16a7a0e231210b7301c8a708aef010aba8d30565044b500214&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">MATEMÁTICAS</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-06-07/existe-un-sistema-electoral-sin-voto-util.html">¿Existe un sistema electoral sin voto útil?</a></h2></header><div class="c_a">Andrés Laín Sanclemente<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-06-07T11:27:03+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-06-07T11:27:03+02:00" href="/hemeroteca/2024-06-07/">07 jun 2024<!-- --> - <!-- -->11:27<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El teorema de Gibbard, de la llamada teoría de elección social matemática, permite estudiar los sistemas electorales </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-05-22/el-ruido-aliado-inesperado-de-la-computacion-cuantica.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="El chip cuántico Origin expuesto en el Día de las Marcas de China 2023 en Shanghai, China, el 10 de mayo de 2023." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/4VKEWNMCXZA5FDJ6OAOV4YHT7Q.jpg?auth=3a2df8b0afb8c02a9694033544e59f575b56451dfcf655781cfd835cd0855320&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/computacion-cuantica/">COMPUTACIÓN CUÁNTICA</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-05-22/el-ruido-aliado-inesperado-de-la-computacion-cuantica.html">El ruido, aliado inesperado de la computación cuántica</a></h2></header><div class="c_a">Laia Domingo<!-- --> / <!-- -->Florentino Borondo<!-- --> / <!-- -->Gabriel Carlo<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-05-22T12:34:08+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-05-22T12:34:08+02:00" href="/hemeroteca/2024-05-22/">22 may 2024<!-- --> - <!-- -->12:34<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El modelado matemático permite describir el ruido cuántico y mejorar los algoritmos cuánticos actuales</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-04-29/la-teoria-de-los-seis-grados-de-separacion-las-matematicas-que-explican-las-redes-sociales.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Dos jóvenes sentados en las escaleras utilizando móviles." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/K6UUPTN7ZNHC5MBVLYFIB3KMC4.jpg?auth=8ec329acc1def0c27761c67d7dba2bc2c33f6b2a593c33dac81eda32cd582e26&width=414&height=311&focal=1935%2C1228" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">MATEMÁTICAS</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-04-29/la-teoria-de-los-seis-grados-de-separacion-las-matematicas-que-explican-las-redes-sociales.html">La teoría de los seis grados de separación: las matemáticas que explican las redes sociales</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-04-29T05:20:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-04-29T05:20:00+02:00" href="/hemeroteca/2024-04-29/">29 abr 2024<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Las simulaciones permiten analizar las propiedades de las conexiones entre personas y describir cómo se constituyen las estructuras de una red real</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-03-27/al-tirar-una-moneda-al-aire-es-mas-probable-que-caiga-del-mismo-lado-del-que-se-lanzo.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Un par de niños lanzan una moneda al aire." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/JOPWYYFNQ5C4FB73EEEL4PBO3U.jpg?auth=571f7e381c986c22469c156d175a565cffb67768800d05cdcbe1cebecdbcc02c&width=414&height=311&focal=1208%2C637" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-03-27/al-tirar-una-moneda-al-aire-es-mas-probable-que-caiga-del-mismo-lado-del-que-se-lanzo.html">Al tirar una moneda al aire es más probable que caiga del mismo lado del que se lanzó</a></h2></header><div class="c_a">Anabel Forte<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-03-27T11:47:04+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-03-27T11:47:04+01:00" href="/hemeroteca/2024-03-27/">27 mar 2024<!-- --> - <!-- -->11:47<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Un análisis del sencillo juego de lanzar una moneda permite reflexionar sobre aleatoriedad y diferentes enfoques de la probabilidad: el frecuentista y el bayesiano</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-20/construyendo-el-google-maps-del-oceano.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Un gran portacontenedores se aproxima al puerto cargado de mercancía en Shanghái, China." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/ORDIJYYS55FC5NDLUXIWQQ3NH4.jpg?auth=39827f1d6ebfc7137037cfb89753fd0662acc1eeb766e1a6529f1e30dacb9ad8&width=414&height=311&focal=2780%2C1860" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/nautica/">Náutica</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-20/construyendo-el-google-maps-del-oceano.html">Construyendo el Google Maps del océano</a></h2></header><div class="c_a">David Gómez-Ullate<!-- --> / <!-- -->David Martín De Diego<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-02-20T05:21:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-02-20T05:21:00+01:00" href="/hemeroteca/2024-02-20/">20 feb 2024<!-- --> - <!-- -->05:21<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">En la navegación marítima hay que considerar corrientes marinas, zonas con diferente oleaje y viento, que están en constante cambio</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-01/matematicas-para-entender-la-asimetria-del-cerebro.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Imagen médica de la sección de un cerebro." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/5XYVVEQQOZDQBHT5QLSDPGFGJQ.jpg?auth=6d71a8960e9d1b3ac4bda12a3cce48619b6fa8fb7349f60a4acac8c054689550&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-01/matematicas-para-entender-la-asimetria-del-cerebro.html"><span name="elpais_ico" class="c_t_i c_t_i-s _pr"></span>Matemáticas para entender la asimetría del cerebro</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a> / <!-- -->Luis F Seoane<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2024-02-01T05:21:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2024-02-01T05:21:00+01:00" href="/hemeroteca/2024-02-01/">01 feb 2024<!-- --> - <!-- -->05:21<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Estudios recientes permiten respaldar conjeturas neurocientíficas con poca evidencia empírica mediante argumentos matemáticos</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-28/eugenio-calabi-el-matematico-cautivado-por-la-belleza-del-espacio.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Eugenio Calabi, matemático estadounidense y profesor emérito en la Universidad de Pensilvania, especializado en la geometría diferencial." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="312" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/AKJBH4SEDBAH3COJA4PNSMDIVI.jpg?auth=04cf04d49b3df05c62377bc654fa6757a5639fbe2eea2f5bf4ddcb5b98468bbd&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-28/eugenio-calabi-el-matematico-cautivado-por-la-belleza-del-espacio.html">Eugenio Calabi, el matemático cautivado por la belleza del espacio</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/oscar-garcia-prada/" class="c_a_a">Óscar García-Prada</a> / <!