CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ácido ribonucleico - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"9fed06bf-af4d-4a21-8d3d-06638a1ef88a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ácido_ribonucleico","wgTitle":"Ácido ribonucleico","wgCurRevisionId":6904561,"wgRevisionId":6904561,"wgArticleId":63518,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páxinas que conteñen ligazóns a contido baixo subscrición","Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas PMID","Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Bioloxía e Xeoloxía","ARN","Ácidos nucleicos","Bioloxía molecular"],"wgPageViewLanguage":"gl","wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ácido_ribonucleico","wgRelevantArticleId":63518,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11053","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2212"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png/800px-Pre-mRNA-1ysv-tubes.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1475"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png/640px-Pre-mRNA-1ysv-tubes.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1180"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ácido ribonucleico - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/%C3%81cido_ribonucleico"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/%C3%81cido_ribonucleico"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ácido_ribonucleico rootpage-Ácido_ribonucleico skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menú principal </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z">Portada</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas">Portal da comunidade</a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna">A Taberna</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade">Actualidade</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r">Cambios recentes</a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade">Artigos de calidade</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x">Páxina ao chou</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse">Axuda</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais">Páxinas especiais</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"> Procura </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Aparencia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=gl.wikipedia.org&uselang=gl" class="">Doazóns</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=%C3%81cido+ribonucleico" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class="">Crear unha conta</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=%C3%81cido+ribonucleico" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class="">Acceder ao sistema</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Ferramentas persoais </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=gl.wikipedia.org&uselang=gl">Doazóns</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=%C3%81cido+ribonucleico" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"> Crear unha conta</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=%C3%81cido+ribonucleico" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"> Acceder ao sistema</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición">máis información</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y">Contribucións</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n">Conversa</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Comparación_co_ADN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Comparación_co_ADN"> <div class="vector-toc-text"> 1 Comparación co ADN </div> </a> <ul id="toc-Comparación_co_ADN-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Compoñentes_químicos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Compoñentes_químicos"> <div class="vector-toc-text"> 2 Compoñentes químicos </div> </a> <button aria-controls="toc-Compoñentes_químicos-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Compoñentes químicos" </button> <ul id="toc-Compoñentes_químicos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Estereoquímica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estereoquímica"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Estereoquímica </div> </a> <ul id="toc-Estereoquímica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Estrutura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura"> <div class="vector-toc-text"> 3 Estrutura </div> </a> <button aria-controls="toc-Estrutura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Estrutura" </button> <ul id="toc-Estrutura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Estrutura_secundaria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_secundaria"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Estrutura secundaria </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_secundaria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Estrutura_terciaria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_terciaria"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Estrutura terciaria </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_terciaria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dobre_hélice_do_ARN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dobre_hélice_do_ARN"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Dobre hélice do ARN </div> </a> <ul id="toc-Dobre_hélice_do_ARN-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Fluxo_da_información_xenética" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Fluxo_da_información_xenética"> <div class="vector-toc-text"> 4 Fluxo da información xenética </div> </a> <ul id="toc-Fluxo_da_información_xenética-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Síntese" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Síntese"> <div class="vector-toc-text"> 5 Síntese </div> </a> <button aria-controls="toc-Síntese-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Síntese" </button> <ul id="toc-Síntese-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Maduración" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Maduración"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Maduración </div> </a> <ul id="toc-Maduración-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nucléotidos_modificados" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nucléotidos_modificados"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.1 Nucléotidos modificados </div> </a> <ul id="toc-Nucléotidos_modificados-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edición" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Edición"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.2 Edición </div> </a> <ul id="toc-Edición-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tipos_de_ARN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tipos_de_ARN"> <div class="vector-toc-text"> 6 Tipos de ARN </div> </a> <button aria-controls="toc-Tipos_de_ARN-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Tipos de ARN" </button> <ul id="toc-Tipos_de_ARN-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Principais_tipos_de_ARN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Principais_tipos_de_ARN"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Principais tipos de ARN </div> </a> <ul id="toc-Principais_tipos_de_ARN-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Na_tradución" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Na_tradución"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Na tradución </div> </a> <ul id="toc-Na_tradución-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ARNs_reguladores" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ARNs_reguladores"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 ARNs reguladores </div> </a> <ul id="toc-ARNs_reguladores-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Procesamento_do_ARN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Procesamento_do_ARN"> <div class="vector-toc-text"> 6.4 Procesamento do ARN </div> </a> <ul id="toc-Procesamento_do_ARN-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Outros_ARNs_guías" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_ARNs_guías"> <div class="vector-toc-text"> 6.5 Outros ARNs guías </div> </a> <ul id="toc-Outros_ARNs_guías-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ARNs_catalíticos_(ribozimas)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ARNs_catalíticos_(ribozimas)"> <div class="vector-toc-text"> 6.6 ARNs catalíticos (ribozimas) </div> </a> <ul id="toc-ARNs_catalíticos_(ribozimas)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xenomas_de_ARN" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Xenomas_de_ARN"> <div class="vector-toc-text"> 6.7 Xenomas de ARN </div> </a> <ul id="toc-Xenomas_de_ARN-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Reversotranscrición" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Reversotranscrición"> <div class="vector-toc-text"> 6.8 Reversotranscrición </div> </a> <ul id="toc-Reversotranscrición-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ARN_bicatenario_en_virus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ARN_bicatenario_en_virus"> <div class="vector-toc-text"> 6.9 ARN bicatenario en virus </div> </a> <ul id="toc-ARN_bicatenario_en_virus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Usos_terapéuticos_e_biotecnolóxicos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Usos_terapéuticos_e_biotecnolóxicos"> <div class="vector-toc-text"> 7 Usos terapéuticos e biotecnolóxicos </div> </a> <ul id="toc-Usos_terapéuticos_e_biotecnolóxicos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> 8 Historia </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evolución" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Evolución"> <div class="vector-toc-text"> 9 Evolución </div> </a> <ul id="toc-Evolución-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> 10 Notas </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> 11 Véxase tamén </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén" </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> 11.1 Outros artigos </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligazóns_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligazóns_externas"> <div class="vector-toc-text"> 11.2 Ligazóns externas </div> </a> <ul id="toc-Ligazóns_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Táboa de contidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Mostrar ou agochar a táboa de contidos </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Ácido ribonucleico</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 115 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-115" aria-hidden="true" > 115 linguas </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/RNS" title="RNS – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="RNS" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%AD_%E1%8A%A4%E1%8A%95_%E1%8A%A4" title="አር ኤን ኤ – amhárico" lang="am" hreflang="am" data-title="አር ኤን ኤ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amhárico" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Acido_ribonucleico" title="Acido ribonucleico – aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Acido ribonucleico" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo de calidade"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%B6_%D9%86%D9%88%D9%88%D9%8A_%D8%B1%D9%8A%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%8A" title="حمض نووي ريبوزي – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حمض نووي ريبوزي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/%C3%81cidu_ribonucleico" title="Ácidu ribonucleico – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ácidu ribonucleico" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ribonuklein_tur%C5%9Fusu" title="Ribonuklein turşusu – acerbaixano" lang="az" hreflang="az" data-title="Ribonuklein turşusu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="acerbaixano" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%DB%8C%DA%A9" title="اسید ریبونوکلئیک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اسید ریبونوکلئیک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D2%BB%D1%8B_(%D0%A0%D0%9D%D0%9A)" title="Рибонуклеин кислотаһы (РНК) – baxkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Рибонуклеин кислотаһы (РНК)" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baxkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="RNA" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Рыбануклеінавыя кіслоты – belaruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Рыбануклеінавыя кіслоты" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belaruso" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D1%96%D0%B9%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BB%D1%96" title="Рыбануклійныя кісьлі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Рыбануклійныя кісьлі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Рибонуклеинова киселина – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Рибонуклеинова киселина" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%A8%E0%A6%8F" title="আরএনএ – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আরএনএ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Trenkenn_ribonukleek" title="Trenkenn ribonukleek – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Trenkenn ribonukleek" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinska_kiselina" title="Ribonukleinska kiselina – bosníaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ribonukleinska kiselina" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosníaco" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%80cid_ribonucleic" title="Àcid ribonucleic – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Àcid ribonucleic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B1_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C" title="ئار ئێن ئەی – kurdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئار ئێن ئەی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo central" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="RNA" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD_%D0%B9%D3%B3%D2%AB%D0%B5%D0%BA%D3%97" title="Рибонуклеин йӳҫекӗ – chuvaxo" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Рибонуклеин йӳҫекӗ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvaxo" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="RNA" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – dinamarqués" lang="da" hreflang="da" data-title="RNA" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarqués" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Ribonukleins%C3%A4ure" title="Ribonukleinsäure – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Ribonukleinsäure" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – grego" lang="el" hreflang="el" data-title="RNA" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="RNA" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="RNA" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/%C3%81cido_ribonucleico" title="Ácido ribonucleico – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Ácido ribonucleico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – estoniano" lang="et" hreflang="et" data-title="RNA" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniano" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Azido_erribonukleiko" title="Azido erribonukleiko – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Azido erribonukleiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/ARN" title="ARN – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="ARN" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آران‌ای" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="RNA" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – feroés" lang="fo" hreflang="fo" data-title="RNA" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="feroés" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Acide_ribonucl%C3%A9ique" title="Acide ribonucléique – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Acide ribonucléique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – frisón setentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="RNA" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisón setentrional" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Aig%C3%A9ad_ribean%C3%BAicl%C3%A9asach" title="Aigéad ribeanúicléasach – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Aigéad ribeanúicléasach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Asid_ribonikl%C3%A9yik" title="Asid ribonikléyik – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Asid ribonikléyik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="RNA" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="gorontalo" class="interlanguage-link-target">Bahasa Hulontalo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="RNA" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A4%BC_%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B2" title="राइबोज़ न्यूक्लिक अम्ल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="राइबोज़ न्यूक्लिक अम्ल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinska_kiselina" title="Ribonukleinska kiselina – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ribonukleinska kiselina" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Asid_ribonikleyik" title="Asid ribonikleyik – crioulo haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Asid ribonikleyik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="crioulo haitiano" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinsav" title="Ribonukleinsav – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ribonukleinsav" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%86%D4%B9" title="ՌՆԹ – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="ՌՆԹ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Acido_ribonucleic" title="Acido ribonucleic – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Acido ribonucleic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Asam_ribonukleat" title="Asam ribonukleat – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Asam ribonukleat" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ribonukleik_acido" title="Ribonukleik acido – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Ribonukleik acido" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADb%C3%B3sakjarns%C3%BDra" title="Ríbósakjarnsýra – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Ríbósakjarnsýra" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="RNA" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AA%E3%83%9C%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="リボ核酸 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="リボ核酸" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – xavanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="RNA" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="xavanés" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90" title="რიბონუკლეინის მჟავა – xeorxiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რიბონუკლეინის მჟავა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="xeorxiano" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD_%D2%9B%D1%8B%D1%88%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D1%8B" title="Рибонуклеин қышқылы – kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Рибонуклеин қышқылы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%B0%E0%B3%8D.%E0%B2%8E%E0%B2%A8%E0%B3%8D.%E0%B2%8E" title="ಆರ್.ಎನ್.ಎ – kannará" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಆರ್.ಎನ್.ಎ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannará" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="RNA" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/As%C3%AEda_r%C3%AEbonukley%C3%AE" title="Asîda rîbonukleyî – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Asîda rîbonukleyî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Рибонуклеин кислотасы – kirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Рибонуклеин кислотасы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguiz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Acidum_ribonucleicum" title="Acidum ribonucleicum – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Acidum ribonucleicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinsaier" title="Ribonukleinsaier – luxemburgués" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Ribonukleinsaier" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburgués" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="RNA" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – laosiano" lang="lo" hreflang="lo" data-title="RNA" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laosiano" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ribonukleino_r%C5%ABg%C5%A1tis" title="Ribonukleino rūgštis – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ribonukleino rūgštis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ribonukle%C4%ABnsk%C4%81be" title="Ribonukleīnskābe – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ribonukleīnskābe" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%9D%D0%9A" title="РНК – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="РНК" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BC._%E0%B4%8E%E0%B5%BB._%E0%B4%8E." title="ആർ. എൻ. എ. – malabar" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആർ. എൻ. എ." data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabar" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D2%AF%D1%87%D0%B8%D0%BB" title="Рибонуклейн хүчил – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Рибонуклейн хүчил" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A4%8F%E0%A4%A8%E0%A4%8F" title="आरएनए – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="आरएनए" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Asid_ribonukleik" title="Asid ribonukleik – malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Asid ribonukleik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B0_%E0%A4%8F%E0%A4%A8_%E0%A4%8F" title="आर एन ए – nepalí" lang="ne" hreflang="ne" data-title="आर एन ए" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalí" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ribonucle%C3%AFnezuur" title="Ribonucleïnezuur – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ribonucleïnezuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinsyre" title="Ribonukleinsyre – noruegués nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Ribonukleinsyre" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegués nynorsk" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – noruegués bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="RNA" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegués bokmål" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Acid_ribonucle%C3%AFc" title="Acid ribonucleïc – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Acid ribonucleïc" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="RNA" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kwasy_rybonukleinowe" title="Kwasy rybonukleinowe – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kwasy rybonukleinowe" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/%C3%80cid_ribonucl%C3%A8ich" title="Àcid ribonuclèich – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Àcid ribonuclèich" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%92" title="آر این اے – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="آر این اے" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_(RNA)" title="ریبونوکلیک اسید (RNA) – paxto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ریبونوکلیک اسید (RNA)" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81cido_ribonucleico" title="Ácido ribonucleico – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ácido ribonucleico" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Acid_ribonucleic" title="Acid ribonucleic – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Acid ribonucleic" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Рибонуклеиновая кислота – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Рибонуклеиновая кислота" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="RNA" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/ARN" title="ARN – sardo" lang="sc" hreflang="sc" data-title="ARN" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardo" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="RNA" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/RNK" title="RNK – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="RNK" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%86%E0%B6%BB%E0%B7%8A.%E0%B6%91%E0%B6%B1%E0%B7%8A.%E0%B6%92." title="ආර්.එන්.ඒ. – cingalés" lang="si" hreflang="si" data-title="ආර්.එන්.