CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"e98dab84-09d6-4efd-a2c9-bce90ea7de85","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Osmanlı_İmparatorluğu'ndaki_Yahudilerin_tarihi","wgTitle":"Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi","wgCurRevisionId":34004493,"wgRevisionId":34004493,"wgArticleId":1510735,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar","Osmanlı Yahudileri","Konularına göre Osmanlı İmparatorluğu tarihi","Ülkelerine göre Yahudi tarihi"],"wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Osmanlı_İmparatorluğu'ndaki_Yahudilerin_tarihi","wgRelevantArticleId":1510735,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":34004493,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2368712","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.14"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced", "ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/7/7a/500_yil_tura.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1145"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/7/7a/500_yil_tura.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="763"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="610"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Osmanlı_İmparatorluğu_ndaki_Yahudilerin_tarihi rootpage-Osmanlı_İmparatorluğu_ndaki_Yahudilerin_tarihi skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Ana menü" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Ana menü </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z">Anasayfa</a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Hakkımızda</a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at">İçindekiler</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x">Rastgele madde</a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik">Seçkin içerik</a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler">Yakınımdakiler</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar">Özel sayfalar</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1">Deneme tahtası</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler">Köy çeşmesi</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r">Son değişiklikler</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle">Dosya yükle</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir">Topluluk portali</a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org">Wikimedia dükkânı</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için">Yardım</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"> Ara </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Görünüm </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=tr.wikipedia.org&uselang=tr" class="">Bağış yapın</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class="">Hesap oluştur</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class="">Oturum aç</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Kişisel araçlar </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=tr.wikipedia.org&uselang=tr">Bağış yapın</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"> Hesap oluştur</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"> Oturum aç</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin">daha fazla bilgi</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y">Katkılar</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n">Mesaj</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Ekapat\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"tr\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv class=\"plainlinks notheme\" style=\"border: 1px solid #ddd; margin: 0 0 3px; background: white;\"\u003E\n\u003Cdiv class=\"nomobile\" style=\"float:left; margin:5px;\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025_in_Turkey\" title=\"c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025 in Turkey\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg/81px-Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"81\" height=\"95\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg/123px-Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg/163px-Wiki_Loves_Folklore_Logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"355\" data-file-height=\"414\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"color: gray; max-width:1280px; margin: 12px auto; font-family: Tahoma, \u0026#39;DejaVu Sans Condensed\u0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 16pt; position: relative;\"\u003EÖdüllü Viki Folkloru Seviyor 2025 Yarışması başladı! \u003Cbr /\u003E Katılmak için \u003Ca href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025_in_Turkey\" class=\"extiw\" title=\"c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025 in Turkey\"\u003EViki Folkloru Seviyor 2025 Türkiye\u003C/a\u003E sayfasını ziyaret edin.\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"clear: both;\"\u003E\u003C/div\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Türkler_ve_Yahudiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Türkler_ve_Yahudiler"> <div class="vector-toc-text"> 1 Türkler ve Yahudiler </div> </a> <button aria-controls="toc-Türkler_ve_Yahudiler-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Türkler ve Yahudiler alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-Türkler_ve_Yahudiler-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Osmanlılar_öncesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osmanlılar_öncesi"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 Osmanlılar öncesi </div> </a> <ul id="toc-Osmanlılar_öncesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Osmanlı_İmparatorluğu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osmanlı_İmparatorluğu"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 Osmanlı İmparatorluğu </div> </a> <ul id="toc-Osmanlı_İmparatorluğu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Yükselme_dönemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Yükselme_dönemi"> <div class="vector-toc-text"> 2 Yükselme dönemi </div> </a> <button aria-controls="toc-Yükselme_dönemi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Yükselme dönemi alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-Yükselme_dönemi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fatih_Sultan_Mehmed_dönemi_(1451–1481)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fatih_Sultan_Mehmed_dönemi_(1451–1481)"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Fatih Sultan Mehmed dönemi (1451–1481) </div> </a> <ul id="toc-Fatih_Sultan_Mehmed_dönemi_(1451–1481)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-II._Bayezid_dönemi_(1481–1512)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#II._Bayezid_dönemi_(1481–1512)"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 II. Bayezid dönemi (1481–1512) </div> </a> <ul id="toc-II._Bayezid_dönemi_(1481–1512)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Elhamra_Kararnamesi_ve_Osmanlı_İmparatorluğu_(1492)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Elhamra_Kararnamesi_ve_Osmanlı_İmparatorluğu_(1492)"> <div class="vector-toc-text"> 2.2.1 Elhamra Kararnamesi ve Osmanlı İmparatorluğu (1492) </div> </a> <ul id="toc-Elhamra_Kararnamesi_ve_Osmanlı_İmparatorluğu_(1492)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Portekiz'den_göç" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Portekiz'den_göç"> <div class="vector-toc-text"> 2.2.2 Portekiz'den göç </div> </a> <ul id="toc-Portekiz'den_göç-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Yavuz_Sultan_Selim_dönemi_(1512–1520)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yavuz_Sultan_Selim_dönemi_(1512–1520)"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Yavuz Sultan Selim dönemi (1512–1520) </div> </a> <ul id="toc-Yavuz_Sultan_Selim_dönemi_(1512–1520)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanuni_Sultan_Süleyman_dönemi_(1520–1566)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanuni_Sultan_Süleyman_dönemi_(1520–1566)"> <div class="vector-toc-text"> 2.4 Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520–1566) </div> </a> <ul id="toc-Kanuni_Sultan_Süleyman_dönemi_(1520–1566)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kudüs_surlarının_onarımı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kudüs_surlarının_onarımı"> <div class="vector-toc-text"> 2.4.1 Kudüs surlarının onarımı </div> </a> <ul id="toc-Kudüs_surlarının_onarımı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kan_iftirası" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kan_iftirası"> <div class="vector-toc-text"> 2.4.2 Kan iftirası </div> </a> <ul id="toc-Kan_iftirası-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-16._yüzyılda_hükûmette_veya_cemaatte_yer_almış_başlıca_Osmanlı_Yahudileri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#16._yüzyılda_hükûmette_veya_cemaatte_yer_almış_başlıca_Osmanlı_Yahudileri"> <div class="vector-toc-text"> 3 16. yüzyılda hükûmette veya cemaatte yer almış başlıca Osmanlı Yahudileri </div> </a> <button aria-controls="toc-16._yüzyılda_hükûmette_veya_cemaatte_yer_almış_başlıca_Osmanlı_Yahudileri-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> 16. yüzyılda hükûmette veya cemaatte yer almış başlıca Osmanlı Yahudileri alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-16._yüzyılda_hükûmette_veya_cemaatte_yer_almış_başlıca_Osmanlı_Yahudileri-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Jozef_Hamon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jozef_Hamon"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Jozef Hamon </div> </a> <ul id="toc-Jozef_Hamon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Moşe_Hamon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Moşe_Hamon"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Moşe Hamon </div> </a> <ul id="toc-Moşe_Hamon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jozef_Hamon_(torun)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jozef_Hamon_(torun)"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Jozef Hamon (torun) </div> </a> <ul id="toc-Jozef_Hamon_(torun)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dona_Gracia_Nasi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dona_Gracia_Nasi"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Dona Gracia Nasi </div> </a> <ul id="toc-Dona_Gracia_Nasi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Don_Jozef_Nasi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Don_Jozef_Nasi"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Don Jozef Nasi </div> </a> <ul id="toc-Don_Jozef_Nasi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Salomon_ben_Natan_Eskenazi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Salomon_ben_Natan_Eskenazi"> <div class="vector-toc-text"> 3.6 Salomon ben Natan Eskenazi </div> </a> <ul id="toc-Salomon_ben_Natan_Eskenazi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Salomon_Aben_Yaeş" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Salomon_Aben_Yaeş"> <div class="vector-toc-text"> 3.7 Salomon Aben Yaeş </div> </a> <ul id="toc-Salomon_Aben_Yaeş-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ester_Kira" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ester_Kira"> <div class="vector-toc-text"> 3.8 Ester Kira </div> </a> <ul id="toc-Ester_Kira-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-David_Passi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#David_Passi"> <div class="vector-toc-text"> 3.9 David Passi </div> </a> <ul id="toc-David_Passi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Şlomo_Alkabes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Şlomo_Alkabes"> <div class="vector-toc-text"> 3.10 Şlomo Alkabes </div> </a> <ul id="toc-Şlomo_Alkabes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jozef_Ben_Efraim_Karo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jozef_Ben_Efraim_Karo"> <div class="vector-toc-text"> 3.11 Jozef Ben Efraim Karo </div> </a> <ul id="toc-Jozef_Ben_Efraim_Karo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yaakov_Beirav" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yaakov_Beirav"> <div class="vector-toc-text"> 3.12 Yaakov Beirav </div> </a> <ul id="toc-Yaakov_Beirav-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yakup_ben_David_Tam_ibn_Yahya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yakup_ben_David_Tam_ibn_Yahya"> <div class="vector-toc-text"> 3.13 Yakup ben David Tam ibn Yahya </div> </a> <ul id="toc-Yakup_ben_David_Tam_ibn_Yahya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-İlk_Matbaa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#İlk_Matbaa"> <div class="vector-toc-text"> 4 İlk Matbaa </div> </a> <ul id="toc-İlk_Matbaa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cemaat_Yaşamı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cemaat_Yaşamı"> <div class="vector-toc-text"> 5 Cemaat Yaşamı </div> </a> <button aria-controls="toc-Cemaat_Yaşamı-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Cemaat Yaşamı alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-Cemaat_Yaşamı-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Örgütlenme_ve_yönetim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Örgütlenme_ve_yönetim"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Örgütlenme ve yönetim </div> </a> <ul id="toc-Örgütlenme_ve_yönetim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ticaret" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ticaret"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Ticaret </div> </a> <ul id="toc-Ticaret-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Genel_Yaşam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Genel_Yaşam"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Genel Yaşam </div> </a> <ul id="toc-Genel_Yaşam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-17._yüzyıl_duraklama_dönemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#17._yüzyıl_duraklama_dönemi"> <div class="vector-toc-text"> 6 17. yüzyıl duraklama dönemi </div> </a> <button aria-controls="toc-17._yüzyıl_duraklama_dönemi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> 17. yüzyıl duraklama dönemi alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-17._yüzyıl_duraklama_dönemi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Genel_durum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Genel_durum"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Genel durum </div> </a> <ul id="toc-Genel_durum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sabetay_Sevi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sabetay_Sevi"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Sabetay Sevi </div> </a> <ul id="toc-Sabetay_Sevi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Devlet_hizmetinde_Yahudiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Devlet_hizmetinde_Yahudiler"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 Devlet hizmetinde Yahudiler </div> </a> <ul id="toc-Devlet_hizmetinde_Yahudiler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nüfus_ve_ikamet_bölgeleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nüfus_ve_ikamet_bölgeleri"> <div class="vector-toc-text"> 6.4 Nüfus ve ikamet bölgeleri </div> </a> <ul id="toc-Nüfus_ve_ikamet_bölgeleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bazı_fermanlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bazı_fermanlar"> <div class="vector-toc-text"> 6.5 Bazı fermanlar </div> </a> <ul id="toc-Bazı_fermanlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-17._yüzyılda_İzmir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#17._yüzyılda_İzmir"> <div class="vector-toc-text"> 6.6 17. yüzyılda İzmir </div> </a> <ul id="toc-17._yüzyılda_İzmir-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-İzmir'de_Yahudiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#İzmir'de_Yahudiler"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.1 İzmir'de Yahudiler </div> </a> <ul id="toc-İzmir'de_Yahudiler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinagoglar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinagoglar"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.2 Sinagoglar </div> </a> <ul id="toc-Sinagoglar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jozef_Eskapa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Jozef_Eskapa"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.3 Jozef Eskapa </div> </a> <ul id="toc-Jozef_Eskapa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Doğal_afetler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Doğal_afetler"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.4 Doğal afetler </div> </a> <ul id="toc-Doğal_afetler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekonomik_ve_sosyal_durum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekonomik_ve_sosyal_durum"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.5 Ekonomik ve sosyal durum </div> </a> <ul id="toc-Ekonomik_ve_sosyal_durum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İzmir'de_ilk_matbaa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#İzmir'de_ilk_matbaa"> <div class="vector-toc-text"> 6.6.6 İzmir'de ilk matbaa </div> </a> <ul id="toc-İzmir'de_ilk_matbaa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-18._yüzyıl_gerileme_dönemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#18._yüzyıl_gerileme_dönemi"> <div class="vector-toc-text"> 7 18. yüzyıl gerileme dönemi </div> </a> <button aria-controls="toc-18._yüzyıl_gerileme_dönemi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> 18. yüzyıl gerileme dönemi alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-18._yüzyıl_gerileme_dönemi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Osmanlı_Yahudileri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osmanlı_Yahudileri"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 Osmanlı Yahudileri </div> </a> <ul id="toc-Osmanlı_Yahudileri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edebiyat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Edebiyat"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 Edebiyat </div> </a> <ul id="toc-Edebiyat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Müzik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Müzik"> <div class="vector-toc-text"> 7.3 Müzik </div> </a> <ul id="toc-Müzik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İstanbul_Hahambaşıları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#İstanbul_Hahambaşıları"> <div class="vector-toc-text"> 7.4 İstanbul Hahambaşıları </div> </a> <ul id="toc-İstanbul_Hahambaşıları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mevki_sahibi_Yahudiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mevki_sahibi_Yahudiler"> <div class="vector-toc-text"> 7.5 Mevki sahibi Yahudiler </div> </a> <ul id="toc-Mevki_sahibi_Yahudiler-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Daniel_de_Fonseca" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Daniel_de_Fonseca"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.1 Daniel de Fonseca </div> </a> <ul id="toc-Daniel_de_Fonseca-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tobia_ha-Kohen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tobia_ha-Kohen"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.2 Tobia ha-Kohen </div> </a> <ul id="toc-Tobia_ha-Kohen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yeşaya_Aciman" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Yeşaya_Aciman"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.3 Yeşaya Aciman </div> </a> <ul id="toc-Yeşaya_Aciman-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yuda_Baruh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Yuda_Baruh"> <div class="vector-toc-text"> 7.5.4 Yuda Baruh </div> </a> <ul id="toc-Yuda_Baruh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Müslüman_çoğunluk_ve_Hristiyanlarla_ilişkiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Müslüman_çoğunluk_ve_Hristiyanlarla_ilişkiler"> <div class="vector-toc-text"> 7.6 Müslüman çoğunluk ve Hristiyanlarla ilişkiler </div> </a> <ul id="toc-Müslüman_çoğunluk_ve_Hristiyanlarla_ilişkiler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kayıkçılar_Loncası_Hayır_Kurumu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kayıkçılar_Loncası_Hayır_Kurumu"> <div class="vector-toc-text"> 7.7 Kayıkçılar Loncası Hayır Kurumu </div> </a> <ul id="toc-Kayıkçılar_Loncası_Hayır_Kurumu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Doğal_afetler_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Doğal_afetler_2"> <div class="vector-toc-text"> 7.8 Doğal afetler </div> </a> <ul id="toc-Doğal_afetler_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edirne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Edirne"> <div class="vector-toc-text"> 7.9 Edirne </div> </a> <ul id="toc-Edirne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bazı_fermanlar_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bazı_fermanlar_2"> <div class="vector-toc-text"> 7.10 Bazı fermanlar </div> </a> <ul id="toc-Bazı_fermanlar_2-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giysiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Giysiler"> <div class="vector-toc-text"> 7.10.1 Giysiler </div> </a> <ul id="toc-Giysiler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Evler"> <div class="vector-toc-text"> 7.10.2 Evler </div> </a> <ul id="toc-Evler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Şarap_ve_üzüm_satışı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Şarap_ve_üzüm_satışı"> <div class="vector-toc-text"> 7.10.3 Şarap ve üzüm satışı </div> </a> <ul id="toc-Şarap_ve_üzüm_satışı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Üsküdar-Bağlarbaşı_mezarlığı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Üsküdar-Bağlarbaşı_mezarlığı"> <div class="vector-toc-text"> 7.10.4 Üsküdar-Bağlarbaşı mezarlığı </div> </a> <ul id="toc-Üsküdar-Bağlarbaşı_mezarlığı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-19._yüzyıl_dağılma_dönemi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#19._yüzyıl_dağılma_dönemi"> <div class="vector-toc-text"> 8 19. yüzyıl dağılma dönemi </div> </a> <button aria-controls="toc-19._yüzyıl_dağılma_dönemi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> 19. yüzyıl dağılma dönemi alt bölümünü aç/kapa </button> <ul id="toc-19._yüzyıl_dağılma_dönemi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Yahudilere_etkileri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yahudilere_etkileri"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Yahudilere etkileri </div> </a> <ul id="toc-Yahudilere_etkileri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sultan_II._Mahmud_dönemi_(1808-1839)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sultan_II._Mahmud_dönemi_(1808-1839)"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Sultan II. Mahmud dönemi (1808-1839) </div> </a> <ul id="toc-Sultan_II._Mahmud_dönemi_(1808-1839)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Üç_maliyeci" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Üç_maliyeci"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Üç maliyeci </div> </a> <ul id="toc-Üç_maliyeci-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Isaiah_Aciman" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Isaiah_Aciman"> <div class="vector-toc-text"> 8.3.1 Isaiah Aciman </div> </a> <ul id="toc-Isaiah_Aciman-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ezekiel_Gabay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ezekiel_Gabay"> <div class="vector-toc-text"> 8.3.2 Ezekiel Gabay </div> </a> <ul id="toc-Ezekiel_Gabay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Behor_Karmona" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Behor_Karmona"> <div class="vector-toc-text"> 8.3.3 Behor Karmona </div> </a> <ul id="toc-Behor_Karmona-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sultan_Abdülmecid_dönemi_(1839-1861)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sultan_Abdülmecid_dönemi_(1839-1861)"> <div class="vector-toc-text"> 8.4 Sultan Abdülmecid dönemi (1839-1861) </div> </a> <ul id="toc-Sultan_Abdülmecid_dönemi_(1839-1861)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sultan_Abdülaziz_dönemi_(1861-1876)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sultan_Abdülaziz_dönemi_(1861-1876)"> <div class="vector-toc-text"> 8.5 Sultan Abdülaziz dönemi (1861-1876) </div> </a> <ul id="toc-Sultan_Abdülaziz_dönemi_(1861-1876)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Osmanlı_Yahudilerinde_aydın-bağnaz_çekişmesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Osmanlı_Yahudilerinde_aydın-bağnaz_çekişmesi"> <div class="vector-toc-text"> 8.5.1 Osmanlı Yahudilerinde aydın-bağnaz çekişmesi </div> </a> <ul id="toc-Osmanlı_Yahudilerinde_aydın-bağnaz_çekişmesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hahamhane_Nizamnamesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hahamhane_Nizamnamesi"> <div class="vector-toc-text"> 8.5.2 Hahamhane Nizamnamesi </div> </a> <ul id="toc-Hahamhane_Nizamnamesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Hahambaşılık_kurumu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hahambaşılık_kurumu"> <div class="vector-toc-text"> 8.6 Hahambaşılık kurumu </div> </a> <ul id="toc-Hahambaşılık_kurumu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Meşrutiyet_öncesi_iki_Hahambaşı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Meşrutiyet_öncesi_iki_Hahambaşı"> <div class="vector-toc-text"> 8.7 Meşrutiyet öncesi iki Hahambaşı </div> </a> <ul