-- -->Mario García Fernández<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-12-28T13:43:17+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-12-28T13:43:17+01:00" href="/hemeroteca/2023-12-28/">28 dic 2023<!-- --> - <!-- -->13:43<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El trabajo del investigador italiano ha dejado una profunda huella en la geometría moderna</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-18/como-garantizar-un-premio-en-la-loteria-de-reino-unido-aunque-no-merezca-la-pena.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Billete de lotería nacional británica." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/6DDQMYWHFBACPGPN7D6CGUKVWA.jpg?auth=7ed031feb36a89b5fb9331888618a9fb2ed4f82ef2f783d429d72b98e13c873a&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/loteria/">Lotería</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-18/como-garantizar-un-premio-en-la-loteria-de-reino-unido-aunque-no-merezca-la-pena.html">Cómo garantizar un premio en la Lotería de Reino Unido (aunque no merezca la pena)</a></h2></header><div class="c_a">Richard Mandel<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-12-18T05:20:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-12-18T05:20:00+01:00" href="/hemeroteca/2023-12-18/">18 dic 2023<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Dos matemáticos británicos demostraron que, comprando 27 billetes, es posible asegurar un premio en la Lotería Nacional del Reino Unido. Para ello usan los llamados “diseños de lotería”</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-14/el-trabajo-que-cambio-la-dinamica-de-los-fluidos-cumple-100-anos.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="El matemático británico Geoffrey Taylor." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/BR4ISA3BJRB6XLVHG7TQRK2NRE.jpg?auth=331dc6ba4deb43983462871af10d583f74c03ae9635ba88db73644ab097806a4&width=414&height=311&focal=2286%2C1513" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/fisica/">Física</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-14/el-trabajo-que-cambio-la-dinamica-de-los-fluidos-cumple-100-anos.html">El trabajo que cambió la dinámica de los fluidos cumple 100 años</a></h2></header><div class="c_a">Jezabel Curbelo<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-12-14T05:20:00+01:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-12-14T05:20:00+01:00" href="/hemeroteca/2023-12-14/">14 dic 2023<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Time"> <!-- -->CET</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El estudio del flujo de Taylor-Couette permite comprender los principios básicos que rigen el comportamiento de los fluidos en rotación</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-25/dobble-el-juego-de-mesa-que-esconde-geometrias-avanzadas.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="El juego de cartas Dobble, galardonado en percepción visual durante la Feria del Juguete en Olympia, el 21 de enero de 2020 en Londres, Inglaterra." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/AVH72VDE2FBCNKKNORFDMRRCYM.jpg?auth=30b02db2d95a9c62e42482a59025a8ef7e4d7720f150ef3e3a3f30fbbd8b5850&width=414&height=311&focal=4181%2C2411" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-25/dobble-el-juego-de-mesa-que-esconde-geometrias-avanzadas.html">Dobble, el juego de mesa que esconde geometrías avanzadas</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a> / <!-- -->Javier Aramayona<!-- --> / <!-- -->Stefano Francaviglia<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-10-25T11:35:31+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-10-25T11:35:31+02:00" href="/hemeroteca/2023-10-25/">25 oct 2023<!-- --> - <!-- -->11:35<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Cada dos cartas del Dobble tienen exactamente un punto en común, como ocurre con las rectas del plano proyectivo</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-11/cien-anos-del-matematico-que-exploro-las-simetrias-infinitas.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Fotografía sin datar del matemático inidio Harish-Chandra." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="312" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/WNBLKMUXJ5BDJNB54LWA6KWF5M.jpg?auth=c1314d1702305694d2c7a0656eb81801f28b0b2a128bdaf7aebeab32d090bbca&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-11/cien-anos-del-matematico-que-exploro-las-simetrias-infinitas.html">Cien años del matemático que exploró las simetrías infinitas</a></h2></header><div class="c_a">Tomás Gómez de Quiroga<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-10-11T05:20:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-10-11T05:20:00+02:00" href="/hemeroteca/2023-10-11/">11 oct 2023<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Los trabajos de Harish-Chandra, nacido el 11 de octubre de 1923, originalmente inspirados en la física, han tenido gran impacto en las matemáticas puras</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-05/encuentran-una-explosion-en-las-ecuaciones-de-los-fluidos-gracias-al-aprendizaje-profundo.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Imagen de satélite de una tormenta tropical-huracán, ciclón o tifón." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/6FVHPCYDYNALBNHNV4XDO2VXPY.jpg?auth=c991d043f828c8a0772f75689596762c2ef40c0595bdf03594a9294712245e17&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">MATEMÁTICAS</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-05/encuentran-una-explosion-en-las-ecuaciones-de-los-fluidos-gracias-al-aprendizaje-profundo.html">Encuentran una explosión en las ecuaciones de los fluidos gracias al aprendizaje profundo</a></h2></header><div class="c_a"><a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a> / <!-- -->Javier Gómez<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-10-05T12:53:49+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-10-05T12:53:49+02:00" href="/hemeroteca/2023-10-05/">05 oct 2023<!-- --> - <!-- -->12:53<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Un nuevo enfoque halla soluciones a las ecuaciones de los fluidos y podría aplicarse para resolver uno de los problemas del milenio </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-09-07/rene-thom-el-matematico-que-preferia-la-comprension-al-rigor.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Retrato de René Thom, fundador de la teoría de las catástrofes, en 1984." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/TX3W6RMZD5CWNCPZ6KRZ64V4A4.jpg?auth=98e43c377203099383ec750ba52b5bb108d3fa87fc3d1e7ca64668beb0b1fc41&width=414&height=311&focal=1422%2C1999" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-09-07/rene-thom-el-matematico-que-preferia-la-comprension-al-rigor.html">René Thom, el matemático que prefería la comprensión al rigor</a></h2></header><div class="c_a">Federico Cantero Morán<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-09-07T05:20:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-09-07T05:20:00+02:00" href="/hemeroteca/2023-09-07/">07 sept 2023<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">Hace 100 años nacía en Francia René Thom, ganador de la Medalla Fields por su revolucionario trabajo en geometría y creador de la influyente teoría de catástrofes</p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-25/de-los-hombres-pajaro-a-los-hermanos-wright-las-matematicas-que-nos-ayudaron-a-surcar-el-aire.