ඒ." data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalés" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="RNA" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ribonukleov%C3%A1_kyselina" title="Ribonukleová kyselina – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ribonukleová kyselina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%A8%D9%88_%D9%86%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DA%88" title="رائبو نیوکلک ایسڈ – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="رائبو نیوکلک ایسڈ" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinska_kislina" title="Ribonukleinska kislina – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ribonukleinska kislina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – saami de Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="RNA" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="saami de Inari" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – somalí" lang="so" hreflang="so" data-title="RNA" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalí" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/ARN" title="ARN – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="ARN" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Рибонуклеинска киселина – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рибонуклеинска киселина" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – sundanés" lang="su" hreflang="su" data-title="RNA" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanés" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ribonukleinsyra" title="Ribonukleinsyra – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ribonukleinsyra" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="RNA" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B0%E0%AF%88%E0%AE%AA%E0%AF%8B_%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%B5%E0%AE%AE%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இரைபோ கருவமிலம் – támil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இரைபோ கருவமிலம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="támil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%88%E0%B0%AC%E0%B1%8B_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95_%E0%B0%86%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%82" title="రైబో కేంద్రక ఆమ్లం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="రైబో కేంద్రక ఆమ్లం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%AD" title="อาร์เอ็นเอ – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="อาร์เอ็นเอ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="RNA" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="RNA" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D0%BD_%D3%99%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Рибонуклеин әчелеге – tártaro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Рибонуклеин әчелеге" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tártaro" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%97%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Рибонуклеїнова кислота – ucraíno" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Рибонуклеїнова кислота" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraíno" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%A8%D9%88_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%81" title="رائبو مرکزی ترشہ – urdú" lang="ur" hreflang="ur" data-title="رائبو مرکزی ترشہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdú" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ribonuklein_kislotalar" title="Ribonuklein kislotalar – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ribonuklein kislotalar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – véneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="RNA" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="véneto" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="RNA" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – waray-waray" lang="war" hreflang="war" data-title="RNA" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray-waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%B8%E7%B3%96%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="核糖核酸 – chinés wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="核糖核酸" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinés wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%91%E1%83%9F%E1%83%94" title="რიბონუკლეინიშ ბჟე – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რიბონუკლეინიშ ბჟე" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Ribon%C3%BAkl%C3%A9%C3%B9_k%C3%ADkan" title="Ribonúkléù kíkan – ioruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ribonúkléù kíkan" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ioruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%B8%E7%B3%96%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="核糖核酸 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="核糖核酸" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/RNA" title="RNA – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="RNA" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%B8%E7%B3%96%E6%A0%B8%E9%85%B8" title="核糖核酸 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="核糖核酸" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Isimunyuci" title="Isimunyuci – zulú" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Isimunyuci" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulú" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11053#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%81cido_ribonucleico" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c">Artigo</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:%C3%81cido_ribonucleico" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t">Conversa</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >galego </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%81cido_ribonucleico">Ler</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v">Editar</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e">Editar a fonte</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h">Ver o historial</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Ferramentas </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%81cido_ribonucleico">Ler</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v">Editar</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e">Editar a fonte</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=history">Ver o historial</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/%C3%81cido_ribonucleico" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j">Páxinas que ligan con esta</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/%C3%81cido_ribonucleico" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k">Cambios relacionados</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&oldid=6904561" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina">Ligazón permanente</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=info" title="Máis información sobre esta páxina">Información da páxina</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=%C3%81cido_ribonucleico&id=6904561&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina">Citar esta páxina</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C3%2581cido_ribonucleico">Xerar URL acurtado</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C3%2581cido_ribonucleico">Descargar o código QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=%C3%81cido+ribonucleico">Crear un libro</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=%C3%81cido_ribonucleico&action=show-download-screen">Descargar como PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p">Versión para imprimir</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/RNA" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11053" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g">Elemento de Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-04-1000_artigos_icona_título" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="//gl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikiproxecto_1000_artigos_de_calidade_para_alumnado_de_12_a_16_anos" title="1000 12/16"><img alt="1000 12/16" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Pre-mRNA-1ysv-tubes.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png/220px-Pre-mRNA-1ysv-tubes.png" decoding="async" width="220" height="406" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png/330px-Pre-mRNA-1ysv-tubes.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png/440px-Pre-mRNA-1ysv-tubes.png 2x" data-file-width="1111" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Un bucle en forquita formado por unha molécula (monocatenaria) de <a href="/wiki/Pre-ARNm" class="mw-redirect" title="Pre-ARNm">pre-ARNm</a> dobrada sobre si mesma. Están salientadas as <a href="/wiki/Nucleobase" class="mw-redirect" title="Nucleobase">nucleobases</a> (verdes) e a cadea ribosa-fosfato (azul).</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Blausen_0773_RNA.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Blausen_0773_RNA.png/150px-Blausen_0773_RNA.png" decoding="async" width="150" height="346" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Blausen_0773_RNA.png/225px-Blausen_0773_RNA.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Blausen_0773_RNA.png/300px-Blausen_0773_RNA.png 2x" data-file-width="693" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Bases dunha molécula de ARN.</figcaption></figure> O ácido ribonucleico ou ARN (RNA nas súas siglas en inglés) é un tipo de <a href="/wiki/%C3%81cido_nucleico" title="Ácido nucleico">ácido nucleico</a>, unha molécula <a href="/wiki/Pol%C3%ADmero" title="Polímero">polimérica</a> lineal formada por unidades menores chamadas <a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">nucleótidos</a>. Intervén en varias funcións biolóxicas importantes como a <a href="/wiki/C%C3%B3digo_xen%C3%A9tico" title="Código xenético">codificación xenética</a>, e a descodificación durante a <a href="/wiki/Traduci%C3%B3n_de_prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Tradución de proteínas">tradución de proteínas</a>, regulación e expresión dos xenes. É unha das <a href="/wiki/Macromol%C3%A9cula" title="Macromolécula">macromoléculas</a> esenciais para a vida, xunto co <a href="/wiki/ADN" class="mw-redirect" title="ADN">ADN</a>, as <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteínas</a>, os <a href="/wiki/L%C3%ADpido" title="Lípido">lípidos</a> e os <a href="/wiki/Carbohidrato" title="Carbohidrato">carbohidratos</a>. Igual que o ADN, o ARN está formado por unha cadea de nucleótidos, pero a diferenza do ADN, que forma unha dobre hélice bicatenaria, a maioría dos ARNs son monocatenarios, aínda que se poden pregar sobre si mesmos. Os organismos celulares usan o <a href="/wiki/ARN_mensaxeiro" title="ARN mensaxeiro">ARN mensaxeiro</a> (ARNm) para levar ao <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosoma</a> a información xenética (utilizando a secuencia das <a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">bases</a> G, A, U, e C que significan <a href="/wiki/Guanina" title="Guanina">guanina</a>, <a href="/wiki/Adenina" title="Adenina">adenina</a>, <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">uracilo</a> e <a href="/wiki/Citosina" title="Citosina">citosina</a>), onde dirixirá a síntese de proteínas específicas. A base uracilo é característica do ARN (o ADN no seu lugar ten <a href="/wiki/Timina" title="Timina">timina</a>). Os nucleótidos do ARN levan o azucre <a href="/wiki/Ribosa" title="Ribosa">ribosa</a>, o que lle dá o seu nome (ribosa > ribonucleico), a diferenza do ADN que leva <a href="/wiki/Desoxirribosa" title="Desoxirribosa">desoxirribosa</a>. O ARN <a href="/wiki/Transcrici%C3%B3n_(xen%C3%A9tica)" class="mw-redirect" title="Transcrición (xenética)">transcríbese</a> a partir do ADN pola acción de <a href="/wiki/Encima" class="mw-redirect" title="Encima">encimas</a> chamados <a href="/wiki/ARN_polimerase" title="ARN polimerase">ARN polimerases</a>. Algunhas moléculas de ARN teñen un papel moi activo nas células, xa que poden catalizar reaccións biolóxicas, controlar a <a href="/wiki/Expresi%C3%B3n_x%C3%A9nica" title="Expresión xénica">expresión xénica</a>, ou percibir e comunicar respostas a sinais celulares. Un destes activos procesos é a <a href="/wiki/S%C3%ADntese_de_prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Síntese de proteínas">síntese de proteínas</a>, unha función universal fundamental na que interveñen varios tipos de ARN: o ARNm leva a información de como ten que ser a secuencia da proteína, o <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a> leva os <a href="/wiki/Amino%C3%A1cido" title="Aminoácido">aminoácidos</a> necesarios, e o <a href="/wiki/ARNr" class="mw-redirect" title="ARNr">ARNr</a> é parte constituínte do <a href="/wiki/Org%C3%A1nulo" title="Orgánulo">orgánulo</a> onde se realiza a síntese, o <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosoma</a>, e ten unha actividade catalítica que une os aminoácidos entre si. Os <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozimas</a> son ARNs con función encimática. Moitos <a href="/wiki/Virus" title="Virus">virus</a> codifican a súa información xenética nun <a href="/wiki/Xenoma" title="Xenoma">xenoma</a> de ARN. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Comparación_co_ADN">Comparación co ADN</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Comparación co ADN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Comparación co ADN">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png/220px-50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png" decoding="async" width="220" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png/330px-50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png/440px-50S-subunit_of_the_ribosome_3CC2.png 2x" data-file-width="2265" data-file-height="2126" /></a><figcaption>Representación tridimensional da subunidade ribosómica de 50S. O ARN está representado en ocre, as proteínas en azul. O sitio activo está no medio (en vermello).</figcaption></figure> A estrutura química do ARN é moi similar á do <a href="/wiki/ADN" class="mw-redirect" title="ADN">ADN</a>, pero diferénciase en cinco puntos principais: <ul><li>Número de cadeas. A diferenza do ADN, que normalmente é bicatenario, o ARN normalmente é monocatenario na maioría das súas funcións biolóxicas. Porén, o ARN pode, por apareamento de bases complementarias, formar dobres hélices nunha mesma febra, como no <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a>. Hai tamén algúns ARN bicatenarios (en <a href="/wiki/Virus" title="Virus">virus</a>).</li> <li>Lonxitude. O ARN é unha molécula máis curta: de decenas (ARNt) a miles de pares de bases (ARNm), mentres que o ADN nuclear ten millóns.</li> <li>Azucre. En vez do azucre <a href="/wiki/Desoxirribosa" title="Desoxirribosa">desoxirribosa</a> que ten o ADN, o ARN contén <a href="/wiki/Ribosa" title="Ribosa">ribosa</a>, a cal ten un grupo OH unido ao carbono 2', que non existe na desoxirribosa. O grupo 2'-hidroxilo da ribosa fai que o ARN sexa menos estable que o ADN porque é máis proclive á <a href="/wiki/Hidr%C3%B3lise" title="Hidrólise">hidrólise</a>.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNA_lysis.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/RNA_lysis.svg/250px-RNA_lysis.svg.png" decoding="async" width="220" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/RNA_lysis.svg/330px-RNA_lysis.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/RNA_lysis.svg/500px-RNA_lysis.svg.png 2x" data-file-width="592" data-file-height="230" /></a><figcaption>O grupo 2′-OH fai ao ARN máis sensible á hidrólise alcalina. A presenza de dous oxíxenos en cis nas posicións 2′ e 3′ fai posible a ciclación do fosfato nas posicións 2′ e 3′ cando se perde o protón do 2′-OH.<a href="#cite_note-1">[1]</a></figcaption></figure> <ul><li>Bases. O ADN ten a <a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">base nitroxenada</a> <a href="/wiki/Timina" title="Timina">timina</a>, que é a complementaria da <a href="/wiki/Adenina" title="Adenina">adenina</a>, pero o ARN non ten timina senón <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">uracilo</a>, que funciona como base complementaria da adenina. O uracilo é unha forma <a href="/wiki/Metilaci%C3%B3n" title="Metilación">non metilada</a> da timina.<a href="#cite_note-Biochemistry-2">[2]</a> A síntese de uracilo é menos custosa enerxeticamente para os organismos vivos que a timina, xa que necesita unha etapa de síntese menos, que é a metilación pola timidilato sintase. A presenza de timina no ADN permite que a célula detecte as lesións espontáneas da citosina, que é sensible á oxidación. A <a href="/wiki/Desaminaci%C3%B3n" title="Desaminación">desaminación</a> espontánea da citosina en presenza de oxíxeno converte esta última en uracilo. A presenza de U no ADN é anormal, porque nel a base complementaria de A é T. Grazas a esta distinción entre a timina e o uracilo por medio do grupo metilo, o sistema de <a href="/wiki/Reparaci%C3%B3n_por_escisi%C3%B3n_de_base" class="mw-redirect" title="Reparación por escisión de base">reparación por escisión de base</a> pode detectar e corrixir o defecto no ADN. No ARN a desaminación das citosinas produce uracilos e non é reparada. O ARN ten unha duración moito máis curta que o ADN, xa que é degradado como media en 1 minuto e reciclado.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Uracil.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Uracil.svg/100px-Uracil.svg.png" decoding="async" width="100" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Uracil.svg/150px-Uracil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Uracil.svg/200px-Uracil.svg.png 2x" data-file-width="112" data-file-height="154" /></a><figcaption>O <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">uracilo</a> é a <a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">base nitroxenada</a> característica do ARN.</figcaption></figure> <ul><li>Estrutura. O ARN non ten a estrutura en <a href="/wiki/Dobre_h%C3%A9lice" title="Dobre hélice">dobre hélice</a> do ADN. Igual que o ADN, a maioría dos ARNs bioloxicamente activos, como o <a href="/wiki/ARNm" class="mw-redirect" title="ARNm">ARNm</a>, <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a>, <a href="/wiki/ARNr" class="mw-redirect" title="ARNr">ARNr</a>, <a href="/wiki/ARN_nuclear_pequeno" title="ARN nuclear pequeno">ARN nuclear pequeno</a>, e outros <a href="/wiki/ARN_non_codificante" title="ARN non codificante">ARNs non codificantes</a>, conteñen secuencias autocomplementarias que permiten que partes dunha mesma molécula de ARN se preguen<a href="#cite_note-3">[3]</a> e se apareen entre elas para formar tramos de <a href="/wiki/Dobre_h%C3%A9lice" title="Dobre hélice">dobre hélice</a>. As análises destes ARNs revelaron que están moi estruturados. A diferenza do ADN, as súas estruturas non consisten en longas <a href="/wiki/Dobre_h%C3%A9lice" title="Dobre hélice">dobres hélices</a>, senón en conxuntos de hélices curtas empaquetadas xuntas en estruturas que lembran ás das proteínas. Desta maneira o ARN pode conseguir realizar <a href="/wiki/Cat%C3%A1lise" title="Catálise">catálises</a> químicas, similares ás dos <a href="/wiki/Encima" class="mw-redirect" title="Encima">encimas</a> proteicos.<a href="#cite_note-4">[4]</a> Por exemplo, a determinación da estrutura do <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosoma</a>, un complexo con actividades encimáticas que cataliza a formación de <a href="/wiki/Enlace_pept%C3%ADdico" title="Enlace peptídico">enlaces peptídicos</a>, revelou que o seu <a href="/wiki/Sitio_activo" title="Sitio activo">sitio activo</a> está composto enteiramente por ARN, a pesar de que no ribosoma hai tamén moitas proteínas asociadas.<a href="#cite_note-ribosome_activity-5">[5]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Compoñentes_químicos">Compoñentes químicos</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Compoñentes químicos»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Compoñentes químicos">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Piwi-siRNA-basepairing.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Piwi-siRNA-basepairing.png/250px-Piwi-siRNA-basepairing.png" decoding="async" width="230" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Piwi-siRNA-basepairing.png/500px-Piwi-siRNA-basepairing.png 1.5x" data-file-width="1010" data-file-height="730" /></a><figcaption>Os <a href="/wiki/Par_de_bases_de_Watson_e_Crick" class="mw-redirect" title="Par de bases de Watson e Crick">pares de bases de Watson e Crick</a> do <a href="/wiki/ARN_interferente_pequeno" title="ARN interferente pequeno">ARN interferente pequeno</a> (non se mostran os átomos de hidróxeno).</figcaption></figure> Cada <a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">nucleótido</a> do ARN contén un azucre <a href="/wiki/Ribosa" title="Ribosa">ribosa</a>, no que os carbonos se numeran do 1' ao 5', unha base unida á posición 1', en xeral, <a href="/wiki/Adenina" title="Adenina">adenina</a> (A), <a href="/wiki/Citosina" title="Citosina">citosina</a> (C), <a href="/wiki/Guanina" title="Guanina">guanina</a> (G), ou <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">uracilo</a> (U) (ás veces aparecen bases especiais), e un fosfato. A adenina e a guanina son <a href="/wiki/Purina" title="Purina">purinas</a>, e a citosina e o uracilo son <a href="/wiki/Pirimidina" title="Pirimidina">pirimidinas</a>. Complétase o <a href="/w/index.php?title=Ribonucle%C3%B3tido&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ribonucleótido (a páxina aínda non existe)">ribonucleótido</a> cun grupo <a href="/wiki/Fosfato" title="Fosfato">fosfato</a> unido á psoición 3' dunha ribosa e á posición 5' da seguinte, establecendo un <a href="/wiki/Enlace_fosfodi%C3%A9ster" title="Enlace fosfodiéster">enlace fosfodiéster</a>. Os grupos fosfato teñen unha carga negativa a <a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a> fisiolóxico, facendo que o ARN sexa unha molécula cargada (polianión). As bases forman <a href="/wiki/Enlace_de_hidr%C3%B3xeno" class="mw-redirect" title="Enlace de hidróxeno">enlaces de hidróxeno</a> entre as bases enfrontadas citosina e guanina, e entre a adenina e o uracilo, e ás veces o apareamento <a href="/w/index.php?title=Par_de_bases_cambaleante&action=edit&redlink=1" class="new" title="Par de bases cambaleante (a páxina aínda non existe)">cambaleante</a> entre a guanina e o uracilo.<a href="#cite_note-pmid15561141-6">[6]</a> Porén, son posibles outras interaccións, como que un grupo de bases adeninas se unan entre si nunha protuberancia,<a href="#cite_note-7">[7]</a> ou o <a href="/wiki/Tetrabucle" title="Tetrabucle">tetrabucle</a> GNRA, que ten o apareamento guanina–adenina.<a href="#cite_note-pmid15561141-6">[6]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNA_chemical_structure.GIF" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/RNA_chemical_structure.GIF/220px-RNA_chemical_structure.GIF" decoding="async" width="220" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/RNA_chemical_structure.GIF/330px-RNA_chemical_structure.GIF 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/RNA_chemical_structure.GIF 2x" data-file-width="428" data-file-height="420" /></a><figcaption>Estrutura química do ARN.</figcaption></figure> Unha importante característica estrutural do ARN que o distingue do ADN é a presenza dun grupo <a href="/wiki/Hidroxilo" title="Hidroxilo">hidroxilo</a> na posición 2' do azucre ribosa. A presenza deste grupo funcional causa que a hélice adopte a <a href="/wiki/ADN_A" title="ADN A">xeometría da forma A</a> en vez da da <a href="/wiki/ADN_B" class="mw-redirect" title="ADN B">forma B</a>, que é a que normalmente se observa no ADN.<a href="#cite_note-8">[8]</a> Isto orixina a formación dun suco maior moi profundo e estreito e un suco menor largo e pouco profundo.<a href="#cite_note-9">[9]</a> Unha segunda consecuencia da presenza do grupo 2'-hidroxilo é que en rexións flexibles conformacionalmente dunha molécula de ARN (é dicir, non implicadas na formación da dobre hélice), este pode atacar quimicamente o enlace fosfodiéster adxacente e cortar a molécula.<a href="#cite_note-10">[10]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ciliate_telomerase_RNA.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ciliate_telomerase_RNA.JPG/220px-Ciliate_telomerase_RNA.JPG" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ciliate_telomerase_RNA.JPG/330px-Ciliate_telomerase_RNA.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ciliate_telomerase_RNA.JPG/440px-Ciliate_telomerase_RNA.JPG 2x" data-file-width="658" data-file-height="488" /></a><figcaption><a href="/wiki/Estrutura_secundaria_dos_%C3%A1cidos_nucleicos" title="Estrutura secundaria dos ácidos nucleicos">Estrutura secundaria</a> dun <a href="/w/index.php?title=ARN_de_telomerase&action=edit&redlink=1" class="new" title="ARN de telomerase (a páxina aínda non existe)">ARN de telomerase</a>.</figcaption></figure> Para transcribir o ARN utilízanse só catro bases (adenina, citosina, guanina e uracilo),<a href="#cite_note-11">[11]</a> pero estas bases e os azucres unidos a elas poden ser modificados de numerosas maneiras durante a maduración dos ARNs. A <a href="/wiki/Pseudouridina" title="Pseudouridina">pseudouridina</a> (Ψ), na cal o enlace entre o uracilo e a ribosa cambia dun enlace C–N a un enlace C–C, e a ribotimidina (T, unha timina unida a ribosa) poden encontrarse en varios sitios nos ARNs (o máis notable é o bucle TΨC dos <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNts</a>).<a href="#cite_note-12">[12]</a> Outra base modificada importante é a <a href="/wiki/Hipoxantina" title="Hipoxantina">hipoxantina</a>, que é unha adenina desaminada cuxo <a href="/wiki/Nucle%C3%B3sido" title="Nucleósido">nucleósido</a> se chama <a href="/wiki/Inosina" title="Inosina">inosina</a> (I). A inosina xoga un papel clave na <a href="/w/index.php?title=Hip%C3%B3tese_do_tambaleo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hipótese do tambaleo (a páxina aínda non existe)">hipótese do cambaleo</a> do <a href="/wiki/C%C3%B3digo_xen%C3%A9tico" title="Código xenético">código xenético</a>.<a href="#cite_note-13">[13]</a> Hai máis de 100 nucleósidos modificados que aparecen na natureza,<a href="#cite_note-14">[14]</a> A maior diversidade estrutural de modificacións atópase no ARNt,<a href="#cite_note-15">[15]</a> mentres que a pseudouridina e os nucleósidos con <a href="/wiki/2%27-O-metilaci%C3%B3n" title="2'-O-metilación">2'-O-metilribosa</a> están a miúdo presentes no <a href="/wiki/ARNr" class="mw-redirect" title="ARNr">ARNr</a>.<a href="#cite_note-16">[16]</a> As funcións específicas de moitas destas modificacións do ARN non se comprenden totalmente. Con todo, é importante que, no ARN ribosómico, moitas das <a href="/wiki/Modificaci%C3%B3n_postranscricional" class="mw-redirect" title="Modificación postranscricional">modificacións postranscricionais</a> ocorren en rexións altamente funcionais, como no centro da <a href="/wiki/Peptidil_transferase" title="Peptidil transferase">peptidil transferase</a> e a interface entre as subunidades, o que implica que son importantes para o funcionamento normal.<a href="#cite_note-17">[17]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Estereoquímica">Estereoquímica</h4>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Estereoquímica»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Estereoquímica">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNA_2%27-endo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/RNA_2%27-endo.svg/220px-RNA_2%27-endo.svg.png" decoding="async" width="220" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/RNA_2%27-endo.svg/330px-RNA_2%27-endo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/RNA_2%27-endo.svg/440px-RNA_2%27-endo.svg.png 2x" data-file-width="249" data-file-height="134" /></a><figcaption>Conformación C2′-endo, observada nas hélices de tipo B do ADN.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNA_3%27-endo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/RNA_3%27-endo.svg/220px-RNA_3%27-endo.svg.png" decoding="async" width="220" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/RNA_3%27-endo.svg/330px-RNA_3%27-endo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/RNA_3%27-endo.svg/440px-RNA_3%27-endo.svg.png 2x" data-file-width="258" data-file-height="106" /></a><figcaption>Conformación C3′-endo, observada nas hélices de tipo A do ARN.</figcaption></figure> A presenza do OH no carbono 2' da ribosa orixina diferenzas estereoquímics con respecto ao ARN. Poden formarse dous <a href="/wiki/Conf%C3%B3rmero" class="mw-redirect" title="Confórmero">confórmeros</a> principais do azucre, chamados C2′-endo e C3′-endo. No ARN, ao levar un átomo de oxíxeno no carbono 2', a posición privilexiada é a 3'-endo,<a href="#cite_note-18">[18]</a>, o que modifica profundamente a estrutura das dobres hélices entre febras de ARN nos casos en que estas se forman. Estes dúplex de ARN forman unha hélice de tipo A, diferente da observada normalmente no ADN, que é de tipo B, na que a <a href="/wiki/Desoxirribosa" title="Desoxirribosa">desoxirribosa</a> está en conformación C2′-endo<a href="#cite_note-19">[19]</a>. O <a href="/wiki/Enanti%C3%B3mero" title="Enantiómero">enantiómero</a> que aparece na natureza do ARN é o D-ARN composto de D-ribonucleótidos. Todos os <a href="/wiki/Centro_quiral" class="mw-redirect" title="Centro quiral">centros quirais</a> están localizados na D-ribosa. Non obstante, pode sintetizarse L-ARN utilizando L-ribosa ou máis ben L-ribonucleótidos. O L-ARN é moito máis estable ante a degradación por <a href="/wiki/Ribonuclease" title="Ribonuclease">RNase</a>.<a href="#cite_note-pmid25236655-20">[20]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Estrutura">Estrutura</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Estrutura»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Estrutura">editar a fonte</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estrutura_secundaria">Estrutura secundaria</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Estrutura secundaria»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Estrutura secundaria">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Stem-loop.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Stem-loop.svg/220px-Stem-loop.svg.png" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Stem-loop.svg/330px-Stem-loop.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Stem-loop.svg/440px-Stem-loop.svg.png 2x" data-file-width="336" data-file-height="229" /></a><figcaption>Estrutura "en forquita", ou <a href="/wiki/Talo-bucle" title="Talo-bucle">talo-bucle</a>, formada por unha <a href="/wiki/Secuencia_palindr%C3%B3mica" title="Secuencia palindrómica">secuencia palindrómica</a> no ARN.</figcaption></figure> A <a href="/wiki/Estrutura_secundaria_dos_%C3%A1cidos_nucleicos" title="Estrutura secundaria dos ácidos nucleicos">estrutura secundaria</a> dun ARN é a descrición do conxunto de apareamentos de bases internos dentro dunha mesma molécula monocatenaria de ARN.