id="toc-Meşrutiyet_öncesi_iki_Hahambaşı-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Yakup_Avigdor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Yakup_Avigdor"> <div class="vector-toc-text"> 8.7.1 Yakup Avigdor </div> </a> <ul id="toc-Yakup_Avigdor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yakir_Geron" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Yakir_Geron"> <div class="vector-toc-text"> 8.7.2 Yakir Geron </div> </a> <ul id="toc-Yakir_Geron-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sultan_II._Abdülhamid_dönemi_(1876-1909)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sultan_II._Abdülhamid_dönemi_(1876-1909)"> <div class="vector-toc-text"> 8.8 Sultan II. Abdülhamid dönemi (1876-1909) </div> </a> <ul id="toc-Sultan_II._Abdülhamid_dönemi_(1876-1909)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-İstanbul_Konferansı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#İstanbul_Konferansı"> <div class="vector-toc-text"> 8.8.1 İstanbul Konferansı </div> </a> <ul id="toc-İstanbul_Konferansı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1908_Kanun-ı_Esasîsi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#1908_Kanun-ı_Esasîsi"> <div class="vector-toc-text"> 8.8.2 1908 Kanun-ı Esasîsi </div> </a> <ul id="toc-1908_Kanun-ı_Esasîsi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-İstanbul_İtalyan_Musevi_cemaati" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#İstanbul_İtalyan_Musevi_cemaati"> <div class="vector-toc-text"> 8.9 İstanbul İtalyan Musevi cemaati </div> </a> <ul id="toc-İstanbul_İtalyan_Musevi_cemaati-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İstanbul_sinagogları_ve_hayır_kurumları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#İstanbul_sinagogları_ve_hayır_kurumları"> <div class="vector-toc-text"> 8.10 İstanbul sinagogları ve hayır kurumları </div> </a> <ul id="toc-İstanbul_sinagogları_ve_hayır_kurumları-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sinagoglar_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinagoglar_2"> <div class="vector-toc-text"> 8.10.1 Sinagoglar </div> </a> <ul id="toc-Sinagoglar_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Balat_Or_Ahayim_Musevi_Hastanesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Balat_Or_Ahayim_Musevi_Hastanesi"> <div class="vector-toc-text"> 8.10.2 Balat Or Ahayim Musevi Hastanesi </div> </a> <ul id="toc-Balat_Or_Ahayim_Musevi_Hastanesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hayır_kurumları[292]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hayır_kurumları[292]"> <div class="vector-toc-text"> 8.10.3 Hayır kurumları[292] </div> </a> <ul id="toc-Hayır_kurumları[292]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alliance_Israélite_Universelle_(AIU)_-_Alyans_okulları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Alliance_Israélite_Universelle_(AIU)_-_Alyans_okulları"> <div class="vector-toc-text"> 8.10.4 Alliance Israélite Universelle (AIU) - Alyans okulları </div> </a> <ul id="toc-Alliance_Israélite_Universelle_(AIU)_-_Alyans_okulları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Yaşam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yaşam"> <div class="vector-toc-text"> 8.11 Yaşam </div> </a> <ul id="toc-Yaşam-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Askerlik_görevi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Askerlik_görevi"> <div class="vector-toc-text"> 8.11.1 Askerlik görevi </div> </a> <ul id="toc-Askerlik_görevi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İlk_konsolosluklar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#İlk_konsolosluklar"> <div class="vector-toc-text"> 8.11.2 İlk konsolosluklar </div> </a> <ul id="toc-İlk_konsolosluklar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Türk_Yahudi_basını" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Türk_Yahudi_basını"> <div class="vector-toc-text"> 8.11.3 Türk Yahudi basını </div> </a> <ul id="toc-Türk_Yahudi_basını-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Doğal_afetler_3" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Doğal_afetler_3"> <div class="vector-toc-text"> 8.11.4 Doğal afetler </div> </a> <ul id="toc-Doğal_afetler_3-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Hahambaşı_kaymakamı_Moşe_Levi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hahambaşı_kaymakamı_Moşe_Levi"> <div class="vector-toc-text"> 8.12 Hahambaşı kaymakamı Moşe Levi </div> </a> <ul id="toc-Hahambaşı_kaymakamı_Moşe_Levi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-19._yüzyıl_sonunda_İzmir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#19._yüzyıl_sonunda_İzmir"> <div class="vector-toc-text"> 8.13 19. yüzyıl sonunda İzmir </div> </a> <ul id="toc-19._yüzyıl_sonunda_İzmir-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-19._yüzyıl_sona_ererken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#19._yüzyıl_sona_ererken"> <div class="vector-toc-text"> 9 19. yüzyıl sona ererken </div> </a> <ul id="toc-19._yüzyıl_sona_ererken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dipnotlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dipnotlar"> <div class="vector-toc-text"> 10 Dipnotlar </div> </a> <ul id="toc-Dipnotlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sözlük" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sözlük"> <div class="vector-toc-text"> 11 Sözlük </div> </a> <ul id="toc-Sözlük-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> 12 Kaynakça </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliyografi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliyografi"> <div class="vector-toc-text"> 13 Bibliyografi </div> </a> <ul id="toc-Bibliyografi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ayrıca_bakınız" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ayrıca_bakınız"> <div class="vector-toc-text"> 14 Ayrıca bakınız </div> </a> <ul id="toc-Ayrıca_bakınız-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="İçindekiler" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > İçindekiler tablosunu değiştir </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 6 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-6" aria-hidden="true" > 6 dil </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="تاريخ اليهود في الدولة العثمانية - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاريخ اليهود في الدولة العثمانية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1ndak%C4%B1_y%C9%99hudil%C9%99rin_tarixi" title="Osmanlı imperiyasındakı yəhudilərin tarixi - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Osmanlı imperiyasındakı yəhudilərin tarixi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_the_Jews_in_the_Ottoman_Empire" title="History of the Jews in the Ottoman Empire - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="History of the Jews in the Ottoman Empire" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_de_los_jud%C3%ADos_en_el_Imperio_otomano" title="Historia de los judíos en el Imperio otomano - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Historia de los judíos en el Imperio otomano" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%94%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%90%D7%99%D7%9E%D7%A4%D7%A8%D7%99%D7%94_%D7%94%D7%A2%D7%95%D7%AA%27%D7%9E%D7%90%D7%A0%D7%99%D7%AA" title="היהודים באימפריה העות'מאנית - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="היהודים באימפריה העות'מאנית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Usmonlilar_imperiyasidagi_yahudiylar_tarixi" title="Usmonlilar imperiyasidagi yahudiylar tarixi - Özbekçe" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Usmonlilar imperiyasidagi yahudiylar tarixi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Özbekçe" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2368712#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c">Madde</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t">Tartışma</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Türkçe </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi">Oku</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v">Değiştir</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e">Kaynağı değiştir</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h">Geçmişi gör</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Araçlar </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi">Oku</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v">Değiştir</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e">Kaynağı değiştir</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=history">Geçmişi gör</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j">Sayfaya bağlantılar</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k">İlgili değişiklikler</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&oldid=34004493" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı">Kalıcı bağlantı</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi">Sayfa bilgisi</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&id=34004493&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi">Bu sayfayı kaynak göster</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOsmanl%25C4%25B1_%25C4%25B0mparatorlu%25C4%259Fu%2527ndaki_Yahudilerin_tarihi">Kısaltılmış URL'yi al</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOsmanl%25C4%25B1_%25C4%25B0mparatorlu%25C4%259Fu%2527ndaki_Yahudilerin_tarihi">Karekodu indir</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi">Bir kitap oluştur</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=show-download-screen">PDF olarak indir</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p">Basılmaya uygun görünüm</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ottoman_Jews" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2368712" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g">Vikiveri ögesi</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r34470590">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar nomobile"><tbody><tr><td class="sidebar-top-image"><a href="/wiki/Dosya:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882%E2%80%931922).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/40px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="40" height="48" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/60px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/80px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 2x" data-file-width="1595" data-file-height="1906" /></a></td></tr><tr><td class="sidebar-pretitle-with-top-image"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_tarihi" title="Osmanlı İmparatorluğu tarihi">Osmanlı İmparatorluğu tarihi</a></td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_toplumu" title="Osmanlı toplumu">Toplumsal yapı</a></th></tr><tr><th class="sidebar-heading"> Saray ve aristokrasi</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32637355">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_saray_te%C5%9Fkilat%C4%B1" title="Osmanlı saray teşkilatı">Osmanlı sarayı</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_k%C3%B6lelik" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik">Kölelik</a></li> <li><a href="/wiki/Dev%C5%9Firme" title="Devşirme">Devşirme</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Etno-dini topluluklar</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32637355"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_%C4%B0slam" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda İslam">Müslümanlar</a></li> <li><a href="/wiki/Millet_(Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)" title="Millet (Osmanlı İmparatorluğu)">Milletler</a> <ul><li><a href="/wiki/Millet-i_R%C3%BBm" title="Millet-i Rûm">Rum Ortodoks</a></li> <li><a href="/wiki/Millet-i_Ermeniy%C3%A2n" title="Millet-i Ermeniyân">Ermeni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millet-i_Ulah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Millet-i Ulah (sayfa mevcut değil)">Ulah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millet-i_Bulgar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Millet-i Bulgar (sayfa mevcut değil)">Bulgar</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Ermenileri" title="Osmanlı Ermenileri">Ermeniler</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Yahudiler</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Rumlar%C4%B1" title="Osmanlı Rumları">Rumlar</a></li> <li><a href="/wiki/1660_B%C3%BCy%C3%BCk_%C4%B0stanbul_Yang%C4%B1n%C4%B1" title="1660 Büyük İstanbul Yangını">1660 Büyük İstanbul Yangını</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_milliyet%C3%A7ili%C4%9Fin_y%C3%BCkseli%C5%9Fi" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda milliyetçiliğin yükselişi">Milliyetçiliğin yükselişi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32637355"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Tanzimat" title="Tanzimat">Tanzimat</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1k" title="Osmanlıcılık">Osmanlıcılık</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Sınıflar</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32637355"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Askeri_(sosyal_s%C4%B1n%C4%B1f)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Askeri (sosyal sınıf) (sayfa mevcut değil)">Askeri</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%82yan" title="Âyan">Âyan</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A2vur" title="Gâvur">Gâvur</a></li> <li><a href="/wiki/Reaya" title="Reaya">Reaya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eflak_(sosyal_s%C4%B1n%C4%B1f)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eflak (sosyal sınıf) (sayfa mevcut değil)">Eflak</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_toplumsal_yap%C4%B1_kenar_kutusu" title="Şablon:Osmanlı İmparatorluğu'nda toplumsal yapı kenar kutusu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_toplumsal_yap%C4%B1_kenar_kutusu" title="Şablon tartışma:Osmanlı İmparatorluğu'nda toplumsal yapı kenar kutusu"><abbr title="Bu şablonu tartış">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_toplumsal_yap%C4%B1_kenar_kutusu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir">d</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı</a> topraklarında var olan <a href="/wiki/Yahudi_tarihi" title="Yahudi tarihi">Yahudilerin tarihidir</a>. Tarihle yakından ilgilenmeyen kişilerde genellikle iki yanlış yargıya rastlanmaktadır:<a href="#cite_note-1">[1]</a> <ol><li><a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a>, Türkiye coğrafyasına 1492'de <a href="/wiki/%C4%B0spanya" title="İspanya">İspanya</a>'dan göç etmiştir.</li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkler" title="Türkler">Türklerle</a> Yahudilerin ilk teması 1453'te, <a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27un_Fethi" title="İstanbul'un Fethi">İstanbul'un Fethi</a>'nden sonra olmuştur.</li></ol> <a href="/wiki/Bizans%27taki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Bizans'taki Yahudilerin tarihi">Bizans'taki Yahudilerin tarihinden</a> de anlaşıldığı üzere; MÖ 4. yüzyıldan beri Yahudiler <a href="/wiki/Anadolu" title="Anadolu">Anadolu</a>'da mevcut olduğundan, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_kurulu%C5%9F_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi">Osmanlıların beylik döneminden</a> imparatorluğun çöküşüne kadar geçen altı yüzyıllık zamanda, hatta imparatorluğun günümüzdeki ardıl devleti olan <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Türkiye Cumhuriyeti</a>'nde dahi Yahudiler Anadolu'daki mevcudiyetlerini sürdürmüşlerdir. <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'nun yaşam döngüsünün çeşitli evreleriyle Yahudilerin sosyal ve ekonomik hayatı arasında paralellik gözlemlenir. Örneğin, Osmanlı'nın <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_y%C3%BCkselme_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi">yükselme dönemi</a> olan 15. ve özellikle 16. yüzyıllar, Osmanlı Yahudilerinin altın çağı olmuştur.<a href="#cite_note-g2012s47-2">[2]</a> Osmanlı topraklarına ilk matbaayı getiren kişiler olan Yahudiler, ayrıca Osmanlı hükûmetinde önemli mevkilere gelmişlerdir. 17. yüzyıla denk gelen Osmanlı'nın <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_duraklama_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu duraklama dönemi">duraklama döneminde</a> ise Osmanlı Yahudileri kültürel ve ekonomik olarak çöküşe girmişlerdir.<a href="#cite_note-g2012s98-3">[3]</a> 18. yüzyılda yaşanan gerileme döneminde ise Yahudiler, <a href="/wiki/Sabatay_Sevi" title="Sabatay Sevi">Sabatay Sevi Olayı</a>'nın yarattığı şokla "pasif korunma psikozu" içine girdiler.<a href="#cite_note-g2012s121-4">[4]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:500_yil_tura.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/7/7a/500_yil_tura.png" decoding="async" width="195" height="186" class="mw-file-element" data-file-width="195" data-file-height="186" /></a><figcaption>Yahudilerin <a href="/wiki/Elhamra_Kararnamesi" title="Elhamra Kararnamesi">İspanya'dan kovulup</a> Osmanlı'ya sığınmalarının <a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1" title="500. Yıl Vakfı">500. yıldönümü</a> anısına basılan 50.000 TL'lik hatıra para, 1992.</figcaption></figure><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_da%C4%9F%C4%B1lma_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi">Dağılma dönemi</a> olan 19. yüzyılda Yahudilerin kültürel seviyesi o kadar çökmüştü ki, yabancı dil öğrenmek dahi dinden çıkmak olarak görülüyordu.<a href="#cite_note-g2012s151-5">[5]</a> Fakat Osmanlı'nın hangi döneminde olursa olsun; <a href="/wiki/%C4%B0slam_h%C3%A2kimiyeti_alt%C4%B1ndaki_Yahudilerin_tarihi" title="İslam hâkimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi">Müslüman Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudiler</a>, Hristiyan Avrupa hâkimiyetindeki Yahudilere kıyasla güven ve huzur içinde yaşamlarını sürdürmüş, buna karşılık olarak Yahudiler her daim Türk topraklarının millî çıkarlarını savunmuşlardır.<a href="#cite_note-g2012s182-6">[6]</a><a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Türkler_ve_Yahudiler">Türkler ve Yahudiler</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Türkler ve Yahudiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Türkler ve Yahudiler">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osmanlılar_öncesi">Osmanlılar öncesi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Osmanlılar öncesi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Osmanlılar öncesi">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Abraham_Galante" class="mw-redirect" title="Abraham Galante">Galante</a>'ye göre, <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a>'da görülen anbar, küpe, küfe gibi <a href="/wiki/T%C3%BCrk%C3%A7e" title="Türkçe">Türkçe</a> sözcükler muhtemelen Yahudilere <a href="/wiki/Irak" title="Irak">Kuzey Irak</a>'taki Türklerden geçmiştir.<a href="#cite_note-g32s9-8">[8]</a><a href="#cite_note-9">[9]</a> Bu ihtimal ele alındığında Türklerle Yahudiler ilk defa <a href="/wiki/Mezopotamya" title="Mezopotamya">Mezopotamya</a>'da temas kurmuşlardır. Anadolu'da kurdukları organize ve özgürlükçü yönetimle <a href="/wiki/Sel%C3%A7uklu_Hanedan%C4%B1" title="Selçuklu Hanedanı">Selçuklu Hanedanı</a>, gerek fethettikleri yerde karşılaştıkları Yahudilere,<a href="#cite_note-10">[10]</a> gerekse <a href="/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Bizans İmparatorluğu">Bizans İmparatorluğu</a>'nun zulümlerinden kaçıp gelen Yahudilere belirli bir vergi karşılığında din ve vicdan özgürlüğü tanıdılar.<a href="#cite_note-11">[11]</a> Galante, Selçuklu hükümdarlarından birinin vezirinin Yahudi olduğunu da dile getirir.<a href="#cite_note-g32s9-8">[8]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osmanlı_İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Osmanlı İmparatorluğu" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Osmanlı İmparatorluğu">kaynağı değiştir</a>]</div> Osmanlı'nın kurucusu <a href="/wiki/Osman_Gazi" title="Osman Gazi">Osman Bey</a>'in oğlu <a href="/wiki/Orhan_Gazi" title="Orhan Gazi">Orhan Bey</a> 1326'da Bursa'yı <a href="/wiki/Bursa_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1" title="Bursa Kuşatması">fethettiği</a> zaman, savaş sebebiyle şehirden kaçan Yahudiler, savaş sonunda geri döndüler. Orhan Bey ve kardeşi <a href="/wiki/Al%C3%A2eddin_Bey_(Osman_Gazi%27nin_o%C4%9Flu)" title="Alâeddin Bey (Osman Gazi'nin oğlu)">Alâeddin</a>, sanayi, ticaret ve maliyede başarılı olduklarına inandıkları Yahudilere özel ilgi gösterince <a href="/wiki/%C5%9Eam" title="Şam">Şam</a> ve <a href="/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Bizans İmparatorluğu">Bizans</a>'tan da birçok Yahudi bu topraklara göç etti.<a href="#cite_note-12">[12]</a> Yahudilerin din ve geleneklerini rahatça sürdürebilmek için kendilerine ait bir mahalle edinme arzusuna Orhan Bey sıcak bakınca bir Yahudi mahallesi kuruldu ve bu mahalle diğer Yahudi mahallelerine örnek teşkil etti.<a href="#cite_note-13">[13]</a> Yahudiler <a href="/wiki/Bursa" title="Bursa">Bursa</a>'nın yanı sıra ülkenin her yerinde mülk ve tarla sahibi olabiliyordu; bunun karşılığında, dinî görevi olan veya hükûmette çalışanlar dışındakiler "haraç" adı altında <a href="/wiki/Vergi" title="Vergi">vergilerini</a> ödüyorlardı.<a href="#cite_note-14">[14]</a> 1354'te <a href="/wiki/Gelibolu%27nun_Fethi" title="Gelibolu'nun Fethi">Gelibolu</a>, 1360'ta <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a>, 1361'de <a href="/wiki/Edirne%27nin_Fethi" title="Edirne'nin Fethi">Edirne</a>, 1422'de <a href="/wiki/%C4%B0zmir" title="İzmir">İzmir</a>, 1430'da <a href="/wiki/Selanik_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1_(1422-1430)" title="Selanik Kuşatması (1422-1430)">Selanik</a> ve 1453'te <a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27un_Fethi" title="İstanbul'un Fethi">İstanbul fethedilince</a>, bu şehirlerdeki Yahudiler ülke genelindeki Yahudi nüfusunu da artırmış oldu.<a href="#cite_note-mfs29-15">[15]</a> Edirne'deki Yeşiva (Yahudi din okulu), ülkenin her yerindeki Yahudi öğrenciler için bir eğitim ve kültür merkezi oluşturdu.<a href="#cite_note-mfs29-15">[15]</a> <a href="/wiki/II._Bayezid" title="II. Bayezid">II. Bayezid</a> döneminde, 1492'de gerçekleşen Osmanlı topraklarına toplu Yahudi göçü dışında başka toplu göçler de gerçekleşmiştir. Örneğin 1376'da <a href="/wiki/Macaristan_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Macaristan Krallığı">Macaristan</a>'dan, 1394'te <a href="/wiki/Fransa_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Fransa Krallığı">Fransa</a>'dan, 15. yüzyılın başında <a href="/wiki/Sicilya_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Sicilya Krallığı">Sicilya</a>'dan, 1420'de <a href="/wiki/Venedik_Cumhuriyeti" title="Venedik Cumhuriyeti">Venedik</a>'ten ve 1470'te <a href="/wiki/Bavyera" title="Bavyera">Bavyera</a>'dan kovulan veya kaçan Yahudiler, kurtuluşu Osmanlı topraklarına sığınmakta bulmuştur.<a href="#cite_note-16">[16]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Yükselme_dönemi">Yükselme dönemi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Yükselme dönemi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yükselme dönemi">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fatih_Sultan_Mehmed_dönemi_(1451–1481)">Fatih Sultan Mehmed dönemi (1451–1481)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Fatih Sultan Mehmed dönemi (1451–1481)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Fatih Sultan Mehmed dönemi (1451–1481)">kaynağı değiştir</a>]</div> İstanbul fethedildiğinde <a href="/wiki/Hali%C3%A7" title="Haliç">Haliç</a>'in iki yakasında da Yahudiler ikamet ediyordu. Fatih Sultan Mehmet, Yahudilere güven duyduğundan şehirdeki Yahudi nüfusunu artırmak için<a href="#cite_note-17">[17]</a> Anadolu'daki Yahudi cemaatlerine mektup gönderip onları İstanbul'a davet etti<a href="#cite_note-18">[18]</a> <a href="/wiki/Mora_Yar%C4%B1madas%C4%B1" title="Mora Yarımadası">Mora</a>'nın fethinden sonra yarımadadaki Yahudiler de İstanbul'daki dindaşlarına katıldı.<a href="#cite_note-19">[19]</a> Ayrıca, <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi" title="Evliya Çelebi">Evliya Çelebi</a>'nin aktardığına göre Edirne'den İstanbul'a yerleşen Yahudiler el Mahallet ul-Yahudiyin el-Edirneviyin isimli semtte yaşamaktaydı.<a href="#cite_note-20">[20]</a><a href="#cite_note-21">[dn 1]</a> Fatih, İstanbul kuşatması sırasında bir fermanla, Yahudiler işbirliğinde bulunursa din ve vicdan özgürlüğü tanıyacağını, eski sinagogların onarılacağını, yeni ibadethanelerin kurulması yasak olduğu için evlerin ibadethaneye çevrilmesine izin vereceğini bildirdi.<a href="#cite_note-22">[21]</a> <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Kanuni Sultan Süleyman</a>'ın (1534), <a href="/wiki/II._Selim" title="II. Selim">II. Selim</a> ve <a href="/wiki/II._Murad" title="II. Murad">II. Murad</a>'ın buyrukları, üç <a href="/wiki/%C5%9Eeyh%C3%BClislam" title="Şeyhülislam">şeyhülislamın</a> fetvaları, <a href="/wiki/III._Mehmed" title="III. Mehmed">III. Mehmed</a>'in fermanı<a href="#cite_note-23">[22]</a> ve bu fermanın 1694, 1744 ve 1755'teki teyitleri, Fatih'in Yahudilere verdiği sözü yinelemekte ve yenilemektedir.<a href="#cite_note-24">[23]</a> Fermanda bahsedilen Yahudi işbirlikçiler, büyük ihtimalle Haliç'in kuzeyinde yani Galata'da<a href="#cite_note-25">[soz 1]</a> ikamet eden Yahudilerdi; zira Haliç'in güneyinde yani Bizans surları içinde bulunan Yahudilerin, fiilen yardım etme güçleri yoktu.