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="Primer vuelo de los hermanos Wright." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/TND6JOVSDVAG5J6QE7YCGGU3B4.jpg?auth=657e544c1adf0289506564cc88edc39ff9cf4048dd1adc9d8b115fc38fc4b520&width=414&height=311&focal=584%2C295" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-25/de-los-hombres-pajaro-a-los-hermanos-wright-las-matematicas-que-nos-ayudaron-a-surcar-el-aire.html">De los hombres pájaro a los hermanos Wright: las matemáticas que nos ayudaron a surcar el aire</a></h2></header><div class="c_a">Yoshua Díaz Interian<!-- --> / <a href="https://elpais.com/autor/agata-a-timon-garcia-longoria/" class="c_a_a">Ágata A. Timón</a><span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-08-25T15:16:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-08-25T15:16:00+02:00" href="/hemeroteca/2023-08-25/">25 ago 2023<!-- --> - <!-- -->15:16<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">La trigonometría y la geometría clásica han sido fundamentales desde el diseño de los trajes voladores hasta el desarrollo de los primeros aviones </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-11/criptografia-las-matematicas-que-hacen-segura-la-mensajeria-instantanea.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="WhatsApp garantiza la seguridad de sus mensajes con un sistema de cifrado de extremo a extremo." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/OGE7ZWPMTRIRDJ2LUWB2XO64CU.jpg?auth=651c7c2b6b40da8d19eea6102055c86f8ebc3736887476500c44eebf448fabbd&width=414&height=311&focal=483%2C288" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">MATEMÁTICAS</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-11/criptografia-las-matematicas-que-hacen-segura-la-mensajeria-instantanea.html">Criptografía: las matemáticas que hacen segura la mensajería instantánea</a></h2></header><div class="c_a">Mikel Lezaun<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-08-11T16:38:04+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-08-11T16:38:04+02:00" href="/hemeroteca/2023-08-11/">11 ago 2023<!-- --> - <!-- -->16:38<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El protocolo empleado por WhatsApp hace uso de conceptos como las curvas elípticas, el logaritmo discreto elíptico y la aritmética modular </p></article><article class="c c-d c--m " data-word="0"><figure class="c_m a_m-h c_m--nf"><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-07-19/la-eterna-batalla-de-crear-y-destruir-codigos-80-anos-de-la-maquina-enigma.html" class="c_m_c _pr _db"><img alt="El director del museo Heinz Nixdorf en Alemania, Jochen Viehoff (I), observa una máquina enigma original de la II Guerra Mundial junto a un radioaficionado." decoding="auto" class="c_m_e _re lazyload a_m-h" height="311" width="414" src="https://imagenes.elpais.com/resizer/v2/KZ2D6UQNW5DGNGZCAEWO2GGFKU.jpg?auth=43ef74219b72f960530a4535ca49344acd05d6d1718aeff79d24480d541354f7&width=414&height=311&smart=true" loading="lazy"/></a></figure><header class="c_h"><a class="c_k " href="https://elpais.com/noticias/matematicas/">Matemáticas</a><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-07-19/la-eterna-batalla-de-crear-y-destruir-codigos-80-anos-de-la-maquina-enigma.html"><span name="elpais_ico" class="c_t_i c_t_i-s _pr"></span>La eterna batalla de crear y destruir códigos: 80 años de la máquina Enigma</a></h2></header><div class="c_a">Laura Castilla Castellano<!-- --> / <!-- -->Javier Peñafiel<span class="c_a_t"><span class="c_a_vr">|</span><time dateTime="2023-07-19T05:20:00+02:00" title="Ver todas las noticias de esa fecha"><a id="sc_date" data-date="2023-07-19T05:20:00+02:00" href="/hemeroteca/2023-07-19/">19 jul 2023<!-- --> - <!-- -->05:20<abbr title="Central European Summer Time"> <!-- -->CEST</abbr></a></time></span></div><p class="c_d">El sofisticado dispositivo usado por los nazis para proteger sus comunicaciones fue descifrada hace 80 años, lo que supuso uno de los hitos en la criptografía del siglo XX</p></article></div><div class="b-au_f _df"><span></span><a href="/ciencia/cafe-y-teoremas/1/" class="btn btn-lg btn-5">Siguiente<!-- --> ></a></div><div class="b-au_s"><div id="elpais_gpt-MPU1" data-adtype="MPU" class="ad ad-mpu"><span class="_dn">_</span></div><section class="w w-sc b_col" data-dtm-region="articulo_ultimas-noticias"><header class="w_h b_col_h"><h3 class="w_t"><a href="https://elpais.com/ultimas-noticias/" rel="story-card-ultimas-noticias">últimas noticias</a></h3></header><div class="w_b"><article class="c c--m-n " data-word="0"><header class="c_h"><time dateTime="2025-03-02T11:30:32+01:00" class="c_da">11:30</time><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/cultura/2025-03-02/muere-juan-margallo-a-los-84-anos-referente-del-teatro-independiente-en-espana.html">Muere Juan Margallo a los 84 años, referente del teatro independiente en España</a></h2></header></article><article class="c c--m-n " data-word="0"><header class="c_h"><time dateTime="2025-03-02T11:30:00+01:00" class="c_da">11:30</time><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/clima-y-medio-ambiente/2025-03-02/consejos-para-duenos-de-perros-en-epoca-de-oruga-procesionaria-que-hacer-en-caso-de-sintomas.html">Consejos para dueños de perros en época de oruga procesionaria ¿Qué hacer en caso de síntomas?</a></h2></header></article><article class="c c--m-n " data-word="0"><header class="c_h"><time dateTime="2025-03-02T11:26:55+01:00" class="c_da">11:26</time><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/deportes/ciclismo/2025-03-02/tadej-pogacar-cada-vez-mas-cerca-de-correr-paris-roubaix-y-vuelta-en-2025.html">Tadej Pogacar, cada vez más cerca de correr París-Roubaix y Vuelta en 2025</a></h2></header></article><article class="c c--m-n " data-word="0"><header class="c_h"><time dateTime="2025-03-02T11:09:27+01:00" class="c_da">11:09</time><h2 class="c_t "><a href="https://elpais.com/espana/catalunya/2025-03-02/mueren-seis-personas-en-una-noche-en-cuatro-accidentes-de-trafico-en-cataluna.html">Mueren seis personas en una noche en cuatro accidentes de tráfico en Cataluña</a></h2></header></article></div></section><section class="w w-lmv" data-dtm-region="portada_lom"><h3 class="w_t"><a href="/lo-mas-visto/">Lo más visto</a></h3><div class="w_b"><ol class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/espana/catalunya/2025-02-27/maria-elisabet-silva-llevo-tres-meses-durmiendo-en-la-terminal-1-del-aeropuerto-porque-me-da-miedo-pasar-la-noche-en-la-ciudad.html#?rel=lom">Maria Elisabet Silva: “Llevo tres meses durmiendo en la Terminal 1 del aeropuerto porque me da miedo pasar la noche en la ciudad” </a></li><li><a href="https://elpais.com/icon/cultura/2025-02-28/javier-gutierrez-la-monarquia-no-ha-cambiado-tanto-felipe-v-vivia-de-espaldas-a-la-calle-y-lo-de-botsuana-sucedio-en-plena-crisis.html#?rel=lom">Javier Gutiérrez: “La monarquía no ha cambiado tanto. Felipe V vivía de espaldas a la calle y lo de Botsuana sucedió en plena