<a href="#cite_note-21">[21]</a>. Este conxunto de apareamentos inducido por unha topoloxía particular, está composto de rexións en hélice (talos) e rexións non apareadas (bucles). Por extensión, a estrutura secundaria comprende tamén a descrición desta topoloxía. A formación de estruturas secundarias nun ARN monocatenario orixínase pola existencia de rexións que conteñen <a href="/wiki/Secuencia_palindr%C3%B3mica" title="Secuencia palindrómica">secuencias palindrómicas</a>, que poden aparearse para formar localmente unha estrutura en dobre hélice. Por exemplo, se o ARN contén as dúas secuencias seguintes : --GUGCCACG------CGUGGCAC--, estas forman unha secuencia palindrómica, porque os nucleótidos do segundo segmento son complementarios dos do primeiro, despois da inversión do seu sentido de lectura ; estes dous segmentos poden entón aparearse de maneira <a href="/wiki/Antiparalelismo_(bioqu%C3%ADmica)" title="Antiparalelismo (bioquímica)">antiparalela</a> para formar unha rexión localmente en dúplex. A rexión entre os dous segmentos forma un bucle que une as dúas febras apareadas, e a zona apareada forma un talo. Fálase entón de estrutura en forquita ou en <a href="/wiki/Talo-bucle" title="Talo-bucle">talo-bucle</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNAsecondary.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/RNAsecondary.svg/330px-RNAsecondary.svg.png" decoding="async" width="260" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/RNAsecondary.svg/500px-RNAsecondary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/RNAsecondary.svg/520px-RNAsecondary.svg.png 2x" data-file-width="537" data-file-height="408" /></a><figcaption>Topoloxía das diferentes estruturas secundarias que se poden atopar no ARN.</figcaption></figure> Nos ARNs de maior lonxitude, poden existir estruturas máis complexas que se orixinan polo apareamento de varaias rexións complementarias ou secuencias palindrómicas. En función do xeito no que son "encaixadas" estas diferentes rexións, obtéñense elementos topolóxicos variados, con talos de rexións apareadas e diversos tipos de bucles, como son:<a href="#cite_note-22">[22]</a> <ul><li>bucles terminais, situados no extremo dun talo ;</li> <li>bucles internos, que conectan dous talos ;</li> <li>bucles múltiples, que conectan tres talos ou máis e constitúen os puntos de ramificación da estrutura ;</li> <li>protuberancias ou bucles laterais, que están situados sobre unha soa das febras da hélice. A continuidade da hélice en xeral non está afectada e as bases quedan colocadas unha enriba da outra de maneira coaxial, a un lado e outro da protuberancia.</li></ul> Non sempre existe unha estrutura estable única para unha secuencia dada e ocorre que certos ARN poden adoptar varias conformacións alternativas en función da unión dun ligando (proteico ou pequena molécula) ou das condicións físico-químicas (<a href="/w/index.php?title=Forza_i%C3%B3nica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forza iónica (a páxina aínda non existe)">forza iónica</a>, <a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a>). En xeral pódese seguir a evolución da formación ou a "fusión" (separación das febras) da estrutura secundaria dun ARN por medicións <a href="/wiki/Espectroscopia" title="Espectroscopia">espectroscópicas</a>. Por exemplo, a absorción <a href="/wiki/Ultravioleta" class="mw-redirect" title="Ultravioleta">ultravioleta</a> das bases do ARN é maior no estado "fundido" que en dobre hélice (hipercromatismo).<a href="#cite_note-23">[23]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estrutura_terciaria">Estrutura terciaria</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Estrutura terciaria»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Estrutura terciaria">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:TRNA-Phe_yeast_1ehz.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/TRNA-Phe_yeast_1ehz.png/220px-TRNA-Phe_yeast_1ehz.png" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/TRNA-Phe_yeast_1ehz.png/330px-TRNA-Phe_yeast_1ehz.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/TRNA-Phe_yeast_1ehz.png/440px-TRNA-Phe_yeast_1ehz.png 2x" data-file-width="1174" data-file-height="1161" /></a><figcaption>O ARNt é un ARN cunha estrutura complexa.</figcaption></figure> A forma funcional das moléculas de ARN monocatenario, igual que ocorre coas proteínas, con frecuencia require que adopten unha estrutura terciaria específica. O armazón para esta estrutura proporciónano elementos da estrutura secundaria que son os enlaces de hidróxeno dentro da molécula. Isto orixina varios "dominios" estruturais recoñecibles de estrutura secundaria como <a href="/wiki/Bucle_en_forquita" class="mw-redirect" title="Bucle en forquita">bucles en forquita</a>, protuberancias, e <a href="/w/index.php?title=Bucle_interno&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bucle interno (a páxina aínda non existe)">bucles internos</a>.<a href="#cite_note-24">[24]</a> Como o ARN é unha molécula cargada, son necesarios ións metálicos como o <a href="/wiki/Magnesio" title="Magnesio">Mg2+</a> para estabilizar moitas <a href="/wiki/Estrutura_secundaria_dos_%C3%A1cidos_nucleicos" title="Estrutura secundaria dos ácidos nucleicos">estruturas secundarias</a> e <a href="/wiki/Estrutura_terciaria_dos_%C3%A1cidos_nucleicos" title="Estrutura terciaria dos ácidos nucleicos">terciarias</a>.<a href="#cite_note-25">[25]</a> Os apareamentos canónicos ou non canónicos poden intervir entre rexións distantes da estrutura secundaria, localizadas a miúdo nos bucles, o que permite estabilizar un pregsamento compacto da estrutura. Ademais dos <a href="/wiki/Par_de_bases_de_Watson_e_Crick" class="mw-redirect" title="Par de bases de Watson e Crick">apareamentos de Watson e Crick</a> canónicos, poden atoparse tamén apareamentos de <a href="/wiki/Par_de_bases_de_Hoogsteen" class="mw-redirect" title="Par de bases de Hoogsteen">Hoogsteen</a><a href="#cite_note-26">[26]</a> e outros.<a href="#cite_note-27">[27]</a>. Entre as interaccións non canónicas a gran distancia están: <ul><li><a href="/wiki/Pseudon%C3%B3" title="Pseudonó">pseudonós</a>, estruturas formadas pola interacción dun bucle cunha rexión situada no exterior do talo que a delimita;<a href="#cite_note-28">[28]</a></li> <li>tríplex (de tres febras), que se orixinan cando unha rexión de febra simple se nsire no suco maior dunha rexión en hélice ;</li> <li>interaccións <a href="/wiki/Tetrabucle" title="Tetrabucle">tetrabucle</a>-receptor: interaccións entre bucles hiperestables de catro nucleótidos (tetrabucles) e estruturas en dúplex ou quasi-dúplex.<a href="#cite_note-29">[29]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dobre_hélice_do_ARN">Dobre hélice do ARN</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Dobre hélice do ARN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Dobre hélice do ARN">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:ABhelices.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/ABhelices.jpg/250px-ABhelices.jpg" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/ABhelices.jpg/330px-ABhelices.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/ABhelices.jpg/500px-ABhelices.jpg 2x" data-file-width="1141" data-file-height="696" /></a><figcaption>Comparación das estruturas da hélice B do ADN e da hélice A do ARN. O suco maior está modificado.<a href="#cite_note-30">[30]</a><a href="#cite_note-31">[31]</a></figcaption></figure> A hélice que adopta o ARN naqueles casos en que forma un dúplex non é a de tipo B do ADN, senón unha hélice de tipo A, que ten propiedades xeométricas bastante diferentes. O número de pares de bases no paso de rosca da hélice é de 11 (no <a href="/wiki/ADN_B" class="mw-redirect" title="ADN B">ADN B</a> son 10). O plano dos pares de bases non é perpendicular ao eixe da hélice, senón que forma un ángulo duns 75° con este.<a href="#cite_note-32">[32]</a>,<a href="#cite_note-33">[33]</a> Isto dá lugar a un desprazamento do eixe da hélice que xa non pasa polo centro do apareamento de bases, senón polo interior do suco maior. Isto induce un aumento do diámetro da hélice que pasa de ter uns 20 Å no ADN B a uns 26 Å na forma A do ARN.<a href="#cite_note-34">[34]</a> A xeometría dos dous sucos está profundamente afectada: o suco menor faise máis accesible, mentres que o suco maior faise máis profundo e estreito. Isto ten un impacto sobre a maneira na que o ARN dúplex pode interaccionar coas proteínas, porque a estreitura do suco maior é unha barreira á accesibilidade dos <a href="/wiki/Ligando" title="Ligando">ligandos</a> proteicos.<a href="#cite_note-35">[35]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fluxo_da_información_xenética">Fluxo da información xenética</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Fluxo da información xenética»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Fluxo da información xenética">editar a fonte</a>]</div> O material xenético das células encóntrase en forma de <a href="/wiki/%C3%81cido_desoxirribonucleico" title="Ácido desoxirribonucleico">ADN</a>. Dentro das moléculas de ADN encóntrase a información necesaria para sintetizar as proteínas que utiliza o organismo; pero o ADN non se <a href="/wiki/Traduci%C3%B3n_(prote%C3%ADnas)" title="Tradución (proteínas)">traduce</a> directamente en <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteínas</a>, senón que o fai por intermediación do ARNm. Nas <a href="/wiki/C%C3%A9lula_eucari%C3%B3tica" class="mw-redirect" title="Célula eucariótica">células eucariotas</a> o ADN encóntrase encerrado no <a href="/wiki/N%C3%BAcleo_celular" title="Núcleo celular">núcleo</a>. A síntese de ADN faise no núcleo, así como tamén a síntese de ARN (tamén en <a href="/wiki/Mitocondria" title="Mitocondria">mitocondrias</a> e <a href="/wiki/Cloroplasto" title="Cloroplasto">cloroplastos</a>), pero a síntese de proteínas acontece no <a href="/wiki/Citoplasma" title="Citoplasma">citoplasma</a>. O mecanismo polo cal a información se transvasa dende o núcleo celular ao citoplasma é mediante a trascrición do ARN a partir do ADN, a maduración do ARN no núcleo (na que sofre modificacións), o seu transporte ao citoplasma e a tradución de proteínas nos <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosomas</a> do citoplasma a partir de ARN. Durante este fluxo de información xenética prodúcense apareamentos complementarios de bases entre o ARN e o ADN durante a transcrición, e durante a tradución entre os <a href="/wiki/Cod%C3%B3n" title="Codón">codóns</a> do ARNm e os <a href="/wiki/Anticod%C3%B3n" title="Anticodón">anticodóns</a> do ARNt. Entre dous ARNs (ou entre partes apareadas dunha mesma molécula de ARN) os apareamentos normais son A-U, G-C. No caso da transcrición a complementariedade é: <ul><li>Uracilo (U) do ARN con Adenina (A) do ADN</li> <li>Adenina (A) do ARN con Timina (T) do ADN</li> <li>Citosina (C) con Guanina (G) (en ambos)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Síntese">Síntese</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «Síntese»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: Síntese">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigo principal: <a href="/wiki/Transcrici%C3%B3n_xen%C3%A9tica" title="Transcrición xenética">Transcrición xenética</a>.</dd></dl></div> A síntese do ARN faise case sempre na natureza a partir dun molde de ADN, catalizada por un encima <a href="/wiki/ARN_polimerase" title="ARN polimerase">ARN polimerase</a>, que usa o ADN como molde, nun proceso denominado <a href="/wiki/Transcrici%C3%B3n_(xen%C3%A9tica)" class="mw-redirect" title="Transcrición (xenética)">transcrición</a>. A iniciación da transcrición empeza coa unión do encima á secuencia do <a href="/wiki/Promotor_(biolox%C3%ADa)" class="mw-redirect" title="Promotor (bioloxía)">promotor</a> presente no ADN (xeralmente "<a href="/wiki/Augas_arriba" class="mw-redirect" title="Augas arriba">augas arriba</a>" do xene). A <a href="/wiki/Dobre_h%C3%A9lice" title="Dobre hélice">dobre hélice</a> do ADN é desenrolada pola actividade de <a href="/wiki/Helicase" title="Helicase">helicase</a> do encima. O encima despois progresa ao longo da febra molde do ADN en <a href="/wiki/Direccionalidade_(biolox%C3%ADa_molecular)" title="Direccionalidade (bioloxía molecular)">dirección 3’-5’</a>, sintetizando unha molécula de ARN complementaria que se elonga en dirección 5’-3’. Unha secuencia de ADN, o <a href="/wiki/Terminador_(xen%C3%A9tica)" title="Terminador (xenética)">terminador</a>, indica onde terá lugar a terminación da síntese de ARN.<a href="#cite_note-36">[36]</a> O transcrito primario de ARN xeralmente debe ser ulteriormente <a href="/wiki/Modificaci%C3%B3n_postranscricional" class="mw-redirect" title="Modificación postranscricional">modificado</a> por encimas despois da transcrición (ver a seguinte sección). Existen tamén varias <a href="/w/index.php?title=ARN_polimerases_ARN_dependentes&action=edit&redlink=1" class="new" title="ARN polimerases ARN dependentes (a páxina aínda non existe)">ARN polimerases ARN dependentes</a> que usan o ARN como o seu molde para a síntese dunha nova febra de ARN. Por exemplo, un número de <a href="/wiki/Virus_de_ARN" title="Virus de ARN">virus de ARN</a> (como os <a href="/wiki/Poliovirus" title="Poliovirus">poliovirus</a>) usan este tipo de encima para replicar o seu material xenético.<a href="#cite_note-37">[37]</a> Ademais, a ARN polimerase ARN dependente forma parte da vía de <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a> en moitos organismos.<a href="#cite_note-38">[38]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Maduración">Maduración</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Maduración»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Maduración">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigos principais: <a href="/wiki/Procesamento_do_ARN" title="Procesamento do ARN">Procesamento do ARN</a> e <a href="/wiki/Splicing" title="Splicing">Splicing</a>.</dd></dl></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Pre-mRNA_to_mRNA.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Pre-mRNA_to_mRNA.png/500px-Pre-mRNA_to_mRNA.png" decoding="async" width="440" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Pre-mRNA_to_mRNA.png/960px-Pre-mRNA_to_mRNA.png 1.5x" data-file-width="1547" data-file-height="264" /></a><figcaption>Eliminación dos intróns dun <a href="/wiki/Pre-ARNm" class="mw-redirect" title="Pre-ARNm">pre-ARNm</a> durante o splicing.</figcaption></figure> A maduración dos ARN comprende un conxunto de <a href="/wiki/Modificaci%C3%B3n_postranscricional" class="mw-redirect" title="Modificación postranscricional">modificacións postranscricionais</a> principalmente observadas en eucariotas que son moi importantes para obter un ARN maduro funcional. Estas modificacións sófrenas os diversos tipos de ARN. No caso dos <a href="/wiki/Pre-ARNm" class="mw-redirect" title="Pre-ARNm">pre-ARNm</a> as principais modificacións son a unión dunha <a href="/wiki/Carapucha_5%27" title="Carapucha 5'">carapucha 5'</a> nun dos extremos e dunha cola poliA (<a href="/wiki/Poliadenilaci%C3%B3n" title="Poliadenilación">poliadenilación</a>) no 3′, e o <a href="/wiki/Splicing" title="Splicing">splicing</a> ou empalme na parte central, realizado polo <a href="/wiki/Espliceosoma" title="Espliceosoma">espliceosoma</a>, durante o que se eliminan os <a href="/wiki/Intr%C3%B3n" title="Intrón">intróns</a>. Poden introducirse tamén modificacións químicas ao nivel da base ou da ribosa e pode haber unha <a href="/wiki/Edici%C3%B3n_do_ARN" title="Edición do ARN">edición do ARN</a>. Nas bacterias e en certas mitocondrias, a poliadenilación dos ARN é, ao contrario, un sinal para a degradación.<a href="#cite_note-39">[39]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nucléotidos_modificados">Nucléotidos modificados</h4>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Nucléotidos modificados»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Nucléotidos modificados">editar a fonte</a>]</div> Despois da súa transcrición poloa ARN polimerase, certos ARN sofren modificacións químicas pola acción de encimas específicos. Os principais ARNs que sofren estas modificacións son os <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a> e os <a href="/wiki/ARNr" class="mw-redirect" title="ARNr">ARNr</a>. Poderíase considerar que as <a href="/wiki/Metilaci%C3%B3n" title="Metilación">metilacións</a> que se realizan durante a formación da <a href="/wiki/Carapucha_5%27" title="Carapucha 5'">carapucha 5'</a> son tamén modificacións de <a href="/w/index.php?title=Nucl%C3%A9otido&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nucléotido (a páxina aínda non existe)">nucléotidos</a> particulares. As modificacións poden producirse nas bases ou na ribosa. As principais modificacións que se producen son as seguintes: <ul><li>na ribosa pode haber <a href="/wiki/2%27-O-metilaci%C3%B3n" title="2'-O-metilación">2'-O-metilacións</a> na posición 2′-OH ;</li> <li>na <a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">base nitroxenada</a>: <ul><li><a href="/wiki/Isomerizaci%C3%B3n" title="Isomerización">isomerización</a> das <a href="/wiki/Uridina" title="Uridina">uridinas</a>, que se converten en <a href="/wiki/Pseudouridina" title="Pseudouridina">pseudouridinas</a>;<a href="#cite_note-40">[40]</a>,</li> <li>metilacións, en átomos de carbono (<a href="/wiki/Ribotimidina" class="mw-redirect" title="Ribotimidina">ribotimidina</a>), ou de nitróxeno (<a href="/wiki/7-metilguanosina" class="mw-redirect" title="7-metilguanosina">7-metilguanosina</a>...);</li> <li><a href="/wiki/Redox" class="mw-redirect" title="Redox">redución</a>, que transforma as uridinas en <a href="/wiki/Dihidrouridina" title="Dihidrouridina">dihidrouridinas</a>;</li> <li><a href="/wiki/Tiol" title="Tiol">tiolacións</a>;</li> <li>modificacións máis complexas (<a href="/wiki/Prenilaci%C3%B3n" title="Prenilación">prenilación</a>, treonil-carbamoilación...).</li></ul></li></ul> Nos ARNt, a introdución de nucleótidos modificados contribúe a aumentar a estabilidade das moléculas<a href="#cite_note-41">[41]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Edición">Edición</h4>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Edición»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Edición">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigo principal: <a href="/wiki/Edici%C3%B3n_do_ARN" title="Edición do ARN">Edición do ARN</a>.</dd></dl></div> A <a href="/wiki/Edici%C3%B3n_do_ARN" title="Edición do ARN">edición dos ARN</a> consiste nunha modificación da secuencia do ARN posterior á transcrición. Despois da edición a secuencia do ARN é diferente da (que correspondería por complementariedade) do ADN. A edición pode consistir en insercións, delecións, e substitucións de bases de nucleótidos na molécula de ARN. Estas modificacións son efectuadas por encimas que actúan sobre o ARN. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tipos_de_ARN">Tipos de ARN</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «Tipos de ARN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: Tipos de ARN">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Full_length_hammerhead_ribozyme.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Full_length_hammerhead_ribozyme.png/220px-Full_length_hammerhead_ribozyme.png" decoding="async" width="220" height="366" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Full_length_hammerhead_ribozyme.png/330px-Full_length_hammerhead_ribozyme.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/28/Full_length_hammerhead_ribozyme.png 2x" data-file-width="402" data-file-height="668" /></a><figcaption>Estrutura do <a href="/w/index.php?title=Ribozima_cabeza_de_martelo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ribozima cabeza de martelo (a páxina aínda non existe)">ribozima cabeza de martelo</a>, un <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozima</a> que corta o ARN.</figcaption></figure> O ARN mensaxeiro (ARNm) é o ARN que leva a información do ADN ao <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosoma</a>, aos sitios de síntese de proteínas (<a href="/wiki/Traduci%C3%B3n_de_prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Tradución de proteínas">tradución</a>) da célula (<a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosomas</a>). A secuencia codificante formada polos <a href="/wiki/Cod%C3%B3n" title="Codón">codóns</a> do ARNm determina a secuencia de <a href="/wiki/Amino%C3%A1cido" title="Aminoácido">aminoácidos</a> da <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteína</a> que se vai producir.<a href="#cite_note-The_Cell-42">[42]</a> Porén, moitos ARNs non codifican proteínas (un 97% dos ARNs transcritos son <a href="/wiki/ARN_non_codificante" title="ARN non codificante">ARN non codificante</a> en eucariotas<a href="#cite_note-43">[43]</a><a href="#cite_note-44">[44]</a><a href="#cite_note-45">[45]</a><a href="#cite_note-46">[46]</a>). Este <a href="/wiki/ARN_non_codificante" title="ARN non codificante">ARN non codificante</a> ("ARNnc") pode estar directamente codificado polos seus propios xenes (xenes de ARN), pero pode tamén derivar de <a href="/wiki/Intr%C3%B3n" title="Intrón">intróns</a> que formaban parte de ARNms.<a href="#cite_note-transcriptome-47">[47]</a> Os exemplos máis importantes de ARNs non codficantes son o <a href="/wiki/ARN_transferente" title="ARN transferente">ARN transferente</a> (ARNt) e o <a href="/wiki/ARN_ribos%C3%B3mico" title="ARN ribosómico">ARN ribosómico</a> (ARNr), que están ambos implicados no proceso de tradución de proteínas.<a href="#cite_note-Biochemistry-2">[2]</a> Hai tamén ARNs non codificantes implicados na <a href="/wiki/Regulaci%C3%B3n_x%C3%A9nica" class="mw-redirect" title="Regulación xénica">regulación xénica</a>, o <a href="/wiki/Procesamento_do_ARN" title="Procesamento do ARN">procesamento do ARN</a> e outros papeis. Certos ARNs poden <a href="/wiki/Cat%C3%A1lise" title="Catálise">catalizar</a> reaccións químicas como cortar e <a href="/wiki/Ligase" title="Ligase">ligar</a> outras moléculas de ARN,<a href="#cite_note-48">[48]</a> e catalizar a formación de <a href="/wiki/Enlace_pept%C3%ADdico" title="Enlace peptídico">enlaces peptídicos</a> no <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosoma</a>,<a href="#cite_note-ribosome_activity-5">[5]</a> o que é unha actividade similar á dos encimas proteicos; estes ARN denomínanse <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozimas</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Principais_tipos_de_ARN">Principais tipos de ARN</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Principais tipos de ARN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Principais tipos de ARN">editar a fonte</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/ARN_mensaxeiro" title="ARN mensaxeiro">ARN mensaxeiro</a>.</li> <li><a href="/wiki/ARN_non_codificante" title="ARN non codificante">ARN non codificante</a></li></ul> <dl><dd><ul><li><a href="/wiki/ARN_transferente" title="ARN transferente">ARN de transferencia</a>.</li> <li><a href="/wiki/ARN_ribos%C3%B3mico" title="ARN ribosómico">ARN ribosómico</a>.</li> <li><a href="/wiki/ARN_nuclear_pequeno" title="ARN nuclear pequeno">ARN nuclear pequeno</a> (snRNA).</li> <li><a href="/wiki/ARN_nucleolar_pequeno" title="ARN nucleolar pequeno">ARN nucleolar pequeno</a> (snoRNA).</li> <li><a href="/wiki/ARN_interferente" title="ARN interferente">ARN interferente</a>:</li></ul> <dl><dd><ul><li><a href="/wiki/MicroARN" title="MicroARN">microARN</a>.</li> <li><a href="/wiki/ARN_interferente_pequeno" title="ARN interferente pequeno">ARN interferente pequeno</a> (siRNA).</li> <li><a href="/wiki/ARN_que_interacciona_con_piwi" title="ARN que interacciona con piwi">ARN que interacciona con piwi</a> (piRNA).</li></ul></dd></dl> <ul><li><a href="/wiki/ARN_transferente-mensaxeiro" title="ARN transferente-mensaxeiro">ARN transferente-mensaxeiro</a> (en bacterias, mitocondrias e cloroplastos)</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Na_tradución">Na tradución</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Na tradución»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Na tradución">editar a fonte</a>]</div> O <a href="/wiki/ARN_mensaxeiro" title="ARN mensaxeiro">ARN mensaxeiro</a> (ARNm) leva información sobre a secuencia dunha proteína aos <a href="/wiki/Ribosoma" title="Ribosoma">ribosomas</a>, que son as fábricas onde se realiza a síntese proteica na célula. O ARNm está <a href="/wiki/C%C3%B3digo_xen%C3%A9tico" title="Código xenético">codificado</a> de modo que cada tres nucleótidos do ARN (o que se chama <a href="/wiki/Cod%C3%B3n" title="Codón">codón</a>) corresponda a un aminoácido da proteína. Nas células eucariotas, un ARNm precursor (<a href="/wiki/Pre-ARNm" class="mw-redirect" title="Pre-ARNm">pre-ARNm</a>) que foi transcrito do ADN, é <a href="/wiki/Procesamento_do_ARN" title="Procesamento do ARN">procesado</a> orixinando un ARNm maduro. Durante esta maduración elimínanse os <a href="/wiki/Intr%C3%B3n" title="Intrón">intróns</a>, que son segmentos non codificantes que están intercalados na molécula do pre-ARNm. Durante a maduración tamén se modifican os dous extremos do ARNm (<a href="/wiki/Poliadenilaci%C3%B3n" title="Poliadenilación">poliadenilación</a> e adición da <a href="/wiki/Carapucha_5%27" title="Carapucha 5'">carapucha 5'</a>). O ARNm é despois exportado desde o <a href="/wiki/N%C3%BAcleo_celular" title="Núcleo celular">núcleo</a> ao <a href="/wiki/Citoplasma" title="Citoplasma">citoplasma</a>, onde se une a un ribosoma e é <a href="/wiki/Traduci%C3%B3n_de_prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Tradución de proteínas">traducido</a> na súa proteína correspondente coa axuda do <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a>. En <a href="/wiki/C%C3%A9lula_procariota" title="Célula procariota">células procariotas</a>, que carecen de núcleo, o ARNm pode unirse por un extremo aos ribosomas antes de que acabe a súa transcrición do ADN polo outro extremo. Despois de pasado un tempo a mensaxe (o ARN) degrádase liberando os <a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">nucleótidos</a> que o compoñen coa axuda de encimas <a href="/wiki/Ribonuclease" title="Ribonuclease">ribonucleases</a>.<a href="#cite_note-The_Cell-42">[42]</a> O <a href="/wiki/ARN_de_transferencia" class="mw-redirect" title="ARN de transferencia">ARN de transferencia</a> (ARNt) é unha pequena cadea de ARN duns 80 <a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">nucleótidos</a> que transporta un aminoácido específico a unha cadea polipeptídica en crecemento no sitio ribosómico de síntese proteica durante a tradución. Ten unha estrutura con catro brazos (en folla de trevo), que están pregados uns sobre os outros, e ten sitios para a unión do aminoácido e unha rexión <a href="/wiki/Anticod%C3%B3n" title="Anticodón">anticodón</a> para o recoñecemento do <a href="/wiki/Cod%C3%B3n" title="Codón">codón</a> do ARN (ambos os dous son complementarios en bases e únense por enlaces de hidróxeno).<a href="#cite_note-transcriptome-47">[47]</a> O <a href="/wiki/ARN_ribos%C3%B3mico" title="ARN ribosómico">ARN ribosómico</a> (ARNr) forma parte do ribosoma, xunto con diversas proteínas, e é o compoñente catalítico do ribosoma. Os ribosomas eucariotas conteñen catro ARNrs distintos clasificados polo seu <a href="/w/index.php?title=Coeficiente_de_sedimentaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coeficiente de sedimentación (a páxina aínda non existe)">coeficiente de sedimentación</a> (S): ARNr de <a href="/wiki/ARNr_18S" title="ARNr 18S">18S</a>, <a href="/wiki/ARNr_5,8S" title="ARNr 5,8S">5,8S</a>, <a href="/wiki/ARNr_28S" title="ARNr 28S">28S</a> e <a href="/wiki/ARNr_5S" title="ARNr 5S">5S</a>. Tres destes ARNr sintetízanse no <a href="/wiki/Nucl%C3%A9olo" title="Nucléolo">nucléolo</a>, e un sintetízase noutras partes do núcleo. No citoplasma o ARNr e diversas proteínas combínanse para formar dous complexos ribonucleoproteicos que son as dúas subunidades do ribosoma, que se unen formando un ribosoma funcional. O ribosoma únese ao ARNm e leva a cabo a síntese de proteínas. Poden unirse varios ribosomas á vez a unha soa molécula de ARNm, formando un <a href="/wiki/Polisoma" title="Polisoma">polisoma</a>.<a href="#cite_note-The_Cell-42">[42]</a> A gran maioría do ARN que se encontra nunha célula eucariota típica é ARNr. En moitas <a href="/wiki/Bacterias" title="Bacterias">bacterias</a> e <a href="/wiki/Plasto" title="Plasto">plastos</a> atópase un ARN especial chamado <a href="/wiki/ARN_transferente-mensaxeiro" title="ARN transferente-mensaxeiro">ARN transferente-mensaxeiro</a> (ARNtm). Este ARN etiqueta as proteínas codificadas por ARNms que carecen de <a href="/wiki/Cod%C3%B3n_de_parada" class="mw-redirect" title="Codón de parada">codóns de parada</a> para que sexan degradados e impide que o ribosoma quede atascado.