<a href="#cite_note-26">[24]</a> Haliç'in kuzeyi Cenevizlilere bırakılmış özerk bir şehir olduğundan, buradaki Yahudilerin Bizans ile bir bağları yoktu, dolayısı ile buradaki Yahudilerin Fatih'e yardım etmesi için bir engel bulunmamaktaydı.<a href="#cite_note-27">[25]</a> <a href="/wiki/Millet_(Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)" title="Millet (Osmanlı İmparatorluğu)">Millet sisteminde</a> Yahudiler diğer azınlıklarla aynı kapsamda düşünülmüşlerse de, özellikle 15 ve 16. yüzyıllarda teorik statü ile uygulama farklı idi.<a href="#cite_note-28">[26]</a> Osmanlılar Yahudileri, Hristiyanlara nazaran kendilerine daha yakın görmekteydi; bunun sebebi hem iki din arasındaki benzerlik hem de Hristiyan Avrupa'nın Osmanlılara karşı verdiği mücadeleydi.<a href="#cite_note-29">[27]</a> II. Mehmed bir süre sonra Yahudileri "bir takım vergilerden"<a href="#cite_note-30">[dn 2]</a> muaf tutmuştur. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="II._Bayezid_dönemi_(1481–1512)">II. Bayezid dönemi (1481–1512)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: II. Bayezid dönemi (1481–1512)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: II. Bayezid dönemi (1481–1512)">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Elhamra_Kararnamesi_ve_Osmanlı_İmparatorluğu_(1492)">Elhamra Kararnamesi ve Osmanlı İmparatorluğu (1492)</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Elhamra Kararnamesi ve Osmanlı İmparatorluğu (1492)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Elhamra Kararnamesi ve Osmanlı İmparatorluğu (1492)">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:G%C3%B6ke_(1495)_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg/250px-G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg" decoding="async" width="250" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg/375px-G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg/500px-G%C3%B6ke_%281495%29_the_flagship_of_Kemal_Reis.jpg 2x" data-file-width="517" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/II._Bayezid" title="II. Bayezid">II. Bayezid</a> tarafından, <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">İspanyol Yahudilerinin</a> İspanya'dan <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı</a> topraklarına getirilmesiyle görevlendirilen <a href="/wiki/Kemal_Reis" title="Kemal Reis">Kemal Reis</a>'in kadırgasının betimlemesi.</figcaption></figure> Zengin <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">İspanya Yahudilerinden</a> Don İsak Abravanel ve Saray Haznedarı Don Abraham Senor, 30.000 altın <a href="/wiki/D%C3%BCka" title="Düka">düka</a> karşılığında İspanya'dan kovulmayı durdurmaya çalıştılarsa da bunu engelleyemediler.<a href="#cite_note-31">[28]</a> Bu dönemde göçmenlere kucak açan Osmanlı Sultanı <a href="/wiki/II._Bayezid" title="II. Bayezid">II. Bayezid</a>; eyalet yöneticilerine bir emir yayınladı:<a href="#cite_note-32">[29]</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33987118">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:left;margin-top:0}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .templatequotecite{padding-left:1.6em}}</style><blockquote class="templatequote">... İspanya Yahudilerini geri çevirmek şöyle dursun tam bir içtenlikle karşılanmalarını, aksine hareket ederek göçmenlere kötü muamele yapacakların veya en ufak bir zarara sebebiyet vereceklerin ölümle cezalandırılacaklarını...</blockquote> <a href="/wiki/P%C3%AEr%C3%AE_Reis" title="Pîrî Reis">Pîrî Reis</a>'in amcası <a href="/wiki/Kemal_Reis" title="Kemal Reis">Kemal Reis</a>'in kumandasındaki Osmanlı kadırgalarıyla gelen göçmenler; başta İstanbul, Edirne ve Selanik olmak üzere, İzmir, Manisa, Bursa, Gelibolu, Amasya, Patros, Korfu, Larissa ve Manastır'a yerleştiler veya yerleştirildiler.<a href="#cite_note-33">[30]</a> Yükselme devrine giren Osmanlıların ihtiyacı olan kalifiye eleman ihtiyacını bu Yahudiler karşıladı.<a href="#cite_note-34">[31]</a> Konuyla ilgili <a href="/wiki/II._Bayezid" title="II. Bayezid">II. Bayezid</a>'in ünlü sözlerinden biri de şudur:<a href="#cite_note-35">[32]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Bu Kral'a (<a href="/wiki/II._Ferdinand" class="mw-redirect mw-disambig" title="II. Ferdinand">Ferdinand</a>) nasıl 'akıllı ve uslu Fernando' diyebiliyorsunuz? Kendi ülkesini yoksullaştırıyor ve benimkini zenginleştiriyor.</blockquote> <a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">Sinagog</a> sayısı 44'e ulaşan İstanbul'da Yahudi nüfusu 30.000'i aşınca, şehir Avrupa'nın Yahudi merkezi hâline geldi.<a href="#cite_note-36">[33]</a> Zamanın <a href="/wiki/Hahamba%C5%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hahambaşı">hahambaşısı</a> Kapsali, zengin Yahudilerin Pidyon Şevuyim<a href="#cite_note-37">[soz 2]</a> ödeyerek göçmenlere yardım edilmesini emretti. İspanya'da devlet görevinde bulunanlar, başta dış ilişkiler ve maliye olmak üzere çeşitli konularda Saray'da vazife edindiler. 16. yy.da en parlak dönemini yaşayan ve en geniş sınırlara ulaşmış Osmanlı İmparatorluğu'nda bu danışmanların da etkisi görüldü.<a href="#cite_note-g2012s41-38">[34]</a> 1493'te Osmanlı'ya ilk matbaayı getiren Yahudiler; ayrıca barut imali ve top dökümü konularında uzmanlaşmış olduklarından Osmanlı ordularını bu silahlarla donattılar.<a href="#cite_note-g2012s41-38">[34]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Portekiz'den_göç">Portekiz'den göç</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Portekiz'den göç" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Portekiz'den göç">kaynağı değiştir</a>]</div> Portekiz Kralı Manuel, 1497 ilkbaharına denk gelen <a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a> arifesinde 4 ila 14 yaşları arasındaki tüm çocukların <a href="/wiki/Vaftiz" title="Vaftiz">vaftiz</a> edileceklerini ilan etti.<a href="#cite_note-39">[35]</a> Ülkeyi terk etmek için son gün yaklaştıkça Yahudiler üzerindeki baskı arttı ve zorunlu Hristiyanlığa geçme büyüklere de uygulanmaya başlandı. Fakat, din değiştirenler, <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">marranolar</a> gibi Yahudiliklerini gizli tuttular.<a href="#cite_note-40">[36]</a> 1497-1498'de Portekiz'den göç edenlerin çoğu, İspanyol asıllı dindaşları gibi huzuru Osmanlı topraklarına sığınmakta buldular. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yavuz_Sultan_Selim_dönemi_(1512–1520)">Yavuz Sultan Selim dönemi (1512–1520)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Yavuz Sultan Selim dönemi (1512–1520)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yavuz Sultan Selim dönemi (1512–1520)">kaynağı değiştir</a>]</div> Osmanlı İmparatorluğu, <a href="/wiki/Yavuz_Sultan_Selim" class="mw-redirect" title="Yavuz Sultan Selim">Yavuz Sultan Selim</a> döneminde <a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r" title="Mısır">Mısır</a>'ı fethettiğinde, <a href="/wiki/Memluklular" class="mw-redirect" title="Memluklular">Memluklular</a>'ın yönetimi altında bunalan Yahudiler refaha kavuştu. <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a> ve <a href="/wiki/Kud%C3%BCs" title="Kudüs">Kudüs</a> de Osmanlı hâkimiyetine girdi ve özellikle Safed, <a href="/wiki/C%C3%B3rdoba,_%C4%B0spanya" title="Córdoba, İspanya">Córdoba</a>'nın yerini alarak <a href="/wiki/Kabala" title="Kabala">Kabala</a>'nın merkezi oldu. Selim, Yahudilere duyduğu güven sonucunda Saray'ın hekimbaşısı olarak Jozef Hamon'u atadı ve para basımı, sarraflık ve bazı mali unsurları Yahudilere bıraktı.<a href="#cite_note-g2012s46-41">[37]</a> <a href="/wiki/%C4%B0ber_Yar%C4%B1madas%C4%B1" title="İber Yarımadası">İber Yarımadası</a>'ndan <a href="/wiki/Elhamra_Kararnamesi" title="Elhamra Kararnamesi">kovulanların</a> İmparatorluğa göç etmesiyle İstanbul Yahudi nüfusu epey arttı ve Saray nezdinde bir temsilcilik durumunda olan Kâhyalık<a href="#cite_note-42">[soz 3]</a> müessesesi kuruldu. İlk kâhya olarak Haham Saltiel atandı.<a href="#cite_note-g2012s46-41">[37]</a> Saltiel'in rüşvet aldığı iddiasıyla 1518'de Saltiel ve oğullarının tüm yetkileri geri alındıysa da<a href="#cite_note-g41s8-43">[38]</a> 1520'de Saltiel görevine iade edildi.<a href="#cite_note-g41s8-43">[38]</a><a href="#cite_note-44">[39]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kanuni_Sultan_Süleyman_dönemi_(1520–1566)">Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520–1566)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520–1566)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520–1566)">kaynağı değiştir</a>]</div> Osmanlı İmparatorluğu'nun en parlak devri olan <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Kanuni Sultan Süleyman</a>'ın hükümdarlık dönemi aynı zamanda Osmanlı Yahudilerinin altın çağı olmuştur.<a href="#cite_note-g2012s47-2">[2]</a> 1523'te Sultan Süleyman, Birinci Vezir olarak <a href="/wiki/Pargal%C4%B1_%C4%B0brahim_Pa%C5%9Fa" title="Pargalı İbrahim Paşa">İbrahim Ağa</a>'yı<a href="#cite_note-45">[dn 3]</a> atadı. Hiyerarşik geleneğe göre <a href="/wiki/Hain_Ahmed_Pa%C5%9Fa" title="Hain Ahmed Paşa">Ahmed Paşa</a>'nın sadrazam olması bekleniyordu fakat Padişah onu Mısır'a vali olarak atadı. Ahmed Paşa kendini Mısır'ın hükümdarı ilan etti.<a href="#cite_note-46">[40]</a> Mısır Sarrafbaşısı Abraham Kastro'dan kendi adına para basmasını istediyse de Kastro bu isteği geri çevirdi ve durumu derhal Saray'a bildirdi.<a href="#cite_note-g2012s48-47">[41]</a> Buna kızan Ahmed Paşa öç almak için önce <a href="/wiki/Memluklular" class="mw-redirect" title="Memluklular">Memluklulara</a> Yahudi mahallesinin yağmalanmasını buyurdu ve ardından Yahudi cemaatinin ileri gelen on iki ferdini fidye karşılığında rehin aldı.<a href="#cite_note-g2012s48-47">[41]</a> Ahmed Paşa'nın veziri Muhammed Bey, Vali'yi bıçakladı, rehin Yahudileri serbest bıraktı ve cemaati korumasına aldı. Bu olay uzun yıllar boyunca <a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r_Yahudileri" class="mw-redirect" title="Mısır Yahudileri">Mısır Yahudileri</a> tarafından 24 <a href="/wiki/Adar" title="Adar">Adar</a>'da Purim del Cairo (<a href="/wiki/Purim#Yerel_Purimler" title="Purim">Kahire Purimi</a>) olarak kutlandı.<a href="#cite_note-48">[42]</a><a href="#cite_note-49">[43]</a><a href="#cite_note-50">[44]</a> Padişah, Eylül 1526'da Macaristan'ın başkenti <a href="/wiki/Budin" title="Budin">Budin</a>'i aldı.<a href="#cite_note-51">[45]</a> Hristiyan nüfus çoktan kaçmış ve şehirde sadece Yahudiler kalmıştı.<a href="#cite_note-52">[46]</a> Jozef ben Salomon Eskenazi isimli birinin başını çektiği bir Yahudi heyeti, Sultan Süleyman'ı şehrin dışında karşılayıp şehrin anahtarlarını kayıtsız ve şartsız hükümdara sundu.<a href="#cite_note-53">[47]</a> Padişah, Almanoğlu denilen Salomon Eskenazi'yi ve sülalesini Ferman de los Alamanes diye anılan bir fermanla her türlü vergiden muaf tuttu.<a href="#cite_note-54">[48]</a> Bu Macar Yahudileri fetihten sonra Osmanlı topraklarına yerleşip Alamanes sinagogları kurdular.<a href="#cite_note-mae24-55">[49]</a> Kanuni'nin Hekimbaşısı, Yavuz Sultan Selim ve II Bayezid'in Hekimbaşısı olan Jozef Hamon'un oğlu <a href="/wiki/Moses_Hamon" title="Moses Hamon">Moses Hamon</a>'du.<a href="#cite_note-56">[50]</a> Yahudilerin Hristiyan zulmünden kaçıp Osmanlı topraklarına yerleşmesi Kanuni döneminde de devam etmiştir. Örneğin, 1537'de <a href="/wiki/Puglia" title="Puglia">Apulia</a> Papalık kontrolüne girince buradaki birçok Yahudi Osmanlı İmparatorluğu'na göç etmiştir.<a href="#cite_note-mae24-55">[49]</a><a href="#cite_note-57">[51]</a> Aynı şekilde <a href="/wiki/Bohemya" title="Bohemya">Bohemya</a> Yahudilerinin çoğu da çareyi Şubat 1542'de Osmanlı topraklarına kaçmakta bulmuştur.<a href="#cite_note-58">[52]</a> Papa IV. Paul, <a href="/wiki/Ancona" title="Ancona">Ancona</a>'da "kâfir olmakla suçladığı" <a href="/wiki/Konverso" title="Konverso">konversolardan</a> 24 erkek ve 1 kadının diri diri yakılmasını ve 27 kişinin ömür boyu hapse atılmasını emredince, Padişah, bu Yahudilerin serbest bırakılması için <a href="/wiki/Papa" title="Papa">Papa</a>'ya sert üslûplu bir mektup gönderdi:<a href="#cite_note-59">[53]</a><a href="#cite_note-60">[54]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Yahudi tebaasının üzüntüsünü; Papalığın Türk Yahudilerine karşı davranışından ötürü hazinenin en az 4000 düka kayba uğradığını ve gelirinin azaldığını; Türk tebaası ilan ettiği Ankona <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">Marranoslarını</a> derhal serbest bırakmasını...</blockquote> Papa, istemeyerek de olsa tutukluları serbest bırakıp şehri terk etmelerine izin verdiyse de diğerlerini yakmaktan geri kalmadı. Bunun üzerine Papalığı cezalandıran Osmanlı Yahudileri ambargo uygulayıp deniz ticaretini <a href="/wiki/Pesaro" title="Pesaro">Pesaro</a> limanına kaydırdı.<a href="#cite_note-61">[55]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kudüs_surlarının_onarımı">Kudüs surlarının onarımı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: Kudüs surlarının onarımı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kudüs surlarının onarımı">kaynağı değiştir</a>]</div> Eski <a href="/wiki/%C4%B0srail" title="İsrail">İsrailli</a> diplomatlardan <a href="/wiki/Abba_Eban" title="Abba Eban">Abba Eban</a>, Mon Peuple kitabında şöyle yazmaktadır:<a href="#cite_note-62">[56]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">İranlılardan, Romalılardan ve her istilacıdan sadece zulüm, kan ve işkenceye lâyık görülen Kudüs ve Yahudi halkı, Ancak Yavuz Sultan Selim'in Kudüs'ü fethetmesinden ve bu fethin Kanuni tarafından takviye edilmesinden sonradır ki, insanca yaşamanın, eşitliğin ne demek olduğunu ve huzur tadının ne anlama geldiğini öğrendi.</blockquote> Bir söylentiye göre, gördüğü bir rüya sebebiyle <a href="/wiki/Yahudilik%27te_Kud%C3%BCs" class="mw-redirect" title="Yahudilik'te Kudüs">Kudüs</a> ve <a href="/wiki/Taberiye" title="Taberiye">Taberiye</a>'nin surlarını onarmak ve su şebekelerini genişletmek için <a href="/wiki/Mimar_Sinan" title="Mimar Sinan">Mimar Sinan</a>'ı görevlendirdi.<a href="#cite_note-63">[57]</a> Kanuni'nin özellikle Kudüs surlarını tamir ettirmesi Yahudi dünyasında yankı yaratmıştır ve bu nedenledir ki bütün Yahudi tarihçiler hâlâ minnettarlıklarını sunmaktadır. Hatta bazen, <a href="/wiki/S%C3%BCleyman" title="Süleyman">Kral Süleyman</a>'a benzetilerek onu Şlomo a-Meleh diye ananlar olmuştur.<a href="#cite_note-64">[58]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kan_iftirası">Kan iftirası</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Kan iftirası" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kan iftirası">kaynağı değiştir</a>]</div> 1530 yılının <a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a> arifesinde, Yahudi mahallesinde çalışan bir Rum gencin kaybolmasıyla Amasya Yahudileri <a href="/wiki/Kan_iftiras%C4%B1" title="Kan iftirası">kan iftirasına</a> uğradılar.<a href="#cite_note-65">[dn 4]</a> Bunun üzerine aralarında Haham Yakup Avayu'nun da bulunduğu bazı Yahudiler idam edildi. Kayıp olduğu iddia edilen genç kısa süre sonra şehre dönünce bu sefer de iftiracılar idam edildi.<a href="#cite_note-66">[59]</a> Benzer iftiralar Tokat Yahudi cemaatine de atılınca, <a href="/wiki/Moses_Hamon" title="Moses Hamon">Moses Hamon</a> aracılığı ile Kanuni bir ferman yayınladı:<a href="#cite_note-67">[60]</a><a href="#cite_note-68">[61]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Bu cemaat bana vergi ödediğinden üyelerinin saldırıya ya da herhangi bir haksızlığa uğramalarını istemiyorum. Bu gibi iddialar Padişahlık Divanında muhakeme edilecek ve emrim olmadan başka herhangi bir yerde görülmeyecektir.</blockquote> Diğer padişahlar da kan iftirasıyla ilgili fermanlar çıkarmıştır. Bu fermanların sonuncuları <a href="/wiki/%C5%9Eam_vakas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Şam vakası">Şam</a> ve <a href="/wiki/Rodos_kan_iftiras%C4%B1" title="Rodos kan iftirası">Rodos</a> olaylarından sonra <a href="/wiki/Abd%C3%BClmecid" title="Abdülmecid">Abdülmecid</a>'in 27 Ekim 1840 tarihli fermanı<a href="#cite_note-69">[dn 5]</a> ve Kuzguncuk iftirası üzerine <a href="/wiki/Abd%C3%BClaziz" title="Abdülaziz">Abdülaziz</a>'in 1 Temmuz 1866 tarihli fermanıdır. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="16._yüzyılda_hükûmette_veya_cemaatte_yer_almış_başlıca_Osmanlı_Yahudileri">16. yüzyılda hükûmette veya cemaatte yer almış başlıca Osmanlı Yahudileri</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=13" title="Değiştirilen bölüm: 16. yüzyılda hükûmette veya cemaatte yer almış başlıca Osmanlı Yahudileri" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=13" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 16. yüzyılda hükûmette veya cemaatte yer almış başlıca Osmanlı Yahudileri">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jozef_Hamon">Jozef Hamon</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=14" title="Değiştirilen bölüm: Jozef Hamon" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=14" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Jozef Hamon">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Jozef_Hamon" title="Jozef Hamon">Jozef Hamon</a></div> Jozef Hamon, 1450'lerde <a href="/wiki/Granada" title="Granada">Granada</a>'da doğdu.<a href="#cite_note-nag55-70">[62]</a> Eliakim Carmoly <a href="/wiki/%C4%B0talya" title="İtalya">İtalya</a>'da doğduğunu iddia etse de<a href="#cite_note-71">[63]</a> İmmanuel Aboab, Josef'in <a href="/wiki/End%C3%BCl%C3%BCs" title="Endülüs">Endülüslü</a> olduğuna emindir.<a href="#cite_note-nag55-70">[62]</a> Önce <a href="/wiki/II._Beyaz%C4%B1t" class="mw-redirect" title="II. Beyazıt">II. Beyazıt</a>'ın, ardından <a href="/wiki/Yavuz_Sultan_Selim" class="mw-redirect" title="Yavuz Sultan Selim">Yavuz Sultan Selim</a>'in özel doktorluğunu yapan <a href="/wiki/Mo%C5%9Fe_Hamon" class="mw-redirect" title="Moşe Hamon">Moşe Hamon</a>'un babası Josef Hamon, bu padişahların düzenlediği her seferde yanlarında bulunmuştur.<a href="#cite_note-nag55-70">[62]</a> 1518'de Suriye-Filistin seferinden dönerken hastalanan Josef, Aralık ayında 68 yaşındayken öldü.<a href="#cite_note-72">[64]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Moşe_Hamon">Moşe Hamon</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=15" title="Değiştirilen bölüm: Moşe Hamon" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=15" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Moşe Hamon">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Mo%C5%9Fe_Hamon" class="mw-redirect" title="Moşe Hamon">Moşe Hamon</a></div> Babası <a href="/wiki/Jozef_Hamon" title="Jozef Hamon">Jozef Hamon</a>'un vefatından sonra <a href="/wiki/Yavuz_Sultan_Selim" class="mw-redirect" title="Yavuz Sultan Selim">Yavuz Sultan Selim</a>'in özel doktoru olan <a href="/wiki/Mo%C5%9Fe_Hamon" class="mw-redirect" title="Moşe Hamon">Moşe Hamon</a> ardından <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Kanuni Sultan Süleyman</a>'ın da özel doktorluğunu yaptı.<a href="#cite_note-73">[65]</a> Amasya ve Tokat'ta meydana gelen <a href="/wiki/Kan_iftiras%C4%B1" title="Kan iftirası">kan iftiralarından</a> sonra Kanuni'yi ikna edip olaylara karşı bir ferman çıkarılmasını sağladı. Dindaşları onu, kendilerinin koruyucu meleği olarak görüyor ve "ölümünden sonra göğe yükselen <a href="/wiki/%C4%B0lyas" title="İlyas">İlyas</a> Peygambere" benzetiyordu.<a href="#cite_note-g2012s57-74">[66]</a> Sultan'ın ilgisine ve sevgisine mazhar olan Moşe Harmon, Venedik'te tutuklanıp mal ve mülklerine el konan <a href="/wiki/Dona_Gracia_Mendes" class="mw-redirect" title="Dona Gracia Mendes">Dona Gracia Mendes</a> ve yeğeni Don Jozef Nasi'nin tüm servetlerini yanlarına alarak 1522'de Osmanlı topraklarına göç etmesine yardım etti.<a href="#cite_note-g2012s57-74">[66]</a> 1551-1554 yıllarında İstanbul Fransız Elçiliğinde görev alan seyyah Nicholas de Nicolay, Moşe Harmon için şöyle demiştir:<a href="#cite_note-75">[67]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Doktorlar arasında en büyük nüfuz sahibi ve en çok saygı göreni, 60 yaşını aşmış, bilgisi, ünü ve serveti ile temayüz etmiş Hamon isminde bir Yahudi idi.</blockquote> Nicholas'ın bu demecinden Moşe Hamon'un 1490'da doğduğu ve 1565'te öldüğünde 75 yaşında olduğu anlaşılmaktadır. 16. yüzyıla girildiğinde hahambaşılığın etkisinin azalmasıyla cemaat liderliğinde önemli rol oynayan Moşe Hamon,<a href="#cite_note-76">[68]</a> Yahudi kültürüne büyük ilgi duymaktaydı. Bahya ben Aser'e ait Kad ha-Kemah<a href="#cite_note-77">[dn 6]</a> ve Rabenu Yeroham'a ait Adam ve-Havva<a href="#cite_note-78">[dn 7]</a> eserlerinin baskılarında katkıda bulundu.<a href="#cite_note-79">[69]</a> Yahudi cemaatinin eğitilmesi için yardımda bulunan Hamon, öğrencilere de burs verdi.<a href="#cite_note-80">[70]</a> Hamon için Sar<a href="#cite_note-81">[soz 4]</a> denildiğini belirten, aynı dönemde yaşamış Salomon Attia ayrıca şöyle söylemiştir:<a href="#cite_note-82">[71]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Başarıları ve değeri o kadar büyüktür ki, İmparatorluğun her şehrinde ve her ailede saygı ile anılması gerekir. Tüm büyüklüklerini tek tek saymaya kalkmam muhtemelen bu alçak gönüllü kişinin hoşuna gitmeyecektir.</blockquote> Tıp ile ilgili eserleri bulunan Hamon'un 1526 ila 1551 yılları arasında diş bakımı ile ilgili yazdığı 200 sayfalık kitabı bugün hâlen <a href="/wiki/%C4%B0stanbul_%C3%9Cniversitesi" title="İstanbul Üniversitesi">İstanbul Üniversitesi</a> Tıp Tarihi Enstitüsü kütüphanesinde bulunur.<a href="#cite_note-83">[72]</a><a href="#cite_note-84">[73]</a> Çocuk psikiyatrisine ve müzikle tedavi yöntemlerine önem veren Moşe Hamon, kitabında padişah çocuklarının müzikle uyutulmasını tavsiye etmektedir.<a href="#cite_note-85">[74]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jozef_Hamon_(torun)">Jozef Hamon (torun)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=16" title="Değiştirilen bölüm: Jozef Hamon (torun)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=16" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Jozef Hamon (torun)">kaynağı değiştir</a>]</div> Jozef Hamon, Sultan <a href="/wiki/II._Selim" title="II. Selim">II. Selim</a>'in doktoru olmuşsa da<a href="#cite_note-86">[75]</a> Saray'daki nüfuzu babasınınki kadar etkili olmamıştır.<a href="#cite_note-g2012s61-87">[76]</a> 1577 sonbaharında yakalandığı bir hastalık yüzünden kısa sürede öldü. Henri Gross, Jozef Hamon'un Abhamon ile Yuda isimli oğulları ve Ibasuba ile Valle isimli kızları olduğunu söylese de Encyclopedia Judaica Jozef'in ayrıca İsak adında bir oğlu daha olduğunu belirtir. İsak, aile mesleğini devam ettirip doktor olmuş ve Osmanlı diplomasisinde de rol almıştır.<a href="#cite_note-g2012s61-87">[76]</a> "Barış görüşmelerinde Osmanlı Hükûmetine tesir etmesi için İspanyolların teklif ettiği parayı kesinlikle reddetmiş ve vatanının çıkarlarını korumaya devam etmiştir".<a href="#cite_note-88">[77]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dona_Gracia_Nasi">Dona Gracia Nasi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=17" title="Değiştirilen bölüm: Dona Gracia Nasi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=17" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dona Gracia Nasi">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Dona_Gracia_Nasi" class="mw-redirect" title="Dona Gracia Nasi">Dona Gracia Nasi</a></div> La Senyora<a href="#cite_note-89">[soz 5]</a> veya Giveret<a href="#cite_note-90">[soz 6]</a> diye anılan Dona Gracia Nasi'ye 1510'da <a href="/wiki/Portekiz" title="Portekiz">Portekiz</a>'de doğduğu zaman bir Hristiyan adı olan Beatrice de Luna adı verilmişti.<a href="#cite_note-91">[78]</a> 1528'de kendi gibi <a href="/wiki/Konverso" title="Konverso">konverso</a> olan Francisco Mendes (Nasi) ile evlendi.<a href="#cite_note-92">[79]</a> Kocasının ölümünden sonra onun bankerlik mesleğini devam ettirdi. Bankadan kredi alan müşteriler arasında <a href="/wiki/V._Karl" title="V. Karl">V. Karl</a> ve <a href="/wiki/I._Fran%C3%A7ois" title="I. François">I. François</a> de bulunmaktaydı. V. Karl, <a href="/wiki/Konverso" title="Konverso">Museviliği gizlice devam ettirdiği</a> iddiasıyla Mendes ailesinin mal varlıklarına el koymak istediyse de yüksek kredi karşılığında banka faaliyetinin devam etmesine izin verdi.<a href="#cite_note-93">[80]</a> <a href="/wiki/Anvers" title="Anvers">Anvers</a>'e yerleşen La Senyora, birçok konversonun <a href="/wiki/Engizisyon" title="Engizisyon">engizisyondan</a> kaçmasına yardım etti. 1545'te de ailesiyle birlikte Venedik'e göç etti. Miras yüzünden tartışma çıkınca La Senyora, kızkardeşi tarafından konverso oluşu nedeniyle Venedik hükûmetine ispiyonlandı ve hapse atıldı. Halasının başına gelenleri öğrenen <a href="/wiki/Don_Jozef_Nasi" class="mw-redirect" title="Don Jozef Nasi">Don Jozef Nasi</a>, <a href="/wiki/Mo%C5%9Fe_Hamon" class="mw-redirect" title="Moşe Hamon">Moşe Hamon</a> aracılığıyla <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Kanuni Sultan Süleyman</a>'dan yardım istedi. Kanuni'nin, Beatrice de Luna'nın derhal serbest bırakılmasını emreden mesajı Venedik hükûmetine gönderilince, Venedik, Beatrice'i serbest bırakıp mal varlıklarını iade etti.<a href="#cite_note-g2012s63-94">[81]</a> Venedik'ten Ferrara'ya geçip <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Museviliğini</a> açıklayan La Senyora, Gracia Nasi adını aldı. Ardından, 1553'te <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'a göç etti ve 1556'da <a href="/wiki/Ancona" title="Ancona">Ancona</a>'da tutuklanan dindaşları için Kanuni'den yardım istedi.<a href="#cite_note-g2012s63-94">[81]</a> 1559'da <a href="/wiki/Taberiye" title="Taberiye">Taberiye</a> şehri ile ilgili <a href="/wiki/Taberiye_Projesi" title="Taberiye Projesi">bazı ayrıcalıklar</a> elde eden Dona Gracia, bu şehirde bir yeşiva yaptırdı.