crisis” </a></li><li><a href="https://elpais.com/internacional/2025-03-01/el-ataque-de-trump-y-vance-contra-zelenski-desata-los-interrogantes-sobre-la-futura-relacion-entre-estados-unidos-y-ucrania.html#?rel=lom">El ataque de Trump y Vance contra Zelenski desata la incertidumbre sobre la futura relación entre Estados Unidos y Ucrania</a></li><li><a href="https://elpais.com/internacional/2025-03-01/la-ue-busca-cerrar-un-acuerdo-comercial-con-la-india-este-ano-ante-la-inminencia-de-una-guerra-comercial-con-estados-unidos.html#?rel=lom">La UE busca cerrar un acuerdo comercial con la India este año ante la inminencia de una guerra comercial con Estados Unidos</a></li><li><a href="https://elpais.com/internacional/2025-03-01/orban-busca-sabotear-la-unidad-europea-y-exige-a-la-ue-que-inicie-negociaciones-con-rusia.html#?rel=lom">Orbán busca sabotear la unidad europea y exige a la UE que inicie negociaciones con Rusia</a></li></ol></div></section><section class="w w-cta w-cta-nw"><h3 class="w_t"><a class="_db" href="https://plus.elpais.com/newsletters/#?prm=nwl_ham_ep" title="newsletter">newsletter</a></h3><div class="w_b"><div class="w_tx">Recibe la mejor información en tu bandeja de entrada</div></div><a class="w_bt btn btn-6" href="https://plus.elpais.com/newsletters/#?prm=nwl_ham_ep">Apúntate</a></section><div id="elpais_gpt-MPU2" data-adtype="MPU250" class="ad "><span class="_dn">_</span></div></div></div></main><footer class="z-fo"><div id="me-u" class="me _pf "><div class="me_bg"><div class="me-u _pa _df" id="p_b_i" data-dtm-region="header_areausuario"><button aria-label="Cerrar" class="button | flex btn btn-1 btn-c _pa" id="p_c_b"><svg class="icon_portal_profile_close" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-cerrar"></use></svg></button><div class="me_f"><b class="_db me_nu" id="p_u_fn">HOLA</b></div><div class="me_f -su" id="p_u_si" data-ctn-subscription=""><a class="button | flex btn btn-2 _db _nu" href="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCRART&o=login_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" id="l_u_si_ht" data-link-am="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCRARTAM&o=loginam_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-mx="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGMX&o=loginmx_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-co="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCOL&o=logincol_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-ar="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCRARTAR&o=loginar_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-cl="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCHILE&o=loginchile_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-us="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIGCRARTEUCAN&o=loginus_ep&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F">suscríbete por 1€</a></div><ul class="me_f _ls"><li><a href="https://plus.elpais.com/perfil/actividad/?rel=areausuario">Mi actividad</a></li><li><a href="https://elpais.com/subscriptions/#/manage?rel=areausuario">Mi suscripción</a></li><li><a href="https://elpais.com/subscriptions/#/profile?rel=areausuario">Mis datos</a></li><li><a href="https://plus.elpais.com/perfil/newsletters/?rel=areausuario">Mis newsletters</a></li><li><a href="https://plus.elpais.com/perfil/baja/?rel=areausuario">Derechos y baja</a></li><li><a href="https://elpais.com/suscripciones/elpaismas/?rel=areausuario">Experiencias para mí</a></li></ul><div class="me-u_sp"></div><a class="button | flex btn btn-3" href="https://elpais.com/subscriptions/#/sign-out?backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F">desconectar</a></div></div></div><div class="me _pf " id="me-h"><div class="me_bg me_bg-o"><div class="me-n _pr" id="hamburger_container" data-dtm-region="header_hamburguesa"><button class="btn btn-1 btn-c _pa" aria-label="Cerrar" id="btn_toggle_hamburger"><svg class="" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-cerrar"></use></svg></button><div class="me_f me_ct _df"><b>alto contraste:</b><button class="tg" id="btn-contrast"><div class="tg_t _df"><div class="tg_h"></div></div></button></div><div class="me_f"><form id="searchForm" class="_df" accept-charset="utf8" method="GET"><label class="_dn">Buscar</label><input id="searchBox" class="f_i" type="search" name="q" placeholder="Buscar contenido"/><button id="searchButton" class="btn btn btn-bu" aria-label="Buscar" disabled=""><svg class="" viewBox="0 0 15 15"><use xlink:href="#svg-buscar"></use></svg></button></form></div><div class="me_f me_se"><b class="_db">Seleccione:</b><div class="ed" data-dtm-region="header_hamburguesa_edicion"><ul class="_ls _df"><li id="edition_head" class="ed_a">- - -</li><li data-edition="el-pais" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setEspana.html?ed=es_ham"><a href="https://elpais.com"><span>España</span></a></li><li data-edition="el-pais-america" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setAmerica.html?ed=ame_ham"><a href="https://elpais.com/america/"><span>América</span></a><ul class="ed_l"><li data-edition="el-pais-mexico" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setMexico.html?ed=mx_ham"><a href="https://elpais.com/mexico/"><span>México</span></a></li><li data-edition="el-pais-colombia" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setColombia.html"><a href="https://elpais.com/america-colombia/"><span>Colombia</span></a></li><li data-edition="el-pais-chile" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setChile.html"><a href="https://elpais.com/chile/"><span>Chile</span></a></li><li data-edition="el-pais-argentina" data-edition-head-txt="América" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setArgentina.html"><a href="https://elpais.com/argentina/"><span>Argentina</span></a></li></ul></li><li data-edition="el-pais-us" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setUs.html?ed=us_ham"><a href="https://elpais.com/us/"><span>US Español</span></a></li><li data-edition="el-pais-in-english" data-edition-redirect="https://elpais.com/s/setEnglish.html?ed=eng_ham"><a href="https://english.elpais.com"><span>US English</span></a></li></ul></div></div><div class="me_f" data-ctn-subscription=""><div class="-te _db">Si quieres seguir toda la actualidad sin límites, únete a EL PAÍS por 1€ el primer mes</div><a class="button | flex btn btn-2 _db _nu" href="https://elpais.com/suscripciones/#/campaign?prod=SUSDIG&o=boton_cab&prm=suscrip_ham_el-pais&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" id="s_b_hm" data-link-am="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGAM&o=botonam_cab&prm=suscrip_ham_el-pais-america&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-mx="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGMX&o=botonmx_cab&prm=suscrip_ham_el-pais-mexico&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-co="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGCOL&o=botoncol_cab&prm=suscrip_ham_el-pais&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-ar="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGAR&o=botonar_cab&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-cl="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGCHILE&o=botonchile_cab&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-link-us="https://elpais.com/suscripciones/america/#/campaign?prod=SUSDIGEUCAN&o=botoneucan_cab&backURL=https%3A%2F%2Felpais.com%2Fciencia%2Fcafe-y-teoremas%2F" data-ctn-subscription="">SUSCRÍBETE