<a href="#cite_note-49">[49]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ARNs_reguladores">ARNs reguladores</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «ARNs reguladores»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: ARNs reguladores">editar a fonte</a>]</div> Varios tipos de ARN poden regular á baixa a <a href="/wiki/Expresi%C3%B3n_x%C3%A9nica" title="Expresión xénica">expresión xénica</a> ao ser complementarios dunha parte dun ARNm ou dun xene do ADN. Os <a href="/wiki/MicroARN" title="MicroARN">microARNs</a> (miARN; de 21-22 <a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">nt</a>) atópanse en eucariotas e actúan por medio de <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a> (RNAi), na que un complexo efector de miARN e encimas poden clivar un ARNm complementario, bloquear a tradución do ARNm, ou acelerar a súa degradación.<a href="#cite_note-50">[50]</a><a href="#cite_note-51">[51]</a> Aínda que a miúdo se producen <a href="/wiki/SiRNA" class="mw-redirect" title="SiRNA">ARNs interferentes pequenos</a> (siRNA; de 20-25 nt) pola degradación do ARN viral, hai tamén fontes endóxenas destes siRNAs, que son producidos de forma natural normal pola célula.<a href="#cite_note-52">[52]</a><a href="#cite_note-53">[53]</a> Os ARN interferentes pequenos actúan por medio de interferencia de ARN dun modo similar aos miARNs. Algúns miARNs e siRNAs poden causar que os seus xenes diana sexan <a href="/wiki/Metilaci%C3%B3n_do_ADN" title="Metilación do ADN">metilados</a>, facendo que así <a href="/w/index.php?title=Silenciamento_transcricional_inducido_por_ARN&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silenciamento transcricional inducido por ARN (a páxina aínda non existe)">diminúa</a> ou <a href="/w/index.php?title=RNAa&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNAa (a páxina aínda non existe)">aumente</a> a transcrición de ditos xenes.<a href="#cite_note-54">[54]</a><a href="#cite_note-55">[55]</a><a href="#cite_note-56">[56]</a> Os animais teñen tamén <a href="/wiki/ARN_que_interacciona_con_piwi" title="ARN que interacciona con piwi">ARNs que interaccionan con piwi</a> (piRNA; de 29-30 nt) que son activos nas células da <a href="/wiki/Li%C3%B1a_xerminal" title="Liña xerminal">liña xerminal</a> e crese que son unha defensa contra os <a href="/wiki/Transpos%C3%B3n" title="Transposón">transposóns</a> e xogan un papel na <a href="/wiki/Gametox%C3%A9nese" title="Gametoxénese">gametoxénese</a>.<a href="#cite_note-fruitfly_piRNA-57">[57]</a><a href="#cite_note-58">[58]</a> Moitos procariotas teñen ARNs <a href="/wiki/CRISPR" title="CRISPR">CRISPR</a>, un sistema regulatorio similar á interferencia de ARN.<a href="#cite_note-59">[59]</a> Os <a href="/wiki/ARN_antisentido" title="ARN antisentido">ARNs antisentido</a> están moi estendidos; a maioría regulan á baixa un xene, pero uns poucos son activadores da transcrición.<a href="#cite_note-60">[60]</a> Un modo en que poden actuar os ARN antisentido é mediante a súa unión ao ARNm, formando un ARN de dobre cadea, que é degradado encimaticamente.<a href="#cite_note-61">[61]</a> Hai moitos <a href="/wiki/ARN_non_codificante_longo" title="ARN non codificante longo">ARNs non codificantes longos</a> que regulan xenes en eucariotas,<a href="#cite_note-62">[62]</a> un deles é <a href="/w/index.php?title=XIST_(xene)&action=edit&redlink=1" class="new" title="XIST (xene) (a páxina aínda non existe)">Xist</a>, que recobre un dos <a href="/wiki/Cromosoma_X" title="Cromosoma X">cromosomas X</a> nas femias de mamífero e o <a href="/wiki/Inactivaci%C3%B3n_X" class="mw-redirect" title="Inactivación X">inactiva</a>.<a href="#cite_note-63">[63]</a> Un ARNm pode conter na propia molécula elementos regulatorios, como <a href="/wiki/Riboswitch" title="Riboswitch">riboswitches</a>, nas súas rexións non traducidas <a href="/wiki/5%27UTR" class="mw-redirect" title="5'UTR">5'UTR</a> ou <a href="/wiki/3%27UTR" class="mw-redirect" title="3'UTR">3'UTR</a>; estes <a href="/wiki/Elemento_cis_regulador" class="mw-redirect" title="Elemento cis regulador">elementos cis reguladores</a> regulan a actividade do ARNm.<a href="#cite_note-64">[64]</a> As rexións non traducidas (UTR) poden conter tamén elementos que regulan outros xenes.<a href="#cite_note-65">[65]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Procesamento_do_ARN">Procesamento do ARN</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Procesamento do ARN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Procesamento do ARN">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigo principal: <a href="/wiki/Procesamento_do_ARN" title="Procesamento do ARN">Procesamento do ARN</a>.</dd></dl></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Synthesis_of_Pseudouridine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Synthesis_of_Pseudouridine.svg/250px-Synthesis_of_Pseudouridine.svg.png" decoding="async" width="220" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Synthesis_of_Pseudouridine.svg/330px-Synthesis_of_Pseudouridine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Synthesis_of_Pseudouridine.svg/500px-Synthesis_of_Pseudouridine.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="321" /></a><figcaption>Unha modificación común no ARN é o cambio de uridina a pseudouridina.</figcaption></figure> Moitos ARNs teñen a función de modificar outros ARNs. Os ARNm eucariotas teñen <a href="/wiki/Intr%C3%B3n" title="Intrón">intróns</a> antes da súa maduración. Os intróns son eliminados por <a href="/wiki/Splicing" title="Splicing">splicing</a> dos <a href="/wiki/Pre-ARNm" class="mw-redirect" title="Pre-ARNm">pre-ARNm</a> polos <a href="/wiki/Espliceosoma" title="Espliceosoma">espliceosomas</a>, que conteñen varios <a href="/wiki/ARN_nuclear_pequeno" title="ARN nuclear pequeno">ARNs nucleares pequenos</a> (snRNA),<a href="#cite_note-Biochemistry-2">[2]</a> ou outras veces os intróns poden ser <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozimas</a> que realizan o splicing eles mesmos.<a href="#cite_note-66">[66]</a> O ARN pode tamén ser alterado modificando os seus nucleótidos a outros distintos dos habituais <a href="/wiki/Adenosina" title="Adenosina">A</a>, <a href="/wiki/Citidina" title="Citidina">C</a>, <a href="/wiki/Guanosina" title="Guanosina">G</a> e <a href="/wiki/Uridina" title="Uridina">U</a>. En eucariotas, as modificacións dos nucleótidos do ARN son en xeral dirixidas por <a href="/wiki/ARN_nucleolar_pequeno" title="ARN nucleolar pequeno">ARNs nucleolares pequenos</a> (snoRNA; 60-300 nt),<a href="#cite_note-transcriptome-47">[47]</a> que se encontran no <a href="/wiki/Nucl%C3%A9olo" title="Nucléolo">nucléolo</a> e nos <a href="/wiki/Corpo_de_Cajal" title="Corpo de Cajal">corpos de Cajal</a>. Os ARNs nucleolares pequenos asócianse con encimas e guíanos a un lugar no ARN e únense por apareamento de bases con el. Estes encimas despois realizan a modificación do nucleótido. Os ARN ribosómicos e ARN transferentes son amplamente modificados, pero os ARN nucleares pequenos e os ARN mensaxeiros poden tamén sufrir este tipo de modificación de bases.<a href="#cite_note-67">[67]</a><a href="#cite_note-68">[68]</a> O ARN tamén pode ser <a href="/wiki/Metilaci%C3%B3n" title="Metilación">metilado</a>.<a href="#cite_note-69">[69]</a><a href="#cite_note-70">[70]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_ARNs_guías">Outros ARNs guías</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Outros ARNs guías»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Outros ARNs guías">editar a fonte</a>]</div> Mencionamos no apartado anterior que varios tipos de ARN que interveñen no splicing ou na interferencia poden guiar moléculas a zonas do ADN ou doutros ARNs específicas coas que son complementarios. Ademais dos mencionados, nesta función de guía están tamén: <ul><li>TERC (compoñente de ARN da telomerase), que é a subunidade de ARN do encima <a href="/wiki/Telomerase" title="Telomerase">telomerase</a>: este ARN estruturado está asociado ao encima de tipo <a href="/wiki/Transcriptase_inversa" title="Transcriptase inversa">transcriptase inversa</a> que sintetiza os <a href="/wiki/Tel%C3%B3mero" title="Telómero">telómeros</a> (extremos dos cromosomas). Contén unha secuencia que serve de substrato á telomerase para sintetizar o ADN telomérico de secuencia complementaria.<a href="#cite_note-71">[71]</a>. Por tanto, guía a actividade do encima, e ademais serve de molde (en lugar de aparearse co substrato).</li> <li><a href="/w/index.php?title=LincARN&action=edit&redlink=1" class="new" title="LincARN (a páxina aínda non existe)">lincARN</a>, que son grandes ARNs interxénicos non codificantes presentes nos mamíferos, que son transcritos (igual que o ARNm) pola <a href="/wiki/ARN_polimerase_II" title="ARN polimerase II">ARN polimerase II</a>. A súa gran lonxitude permítelles adoptar unha estrutura tridimensional complexa. Estas estruturas permiten a súa interacción con diferentes cofactores transcricionais como o <a href="/w/index.php?title=HnRNP-K&action=edit&redlink=1" class="new" title="HnRNP-K (a páxina aínda non existe)">hnRNP-K</a> ou o <a href="/w/index.php?title=PRC2&action=edit&redlink=1" class="new" title="PRC2 (a páxina aínda non existe)">PRC2</a> (principalmente inhibidores da transcrición). Estes complexos son despois guiados grazas aos lincARN ás secuencias reguladoras dos xenes para inhibir a súa expresión. A ligazón dos lincARN co ADN implica un apareamento de bases ARN-ADN despois de que se abra a dobre hélice do ADN.<a href="#cite_note-72">[72]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ARNs_catalíticos_(ribozimas)">ARNs catalíticos (ribozimas)</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «ARNs catalíticos (ribozimas)»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: ARNs catalíticos (ribozimas)">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigo principal: <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">Ribozima</a>.</dd></dl></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:RNase_P.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/RNase_P.png/220px-RNase_P.png" decoding="async" width="220" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/RNase_P.png/330px-RNase_P.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/RNase_P.png/440px-RNase_P.png 2x" data-file-width="1113" data-file-height="1154" /></a><figcaption>Estrutura da <a href="/wiki/Ribonuclease_P" title="Ribonuclease P">ribonuclease P</a>, un <a href="/wiki/Encima" class="mw-redirect" title="Encima">encima</a> presente en todas as células vivas cuxa actividade encimática depende dun ARN.</figcaption></figure> Desde a década de 1980 sábese que o ARN pode ter capacidades encimáticas. Os primeiro descubríronos <a href="/wiki/Thomas_Cech" title="Thomas Cech">Thomas Cech</a> e <a href="/wiki/Sidney_Altman" title="Sidney Altman">Sidney Altman</a> estudando o <a href="/wiki/Protozoo" class="mw-redirect" title="Protozoo">protozoo</a> <a href="/wiki/Tetrahymena" title="Tetrahymena">Tetrahymena</a> (que ten un intrón con autosplicing) e a <a href="/wiki/Ribonuclease_P" title="Ribonuclease P">ribonuclease P</a> (que intervén na maduración do ARNt), respectivamente, polo que foron recompensados co <a href="/wiki/Premio_Nobel_de_Qu%C3%ADmica" title="Premio Nobel de Química">premio Nobel de Química</a> de 1989.<a href="#cite_note-cech-73">[73]</a><a href="#cite_note-altman-74">[74]</a> Nestes dous casos o ARN por si só pode catalizar unha reacción de clivaxe (corte) ou de <a href="/wiki/Transesterificaci%C3%B3n" title="Transesterificación">transesterificación</a> específica en ausencia de <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteína</a>, do mesmo modo que o faría un encima proteico. Estes ARNs catalíticos denomínanse <a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozimas</a>. En xeral, a actividade dos ribozimas depende da súa estrutura tridimensional específica, mediante a cal poden recoñecer o substrato e catalizar a reacción nunha zona da molécula. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Hammerhead.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Hammerhead.png/220px-Hammerhead.png" decoding="async" width="220" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Hammerhead.png/330px-Hammerhead.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Hammerhead.png 2x" data-file-width="419" data-file-height="437" /></a><figcaption>Estrutura do <a href="/w/index.php?title=Ribozima_cabeza_de_martelo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ribozima cabeza de martelo (a páxina aínda non existe)">ribozima cabeza de martelo</a> presente no xenoma dun <a href="/wiki/Viroide" title="Viroide">viroide</a> que infecta á planta do <a href="/wiki/Aguacate" title="Aguacate">aguacate</a>.</figcaption></figure> Posteriormente descubríronse outros ribozimas naturais, como: ribozimas de <a href="/wiki/Viroide" title="Viroide">viroides</a> e <a href="/wiki/Virus_sat%C3%A9lite" class="mw-redirect" title="Virus satélite">virus satélites</a> (autoclivaxe),<a href="#cite_note-75">[75]</a> o ribosoma (na súa actividade de peptidil-transferase e de descodificación, que ocorren en zonas formadas só por ARN),<a href="#cite_note-76">[76]</a> o <a href="/wiki/Espliceosoma" title="Espliceosoma">espliceosoma</a> (cataliza o splicing do ARNm porque ten actividade riboenzimática),<a href="#cite_note-splice-77">[77]</a> certos <a href="/wiki/Riboswitch" title="Riboswitch">riboswitches</a> (rexións dos ARNm con capacidade de cortar moléculas en presenza dun ligando),<a href="#cite_note-78">[78]</a>, e mesmo hai ribozimas sintéticos (obtidos pola técnica <a href="/w/index.php?title=SELEX&action=edit&redlink=1" class="new" title="SELEX (a páxina aínda non existe)">SELEX</a>, chamados <a href="/wiki/Apt%C3%A1mero" title="Aptámero">aptámeros</a>, que poden realizar unha reacción determinada desexada).<a href="#cite_note-Szostak-79">[79]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Xenomas_de_ARN">Xenomas de ARN</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=20" title="Editar a sección: «Xenomas de ARN»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=20" title="Editar o código fonte da sección: Xenomas de ARN">editar a fonte</a>]</div> Igual que fai o ADN, o ARN tamén pode almacenar información xenética. Os <a href="/wiki/Virus_de_ARN" title="Virus de ARN">virus de ARN</a> teñen <a href="/wiki/Xenoma" title="Xenoma">xenomas</a> compostos de ARN que codifica varias proteínas. Algunhas destas proteínas replican o xenoma viral, mentres que outras protexen o xenoma (cunha <a href="/wiki/C%C3%A1pside" class="mw-redirect" title="Cápside">cápside</a>) cando a partícula vírica se move dunha célula hóspede a outra. Os <a href="/wiki/Viroide" title="Viroide">viroides</a> son outro grupo de patóxenos de plantas parecidos a virus, pero que consisten só en ARN (carecen de cápside proteica), que non codifican ningunha proteína e son replicados por unha <a href="/wiki/Polimerase" title="Polimerase">polimerase</a> da célula hóspede da planta.<a href="#cite_note-80">[80]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Reversotranscrición">Reversotranscrición</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=21" title="Editar a sección: «Reversotranscrición»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=21" title="Editar o código fonte da sección: Reversotranscrición">editar a fonte</a>]</div> Os virus con <a href="/wiki/Reversotranscrici%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Reversotranscrición">reversotranscrición</a> replican os seus xenomas producindo copias de ADN reversotranscribindo o seu xenoma de ARN; estas copias de ADN son despois transcritas a un novo ARN. Os <a href="/wiki/Retrotranspos%C3%B3n" title="Retrotransposón">retrotransposóns</a> tamén se espallan ao copiaren ADN e ARN un do outro,<a href="#cite_note-81">[81]</a> e a <a href="/wiki/Telomerase" title="Telomerase">telomerase</a> contén un ARN que se utiliza como molde para construír os extremos dos <a href="/wiki/Cromosoma" title="Cromosoma">cromosomas</a> eucariotas.<a href="#cite_note-82">[82]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ARN_bicatenario_en_virus">ARN bicatenario en virus</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=22" title="Editar a sección: «ARN bicatenario en virus»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=22" title="Editar o código fonte da sección: ARN bicatenario en virus">editar a fonte</a>]</div> Os ARN bicatenarios (dsRNA) son ARNs con dúas febras complementarias, similares ao ADN que se encontra en todas as células. Os ARNs bicatenarios forman o material xenético dalgúns virus (<a href="/w/index.php?title=Virus_de_ARN_bicatenario&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virus de ARN bicatenario (a páxina aínda non existe)">virus de ARN bicatenario</a>). O ARN bicatenario como o de certos ARNs virais ou o <a href="/wiki/ARN_interferente_pequeno" title="ARN interferente pequeno">ARN interferente pequeno</a> poden desencadear a <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a> en eucariotas, e a resposta ao <a href="/wiki/Interfer%C3%B3n" title="Interferón">interferón</a> en <a href="/wiki/Vertebrados" title="Vertebrados">vertebrados</a>.<a href="#cite_note-83">[83]</a><a href="#cite_note-84">[84]</a><a href="#cite_note-85">[85]</a><a href="#cite_note-86">[86]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Usos_terapéuticos_e_biotecnolóxicos">Usos terapéuticos e biotecnolóxicos</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=23" title="Editar a sección: «Usos terapéuticos e biotecnolóxicos»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=23" title="Editar o código fonte da sección: Usos terapéuticos e biotecnolóxicos">editar a fonte</a>]</div> O ARN é utilizado hoxe nun certo número de aplicacións en <a href="/wiki/Biolox%C3%ADa_molecular" title="Bioloxía molecular">bioloxía molecular</a>, en especial grazas ao proceso da <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a>, que consiste na introdución nas células eucariotas de curtos fragmentos de ARN bicatenario de <a href="/wiki/ARN_interferente_pequeno" title="ARN interferente pequeno">ARN interferente pequeno</a>, dunha lonxitude duns 20 pares de bases. Estes ARNs van ser utilizados por unha maquinaria celular que pode degradar os ARNm de maneira específica. Só serán degradados os ARNm que conteñan unha secuencia correspondente á do ARN interferente pequeno, o que fai diminuír selectivamente a expresión dunha determinada proteína (a codificada no ARNm).<a href="#cite_note-87">[87]</a>. Este enfoque tecnolóxico é máis simple e rápido que o establecemento de liñas de ratos con xenes inactivados (<a href="/wiki/Knockout_de_xenes" title="Knockout de xenes">knock-out</a>) e denomínase <a href="/wiki/Knockdown_de_xenes" title="Knockdown de xenes">knock-down</a>. Prevese o uso desta técnica con fins terapéuticos, por exemplo dirixíndo os ARNs contra os xenes virais para loitar contra as infeccións, ou os <a href="/wiki/Oncoxene" title="Oncoxene">oncoxenes</a>, no caso de cancros.<a href="#cite_note-88">[88]</a>. Porén, cómpre que estes ARN interferentes pequenos sexan estabilizados para evitar a súa degradación polas <a href="/wiki/Ribonuclease" title="Ribonuclease">ribonucleases</a> e dirixir a súa acción contra as células diana concernidas. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=24" title="Editar a sección: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=24" title="Editar o código fonte da sección: Historia">editar a fonte</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:R_Holley.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/R_Holley.jpg/250px-R_Holley.jpg" decoding="async" width="210" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/R_Holley.jpg/330px-R_Holley.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/R_Holley.jpg/500px-R_Holley.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="436" /></a><figcaption>Á esquerda, Robert W. Holley xunto co seu equipo de investigación.</figcaption></figure> A investigación sobre o ARN levou a facer moitos importantes descubrimentos biolóxicos e mereceu varios <a href="/wiki/Premio_Nobel" class="mw-redirect" title="Premio Nobel">premios Nobel</a>. Os <a href="/wiki/%C3%81cido_nucleico" title="Ácido nucleico">ácidos nucleicos</a> foron descubertos en 1868 por <a href="/wiki/Friedrich_Miescher" title="Friedrich Miescher">Friedrich Miescher</a>, que chamou a este material "nucleína", xa que o atopou no <a href="/wiki/N%C3%BAcleo_celular" title="Núcleo celular">núcleo celular</a>.<a href="#cite_note-89">[89]</a> Descubriuse despois que as <a href="/wiki/C%C3%A9lula_procariota" title="Célula procariota">células procariotas</a>, que carecen de núcleo, tamén contiñan ácidos nucleicos. Sospeitábase que o ARN xogaba un papel na síntese de proteínas xa en 1939.<a href="#cite_note-90">[90]</a> <a href="/wiki/Severo_Ochoa" title="Severo Ochoa">Severo Ochoa</a> gañou en 1959 o <a href="/wiki/Premio_Nobel_de_Medicina" class="mw-redirect" title="Premio Nobel de Medicina">Premio Nobel de Medicina</a> (compartido con <a href="/wiki/Arthur_Kornberg" title="Arthur Kornberg">Arthur Kornberg</a>) polo seu descubrimento dun <a href="/wiki/Encima" class="mw-redirect" title="Encima">encima</a> que pode sintetizar ARN no laboratorio.<a href="#cite_note-91">[91]</a> Porén, o encima descuberto por Ochoa (a <a href="/w/index.php?title=Polinucle%C3%B3tido_fosforilase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polinucleótido fosforilase (a páxina aínda non existe)">polinucleótido fosforilase</a>) viuse máis tarde que era responsable da degradación do ARN nas células, e non da súa síntese. En 1956 Alex Rich e David Davies hibridaron dúas febras separadas de ARN para formar o primeiro cristal obtido de ARN cuxa estrutura podía determinarse por <a href="/wiki/Cristalograf%C3%ADa_de_raios_X" title="Cristalografía de raios X">cristalografía de raios X</a>.<a href="#cite_note-92">[92]</a> En 1965, <a href="/w/index.php?title=Robert_W._Holley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert W. Holley (a páxina aínda non existe)">Robert W. Holley</a> obtivo a secuencia de 77 nucleótidos dun ARNt de <a href="/wiki/L%C3%A9vedo" title="Lévedo">lévedo</a>,<a href="#cite_note-93">[93]</a> polo que recibiu en 1968 o Premio Nobel de Medicina (compartido con <a href="/wiki/Har_Gobind_Khorana" title="Har Gobind Khorana">Har Gobind Khorana</a> e <a href="/w/index.php?title=Marshall_Nirenberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marshall Nirenberg (a páxina aínda non existe)">Marshall Nirenberg</a>). En 1967, <a href="/wiki/Carl_Woese" title="Carl Woese">Carl Woese</a> hipotetizou que o ARN podería ser catalítico e suxeriu que as formas de vida máis primordiais da Terra primitiva (moléculas autorreplicantes) poderían depender do ARN tanto para almacenar a información xenética coma para catalizar reaccións bioquímicas, o que se chama <a href="/wiki/Hip%C3%B3tese_do_mundo_de_ARN" title="Hipótese do mundo de ARN">hipótese do mundo de ARN</a>.<a href="#cite_note-94">[94]</a><a href="#cite_note-95">[95]</a> A inicios da década de 1970, descubríronse os <a href="/wiki/Retrovirus" title="Retrovirus">retrovirus</a> e a <a href="/wiki/Transcriptase_inversa" title="Transcriptase inversa">transcriptase inversa</a>, demostrando por primeira vez que os encimas podían facer copias de ADN a partir dun molde de ARN (o contrario do fluxo de transmisión da información xenética normal). Por estes traballos, <a href="/w/index.php?title=David_Baltimore&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Baltimore (a páxina aínda non existe)">David Baltimore</a>, <a href="/w/index.php?title=Renato_Dulbecco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renato Dulbecco (a páxina aínda non existe)">Renato Dulbecco</a> e <a href="/w/index.php?title=Howard_Temin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Howard Temin (a páxina aínda non existe)">Howard Temin</a> recibiron o Premio Nobel en 1975. En 1976, <a href="/w/index.php?title=Walter_Fiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Fiers (a páxina aínda non existe)">Walter Fiers</a> e o seu equipo determinaron a primeira secuencia nucleotídica completa dun xenoma de <a href="/wiki/Virus_de_ARN" title="Virus de ARN">virus de ARN</a>, que era o do <a href="/w/index.php?title=Bacteri%C3%B3fago_MS2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bacteriófago MS2 (a páxina aínda non existe)">bacteriófago MS2</a>.<a href="#cite_note-96">[96]</a> En 1977, descubríronse os <a href="/wiki/Intr%C3%B3n" title="Intrón">intróns</a> e o <a href="/wiki/Splicing" title="Splicing">splicing</a> de ARN en virus de mamíferos e en xenes celulares, o que supuxo que en 1993 <a href="/w/index.php?title=Philip_A._Sharp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philip A. Sharp (a páxina aínda non existe)">Philip Sharp</a> e <a href="/wiki/Richard_J._Roberts" title="Richard J. Roberts">Richard Roberts</a> fosen galardoados co Premio Nobel. As moléculas de ARN catalíticas (<a href="/wiki/Ribozima" title="Ribozima">ribozimas</a>) foron descubertas a inicios da década de 1980, polo cal recibiron o Premio Nobel de 1989 <a href="/wiki/Thomas_Cech" title="Thomas Cech">Thomas Cech</a> e <a href="/wiki/Sidney_Altman" title="Sidney Altman">Sidney Altman</a>. En 1990, descubriuse que en <a href="/wiki/Petunia" title="Petunia">Petunia</a> xenes introducidos podían silenciar xenes similares da propia planta, o que hoxe sabemos se debía a <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a>.<a href="#cite_note-97">[97]</a><a href="#cite_note-98">[98]</a> A aproximadamente o mesmo tempo, atopáronse uns ARNs de 22 nt de longo, hoxe chamados <a href="/wiki/MicroARN" title="MicroARN">microARNs</a>, que tiñan un papel no desenvolvemento de <a href="/wiki/Caenorhabditis_elegans" title="Caenorhabditis elegans">Caenorhabditis elegans</a>.<a href="#cite_note-99">[99]</a> Os estudos sobre a interferencia de ARN supuxeron o Premio Nobel para <a href="/w/index.php?title=Andrew_Z._Fire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Z. Fire (a páxina aínda non existe)">Andrew Fire</a> e <a href="/w/index.php?title=Craig_Mello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Craig Mello (a páxina aínda non existe)">Craig Mello</a> en 2006, e concedeuse outro Nobel polos estudos sobre transcrición do ARN a <a href="/wiki/Roger_Kornberg" title="Roger Kornberg">Roger Kornberg</a> no mesmo ano. O descubrimento de ARNs reguladores de xenes levou a intentar desenvolver <a href="/wiki/F%C3%A1rmaco" title="Fármaco">fármacos</a> feitos de ARN, como os derivados de certos <a href="/w/index.php?title=ARN_interferentes_pequenos&action=edit&redlink=1" class="new" title="ARN interferentes pequenos (a páxina aínda non existe)">ARN interferentes pequenos</a>, para silenciar xenes.<a href="#cite_note-100">[100]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Evolución">Evolución</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=25" title="Editar a sección: «Evolución»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=25" title="Editar o código fonte da sección: Evolución">editar a fonte</a>]</div> En marzo de 2015, obtivéronse no laboratorio compostos orgánicos que forman parte do ADN e ARN básicos para a <a href="/wiki/Vida" title="Vida">vida</a>, como o <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">uracilo</a>, <a href="/wiki/Citosina" title="Citosina">citosina</a> e <a href="/wiki/Timina" title="Timina">timina</a>, en condicións que simulaban as do <a href="/wiki/Espazo_exterior" title="Espazo exterior">espazo exterior</a>, usando compostos de partida como <a href="/wiki/Pirimidina" title="Pirimidina">pirimidina</a>, que se encontrou en <a href="/wiki/Meteorito" title="Meteorito">meteoritos</a>. A pirimidina, igual que os <a href="/wiki/Hidrocarburo_arom%C3%A1tico_polic%C3%ADclico" title="Hidrocarburo aromático policíclico">hidrocarburos aromáticos policíclicos</a>, os compostos máis ricos en carbono atopados no <a href="/wiki/Universo" title="Universo">Universo</a>, puideron formarse nas estrelas <a href="/wiki/Xigante_vermella" title="Xigante vermella">xigantes vermellas</a> ou no <a href="/w/index.php?title=Po_c%C3%B3smico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Po cósmico (a páxina aínda non existe)">po cósmico</a> interestelar e nubes de gas.