<a href="#cite_note-g2012s63-94">[81]</a> Avrupa'da zulme uğrayan dindaşlarına yardım etmek için çaba sarf eden Dona Gracia, Osmanlı'nın çeşitli şehirlerinde de okullar ve sinagoglar yaptırdı.<a href="#cite_note-95">[82]</a> 1569'da muhtemelen Taberiye'de öldü.<a href="#cite_note-96">[83]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Don_Jozef_Nasi">Don Jozef Nasi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=18" title="Değiştirilen bölüm: Don Jozef Nasi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=18" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Don Jozef Nasi">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Don_Jozef_Nasi" class="mw-redirect" title="Don Jozef Nasi">Don Jozef Nasi</a></div> Joao Miquez adıyla 1524'te <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">marrano</a> bir Portekizli ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Jozef Nasi (veya <a href="/wiki/Yasef_Nassi" class="mw-redirect" title="Yasef Nassi">Yasef Nassi</a>), babası daha kendisi bir yaşındayken ölünce halası <a href="/wiki/Dona_Gracia_Nasi" class="mw-redirect" title="Dona Gracia Nasi">Beatrice de Luna</a> tarafından büyütüldü.<a href="#cite_note-g2012s65-97">[84]</a> Aralarında <a href="/wiki/V._Karl" title="V. Karl">V. Karl</a> ve Hollanda Kraliçesinin de bulunduğu birçok hükümdarla temasta idi ve hatta sonradan imparator olacak olan Maximillien ile yakın arkadaşlık kurdu.<a href="#cite_note-g2012s65-97">[84]</a> Joao, 500 kişilik marrano kafilesiyle 1554'te İstanbul'a göç etti,<a href="#cite_note-98">[85]</a> Yahudi olduğunu açıkladı, sünnet oldu<a href="#cite_note-99">[86]</a> ve Josef Nasi adını aldı. Aynı yıl halası Dona Gracia'nın kızı Reyna ile evlendi. <a href="/wiki/II._Selim" title="II. Selim">II. Selim</a> ve Bayezid arasındaki taht mücadelesinde Selim'in tarafını tutan Jozef Nasi<a href="#cite_note-cr837-100">[87]</a> 1566'da Selim'in tahta çıkmasıyla geçilen buhranlı dönemde dahi yeni padişahın destekçisi olunca Saray'daki nüfuzu da arttı.<a href="#cite_note-101">[88]</a> II. Selim, Josef Nasi'yi <a href="/wiki/Nak%C5%9Fa" title="Nakşa">Nakşa</a> ve <a href="/wiki/Kiklad_Adalar%C4%B1" title="Kiklad Adaları">Kiklad Adalarının</a> Dükü ilan etti.<a href="#cite_note-102">[89]</a><a href="#cite_note-g41s11-103">[90]</a> Avrupa'yı iyi bilen ve birçok hükümdarı yakından tanıyan Jozef Nasi, değişik Avrupa ülkelerinde bulunan acenteler zinciriyle bu ülkelerde olup biteni derhal öğrenebildiğinden dış siyasette büyük etki sahibi oldu.<a href="#cite_note-104">[91]</a> 1569'da, İspanya'ya karşı ayaklanan Hollandalılar, engizisyonun kendi ülkelerine girmemesi için Jozef Nasi'den yardım istediler.<a href="#cite_note-105">[92]</a> Nasi'nin destek veren mektubu <a href="/wiki/Kalvinizm" title="Kalvinizm">Kalvinist</a> Mecliste okundu.<a href="#cite_note-cr837-100">[87]</a> <a href="/wiki/II._Selim" title="II. Selim">II. Selim</a> ile Fransa Kralı IX. Charles arasında Ekim 1569'da imzalanan anlaşma Josef Nasi tarafından <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> olarak yazılmıştır.<a href="#cite_note-106">[93]</a> Fransız Büyükelçisi Granchamp, Nasi'yi Saray nezdinde gözden düşürmek için komplo hazırladı. Nasi'den hoşlanmayan Hekim Davut isimli biriyle anlaşarak Nasi aleyhinde deliller toplamasını istedi. Durumdan haberdar olan Nasi, ihaneti Saray'a bildirince, Davut bütün iftiralarını kabul etmek zorunda kaldı ve <a href="/wiki/Rodos" title="Rodos">Rodos</a>'a sürülüp Yahudi cemaatlerince aforoz edildi.<a href="#cite_note-107">[94]</a> <a href="/wiki/Re%C5%9Fat_Ekrem_Ko%C3%A7u" class="mw-redirect" title="Reşat Ekrem Koçu">Reşat Ekrem Koçu</a> şunları aktarır:<a href="#cite_note-rek54f21-108">[95]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">...Bu perişan cemaatleri Türklerin himayesinde bir yurt bulup yerleştirmek istiyordu. Bu yurt için en uygun yer olarak Kıbrıs Adası'nı bulmuştu...</blockquote> Jozef Nasi, gerek Koçu'nun belirttiği sebepten gerekse halası <a href="/wiki/Dona_Gracia_Nasi" class="mw-redirect" title="Dona Gracia Nasi">Dona Gracia Nasi</a>'nin Venedikliler tarafından zulüm görmesi yüzünden Venedik'e karşı husumet besliyor ve Kıbrıs'ın fethini arzuluyordu.<a href="#cite_note-109">[96]</a> Bir Osmanlı gemisinin Venedik korsanları tarafından saldırıya uğraması, Kıbrıs'a saldırı için gerekli vesileyi yaratmıştı. Venedik'teki acenteleri tarafından Venedik tersanesinde patlama olduğu haberini alan Nasi, durumu Sultan'a bildirince fetih tarihinin tespitinde etkili olmuş oldu.<a href="#cite_note-110">[97]</a><a href="#cite_note-111">[98]</a> 1 Ağustos 1571'de Kıbrıs'ın fethi tamamlandı. <a href="/wiki/Sokullu_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Sokullu Mehmed Paşa">Sokullu Mehmed Paşa</a>, bir ferman yayınlayıp "geçim şartları dar ve sıkıntılı yüzlerce Anadolu köyünü olduğu gibi Kıbrıs'a yerleştirdi".<a href="#cite_note-rek54f21-108">[95]</a> Böylece Sokullu'nun planı Jozef Nasi'nin amacının önüne geçen bir engel oldu.<a href="#cite_note-rek54f21-108">[95]</a> II. Selim'in yerleştirme fermanı ile "500 Yahudi'nin Kıbrıs'a yerleşip çalışması" öngörüldü.<a href="#cite_note-g41s11-103">[90]</a> <a href="/wiki/%C4%B0nebaht%C4%B1_Deniz_Muharebesi" title="İnebahtı Deniz Muharebesi">İnebahtı Deniz Muharebesi</a>'nin kaybedilmesi üzerine, Venediklilerle müzakere için Sokullu lobisinden Salomon ben Natan Eskenazi görevlendirilince<a href="#cite_note-112">[99]</a> Jozef Nasi'nin Saray'daki nüfuzu azalmaya başladı. II. Selim'in 1574'te ölümünden sonra unvanlarını korumasına rağmen Saray'daki görevi fiilen sona erdi. Nasi 2 Ağustos 1579'da öldü. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Salomon_ben_Natan_Eskenazi">Salomon ben Natan Eskenazi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=19" title="Değiştirilen bölüm: Salomon ben Natan Eskenazi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=19" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Salomon ben Natan Eskenazi">kaynağı değiştir</a>]</div> Osmanlı dışişlerinin önemli isimlerinden olan Salomon ben Natan Eskenazi, 1520'de İtalya'nın <a href="/wiki/Udine_(il)" title="Udine (il)">Udine</a> şehrinde dünyaya geldi.<a href="#cite_note-cras732-113">[100]</a><a href="#cite_note-114">[101]</a><a href="#cite_note-115">[102]</a><a href="#cite_note-116">[dn 8]</a> Tıp tahsilini <a href="/wiki/Padova_(il)" title="Padova (il)">Padova</a>'da tamamladıktan sonra<a href="#cite_note-cras732-113">[100]</a><a href="#cite_note-117">[103]</a><a href="#cite_note-118">[dn 9]</a> <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a>'a geçip Polonya Kralı II. Sigmund'un hekimliğini yaptı.<a href="#cite_note-g2012s72-119">[104]</a> 1564'te İstanbul'a yerleşen Eskenazi, Venedik Elçisi'nin yanında doktorluk ve tercümanlık yaptı.<a href="#cite_note-g2012s72-119">[104]</a> 1570'teki <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1-Venedik_Sava%C5%9F%C4%B1_(1570-1573)" title="Osmanlı-Venedik Savaşı (1570-1573)">Kıbrıs Savaşı</a> sırasında <a href="/wiki/Sokullu_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Sokullu Mehmed Paşa">Sokullu Mehmed Paşa</a> ile temaslarda bulundu.<a href="#cite_note-g2012s72-119">[104]</a> Sokullunun takdirini kazanan Eskenazi, 30 yıl süreyle birçok uluslararası sorunun müzakeresi ile görevlendirildi.<a href="#cite_note-g2012s72-119">[104]</a> Sokullu'nun <a href="/wiki/Jozef_Nasi" class="mw-redirect" title="Jozef Nasi">Jozef Nasi</a> ile arası açılınca, <a href="/wiki/%C4%B0nebaht%C4%B1_Deniz_Muharebesi" title="İnebahtı Deniz Muharebesi">İnebahtı Deniz Muharebesi</a>'nin ardından Venedik ile müzakerelerin yürütülmesi için Eskenazi görevlendirildi ve Venedik ile bir anlaşma imzalamak için elçi olarak atandı.<a href="#cite_note-g2012s72-119">[104]</a> Bu zamanda, Venedik dükası, Venedikli tüm Yahudilerin kovulmasını emreden kararı imzalamış bulunuyordu. Eskenazi'den yardım gören Venedik'in Osmanlı temsilcisi şu sözleri sarf edip kararın 19 Temmuz 1573'te iptal edilmesini sağladı:<a href="#cite_note-120">[105]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">... böyle bir girişimin Osmanlı Sarayı nezdinde büyük bir itibar ve nüfuz sahibi olan Osmanlı Yahudilerini ne kadar rencide edeceğini ve Türklerin desteğini kazanmanın Papalık veya İspanya'nın vaatlerinden daha önemli olduğunu ...</blockquote> Eskenazi'nin etkili olduğu bir başka olay ise, ölen Polonya Kralı II. Sigmund'un tahtına istekli olan çeşitli Avrupa hanedanları arasından Fransa'nın dul kraliçesi <a href="/w/index.php?title=Catherine_de_Medicis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catherine de Medicis (sayfa mevcut değil)">Catherine de Medicis</a>'in oğlu <a href="/wiki/III._Henri_(Fransa_Kral%C4%B1)" class="mw-redirect" title="III. Henri (Fransa Kralı)">Henri d'Anjou</a>'nun desteklenmesi hususunda Sokullu'yu ikna etmesidir.<a href="#cite_note-121">[106]</a> Alman oğlu diye anılan Eskenazi ayrıca 1583'te <a href="/wiki/%C4%B0ngiltere" title="İngiltere">İngiltere</a> ve <a href="/wiki/Vatikan" title="Vatikan">Vatikan</a> temsilcileri arasındaki ihtilafta arabuluculuk yaptı, 1591'de Emanuel Aron'un Moldova Voyvodası seçilmesini sağladı.<a href="#cite_note-cras732-113">[100]</a> Osmanlı hükûmeti adına hazırladığı İspanyollar ile ön barış antlaşmasını 1586'da Sultan adına Eskenazi imzaladı.<a href="#cite_note-122">[107]</a> <a href="/wiki/III._Murad" title="III. Murad">III. Murad</a>, bir Yahudi kadının 40.000 düka değerinde bir elmasla gezindiğini duyunca hiddetlenip bütün Yahudilerin öldürülmesi emrini verdi.<a href="#cite_note-123">[108]</a><a href="#cite_note-124">[109]</a> Salomon Eskenazi, Sadrazam ve <a href="/wiki/Ester_Kira" class="mw-redirect" title="Ester Kira">Ester Kira</a>'nın etkisiyle Valide Sultan'ın ricalarıyla anlık öfkeyle verdiği kararı değiştiren Sultan, <a href="/wiki/Gayrim%C3%BCslim" title="Gayrimüslim">gayrimüslimlerin</a> giyim kuşamını düzenleyen ve lüks kullanımını kısıtlayan bir ferman buyurdu.<a href="#cite_note-125">[110]</a> Bu fermana göre Yahudiler <a href="/wiki/Kavuk" title="Kavuk">kavuk</a> taşımayacak, kırmızı şapka, siyah ayakkabı ve pamuktan kapama giyeceklerdi.<a href="#cite_note-126">[111]</a> 1593'te bir seyahati sırasında Transilvanya Prensi tarafından hapse atılan Eskenazi, İstanbul'daki İngiltere elçisi aracılığıyla serbest bırakıldı ve 1602'de öldü. Kocasının tıbbi bilgilerine mazhar olan dul karısı Bula Eksati, <a href="/wiki/I._Ahmed" title="I. Ahmed">I. Ahmed</a>'i, "hiçbir hekim tarafından tedavi edilemeyen" <a href="/wiki/Su%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi" title="Suçiçeği">suçiçeğinden</a> iyileştirdi.<a href="#cite_note-cras732-113">[100]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Salomon_Aben_Yaeş">Salomon Aben Yaeş</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=20" title="Değiştirilen bölüm: Salomon Aben Yaeş" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=20" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Salomon Aben Yaeş">kaynağı değiştir</a>]</div> Salomon Aben Yaeş, Alvaro Mendes adıyla 1520 yılında <a href="/wiki/Portekiz" title="Portekiz">Portekiz</a>'in <a href="/wiki/Tavira" title="Tavira">Tavira</a> kentinde <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">Marrano</a> bir ailede doğdu.<a href="#cite_note-g2012s75-127">[112]</a> 1545'te gittiği Hindistan'da, elmas madenciliği sayesinde servet kazanan Yaeş, 1555'te Portekiz'e döndü ve <a href="/w/index.php?title=III._Joao&action=edit&redlink=1" class="new" title="III. Joao (sayfa mevcut değil)">III. Joao</a> tarafından <a href="/wiki/%C5%9E%C3%B6valye" title="Şövalye">şövalye</a> unvanıyla onurlandırıldı.<a href="#cite_note-g2012s75-127">[112]</a> İspanya'ya karşı kin duyan Yaeş, Kuzey Avrupa'nın devlet adamlarıyla sıkı temaslarda bulundu.<a href="#cite_note-g2012s75-127">[112]</a> 1580'de Portekiz Kralı'nın ölümünden sonra tahtta hak iddia eden I. Antonio'yu İspanya' Kralı <a href="/wiki/II._Felipe" title="II. Felipe">II. Felipe</a>'ye karşı destekledi.<a href="#cite_note-g2012s75-127">[112]</a> Alvaro Mendes, 1585'te <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'ndaki <a href="/wiki/Selanik" title="Selanik">Selanik</a>'e yerleşerek <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudiliğini</a> açıkladı ve Salomon Aben Yaeş adını aldı.<a href="#cite_note-g2012s75-127">[112]</a> <a href="/wiki/III._Murad" title="III. Murad">III. Murad</a>'ın güvenini kazanan Yaeş'e Midilli Dükü unvanı verilip Saray Komiseri olarak atandı; 20 yıl süreyle <a href="/wiki/Jozef_Nasi" class="mw-redirect" title="Jozef Nasi">Jozef Nasi</a>'den boşalan makamı doldurdu.<a href="#cite_note-g2012s76-128">[113]</a> En büyük amacı İspanya'ya karşı bir Türk-İngiliz anlaşması sağlamak olan Yaeş, Avrupa'daki acenteleri sayesinde Avrupa başkentlerinde olup biteni öğrenip Saray'a aktardı.<a href="#cite_note-g2012s76-128">[113]</a> İstanbul'daki İngiliz Büyükelçisi Edward Barton, Yaeş'in İngiltere Kraliçesi ile doğrudan mektuplaşmasını kendi makamı için bir tehdit olarak gördüğünden, Yaeş'i gözden düşürmek için fırsat kollamaya başladı.<a href="#cite_note-g2012s77-129">[114]</a> Bu sırada Yaeş'ten büyük miktarda avans isteyen I. Antonio'nun isteği reddedilince, Antonio, Yaeş'i kanunsuz işler yapmakla suçladı ve Barton bu suçlamayı destekledi.<a href="#cite_note-g2012s77-129">[114]</a> Durumdan haberdar olan İngiltere Kraliçesi, Osmanlı Sultanı'na bir mektup gönderip Yaeş'i akladı.<a href="#cite_note-130">[115]</a> 1593'te olası bir Osmanlı-Avusturya savaşında İngiltere'nin tarafsızlığını sağladı.<a href="#cite_note-g2012s76-128">[113]</a> Yaeş, Osmanlılarla İngilizlerin dostane ilişkiler kurmasını sağlayınca, bölgenin güçlü devletlerinden İspanya'nın gelişmesine engel olmuş oldu.<a href="#cite_note-g2012s77-129">[114]</a> <a href="/wiki/III._Murad" title="III. Murad">III. Murad</a>'ın ölümünden sonra tahta geçen <a href="/wiki/III._Mehmed" title="III. Mehmed">III. Mehmed</a> döneminde de görevine devam eden Midilli Dükü Salomon Aben Yaeş 1603'te öldü. Yaakov ve Benjamin adında iki oğlu ve Hanna adında bir kızı vardı.<a href="#cite_note-g2012s78-131">[116]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ester_Kira">Ester Kira</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=21" title="Değiştirilen bölüm: Ester Kira" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=21" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ester Kira">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Ester_Kira" class="mw-redirect" title="Ester Kira">Ester Kira</a></div> Ester Kira, 16. yüzyılda, ebelik mesleğindeki uzmanlığı sayesinde <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Kanuni Sultan Süleyman</a> döneminde <a href="/wiki/Harem" title="Harem">Harem</a>'e kabul edilmeye başlandı<a href="#cite_note-132">[dn 10]</a> Kanuni, <a href="/wiki/II._Selim" title="II. Selim">II. Selim</a> ve <a href="/wiki/III._Murad" title="III. Murad">III. Murad</a> dönemlerinde haremde seyyar satıcılık yapıp ipek, mücevherat, süs ve ziynet eşyası gibi gereksinimleri sağladı, <a href="/wiki/Valide_Sultan" class="mw-redirect" title="Valide Sultan">Valide Sultan</a> ve Gözde Sultanlarla ilişkilerini geliştirince Saray'da nüfuz sahibi olmaya başladı.<a href="#cite_note-g2012s78-131">[116]</a> Siyasete özellikle III. Murad zamanında atılan Ester, İtalya Krallıkları ve Venedik ile ilişkilerde önemli rol oynadı.<a href="#cite_note-133">[117]</a> Ester Kira, Saray'daki nüfuzunu kullanarak, bir yandan dış siyasette rol alırken diğer yandan imtiyazlar ve soyluluk unvanları verilmesine, hatta Sipahi Beyliklerinin dağıtımına karıştı ve büyük oğluna İstanbul Gümrüklerinin yönetiminin verilmesini sağladı. Servet yapmayı başaran Ester, bu yolda dosttan çok düşman edindi.<a href="#cite_note-134">[118]</a> <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri" title="Yeniçeri">Yeniçeri</a> maaşlarının satın alım gücünün düşmesinin sorumlusunun Ester Kira olarak gösterilmesi üzerine, Yeniçeriler, Ester Kira ve çocuklarının kendilerine teslim edilmesini istedi. Korunmak için Kaymakan Halil Paşa'nın konağına sığındılarsa da Sipahiler tarafından yakalanan Ester Kira ve bir oğlu konakta katledildi ve bir oğlu <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a> dinine geçerek katledilmekten kurtuldu.<a href="#cite_note-135">[119]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="David_Passi">David Passi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=22" title="Değiştirilen bölüm: David Passi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=22" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: David Passi">kaynağı değiştir</a>]</div> Portekiz'de <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">marrano</a> bir aileden doğan Passi bir süre Venedik'te yaşadıktan sonra <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'a taşınıp <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudiliğini</a> ilan etti. Passi'nin adının ne olduğuna dair çelişkili bilgiler mevcuttur. Bazı kaynaklar adının Nahman diğerleri ise David olduğunu belirtir.<a href="#cite_note-g2012s81-136">[120]</a> <a href="/wiki/Ester_Kira" class="mw-redirect" title="Ester Kira">Ester Kira</a>'nın ölmeden önce sığındığı, <a href="/wiki/III._Murad" title="III. Murad">III. Murad</a> ve <a href="/wiki/III._Mehmed" title="III. Mehmed">III. Mehmed</a>'in vezir kaymakamlarından Halil Paşa, Passi'nin kendisidir.<a href="#cite_note-g2012s81-136">[120]</a> 1591'de Polonya elçisine yazdığı bir mektupta <a href="/wiki/Koca_Sinan_Pa%C5%9Fa" title="Koca Sinan Paşa">Koca Sinan Paşa</a> hakkında kullandığı bir ifade yüzünden ya da kardeşinin <a href="/wiki/Polonya" title="Polonya">Lehistan</a> sarayında görülmesi ve Lehistan ile yapılacak barışı ertelemeye çalışması iddiasıyla zincire vurularak <a href="/wiki/Rodos" title="Rodos">Rodos</a>'a sürüldü.<a href="#cite_note-g2012s81-136">[120]</a> <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri_A%C4%9Fas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeniçeri Ağası">Yeniçeri Ağası</a> olan Halil Paşa (Passi), Sinan'ın ölümünden sonra İstanbul'a dönüp, <a href="/wiki/Kaptan_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Kaptan Paşa">Kaptan Paşa</a> rütbesiyle onurlandırıldıysa da bir daha devlet işlerine karışmadı.<a href="#cite_note-137">[121]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şlomo_Alkabes">Şlomo Alkabes</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=23" title="Değiştirilen bölüm: Şlomo Alkabes" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=23" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Şlomo Alkabes">kaynağı değiştir</a>]</div> Şlomo Alkabes ya da diğer adıyla Salomon ben Moşe ha-Levi, 1505'te doğdu, 1529'da <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a>'e taşındı ve 1584'te bu şehirde öldü. Ünlü <a href="/wiki/Kabala" title="Kabala">Kabalist</a> ve mistik şairlerden olan Alkabes, bir <a href="/wiki/%C5%9Eavuot" title="Şavuot">Şavuot</a> bayramı gecesi <a href="/wiki/Yosef_Karo" title="Yosef Karo">Yosef Karo</a> ile birlikte <a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tevrat</a>'ı inceledi. Bu zamandan sonra Şavuot bayramı gecesinde uyanık kalarak Tevrat okumanın gelenekleştiği anlatılır. Bu gelenek günümüzde de devam etmektedir.<a href="#cite_note-138">[122]</a> Alkabes'in el yazmalarından çoğu ölümünden sonra kaybolmuş olsa da bir kısmı hâlâ <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> ve <a href="/wiki/Moskova" title="Moskova">Moskova</a> müzelerinde bulunmaktadır.<a href="#cite_note-139">[123]</a> Leha Dodi isimli ilahisi tüm Yahudi cemaatlerince benimsenerek 1584'te dua kitaplarına girmiştir ve dört yüz yılı aşkın bir süredir değişik ülkelerde değişik melodilerle okunmaya devam edilmektedir.<a href="#cite_note-140">[124]</a> Başlıca eserleri şunlardır: <dl><dd>Tevrat yorumları: Ayyelet Ahavim, Sores Yisai, Manot ha-Levi, Divrei Slomo</dd> <dd>Diğer eserleri: Amarot Tehorot, Beit Adonai, Beit Tefilla (yılın tüm dualarının anlaşılabilir yorumu), Beit ha-Levi (<a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a> Hagadası'nın yorumu)</dd> <dd>Vaazları Or-Tzedikim isimli kitapta derlenmiştir.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jozef_Ben_Efraim_Karo">Jozef Ben Efraim Karo</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=24" title="Değiştirilen bölüm: Jozef Ben Efraim Karo" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=24" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Jozef Ben Efraim Karo">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/wiki/Yosef_Karo" title="Yosef Karo">Yosef Karo</a> ve <a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg/200px-Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg" decoding="async" width="200" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg/300px-Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg/400px-Brockhaus_and_Efron_Jewish_Encyclopedia_e9_327-0.jpg 2x" data-file-width="1105" data-file-height="1499" /></a><figcaption><a href="/wiki/Yosef_Karo" title="Yosef Karo">Yosef Karo</a>'nun yazdığı <a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a>'un kapak sayfası</figcaption></figure> Yosef Karo (veya Yosef ben Efraim Karo)'nun 1488'de <a href="/wiki/%C4%B0spanya" title="İspanya">İspanya</a>'nın <a href="/wiki/Toledo" class="mw-disambig" title="Toledo">Toledo</a> şehrinde doğduğuna inanılmaktadır. Bir varsayıma göre ailesinin <a href="/wiki/Elhamra_Kararnamesi" title="Elhamra Kararnamesi">Elhamra Kararnamesi</a>'nin ardından <a href="/wiki/Portekiz" title="Portekiz">Portekiz</a>'e kaçmasıyla bu ülkede doğmuştur.<a href="#cite_note-141">[125]</a> 1497'de Portekiz'den gelen Yahudi göçmenlerle birlikte <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'a gelen Karo, bir süre Niğbolu, Selanik ve Edirne'de de yaşadı ve 1575'te <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a>'de öldü. <a href="/wiki/Ni%C4%9Fbolu" title="Niğbolu">Niğbolu</a>'daki Plevne Sinagoğu'nda <a href="/wiki/Haham" title="Haham">hahamlık</a> unvanı alan Karo, Edirne'ye yerleşip burada birçok <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a> üstadı yetiştirdi.<a href="#cite_note-142">[126]</a> Yeşiva ve Bet-Din'in başkanlığını yürüten Karo, dev yapıtı olan Beit Yosef'i <a href="/wiki/Edirne" title="Edirne">Edirne</a>'de yazmaya başladı, 1536'da <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a>'e yerleşti ve yirmi yıl sonra bu eserini Safed'de tamamladı.<a href="#cite_note-g85-143">[127]</a> Bu eseri, "sadece bilginlerin istifadesi için" hazırlayan Yosef Karo, "herkesin faydalanabilmesi, neleri yapıp neleri yapamayacağını bilmesini sağlamak" için <a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a>'u yazdı.<a href="#cite_note-g86-144">[128]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yaakov_Beirav">Yaakov Beirav</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=25" title="Değiştirilen bölüm: Yaakov Beirav" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=25" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yaakov Beirav">kaynağı değiştir</a>]</div> 1474'te <a href="/wiki/%C4%B0spanya" title="İspanya">İspanya</a>'da doğup <a href="/wiki/Fas" title="Fas">Fas</a> ve <a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Mısır'daki Yahudilerin tarihi">Mısır</a>'da <a href="/wiki/Haham" title="Haham">hahamlık</a> yapan Yaakov Beirav (veya Yaakov Berab), <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı</a> topraklarındaki <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a>'e göç edip 1538'de <a href="/wiki/Sanhedrin" title="Sanhedrin">Sanhedrin</a>'i canlandırmak için çaba sarf etti.<a href="#cite_note-g2012s87-145">[129]</a> Sanhedrin'in kurulmasındaki ilk aşama, gerekli hahamların atanmasıydı. Beirav, <a href="/wiki/Yosef_Karo" title="Yosef Karo">Yosef Karo</a> ve Moşe Trani gibi bilginleri ikna ederek Semiha<a href="#cite_note-146">[soz 7]</a> aldıysa da bunu ne Kudüs Hahambaşısı'na ne de diğer hahamlara onaylatabildi.<a href="#cite_note-147">[130]</a> Beirav, özel bir meseleden dolayı Osmanlı hükûmetince kovuşturmaya uğrayınca ülkeyi terk etmek zorunda kaldı ve böylece Sanhedrin'i canlandırma çabaları askıda kaldı.<a href="#cite_note-148">[131]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yakup_ben_David_Tam_ibn_Yahya">Yakup ben David Tam ibn Yahya</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=26" title="Değiştirilen bölüm: Yakup ben David Tam ibn Yahya" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=26" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yakup ben David Tam ibn Yahya">kaynağı değiştir</a>]</div> 1475'te <a href="/wiki/Lizbon" title="Lizbon">Lizbon</a>'da doğan Yakup, 1496'da babasıyla birlikte Portekiz'den <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'a yerleşti.<a href="#cite_note-g2012s87-145">[129]</a> <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a> bilgisiyle kısa zamanda üne kavuşunca, zamanın İstanbul Hahambaşısı Eliyahu Mizrahi tarafından Bet-Din'e üye olarak seçildi ve Mizrahi'nin ölümünün ardından Osmanlı Yahudilerinin manevi lideri olarak kabul edildi.<a href="#cite_note-g2012s87-145">[129]</a> <a href="/wiki/Karaylar" title="Karaylar">Karayların</a> Yahudi olup olmadığı ile ilgili tartışmalarda onların <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudi</a> olmadığı tezini şiddetle reddetti. Ayrıca, <a href="/wiki/Kabala" title="Kabala">Kabala</a>'yı iyi bilmesine rağmen, öğretilmesine karşı çıktı.