AHORA</a></div><nav><div class="me_f "><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/internacional/">Internacional</a></li><li><a href="https://elpais.com/opinion/">Opinión</a><button class="button | flex btn btn-fl"><svg class="icon_arrow_down" viewBox="0 0 16 16"><use xlink:href="#svg-flecha-abajo"></use></svg></button><div class="me_sm"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/opinion/editoriales/">Editoriales</a></li><li><a href="https://elpais.com/opinion/tribunas/">Tribunas</a></li><li><a href="https://elpais.com/opinion/vinetas/">Viñetas</a></li><li><a href="https://elpais.com/autor/cartas-director/">Cartas a la Directora</a></li><li><a href="https://elpais.com/defensor-a-del-lector/">Defensora del lector</a></li></ul></div></li><li><a href="https://elpais.com/espana/">España</a><button class="button | flex btn btn-fl"><svg class="icon_arrow_down" viewBox="0 0 16 16"><use xlink:href="#svg-flecha-abajo"></use></svg></button><div class="me_sm"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/espana/andalucia/">Andalucía</a></li><li><a href="https://elpais.com/espana/catalunya/">Cataluña</a></li><li><a href="https://elpais.com/espana/comunidad-valenciana/">Comunidad Valenciana</a></li><li><a href="https://elpais.com/espana/galicia/">Galicia</a></li><li><a href="https://elpais.com/espana/madrid/">Madrid</a></li><li><a href="https://elpais.com/espana/pais-vasco/">País Vasco</a></li></ul></div></li><li><a href="https://elpais.com/economia/">Economía</a><button class="button | flex btn btn-fl"><svg class="icon_arrow_down" viewBox="0 0 16 16"><use xlink:href="#svg-flecha-abajo"></use></svg></button><div class="me_sm"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/noticias/mercados-financieros/">Mercados</a></li><li><a href="https://elpais.com/economia/vivienda/">Vivienda</a></li><li><a href="https://elpais.com/economia/mis-derechos/">Mis derechos</a></li><li><a href="https://elpais.com/economia/formacion/">Formación</a></li></ul></div></li><li><a href="https://elpais.com/sociedad/">Sociedad</a></li><li><a href="https://elpais.com/educacion/">Educación</a></li><li><a href="https://elpais.com/clima-y-medio-ambiente/">Clima y Medio Ambiente</a></li><li><a href="https://elpais.com/ciencia/">Ciencia</a></li><li><a href="https://elpais.com/salud-y-bienestar/">Salud</a></li><li><a href="https://elpais.com/tecnologia/">Tecnología</a></li><li><a href="https://elpais.com/cultura/">Cultura</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/">Deportes</a><button class="button | flex btn btn-fl"><svg class="icon_arrow_down" viewBox="0 0 16 16"><use xlink:href="#svg-flecha-abajo"></use></svg></button><div class="me_sm"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/deportes/futbol/">Fútbol</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/baloncesto/">Baloncesto</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/tenis/">Tenis</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/ciclismo/">Ciclismo</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/formula-1/">Fórmula 1</a></li><li><a href="https://elpais.com/deportes/motociclismo/">Motociclismo</a></li><li><a href="https://elpais.com/noticias/golf/">Golf</a></li><li><a href="https://elpais.com/noticias/atletismo/">Atletismo</a></li><li><a href="https://elpais.com/ajedrez/">Ajedrez</a></li></ul></div></li><li><a href="https://elpais.com/television/">Televisión</a></li><li><a href="https://elpais.com/gente/">Gente y Estilo de vida</a></li></ul></div><div class="me_f epe"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/expres/">El País Exprés</a></li></ul></div><div class="me_f "><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/fotos/">Fotografía</a></li><li><a href="https://elpais.com/videos/">Vídeos</a></li><li><a href="https://elpais.com/videos/2023-06-14/como-ver-el-pais-en-television.html">Canal EL PAÍS</a></li><li><a href="https://elpais.com/podcasts/">Podcasts</a></li></ul></div><div class="me_f "><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/eps/">el país semanal</a></li><li><a href="https://elpais.com/ideas/">ideas</a></li><li><a href="https://elpais.com/economia/negocios/">Negocios</a></li><li><a href="https://elpais.com/babelia/">Babelia</a></li><li><a href="https://elpais.com/quadern/">Quadern</a></li><li><a href="https://elpais.com/elviajero/">el viajero</a></li><li><a href="https://elpais.com/planeta-futuro/">planeta futuro</a></li><li><a href="https://elpais.com/smoda/">s moda</a></li><li><a href="https://elpais.com/icon/">icon</a></li><li><a href="https://elpais.com/gastronomia/">Gastro</a></li><li><a href="https://elpais.com/gastronomia/el-comidista/">El Comidista</a></li><li><a href="https://cincodias.elpais.com/">Cinco Días</a></li><li><a href="https://motor.elpais.com/">Motor</a></li><li><a href="https://elpais.com/mamas-papas/">Mamas & Papas</a></li><li><a href="https://elpais.com/america-futura/">América Futura</a></li><li><a href="https://elpais.com/escaparate/">Escaparate</a></li><li><a href="https://elpais.com/extra/">Extras</a></li><li><a href="https://elpais.com/juegos/#?int=juegos_menu_ham">Crucigramas y Juegos</a></li><li><a href="https://elpais.com/suscripciones/elpaismas/">EL PAÍS +</a></li></ul></div><div class="me_f"><b><a href="https://plus.elpais.com/newsletters/#?prm=nwl_ham_ep" class="_db"><div class="svg-nl"><svg class="" viewBox="0 0 16 10"><use xlink:href="#svg-newsletter"></use></svg></div>Newsletter</a></b></div><div class="me_f me_f-o"><ul class="_ls"><li><a href="https://elpais.com/ultimas-noticias/">Últimas noticias</a></li><li><a href="https://elpais.com/archivo/?prm=hemeroteca_menu_ham">Hemeroteca</a></li><li><a href="https://elpais.com/especiales/">Especiales</a></li><li><a href="https://profesional.elpais.com/soluciones">Soluciones</a></li><li><a href="https://descuentos.elpais.com/#?prm=descuentos_pie_ep">Descuentos</a></li><li><a href="https://colecciones.elpais.com/?utm_date=20210924&utm_source=EP&utm_product=Home&utm_category=Home&prm=epcol_20210924_Home">Colecciones</a></li><li><a href="https://entradas.elpais.com/">Entradas</a></li></ul></div></nav><div class="w_rs"><span class="w_rs_t">Síguenos en:</span><div class="w_rs_i"><a class="_btn " href="https://es-es.facebook.com/elpais/" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><svg class="icon_social_facebook" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-facebook"></use></svg></a></div><div class="w_rs_i"><a class="_btn " href="https://twitter.com/el_pais" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><svg class="icon_social_twitter" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-twitter"></use></svg></a></div><div class="w_rs_i"><a class="_btn " href="https://www.youtube.com/channel/UCnsvJeZO4RigQ898WdDNoBw" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><svg class="icon_social_youtube" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-youtube"></use></svg></a></div><div class="w_rs_i"><a