<a href="#cite_note-NASA-20150303-101">[101]</a> A <a href="/wiki/Hip%C3%B3tese_do_mundo_de_ARN" title="Hipótese do mundo de ARN">hipótese do mundo de ARN</a> é unha <a href="/wiki/Hip%C3%B3tese" title="Hipótese">hipótese</a> segundo a cal o ARN sería a primeira molécula que apareceu na Terra con capacidade de almacenar información xenética e ter actividade catalítica, funcións nas que máis tarde se especializarían o ADN e as proteínas. Esta hipótese permite unha explicación da aparición das diferentes funcións biolóxicas no estudo da <a href="/wiki/Orixe_da_vida" class="mw-redirect" title="Orixe da vida">orixe da vida</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=26" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=26" title="Editar o código fonte da sección: Notas">editar a fonte</a>]</div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <cite class="citation journal">Markham R., Smith J.D. (1952). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1198056/">"The Structure of Ribonucleic Acids 1. Cyclic nucleotides produced by ribonuclease and by alkaline hydrolysis"</a>. Biochemical Journal (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 52 (4): 552–557. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13018277">13018277</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+Structure+of+Ribonucleic+Acids+1.+Cyclic+nucleotides+produced+by+ribonuclease+and+by+alkaline+hydrolysis&rft.au=Markham+R.%2C+Smith+J.D.&rft.date=1952&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Biochemical+Journal&rft.pages=552-557&rft.volume=52&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1198056%2F&rft_id=info%3Apmid%2F13018277&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Biochemistry-2">↑ <a href="#cite_ref-Biochemistry_2-0">2,0</a> <a href="#cite_ref-Biochemistry_2-1">2,1</a> <a href="#cite_ref-Biochemistry_2-2">2,2</a> <cite class="citation book">Berg JM, Tymoczko JL, Stryer L (2002). Biochemistry (5th ed.). WH Freeman and Company. pp. 118–19, 781–808. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-7167-4684-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-7167-4684-0">0-7167-4684-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/179705944">179705944</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Berg+JM%2C+Tymoczko+JL%2C+Stryer+L&rft.btitle=Biochemistry&rft.date=2002&rft.edition=5th&rft.genre=book&rft.isbn=0-7167-4684-0&rft.pages=118-19%2C+781-808&rft.pub=WH+Freeman+and+Company&rft_id=info%3Aoclcnum%2F179705944&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <cite class="citation journal">I. Tinoco and C. Bustamante (1999). "How RNA folds". J. Mol. Biol. 293 (2): 271–281. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10550208">10550208</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1006%2Fjmbi.1999.3001">10.1006/jmbi.1999.3001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=How+RNA+folds&rft.au=I.+Tinoco+and+C.+Bustamante&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=J.+Mol.+Biol.&rft.pages=271-281&rft.volume=293&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Fjmbi.1999.3001&rft_id=info%3Apmid%2F10550208&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <cite class="citation journal">Higgs PG (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_quarterly-reviews-of-biophysics_2000-08_33_3/page/199">"RNA secondary structure: physical and computational aspects"</a>. Quarterly Reviews of Biophysics 33 (3): 199–253. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11191843">11191843</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017%2FS0033583500003620">10.1017/S0033583500003620</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNA+secondary+structure%3A+physical+and+computational+aspects&rft.au=Higgs+PG&rft.date=2000&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Quarterly+Reviews+of+Biophysics&rft.pages=199-253&rft.volume=33&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_quarterly-reviews-of-biophysics_2000-08_33_3%2Fpage%2F199&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0033583500003620&rft_id=info%3Apmid%2F11191843&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-ribosome_activity-5">↑ <a href="#cite_ref-ribosome_activity_5-0">5,0</a> <a href="#cite_ref-ribosome_activity_5-1">5,1</a> <cite class="citation journal">Nissen P, Hansen J, Ban N, Moore PB, Steitz TA; Hansen; Ban; Moore; Steitz (2000). "The structural basis of ribosome activity in peptide bond synthesis". Science 289 (5481): 920–30. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2000Sci...289..920N">2000Sci...289..920N</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10937990">10937990</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.289.5481.920">10.1126/science.289.5481.920</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+structural+basis+of+ribosome+activity+in+peptide+bond+synthesis&rft.au=Ban&rft.au=Hansen&rft.au=Moore&rft.au=Nissen+P%2C+Hansen+J%2C+Ban+N%2C+Moore+PB%2C+Steitz+TA&rft.au=Steitz&rft.date=2000&rft.genre=article&rft.issue=5481&rft.jtitle=Science&rft.pages=920-30&rft.volume=289&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Sci...289..920N&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.289.5481.920&rft_id=info%3Apmid%2F10937990&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-pmid15561141-6">↑ <a href="#cite_ref-pmid15561141_6-0">6,0</a> <a href="#cite_ref-pmid15561141_6-1">6,1</a> <cite class="citation journal">Lee JC, Gutell RR; Gutell (2004). "Diversity of base-pair conformations and their occurrence in rRNA structure and RNA structural motifs". J. Mol. Biol. 344 (5): 1225–49. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15561141">15561141</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.jmb.2004.09.072">10.1016/j.jmb.2004.09.072</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Diversity+of+base-pair+conformations+and+their+occurrence+in+rRNA+structure+and+RNA+structural+motifs&rft.au=Gutell&rft.au=Lee+JC%2C+Gutell+RR&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=5&rft.jtitle=J.+Mol.+Biol.&rft.pages=1225-49&rft.volume=344&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jmb.2004.09.072&rft_id=info%3Apmid%2F15561141&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <cite class="citation book">Barciszewski J, Frederic B, Clark C (1999). RNA biochemistry and biotechnology. Springer. pp. 73–87. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-7923-5862-7" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-7923-5862-7">0-7923-5862-7</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/52403776">52403776</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Barciszewski+J%2C+Frederic+B%2C+Clark+C&rft.btitle=RNA+biochemistry+and+biotechnology&rft.date=1999&rft.genre=book&rft.isbn=0-7923-5862-7&rft.pages=73-87&rft.pub=Springer&rft_id=info%3Aoclcnum%2F52403776&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation journal">Salazar M, Fedoroff OY, Miller JM, Ribeiro NS, Reid BR; Fedoroff; Miller; Ribeiro; Reid (1992). "The DNA strand in DNAoRNA hybrid duplexes is neither B-form nor A-form in solution". Biochemistry 32 (16): 4207–15. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7682844">7682844</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fbi00067a007">10.1021/bi00067a007</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+DNA+strand+in+DNAoRNA+hybrid+duplexes+is+neither+B-form+nor+A-form+in+solution&rft.au=Fedoroff&rft.au=Miller&rft.au=Reid&rft.au=Ribeiro&rft.au=Salazar+M%2C+Fedoroff+OY%2C+Miller+JM%2C+Ribeiro+NS%2C+Reid+BR&rft.date=1992&rft.genre=article&rft.issue=16&rft.jtitle=Biochemistry&rft.pages=4207-15&rft.volume=32&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fbi00067a007&rft_id=info%3Apmid%2F7682844&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation journal">Hermann T, Patel DJ; Patel (2000). "RNA bulges as architectural and recognition motifs". Structure 8 (3): R47–R54. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10745015">10745015</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0969-2126%2800%2900110-6">10.1016/S0969-2126(00)00110-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNA+bulges+as+architectural+and+recognition+motifs&rft.au=Hermann+T%2C+Patel+DJ&rft.au=Patel&rft.date=2000&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Structure&rft.pages=R47-R54&rft.volume=8&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0969-2126%2800%2900110-6&rft_id=info%3Apmid%2F10745015&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <cite class="citation journal">Mikkola S, Nurmi K, Yousefi-Salakdeh E, Strömberg R, Lönnberg H; Stenman; Nurmi; Yousefi-Salakdeh; Strömberg; Lönnberg (1999). "The mechanism of the metal ion promoted cleavage of RNA phosphodiester bonds involves a general acid catalysis by the metal aquo ion on the departure of the leaving group". Perkin transactions 2 (8): 1619–26. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1039%2Fa903691a">10.1039/a903691a</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+mechanism+of+the+metal+ion+promoted+cleavage+of+RNA+phosphodiester+bonds+involves+a+general+acid+catalysis+by+the+metal+aquo+ion+on+the+departure+of+the+leaving+group&rft.au=L%C3%B6nnberg&rft.au=Mikkola+S%2C+Nurmi+K%2C+Yousefi-Salakdeh+E%2C+Str%C3%B6mberg+R%2C+L%C3%B6nnberg+H&rft.au=Nurmi&rft.au=Stenman&rft.au=Str%C3%B6mberg&rft.au=Yousefi-Salakdeh&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=8&rft.jtitle=Perkin+transactions+2&rft.pages=1619-26&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2Fa903691a&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite class="citation book">Jankowski JAZ, Polak JM (1996). Clinical gene analysis and manipulation: Tools, techniques and troubleshooting. Cambridge University Press. p. 14. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-521-47896-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-521-47896-0">0-521-47896-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/33838261">33838261</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Jankowski+JAZ%2C+Polak+JM&rft.btitle=Clinical+gene+analysis+and+manipulation%3A+Tools%2C+techniques+and+troubleshooting&rft.date=1996&rft.genre=book&rft.isbn=0-521-47896-0&rft.pages=14&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft_id=info%3Aoclcnum%2F33838261&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation journal">Yu Q, Morrow CD; Morrow (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC114245">"Identification of critical elements in the tRNA acceptor stem and TΨC loop necessary for human immunodeficiency virus type 1 infectivity"</a>. J Virol. 75 (10): 4902–6. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC114245">114245</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11312362">11312362</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1128%2FJVI.75.10.4902-4906.2001">10.1128/JVI.75.10.4902-4906.2001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Identification+of+critical+elements+in+the+tRNA+acceptor+stem+and+T%CE%A8C+loop+necessary+for+human+immunodeficiency+virus+type+1+infectivity&rft.au=Morrow&rft.au=Yu+Q%2C+Morrow+CD&rft.date=2001&rft.genre=article&rft.issue=10&rft.jtitle=J+Virol.&rft.pages=4902-6&rft.volume=75&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC114245&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC114245&rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJVI.75.10.4902-4906.2001&rft_id=info%3Apmid%2F11312362&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation journal">Elliott MS, Trewyn RW; Trewyn (1983). "Inosine biosynthesis in transfer RNA by an enzymatic insertion of hypoxanthine". J. Biol. Chem. 259 (4): 2407–10. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6365911">6365911</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Inosine+biosynthesis+in+transfer+RNA+by+an+enzymatic+insertion+of+hypoxanthine&rft.au=Elliott+MS%2C+Trewyn+RW&rft.au=Trewyn&rft.date=1983&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=J.+Biol.+Chem.&rft.pages=2407-10&rft.volume=259&rft_id=info%3Apmid%2F6365911&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite class="citation journal">Cantara, WA; Crain, PF; Rozenski, J; McCloskey, JA; Harris, KA; Zhang, X; Vendeix, FA; Fabris, D; Agris, PF (January 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3013656">"The RNA Modification Database, RNAMDB: 2011 update"</a>. Nucleic Acids Research 39 (Database issue): D195–201. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3013656">3013656</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21071406">21071406</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkq1028">10.1093/nar/gkq1028</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+RNA+Modification+Database%2C+RNAMDB%3A+2011+update&rft.au=Agris%2C+PF&rft.au=Crain%2C+PF&rft.au=Fabris%2C+D&rft.au=Harris%2C+KA&rft.au=McCloskey%2C+JA&rft.au=Rozenski%2C+J&rft.au=Vendeix%2C+FA&rft.au=Zhang%2C+X&rft.aufirst=WA&rft.aulast=Cantara&rft.date=2011-01&rft.genre=article&rft.issue=Database+issue&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Research&rft.pages=D195-201&rft.volume=39&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3013656&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3013656&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkq1028&rft_id=info%3Apmid%2F21071406&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation book">Söll D, RajBhandary U (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/trnastructurebio0012unse">TRNA: Structure, biosynthesis, and function</a>. ASM Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/trnastructurebio0012unse/page/165">165</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/1-55581-073-X" title="Especial:Fontes bibliográficas/1-55581-073-X">1-55581-073-X</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/183036381">183036381</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=S%C3%B6ll+D%2C+RajBhandary+U&rft.btitle=TRNA%3A+Structure%2C+biosynthesis%2C+and+function&rft.date=1995&rft.genre=book&rft.isbn=1-55581-073-X&rft.pages=165&rft.pub=ASM+Press&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftrnastructurebio0012unse&rft_id=info%3Aoclcnum%2F183036381&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation journal">Kiss T (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC125535">"Small nucleolar RNA-guided post-transcriptional modification of cellular RNAs"</a>. The EMBO Journal 20 (14): 3617–22. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC125535">125535</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11447102">11447102</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Femboj%2F20.14.3617">10.1093/emboj/20.14.3617</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Small+nucleolar+RNA-guided+post-transcriptional+modification+of+cellular+RNAs&rft.au=Kiss+T&rft.date=2001&rft.genre=article&rft.issue=14&rft.jtitle=The+EMBO+Journal&rft.pages=3617-22&rft.volume=20&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC125535&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC125535&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Femboj%2F20.14.3617&rft_id=info%3Apmid%2F11447102&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <cite class="citation journal">King TH, Liu B, McCully RR, Fournier MJ; Liu; McCully; Fournier (2002). "Ribosome structure and activity are altered in cells lacking snoRNPs that form pseudouridines in the peptidyl transferase center". Molecular Cell 11 (2): 425–35. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12620230">12620230</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS1097-2765%2803%2900040-6">10.1016/S1097-2765(03)00040-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Ribosome+structure+and+activity+are+altered+in+cells+lacking+snoRNPs+that+form+pseudouridines+in+the+peptidyl+transferase+center&rft.au=Fournier&rft.au=King+TH%2C+Liu+B%2C+McCully+RR%2C+Fournier+MJ&rft.au=Liu&rft.au=McCully&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Molecular+Cell&rft.pages=425-35&rft.volume=11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1097-2765%2803%2900040-6&rft_id=info%3Apmid%2F12620230&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="citation journal">M. Sudaralingam (1969). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/bip.1969.360070602">"Stereochemistry of nucleic acids and their constituents. IV. Allowed and preferred conformations of nucleosides, nucleoside mono-, di-, tri-, tetraphosphates, nucleic acids and polynucleotides"</a>. Biopolymers (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 7 (6): 821–860. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fbip.1969.360070602">10.1002/bip.1969.360070602</a>. (require subscrición (<span title="As fontes non teñen por que estar dispoñibles en liña. As fontes en liña non sempre son de acceso libre. O sitio referenciado pode requirir unha subscrición de pago." style="border-bottom:1px dotted;cursor:help">?)).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Stereochemistry+of+nucleic+acids+and+their+constituents.+IV.+Allowed+and+preferred+conformations+of+nucleosides%2C+nucleoside+mono-%2C+di-%2C+tri-%2C+tetraphosphates%2C+nucleic+acids+and+polynucleotides&rft.au=M.+Sudaralingam&rft.date=1969&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Biopolymers&rft.pages=821-860&rft.volume=7&rft_id=https%3A%2F%2Fonlinelibrary.wiley.com%2Fdoi%2Fabs%2F10.1002%2Fbip.1969.360070602&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fbip.1969.360070602&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <cite class="citation journal">R. Langridge, P.J. Gomatos (1963). "The Structure of RNA. Reovirus RNA and transfer RNA have similar three-dimensional structures, which differ from DNA.". Science (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 141 (4): 694–698. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13928677">13928677</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+Structure+of+RNA.+Reovirus+RNA+and+transfer+RNA+have+similar+three-dimensional+structures%2C+which+differ+from+DNA.&rft.au=R.+Langridge%2C+P.J.+Gomatos&rft.date=1963&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Science&rft.pages=694-698&rft.volume=141&rft_id=info%3Apmid%2F13928677&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-pmid25236655-20"><a href="#cite_ref-pmid25236655_20-0">↑</a> <cite class="citation journal">Vater A, Klussmann S (January 2015). "Turning mirror-image oligonucleotides into drugs: the evolution of Spiegelmer therapeutics". Drug Discovery Today 20 (1): 147–155. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25236655">25236655</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.drudis.2014.09.004">10.1016/j.drudis.2014.09.004</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Turning+mirror-image+oligonucleotides+into+drugs%3A+the+evolution+of+Spiegelmer+therapeutics&rft.au=Vater+A%2C+Klussmann+S&rft.date=2015-01&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Drug+Discovery+Today&rft.pages=147-155&rft.volume=20&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.drudis.2014.09.004&rft_id=info%3Apmid%2F25236655&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <cite class="citation journal">P. Doty, H. Boedtker, J.R. Fresco, R. Haselkorn, M. Litt (1959). "Secondary Structure in Ribonucleic Acids". Proceedings of the National Academy of Sciences (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 45 (4): 482–499. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16590404">16590404</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Secondary+Structure+in+Ribonucleic+Acids&rft.au=P.+Doty%2C+H.+Boedtker%2C+J.R.+Fresco%2C+R.+Haselkorn%2C+M.+Litt&rft.date=1959&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.pages=482-499&rft.volume=45&rft_id=info%3Apmid%2F16590404&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Dardel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frédéric Dardel (a páxina aínda non existe)">Dardel</a> F., Képès F. (2002). Editions de l'École Polytechnique, ed. Bioinformatique : génomique et post-génomique. pp. 153–180. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-2730209274" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-2730209274">978-2730209274</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Dardel+F.%2C+K%C3%A9p%C3%A8s+F.&rft.btitle=Bioinformatique+%3A+g%C3%A9nomique+et+post-g%C3%A9nomique&rft.date=2002&rft.genre=book&rft.isbn=978-2730209274&rft.pages=153-180&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation journal">A.M. Michelson (1958). "Hyperchromicity and nucleic acids.". Nature (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 182 (4648): 1502–1503. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13613306">13613306</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Hyperchromicity+and+nucleic+acids.&rft.au=A.M.+Michelson&rft.date=1958&rft.genre=article&rft.issue=4648&rft.jtitle=Nature&rft.pages=1502-1503&rft.volume=182&rft_id=info%3Apmid%2F13613306&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation journal">Mathews DH, Disney MD, Childs JL, Schroeder SJ, Zuker M, Turner DH; Disney; Childs; Schroeder; Zuker; Turner (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC409911">"Incorporating chemical modification constraints into a dynamic programming algorithm for prediction of RNA secondary structure"</a>. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 101 (19): 7287–92. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2004PNAS..101.7287M">2004PNAS..101.7287M</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC409911">409911</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15123812">15123812</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.0401799101">10.1073/pnas.0401799101</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Incorporating+chemical+modification+constraints+into+a+dynamic+programming+algorithm+for+prediction+of+RNA+secondary+structure&rft.au=Childs&rft.au=Disney&rft.au=Mathews+DH%2C+Disney+MD%2C+Childs+JL%2C+Schroeder+SJ%2C+Zuker+M%2C+Turner+DH&rft.au=Schroeder&rft.au=Turner&rft.au=Zuker&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=19&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=7287-92&rft.volume=101&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC409911&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC409911&rft_id=info%3Abibcode%2F2004PNAS..101.7287M&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0401799101&rft_id=info%3Apmid%2F15123812&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation journal">Tan ZJ, Chen SJ; Chen (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2440479">"Salt dependence of nucleic acid hairpin stability"</a>. Biophys. J. 95 (2): 738–52. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2008BpJ....95..738T">2008BpJ....95..738T</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2440479">2440479</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18424500">18424500</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1529%2Fbiophysj.108.131524">10.1529/biophysj.108.131524</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Salt+dependence+of+nucleic+acid+hairpin+stability&rft.au=Chen&rft.au=Tan+ZJ%2C+Chen+SJ&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Biophys.+J.&rft.pages=738-52&rft.volume=95&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2440479&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2440479&rft_id=info%3Abibcode%2F2008BpJ....95..738T&rft_id=info%3Adoi%2F10.1529%2Fbiophysj.108.131524&rft_id=info%3Apmid%2F18424500&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <cite class="citation journal">K. Hoogsteen (1963). "The crystal and molecular structure of a hydrogen-bonded complex between 1-methylthymine and 9-methyladenine.". Acta Crystallographica Section A: Foundations of Crystallography (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 16: 907–916. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1107%2FS0365110X63002437">10.1107/S0365110X63002437</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+crystal+and+molecular+structure+of+a+hydrogen-bonded+complex+between+1-methylthymine+and+9-methyladenine.&rft.au=K.+Hoogsteen&rft.date=1963&rft.genre=article&rft.jtitle=Acta+Crystallographica+Section+A%3A+Foundations+of+Crystallography&rft.pages=907-916&rft.volume=16&rft_id=info%3Adoi%2F10.1107%2FS0365110X63002437&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation journal">H.A. Heus, A. Pardi (1991). "Structural features that give rise to the unusual stability of RNA hairpins containing GNRA loops.". Science (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 253 (5016): 191–194. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1712983">1712983</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structural+features+that+give+rise+to+the+unusual+stability+of+RNA+hairpins+containing+GNRA+loops.&rft.au=H.A.+Heus%2C+A.+Pardi&rft.date=1991&rft.genre=article&rft.issue=5016&rft.jtitle=Science&rft.pages=191-194&rft.volume=253&rft_id=info%3Apmid%2F1712983&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation journal">Staple D.W., Butcher S.E. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190924231040/https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371%2Fjournal.pbio.0030213">"Pseudoknots: RNA Structures with Diverse Functions."</a>. PLoS Biology (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 3 (6): e213. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15941360">15941360</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.plosbiology.org/article/info:doi%2F10.1371%2Fjournal.pbio.0030213;jsessionid=D4C01962DF1798FC091A09FC2E56800C">o orixinal</a> o 24 de setembro de 2019. Consultado o 03 de abril de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Pseudoknots%3A+RNA+Structures+with+Diverse+Functions.&rft.au=Staple+D.W.%2C+Butcher+S.E.&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=PLoS+Biology&rft.pages=e213&rft.volume=3&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.plosbiology.org%2Farticle%2Finfo%3Adoi%252F10.1371%252Fjournal.pbio.0030213%3Bjsessionid%3DD4C01962DF1798FC091A09FC2E56800C&rft_id=info%3Apmid%2F15941360&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190924231040/https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371%2Fjournal.pbio.0030213">Arquivado</a> 24 de setembro de 2019 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <cite class="citation journal">Costa M., Michel F. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC398207/">"Frequent use of the same tertiary motif by self-folding RNAs"</a>. EMBO Journal (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 14: 1276–1285. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7720718">7720718</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Frequent+use+of+the+same+tertiary+motif+by+self-folding+RNAs&rft.au=Costa+M.%2C+Michel+F.&rft.date=1995&rft.genre=article&rft.jtitle=EMBO+Journal&rft.pages=1276-1285&rft.volume=14&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC398207%2F&rft_id=info%3Apmid%2F7720718&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation journal">H.R. Drew, R.M. Wing, T. Tanako, C Broka, S Tanaka, K Itakura, R.E. Dickerson (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC319307/?tool=pubmed">"Structure of a B-DNA dodecamer: conformation and dynamics."</a>. Proc. Natl. Acad. Sci. USA (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 78 (4): 2179–2183. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6941276">6941276</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structure+of+a+B-DNA+dodecamer%3A+conformation+and+dynamics.&rft.au=H.R.+Drew%2C+R.M.+Wing%2C+T.+Tanako%2C+C+Broka%2C+S+Tanaka%2C+K+Itakura%2C+R.E.+Dickerson&rft.date=1981&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=2179-2183&rft.volume=78&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC319307%2F%3Ftool%3Dpubmed&rft_id=info%3Apmid%2F6941276&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite class="citation journal">Peter S. Klosterman, Sapan A., Shah Thomas A., Steitz (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/bi9912793">"Crystal structures of two plasmid copy control related RNA duplexes: An 18 base pair duplex at 1.20 A resolution and a 19 base pair duplex at 1.55 A resolution."