<a href="#cite_note-g2012s88-149">[132]</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrk%C3%A7e" title="Türkçe">Türkçe</a>, <a href="/wiki/Arap%C3%A7a" title="Arapça">Arapça</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0spanyolca" title="İspanyolca">İspanyolcayı</a> iyi bilen ibn Yahya'nın responsalarının büyük bölümü 1541 büyük İstanbul yangınında yok olduysa da ayakta kalmayı başaranlar, ölümünden sonra 1542'de Oholei Tam adıyla yayımlandı.<a href="#cite_note-g2012s88-149">[132]</a> Ayrıca Dereh Tamim isimli bir eseri de bulunmaktadır.<a href="#cite_note-150">[133]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İlk_Matbaa">İlk Matbaa</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=27" title="Değiştirilen bölüm: İlk Matbaa" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=27" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İlk Matbaa">kaynağı değiştir</a>]</div> Bütün araştırmacıların kabul ettiğine göre, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'ndaki ilk <a href="/wiki/Matbaa" class="mw-redirect" title="Matbaa">matbaa</a>, <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> tarafından Kuşta'da yani İstanbul'da kurulmuştur. Araştırmacıların uzlaşamadığı konu basılan ilk eserin tarihidir.<a href="#cite_note-g2012s89-151">[134]</a> Binlerce kâtip ve hattatın işsiz kalma riski bulunduğundan <a href="/wiki/Arap%C3%A7a" title="Arapça">Arapça</a> harflerle basım yapılmasına izin verilmiyor, baskılar <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> veya <a href="/wiki/Latince" title="Latince">Latince</a> yapılıyordu.<a href="#cite_note-g2012s89-151">[134]</a> Osmanlı topraklarındaki ilk matbaanın kurucuları David ve Samuel ibn Nahman isimli iki Yahudiydi.<a href="#cite_note-g2012s90-152">[135]</a> Basılan ilk kitap <a href="/wiki/Toledo" class="mw-disambig" title="Toledo">Toledolu</a> din bilgini Yakub ben Asher'in <a href="/wiki/Arba_Turim" title="Arba Turim">Sefer Aturim le Ribi Yaakov ben Arosh</a> isimli eseriydi.<a href="#cite_note-g2012s90-152">[135]</a> Bu eserin basım tarihi <a href="/wiki/Abraham_Galante" class="mw-redirect" title="Abraham Galante">Abraham Galante</a> ve Adri K. Offenberg'e göre 13 Aralık 1493, Rosanes'e göre 1503/1504, Yahudi Ansiklopedisi'ne göre 1503, Abraham Ya'ari ve modern Yahudi bibliyografyanın babası kabul edilen Moritz Steinschneider'a göre 1504'tür.<a href="#cite_note-g2012s90-152">[135]</a> 1512 yılında David Nahmias tarafından basılan Midraş Teilim - Vegam Nikra: Midraş Şahar Tov Yakar Mipeninim isimli eserde "Efendimiz Kral Sultan Bayezid hükümranlığı altında basılmıştır. Tanrı krallığını ve kendisini yüceltsin" ibaresi bulunmaktadır.<a href="#cite_note-g2012s91-153">[136]</a> <a href="/wiki/Hristiyanl%C4%B1k" title="Hristiyanlık">Hristiyan</a> ülkelerdeki gibi kiliselerin baskısının bulunmaması nedeniyle 16. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar İstanbul, İbranice matbaanın merkezi haline geldi.<a href="#cite_note-g2012s91-153">[136]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cemaat_Yaşamı">Cemaat Yaşamı</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=28" title="Değiştirilen bölüm: Cemaat Yaşamı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=28" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Cemaat Yaşamı">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Turkish_jews.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Turkish_jews.jpg/220px-Turkish_jews.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Turkish_jews.jpg/330px-Turkish_jews.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Turkish_jews.jpg/440px-Turkish_jews.jpg 2x" data-file-width="796" data-file-height="532" /></a><figcaption>Osmanlı döneminde Türk Yahudileri</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Örgütlenme_ve_yönetim">Örgütlenme ve yönetim</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=29" title="Değiştirilen bölüm: Örgütlenme ve yönetim" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=29" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Örgütlenme ve yönetim">kaynağı değiştir</a>]</div> İspanya ve Portekiz'den gelip Osmanlı İmparatorluğu'na yerleşen Yahudi topluluklar genel olarak köklerine veya geldikleri bölgelere göre cemiyetlere ayrılmıştı.<a href="#cite_note-154">[137]</a> Her bir cemiyet kendi içinde özerk olup kendi <a href="/wiki/Haham" title="Haham">hahamları</a>, öğretmenleri, Talmud Tora ve <a href="/wiki/Yahudilikte_matem#Hevra_kadişa" title="Yahudilikte matem">Hevra Kadişa</a> gibi dinî kurumları, hayır kuruluşları ve hatta bazen Bet-Dinleri vardı.<a href="#cite_note-155">[138]</a> Sırf İstanbul'daki cemiyetlerin sayısı 30 ila 40 arasında olup şehrin Yahudi nüfusu 50.000 civarındaydı.<a href="#cite_note-g2012s93-156">[139]</a> Cemiyetlerin sinagoğu Büyük Bet-Din anlamına gelen Bet-Din HaGadol'a bağlıydı<a href="#cite_note-157">[140]</a> Hahambaşılık makamının sadece bir cemiyeti ya da bazı cemiyetleri mi yoksa tüm Osmanlı Yahudilerini mi temsil ettiği tam olarak bilinmese de, fiilî olarak Osmanlı Sarayı nezdinde Moşe Kapsali veya Eliyahu Mizrahi gibi İstanbul Hahambaşılığı ülkedeki bütün Yahudilerin muhatabıydı.<a href="#cite_note-g2012s93-156">[139]</a> İmparatorlukta, bir cemiyetin başka bir cemaate ya da bir dinadamının başka bir dinadamına üstünlüğü söz konusu değildi.<a href="#cite_note-g2012s93-156">[139]</a> Saray nezdindeki Hahambaşılık makamı 1520'lerde fiilen sona erdi.<a href="#cite_note-158">[141]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ticaret">Ticaret</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=30" title="Değiştirilen bölüm: Ticaret" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=30" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ticaret">kaynağı değiştir</a>]</div> Hem responsalardan hem de seyyahların ifadelerinden, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'nun iç, dış, kara ve deniz ticaretindeki Yahudi mevcudiyeti anlaşılmaktadır.<a href="#cite_note-g2012s93-156">[139]</a> Yahudilerin uğraştığı başlıca ticaret kalemleri tekstil ve giyim eşyası, deri eşya ihracatı, yün ticareti, tekstil boya maddeleri ihracatı, doğudan ithal edilen ipek, inci, mücevherat ve baharatın batıya ihracatı, maden ve metaller ile hafif hırdavat ticareti ve gıda maddeleri alım satımı idi.<a href="#cite_note-159">[142]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Genel_Yaşam">Genel Yaşam</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=31" title="Değiştirilen bölüm: Genel Yaşam" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=31" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Genel Yaşam">kaynağı değiştir</a>]</div> Yahudiler istedikleri yere seyahat edebiliyor, evde veya sokakta özgürce çalışabiliyorlardı.<a href="#cite_note-hd-160">[143]</a> Yahudiler dindaşlarına dilencilik yaptırmıyor, evden eve giderek, topladıkları parayla fakirlerini geçindiriyorlardı.<a href="#cite_note-hd-160">[143]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="17._yüzyıl_duraklama_dönemi">17. yüzyıl duraklama dönemi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=32" title="Değiştirilen bölüm: 17. yüzyıl duraklama dönemi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=32" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 17. yüzyıl duraklama dönemi">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg/220px-Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg" decoding="async" width="220" height="302" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg/330px-Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg/440px-Jewish_woman_in_Istanbul_-_17th_century.jpg 2x" data-file-width="599" data-file-height="821" /></a><figcaption>17. yüzyılın ortalarında <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbullu</a> <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudi</a> bir kadın betimlemesi. Recueil de divers portraits des principales dames de la Porte du Grand Turc, (~1650)'de yer alan ve yaratıcısı G. la Chapelle olan bir gravür. Gravür şu anda <a href="/wiki/Kud%C3%BCs" title="Kudüs">Kudüs</a>'teki <a href="/wiki/%C4%B0srail_M%C3%BCzesi" title="İsrail Müzesi">İsrail Müzesi</a>'nde bulunmaktadır.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Genel_durum">Genel durum</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=33" title="Değiştirilen bölüm: Genel durum" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=33" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Genel durum">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Sokullu_Mehmed_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Sokullu Mehmed Paşa">Sokullu Mehmed Paşa</a>'nın 12 Ekim 1579'da hançerlenerek öldürülmesiyle Osmanlı İmparatorluğu <a href="/wiki/Duraklama_d%C3%B6nemi" class="mw-redirect" title="Duraklama dönemi">duraklama dönemine</a> girdi.<a href="#cite_note-161">[144]</a> 16. yüzyılda Osmanlı hâkimiyetinde altın çağını yaşayan Osmanlı Yahudileri, 17. yüzyılda kültürel ve ekonomik anlamda çöküşe geçti.<a href="#cite_note-g2012s98-3">[3]</a> <a href="/wiki/Bernard_Lewis" title="Bernard Lewis">Bernard Lewis</a>'e göre Yahudilerin gerilemesinin sebebi "tırmanan ayrımcılık, azalan hoşgörü, vahimleşen maddi ve fikrî fakirlikti".<a href="#cite_note-162">[145]</a> Osmanlı Yahudilerinin Avrupa ile temasları azaldı ve bu nedenle yeni gelişmelerden haberdar olunmamaya başlandı. Ayrıca, Avrupa'da kullanılan <a href="/wiki/%C4%B0spanyolca" title="İspanyolca">İspanyolca</a> yerine Yahudilerin dillerinin <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladinoya</a> dönüşmesi ve <a href="/wiki/Latin_harfleri" title="Latin harfleri">Latin alfabesi</a> yerine <a href="/wiki/%C4%B0brani_alfabesi" title="İbrani alfabesi">İbrani alfabesinin</a> kullanılması hem ticari hem kültürel ilişkilere darbe vurdu.<a href="#cite_note-g2012s99-163">[146]</a> Sarayda yüksek mevkilerde bulunan Yahudi doktorlar yerlerini zamanla siyasette uzmanlaşan Rum doktorlara bıraktı, Avrupa'nın desteğiyle de ticaret Hristiyan azınlığın eline geçti.<a href="#cite_note-g2012s99-163">[146]</a> <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a> olayıyla <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> düş kırıklığına uğrarken, <a href="/wiki/Haham" title="Haham">hahamların</a> etkisi o zamana kadar görülmemiş şekilde arttı.<a href="#cite_note-g2012s99-163">[146]</a> Yahudilerin Saray'daki nüfuzu o kadar azalmıştı ki, <a href="/wiki/IV._Murad" title="IV. Murad">IV. Murad</a>, Yahudi Cemaati Başkanı Rabbi Yehuda Kovo'yu basit bir nedenle idam etme kararı verdiğinde Saray nezdinde bunu durdurabilecek bir cemaat lideri bulunamadı.<a href="#cite_note-164">[147]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sabetay_Sevi">Sabetay Sevi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=34" title="Değiştirilen bölüm: Sabetay Sevi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=34" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sabetay Sevi">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a> ve <a href="/wiki/Sabetayc%C4%B1l%C4%B1k" class="mw-redirect" title="Sabetaycılık">Sabetaycılık</a></div> 7 Temmuz 1626 tarihinde<a href="#cite_note-165">[148]</a><a href="#cite_note-166">[dn 11]</a> (<a href="/wiki/%C4%B0brani_takvimi" title="İbrani takvimi">İbrani takvimine</a> göre <a href="/wiki/9_Av" class="mw-redirect" title="9 Av">9 Av</a> 5386'da<a href="#cite_note-167">[dn 12]</a>) <a href="/wiki/Mora_Yar%C4%B1madas%C4%B1" title="Mora Yarımadası">Mora</a>'dan <a href="/wiki/%C4%B0zmir" title="İzmir">İzmir</a>'e göç eden <a href="/wiki/A%C5%9Fkenaz" class="mw-redirect" title="Aşkenaz">Aşkenaz</a> bir ailede doğan <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a>, küçük yaşta din kitaplarına merak sardı.<a href="#cite_note-g2012s101-168">[149]</a> 15 yaşına geldiğinde, "öğrenmekten çok öğretecek" kapasiteye gelen Sevi, <a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tevrat</a> ve <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a>'u ezbere biliyor, <a href="/wiki/Kabala" title="Kabala">Kabala</a>'yı inceliyor ve <a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a> ile ilgileniyordu.<a href="#cite_note-g2012s101-168">[149]</a> Mesianik fikirlerinin oluşmasında <a href="/wiki/Isaac_Luria" title="Isaac Luria">Isaac Luria</a>'nın da etkisi oldu.<a href="#cite_note-g2012s101-168">[149]</a> Kabalistik çalışmalara göre 5408'de (1648'de) geleceğine inanılan <a href="/wiki/Mesih" title="Mesih">mesihin</a> kendisi olduğuna inanan Sevi, bu amaca hazırlanıyordu.<a href="#cite_note-g2012s101-168">[149]</a> Dinen söylenmesi günah olan <a href="/wiki/Yehova" title="Yehova">Tanrı'nın adını</a> İzmir sinagoglarında ve sokaklarında bağırmaya başlayıp mesih olduğunu iddia etmeyi sürdürünce 1651'de İzmir'den kovulması kararlaştırıldı.<a href="#cite_note-g2012s101-168">[149]</a> İki kere evlenmesine rağmen bekâretini koruyan Sevi, bir daha evlenmeyeceğini ve zaten hâlihazırda Tevrat ile evli olduğunu dolayısıyla mesih olduğunu tekrarlamaktaydı.<a href="#cite_note-169">[150]</a> Selanik'i terk etmek zorunda kalan Sevi, İstanbul'a gelince burada 9 ay barınabildi. Rüyasında mesihle evleneceğini gördüğünü söyleyen Polonyalı hafifmeşrep bir kadın olan Sara, rüyasını herkese tekrarlamaktaydı. Sara ile evlenen Sevi, bir rivayete göre, fakir Kudüs halkı için topladığı paraları Sara'yı getirtmek ve görkemli bir düğün yapmak için harcamıştır.<a href="#cite_note-170">[151]</a> <a href="/wiki/Gazze" title="Gazze">Gazzeli</a> Natan isimli bir genç, bir peygamberin ortaya çıkıp mesihin geleceğini haber vermesi inancına dayanarak Sevi'nin mesih, dolayısıyla kendisinin peygamber olduğunu iddia etti.<a href="#cite_note-171">[152]</a> Natan, kurtuluş gününden sonra olacakları şöyle anlatıyordu:<a href="#cite_note-172">[153]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">... Sevi'nin savaş gerektirmeden Sultan'ın tacına sahip olacağını, aradan dört beş yıl geçtikten sonra da <a href="/wiki/Kay%C4%B1p_On_Kabile" title="Kayıp On Kabile">kaybolan kavimleri</a> geri getireceğini ve yeniden hayata dönecek olan <a href="/wiki/Musevilikte_Musa" class="mw-redirect" title="Musevilikte Musa">Musa Peygamberin</a> 13 yaşındaki kızı Rebeka ile evleneceğini...</blockquote> Mesih'in geldiği haberi Orta ve Kuzey Avrupa'da da heyecan yaratmıştı. İstanbul Hahambaşılığı'nın uyarılarına rağmen bir girişimde bulunmayan İzmir Hahambaşılığı'nın durumu kontrol altında tutma çabaları da bir sonuç vermedi.<a href="#cite_note-g2012s104-173">[154]</a> Sevi, sinagoglarda okunan bazı dualarda Sultan'ın adının kullanılıp şükran bildirilmesi gereken geleneği<a href="#cite_note-174">[dn 13]</a> değiştirip kendi adının<a href="#cite_note-175">[dn 14]</a> okunmasını emretti. Yasağa izin veren ve günahı mübah kılan Sevi, 15 <a href="/wiki/Sivan" title="Sivan">Sivan</a> 5426 (18 Haziran 1666)'nın kurtuluş günü olduğunu ileri sürdü.<a href="#cite_note-g2012s104-173">[154]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Frame"><a href="/wiki/Dosya:Shabbatai1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/Shabbatai1.jpg" decoding="async" width="228" height="291" class="mw-file-element" data-file-width="228" data-file-height="291" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a></figcaption></figure> Sevi'nin etkisi o kadar artmıştı ki Yahudiler dışında bazı Hristiyan ve Müslümanlardan da kendisine inananlar bulunmaktaydı. Örneğin, <a href="/wiki/Bekta%C5%9Fi" class="mw-redirect" title="Bektaşi">Bektaşi</a> dervişinin başkanlığında birkaç kişilik Müslüman grubu da Sevi'nin meslihliğini kabul etmişti.<a href="#cite_note-176">[155]</a> Gerek Saray'a sunulan raporlar doğrultusunda, gerekse İstanbul Yahudi Cemaati'nin şikayetleri sonucunda zincire vurulan Sevi, İstanbul'a getirilip <a href="/wiki/K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BC_Faz%C4%B1l_Ahmed_Pa%C5%9Fa" title="Köprülü Fazıl Ahmed Paşa">Köprülü Fazıl Ahmed Paşa</a>'nın başkanlığında <a href="/wiki/Divan_(siyaset)" class="mw-redirect" title="Divan (siyaset)">Divan</a> huzuruna çıkarıldı.<a href="#cite_note-g2012s105-177">[156]</a> Çok daha hafif cezalara idam cezası verilirken Sevi'nin zindana atılması, muhtemelen bir kahraman yaratılmak istenmemesindendir.<a href="#cite_note-g2012s105-177">[156]</a> Sevi'nin nakledildiği Gelibolu'daki Kumkapı kalesi,<a href="#cite_note-178">[dn 15]</a> hücreden çok bir ziyaret yerine dönüştü. <a href="/wiki/Polonya" title="Polonya">Polonya</a> cemaatlerini temsilen gelen zamanın ünlü hahamlarından Nehamya ha-Kohen, "Sabetay ile Mesih arasında herhangi bir ilgi görmediğini" açıkladı.<a href="#cite_note-g2012s105-177">[156]</a> Bir mucize gerçekleştiremediği takdirde idam edileceğinin bildirilmesi üzerine, Mehmet Efendi adını alan Sevi <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a> dinine geçti ve müritleri tarafından adına Aziz unvanı eklendi.<a href="#cite_note-179">[157]</a> Sevi'nin Müslümanlığa geçmesine sevinenler arasında Yahudiler de bulunmaktaydı. İstanbul hahamlarının İzmir Yahudi Cemaati'ne gönderdiği mektupta şöyle yazmaktaydı:<a href="#cite_note-180">[158]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Sultan Dördüncü Mehmed, Sabetay'ın çıkarttığı rezalete nihayet vererek Yahudiliği büyük bir felaketten kurtardı. Bundan dolayı Yahudilik kendisine minnettardır.</blockquote> Din değiştirdikten on yıl sonra 17 Eylül 1676'da ölen Sabetay Sevi'nin ideolojisi özellikle üç ülkede gelişti: Türkiye (Selanik, İstanbul ve İzmir), İtalya (Leghorn ve Modena) ve Polonya.<a href="#cite_note-181">[159]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Devlet_hizmetinde_Yahudiler">Devlet hizmetinde Yahudiler</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=35" title="Değiştirilen bölüm: Devlet hizmetinde Yahudiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=35" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Devlet hizmetinde Yahudiler">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/I._Ahmed" title="I. Ahmed">I. Ahmed</a> döneminde, İspanya ile müzakere akdi için gönderilenler arasında Gabriel Buenaventura isimli bir Yahudi de bulunmaktaydı.<a href="#cite_note-182">[160]</a> 1699 <a href="/wiki/Karlof%C3%A7a_Antla%C5%9Fmas%C4%B1" title="Karlofça Antlaşması">Karlofça Antlaşması</a> görüşmelerine katılanlardan birisi de, 1675 yılında İstanbul'a yerleşmiş, <a href="/wiki/Kara_Mustafa_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Kara Mustafa Paşa">Kara Mustafa Paşa</a>'nın özel hekimi İsrael Konegliano'ydu.<a href="#cite_note-183">[161]</a> Ruslara karşı bir anlaşma önermek için gönderilen İsveç Kralı XI. Charles'ın elçisi ile temas kurması için, Sadrazam <a href="/wiki/K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BC_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Köprülü Mehmed Paşa">Köprülü Mehmed Paşa</a>,<a href="#cite_note-184">[dn 16]</a> Moiz ben Yuda Bebri'yi görevlendirdi. Moiz ben Yuda Bebri'nin ölümünün ardından<a href="#cite_note-185">[162]</a> görevi oğlu Yuda Bebri devraldı.<a href="#cite_note-186">[163]</a><a href="#cite_note-187">[164]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nüfus_ve_ikamet_bölgeleri">Nüfus ve ikamet bölgeleri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=36" title="Değiştirilen bölüm: Nüfus ve ikamet bölgeleri" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=36" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Nüfus ve ikamet bölgeleri">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/IV._Murad" title="IV. Murad">IV. Murad</a>'ın Eyüp, Galata ve Üsküdar yörelerinde yaptırdığı nüfus sayımına göre 9990 Müslüman, 304 Rum, 17 Frenk, 27 Ermeni ve 957 Yahudi mahallesi bulunmaktaydı.<a href="#cite_note-188">[165]</a> <a href="/wiki/Karaylar" title="Karaylar">Karay</a> seyyahlardan Samuel ben David (1642) Karayların Haliç'in iki yakasındaki Balat ve Hasköy'de, Benjamen Behar Eli Yeruşalmi ise hemen hemen tamamının Hasköy'de yaşadığını belirtmektedir.<a href="#cite_note-189">[166]</a> İstanbul'da bulunan <a href="/wiki/%C4%B0talkim" class="mw-redirect" title="İtalkim">İtalyan göçmeni Yahudilerin</a> sinagog ve cemaatleri yakın ilişkide oldukları <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">Sefaradlarla</a> birleşti.<a href="#cite_note-190">[167]</a> <a href="/wiki/Hmelnitski_Ayaklanmas%C4%B1" title="Hmelnitski Ayaklanması">1648 Kmielnitzki katliamından</a> kurtulabilen veya <a href="/wiki/Kazaklar_(Slav)" title="Kazaklar (Slav)">Kazaklar</a> tarafından tutsak alınan Yahudilerin İstanbul Yahudi Cemaati'nce satın alınarak kurtarılmasıyla İstanbul'a yüzlerce <a href="/wiki/A%C5%9Fkenaz" class="mw-redirect" title="Aşkenaz">Aşkenaz</a> gelmiştir.<a href="#cite_note-191">[168]</a> 17. yüzyılda İstanbul'un muzdarip olduğu yangınlardan Yahudiler de zarara uğradılar ve başka muhitlere taşınmak zorunda kaldılar. Böylece 16. yüzyılda kullanılan köken-sinagog kavramı 17. yüzyılda ikamet yeri-sinagog kavramına dönüştü. <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi" title="Evliya Çelebi">Evliya Çelebi</a>, 22 Mayıs 1606'da Yahudi mahallesinde çıkan yangında binlerce ev kül olunca Yahudilerin Hasköy'e nakledildiğini, Hasköy'ün yerli Yahudileriyle birleşip 11.000 kişilik yirmi cemaat oluşturduklarını nakleder.<a href="#cite_note-g42s137-192">[169]</a> 1618'de çıkan <a href="/wiki/Bedesten" title="Bedesten">Bedesten</a> yangını Zeytun Sinagoğu'nu küle çevirince buradaki Yahudiler Ortaköy'e nakledildiler.<a href="#cite_note-193">[170]</a> 2 Eylül 1633 yangınında Yahudi mahallesinde 20.000 kadar ev kül olunca Yahudiler başka mahallelere taşınıp <a href="/wiki/Romanyot" title="Romanyot">Romanyot</a> sinagoglarına kaydoldular.<a href="#cite_note-g42s137-192">[169]</a> 24 Temmuz 1660'ta 80.000'den fazla evi harabeye çeviren Büyük İstanbul ve Galata yangınında <a href="/wiki/Dona_Gracia_Nasi" class="mw-redirect" title="Dona Gracia Nasi">Dona Gracia Nasi</a>'nin yeşivası da küle döndü.<a href="#cite_note-g41s64-194">[171]</a><a href="#cite_note-195">[172]</a> Evleri yananlar, Üsküdar'da Sultan'ın bahçelerinde ağırlandılar.<a href="#cite_note-g2012s113-196">[173]</a> 1618'de Galata'dan başlayıp hızla yayılan veba salgını sırasında Yahudiler Üsküdar'a göç etti. <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi_Seyahatnamesi" class="mw-redirect" title="Evliya Çelebi Seyahatnamesi">Evliya Çelebi Seyahatnamesi</a>'nde 1625'te Üsküdar'da bir Yahudi mahallesi bulunduğundan bahsedilir.<a href="#cite_note-g41s64-194">[171]</a><a href="#cite_note-197">[174]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bazı_fermanlar">Bazı fermanlar</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=37" title="Değiştirilen bölüm: Bazı fermanlar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=37" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bazı fermanlar">kaynağı değiştir</a>]</div> 17. yüzyılda çıkarılan <a href="/wiki/Ferman" title="Ferman">fermanlardan</a> Yahudileri ilgilendirenlerden bazıları şunlardır: <ul><li>4 Zilhicce 1013 (24 Nisan 1605): Yahudilerin esir satışına kısıtlamalar getirildi.<a href="#cite_note-g2012s113-196">[173]</a></li> <li>1 Muharrem 1019 (26 Mart 1631): Yahudilerin kahve satabilme esasları düzenlendi. Yahudilerin ata binmesi, samur kalpak ve kemha giymeleri ve kadınların ferace giymeleri yasaklandı.<a href="#cite_note-198">[175]</a></li> <li>Şevval 1011 (Mart 1603): Yahudilerin <a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">sinagogları</a> yandığı takdirde yenisinin inşasına izin verildiği tekrarlandı; Yahudilerin "tasvir ve mihrap bulunmayan evlerinde <a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tevrat</a> okuyabilecekleri" hükme bağlandı.<a href="#cite_note-199">[176]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="17._yüzyılda_İzmir">17. yüzyılda İzmir</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=38" title="Değiştirilen bölüm: 17. yüzyılda İzmir" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=38" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 17. yüzyılda İzmir">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İzmir'de_Yahudiler">İzmir'de Yahudiler</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=39" title="Değiştirilen bölüm: İzmir'de Yahudiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=39" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İzmir'de Yahudiler">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Yeni_Ahit" title="Yeni Ahit">Yeni Ahit</a>'te yazılanlardan anlaşıldığı üzere miladın ilk yıllarında İzmir'de Yahudi nüfusu bulunmaktaydı.<a href="#cite_note-200">[177]</a> 2. veya 3. yüzyıla ait olduğu sanılan bir kitabede "sinagogun anası" diye tanımlanan Rufina isimli bir kadının var oluşu bu dönemde İzmir'deki Yahudi varlığının kanıtıdır.<a href="#cite_note-201">[178]</a> Fakat <a href="/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F" title="Orta Çağ">Orta Çağ</a>'dan başlayarak 13 asır boyunca İzmir'de bir Yahudi mevcudiyetine dair kanıt bulunmamaktadır. <a href="/wiki/Abraham_Galante" class="mw-redirect" title="Abraham Galante">Galante</a>'ye göre bunun sebebi, sık sık gerçekleşen depremler, veba ve kolera salgınları ve savaşlardır.<a href="#cite_note-202">[179]</a> İzmir'de örgütlenmiş bir Yahudi cemaatinden ancak 1605 yılından itibaren bahsedilebilir. Özellikle 1604-1620 yılları arasında <a href="/wiki/Selanik" title="Selanik">Selanik</a>'te gerçekleşen yangın ve salgınlar sonucu Yahudiler İzmir'e göç etmeye başlayınca Ege ve Akdeniz ticaretinin merkezi Selanik'ten İzmir'e kaydı.<a href="#cite_note-g2012s115-203">[180]</a> 1631'de 7000 olan Yahudi nüfusu 1675'te 15.000'e kadar yükseldi.