class="_btn " href="https://www.instagram.com/el_pais/" target="_blank" rel="noopener noreferrer"><svg class="icon_social_instagram" viewBox="0 0 26 26"><use xlink:href="#svg-instagram"></use></svg></a></div></div><div class="me_deg"></div></div></div></div><div hidden=""><svg version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><symbol id="svg-account-logout" viewBox="0 0 8 8"><path d="M3 0v1h4v5h-4v1h5v-7h-5zm-1 2l-2 1.5 2 1.5v-1h4v-1h-4v-1z"></path></symbol><symbol id="svg-buscar" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 14 14"><path d="M13.685 11.847L10.338 8.5c.506-.834.794-1.805.794-2.847C11.132 2.625 8.507 0 5.479 0 2.452 0 0 2.457 0 5.485c0 3.024 2.62 5.649 5.648 5.649 1.006 0 1.95-.276 2.762-.75l3.369 3.37c.328.328.86.328 1.192 0l.838-.838c.324-.328.204-.74-.124-1.069M1.689 5.485c0-2.097 1.698-3.795 3.795-3.795 2.092 0 3.963 1.862 3.963 3.959 0 2.101-1.702 3.8-3.8 3.8-2.092 0-3.958-1.871-3.958-3.964" transform="translate(-3 -3) translate(3 3)"></path></symbol><symbol id="svg-newsletter" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 17 10"><path d="M1 10h12.464c.552 0 1-.448 1-1V1c0-.552-.448-1-1-1H1C.448 0 0 .448 0 1v8c0 .552.448 1 1 1zM1.306.729h11.853l-5.927 5.44L1.306.73zm8.288 4.27l4.168-3.801v7.604L9.594 5zM.703 1.199L4.872 5 .702 8.802V1.198zm8.36 4.295l4.096 3.78H1.306l4.093-3.78 1.833 1.669 1.832-1.669z" transform="translate(-2 -5) translate(2.5 5) translate(.274)"></path></symbol><symbol id="svg-facebook" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 17 15"><path d="M11.849 8.402l.435-2.704H9.561V3.944c0-.737.38-1.46 1.6-1.46H12.4V.183S11.276 0 10.202 0C7.959 0 6.493 1.294 6.493 3.638v2.06H4v2.704h2.493v5.942c.499.075 2.567.074 3.068 0V8.402h2.288z" transform="translate(-2 -3) translate(2 3)"></path></symbol><symbol id="svg-twitter" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 24 24"><g><path d="M18.244 2.25h3.308l-7.227 8.26 8.502 11.24H16.17l-5.214-6.817L4.99 21.75H1.68l7.73-8.835L1.254 2.25H8.08l4.713 6.231zm-1.161 17.52h1.833L7.084 4.126H5.117z"></path></g></symbol><symbol id="svg-instagram" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 16 14"><path d="M10.165 0h-6.29C1.737 0 0 1.724 0 3.842v6.239c0 2.118 1.738 3.842 3.874 3.842h6.291c2.137 0 3.875-1.724 3.875-3.842V3.842C14.04 1.724 12.302 0 10.165 0zm2.63 10.08c0 1.438-1.18 2.607-2.63 2.607h-6.29c-1.45 0-2.63-1.169-2.63-2.606V3.842c0-1.437 1.18-2.607 2.63-2.607h6.29c1.45 0 2.63 1.17 2.63 2.607v6.239z" transform="translate(-2 -3) translate(2 3) translate(.941)"></path> <path d="M7.02 3.374c-1.995 0-3.618 1.61-3.618 3.588s1.623 3.587 3.618 3.587c1.995 0 3.618-1.61 3.618-3.587 0-1.979-1.623-3.588-3.618-3.588zm0 5.94c-1.308 0-2.372-1.056-2.372-2.353 0-1.297 1.064-2.352 2.372-2.352 1.308 0 2.372 1.055 2.372 2.352S8.328 9.314 7.02 9.314zM10.79 2.327c-.24 0-.476.096-.646.265-.17.168-.268.402-.268.64 0 .239.098.472.268.641.17.168.405.265.645.265.241 0 .476-.097.646-.265.17-.169.268-.403.268-.64 0-.24-.097-.473-.268-.641-.169-.17-.405-.265-.646-.265z" transform="translate(-2 -3) translate(2 3) translate(.941)"></path></symbol><symbol id="svg-youtube" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 16 15"><path d="M15.67 3.862c-.184-.728-.724-1.302-1.41-1.498C13.008 2 8 2 8 2s-5.008 0-6.26.35c-.673.196-1.226.784-1.41 1.512C0 5.192 0 7.952 0 7.952s0 2.772.33 4.088c.184.728.724 1.302 1.41 1.499 1.265.364 6.26.364 6.26.364s5.008 0 6.26-.35c.686-.196 1.226-.77 1.41-1.499.33-1.33.33-4.089.33-4.089s.013-2.772-.33-4.103zM6.405 10.5V5.403L10.57 7.95 6.405 10.5z" transform="translate(-2 -2) translate(2 2)"></path></symbol><symbol id="svg-linkedin" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 15 14"><path fill-rule="evenodd" clip-rule="evenodd" d="M0.0498047 14H3.0498V4H0.0498047V14ZM11.0498 14H14.0498V8.353C14.0498 7.002 13.7328 6.04 13.0958 5.323C12.4628 4.607 11.6338 4.322 10.6088 4.322C9.26081 4.322 8.2778 5 7.6628 6H7.6008L7.4178 4H5.0498C5.0898 5 5.0498 14 5.0498 14H8.0498V7.738C8.2978 6.961 8.7918 6.573 9.5708 6.573C10.5538 6.573 11.0498 7.266 11.0498 8.658V14Z"></path><ellipse cx="1.55" cy="1.5" rx="1.55" ry="1.5"></ellipse></symbol><symbol id="svg-cerrar" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 16 16"><path d="M15.127 0L16 .873 8.872 8 16 15.127l-.873.873L8 8.872.873 16 0 15.127 7.128 8 0 .873.873 0 8 7.128 15.127 0z" transform="translate(-2 -2) translate(2 2)"></path></symbol><symbol id="svg-flecha-dcha" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 2 6"><g fill="none" fill-rule="evenodd" stroke-linecap="round"><path d="M0 0l2 1.886M0 4l2-1.886" transform="translate(-9 -7) translate(9 8)"></path></g></symbol><symbol id="svg-flecha-abajo" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 2 6"><g><path d="M0 0l2 1.886M0 4l2-1.886" transform="translate(-9 -7) translate(9 8)"></path></g></symbol><symbol id="svg-hamburguesa" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 20 11"><path d="M0 0H20V1.154H0zM0 4.615H13.846V5.769H0zM0 9.231H20V10.385H0z" transform="translate(0 -5) translate(0 5)"></path></symbol><symbol id="svg-usuario" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 16 16"><path d="M12.8952636,11.1231799 L10.463364,10.3125356 C10.4051883,10.2929874 10.3442343,10.2829791 10.2828452,10.2828117 L5.71270293,10.2828117 C5.65131381,10.2829456 5.59035983,10.2929874 5.5321841,10.3125356 L3.10028452,11.1231799 C1.24773222,11.7386778 -0.00177405858,13.4721674 -1.88666908e-06,15.4242678 C-1.88666908e-06,15.7397824 0.25576569,15.9955481 0.571280335,15.9955481 L15.4242678,15.9955481 C15.7397824,15.9955481 15.99555,15.7397824 15.99555,15.4242678 C15.9973222,13.4721674 14.7478159,11.7386778 12.8952636,11.1231799 Z"></path><path d="M7.99775732,0 C6.1047364,0 4.57014226,1.53459414 4.57014226,3.42761506 L4.57014226,5.71270293 C4.57201674,7.60495397 6.10550628,9.13844351 7.99775732,9.14031799 C9.89000837,9.13844351 11.4234979,7.60495397 11.4253724,5.71270293 L11.4253724,3.42761506 C11.4253724,1.53459414 9.89077824,0 7.99775732,0 Z"></path></symbol></svg></div><div hidden=""><svg version="1.1" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><symbol id="svg-play" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 99 99"><defs><filter x="-2.1%" y="-1.0%" width="104.1%" height="104.1%" filterUnits="objectBoundingBox" id="svg-play-filter-2"><feOffset dx="0" dy="1" in="SourceAlpha" result="shadowOffsetOuter1"></feOffset><feGaussianBlur stdDeviation="0.5" in="shadowOffsetOuter1" result="shadowBlurOuter1"></feGaussianBlur><feColorMatrix values="0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.150991587 0" type="matrix" in="shadowBlurOuter1"></feColorMatrix></filter><filter x="-4.7%" y="0.6%" width="105.1%" height="102.9%" filterUnits="objectBoundingBox" id="svg-play-filter-4"><feOffset dx="0" dy="1" in="SourceAlpha" result="shadowOffsetOuter1"></feOffset><feGaussianBlur stdDeviation="0.5" in="shadowOffsetOuter1" result="shadowBlurOuter1"></feGaussianBlur><feColorMatrix values="0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0.150991587 0" type="matrix" in="shadowBlurOuter1"></feColorMatrix></filter></defs><g stroke="none" stroke-width="1" fill="none" fill-rule="evenodd"><g fill-rule="nonzero"><use fill="black" fill-opacity="1" filter="url(#svg-play-filter-2)" xlink:href="#svg-play-path-1"></use><path