</a>. Biochemistry (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 38 (45): 14784–14792. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10555960">10555960</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fbi9912793">10.1021/bi9912793</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Crystal+structures+of+two+plasmid+copy+control+related+RNA+duplexes%3A+An+18+base+pair+duplex+at+1.20+A+resolution+and+a+19+base+pair+duplex+at+1.55+A+resolution.&rft.au=Peter+S.+Klosterman%2C+Sapan+A.%2C+Shah+Thomas+A.%2C+Steitz&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=45&rft.jtitle=Biochemistry&rft.pages=14784-14792&rft.volume=38&rft_id=http%3A%2F%2Fpubs.acs.org%2Fdoi%2Fabs%2F10.1021%2Fbi9912793&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fbi9912793&rft_id=info%3Apmid%2F10555960&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation journal">J.M. Rosenberg, N.C. Seeman, J.J. Kim, F.L. Suddath, H.B. Nicholas, A. Rich (1973). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v243/n5403/abs/243150a0.html">"Double helix at atomic resolution."</a>. Nature (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 243 (5403): 150–154. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4706285">4706285</a>. Consultado o 6 de novembro de 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Double+helix+at+atomic+resolution.&rft.au=J.M.+Rosenberg%2C+N.C.+Seeman%2C+J.J.+Kim%2C+F.L.+Suddath%2C+H.B.+Nicholas%2C+A.+Rich&rft.date=1973&rft.genre=article&rft.issue=5403&rft.jtitle=Nature&rft.pages=150-154&rft.volume=243&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv243%2Fn5403%2Fabs%2F243150a0.html&rft_id=info%3Apmid%2F4706285&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation journal">R.O. Day, N.C. Seeman, J.M. Rosenberg, A. Rich (1973). "A Crystalline Fragment of the Double Helix: The Structure of the Dinucleoside Phosphate Guanylyl-3',5'-Cytidine.". Proc. Natl. Acad. Sci. USA (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 70 (3): 849–853. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/62373">62373</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4514996">4514996</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+Crystalline+Fragment+of+the+Double+Helix%3A+The+Structure+of+the+Dinucleoside+Phosphate+Guanylyl-3%27%2C5%27-Cytidine.&rft.au=R.O.+Day%2C+N.C.+Seeman%2C+J.M.+Rosenberg%2C+A.+Rich&rft.date=1973&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=849-853&rft.volume=70&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F62373&rft_id=info%3Apmid%2F4514996&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <cite class="citation journal">Alexander Rich, David R. Davies (1956). "A new two stranded helical structure: Polyadenylic acid and polyuridylic acid". J. Am. Chem. Soc. (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 78 (14): 3548–3549. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fja01595a086">10.1021/ja01595a086</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+new+two+stranded+helical+structure%3A+Polyadenylic+acid+and+polyuridylic+acid&rft.au=Alexander+Rich%2C+David+R.+Davies&rft.date=1956&rft.genre=article&rft.issue=14&rft.jtitle=J.+Am.+Chem.+Soc.&rft.pages=3548-3549&rft.volume=78&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja01595a086&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <cite class="citation journal">D.E. Draper (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_annual-review-of-biochemistry_1995_64/page/593">"Protein-RNA recognition"</a>. Annu. Rev. Biochem. (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 64: 593–620. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7574494">7574494</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Protein-RNA+recognition&rft.au=D.E.+Draper&rft.date=1995&rft.genre=article&rft.jtitle=Annu.+Rev.+Biochem.&rft.pages=593-620&rft.volume=64&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_annual-review-of-biochemistry_1995_64%2Fpage%2F593&rft_id=info%3Apmid%2F7574494&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="citation journal">Nudler E, Gottesman ME; Gottesman (2002). "Transcription termination and anti-termination in E. coli". Genes to Cells 7 (8): 755–68. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12167155">12167155</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1046%2Fj.1365-2443.2002.00563.x">10.1046/j.1365-2443.2002.00563.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Transcription+termination+and+anti-termination+in+E.+coli&rft.au=Gottesman&rft.au=Nudler+E%2C+Gottesman+ME&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.issue=8&rft.jtitle=Genes+to+Cells&rft.pages=755-68&rft.volume=7&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1365-2443.2002.00563.x&rft_id=info%3Apmid%2F12167155&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="citation journal">Jeffrey L Hansen, Alexander M Long, Steve C Schultz; Long; Schultz (1997). "Structure of the RNA-dependent RNA polymerase of poliovirus". Structure 5 (8): 1109–22. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9309225">9309225</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0969-2126%2897%2900261-X">10.1016/S0969-2126(97)00261-X</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structure+of+the+RNA-dependent+RNA+polymerase+of+poliovirus&rft.au=Jeffrey+L+Hansen%2C+Alexander+M+Long%2C+Steve+C+Schultz&rft.au=Long&rft.au=Schultz&rft.date=1997&rft.genre=article&rft.issue=8&rft.jtitle=Structure&rft.pages=1109-22&rft.volume=5&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0969-2126%2897%2900261-X&rft_id=info%3Apmid%2F9309225&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation journal">Ahlquist P (2002). "RNA-Dependent RNA Polymerases, Viruses, and RNA Silencing". Science 296 (5571): 1270–73. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2002Sci...296.1270A">2002Sci...296.1270A</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12016304">12016304</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.1069132">10.1126/science.1069132</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNA-Dependent+RNA+Polymerases%2C+Viruses%2C+and+RNA+Silencing&rft.au=Ahlquist+P&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.issue=5571&rft.jtitle=Science&rft.pages=1270-73&rft.volume=296&rft_id=info%3Abibcode%2F2002Sci...296.1270A&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1069132&rft_id=info%3Apmid%2F12016304&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation journal">Dreyfus M., Régnier P. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cell.com/retrieve/pii/S0092867402011376">"The poly(A) tail of mRNAs: bodyguard in eukaryotes, scavenger in bacteria"</a>. <a href="/w/index.php?title=Cell_(revue_scientifique)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell (revue scientifique) (a páxina aínda non existe)">Cell</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 111: 611–613. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12464173">12464173</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+poly%28A%29+tail+of+mRNAs%3A+bodyguard+in+eukaryotes%2C+scavenger+in+bacteria&rft.au=Dreyfus+M.%2C+R%C3%A9gnier+P.&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.jtitle=Cell&rft.pages=611-613&rft.volume=111&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cell.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS0092867402011376&rft_id=info%3Apmid%2F12464173&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <cite class="citation journal">Cohn W.E. (1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190924231040/http://www.jbc.org/cgi/reprint/235/5/1488.pdf">"Pseudouridine, a carbon-carbon linked ribonucleoside in ribonucleic acids: isolation, structure, and chemical characteristics"</a> (PDF). J. Biol. Chem. (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 235: 1488–1498. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13811056">13811056</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jbc.org/cgi/reprint/235/5/1488.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 24 de setembro de 2019. Consultado o 03 de abril de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Pseudouridine%2C+a+carbon-carbon+linked+ribonucleoside+in+ribonucleic+acids%3A+isolation%2C+structure%2C+and+chemical+characteristics&rft.au=Cohn+W.E.&rft.date=1960&rft.genre=article&rft.jtitle=J.+Biol.+Chem.&rft.pages=1488-1498&rft.volume=235&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jbc.org%2Fcgi%2Freprint%2F235%2F5%2F1488.pdf&rft_id=info%3Apmid%2F13811056&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190924231040/http://www.jbc.org/cgi/reprint/235/5/1488.pdf">Arquivado</a> 24 de setembro de 2019 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <cite class="citation journal">Kowalak J.A., Dalluge J.J., McCloskey J.A., Stetter K.O. (1994). "The role of posttranscriptional modification in stabilization of transfer RNA from hyperthermophiles.". Biochemistry (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 28: 7869–7876. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7516708">7516708</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+role+of+posttranscriptional+modification+in+stabilization+of+transfer+RNA+from+hyperthermophiles.&rft.au=Kowalak+J.A.%2C+Dalluge+J.J.%2C+McCloskey+J.A.%2C+Stetter+K.O.&rft.date=1994&rft.genre=article&rft.jtitle=Biochemistry&rft.pages=7869-7876&rft.volume=28&rft_id=info%3Apmid%2F7516708&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-The_Cell-42">↑ <a href="#cite_ref-The_Cell_42-0">42,0</a> <a href="#cite_ref-The_Cell_42-1">42,1</a> <a href="#cite_ref-The_Cell_42-2">42,2</a> <cite class="citation book">Cooper GC, Hausman RE (2004). The Cell: A Molecular Approach (3rd ed.). Sinauer. pp. 261–76, 297, 339–44. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-87893-214-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-87893-214-3">0-87893-214-3</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/174924833">174924833</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Cooper+GC%2C+Hausman+RE&rft.btitle=The+Cell%3A+A+Molecular+Approach&rft.date=2004&rft.edition=3rd&rft.genre=book&rft.isbn=0-87893-214-3&rft.pages=261-76%2C+297%2C+339-44&rft.pub=Sinauer&rft_id=info%3Aoclcnum%2F174924833&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="citation journal">Mattick JS, Gagen MJ; Gagen (1 September 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mbe.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=11504843">"The evolution of controlled multitasked gene networks: the role of introns and other noncoding RNAs in the development of complex organisms"</a>. Mol. Biol. Evol. 18 (9): 1611–30. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11504843">11504843</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Foxfordjournals.molbev.a003951">10.1093/oxfordjournals.molbev.a003951</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+evolution+of+controlled+multitasked+gene+networks%3A+the+role+of+introns+and+other+noncoding+RNAs+in+the+development+of+complex+organisms&rft.au=Gagen&rft.au=Mattick+JS%2C+Gagen+MJ&rft.date=2001-09-01&rft.genre=article&rft.issue=9&rft.jtitle=Mol.+Biol.+Evol.&rft.pages=1611-30&rft.volume=18&rft_id=http%3A%2F%2Fmbe.oxfordjournals.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D11504843&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Foxfordjournals.molbev.a003951&rft_id=info%3Apmid%2F11504843&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <cite class="citation journal">Mattick, JS (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/embor/journal/v2/n11/full/embor291.html">"Noncoding RNAs: the architects of eukaryotic complexity"</a>. EMBO Reports 2 (11): 986–91. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1084129">1084129</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11713189">11713189</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fembo-reports%2Fkve230">10.1093/embo-reports/kve230</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Noncoding+RNAs%3A+the+architects+of+eukaryotic+complexity&rft.aufirst=JS&rft.aulast=Mattick&rft.date=2001&rft.genre=article&rft.issue=11&rft.jtitle=EMBO+Reports&rft.pages=986-91&rft.volume=2&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1084129&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fembor%2Fjournal%2Fv2%2Fn11%2Ffull%2Fembor291.html&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fembo-reports%2Fkve230&rft_id=info%3Apmid%2F11713189&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation journal">Mattick JS (October 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090306105646/http://www.imb-jena.de/jcb/journal_club/mattick2003.pdf">"Challenging the dogma: the hidden layer of non-protein-coding RNAs in complex organisms"</a> (PDF). BioEssays : News and Reviews in Molecular, Cellular and Developmental Biology 25 (10): 930–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14505360">14505360</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fbies.10332">10.1002/bies.10332</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.imb-jena.de/jcb/journal_club/mattick2003.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 06 de marzo de 2009. Consultado o 19 de marzo de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Challenging+the+dogma%3A+the+hidden+layer+of+non-protein-coding+RNAs+in+complex+organisms&rft.au=Mattick+JS&rft.date=2003-10&rft.genre=article&rft.issue=10&rft.jtitle=BioEssays+%3A+News+and+Reviews+in+Molecular%2C+Cellular+and+Developmental+Biology&rft.pages=930-9&rft.volume=25&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.imb-jena.de%2Fjcb%2Fjournal_club%2Fmattick2003.pdf&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fbies.10332&rft_id=info%3Apmid%2F14505360&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090306105646/http://www.imb-jena.de/jcb/journal_club/mattick2003.pdf">Arquivado</a> 06 de marzo de 2009 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <cite class="citation journal">Mattick JS (October 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=00045BB6-5D49-1150-902F83414B7F4945">"The hidden genetic program of complex organisms"</a>. Scientific American 291 (4): 60–7. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15487671">15487671</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fscientificamerican1004-60">10.1038/scientificamerican1004-60</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+hidden+genetic+program+of+complex+organisms&rft.au=Mattick+JS&rft.date=2004-10&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Scientific+American&rft.pages=60-7&rft.volume=291&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciam.com%2Farticle.cfm%3FarticleID%3D00045BB6-5D49-1150-902F83414B7F4945&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican1004-60&rft_id=info%3Apmid%2F15487671&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-transcriptome-47">↑ <a href="#cite_ref-transcriptome_47-0">47,0</a> <a href="#cite_ref-transcriptome_47-1">47,1</a> <a href="#cite_ref-transcriptome_47-2">47,2</a> <cite class="citation book">Wirta W (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kth.diva-portal.org/smash/get/diva2:10803/FULLTEXT01">Mining the transcriptome – methods and applications</a>. Stockholm: School of Biotechnology, Royal Institute of Technology. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/91-7178-436-5" title="Especial:Fontes bibliográficas/91-7178-436-5">91-7178-436-5</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/185406288">185406288</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Wirta+W&rft.btitle=Mining+the+transcriptome+%93+methods+and+applications&rft.date=2006&rft.genre=book&rft.isbn=91-7178-436-5&rft.place=Stockholm&rft.pub=School+of+Biotechnology%2C+Royal+Institute+of+Technology&rft_id=http%3A%2F%2Fkth.diva-portal.org%2Fsmash%2Fget%2Fdiva2%3A10803%2FFULLTEXT01&rft_id=info%3Aoclcnum%2F185406288&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <cite class="citation journal">Rossi JJ (2004). "Ribozyme diagnostics comes of age". Chemistry & Biology 11 (7): 894–95. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15271347">15271347</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.chembiol.2004.07.002">10.1016/j.chembiol.2004.07.002</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Ribozyme+diagnostics+comes+of+age&rft.au=Rossi+JJ&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=7&rft.jtitle=Chemistry+%26+Biology&rft.pages=894-95&rft.volume=11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.chembiol.2004.07.002&rft_id=info%3Apmid%2F15271347&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <cite class="citation journal">Gueneau de Novoa P, Williams KP; Williams (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC308836">"The tmRNA website: reductive evolution of tmRNA in plastids and other endosymbionts"</a>. Nucleic Acids Res. 32 (Database issue): D104–8. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC308836">308836</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14681369">14681369</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkh102">10.1093/nar/gkh102</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+tmRNA+website%3A+reductive+evolution+of+tmRNA+in+plastids+and+other+endosymbionts&rft.au=Gueneau+de+Novoa+P%2C+Williams+KP&rft.au=Williams&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=Database+issue&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res.&rft.pages=D104-8&rft.volume=32&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC308836&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC308836&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkh102&rft_id=info%3Apmid%2F14681369&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <cite class="citation journal">Wu L, Belasco JG; Belasco (January 2008). "Let me count the ways: mechanisms of gene regulation by miRNAs and siRNAs". Mol. Cell 29 (1): 1–7. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18206964">18206964</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.molcel.2007.12.010">10.1016/j.molcel.2007.12.010</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Let+me+count+the+ways%3A+mechanisms+of+gene+regulation+by+miRNAs+and+siRNAs&rft.au=Belasco&rft.au=Wu+L%2C+Belasco+JG&rft.date=2008-01&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Mol.+Cell&rft.pages=1-7&rft.volume=29&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.molcel.2007.12.010&rft_id=info%3Apmid%2F18206964&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <cite class="citation journal">Matzke MA, Matzke AJM; Matzke (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC406394">"Planting the seeds of a new paradigm"</a>. PLoS Biology 2 (5): e133. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC406394">406394</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15138502">15138502</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1371%2Fjournal.pbio.0020133">10.1371/journal.pbio.0020133</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Planting+the+seeds+of+a+new+paradigm&rft.au=Matzke&rft.au=Matzke+MA%2C+Matzke+AJM&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=5&rft.jtitle=PLoS+Biology&rft.pages=e133&rft.volume=2&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC406394&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC406394&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pbio.0020133&rft_id=info%3Apmid%2F15138502&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <cite class="citation journal">Vazquez F, Vaucheret H, Rajagopalan R, Lepers C, Gasciolli V, Mallory AC, Hilbert J, Bartel DP, Crété P; Vaucheret; Rajagopalan; Lepers; Gasciolli; Mallory; Hilbert; Bartel; Crété (2004). "Endogenous trans-acting siRNAs regulate the accumulation of Arabidopsis mRNAs". Molecular Cell 16 (1): 69–79. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15469823">15469823</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.molcel.2004.09.028">10.1016/j.molcel.2004.09.028</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Endogenous+trans-acting+siRNAs+regulate+the+accumulation+of+Arabidopsis+mRNAs&rft.au=Bartel&rft.au=Cr%C3%A9t%C3%A9&rft.au=Gasciolli&rft.au=Hilbert&rft.au=Lepers&rft.au=Mallory&rft.au=Rajagopalan&rft.au=Vaucheret&rft.au=Vazquez+F%2C+Vaucheret+H%2C+Rajagopalan+R%2C+Lepers+C%2C+Gasciolli+V%2C+Mallory+AC%2C+Hilbert+J%2C+Bartel+DP%2C+Cr%C3%A9t%C3%A9+P&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Molecular+Cell&rft.pages=69-79&rft.volume=16&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.molcel.2004.09.028&rft_id=info%3Apmid%2F15469823&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation journal">Watanabe T; Totoki Y; Toyoda A; et al. (May 2008). "Endogenous siRNAs from naturally formed dsRNAs regulate transcripts in mouse oocytes". Nature 453 (7194): 539–43. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2008Natur.453..539W">2008Natur.453..539W</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18404146">18404146</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature06908">10.1038/nature06908</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Endogenous+siRNAs+from+naturally+formed+dsRNAs+regulate+transcripts+in+mouse+oocytes&rft.au=Chiba%2C+Hatsune&rft.au=Kohara%2C+Yuji&rft.au=Kono%2C+Tomohiro&rft.au=Kuramochi-Miyagawa%2C+Satomi&rft.au=Nakano%2C+Toru&rft.au=Obata%2C+Yayoi&rft.au=Sakaki%2C+Y&rft.au=Sasaki%2C+H&rft.au=Surani%2C+M.+Azim&rft.au=Totoki+Y&rft.au=Toyoda+A&rft.au=Watanabe+T&rft.date=2008-05&rft.genre=article&rft.issue=7194&rft.jtitle=Nature&rft.pages=539-43&rft.volume=453&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Natur.453..539W&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature06908&rft_id=info%3Apmid%2F18404146&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation journal">Sontheimer EJ, Carthew RW; Carthew (July 2005). "Silence from within: endogenous siRNAs and miRNAs". Cell 122 (1): 9–12. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16009127">16009127</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.cell.2005.06.030">10.1016/j.cell.2005.06.030</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Silence+from+within%3A+endogenous+siRNAs+and+miRNAs&rft.au=Carthew&rft.au=Sontheimer+EJ%2C+Carthew+RW&rft.date=2005-07&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Cell&rft.pages=9-12&rft.volume=122&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cell.2005.06.030&rft_id=info%3Apmid%2F16009127&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation journal">Doran G (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070716115053/http://www.libpubmedia.co.uk/RNAiJ-Issues/Issue-5/Doran.htm">"RNAi – Is one suffix sufficient?"</a>. Journal of RNAi and Gene Silencing 3 (1): 217–19. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://libpubmedia.co.uk/RNAiJ-Issues/Issue-5/Doran.htm">o orixinal</a> o 16 de xullo de 2007. Consultado o 19 de marzo de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNAi+%93+Is+one+suffix+sufficient%3F&rft.au=Doran+G&rft.date=2007&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Journal+of+RNAi+and+Gene+Silencing&rft.pages=217-19&rft.volume=3&rft_id=http%3A%2F%2Flibpubmedia.co.uk%2FRNAiJ-Issues%2FIssue-5%2FDoran.htm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070716115053/http://www.libpubmedia.co.uk/RNAiJ-Issues/Issue-5/Doran.htm">Arquivado</a> 16 de xullo de 2007 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite class="citation journal">Pushparaj PN, Aarthi JJ, Kumar SD, Manikandan J; Aarthi; Kumar; Manikandan (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2258431">"RNAi and RNAa — The Yin and Yang of RNAome"</a>. Bioinformation 2 (6): 235–7. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2258431">2258431</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18317570">18317570</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.6026%2F97320630002235">10.6026/97320630002235</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNAi+and+RNAa+%94+The+Yin+and+Yang+of+RNAome&rft.au=Aarthi&rft.au=Kumar&rft.au=Manikandan&rft.au=Pushparaj+PN%2C+Aarthi+JJ%2C+Kumar+SD%2C+Manikandan+J&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Bioinformation&rft.pages=235-7&rft.volume=2&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2258431&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2258431&rft_id=info%3Adoi%2F10.6026%2F97320630002235&rft_id=info%3Apmid%2F18317570&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-fruitfly_piRNA-57"><a href="#cite_ref-fruitfly_piRNA_57-0">↑</a> <cite class="citation journal">Horwich MD, Li C Matranga C, Vagin V, Farley G, Wang P, Zamore PD; Li; Matranga; Vagin; Farley; Wang; Zamore (2007). "The Drosophila RNA methyltransferase, DmHen1, modifies germline piRNAs and single-stranded siRNAs in RISC". Current Biology 17 (14): 1265–72. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17604629">17604629</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.cub.2007.06.030">10.1016/j.cub.2007.06.030</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+Drosophila+RNA+methyltransferase%2C+DmHen1%2C+modifies+germline+piRNAs+and+single-stranded+siRNAs+in+RISC&rft.au=Farley&rft.au=Horwich+MD%2C+Li+C+Matranga+C%2C+Vagin+V%2C+Farley+G%2C+Wang+P%2C+Zamore+PD&rft.au=Li&rft.au=Matranga&rft.au=Vagin&rft.au=Wang&rft.au=Zamore&rft.date=2007&rft.genre=article&rft.issue=14&rft.jtitle=Current+Biology&rft.pages=1265-72&rft.volume=17&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cub.2007.06.030&rft_id=info%3Apmid%2F17604629&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation journal">Girard A, Sachidanandam R, Hannon GJ, Carmell MA; Sachidanandam; Hannon; Carmell (2006). "A germline-specific class of small RNAs binds mammalian Piwi proteins". Nature 442 (7099): 199–202. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2006Natur.442..199G">2006Natur.442..199G</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16751776">16751776</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature04917">10.1038/nature04917</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+germline-specific+class+of+small+RNAs+binds+mammalian+Piwi+proteins&rft.au=Carmell&rft.au=Girard+A%2C+Sachidanandam+R%2C+Hannon+GJ%2C+Carmell+MA&rft.au=Hannon&rft.au=Sachidanandam&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=7099&rft.jtitle=Nature&rft.pages=199-202&rft.volume=442&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Natur.442..199G&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature04917&rft_id=info%3Apmid%2F16751776&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <cite class="citation journal">Horvath P, Barrangou R; Barrangou (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/327/5962/167">"CRISPR/Cas, the Immune System of Bacteria and Archaea"</a>. Science 327 (5962): 167–70. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2010Sci...327..167H">2010Sci...327..167H</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20056882">20056882</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.1179555">10.1126/science.1179555</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=CRISPR%2FCas%2C+the+Immune+System+of+Bacteria+and+Archaea&rft.au=Barrangou&rft.au=Horvath+P%2C+Barrangou+R&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.issue=5962&rft.jtitle=Science&rft.pages=167-70&rft.volume=327&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F327%2F5962%2F167&rft_id=info%3Abibcode%2F2010Sci...327..167H&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1179555&rft_id=info%3Apmid%2F20056882&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <cite class="citation journal">Wagner EG, Altuvia S, Romby P; Altuvia; Romby (2002). "Antisense RNAs in bacteria and their genetic elements". Adv Genet. Advances in Genetics 46: 361–98. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780120176465" title="Especial:Fontes bibliográficas/9780120176465">9780120176465</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11931231">11931231</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0065-2660%2802%2946013-0">10.1016/S0065-2660(02)46013-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Antisense+RNAs+in+bacteria+and+their+genetic+elements&rft.au=Altuvia&rft.au=Romby&rft.au=Wagner+EG%2C+Altuvia+S%2C+Romby+P&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.isbn=9780120176465&rft.jtitle=Adv+Genet.