<a href="#cite_note-204">[181]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sinagoglar">Sinagoglar</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=40" title="Değiştirilen bölüm: Sinagoglar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=40" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sinagoglar">kaynağı değiştir</a>]</div> 1620'de İzmir'de Etz Ahayim, Portugal, Geruş, Mahazike Tora, Şalom ve Talmud Tora isimli altı sinagog bulunmaktaydı.<a href="#cite_note-205">[182]</a> Bunlardan üçü Selanik kökenlilere ait olup Haham Jozef Eskapa tarafından, diğer üçü ise İstanbullu Haham İsak ben Meir Levi tarafından yönetiliyordu.<a href="#cite_note-206">[183]</a> Bu sinagogların yanı sıra, Pinto ailesince yaptırılan Pinto sinagoğu, Bakış ailesince yaptırılan Bakış sinagoğu ve <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a>'nin mesih olduğunu İzmirlilere ilan eden Haham Moiz Galante tarafından yaptırılan Galante sinagoğu mevcuttu.<a href="#cite_note-g2012s115-203">[180]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Jozef_Eskapa">Jozef Eskapa</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=41" title="Değiştirilen bölüm: Jozef Eskapa" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=41" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Jozef Eskapa">kaynağı değiştir</a>]</div> İzmir Yahudileri, köken olarak başka şehir ve yörelerden geldikleri için kendilerine ait farklı geleneklere sahipti. Yahudi zümreler arasında karışıklığı azaltmak ve gündelik ortak yaşam kurallarını düzenlemek için Takanotlar<a href="#cite_note-207">[soz 8]</a> hazırladı. Bu bağlamda, cemaat bireylerinden alınacak vergilere katılım paylarını bir esasa bağladı ve cemaatin dinî ve idari işlerini yürütecek meclisler kurdu.<a href="#cite_note-g2012s116-208">[184]</a> Jozef Eskapa'nın iki ünlü eseri Roşe Yosef ve Hohen Mişpat'tır.<a href="#cite_note-g2012s116-208">[184]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Doğal_afetler">Doğal afetler</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=42" title="Değiştirilen bölüm: Doğal afetler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=42" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Doğal afetler">kaynağı değiştir</a>]</div> 1616'da ortaya çıkan veba salgınında Yahudilerin bir kısmı Güzel Hisar yöresine göç edip yeni bir cemaat kurdu.<a href="#cite_note-g2012s117-209">[185]</a> 1663'te tekrarlanan veba salgınında, aralarında Hahambaşı Haim Benveniste'nin de bulunduğu Yahudiler bu sefer <a href="/wiki/P%C4%B1narba%C5%9F%C4%B1,_%C4%B0zmir" class="mw-redirect" title="Pınarbaşı, İzmir">Pınarbaşı</a>'na göç etti.<a href="#cite_note-g2012s117-209">[185]</a> 1668'de bir Cumartesi gecesi <a href="/wiki/%C5%9Eabat" title="Şabat">Şabat</a> duasının ardından gerçekleşen şiddetli depremde, aralarında Hahambaşı Aaron ben Hayim'in de bulunduği 400 Yahudi can verdi.<a href="#cite_note-g2012s117-209">[185]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ekonomik_ve_sosyal_durum">Ekonomik ve sosyal durum</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=43" title="Değiştirilen bölüm: Ekonomik ve sosyal durum" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=43" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ekonomik ve sosyal durum">kaynağı değiştir</a>]</div> 17.yy, Osmanlı Yahudileri için genelde bir çöküş dönemi olsa da İzmir Yahudileri'nin altın çağıydı. Ekonomik refah yaygınlaşmış, kültürel faaliyetler artmış, okul ve yeşivaların sayısı artmış ve ilk matbaa kurulmuştur.<a href="#cite_note-g2012s117-209">[185]</a> Yahudilerin bir kısmı ticaret ve sanayi ile ilgilenirken bir kısmı da bankerlik, kambiyo, simsarlık ve tercümanlık yapmaktaydı.<a href="#cite_note-210">[186]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İzmir'de_ilk_matbaa">İzmir'de ilk matbaa</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=44" title="Değiştirilen bölüm: İzmir'de ilk matbaa" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=44" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İzmir'de ilk matbaa">kaynağı değiştir</a>]</div> Şehirde ilk <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> matbaa 1658'de Abraham ben Yididya Gabay tarafından kuruldu ve ilk kitap olarak Jozef Eskapa'nın Roş Yosef isimli eseri basıldı.<a href="#cite_note-g2012s118-211">[187]</a> İzmir'in bu alandaki gelişimi, Sabetay Sevi hareketinin oluşturduğu kararsızlık döneminde durakladı.<a href="#cite_note-g2012s118-211">[187]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="18._yüzyıl_gerileme_dönemi">18. yüzyıl gerileme dönemi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=45" title="Değiştirilen bölüm: 18. yüzyıl gerileme dönemi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=45" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 18. yüzyıl gerileme dönemi">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Jewottoman.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Jewottoman.jpg/220px-Jewottoman.jpg" decoding="async" width="220" height="359" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Jewottoman.jpg/330px-Jewottoman.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4f/Jewottoman.jpg 2x" data-file-width="382" data-file-height="624" /></a><figcaption><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı</a> döneminde yaşayan Yahudi bir hahamın resmi (1779)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osmanlı_Yahudileri">Osmanlı Yahudileri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=46" title="Değiştirilen bölüm: Osmanlı Yahudileri" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=46" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Osmanlı Yahudileri">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Sabetay Sevi</a>'nin yarattığı heyecan sonradan hayal kırıklığına dönüşünce, kendilerini "amaçsız ve şaşkın" hisseden Osmanlı Yahudileri "pasif korunma psikozu" içine girdi.<a href="#cite_note-g2012s121-4">[4]</a> Günlük ibadetlerini dahi yerine getiremeyecek kadar <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbraniceyi</a> unutan Yahudi halkın ana dili zamanla <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a>'ya dönüştü.<a href="#cite_note-g2012s121-4">[4]</a> İstanbul'da yangınlar 18. yüzyılda da aynı şiddetle devam edince Yahudiler Piri Paşa, Galata, Ortaköy ve Üsküdar'a kayarak yeni muhitlerine alışmaya çalıştılar.<a href="#cite_note-g2012s121-4">[4]</a> Yoksulluk ve ihtiyaç içinde olan <a href="/wiki/Filistinli_Yahudiler" class="mw-redirect" title="Filistinli Yahudiler">Filistinli Yahudilerin</a> borçlarını üzerine alan İstanbul Yahudi Cemaati, İmparatorluk, Balkanlar ve İtalya'daki cemaat mensuplarına "haftada 1 para zorunlu bağış" tahakkuk ettirdi.<a href="#cite_note-ahyg-212">[188]</a> 1763'te de Hebron Yahudilerinin borçlarını karşılayabilmek için dolaylı bir vergi daha ekledi.<a href="#cite_note-ahyg-212">[188]</a> 1772 tarihli belgelerden anlaşıldığına göre İstanbul Yahudi Cemaati o yıl bütçesinde 10.000 kuruş açık vermiştir, bunun sebebi ise 1500 vergi yükümlüsünden 300'ünün orduya çağrılıp cepheye gönderilmesiydi.<a href="#cite_note-213">[189]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Edebiyat">Edebiyat</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=47" title="Değiştirilen bölüm: Edebiyat" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=47" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Edebiyat">kaynağı değiştir</a>]</div> 18. yüzyıl Osmanlı Yahudi edebiyatı üç bölümde ele alınabilir: <ol><li><a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> eserler,</li> <li><a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a> çeviriler,</li> <li>Ladino özgün eserler.</li></ol> 1714'te Kudüs'ten İstanbul'a gelen Yaakov ben Meir Kuli, Yahudileri, atalarının dinlerine döndürebilmek için din kurallarının halkın anlayacağı bir dilde tekrar yazılması gerektiğine inanmaktaydı. Bu fikirle yola çıkan Kuli, 1730'da, "Doğu <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">Sefaradlarının</a> Ansiklopedisi" ya da "İbranice anlamayanların kitabı" olarak da anılan "yabancı dil konuşan kavim" anlamına gelen Me'am Lo'ez'i yazıp yayımlamaya başladı.<a href="#cite_note-g2012s124-214">[190]</a> Uzun yıllar boyunca bu kitap yüzlerce Sefarad Yahudisinin tek okuma kaynağı oldu; hatta bu eseri okumak dinî bir görev sayılıyordu.<a href="#cite_note-g2012s124-214">[190]</a> Çok pahalı ve değerli kabul edilen bu eser çoğu kez <a href="/wiki/Drahoma" title="Drahoma">drahoma</a> olarak verilirdi.<a href="#cite_note-g2012s124-214">[190]</a> Ladino edebiyatının babası olarak anılan yayımcı Abraham ben İsak Assa (1710-1768)<a href="#cite_note-215">[191]</a> <a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tevrat</a>'ı, <a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a>'u ve aralarında Osmanlı Sultanlarının Tarihi'nin de bulunduğu birçok tarihî, dinî ve bilimsel eseri tercüme edip yayımladı.<a href="#cite_note-g2012s125-216">[192]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Müzik">Müzik</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=48" title="Değiştirilen bölüm: Müzik" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=48" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Müzik">kaynağı değiştir</a>]</div> Sefarad göçmenlerinin yeni vatanlarına uyumunun en güzel örneği, müzikteki adaptasyondur.<a href="#cite_note-g2012s125-216">[192]</a> Yahudilerin Türk Musikisine erken zamanlarda iştirak ettiğine dair belgeler bulunmaktadır.<a href="#cite_note-217">[193]</a> Bugün dahi <a href="/wiki/Musevi_ayin_sistemi" class="mw-redirect" title="Musevi ayin sistemi">Yahudi ayinlerinde</a> Türk Musikisi makamlarıyla bestelenen dua ve ilahiler kullanılır. Örneğin:<a href="#cite_note-218">[194]</a> <ul><li><a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a>'ın ilk günü: <a href="/wiki/Isfahan_(makam)" title="Isfahan (makam)">Isfahan</a></li> <li><a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a>'ın son iki günü: <a href="/wiki/Acema%C5%9Firan" title="Acemaşiran">Acemaşiran</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eavuot" title="Şavuot">Şavuot</a>: <a href="/wiki/Mahur" class="mw-redirect" title="Mahur">Mahur</a></li> <li><a href="/wiki/Purim" title="Purim">Purim</a>: <a href="/wiki/Saba_(makam)" class="mw-redirect" title="Saba (makam)">Saba</a></li> <li><a href="/wiki/Hanuka" title="Hanuka">Hanuka</a>: <a href="/wiki/U%C5%9F%C5%9Fak" title="Uşşak">Uşşak</a> makamlarıyla söylenmektedir.</li></ul> 16. yüzyıldan başlayarak <a href="/wiki/Haham" title="Haham">haham</a> ve şair Şlomo ben Mazaltov ile besteci ve şair Israel Nadjara bir araya gelerek İbrani Tasavvuf ilahilerinden oluşan <a href="/wiki/Maftirim" title="Maftirim">Maftirim</a> musikisinin temelini atmıştır.<a href="#cite_note-g2012s126-219">[195]</a> <a href="/wiki/End%C3%BCl%C3%BCs" title="Endülüs">Endülüs</a>'te <a href="/wiki/Emeviler" class="mw-redirect" title="Emeviler">Emeviler</a> döneminde Arap musikisine aşina olan Yahudi besteci ve sazendeler kısa zamanda Klasik Türk musikisine uyum sağlayıp gönülden bağlanarak eserleri ile zenginleştirdiler.<a href="#cite_note-g2012s126-219">[195]</a> Şehzadeliği sırasında <a href="/wiki/III._Selim" title="III. Selim">III. Selim</a>'e <a href="/wiki/Tambur" title="Tambur">tambur</a> hocalığı yapan <a href="/wiki/Tanburi_%C4%B0zak_Efendi" class="mw-redirect" title="Tanburi İzak Efendi">İsak Fresko Romano</a>'dur.<a href="#cite_note-220">[196]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İstanbul_Hahambaşıları">İstanbul Hahambaşıları</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=49" title="Değiştirilen bölüm: İstanbul Hahambaşıları" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=49" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İstanbul Hahambaşıları">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_hahamba%C5%9F%C4%B1lar%C4%B1_listesi" title="Türkiye hahambaşıları listesi">Türkiye hahambaşıları listesi</a></div> Osmanlı yönetiminde Saray'a bağlı bir Yahudi Hahambaşılığı'ndan ziyade, Yahudi yerleşim birimlerinde şehir bazında küçük özerk hahambaşılıklar bulunmaktaydı. Bu hahambaşılıkların en güçlüsü İstanbul Hahambaşılığı'ydı. 18. yüzyılda İstanbul Hahambaşılığı makamında yer alanların listesi şöyledir:<a href="#cite_note-221">[197]</a> <ul><li>Haim Kamhi: Yeşivası, hahamların toplanarak tartıştıkları bir kültür merkeziydi.</li> <li>Yuda Benrey: 1715'te <a href="/wiki/Selanik" title="Selanik">Selanik</a>'ten <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'a göç etti. Bnei Yona eserini yayımladı.</li> <li>Samuel Levi: 1727'de Hahambaşı oldu.</li> <li>Abraham ben Haim Rosanes: 1665'te doğdu, 1743'te <a href="/wiki/Kud%C3%BCs" title="Kudüs">Kudüs</a>'e göç etti ve iki yıl sonra orada öldü.</li> <li>Salomon Haim Alfandari: <a href="/wiki/III._Mustafa" title="III. Mustafa">III. Mustafa</a> devrine girilirken İstanbul Hahambaşısı'ydı.</li> <li>Mair İshaki: Aslen Selaniklidir.</li> <li>Eliya Palombo: Yad ha-Meleh eserini yazdı. 1762'de Hahambaşı oldu.</li> <li>Haim Yaakov ben Yakar: 19. yüzyılın ilk yıllarına kadar makamında kaldı.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mevki_sahibi_Yahudiler">Mevki sahibi Yahudiler</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=50" title="Değiştirilen bölüm: Mevki sahibi Yahudiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=50" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Mevki sahibi Yahudiler">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Daniel_de_Fonseca">Daniel de Fonseca</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=51" title="Değiştirilen bölüm: Daniel de Fonseca" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=51" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Daniel de Fonseca">kaynağı değiştir</a>]</div> 1672 yılında Portekiz'in <a href="/wiki/Oporto" class="mw-redirect" title="Oporto">Oporto</a> şehrinde <a href="/wiki/Marrano" title="Marrano">marrano</a> bir ailede doğan Fonseca,<a href="#cite_note-222">[198]</a> papaz olmak için yetiştirildiyse de Yahudiliğini gizlice devam ettirdi. Durumu engizisyon makamlarına aktarılınca Fransa'ya kaçtı.<a href="#cite_note-g2012s129-223">[199]</a> <a href="/wiki/Bordeaux" title="Bordeaux">Bordeaux</a>'da tıp eğitimi alan Fonseca, 1702'de İstanbul'a yerleşip, Fransa elçisi gibi yüksek makam sahibi kişilerin özel hekimi ve sırdaşı oldu.<a href="#cite_note-224">[200]</a> 1740'ta ölen Fonseca için <a href="/wiki/Voltaire" title="Voltaire">Voltaire</a>, "belki de ulusunun tek filozofu" demiştir.<a href="#cite_note-225">[201]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tobia_ha-Kohen">Tobia ha-Kohen</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=52" title="Değiştirilen bölüm: Tobia ha-Kohen" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=52" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tobia ha-Kohen">kaynağı değiştir</a>]</div> Tobia, <a href="/wiki/II._Mustafa" title="II. Mustafa">II. Mustafa</a>'nın sadrazamı <a href="/wiki/Rami_Mehmet_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Rami Mehmet Paşa">Rami Mehmet Paşa</a>'nın, ardından <a href="/wiki/III._Ahmed" title="III. Ahmed">III. Ahmed</a>'in sadrazamı <a href="/wiki/Baltac%C4%B1_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Baltacı Mehmed Paşa">Baltacı Mehmed Paşa</a>'nın hekimliğini yaptı.<a href="#cite_note-226">[202]</a><a href="#cite_note-227">[203]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Yeşaya_Aciman">Yeşaya Aciman</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=53" title="Değiştirilen bölüm: Yeşaya Aciman" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=53" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yeşaya Aciman">kaynağı değiştir</a>]</div> 18. yüzyılda ve 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Maliyesi'nde önemli mevkilerde bulunan Aciman ailesinden Yeşaya Aciman, 1730'dan 1773'e kadar <a href="/wiki/I._Mahmud" title="I. Mahmud">I. Mahmud</a>, <a href="/wiki/III._Osman" title="III. Osman">III. Osman</a> ve <a href="/wiki/III._Mustafa" title="III. Mustafa">III. Mustafa</a> dönemlerinde görev aldı.<a href="#cite_note-g2012s129-223">[199]</a> Bir iftira sonucu idam edilen Yeşaya'nın kardeşi Meir de 1807'de, Saray'da kendisine mevki verdiği bir <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri" title="Yeniçeri">yeniçeri</a> tarafından öldürüldü.<a href="#cite_note-g42s55-228">[204]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Yuda_Baruh">Yuda Baruh</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=54" title="Değiştirilen bölüm: Yuda Baruh" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=54" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yuda Baruh">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/I._Mahmud" title="I. Mahmud">I. Mahmud</a>'un Sarrafbaşısı Yuda Baruh isimli bir Yahudiydi.<a href="#cite_note-g2012s130-229">[205]</a> Madrid başpsikoposunun ikna etmesiyle Avusturya İmparatoriçesi <a href="/wiki/Maria_Theresia" title="Maria Theresia">Maria Theresia</a>, Osmanlı Yahudilerini ülkesinden kovmaya karar verdi.<a href="#cite_note-230">[206]</a> Durumdan haberdar olan Yuda Baruh, I. Mahmud'u bilgilendirince, Padişah bir elçi göndererek İmparatoriçe'nin fikrini değiştirmesini sağladı.<a href="#cite_note-231">[207]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Müslüman_çoğunluk_ve_Hristiyanlarla_ilişkiler">Müslüman çoğunluk ve Hristiyanlarla ilişkiler</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=55" title="Değiştirilen bölüm: Müslüman çoğunluk ve Hristiyanlarla ilişkiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=55" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Müslüman çoğunluk ve Hristiyanlarla ilişkiler">kaynağı değiştir</a>]</div> 18. yüzyılda da, bazı bireysel ve yerel münferit olaylar dışında, <a href="/wiki/%C4%B0slam_ve_Yahudilik" title="İslam ve Yahudilik">Yahudilerin Müslümanlarla</a> ilişkileri olumlu geçti; Yahudilerin, dış ticaretteki başarılarını sahiplenen yabancı elçiliklerin himayesindeki Hristiyanlarla sorunu vardı.<a href="#cite_note-g2012s130-229">[205]</a> Yahudiler sık sık <a href="/wiki/Ermeniler" title="Ermeniler">Ermeniler</a> ile <a href="/wiki/Rum" title="Rum">Rumların</a> baskısına uğrar, ne zaman bir olay çıksa Ortodoks Rumlar, Ermeniler ve Bulgarlarla birlik olup Yahudileri suçlamaya başlarlardı.<a href="#cite_note-232">[208]</a> Bu tür baskı ve suçlamaların önüne geçmek çoğu kez ancak Padişah <a href="/wiki/Ferman" title="Ferman">fermanlarıyla</a> gerçekleşebilmiştir.<a href="#cite_note-g2012s130-229">[205]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kayıkçılar_Loncası_Hayır_Kurumu">Kayıkçılar Loncası Hayır Kurumu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=56" title="Değiştirilen bölüm: Kayıkçılar Loncası Hayır Kurumu" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=56" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kayıkçılar Loncası Hayır Kurumu">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Hali%C3%A7" title="Haliç">Haliç</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0stanbul_Bo%C4%9Faz%C4%B1" title="İstanbul Boğazı">İstanbul Boğazı</a>'nın iki yakasına yolcu ve mal taşıyan Yahudi kayıkçılar tarafından 1715'lerde kurulan "Kayıkçılar Loncası Hayır Kurumu"nun amacı, fakir kayıkçıların veya denizde boğulanların cenaze masraflarını karşılamaktı.<a href="#cite_note-g2012s131-233">[209]</a> Bu kurum daha sonra denizde hastalanıp veya kaza geçirip karada ölenlerin masraflarını da karşılamaya başladı.<a href="#cite_note-g2012s131-233">[209]</a> Loncaya zamanla kayıkçıların yanı sıra, deniz yoluyla meyve ve sebze taşıyan manavlar, şarap taşıyan meyhaneciler de katılmaya başladı.<a href="#cite_note-g2012s131-233">[209]</a> Kurumun <a href="/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1" title="I. Dünya Savaşı">I. Dünya Savaşı</a> başına kadar devam ettiği zannedilmektedir.<a href="#cite_note-234">[210]</a><a href="#cite_note-235">[dn 17]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Doğal_afetler_2">Doğal afetler</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=57" title="Değiştirilen bölüm: Doğal afetler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=57" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Doğal afetler">kaynağı değiştir</a>]</div> 18. yüzyılda İstanbul'da gerçekleşen 60'a yakın büyük yangın, şehrin demografik dağılımını etkilemeye devam etti.<a href="#cite_note-236">[211]</a> 1715 yangınında evleri yok olan birçok Yahudi Hasköy'ün Piri Paşa semtine yerleşti.<a href="#cite_note-237">[212]</a> 1740 yangınından sonra evlerinin tekrar inşa edilmesine izin verilmeyen Yahudiler özellikle Ortaköy, Galata ve Üsküdar'a taşındı.<a href="#cite_note-238">[213]</a> 1756 Cibali yangınında 800'den fazla ev kül olunca Yahudiler Galata, Ortaköy ve Kuzguncuk'a kaymaya başladı.<a href="#cite_note-239">[214]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Edirne">Edirne</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=58" title="Değiştirilen bölüm: Edirne" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=58" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Edirne">kaynağı değiştir</a>]</div> 1751'de Hahambaşı seçilen Eli Geron zamanında <a href="/wiki/Edirne" title="Edirne">Edirne</a>'de 13 özerk sinagog bulunmaktaydı.<a href="#cite_note-240">[dn 18]</a> Her 1282 gram <a href="/wiki/Ka%C5%9Fer" class="mw-redirect" title="Kaşer">kaşer</a> ete eklenen gabella<a href="#cite_note-241">[soz 9]</a> geliri sadece muhtaçlara yardım için kullanılmak üzere bir fon oluşturuyordu. Bazı İstanbullu Yahudiler, "şehrin yabancısı" olduğu gerekçesiyle bu vergiyi ödemek istemeyince anlaşmazlık çıktı. Bu olay üzerine Sultan bir ferman yayınlayıp fakirleri gücendiren bu eylemin derhal kesilmesini ve herkesin vergisini ödemesini buyurdu.<a href="#cite_note-242">[215]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bazı_fermanlar_2">Bazı fermanlar</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=59" title="Değiştirilen bölüm: Bazı fermanlar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=59" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bazı fermanlar">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Giysiler">Giysiler</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=60" title="Değiştirilen bölüm: Giysiler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=60" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Giysiler">kaynağı değiştir</a>]</div> <ul><li>1701'de <a href="/wiki/Daltaban_Mustafa_Pa%C5%9Fa" title="Daltaban Mustafa Paşa">Daltaban Mustafa Paşa</a>, Yahudilerin ve Hristiyanların sarı ayakkabı ve kırmızı kalpak giymelerini yasakladı.<a href="#cite_note-243">[216]</a></li> <li>14 Nisan 1729'da <a href="/wiki/III._Ahmed" title="III. Ahmed">III. Ahmed</a>, Müslümanlar için imal edilen kavukların Yahudilerin külahlarına benzemeyecek şekilde yapılmasını buyurdu.<a href="#cite_note-244">[217]</a></li> <li>Haziran 1757'de <a href="/wiki/III._Mustafa" title="III. Mustafa">III. Mustafa</a>, <a href="/wiki/Zimm%C3%AE" class="mw-redirect" title="Zimmî">zimmîlerin</a> giysilerinin Müslümanlarınkine benzememesi gerektiğini emretti. Aynı fermanda zimmîlerin özel bir izin olmadıkça ata binmesini ve üç çift kürekli kayık kullanmasını yasakladı.<a href="#cite_note-245">[218]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Evler">Evler</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=61" title="Değiştirilen bölüm: Evler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=61" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Evler">kaynağı değiştir</a>]</div> 12 Temmuz 1725 tarihli fermanla Müslüman evlerinin sekiz metreyi, zimmî ve Yahudi evlerinin altı metreyi geçemeyeceği bildirildi.<a href="#cite_note-246">[219]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Şarap_ve_üzüm_satışı">Şarap ve üzüm satışı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=62" title="Değiştirilen bölüm: Şarap ve üzüm satışı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=62" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Şarap ve üzüm satışı">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/I._Mahmud" title="I. Mahmud">I. Mahmud</a>, 28 Ocak 1732 tarihli fermanla şarap ve rakıların Yahudi gemilerine yüklenmesini yasakladı.<a href="#cite_note-247">[220]</a> Yahudilerin başvurusu üzerine dört ay sonra dinî gereksinimlerde kullanılmak ve meyhanede kullanılmamak üzere 10 kg şarap satışına ve nakliyatına izin verildi.<a href="#cite_note-248">[221]</a> Aynı Padişah, 23 Ağustos 1751'de, zimmîlere bir kadehi dolduracak kadar dahi üzüm satılmasını yasakladı.<a href="#cite_note-249">[222]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Üsküdar-Bağlarbaşı_mezarlığı">Üsküdar-Bağlarbaşı mezarlığı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=63" title="Değiştirilen bölüm: Üsküdar-Bağlarbaşı mezarlığı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=63" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Üsküdar-Bağlarbaşı mezarlığı">kaynağı değiştir</a>]</div> 1712 yılında Yahudilere ait Üsküdar-Bağlarbaşı mezarlığı üzerinde Ermeniler hak iddia edince <a href="/wiki/III._Ahmed" title="III. Ahmed">III. Ahmed</a> kapsamlı bir araştırma yaptırıp bir fermanla mezarlığın Yahudilere ait olduğunu belirtti.