fill="#ffffff" d="M48.5,0 C75.288975,0 97,21.711025 97,48.5 C97,75.288975 75.288975,97 48.5,97 C21.711025,97 0,75.288975 0,48.5 C0,21.711025 21.711025,0 48.5,0 Z M48.5,3.4954955 C23.6549046,3.4954955 3.4954955,23.6549046 3.4954955,48.5 C3.4954955,73.3450954 23.6549046,93.5045045 48.5,93.5045045 C73.3450954,93.5045045 93.5045045,73.3450954 93.5045045,48.5 C93.5045045,23.6549046 73.3450954,3.4954955 48.5,3.4954955 Z" id="svg-play-path-1"></path></g><path d="M5.24324324,48.5 C5.24324324,24.6197626 24.6197626,5.24324324 48.5,5.24324324 C72.3802374,5.24324324 91.7567568,24.6197626 91.7567568,48.5 C91.7567568,72.3802374 72.3802374,91.7567568 48.5,91.7567568 C24.6197626,91.7567568 5.24324324,72.3802374 5.24324324,48.5 Z" fill-opacity="0.08" fill="#000000"></path><g fill-rule="nonzero"><use fill="black" fill-opacity="1" filter="url(#svg-play-filter-4)" xlink:href="#svg-play-path-3"></use><path fill="#ffffff" d="M35.0265172,71.8661372 L72.4183211,50.4951448 C73.2814102,50.0018529 73.5811902,48.9022888 73.0878983,48.0391997 C72.9284137,47.760157 72.6971234,47.5289063 72.4180534,47.3694695 L35.0262496,26.0069719 C34.1630759,25.5138278 33.0635632,25.8137961 32.5704192,26.6769697 C32.4150536,26.9489135 32.3333333,27.2566898 32.3333333,27.569886 L32.3333333,70.3033761 C32.3333333,71.2974886 33.1392208,72.1033761 34.1333333,72.1033761 C34.4466341,72.1033761 34.7545093,72.0216012 35.0265172,71.8661372 Z" id="svg-play-path-3"></path></g></g></symbol><symbol id="svg-infographic" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 36 36"><g fill="none" fill-rule="evenodd"><g fill-rule="nonzero"><g><g fill="#fff"><path d="M16 0C7.163 0 0 7.163 0 16s7.163 16 16 16 16-7.163 16-16S24.837 0 16 0zm0 1.032c8.266 0 14.968 6.702 14.968 14.968S24.266 30.968 16 30.968 1.032 24.266 1.032 16 7.734 1.032 16 1.032z" transform="translate(-811.000000, -2138.000000) translate(777.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(2.000000, 2.000000)"></path></g><g fill="#fff"><path d="M4.904 9.398v4.09c0 .283-.229.512-.512.512-.283 0-.512-.23-.512-.512V9.722c0-.276-.225-.5-.5-.5H1.523c-.276 0-.5.224-.5.5v3.766c0 .283-.229.512-.512.512C.23 14 0 13.77 0 13.488v-4.09c0-.663.537-1.2 1.2-1.2h2.504c.663 0 1.2.537 1.2 1.2zM10.861 5.299v8.189c0 .283-.23.512-.512.512-.283 0-.513-.23-.513-.512V5.623c0-.276-.224-.5-.5-.5H7.48c-.276 0-.5.224-.5.5v7.865c0 .283-.229.512-.512.512-.283 0-.512-.23-.512-.512v-8.19c0-.662.537-1.2 1.2-1.2H9.66c.663 0 1.2.538 1.2 1.2zM16.818 1.2v12.288c0 .283-.23.512-.513.512-.283 0-.512-.23-.512-.512V1.524c0-.276-.224-.5-.5-.5h-1.855c-.276 0-.5.224-.5.5v11.964c0 .283-.23.512-.512.512-.283 0-.513-.23-.513-.512V1.2c0-.663.538-1.2 1.2-1.2h2.505c.662 0 1.2.537 1.2 1.2z" transform="translate(-811.000000, -2138.000000) translate(777.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(9.591134, 11.000000)"></path></g></g></g></g></symbol><symbol id="svg-threepoints" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 25 24"><g transform="translate(-703.000000, -1404.000000) translate(663.500000, 1388.000000) translate(40.000000, 16.000000) translate(12.000000, 11.799995) rotate(-90.000000) translate(-12.000000, -11.799995) translate(2.828590, 9.570742)"><ellipse cx="2.221" cy="2.229" rx="2.221" ry="2.229"></ellipse><ellipse cx="9.171" cy="2.229" rx="2.221" ry="2.229"></ellipse><ellipse cx="16.121" cy="2.229" rx="2.221" ry="2.229"></ellipse></g></symbol><symbol id="svg-gallery" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 64 64"><g fill-rule="nonzero" fill="none"><g fill="#FFF"><path d="M32 0c17.675 0 32 14.325 32 32S49.675 64 32 64 0 49.675 0 32 14.325 0 32 0zm0 2.306C15.607 2.306 2.306 15.607 2.306 32S15.607 61.694 32 61.694 61.694 48.393 61.694 32 48.393 2.306 32 2.306z"></path><path d="M32 0c17.675 0 32 14.325 32 32S49.675 64 32 64 0 49.675 0 32 14.325 0 32 0zm0 2.306C15.607 2.306 2.306 15.607 2.306 32S15.607 61.694 32 61.694 61.694 48.393 61.694 32 48.393 2.306 32 2.306z"></path></g><path d="M3.46 32C3.46 16.244 16.243 3.46 32 3.46c15.756 0 28.54 12.784 28.54 28.54 0 15.756-12.784 28.54-28.54 28.54C16.244 60.54 3.46 47.757 3.46 32z" fill-opacity=".08" fill="#000"></path><g fill="#FFF"><path d="m28.548 20.827-.135.01a.968.968 0 0 0-.582.307l-3.158 3.472-6.705.001a.968.968 0 0 0-.968.969v16.619c0 .535.434.968.968.968h28.064a.968.968 0 0 0 .968-.968v-16.62l-.009-.13a.968.968 0 0 0-.96-.838h-5.909l-3.865-3.536a.968.968 0 0 0-.653-.254h-7.056zm6.677 1.935 3.868 3.538.113.09a.968.968 0 0 0 .54.164l5.317-.001v14.683H18.936V26.553l6.165.001.135-.01a.968.968 0 0 0 .581-.307l3.16-3.475h6.248z"></path><path d="M32 25.468a6.778 6.778 0 1 0 0 13.556 6.778 6.778 0 0 0 0-13.556zm0 1.937a4.841 4.841 0 1 1 0 9.683 4.841 4.841 0 0 1 0-9.683zM21.689 23.118c.49 0 .895.364.96.837l.008.131v1.428a.968.968 0 0 1-1.928.132l-.008-.132v-1.428c0-.535.433-.968.968-.968z"></path></g></g></symbol><symbol id="svg-audio" width="100%" height="100%" viewBox="0 0 36 36"><g fill="none" fill-rule="evenodd"><g><g><g><path fill="#fff" fill-rule="nonzero" d="M16 0C7.163 0 0 7.163 0 16s7.163 16 16 16 16-7.163 16-16S24.837 0 16 0zm0 1.032c8.266 0 14.968 6.702 14.968 14.968S24.266 30.968 16 30.968 1.032 24.266 1.032 16 7.734 1.032 16 1.032z" transform="translate(-139.000000, -2138.000000) translate(105.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(2.000000, 1.741935)"></path><path fill="#fff" d="M15.388 11.073v9.854c0 .317-.254.58-.56.58-.15 0-.29-.064-.395-.172l-2.918-3.016H9.219c-.307 0-.561-.263-.561-.58v-3.478c0-.317.254-.58.56-.58h2.297l2.918-3.016c.105-.108.245-.172.394-.172.307 0 .561.263.561.58zM18.447 16.306c0 .892-.458 1.758-1.166 2.097-.06.036-.127.044-.188.044-.263 0-.481-.25-.481-.57 0-.679.873-.491.873-1.571s-.873-.892-.873-1.57c0-.322.218-.572.481-.572.06 0 .128.01.188.045.708.33 1.166 1.205 1.166 2.097z" transform="translate(-139.000000, -2138.000000) translate(105.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(2.000000, 1.741935)"></path><path fill="#fff" d="M20.895 16c0 1.827-1.12 3.527-2.845 4.238-.074.027-.156.045-.23.045-.33 0-.596-.26-.596-.576 0-.252.147-.423.358-.53.247-.127.477-.235.697-.397.909-.647 1.441-1.682 1.441-2.78 0-1.098-.532-2.133-1.44-2.78-.221-.162-.45-.27-.698-.396-.211-.108-.358-.28-.358-.531 0-.315.266-.576.587-.576.083 0 .165.018.239.045 1.725.71 2.845 2.411 2.845 4.238z" transform="translate(-139.000000, -2138.000000) translate(105.