&rft.pages=361-98&rft.volume=46&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0065-2660%2802%2946013-0&rft_id=info%3Apmid%2F11931231&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <cite class="citation book">Gilbert SF (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/developmentalbio00gilb_446">Developmental Biology</a> (7th ed.). Sinauer. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/developmentalbio00gilb_446/page/n175">101</a>–3. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-87893-258-5" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-87893-258-5">0-87893-258-5</a>. <a href="/wiki/Open_Library" title="Open Library">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//openlibrary.org/books/OL8127135M">8127135M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.au=Gilbert+SF&rft.btitle=Developmental+Biology&rft.date=2003&rft.edition=7th&rft.genre=book&rft.isbn=0-87893-258-5&rft.pages=101-3&rft.pub=Sinauer&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdevelopmentalbio00gilb_446&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <cite class="citation journal">Amaral PP, Mattick JS; Mattick (October 2008). "Noncoding RNA in development". Mammalian genome : official journal of the International Mammalian Genome Society 19 (7–8): 454–92. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18839252">18839252</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2Fs00335-008-9136-7">10.1007/s00335-008-9136-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Noncoding+RNA+in+development&rft.au=Amaral+PP%2C+Mattick+JS&rft.au=Mattick&rft.date=2008-10&rft.genre=article&rft.issue=7%938&rft.jtitle=Mammalian+genome+%3A+official+journal+of+the+International+Mammalian+Genome+Society&rft.pages=454-92&rft.volume=19&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00335-008-9136-7&rft_id=info%3Apmid%2F18839252&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation journal">Heard E, Mongelard F, Arnaud D, Chureau C, Vourc'h C, Avner P; Mongelard; Arnaud; Chureau; Vourc'h; Avner (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC22003">"Human XIST yeast artificial chromosome transgenes show partial X inactivation center function in mouse embryonic stem cells"</a>. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 96 (12): 6841–46. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1999PNAS...96.6841H">1999PNAS...96.6841H</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC22003">22003</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10359800">10359800</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.96.12.6841">10.1073/pnas.96.12.6841</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Human+XIST+yeast+artificial+chromosome+transgenes+show+partial+X+inactivation+center+function+in+mouse+embryonic+stem+cells&rft.au=Arnaud&rft.au=Avner&rft.au=Chureau&rft.au=Heard+E%2C+Mongelard+F%2C+Arnaud+D%2C+Chureau+C%2C+Vourc%27h+C%2C+Avner+P&rft.au=Mongelard&rft.au=Vourc%27h&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=12&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=6841-46&rft.volume=96&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC22003&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC22003&rft_id=info%3Abibcode%2F1999PNAS...96.6841H&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.96.12.6841&rft_id=info%3Apmid%2F10359800&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <cite class="citation journal">Batey RT (2006). "Structures of regulatory elements in mRNAs". Curr. Opin. Struct. Biol. 16 (3): 299–306. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16707260">16707260</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.sbi.2006.05.001">10.1016/j.sbi.2006.05.001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structures+of+regulatory+elements+in+mRNAs&rft.au=Batey+RT&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Curr.+Opin.+Struct.+Biol.&rft.pages=299-306&rft.volume=16&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.sbi.2006.05.001&rft_id=info%3Apmid%2F16707260&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation journal">Scotto L, Assoian RK; Assoian (June 1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190924231042/https://mcb.asm.org/content/13/6/3588.long">"A GC-rich domain with bifunctional effects on mRNA and protein levels: implications for control of transforming growth factor beta 1 expression"</a>. Mol. Cell. Biol. 13 (6): 3588–97. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC359828">359828</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8497272">8497272</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mcb.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=8497272">o orixinal</a> o 24 de setembro de 2019. Consultado o 19 de marzo de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+GC-rich+domain+with+bifunctional+effects+on+mRNA+and+protein+levels%3A+implications+for+control+of+transforming+growth+factor+beta+1+expression&rft.au=Assoian&rft.au=Scotto+L%2C+Assoian+RK&rft.date=1993-06&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Mol.+Cell.+Biol.&rft.pages=3588-97&rft.volume=13&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC359828&rft_id=http%3A%2F%2Fmcb.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D8497272&rft_id=info%3Apmid%2F8497272&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <cite class="citation journal">Steitz TA, Steitz JA; Steitz (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC46959">"A general two-metal-ion mechanism for catalytic RNA"</a>. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 90 (14): 6498–502. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1993PNAS...90.6498S">1993PNAS...90.6498S</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC46959">46959</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8341661">8341661</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.90.14.6498">10.1073/pnas.90.14.6498</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+general+two-metal-ion+mechanism+for+catalytic+RNA&rft.au=Steitz&rft.au=Steitz+TA%2C+Steitz+JA&rft.date=1993&rft.genre=article&rft.issue=14&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+U.S.A.&rft.pages=6498-502&rft.volume=90&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC46959&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC46959&rft_id=info%3Abibcode%2F1993PNAS...90.6498S&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.90.14.6498&rft_id=info%3Apmid%2F8341661&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <cite class="citation journal">Xie J, Zhang M, Zhou T, Hua X, Tang L, Wu W; Zhang; Zhou; Hua; Tang; Wu (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1669756">"Sno/scaRNAbase: a curated database for small nucleolar RNAs and cajal body-specific RNAs"</a>. Nucleic Acids Res. 35 (Database issue): D183–7. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1669756">1669756</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17099227">17099227</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkl873">10.1093/nar/gkl873</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Sno%2FscaRNAbase%3A+a+curated+database+for+small+nucleolar+RNAs+and+cajal+body-specific+RNAs&rft.au=Hua&rft.au=Tang&rft.au=Wu&rft.au=Xie+J%2C+Zhang+M%2C+Zhou+T%2C+Hua+X%2C+Tang+L%2C+Wu+W&rft.au=Zhang&rft.au=Zhou&rft.date=2007&rft.genre=article&rft.issue=Database+issue&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res.&rft.pages=D183-7&rft.volume=35&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1669756&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1669756&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkl873&rft_id=info%3Apmid%2F17099227&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation journal">Omer AD, Ziesche S, Decatur WA, Fournier MJ, Dennis PP; Ziesche; Decatur; Fournier; Dennis (2003). "RNA-modifying machines in archaea". Molecular Microbiology 48 (3): 617–29. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12694609">12694609</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1046%2Fj.1365-2958.2003.03483.x">10.1046/j.1365-2958.2003.03483.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNA-modifying+machines+in+archaea&rft.au=Decatur&rft.au=Dennis&rft.au=Fournier&rft.au=Omer+AD%2C+Ziesche+S%2C+Decatur+WA%2C+Fournier+MJ%2C+Dennis+PP&rft.au=Ziesche&rft.date=2003&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Molecular+Microbiology&rft.pages=617-29&rft.volume=48&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1365-2958.2003.03483.x&rft_id=info%3Apmid%2F12694609&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <cite class="citation journal">Cavaillé J, Nicoloso M, Bachellerie JP; Nicoloso; Bachellerie (1996). "Targeted ribose methylation of RNA in vivo directed by tailored antisense RNA guides". Nature 383 (6602): 732–5. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1996Natur.383..732C">1996Natur.383..732C</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8878486">8878486</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F383732a0">10.1038/383732a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Targeted+ribose+methylation+of+RNA+in+vivo+directed+by+tailored+antisense+RNA+guides&rft.au=Bachellerie&rft.au=Cavaill%C3%A9+J%2C+Nicoloso+M%2C+Bachellerie+JP&rft.au=Nicoloso&rft.date=1996&rft.genre=article&rft.issue=6602&rft.jtitle=Nature&rft.pages=732-5&rft.volume=383&rft_id=info%3Abibcode%2F1996Natur.383..732C&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F383732a0&rft_id=info%3Apmid%2F8878486&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <cite class="citation journal">Kiss-László Z, Henry Y, Bachellerie JP, Caizergues-Ferrer M, Kiss T; Henry; Bachellerie; Caizergues-Ferrer; Kiss (1996). "Site-specific ribose methylation of preribosomal RNA: a novel function for small nucleolar RNAs". Cell 85 (7): 1077–88. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8674114">8674114</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0092-8674%2800%2981308-2">10.1016/S0092-8674(00)81308-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Site-specific+ribose+methylation+of+preribosomal+RNA%3A+a+novel+function+for+small+nucleolar+RNAs&rft.au=Bachellerie&rft.au=Caizergues-Ferrer&rft.au=Henry&rft.au=Kiss&rft.au=Kiss-L%C3%A1szl%C3%B3+Z%2C+Henry+Y%2C+Bachellerie+JP%2C+Caizergues-Ferrer+M%2C+Kiss+T&rft.date=1996&rft.genre=article&rft.issue=7&rft.jtitle=Cell&rft.pages=1077-88&rft.volume=85&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0092-8674%2800%2981308-2&rft_id=info%3Apmid%2F8674114&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <cite class="citation journal">Shippen-Lentz D., Blackburn E.H. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_science_1990-02-02_247_4942/page/n44">"Functional evidence for an RNA template in telomerase."</a>. <a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 247: 546–552. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1689074">1689074</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Functional+evidence+for+an+RNA+template+in+telomerase.&rft.au=Shippen-Lentz+D.%2C+Blackburn+E.H.&rft.date=1990&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.pages=546-552&rft.volume=247&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_science_1990-02-02_247_4942%2Fpage%2Fn44&rft_id=info%3Apmid%2F1689074&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <cite class="citation journal">Huarte M., Jacks T., Rinn J.L. (2010). "A Large Intergenic Noncoding RNA Induced by p53 Mediates Global Gene Repression in the p53 Response". <a href="/w/index.php?title=Cell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell (a páxina aínda non existe)">Cell</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 142: 409–419. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20673990">20673990</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+Large+Intergenic+Noncoding+RNA+Induced+by+p53+Mediates+Global+Gene+Repression+in+the+p53+Response&rft.au=Huarte+M.%2C+Jacks+T.%2C+Rinn+J.L.&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.jtitle=Cell&rft.pages=409-419&rft.volume=142&rft_id=info%3Apmid%2F20673990&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-cech-73"><a href="#cite_ref-cech_73-0">↑</a> <cite class="citation journal">Kruger K., Grabowski P.J., Zaug A.J., Sands J., Gottschling D.E., Cech T.R. (1982). "Self-splicing RNA: autoexcision and autocyclization of the ribosomal RNA intervening sequence of Tetrahymena.". Cell (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 31: 147–157. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6297745">6297745</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Self-splicing+RNA%3A+autoexcision+and+autocyclization+of+the+ribosomal+RNA+intervening+sequence+of+Tetrahymena.&rft.au=Kruger+K.%2C+Grabowski+P.J.%2C+Zaug+A.J.%2C+Sands+J.%2C+Gottschling+D.E.%2C+Cech+T.R.&rft.date=1982&rft.genre=article&rft.jtitle=Cell&rft.pages=147-157&rft.volume=31&rft_id=info%3Apmid%2F6297745&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-altman-74"><a href="#cite_ref-altman_74-0">↑</a> <cite class="citation journal">Guerrier-Takada C., Gardiner K., Marsh T., Pace N., Altman S. (1983). "The RNA moiety of ribonuclease P is the catalytic subunit of the enzyme.". Cell (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 35: 849–857. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6197186">6197186</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+RNA+moiety+of+ribonuclease+P+is+the+catalytic+subunit+of+the+enzyme.&rft.au=Guerrier-Takada+C.%2C+Gardiner+K.%2C+Marsh+T.%2C+Pace+N.%2C+Altman+S.&rft.date=1983&rft.genre=article&rft.jtitle=Cell&rft.pages=849-857&rft.volume=35&rft_id=info%3Apmid%2F6197186&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite class="citation journal">Forster A.C., Davies C., Hutchins C.J., Symons R.H. (1990). "Characterization of self-cleavage of viroid and virusoid RNAs.". Methods in Enzymology (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 181: 583–607. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2199768">2199768</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Characterization+of+self-cleavage+of+viroid+and+virusoid+RNAs.&rft.au=Forster+A.C.%2C+Davies+C.%2C+Hutchins+C.J.%2C+Symons+R.H.&rft.date=1990&rft.genre=article&rft.jtitle=Methods+in+Enzymology&rft.pages=583-607&rft.volume=181&rft_id=info%3Apmid%2F2199768&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation journal">Cech T.R. (2000). "Structural biology. The ribosome is a ribozyme.". <a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 289: 878–879. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10960319">10960319</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structural+biology.+The+ribosome+is+a+ribozyme.&rft.au=Cech+T.R.&rft.date=2000&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.pages=878-879&rft.volume=289&rft_id=info%3Apmid%2F10960319&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-splice-77"><a href="#cite_ref-splice_77-0">↑</a> S. Valadkhan, A. Mohammadi, Y. Jaladat et S. Geisler. Protein-free small nuclear RNAs catalyze a two-step splicing reaction. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, vol. 106,‎ 2009, p. 11901-11906. <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19549866?dopt=Abstract">PMID 19549866</a> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation journal">Barrick J.E., Corbino K.A., Winkler W.C., Nahvi A., Mandal M., Collins J., Lee M., Roth A., Sudarsan N., Jona I., Wickiser J.K., Breaker R.R. (2004). "New RNA motifs suggest an expanded scope for riboswitches in bacterial genetic control.". <a href="/w/index.php?title=Proc._Natl._Acad._Sci._USA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proc. Natl. Acad. Sci. USA (a páxina aínda non existe)">Proc. Natl. Acad. Sci. USA</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 101: 6421–6426. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15096624">15096624</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=New+RNA+motifs+suggest+an+expanded+scope+for+riboswitches+in+bacterial+genetic+control.&rft.au=Barrick+J.E.%2C+Corbino+K.A.%2C+Winkler+W.C.%2C+Nahvi+A.%2C+Mandal+M.%2C+Collins+J.%2C+Lee+M.%2C+Roth+A.%2C+Sudarsan+N.%2C+Jona+I.%2C+Wickiser+J.K.%2C+Breaker+R.R.&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+USA&rft.pages=6421-6426&rft.volume=101&rft_id=info%3Apmid%2F15096624&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Szostak-79"><a href="#cite_ref-Szostak_79-0">↑</a> <cite class="citation journal">Ellington A.D., Szostak J.W. (1990). "In vitro selection of RNA molecules that bind specific ligands.". <a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 346: 818–822. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1697402">1697402</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=In+vitro+selection+of+RNA+molecules+that+bind+specific+ligands.&rft.au=Ellington+A.D.%2C+Szostak+J.W.&rft.date=1990&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.pages=818-822&rft.volume=346&rft_id=info%3Apmid%2F1697402&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  <cite class="citation journal">Tuerk C., Gold L. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_science_1990-08-03_249_4968/page/n60">"Systematic evolution of ligands by exponential enrichment: RNA ligands to bacteriophage T4 DNA polymerase."</a>. Science (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 249: 505–510. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2200121">2200121</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Systematic+evolution+of+ligands+by+exponential+enrichment%3A+RNA+ligands+to+bacteriophage+T4+DNA+polymerase.&rft.au=Tuerk+C.%2C+Gold+L.&rft.date=1990&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.pages=505-510&rft.volume=249&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_science_1990-08-03_249_4968%2Fpage%2Fn60&rft_id=info%3Apmid%2F2200121&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation journal">Daròs JA, Elena SF, Flores R; Elena; Flores (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1479586">"Viroids: an Ariadne's thread into the RNA labyrinth"</a>. EMBO Rep. 7 (6): 593–8. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1479586">1479586</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16741503">16741503</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fsj.embor.7400706">10.1038/sj.embor.7400706</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Viroids%3A+an+Ariadne%27s+thread+into+the+RNA+labyrinth&rft.au=Dar%C3%B2s+JA%2C+Elena+SF%2C+Flores+R&rft.au=Elena&rft.au=Flores&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=EMBO+Rep.&rft.pages=593-8&rft.volume=7&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1479586&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1479586&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsj.embor.7400706&rft_id=info%3Apmid%2F16741503&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation journal">Kalendar R, Vicient CM, Peleg O, Anamthawat-Jonsson K, Bolshoy A, Schulman AH; Vicient; Peleg; Anamthawat-Jonsson; Bolshoy; Schulman (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1470764">"Large retrotransposon derivatives: abundant, conserved but nonautonomous retroelements of barley and related genomes"</a>. Genetics 166 (3): 1437–50. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1470764">1470764</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15082561">15082561</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1534%2Fgenetics.166.3.1437">10.1534/genetics.166.3.1437</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Large+retrotransposon+derivatives%3A+abundant%2C+conserved+but+nonautonomous+retroelements+of+barley+and+related+genomes&rft.au=Anamthawat-Jonsson&rft.au=Bolshoy&rft.au=Kalendar+R%2C+Vicient+CM%2C+Peleg+O%2C+Anamthawat-Jonsson+K%2C+Bolshoy+A%2C+Schulman+AH&rft.au=Peleg&rft.au=Schulman&rft.au=Vicient&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=3&rft.jtitle=Genetics&rft.pages=1437-50&rft.volume=166&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1470764&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1470764&rft_id=info%3Adoi%2F10.1534%2Fgenetics.166.3.1437&rft_id=info%3Apmid%2F15082561&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> <cite class="citation journal">Podlevsky JD, Bley CJ, Omana RV, Qi X, Chen JJ; Bley; Omana; Qi; Chen (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2238860">"The telomerase database"</a>. Nucleic Acids Res. 36 (Database issue): D339–43. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2238860">2238860</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18073191">18073191</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkm700">10.1093/nar/gkm700</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+telomerase+database&rft.au=Bley&rft.au=Chen&rft.au=Omana&rft.au=Podlevsky+JD%2C+Bley+CJ%2C+Omana+RV%2C+Qi+X%2C+Chen+JJ&rft.au=Qi&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.issue=Database+issue&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res.&rft.pages=D339-43&rft.volume=36&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2238860&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2238860&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkm700&rft_id=info%3Apmid%2F18073191&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <cite class="citation journal">Blevins, T.; Rajeswaran, R.; Shivaprasad, PV.; Beknazariants, D.; Si-Ammour, A.; Park, HS.; Vazquez, F.; Robertson, D.; Meins, F. (2006). "Four plant Dicers mediate viral small RNA biogenesis and DNA virus induced silencing.". Nucleic Acids Res 34 (21): 6233–46. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17090584">17090584</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkl886">10.1093/nar/gkl886</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Four+plant+Dicers+mediate+viral+small+RNA+biogenesis+and+DNA+virus+induced+silencing.&rft.au=Beknazariants%2C+D.&rft.au=Meins%2C+F.&rft.au=Park%2C+HS.&rft.au=Rajeswaran%2C+R.&rft.au=Robertson%2C+D.&rft.au=Shivaprasad%2C+PV.&rft.au=Si-Ammour%2C+A.&rft.au=Vazquez%2C+F.&rft.aufirst=T.&rft.aulast=Blevins&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=21&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res&rft.pages=6233-46&rft.volume=34&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkl886&rft_id=info%3Apmid%2F17090584&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="citation journal">Jana S, Chakraborty C, Nandi S, Deb JK; Chakraborty; Nandi; Deb (2004). "RNA interference: potential therapeutic targets". Appl. Microbiol. Biotechnol. 65 (6): 649–57. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15372214">15372214</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2Fs00253-004-1732-1">10.1007/s00253-004-1732-1</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=RNA+interference%3A+potential+therapeutic+targets&rft.au=Chakraborty&rft.au=Deb&rft.au=Jana+S%2C+Chakraborty+C%2C+Nandi+S%2C+Deb+JK&rft.au=Nandi&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Appl.+Microbiol.+Biotechnol.&rft.pages=649-57&rft.volume=65&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00253-004-1732-1&rft_id=info%3Apmid%2F15372214&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <cite class="citation journal">Schultz U, Kaspers B, Staeheli P; Kaspers; Staeheli (2004). "The interferon system of non-mammalian vertebrates". Dev. Comp. Immunol. 28 (5): 499–508. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15062646">15062646</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.dci.2003.09.009">10.1016/j.dci.2003.09.009</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+interferon+system+of+non-mammalian+vertebrates&rft.au=Kaspers&rft.au=Schultz+U%2C+Kaspers+B%2C+Staeheli+P&rft.au=Staeheli&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=5&rft.jtitle=Dev.+Comp.+Immunol.&rft.pages=499-508&rft.volume=28&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.dci.2003.09.009&rft_id=info%3Apmid%2F15062646&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> Whitehead, K. A.; Dahlman, J. E.; Langer, R. S.; Anderson, D. G. (2011). "Silencing or Stimulation? SiRNA Delivery and the Immune System". Annual Review of Chemical and Biomolecular Engineering 2: 77–96. doi:10.1146/annurev-chembioeng-061010-114133. <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22432611?dopt=Abstract">PMID 22432611</a>. </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> <cite class="citation journal">Fire A., Xu S., Montgomery M., Kostas S., Driver S., Mello C. (1998). "Potent and specific genetic interference by double-stranded RNA in Caenorhabditis elegans.". <a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 391: 806–811.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Potent+and+specific+genetic+interference+by+double-stranded+RNA+in+Caenorhabditis+elegans.&rft.au=Fire+A.%2C+Xu+S.%2C+Montgomery+M.%2C+Kostas+S.%2C+Driver+S.%2C+Mello+C.&rft.date=1998&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.pages=806-811&rft.volume=391&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <cite class="citation journal">Hélène Claude (2002). "Les promesses de l'ARN thérapeutique = Genetic interference by RNA.". Le Concours Médical 124: 2550–2552.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Les+promesses+de+l%27ARN+th%C3%A9rapeutique+%3D+Genetic+interference+by+RNA.&rft.au=H%C3%A9l%C3%A8ne+Claude&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.jtitle=Le+Concours+M%C3%A9dical&rft.pages=2550-2552&rft.volume=124&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <cite class="citation journal">Dahm R (2005). "Friedrich Miescher and the discovery of DNA". Developmental Biology 278 (2): 274–88. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15680349">15680349</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.ydbio.2004.11.028">10.1016/j.ydbio.2004.11.028</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Friedrich+Miescher+and+the+discovery+of+DNA&rft.au=Dahm+R&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Developmental+Biology&rft.pages=274-88&rft.volume=278&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.ydbio.2004.11.028&rft_id=info%3Apmid%2F15680349&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation journal">Caspersson T, Schultz J; Schultz (1939). "Pentose nucleotides in the cytoplasm of growing tissues". Nature 143 (3623): 602–3. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1939Natur.143..602C">1939Natur.143..602C</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F143602c0">10.1038/143602c0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Pentose+nucleotides+in+the+cytoplasm+of+growing+tissues&rft.au=Caspersson+T%2C+Schultz+J&rft.au=Schultz&rft.date=1939&rft.genre=article&rft.issue=3623&rft.jtitle=Nature&rft.pages=602-3&rft.volume=143&rft_id=info%3Abibcode%2F1939Natur.143..602C&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F143602c0&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation web">Ochoa S (1959). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1959/ochoa-lecture.pdf">"Enzymatic synthesis of ribonucleic acid"</a> (PDF). Nobel Lecture.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Enzymatic+synthesis+of+ribonucleic+acid&rft.au=Ochoa+S&rft.date=1959&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Nobel+Lecture&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fmedicine%2Flaureates%2F1959%2Fochoa-lecture.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation journal">Rich A, Davies, D; Davies (1956). "A New Two-Stranded Helical Structure: Polyadenylic Acid and Polyuridylic Acid". Journal of the American Chemical Society 78 (14): 3548. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fja01595a086">10.1021/ja01595a086</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=A+New+Two-Stranded+Helical+Structure%3A+Polyadenylic+Acid+and+Polyuridylic+Acid&rft.au=Davies&rft.au=Rich+A%2C+Davies%2C+D&rft.date=1956&rft.genre=article&rft.issue=14&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.pages=3548&rft.volume=78&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja01595a086&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite class="citation journal">Holley RW; et al. (1965). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_science_1965-03-19_147_3664/page/n81">"Structure of a ribonucleic acid"</a>. Science 147 (3664): 1462–65. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1965Sci...147.1462H">1965Sci...147.1462H</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14263761">14263761</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.147.3664.1462">10.1126/science.147.3664.1462</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Structure+of+a+ribonucleic+acid&rft.au=Apgar%2C+J.&rft.au=Everett%2C+G.+A.&rft.au=Holley+RW&rft.au=Madison%2C+J.+T.&rft.au=Marquisee%2C+M.&rft.au=Merrill%2C+S.+H.&rft.au=Penswick%2C+J.+R.&rft.au=Zamir%2C+A.&rft.date=1965&rft.genre=article&rft.issue=3664&rft.jtitle=Science&rft.pages=1462-65&rft.volume=147&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_science_1965-03-19_147_3664%2Fpage%2Fn81&rft_id=info%3Abibcode%2F1965Sci...147.1462H&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.147.3664.1462&rft_id=info%3Apmid%2F14263761&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite class="citation web">Siebert S (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120309212648/http://deposit.ddb.de/cgi-bin/dokserv?idn=982323891&dok_var=d1&dok_ext=pdf&filename=982323891.pdf">"Common sequence structure properties and stable regions in RNA secondary structures"</a> (PDF). Dissertation, Albert-Ludwigs-Universität, Freiburg im Breisgau. p. 1. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://deposit.ddb.de/cgi-bin/dokserv?idn=982323891&dok_var=d1&dok_ext=pdf&filename=982323891.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 09 de marzo de 2012. Consultado o 19 de marzo de 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Common+sequence+structure+properties+and+stable+regions+in+RNA+secondary+structures&rft.au=Siebert+S&rft.date=2006&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Dissertation%2C+Albert-Ludwigs-Universit%C3%A4t%2C+Freiburg+im+Breisgau&rft.pages=1&rft_id=http%3A%2F%2Fdeposit.ddb.de%2Fcgi-bin%2Fdokserv%3Fidn%3D982323891%26dok_var%3Dd1%26dok_ext%3Dpdf%26filename%3D982323891.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> <cite class="citation journal">Szathmáry E (1999). "The origin of the genetic code: amino acids as cofactors in an RNA world". Trends Genet. 15 (6): 223–9. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10354582">10354582</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0168-9525%2899%2901730-8">10.1016/S0168-9525(99)01730-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+origin+of+the+genetic+code%3A+amino+acids+as+cofactors+in+an+RNA+world&rft.au=Szathm%C3%A1ry+E&rft.date=1999&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Trends+Genet.&rft.pages=223-9&rft.volume=15&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0168-9525%2899%2901730-8&rft_id=info%3Apmid%2F10354582&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <cite class="citation journal">Fiers W; et al. (1976). "Complete nucleotide-sequence of bacteriophage MS2-RNA: primary and secondary structure of replicase gene". Nature 260 (5551): 500–7. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1976Natur.260..500F">1976Natur.260..500F</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1264203">1264203</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F260500a0">10.1038/260500a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Complete+nucleotide-sequence+of+bacteriophage+MS2-RNA%3A+primary+and+secondary+structure+of+replicase+gene&rft.au=Duerinck%2C+F.&rft.au=Fiers+W&rft.au=Haegeman%2C+G.&rft.au=Iserentant%2C+D.&rft.au=Merregaert%2C+J.&rft.au=Min+Jou%2C+W.&rft.au=Molemans%2C+F.&rft.au=Raeymaekers%2C+A.&rft.au=Van+Den+Berghe%2C+A.&rft.au=Volckaert%2C+G.&rft.au=Ysebaert%2C+M&rft.au=Ysebaert%2C+R.&rft.date=1976&rft.genre=article&rft.issue=5551&rft.jtitle=Nature&rft.pages=500-7&rft.volume=260&rft_id=info%3Abibcode%2F1976Natur.260..500F&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F260500a0&rft_id=info%3Apmid%2F1264203&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite class="citation journal">Napoli C, Lemieux C, Jorgensen R; Lemieux; Jorgensen (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC159885">"Introduction of a chimeric chalcone synthase gene into petunia results in reversible co-suppression of homologous genes in trans"</a>. Plant Cell 2 (4): 279–89. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC159885">159885</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12354959">12354959</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1105%2Ftpc.2.4.279">10.1105/tpc.2.4.279</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Introduction+of+a+chimeric+chalcone+synthase+gene+into+petunia+results+in+reversible+co-suppression+of+homologous+genes+in+trans&rft.au=Jorgensen&rft.au=Lemieux&rft.au=Napoli+C%2C+Lemieux+C%2C+Jorgensen+R&rft.date=1990&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Plant+Cell&rft.pages=279-89&rft.volume=2&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC159885&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC159885&rft_id=info%3Adoi%2F10.1105%2Ftpc.2.4.279&rft_id=info%3Apmid%2F12354959&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite class="citation journal">Dafny-Yelin M, Chung SM, Frankman EL, Tzfira T; Chung; Frankman; Tzfira (December 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2151715">"pSAT RNA interference vectors: a modular series for multiple gene down-regulation in plants"</a>. Plant Physiol. 145 (4): 1272–81. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2151715">2151715</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17766396">17766396</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1104%2Fpp.107.106062">10.1104/pp.107.106062</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=pSAT+RNA+interference+vectors%3A+a+modular+series+for+multiple+gene+down-regulation+in+plants&rft.au=Chung&rft.au=Dafny-Yelin+M%2C+Chung+SM%2C+Frankman+EL%2C+Tzfira+T&rft.au=Frankman&rft.au=Tzfira&rft.date=2007-12&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Plant+Physiol.&rft.pages=1272-81&rft.volume=145&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2151715&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2151715&rft_id=info%3Adoi%2F10.1104%2Fpp.107.106062&rft_id=info%3Apmid%2F17766396&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <cite class="citation journal">Ruvkun G (2001). "Glimpses of a tiny RNA world". Science 294 (5543): 797–99. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11679654">11679654</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.1066315">10.1126/science.1066315</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=Glimpses+of+a+tiny+RNA+world&rft.au=Ruvkun+G&rft.date=2001&rft.genre=article&rft.issue=5543&rft.jtitle=Science&rft.pages=797-99&rft.volume=294&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1066315&rft_id=info%3Apmid%2F11679654&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <cite class="citation journal">Fichou Y, Férec C; Férec (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-biotechnology_2006-12_24_12/page/563">"The potential of oligonucleotides for therapeutic applications"</a>. Trends in Biotechnology 24 (12): 563–70. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17045686">17045686</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.tibtech.2006.10.003">10.1016/j.tibtech.2006.10.003</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=The+potential+of+oligonucleotides+for+therapeutic+applications&rft.au=F%C3%A9rec&rft.au=Fichou+Y%2C+F%C3%A9rec+C&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=12&rft.jtitle=Trends+in+Biotechnology&rft.pages=563-70&rft.volume=24&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-biotechnology_2006-12_24_12%2Fpage%2F563&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tibtech.2006.10.003&rft_id=info%3Apmid%2F17045686&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-NASA-20150303-101"><a href="#cite_ref-NASA-20150303_101-0">↑</a> <cite class="citation web">Marlaire, Ruth (3 March 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150305083306/http://www.nasa.gov/content/nasa-ames-reproduces-the-building-blocks-of-life-in-laboratory/">"NASA Ames Reproduces the Building Blocks of Life in Laboratory"</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/content/nasa-ames-reproduces-the-building-blocks-of-life-in-laboratory">o orixinal</a> o 05 de marzo de 2015. Consultado o 5 March 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3A%C3%81cido+ribonucleico&rft.atitle=NASA+Ames+Reproduces+the+Building+Blocks+of+Life+in+Laboratory&rft.aufirst=Ruth&rft.aulast=Marlaire&rft.date=2015-03-03&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fcontent%2Fnasa-ames-reproduces-the-building-blocks-of-life-in-laboratory&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén">Véxase tamén</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=27" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=27" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén">editar a fonte</a>]</div> <table role="presentation" class="mbox-small plainlinks sistersitebox" style="background-color:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);color:inherit"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></td> <td class="mbox-text plainlist"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Portada_galega" class="extiw" title="commons:Portada galega">Commons</a> ten máis contidos multimedia sobre:  <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/RNA" class="extiw" title="commons:RNA">Ácido ribonucleico</a></td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=28" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=28" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos">editar a fonte</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/ADN" class="mw-redirect" title="ADN">ADN</a></li> <li><a href="/wiki/Hip%C3%B3tese_do_mundo_de_ARN" title="Hipótese do mundo de ARN">Hipótese do mundo de ARN</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ligazóns_externas">Ligazóns externas</h3>[<a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&veaction=edit&section=29" title="Editar a sección: «Ligazóns externas»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&action=edit&section=29" title="Editar o código fonte da sección: Ligazóns externas">editar a fonte</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070314023716/http://www.imb-jena.de/RNA.html">páxina web do Mundo de ARN</a> con ligazóns sobre estruturas, secuencias, ferramentas, revistas.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071012034325/http://ndbserver.rutgers.edu/atlas/xray/">Nucleic Acid Database</a> Imaxes de ADN, ARN e complexos.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121031201106/http://eterna.cmu.edu/content/EteRNA">EteRNA</a> un xogo para formar ARN por apareamento de bases.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biosyn.com/SciApps.aspx">Calculadoras de ARN</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Tipos_de_ácidos_nucleicos" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-ver"><a href="/wiki/Modelo:%C3%81cidos_nucleicos" title="Modelo:Ácidos nucleicos"><abbr title="Ver o modelo">v</abbr></a></li><li class="nv-conversa"><a href="/w/index.php?title=Conversa_modelo:%C3%81cidos_nucleicos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conversa modelo:Ácidos nucleicos (a páxina aínda non existe)"><abbr title="Conversa do modelo">c</abbr></a></li><li class="nv-editar"><a class="external text" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Modelo:%C3%81cidos_nucleicos&action=edit"><abbr title="Editar o modelo">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Tipos_de_ácidos_nucleicos" style="font-size:114%;margin:0 4em">Tipos de <a href="/wiki/%C3%81cido_nucleico" title="Ácido nucleico">ácidos nucleicos</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Base_nitroxenada" title="Base nitroxenada">Bases nitroxenadas</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">Púricas (<a href="/wiki/Purina" title="Purina">Purina</a>): <a href="/wiki/Adenina" title="Adenina">Adenina</a> · <a href="/wiki/Guanina" title="Guanina">Guanina</a> · <a href="/wiki/Hipoxantina" title="Hipoxantina">Hipoxantina</a> · <a href="/wiki/Xantina" title="Xantina">Xantina</a> · Pirimidínicas (<a href="/wiki/Pirimidina" title="Pirimidina">Pirimidina</a>): <a href="/wiki/Citosina" title="Citosina">Citosina</a> · <a href="/wiki/Timina" title="Timina">Timina</a> · <a href="/wiki/Uracilo" title="Uracilo">Uracilo</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nucle%C3%B3sido" title="Nucleósido">Nucleósidos</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Adenosina" title="Adenosina">Adenosina</a> · <a href="/wiki/Uridina" title="Uridina">Uridina</a> · <a href="/wiki/Guanosina" title="Guanosina">Guanosina</a> · <a href="/wiki/Citidina" title="Citidina">Citidina</a> · <a href="/wiki/Desoxiadenosina" class="mw-redirect" title="Desoxiadenosina">Desoxiadenosina</a> · <a href="/wiki/Timidina" title="Timidina">Timidina</a> · <a href="/wiki/Desoxiguanosina" class="mw-redirect" title="Desoxiguanosina">Desoxiguanosina</a> · <a href="/wiki/Desoxicitidina" class="mw-redirect" title="Desoxicitidina">Desoxicitidina</a>  · <a href="/wiki/Inosina" title="Inosina">Inosina</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nucle%C3%B3tido" title="Nucleótido">Nucleótidos</a> (nucleósidos monofosfato)</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Adenos%C3%ADn_monofosfato" title="Adenosín monofosfato">AMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_uridina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de uridina">UMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_guanosina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de guanosina">GMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_citidina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de citidina">CMP</a> · Derivados cíclicos: <a href="/wiki/Fosfato_de_adenosina_c%C3%ADclico" class="mw-redirect" title="Fosfato de adenosina cíclico">AMPc</a> · <a href="/wiki/GMPc" class="mw-redirect" title="GMPc">GMPc</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Nucleósidos difosfato</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Difosfato_de_adenosina" class="mw-redirect" title="Difosfato de adenosina">ADP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_uridina" class="mw-redirect" title="Difosfato de uridina">UDP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_guanosina" class="mw-redirect" title="Difosfato de guanosina">GDP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_citidina" class="mw-redirect" title="Difosfato de citidina">CDP</a> · Derivados cíclicos: <a href="/wiki/ADPRc" class="mw-redirect" title="ADPRc">ADPRc</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nucle%C3%B3sido_trifosfato" title="Nucleósido trifosfato">Nucleósidos trifosfato</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Adenos%C3%ADn_trifosfato" title="Adenosín trifosfato">ATP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_uridina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de uridina">UTP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_guanosina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de guanosina">GTP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_citidina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de citidina">CTP</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Desoxirribonucle%C3%B3tido" title="Desoxirribonucleótido">Desoxinucleótidos</a> e desoxirribonucleósidos difosfato e trifosfato</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em">Monofosfatos: <a href="/wiki/Monofosfato_de_desoxiadenosina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de desoxiadenosina">dAMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_desoxitimidina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de desoxitimidina">dTMP</a> (ou TMP) · <a href="/wiki/Monofosfato_de_desoxiguanosina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de desoxiguanosina">dGMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_desoxicitidina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de desoxicitidina">dCMP</a> · <a href="/wiki/Monofosfato_de_desoxiuridina" class="mw-redirect" title="Monofosfato de desoxiuridina">dUMP</a>  · Difosfatos: <a href="/wiki/Difosfato_de_desoxiadenosina" class="mw-redirect" title="Difosfato de desoxiadenosina">dADP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_desoxitimidina" class="mw-redirect" title="Difosfato de desoxitimidina">dTDP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_desoxiguanosina" class="mw-redirect" title="Difosfato de desoxiguanosina">dGDP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_desoxicitidina" class="mw-redirect" title="Difosfato de desoxicitidina">dCDP</a> · <a href="/wiki/Difosfato_de_desoxiuridina" class="mw-redirect" title="Difosfato de desoxiuridina">dUDP</a>  · Trifosfatos: <a href="/wiki/Trifosfato_de_desoxiadenosina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de desoxiadenosina">dATP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_desoxitimidina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de desoxitimidina">dTTP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_desoxiguanosina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de desoxiguanosina">dGTP</a> · <a href="/wiki/Trifosfato_de_desoxicitidina" class="mw-redirect" title="Trifosfato de desoxicitidina">dCTP</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/ARN" class="mw-redirect" title="ARN">Ácidos ribonucleicos</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/ARNm" class="mw-redirect" title="ARNm">ARNm</a>  · <a href="/wiki/ARNt" class="mw-redirect" title="ARNt">ARNt</a>  · <a href="/wiki/ARNr" class="mw-redirect" title="ARNr">ARNr</a> (<a href="/wiki/ARNr_5S" title="ARNr 5S">5S</a>, <a href="/wiki/ARNr_16S" title="ARNr 16S">16S</a>, <a href="/wiki/ARNr_23S" title="ARNr 23S">23S</a>, <a href="/wiki/ARNr_18S" title="ARNr 18S">18S</a>, <a href="/wiki/ARNr_5,8S" title="ARNr 5,8S">5,8S</a>, <a href="/wiki/ARNr_28S" title="ARNr 28S">28S</a>)  · <a href="/wiki/SnRNA" class="mw-redirect" title="SnRNA">snRNA</a>  · <a href="/wiki/SnoRNA" class="mw-redirect" title="SnoRNA">snoRNA</a>  · <a href="/wiki/ARN_interferente" title="ARN interferente">ARNin</a> (<a href="/wiki/MicroARN" title="MicroARN">microARN</a>  · <a href="/wiki/SiRNA" class="mw-redirect" title="SiRNA">siRNA</a>  · <a href="/wiki/PiRNA" class="mw-redirect" title="PiRNA">piRNA</a>)  · <a href="/wiki/ARNnc" class="mw-redirect" title="ARNnc">ARNnc</a>  · <a href="/wiki/ARNtm" class="mw-redirect" title="ARNtm">ARNtm</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C3%81cido_desoxiribonucleico" class="mw-redirect" title="Ácido desoxiribonucleico">Ácidos desoxirribonucleicos</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/ADN_mitocondrial" title="ADN mitocondrial">ADNmt</a> · <a href="/wiki/ADN_cloropl%C3%A1stico" title="ADN cloroplástico">ADNcp</a> · <a href="/wiki/ADN_complementario" title="ADN complementario">ADNc</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Análogos de ácidos nucleicos</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%C3%81cido_glicolnucleico" title="Ácido glicolnucleico">AGN</a> · <a href="/wiki/%C3%81cido_peptonucleico" title="Ácido peptonucleico">APN</a> · <a href="/wiki/%C3%81cido_treonucleico" title="Ácido treonucleico">ATN</a> · <a href="/wiki/Morfolino" title="Morfolino">Morfolino</a> · <a href="/wiki/Interferencia_de_ARN" title="Interferencia de ARN">interferencia de ARN</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Secuencias</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Pl%C3%A1smido" title="Plásmido">Plásmido</a> · <a href="/wiki/C%C3%B3smido" title="Cósmido">Cósmido</a> · <a href="/wiki/Cromosoma_artificial_bacteriano" title="Cromosoma artificial bacteriano">CAB (ou BAC)</a> · <a href="/wiki/Cromosoma_artificial_humano" title="Cromosoma artificial humano">CAH (ou HAC)</a> · <a href="/wiki/Cromosoma_artificial_de_l%C3%A9vedo" title="Cromosoma artificial de lévedo">CAL (ou YAC)</a> · <a href="/wiki/Cromosoma_artificial_derivado_de_P1" title="Cromosoma artificial derivado de P1">PAC</a> · <a href="/wiki/Cromosoma" title="Cromosoma">Cromosoma</a> · <a href="/wiki/Oligonucle%C3%B3tido" title="Oligonucleótido">Oligonucleótido</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Principais familias <a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Bioquímica">bioquímicas</a> <a href="/wiki/Alcaloide" title="Alcaloide">Alcaloides</a> · <a href="/wiki/Amino%C3%A1cido" title="Aminoácido">Aminoácidos</a> · <a href="/wiki/Carbohidrato" title="Carbohidrato">Carbohidratos</a> · <a href="/wiki/Carotenoide" title="Carotenoide">Carotenoides</a> · <a href="/wiki/Cofactor_enzim%C3%A1tico" class="mw-redirect" title="Cofactor enzimático">Cofactores enzimáticos</a> · <a href="/wiki/Esteroide" title="Esteroide">Esteroides</a> · <a href="/wiki/Flavonoide" title="Flavonoide">Flavonoides</a> · <a href="/wiki/Glic%C3%B3sido" title="Glicósido">Glicósidos</a> · <a href="/wiki/L%C3%ADpido" title="Lípido">Lípidos</a> · <a href="/wiki/P%C3%A9ptido" title="Péptido">Péptidos</a> · <a href="/wiki/Polic%C3%A9tido" title="Policétido">Policétidos</a> · <a href="/wiki/Tetrapirrol" title="Tetrapirrol">Tatrapirrois</a> · <a href="/wiki/Terpeno" title="Terpeno">Terpenos</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a>: <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11053" class="extiw" title="wikidata:Q11053">Q11053</a></li> <li><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300379681">300379681</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Florencia" title="Biblioteca Nacional Central de Florencia">BNCF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=25310">25310</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX532187">XX532187</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12175223g">12175223g</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_Enciclopedia_Rusa" title="Grande Enciclopedia Rusa">BRE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/3508789">3508789</a></li> <li><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/RNA">ID</a></li> <li><a href="/wiki/Faceted_Application_of_Subject_Terminology" title="Faceted Application of Subject Terminology">FAST</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.worldcat.org/fast/1086244">1086244</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4076759-0">4076759-0</a></li> <li><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/rna">rna</a></li> <li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85113850">sh85113850</a></li> <li>MAG: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://academic.microsoft.com/v2/detail/67705224">67705224</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional da República Checa">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph125167">ph125167</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_t%C3%A9cnica_nacional_de_Praga" title="Biblioteca técnica nacional de Praga">PSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH6248">6248</a></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/rna">rna</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/N%C3%BAmero_CAS" title="Número CAS">CAS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://commonchemistry.cas.org/detail?cas_rn=63231-63-0">63231-63-0</a></li> <li><a href="/wiki/ChEBI" title="ChEBI">ChEBI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ebi.ac.uk/chebi/searchId.do?chebiId=CHEBI:33697">33697</a></li> <li>DTXSID: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://comptox.epa.gov/dashboard/chemical/details/DTXSID601010882">DTXSID601010882</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foundational_Model_of_Anatomy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foundational Model of Anatomy (a páxina aínda non existe)">FMA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://purl.org/sig/ont/fma/fma67095">67095</a></li> <li><a href="/wiki/KEGG" title="KEGG">KEGG</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kegg.jp/entry/C00046">C00046</a></li> <li><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D012313">D012313</a></li> <li><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/D13.444.735">D13.444.735</a></li> <li><a href="/wiki/Unified_Medical_Language_System" title="Unified Medical Language System">UMLS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&code=C0035668">C0035668</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ácido_ribonucleico&oldid=6904561">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ácido_ribonucleico&oldid=6904561</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:ARN" title="Categoría:ARN">ARN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:%C3%81cidos_nucleicos" title="Categoría:Ácidos nucleicos">Ácidos nucleicos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Biolox%C3%ADa_molecular" title="Categoría:Bioloxía molecular">Bioloxía molecular</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_conte%C3%B1en_ligaz%C3%B3ns_a_contido_baixo_subscrici%C3%B3n" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que conteñen ligazóns a contido baixo subscrición">Wikipedia:Páxinas que conteñen ligazóns a contido baixo subscrición</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_usan_ligaz%C3%B3ns_m%C3%A1xicas_PMID" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas PMID">Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas PMID</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikiproxecto_1000_artigos_de_calidade_para_alumnado_de_12_a_16_anos/Biolox%C3%ADa_e_Xeolox%C3%ADa" title="Categoría:Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Bioloxía e Xeoloxía">Wikiproxecto 1000 artigos de calidade para alumnado de 12 a 16 anos/Bioloxía e Xeoloxía</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 5 de decembro de 2024 ás 18:03.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información. Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%81cido_ribonucleico&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Procura </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Mostrar ou agochar a táboa de contidos </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Ácido ribonucleico</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 115 linguas </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Nova sección </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7b4fff7949-llvr5","wgBackendResponseTime":221,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.490","walltime":"1.835","ppvisitednodes":{"value":6485,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":258993,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":951,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":22,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":154811,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":23,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1379.026 1 -total"," 57.37% 791.207 1 Modelo:Listaref"," 42.65% 588.136 89 Modelo:Cita_publicación_periódica"," 30.39% 419.107 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 3.48% 47.986 8 Modelo:Cita_libro"," 3.00% 41.316 1 Modelo:Ácidos_nucleicos"," 2.73% 37.656 1 Modelo:Navbox"," 2.01% 27.707 1 Modelo:Commons"," 1.79% 24.641 3 Modelo:Cita_web"," 1.60% 22.007 1 Modelo:Irmáns"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.909","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7959424,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-557fb88f9f-bphg8","timestamp":"20250320201527","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u00c1cido ribonucleico","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/%C3%81cido_ribonucleico","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11053","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11053","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-10-04T16:57:37Z","dateModified":"2024-12-05T18:03:36Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a4\/Pre-mRNA-1ysv-tubes.png","headline":"\u00e1cido nucleico formado por unha cadea de ribonucle\u00f3tidos"}</script> </body> </html>