<a href="#cite_note-250">[223]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="19._yüzyıl_dağılma_dönemi">19. yüzyıl dağılma dönemi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=64" title="Değiştirilen bölüm: 19. yüzyıl dağılma dönemi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=64" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 19. yüzyıl dağılma dönemi">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yahudilere_etkileri">Yahudilere etkileri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=65" title="Değiştirilen bölüm: Yahudilere etkileri" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=65" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yahudilere etkileri">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Pacha2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Pacha2.jpg/250px-Pacha2.jpg" decoding="async" width="250" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Pacha2.jpg 1.5x" data-file-width="320" data-file-height="325" /></a><figcaption><a href="/wiki/Cezzar_Ahmet_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Cezzar Ahmet Paşa">Cezzar Ahmet Paşa</a>, <a href="/wiki/Akk%C3%A2" class="mw-redirect" title="Akkâ">Akkâ</a>'da bir mahkemede</figcaption></figure> <a href="/wiki/III._Selim" title="III. Selim">III. Selim</a>, İstanbul Yahudi Cemaati'nin bahriyeli olarak görev yapmak üzere orduya Yahudi göndermesini istedi ve böylece Yahudiler ilk defa vatan savunmasında yer almış oldular.<a href="#cite_note-g2012s138-251">[224]</a> Daha sonra, 25 Kasım 1804, 1 Şubat 1808 ve 3 Ocak 1809 tarihlerinde yayınlanan fermanlarla Yahudiler bahriyeli sağlamaktan muaf tutuldu.<a href="#cite_note-252">[225]</a><a href="#cite_note-253">[226]</a> Öte yandan, <a href="/wiki/Napolyon_Bonapart" title="Napolyon Bonapart">Napolyon</a>, Filistin Yahudi Cemaati lideri Hayim Farhi ile temasa geçip bazı vaatlerde bulunduysa da Farhi bu vaatleri geri çevirip <a href="/wiki/Akka_Ku%C5%9Fatmas%C4%B1_(1799)" title="Akka Kuşatması (1799)">Akka savunmasında</a> yer aldı.<a href="#cite_note-g2012s138-251">[224]</a> 1790'dan beri danışmanlığını yaptığı <a href="/wiki/Cezzar_Ahmet_Pa%C5%9Fa" class="mw-redirect" title="Cezzar Ahmet Paşa">Cezzar Ahmet Paşa</a> tarafından 1804'te burnu kesilip gözleri oyularak hapse atıldı. Aynı yıl Cezzar'ın ölümünden sonra hapisten çıkarılan Farhi, yanında büyütüp vali seçtirdiği Abdullah Paşa tarafından boğdurularak öldürüldü.<a href="#cite_note-254">[227]</a> 1807'de Osmanlı hükûmeti Rusya'ya <a href="/wiki/1806-1812_Osmanl%C4%B1-Rus_Sava%C5%9F%C4%B1" title="1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı">savaş ilan etti</a>. Ruslarla müttefik olan İngilizler İstanbul önlerine demirledi. Hükûmet, savunmasını sağlamlaştırmak amacıyla İstanbul etrafına hendek kazılması için vatandaşları yardıma çağırınca, Yahudiler "bir <a href="/wiki/%C5%9Eabat" title="Şabat">Şabat</a> günü olmasına aldırmayarak" yardıma koştu.<a href="#cite_note-255">[228]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sultan_II._Mahmud_dönemi_(1808-1839)">Sultan II. Mahmud dönemi (1808-1839)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=66" title="Değiştirilen bölüm: Sultan II. Mahmud dönemi (1808-1839)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=66" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sultan II. Mahmud dönemi (1808-1839)">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:MahmutII.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/MahmutII.jpg/200px-MahmutII.jpg" decoding="async" width="200" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/MahmutII.jpg/300px-MahmutII.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/MahmutII.jpg/400px-MahmutII.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="1020" /></a><figcaption><a href="/wiki/II._Mahmud" title="II. Mahmud">II. Mahmud</a>'un portresi</figcaption></figure> 1821 <a href="/wiki/Yunan_%C4%B0syan%C4%B1" title="Yunan İsyanı">Yunan İsyanı</a> arifesinde donanmanın kuvvetlendirilmesi için bahriyeli sayısını artırma kararı alan hükûmet, İstanbul Yahudi Cemaati'ne başvurarak Hasköy ve Balat'tan da orduya katılacak 30'ar Yahudi istedi.<a href="#cite_note-256">[229]</a> <a href="/wiki/Rum_Ortodoks_Patrikhanesi" class="mw-redirect" title="Rum Ortodoks Patrikhanesi">Fener Ortodoks Patriği</a> Gregoryos'un ayaklanmayla ilgisi olduğu anlaşılınca Patrikhane kapısına astırıldı. <a href="/wiki/Abraham_Galante" class="mw-redirect" title="Abraham Galante">Galante</a>'nin anlattığına göre,<a href="#cite_note-g41s26-257">[230]</a> infazda yer alan Sadrazam <a href="/wiki/Benderli_Ali_Pa%C5%9Fa" title="Benderli Ali Paşa">Benderli Ali Paşa</a>, kalabalıkta <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> görünce "işte sizin ve bizim düşmanımız asıldı" deyip cesedin denize atılmasını emretti. Mutal, Biçaçi ve Levi ismindeki üç Yahudi Sadrazam'ın isteğini yerine getirince bundan gücenen Mora Rumları, öç almak için birçok Yahudi cemaatine zarar verdi. 15 Haziran 1826'da <a href="/wiki/Vaka-i_Hayriye" title="Vaka-i Hayriye">Vaka-i Hayriye</a> ile <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri" title="Yeniçeri">yeniçerilerin</a> kaldırılması, Yahudiler için yeni bir dönemin başlangıcı oldu.<a href="#cite_note-g2012s141-258">[231]</a> Son yıllarda tamamen yozlaşan yeniçeriler sudan bahanelerle Yahudi mahallelerini yağmalayıp haksız kazançlar sağlıyordu.<a href="#cite_note-g2012s141-258">[231]</a> <a href="/wiki/Liberal" class="mw-redirect" title="Liberal">Liberalliğiyle</a> bilinen <a href="/wiki/II._Mahmud" title="II. Mahmud">II. Mahmud</a>, şöyle demiştir:<a href="#cite_note-g41s26-257">[230]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Müslümanların ancak camilerde Müslüman, Hristiyanların ancak kiliselerde Hristiyan, Yahudilerin de ancak sinagoglarda Yahudi olmalarını, Tanrı'ya bağlılıklarını ifade ettikleri bu yerlerin dışında herkesin aynı siyasi haklardan ve himayemizden istifade etmelerini isteriz.</blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Üç_maliyeci">Üç maliyeci</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=67" title="Değiştirilen bölüm: Üç maliyeci" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=67" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Üç maliyeci">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> hakkında olumlu görüşleri bulunan <a href="/wiki/II._Mahmud" title="II. Mahmud">II. Mahmud</a>'un Yeşaya Isaiah Aciman, Ezekiel Gabay ve Behor Karmona isimli üç Yahudi maliyeciyi idam ettirmesi dikkat çekicidir.<a href="#cite_note-g2012s141-258">[231]</a> İdamların <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri_Oca%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeniçeri Ocağı">Yeniçeri ocaklarının</a> kaldırılmasıyla ilgili olduğu düşünülmektedir.<a href="#cite_note-g2012s142-259">[232]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Isaiah_Aciman">Isaiah Aciman</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=68" title="Değiştirilen bölüm: Isaiah Aciman" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=68" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Isaiah Aciman">kaynağı değiştir</a>]</div> Aciman ailesinden son olarak Isaiah Aciman 1808'de banker oldu.<a href="#cite_note-260">[233]</a> <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri" title="Yeniçeri">Yeniçerileri</a> desteklediği iddiasıyla 1820'de servetine el konulan Aciman, <a href="/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s" title="Kıbrıs">Kıbrıs</a>'a sürüldü. Yeniçeri ocaklarının kaldırılmasından sonra da idam edildi.<a href="#cite_note-mf134-261">[234]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ezekiel_Gabay">Ezekiel Gabay</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=69" title="Değiştirilen bölüm: Ezekiel Gabay" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=69" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ezekiel Gabay">kaynağı değiştir</a>]</div> 1811 yılında <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdat" title="Bağdat">Bağdat</a> Valisi Küçük Süleyman Paşa'nın liderliğindeki ayaklanmayı bastırmakla görevli Talat Paşa'ya büyük yardımları bulunan Ezekiel Gabay, Saray'a Sarrafbaşı olarak atandı.<a href="#cite_note-g2012s142-259">[232]</a> Saray'da nüfuz sahibi olan Ermeni asıllı Allahverdioğlu ile Gabay arasında gerginlik mevcuttu. Yunan isyancılarla ilişki kurmakla suçlanan Allahverdioğlu asıldı<a href="#cite_note-262">[235]</a><a href="#cite_note-mf133-263">[236]</a> ve Artin Kazas <a href="/wiki/Rodos" title="Rodos">Rodos</a>'a sürüldü.<a href="#cite_note-mf133-263">[236]</a> Artin Kazas, Behor Karmona aracılığıyla sürgünden dönüp görevine dönünce Saray'daki Ermeni nüfuzu tekrar eski kudretine kavuştu. Kazas ve Abdullah Paşa'nın entrikaları sonucu, yeniçerilere para sağladığı gerekçesiyle Gabay önce 1826'da Bostancı'da hapsedildi, ardından <a href="/wiki/Antalya" title="Antalya">Antalya</a>'ya sürülüp idam edildi.<a href="#cite_note-g42s55-228">[204]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Behor_Karmona">Behor Karmona</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=70" title="Değiştirilen bölüm: Behor Karmona" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=70" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Behor Karmona">kaynağı değiştir</a>]</div> "Çelebi" lakabıyla anılan Behor Karmona'nın büyükbabası, <a href="/wiki/III._Selim" title="III. Selim">III. Selim</a>'in "baba" olarak hitap ettiği<a href="#cite_note-264">[237]</a> ve mali konularda tavsiye aldığı Moiz Karmona bir banka kurdu ve ölünce yerine torunu Behor geçti.<a href="#cite_note-g2012s143-265">[238]</a> Yeniçeri ocaklarının para işlerini de yürüten Karmona, maaşları kontrol eder, <a href="/wiki/Yeni%C3%A7eri_A%C4%9Fas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeniçeri Ağası">Yeniçeri ağalarına</a> avans verirdi.<a href="#cite_note-g2012s143-265">[238]</a> Önceden sürgüne gönderilen fakat Behor Karmona'nın aracılığıyla sürgünden dönüp görevine devam eden Artin Kazas, <a href="/wiki/II._Mahmud" title="II. Mahmud">II. Mahmud</a> ile Karmona'nın yalısının önünden geçerken Behor'un <a href="/wiki/M%C3%BCsl%C3%BCman" title="Müslüman">Müslümanlara</a> alkollü içki sattığını anlattı. Buna sinirlenen II. Mahmud, öfkesini üç kelimeyle dile getirdi: "Öyleyse tez ölmelidir!"<a href="#cite_note-mf134-261">[234]</a><a href="#cite_note-266">[239]</a> Çelebi Behor Karmona, <a href="/wiki/%C5%9Eabat" title="Şabat">Şabat</a>'a denk gelen 14 Nisan 1826 gecesi, Kiduş duası okunduktan sonra cellatlar tarafından ailesi önünde boğdurtuldu.<a href="#cite_note-267">[240]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sultan_Abdülmecid_dönemi_(1839-1861)">Sultan Abdülmecid dönemi (1839-1861)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=71" title="Değiştirilen bölüm: Sultan Abdülmecid dönemi (1839-1861)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=71" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sultan Abdülmecid dönemi (1839-1861)">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg/200px-Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg" decoding="async" width="200" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg/300px-Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg/400px-Sultan_Abd%C3%BClmecid_-_Google_Art_Project.jpg 2x" data-file-width="2611" data-file-height="3543" /></a><figcaption><a href="/wiki/Kan_iftiras%C4%B1" title="Kan iftirası">Kan iftirası</a> aleyhine ferman yayınlayan Sultan <a href="/wiki/Abd%C3%BClmecid" title="Abdülmecid">Abdülmecid</a></figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560057">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560105">@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sistersitebox{display:none!important}}</style><div class="side-box side-box-right"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560075">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></div> <div class="side-box-text plainlist"><div style="margin-left: 10px;"><a href="/wiki/Vikikaynak" title="Vikikaynak">Vikikaynak</a>'ta <a href="https://en.wikisource.org/wiki/tr:Abd%C3%BClmecid%27in_ferman%C4%B1_(Ramazan_1256_-_Ekim_1840)" class="extiw" title="wikisource:tr:Abdülmecid'in fermanı (Ramazan 1256 - Ekim 1840)">Abdülmecid'in fermanı (Ramazan 1256 - Ekim 1840)</a></div> ile ilgili metin bulabilirsiniz.</div></div> </div> <a href="/wiki/Abd%C3%BClmecid" title="Abdülmecid">Abdülmecid</a> döneminde Yahudi Basını doğdu. 1843'te ilk <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a> gazete olan La Buena Esperansa (İyi Ümit), İzmir'de Rafael Uziyel Pinserle tarafından yayımlanmaya başlandı.<a href="#cite_note-g2012s148-268">[241]</a> Aynı kişi, 1846'da Şaaret ha Mizrah'ı (Doğu'nun Kapıları) yayımladı.<a href="#cite_note-g2012s148-268">[241]</a> İstanbul'un ilk Yahudi gazetesi ise, 1853'te <a href="/wiki/K%C4%B1r%C4%B1m_Sava%C5%9F%C4%B1" title="Kırım Savaşı">Kırım Savaşı</a>'nda cepheye gidenlerden haber bekleyenlerin ihtiyacını karşılamak üzere, 1853'te matbaacı Leon Haim de Kastro tarafından Ladino diliyle Or Israel (<a href="/wiki/%C4%B0srailo%C4%9Fullar%C4%B1" title="İsrailoğulları">İsrailoğullarının</a> Işığı) adıyla yayımlandı.<a href="#cite_note-269">[242]</a> Bugünün "<a href="/wiki/Gazete" title="Gazete">gazete</a>" kriterlerine uygun ilk gazete 1860'ta Yehezkiel Gabay'ın başlattığı El Jurnal Israelit'tir.<a href="#cite_note-g2012s149-270">[243]</a> 1847 yılında, Yahudi gençlerin <a href="/wiki/Ka%C5%9Fer" class="mw-redirect" title="Kaşer">kaşer</a> yemek bulamamaları nedeniyle okula devam edemediğini öğrenen Abdülmecid, <a href="/wiki/Kuleli_Asker%C3%AE_Lisesi" title="Kuleli Askerî Lisesi">Kuleli Askerî Lisesi</a>'nde "<a href="/wiki/Haham" title="Haham">haham</a> gözetiminde kaşer mutfak açılmasını ve Yahudi öğrencilerin <a href="/wiki/%C5%9Eabat" title="Şabat">Cumartesi</a> okula gelmemelerini" emretti.<a href="#cite_note-g2012s149-270">[243]</a> Ayrıca Abdülmecid, 12 Mart 1857 tarihli fermanla Yahudilerin hastane kurmalarına izin verdi.<a href="#cite_note-271">[244]</a> 1840 yılında <a href="/wiki/%C5%9Eam_vakas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Şam vakası">Şam</a> ve <a href="/wiki/Rodos_kan_iftiras%C4%B1" title="Rodos kan iftirası">Rodos</a>'ta gerçekleşen büyük çaplı <a href="/wiki/Kan_iftiras%C4%B1" title="Kan iftirası">kan iftirası</a> olayları nedeniyle Abdülmecid 28 Ekim 1840'ta bir ferman yayınlayıp Yahudilerin rahat bırakılmasını emretti:<a href="#cite_note-272">[dn 19]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Yahudi dinini tetkik ettirdiğini, Yahudilerin hayvan kanı bile kullanmadıklarının sabit olduğunu, dolayısıyla bu tip iftiralara inanılmaması gerektiğini ve Yahudilerin <a href="/wiki/Tanzimat_Ferman%C4%B1" title="Tanzimat Fermanı">Gülhane Hatt-ı Şerifi</a> ile tanınan tüm haklardan istifade ile ibadetlerinde rahatsız edilmemelerini...</blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sultan_Abdülaziz_dönemi_(1861-1876)">Sultan Abdülaziz dönemi (1861-1876)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=72" title="Değiştirilen bölüm: Sultan Abdülaziz dönemi (1861-1876)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=72" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sultan Abdülaziz dönemi (1861-1876)">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Osmanlı_Yahudilerinde_aydın-bağnaz_çekişmesi">Osmanlı Yahudilerinde aydın-bağnaz çekişmesi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=73" title="Değiştirilen bölüm: Osmanlı Yahudilerinde aydın-bağnaz çekişmesi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=73" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Osmanlı Yahudilerinde aydın-bağnaz çekişmesi">kaynağı değiştir</a>]</div> 19. yüzyıla girildiğinde Osmanlı Yahudileri, yabancı dil öğrenmeyi dinden çıkmak gibi görecek kadar cehalet içindeydiler.<a href="#cite_note-g2012s151-5">[5]</a> Avrupa ile temas halinde olan <a href="/wiki/Abraham_Salomon_Kamondo" title="Abraham Salomon Kamondo">Avram Kamondo</a>, Avrupa'daki yeniliklerden kendi cemaatinin de faydalanmasını istediğinden 1830'larda cemaatin laik yönetimini eline aldı.<a href="#cite_note-273">[245]</a><a href="#cite_note-274">[246]</a><a href="#cite_note-275">[247]</a><a href="#cite_note-276">[248]</a><a href="#cite_note-277">[249]</a> Kamondo, <a href="/wiki/T%C3%BCrk%C3%A7e" title="Türkçe">Türkçe</a>, <a href="/wiki/Frans%C4%B1zca" title="Fransızca">Fransızca</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranicenin</a> okutulacağı bir ilkokul fikrini Piri Paşa'da 23 Kasım 1854'te hayata geçirdi.<a href="#cite_note-g2012s151-5">[5]</a> Ancak Haham İsak Akriş ve Salomon Kamhi'nin başını çektiği bağnazlar, "din elden gidiyor" feryatlarıyla Fransızca ve modern eğitimi ortadan kaldırmaya çalıştı.<a href="#cite_note-278">[250]</a> Akriş yanlısı iki kişinin 1 Kasım 1862'de Kamondo'nun yalısını basmasıyla başlayan olaylar, Haham Akriş'in hapsedilmesi, bazı hahamların dilekçe sunmasıyla Akriş'in serbest bırakılması ve Hahambaşı Yakup Avigdor'un görevden alınmasıyla devam etti.<a href="#cite_note-279">[251]</a><a href="#cite_note-280">[252]</a><a href="#cite_note-281">[253]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hahamhane_Nizamnamesi">Hahamhane Nizamnamesi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=74" title="Değiştirilen bölüm: Hahamhane Nizamnamesi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=74" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hahamhane Nizamnamesi">kaynağı değiştir</a>]</div> Yahudiler arasındaki anlaşmazlıklardan bezen Padişah, Edirne Hahambaşısı <a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a>'u İstanbul Hahambaşısı olarak atadı<a href="#cite_note-282">[254]</a> ve Yahudi cemaatinin bir reform tasarısı düzenleyerek hükûmete sunmasını istedi.<a href="#cite_note-283">[255]</a> Hahamhane Nizamnamesi'nin hazırlanması için 12 laik 4 hahamdan oluşan bir komisyon seçildi.<a href="#cite_note-284">[256]</a><a href="#cite_note-285">[dn 20]</a> Hahamhane Nizamnamesi 15 Mayıs 1865'te yürürlüğe girdi.<a href="#cite_note-286">[257]</a> Beş bölümden oluşan nizamnamede 48 madde bulunmaktaydı. Ana bölümler şunlardır:<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> <ol><li>Hahambaşının seçimi</li> <li>Hahambaşının görevleri</li> <li>Genel Kurul'un seçimi ve görevleri</li> <li>Laik Kurul'un seçimi ve görevleri</li> <li>Dinî Kurul'un seçimi ve görevleri</li></ol> Nizamnameye göre Hahambaşı 30 ila 70 yaşları arasında olmalıydı.<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> Genel Kurul, 60'ı laik 20'si dinî olmak üzere 80 üyeden oluşmaktaydı.<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> Dinî Kurul, Genel Kurul tarafından seçilen 7 hahamdan, Laik Kurul ise Genel Kurul tarafından iki yıllığına seçilen 8 üyeden oluşmaktaydı.<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> Bu nizamname İstanbul Hahambaşılığı için tasarlanmış olsa da diğer hahambaşılıklara emsal teşkil etmiştir.<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hahambaşılık_kurumu">Hahambaşılık kurumu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=75" title="Değiştirilen bölüm: Hahambaşılık kurumu" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=75" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hahambaşılık kurumu">kaynağı değiştir</a>]</div> Hahambaşı, sınırları gelenek veya yasalarla belirlenmiş belirgin bir yörenin dinî lideridir.<a href="#cite_note-g2012s153-287">[258]</a> <a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27un_fethi" class="mw-redirect" title="İstanbul'un fethi">İstanbul'un fethinden</a> sonra Yahudiler tarafından ödenen vergilerden biri, bir Hahambaşı'ya sahip olma hakkı veren "Rav akçesi"ydi ancak Eliyahu Mizrahi'nin vefatının ardından bu verginin ödenmesi durduruldu.<a href="#cite_note-g2012s154-288">[259]</a> <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">Sefarad</a> Yahudileri, <a href="/wiki/Romanyot" title="Romanyot">Romanyot</a> bir Hahambaşı istemediklerinden bu vergiyi ödemediler.<a href="#cite_note-g2012s154-288">[259]</a> Romanyotların kendilerine ait bir Hahambaşısı bulunurken Sefaradlar bu ayrıcalıktan mahrum kaldılar.<a href="#cite_note-g2012s155-289">[260]</a> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'nda asırlar boyunca Yahudileri Saray'da temsil eden resmî biri bulunmadı. 22 Şubat 1825 tarihli <a href="/wiki/Takvim-i_Vekayi" class="mw-redirect" title="Takvim-i Vekayi">Takvim-i Vekayi</a> gazetesi, Rum ve Ermeniler gibi Yahudilerin de Saray nezdinde resmen tanınması için Sultan'dan rica ettiklerini yazar.<a href="#cite_note-g2012s155-289">[260]</a> <a href="/wiki/II._Mahmud" title="II. Mahmud">II. Mahmud</a> bu talebi kabul edip <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_Hahamba%C5%9F%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Türkiye Hahambaşılığı">Hahambaşılığı</a> resmen tanımış oldu.<a href="#cite_note-290">[261]</a> İlk resmî Hahambaşı Abraham Levi'nin ölümünün ardından bu mevkiye Samuel Haim getirildi fakat yabancı uyruklu olduğu anlaşılınca görevden alındı.<a href="#cite_note-g41s129-291">[262]</a> Samuel'i Moşe Fresko, Yakov Bahar David, Haim Hakohen ve Yakup Avigdor takip etti.<a href="#cite_note-g41s129-291">[262]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Meşrutiyet_öncesi_iki_Hahambaşı">Meşrutiyet öncesi iki Hahambaşı</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=76" title="Değiştirilen bölüm: Meşrutiyet öncesi iki Hahambaşı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=76" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Meşrutiyet öncesi iki Hahambaşı">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Yakup_Avigdor">Yakup Avigdor</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=77" title="Değiştirilen bölüm: Yakup Avigdor" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=77" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yakup Avigdor">kaynağı değiştir</a>]</div> Uzun yıllar boyunca dinî mahkemelerde hâkimlik yapmış olan 1794 doğumlu Yakup Avigdor, 1860'ta yani 66 yaşında Genel Hahambaşı seçildi. Kamondo-Akriş çekişmesinde etrafı sakinleştirmeye çalışan Avigdor (bkz. <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Yahudileri#Osmanlı_Yahudilerinde_Aydın-Bağnaz_çekişmesi" class="mw-redirect" title="Osmanlı Yahudileri">Kamondo-Akriş çekişmesi</a>) bir soruşturma komisyonunca aklandı fakat yaşı nedeniyle Temmuz 1863'te görevinden alındı.<a href="#cite_note-292">[263]</a> Yakup Avigdor, 1874'te 80 yaşında öldü.<a href="#cite_note-293">[264]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Yakir_Geron">Yakir Geron</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=78" title="Değiştirilen bölüm: Yakir Geron" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=78" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yakir Geron">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg/140px-Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg" decoding="async" width="140" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg/210px-Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9d/Eug%C3%A9nie_de_Montijo._Daguerreotype.jpg 2x" data-file-width="260" data-file-height="384" /></a><figcaption><a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a>'u huzuruna kabul eden <a href="/wiki/III._Napolyon" title="III. Napolyon">III. Napolyon</a>'un eşi İmparatoriçe <a href="/w/index.php?title=Eug%C3%A9nie_de_Montijo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugénie de Montijo (sayfa mevcut değil)">Eugenie de Montijo</a></figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a></div> 1813 doğumlu <a href="/wiki/Edirne" title="Edirne">Edirneli</a> <a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a>, 1835'te Edirne Hahambaşısı oldu.<a href="#cite_note-g2012s157-294">[265]</a> 1846'daki Edirne yangınında hasar gören sinagogların tadilatı için Padişah'ın ferman çıkarmasını sağlayan Yakir, İstanbul Yahudilerinden topladığı bağışları yangında evsiz kalan Edirne Yahudilerine dağıttı.<a href="#cite_note-g2012s157-294">[265]</a> Aynı yıl Yakir, üçüncü derece Mecidiye Nişanı ile onurlandırıldı. <a href="/wiki/Abd%C3%BClaziz" title="Abdülaziz">Abdülaziz</a>, Yakup Avigdor'un görevden alınmasının ardından 19 Temmuz 1863'te verdiği kararla Edirne Hahambaşısı Yakir Geron'un İstanbul Hahambaşısı olmasını ve Hahamhane Nizamnamesi'nin hazırlanmasını emretti.<a href="#cite_note-g2012s157-294">[265]</a> Yakir Geron, 10 Ağustos 1863'te düzenlediği toplantıda cemaati "birlik ve ahenge davet edip" uyulması gereken esasları hazırladı ve bu esaslara uymayanların cezalandırılacağını belirtti.<a href="#cite_note-g2012s157-294">[265]</a> 1866'da, bağnaz Haham İsak Akriş'in müridi Salomon Kamhi'nin <a href="/wiki/Karaylar" title="Karaylar">Karaylara</a> saldıran Melehet Şelomo isimli kitabını toplatıp Kamhi'yi ahengi bozma gerekçesiyle cezalandırdı.<a href="#cite_note-g2012s158-295">[266]</a> 7 Ekim 1869'da Sultan Abdülaziz'i ziyaret eden <a href="/wiki/III._Napolyon" title="III. Napolyon">III. Napolyon</a>'un eşi Eugenie de Montijo, Yakir Geron'u huzuruna davet etti ve Yakir'in <a href="/wiki/Yahudi_%C4%B0spanyolcas%C4%B1" title="Yahudi İspanyolcası">Yahudi İspanyolcası</a> konuşması İmparatoriçe'yi etkiledi ve şöyle konuştu: "Misafiri bulunduğum bu ülkede ana dilimi bulmak ve konuşmak ne saadet".<a href="#cite_note-g2012s158-295">[266]</a> Yakir Geron'a yöneltilen en önemli eleştiri, İzmir Hahambaşısı Haim Palaçi'ye karşı tavrıdır. Kendisinin başkanlık ettiği bir toplantıda Palaçi'nin fikirlerine daha çok önem verilmesi bir kıskançlık yarattı ve Geron, Palaçi'ye karşı cephe aldı.<a href="#cite_note-g2012s158-295">[266]</a> Haim Palaçi'nin aleyhine harekete geçmesini fırsat bilen Geron, hükûmete başvurup Palaçi'nin cezalandırılmasını istedi.<a href="#cite_note-296">[267]</a> 1870'te birinci derece Mecidiye Nişanı ile onurlandırılan Yakir Geron, 1872'de Laik Kurul içindeki anlaşmazlıklardan sıkılınca istifa etti.<a href="#cite_note-g2012s159-297">[268]</a> <a href="/wiki/Kud%C3%BCs" title="Kudüs">Kudüs</a>'e yerleşip bir yeşiva kuran Geron, 11 Şubat 1874'te öldü.