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(2.000000, 1.741935)"></path><path fill="#fff" d="M23.342 16c0 2.642-1.614 5.034-4.1 6.076-.071.025-.15.043-.23.043-.309 0-.565-.25-.565-.551 0-.25.133-.387.344-.508.124-.069.265-.112.397-.18.247-.13.494-.276.724-.44 1.446-1.04 2.301-2.684 2.301-4.44 0-1.756-.855-3.4-2.301-4.44-.23-.164-.477-.31-.724-.44-.132-.068-.273-.111-.397-.18-.211-.12-.344-.258-.344-.508 0-.301.256-.55.565-.55.08 0 .159.017.23.042 2.486 1.042 4.1 3.434 4.1 6.076z" transform="translate(-139.000000, -2138.000000) translate(105.000000, 2128.000000) translate(34.000000, 10.000000) translate(2.000000, 1.741935)"></path></g></g></g></g></symbol></svg></div><div id="footer-lazy"></div></footer><script>window.ENP.PBS_SSR = {"ads":[{"targeting":{"pos":"skin"},"display":"desktop"},{"targeting":{"pos":"inter"},"display":"desktop"},{"dimensions":[[[728,90],[970,90],[980,90],[980,180],[980,220],[970,250],[980,250],[1200,90],[1200,180],[1200,250]],[[728,90]]],"targeting":{"pos":"ldb1"},"display":"desktop","sizemap":{"breakpoints":[[980,0],[728,0]]}},{"dimensions":[[[728,90]],[[320,100],[320,50]]],"targeting":{"pos":"mldb1"},"display":"mobile","sizemap":{"breakpoints":[[728,0],[0,0]]}},{"dimensions":[[300,250],[300,600]],"targeting":{"pos":"mpu1"}},{"dimensions":[[[728,90],[970,90],[980,90],[980,250],[1200,90],[1200,180],[1200,250]],[[728,90]]],"targeting":{"pos":"ldb2"},"display":"desktop","sizemap":{"breakpoints":[[980,0],[728,0]]}},{"dimensions":[[[728,90]],[[320,100],[320,50]]],"targeting":{"pos":"mldb2"},"display":"mobile","sizemap":{"breakpoints":[[728,0],[0,0]]}},{"dimensions":[[300,250]],"targeting":{"pos":"mpu2"}}],"adUnitPageLevel":"elpais/ciencia/cafe-y-teoremas/portada","PREFIX":"elpais_gpt","keyValuePageLevel":[],"excludedPaywall":false};</script><link rel="preload" id="deferred-styles" href="https://static.elpais.com/dist/resources/css/dd27860fd095e8a898682c316170731f/ENP/el-pais/section-auto.css" as="style"/><noscript><link rel="stylesheet" href="https://static.elpais.com/dist/resources/css/dd27860fd095e8a898682c316170731f/ENP/el-pais/section-auto.css"/></noscript><script> var loadDeferredStyles = function() { var elm = document.getElementById('deferred-styles'); elm.rel = 'stylesheet'; }; var raf = window.requestAnimationFrame || window.mozRequestAnimationFrame || window.webkitRequestAnimationFrame || window.msRequestAnimationFrame; if (raf) raf(function() { window.setTimeout(loadDeferredStyles, 0); }); else window.addEventListener('load', loadDeferredStyles); </script><script id="pmuserjs" src="https://static.prisa.com/dist/subs/pmuser/v2/latest/pmuser.min.js" defer=""></script><script type="text/javascript" src="https://cmp.prisa.com/dist/cmp_ep.js" defer=""></script><script type="application/ld+json">{"@context":"https://schema.org/","@type":"ItemList","mainEntityOfPage":{"@type":"CollectionPage","@id":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/"},"itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-21/adios-a-yvonne-choquet-bruhat-la-matematica-de-la-relatividad.html"},{"@type":"ListItem","position":2,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-02-10/asi-se-descubrieron-mosaicos-de-variedad-infinita-con-una-sola-pieza.html"},{"@type":"ListItem","position":3,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2025-01-06/las-matematicas-que-explican-por-que-retirarse-a-tiempo-es-una-victoria.html"},{"@type":"ListItem","position":4,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-31/feliz-12-3456789.html"},{"@type":"ListItem","position":5,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-12-27/50-anos-del-cubo-de-rubik-es-posible-resolverlo-si-esta-trucado.html"},{"@type":"ListItem","position":6,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-11-19/el-aprendizaje-automatico-ayuda-a-atacar-problemas-matematicos-clasicos.html"},{"@type":"ListItem","position":7,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-10-28/anillos-donuts-y-lazos-la-forma-matematica-del-gps-cerebral.html"},{"@type":"ListItem","position":8,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-09-30/fisica-cuantica-para-proteger-la-privacidad-en-los-algoritmos-de-aprendizaje-automatico.html"},{"@type":"ListItem","position":9,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-08-21/los-teoremas-que-impulsan-el-diseno-aeronautico-moderno.html"},{"@type":"ListItem","position":10,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-29/grandes-problemas-matematicos-resueltos-por-aficionados-que-hicieron-historia.html"},{"@type":"ListItem","position":11,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-07-03/la-dinamica-caotica-del-big-bang.html"},{"@type":"ListItem","position":12,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-06-07/existe-un-sistema-electoral-sin-voto-util.html"},{"@type":"ListItem","position":13,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-05-22/el-ruido-aliado-inesperado-de-la-computacion-cuantica.html"},{"@type":"ListItem","position":14,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-04-29/la-teoria-de-los-seis-grados-de-separacion-las-matematicas-que-explican-las-redes-sociales.html"},{"@type":"ListItem","position":15,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-03-27/al-tirar-una-moneda-al-aire-es-mas-probable-que-caiga-del-mismo-lado-del-que-se-lanzo.html"},{"@type":"ListItem","position":16,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-20/construyendo-el-google-maps-del-oceano.html"},{"@type":"ListItem","position":17,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2024-02-01/matematicas-para-entender-la-asimetria-del-cerebro.html"},{"@type":"ListItem","position":18,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-28/eugenio-calabi-el-matematico-cautivado-por-la-belleza-del-espacio.html"},{"@type":"ListItem","position":19,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-18/como-garantizar-un-premio-en-la-loteria-de-reino-unido-aunque-no-merezca-la-pena.html"},{"@type":"ListItem","position":20,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-12-14/el-trabajo-que-cambio-la-dinamica-de-los-fluidos-cumple-100-anos.html"},{"@type":"ListItem","position":21,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-25/dobble-el-juego-de-mesa-que-esconde-geometrias-avanzadas.html"},{"@type":"ListItem","position":22,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-11/cien-anos-del-matematico-que-exploro-las-simetrias-infinitas.html"},{"@type":"ListItem","position":23,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-10-05/encuentran-una-explosion-en-las-ecuaciones-de-los-fluidos-gracias-al-aprendizaje-profundo.html"},{"@type":"ListItem","position":24,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-09-07/rene-thom-el-matematico-que-preferia-la-comprension-al-rigor.html"},{"@type":"ListItem","position":25,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-25/de-los-hombres-pajaro-a-los-hermanos-wright-las-matematicas-que-nos-ayudaron-a-surcar-el-aire.html"},{"@type":"ListItem","position":26,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-08-11/criptografia-las-matematicas-que-hacen-segura-la-mensajeria-instantanea.html"},{"@type":"ListItem","position":27,"url":"https://elpais.com/ciencia/cafe-y-teoremas/2023-07-19/la-eterna-batalla-de-crear-y-destruir-codigos-80-anos-de-la-maquina-enigma.html"},{"@type":"ListItem","position":28,"url":"https://elpais.com/cultura/2025-03-02/muere-juan-margallo-a-los-84-anos-referente-del-teatro-independiente-en-espana.html"},{"@type":"ListItem","position":29,"url":"https://elpais.com/clima-y-medio-ambiente/2025-03-02/consejos-para-duenos-de-perros-en-epoca-de-oruga-procesionaria-que-hacer-en-caso-de-sintomas.html"},{"@type":"ListItem","position":30,"url":"https://elpais.com/deportes/ciclismo/2025-03-02/tadej-pogacar-cada-vez-mas-cerca-de-correr-paris-roubaix-y-vuelta-en-2025.html"},{"@type":"ListItem","position":31,"url":"https://elpais.com/espana/catalunya/2025-03-02/mueren-seis-personas-en-una-noche-en-cuatro-accidentes-de-trafico-en-cataluna.html"}]}</script></body></html>