<a href="#cite_note-g2012s159-297">[268]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sultan_II._Abdülhamid_dönemi_(1876-1909)">Sultan II. Abdülhamid dönemi (1876-1909)</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=79" title="Değiştirilen bölüm: Sultan II. Abdülhamid dönemi (1876-1909)" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=79" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sultan II. Abdülhamid dönemi (1876-1909)">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İstanbul_Konferansı">İstanbul Konferansı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=80" title="Değiştirilen bölüm: İstanbul Konferansı" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=80" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İstanbul Konferansı">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Tersane_Konferans%C4%B1" title="Tersane Konferansı">Tersane Konferansı</a></div> Konferansın maddelerinden bazıları <a href="/wiki/Gayrim%C3%BCslim" title="Gayrimüslim">gayrimüslimlerin</a> haklarının güvence altına alınmasıyla ilgiliydi ve bu konferansa sunulan en ilginç belge Dünya Yahudi Cemaatleri'nin birleşerek 2 Ocak 1877'de sunduğu 28 sayfalık muhtıradır.<a href="#cite_note-298">[269]</a> Bu muhtıranın 6 ila 8. sayfalarının özeti şöyledir.<a href="#cite_note-g2012s160-299">[270]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">Yahudiler Osmanlı İmparatorluğu topraklarında daima iyi yaşamışlardır. Türkiye'de her zaman Müslüman olmayan halka herkes gibi eşit muamele uygulanmıştır. 13 Kasım 1839 ve 1856 Gülhane Hatt-ı Humayunu'nun Osmanlı İmparatorluğunda kanun önünde herkesin ırk, din ayrılığı gözetmeksizin eşit olduğu belirtilmiştir.</blockquote> Böylece gayrimüslim halkın haklarının korunmasının görüşüldüğü konferansa en güzel cevap Yahudilerden gelmiştir.<a href="#cite_note-g2012s160-299">[270]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="1908_Kanun-ı_Esasîsi">1908 Kanun-ı Esasîsi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=81" title="Değiştirilen bölüm: 1908 Kanun-ı Esasîsi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=81" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 1908 Kanun-ı Esasîsi">kaynağı değiştir</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560057"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560105"><div class="side-box side-box-right"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560075"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></div> <div class="side-box-text plainlist"><div style="margin-left: 10px;"><a href="/wiki/Vikikaynak" title="Vikikaynak">Vikikaynak</a>'ta <a href="https://en.wikisource.org/wiki/tr:Kanun-u_Esasi" class="extiw" title="wikisource:tr:Kanun-u Esasi">Kanun-u Esasi</a></div> ile ilgili metin bulabilirsiniz.</div></div> </div> İstanbul Konferansı'nın ilk gününde ilan edilen <a href="/wiki/Kanun-%C4%B1_Esas%C3%AE" class="mw-redirect" title="Kanun-ı Esasî">Kanun-ı Esasî</a> (Anayasa), konferansa katılan devletler tarafından bir "oyalama taktiği" olarak görülse de<a href="#cite_note-300">[271]</a> ulus genelinde coşkuyla karşılandı.<a href="#cite_note-301">[272]</a> Anayasa'nın ilk maddesinde <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'nun "çok yapılı, çok uluslu bir devlet" olduğu belirtilir.<a href="#cite_note-302">[273]</a> Kanun-ı Esasî "Osmanlı Devleti uyruğu olan herkesi, din ve mezhebi ne olursa olsun yasalar önünde eşit saymakta, din ve ibadet özgürlüğü tanımaktadır".<a href="#cite_note-303">[274]</a> Osmanlı parlâmentosunda görev alan Yahudi mebusların listesi şöyledir:<a href="#cite_note-304">[275]</a> <ul><li>İstanbul'dan Kamondo Bankası müdürlerinden Avram Aciman</li> <li>Bağdat'tan Menahem Salah Daniel</li> <li>Bosna'dan Yaver Disraeli</li> <li>Yanya'dan Yanya Ticaret Mahkemesi Başkanı Daviçon Efendi (Matatya) Levi</li> <li>İkinci yıl görev almayan Avram Aciman'ın yerine İstanbul'dan Kemal Samuel Molho</li> <li>Selanik'ten Avram</li></ul> <a href="/wiki/Ayan_Meclisi" class="mw-redirect" title="Ayan Meclisi">Heyet-i Ayan</a> üyesi olarak Dr. Jak de Castro adına da rastlanmaktadır. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İstanbul_İtalyan_Musevi_cemaati">İstanbul İtalyan Musevi cemaati</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=82" title="Değiştirilen bölüm: İstanbul İtalyan Musevi cemaati" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=82" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İstanbul İtalyan Musevi cemaati">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/%C4%B0talyan_Sinagogu" title="İtalyan Sinagogu">İtalyan Sinagogu</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0talkim" class="mw-redirect" title="İtalkim">İtalkim</a></div> İtalyan Musevi Cemaati, 1838'de, Castro ailesinden ölen bir kadının cenaze töreni için istenen fahiş ücret sebebiyle çıkan anlaşmazlık sonucu kuruldu.<a href="#cite_note-305">[276]</a> Eski genel sekreterlerden Leone Piperno'nun Mayıs 1931 tarihli anılarında yazdığına göre ise cemaat 1862'de kurulmuştur.<a href="#cite_note-306">[277]</a> Galante ve Franco, İtalyan cemaatinin 1864'te örgütlendiğini belirtir.<a href="#cite_note-307">[278]</a> 1861'de Babıali'deki <a href="/wiki/%C4%B0talya_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="İtalya Krallığı">İtalya Krallığı</a> temsilicilerine başvuruldu ve kendilerine, İtalyan vatandaşlığının korunması koşuluyla cemaatin tanınacağı bildirildi. Bunun üzerine cemaat kuruluş tüzüğünü hazırlayıp "Yabancılar Yahudi Cemaati" adını Communita Israelitico-Italiana di Istanbul (İstanbul İtalyan-Yahudi Cemaati) olarak değiştirdi.<a href="#cite_note-308">[279]</a> Cemaat yeni kurulduğunda Karaköy'deki Zülfaris Sokak'ta gayrimenkul edinerek bir <a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">sinagog</a> kurdu.<a href="#cite_note-g2012s164-309">[280]</a> Sinagoğun <a href="/wiki/Haham" title="Haham">hahamı</a> Bensiyon Levi isimli bir Yahudiydi.<a href="#cite_note-g2012s164-309">[280]</a> Bu cemaatin <a href="/wiki/%C5%9Ei%C5%9Fli" title="Şişli">Şişli</a>'de <a href="/wiki/Barok_mimarisi" class="mw-redirect" title="Barok mimarisi">barok stilinde</a> bir <a href="/wiki/Yahudi_mezarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Yahudi mezarlığı">mezarlığı</a> bulunmaktadır.<a href="#cite_note-g2012s165-310">[281]</a> Mezarlığın kapısında <a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27daki_Musevi_mezarl%C4%B1klar%C4%B1" title="İstanbul'daki Musevi mezarlıkları">İtalyan Musevi Kabristanı</a> yazısı, iç kapısındaki plakada <a href="/wiki/Abd%C3%BClaziz" title="Abdülaziz">Abdülaziz</a>'in fermanı bulunmaktadır.<a href="#cite_note-g2012s165-310">[281]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İstanbul_sinagogları_ve_hayır_kurumları">İstanbul sinagogları ve hayır kurumları</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=83" title="Değiştirilen bölüm: İstanbul sinagogları ve hayır kurumları" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=83" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İstanbul sinagogları ve hayır kurumları">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sinagoglar_2">Sinagoglar</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=84" title="Değiştirilen bölüm: Sinagoglar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=84" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sinagoglar">kaynağı değiştir</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/%C4%B0stanbul_Sinagoglar%C4%B1" class="mw-redirect" title="İstanbul Sinagogları">İstanbul Sinagogları</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG/200px-Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG/300px-Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG/400px-Istanbul_Ashkenazi_Sinagogue_Interior.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3072" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%B0stanbul_A%C5%9Fkenaz_Sinagogu" title="İstanbul Aşkenaz Sinagogu">Yüksek Kaldırım Sinagogu</a>'nun iç görünümü</figcaption></figure> <a href="/wiki/Unkapan%C4%B1" title="Unkapanı">Unkapanı</a> ile Ayazma arasında bulunan sinagog, Halici Temizleme ve Güzelleştirme programı nedeniyle 18 Temmuz 1985'te yıkıldı.<a href="#cite_note-311">[282]</a> 12 Kasım 1825 tarihli fermanla Ortaköy <a href="/wiki/Etz_Ahayim_Sinagogu_(%C4%B0stanbul)" title="Etz Ahayim Sinagogu (İstanbul)">Etz Ahayim Sinagogu</a> tamir edildi.<a href="#cite_note-312">[283]</a> 1890'da <a href="/wiki/Z%C3%BClfaris_Sinagogu" title="Zülfaris Sinagogu">Zülfaris Sinagogu</a>, Kamondo Bankası'nın verdiği faizsiz 2900 Lira ile tamir edildi.<a href="#cite_note-313">[284]</a> 19. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen sinagoglardan bazıları şunlardır: <ul><li><a href="/wiki/Kamondo_ailesi" title="Kamondo ailesi">Kamondo ailesi</a> tarafından yaptırılan Büyükdere ve <a href="/wiki/Yenik%C3%B6y_Sinagogu" title="Yeniköy Sinagogu">Yeniköy sinagogları</a>.<a href="#cite_note-314">[285]</a></li> <li>1900'da Avusturyalı <a href="/wiki/A%C5%9Fkenaz" class="mw-redirect" title="Aşkenaz">Aşkenazlar</a> için yaptırılan <a href="/wiki/%C4%B0stanbul_A%C5%9Fkenaz_Sinagogu" title="İstanbul Aşkenaz Sinagogu">Yüksek Kaldırım Sinagogu</a>.<a href="#cite_note-315">[286]</a></li> <li>1895'te yaptırılan <a href="/wiki/%C4%B0talyan_Sinagogu" title="İtalyan Sinagogu">İtalyan Sinagogu</a>.<a href="#cite_note-316">[287]</a></li> <li>1899'da inşa edilen <a href="/wiki/Hemdat_%C4%B0srael_Sinagogu" title="Hemdat İsrael Sinagogu">Hemdat İsrael Sinagogu</a>.<a href="#cite_note-317">[288]</a></li></ul> Ayrıca, <a href="/wiki/Hask%C3%B6y_Musevi_Mezarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Hasköy Musevi Mezarlığı">Hasköy Musevi Mezarlığı</a>'nın yetersiz kalması üzerine 24 Mart 1837 tarihli fermanla 200 dönüm eklendi.<a href="#cite_note-318">[289]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Balat_Or_Ahayim_Musevi_Hastanesi">Balat Or Ahayim Musevi Hastanesi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=85" title="Değiştirilen bölüm: Balat Or Ahayim Musevi Hastanesi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=85" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Balat Or Ahayim Musevi Hastanesi">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg/200px-Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg/300px-Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg/400px-Balat_Or-Ahayim_Hospital.jpg 2x" data-file-width="2576" data-file-height="1932" /></a><figcaption><a href="/wiki/Balat_Or-Ahayim_Hastanesi" title="Balat Or-Ahayim Hastanesi">Balat Or-Ahayim Musevi Hastanesi</a></figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Balat_Or-Ahayim_Hastanesi" title="Balat Or-Ahayim Hastanesi">Balat Or-Ahayim Hastanesi</a></div> 5 Eylül 1838 tarihli fermanla <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> ve <a href="/wiki/Karaylar" title="Karaylar">Karaylara</a> bir hastane inşa etme izni verildiyse de maddi imkânsızlıklar nedeniyle uzun süre bu izinden yararlanılamadı.<a href="#cite_note-g2012s167-319">[290]</a> Dr. Rafael Delmedico önderliğinde <a href="/wiki/Balat_Or-Ahayim_Hastanesi" title="Balat Or-Ahayim Hastanesi">Balat'ta bir Musevi hastanesi</a> fikri gelişti<a href="#cite_note-g2012s167-319">[290]</a> ve <a href="/wiki/II._Abd%C3%BClhamid" title="II. Abdülhamid">II. Abdülhamid</a>'in 16 Şubat 1896 tarihli fermanıyla inşaata izin verildi.<a href="#cite_note-320">[291]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hayır_kurumları[292]">Hayır kurumları<a href="#cite_note-321">[292]</a></h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=86" title="Değiştirilen bölüm: Hayır kurumları[292]" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=86" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hayır kurumları[292]">kaynağı değiştir</a>]</div> <table class="wikitable sortable"> <tbody><tr> <th rowspan="1" width="15%">Kurumun adı </th> <th rowspan="1" width="8%">Bölgesi </th> <th rowspan="1" width="8%">Yılı </th> <th rowspan="1" width="50%">Amacı </th></tr> <tr> <td>Malbişe Anumim </td> <td>Hasköy </td> <td> </td> <td>Fakir muhtaçları giydirmek </td></tr> <tr> <td>Hasköy Çocuk Yurdu </td> <td>Hasköy </td> <td>1883 </td> <td>Fakir ve kimsesiz çocuklara yurt sağlayarak <a href="/wiki/Protestanl%C4%B1k" title="Protestanlık">Protestan</a> <a href="/wiki/Misyonerlik" title="Misyonerlik">misyonerlerin</a> etkisinden korumak </td></tr> <tr> <td>Torat Hessed </td> <td>Hasköy </td> <td> </td> <td>Talmud Tora okuluna yardım </td></tr> <tr> <td>Hasköy Kadınlar Komitesi </td> <td>Hasköy </td> <td>1890 </td> <td>Fakir öğrencilere gıda yardımı </td></tr> <tr> <td>Ha-Tikva </td> <td>Balat </td> <td>1878 </td> <td>Genel hayırseverlik </td></tr> <tr> <td>Ha-Hemla </td> <td>Balat </td> <td>1891 </td> <td>Hayırseverlik, fakir evsizlerin ikameti, küçük esnafa mali destek </td></tr> <tr> <td>Hahnasat Orahim </td> <td>Hasköy </td> <td> </td> <td>Fakir yolculara yardım </td></tr> <tr> <td>Ahavat Hessed </td> <td>Ortaköy </td> <td> </td> <td>Fakirlere giyecek yardımı </td></tr> <tr> <td>Seror ha-Hayim </td> <td>Hasköy </td> <td>1888 </td> <td>Talmud Tora yetimlerine giyecek yardımı </td></tr> <tr> <td>Mekor ha-Hayim </td> <td>Piri Paşa </td> <td>1891 </td> <td>Fakir çocukları giydirmek, sakatlara yardım, din ve ahlâk dersleri </td></tr> <tr> <td>Galata Kadınlar Komitesi </td> <td>Galata </td> <td> </td> <td>Muhtaç, hasta ve hamile kadınlara yardım </td></tr> <tr> <td>Hessed ve Emet </td> <td>Piri Paşa </td> <td>1892 </td> <td>Hastalara refakat </td></tr> <tr> <td>Hessed ve Emet </td> <td>Balat </td> <td>1892 </td> <td>Genel hayırseverlik </td></tr> <tr> <td>Ozer Dalim </td> <td>Hasköy </td> <td> </td> <td>Fakirlere yardım </td></tr> <tr> <td>Şevet Ahim </td> <td>Kuzguncuk </td> <td> </td> <td>Fakir hastaların tedavisi </td></tr> <tr> <td>Rofe Holim </td> <td>Ortaköy </td> <td>1893 </td> <td>Fakir hastalara ilaç yardımı </td></tr> <tr> <td>Israelitischer Bruder Verein </td> <td>Galata </td> <td>1894 </td> <td>Genel hayırseverlik </td></tr> <tr> <td>Bikur Holim </td> <td>Galata </td> <td> </td> <td>Fakir hastaların tedavisi, ilaç ve gıda yardımı </td></tr> <tr> <td>Karidad i Religion </td> <td>Hasköy </td> <td>1894 </td> <td>Fakir Talmud Tora öğrencilerine yardım </td></tr> <tr> <td>Şevet Ahim </td> <td>Yeni Mahalle </td> <td>1894 </td> <td>Fakir hastaların tedavisi </td></tr> <tr> <td>Hevra Kedoşa </td> <td> </td> <td> </td> <td>Ölülere son saygı ve gömme merasimleri </td></tr> <tr> <td>Ahavat Hessed </td> <td>Galata </td> <td>1895 </td> <td>Fakir çocukları giydirmek </td></tr> <tr> <td>Buena Veluntad </td> <td>Hasköy </td> <td>1896 </td> <td>Alyans Okulları fakir erkek öğrencilerine yardım </td></tr> <tr> <td>Perseverensya </td> <td>Hasköy </td> <td>1896 </td> <td>Alyans Okulları fakir kız öğrencilerine yardım </td></tr> <tr> <td>Esperanza </td> <td>Dağhamamı </td> <td>1897 </td> <td>Genel hayırseverlik </td></tr> <tr> <td>Aşkenaz Jimnastik Derneği </td> <td>Galata </td> <td> </td> <td>Spor </td></tr> <tr> <td>Ozer Dalim </td> <td>Kuzguncuk </td> <td> </td> <td>Fakirlere yardım </td></tr> <tr> <td>Hamilelere Yardım Derneği </td> <td>Hasköy </td> <td> </td> <td>Hamile kadınlara yardım </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Alliance_Israélite_Universelle_(AIU)_-_Alyans_okulları">Alliance Israélite Universelle (AIU) - Alyans okulları</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=87" title="Değiştirilen bölüm: Alliance Israélite Universelle (AIU) - Alyans okulları" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=87" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Alliance Israélite Universelle (AIU) - Alyans okulları">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg/150px-Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg" decoding="async" width="150" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg/225px-Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg/300px-Adolphe_Cr%C3%A9mieux_by_Lecomte_du_Nouy.jpg 2x" data-file-width="1681" data-file-height="2000" /></a><figcaption>AIU'in kurucusu Adolphe Cremieux</figcaption></figure> 1840'taki <a href="/wiki/%C5%9Eam_vakas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Şam vakası">Şam vakasının</a> sonucu olarak Fransız ve Alman Yahudileri birlik olup "dinî inançlarından dolayı ayrımcılığa maruz kalan Yahudileri -nerede olursa olsun- korumak" amacıyla bir teşkilat kurulması fikrini ortaya attı.<a href="#cite_note-g2012s168-322">[293]</a> Mayıs 1860'ta Fransız yazar ve edebiyatçıları bir araya gelerek Alliance Israelite Universelle (AIU) isimli cemiyeti kurdu.<a href="#cite_note-323">[294]</a> 1861'de 850 olan üye sayısı 1866'da 4610'a ulaştı.<a href="#cite_note-324">[295]</a> Kurum, "dünyanın neresinde olursa olsun Yahudilerin karanlık, cehalet ve fakirlikten kurtulabilmelerinin ancak dil, müspet ilim ve teknik bilgi temellerine dayalı çağdaş bir eğitim sistemi uygulaması ile mümkün olacağı" esasıyla hareket etti.<a href="#cite_note-g2012s168-322">[293]</a> İlk olarak <a href="/wiki/Ba%C4%9Fdat" title="Bağdat">Bağdat</a> ve <a href="/wiki/%C5%9Eam" title="Şam">Şam</a>'da kurulan AIU, sonraları Volos, Edirne, Selanik, İzmir, İstanbul, Kavala, Safed, Üsküp, Kudüs, Manastır ve Basra gibi çeşitli şehirlere yayıldı.<a href="#cite_note-g2012s169-325">[296]</a> Bu okulların maddi ihtiyaçlarının bir kısmı AIU fonlarından, bir kısmı da durumu müsait yerel cemaat yönetimlerinden tedarik ediliyordu.<a href="#cite_note-326">[297]</a><a href="#cite_note-327">[298]</a> Eğitim ve kültür alanlarında yaptığı başarılı çalışmalar yadsınmazken AIU iki konuda tenkit edilmiştir:<a href="#cite_note-328">[299]</a> <ol><li>AIU'in temel dili <a href="/wiki/Frans%C4%B1zca" title="Fransızca">Fransızca</a> olduğundan, Osmanlı Yahudileri zamanla <a href="/wiki/T%C3%BCrk%C3%A7e" title="Türkçe">Türkçeyi</a> öğrenmeyi ihmal etmeye başlamış, hatta asırlar boyunca koruduğu <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a> dili de yozlaşmaya başlamıştı.</li> <li>Sunulan mali yardımlar hayırseverlik ruhunu köreltmeye başladı. Örneğin, yardıma ihtiyacı olanlara "Alyans'a git" denmeye başlanmıştı.</li></ol> Alyans okulları Yahudiler için kurulduysa da <a href="/wiki/Celal_Bayar" class="mw-redirect" title="Celal Bayar">Celal Bayar</a><a href="#cite_note-329">[300]</a> ve <a href="/wiki/R%C4%B1za_Tevfik_B%C3%B6l%C3%BCkba%C5%9F%C4%B1" title="Rıza Tevfik Bölükbaşı">Rıza Tevfik Bölükbaşı</a><a href="#cite_note-330">[301]</a> gibi Yahudi olmayanlara da kapısını açık tuttu. Haziran 1924'te, <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_E%C4%9Fitim_Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı">Maarif Vekâleti</a> Yahudi cemaatine anadillerinde mi<a href="#cite_note-331">[dn 21]</a> yoksa Türkçe mi eğitim görmek istediklerini sorduğunda, cemaat Türkçe cevabını verince Fransa'daki genel merkezle bağlar koptu ve okullar Maarif Vekâleti'ne bağlandı.<a href="#cite_note-332">[302]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yaşam">Yaşam</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=88" title="Değiştirilen bölüm: Yaşam" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=88" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yaşam">kaynağı değiştir</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Askerlik_görevi">Askerlik görevi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=89" title="Değiştirilen bölüm: Askerlik görevi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=89" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Askerlik görevi">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/II._Abd%C3%BClhamid" title="II. Abdülhamid">II. Abdülhamid</a>, 1893 yılında Hahambaşı Moşe Levi'yi huzuruna çağırarak Yahudilerin orduya katılması arzusunu dile getirdi. Bundan şeref duyan Moşe Levi konuyu Dinî Kurul'a taşıdı ve Kurul bunu memnuniyetle onayladı.<a href="#cite_note-g2012s170-333">[303]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İlk_konsolosluklar">İlk konsolosluklar</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=90" title="Değiştirilen bölüm: İlk konsolosluklar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=90" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İlk konsolosluklar">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>, ilk konsolosluğunu 1806'da <a href="/wiki/Londra" title="Londra">Londra</a>'da açtı.<a href="#cite_note-g2012s170-333">[303]</a> İlk Osmanlı konsolosu Rum bir kaptan olan Giritli Todori Şubat 1807'de görevinden ayrılınca, bu makama aynı yılın Mart ayında İsak Natali isimli bir Osmanlı Yahudisi atandı.<a href="#cite_note-g2012s170-333">[303]</a> <a href="/wiki/Abd%C3%BClmecid" title="Abdülmecid">Abdülmecid</a>'i ağır bir hastalıktan kurtaran Dr.<a href="/wiki/Sigmund_Spitzer" title="Sigmund Spitzer">Sigmund Spitzer</a>, 1857'de önce Viyana Elçiliği Kançılaryası'na sonra da Napoli Siyasi Misyon Şefliği'ne atandı.<a href="#cite_note-334">[304]</a><a href="#cite_note-335">[305]</a> 19. yüzyıl sonlarında, aralarında Napoli Konsolos vekili Nesim Gürcü, önce Cenevre ve sonra Volos Konsolosu Israel Cohen, Braila Konsolos vekili Vitali Rossano, önce Sunna ve sonra Trieste Konsolos vekili Moiz Hanalel'in bulunduğu bazı Osmanlı Yahudileri Osmanlı Konsolosu veya vekilliği görevi üstlenmiştir.<a href="#cite_note-336">[306]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Türk_Yahudi_basını">Türk Yahudi basını</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=91" title="Değiştirilen bölüm: Türk Yahudi basını" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=91" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Türk Yahudi basını">kaynağı değiştir</a>]</div> Türk Yahudi gazeteleri, yayınlandıkları dilin farklılıklarına rağmen hem <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı</a> hem <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Cumhuriyet</a> döneminde hep millî çıkarların yanında yer almıştır.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a> Ayrıca bu gazeteler <a href="/wiki/Sefarad" class="mw-redirect" title="Sefarad">Sefaradların</a> Osmanlı'ya kabulünün 400. yıldönümünde yani 1892'de başlattığı yayın kampanyasıyla bu olayı yurtdışındaki Yahudilere taşımayı başarmıştır.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a> Türk Yahudi basını, <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Kurtulu%C5%9F_Sava%C5%9F%C4%B1" title="Türk Kurtuluş Savaşı">Türk Kurtuluş Savaşı</a> sırasında da, ulusal tezlerin yurtdışına aktarılmasına kendi çapında katkıda bulunmuştur.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Doğal_afetler_3">Doğal afetler</h4>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=92" title="Değiştirilen bölüm: Doğal afetler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=92" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Doğal afetler">kaynağı değiştir</a>]</div> İmparatorluk, her yüzyılda olduğu gibi 19. yüzyılda da deprem, yangın ve salgın gibi felaketlerden nasibini aldı. <dl><dt>Deprem</dt></dl> <ul><li>28 Haziran 1894'teki İstanbul depreminde Yahudiler arasında da büyük çaplı can ve mal kayıpları oldu.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a></li></ul> <dl><dt>Yangın</dt></dl> <ul><li>1804 Hasköy yangını 11 sinagoğu kül etti.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a></li> <li>1833 Hasköy yangını 5000 Yahudinin 1000 evini yuttu.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a></li> <li>1841 İzmir yangını, Yahudi mahallesinin büyük kısmını yok etti.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a></li> <li>1865 Ortaköy ve Balat yangınlarında 1500 Yahudi evsiz kaldı.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a></li> <li>1872 Kuzguncuk yangını, 7 saat içinde Yahudilerin 196 evini, iki okulunu ve iki <a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">sinagogunu</a> kül etti.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a></li> <li>1874 Balat Hevra Sokağı yangınında, Hevra Sinagogu, bir yeşiva, bir okul, 70 ev ve 35 dükkân yok oldu.<a href="#cite_note-g2012s172-7">[7]</a></li> <li>1890 Selanik yangınında Yahudilerin 2000 evi yandı.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a></li> <li>Yahudilerin büyük hasar gördüğü önemli diğer yangınlar 1859 Manisa Çarşısı, 1872 ve 1876 Nazilli, 1884 Tire ve Yahudi mahallesini tamamen yok eden 1897 Manisa yangınlarıdır.<a href="#cite_note-338">[308]</a><a href="#cite_note-339">[309]</a><a href="#cite_note-340">[310]</a></li></ul> <dl><dt>Salgın</dt></dl> <a href="/wiki/Veba" title="Veba">Veba</a>, <a href="/wiki/Kolera" title="Kolera">kolera</a> ve <a href="/wiki/%C3%87i%C3%A7ek_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Çiçek hastalığı">çiçek</a> gibi salgın hastalıklar en çok Yahudilerin üçte ikisinin yaşadığı Hasköy'ü etkiledi.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a> 1894'te Bursa'da patlak veren kolera salgını Dr. İsak Fernandez ve ismi bilinmeyen Kuzguncuklu bir Yahudi doktor tarafından kontrol altına alınabildi.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hahambaşı_kaymakamı_Moşe_Levi">Hahambaşı kaymakamı Moşe Levi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=93" title="Değiştirilen bölüm: Hahambaşı kaymakamı Moşe Levi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=93" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hahambaşı kaymakamı Moşe Levi">kaynağı değiştir</a>]</div> Hahambaşı <a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a>'un istifa etmesi üzerine, Sadrazam <a href="/wiki/Mahmud_Nedim_Pa%C5%9Fa" title="Mahmud Nedim Paşa">Mahmud Nedim Paşa</a>, Laik Kurul'a derhal bir lider atanmasını istedi. Mahmud Nedim Paşa'nın 9 Mayıs 1872 tarihli bu tezkeresine dayanarak Laik Kurul yeni bir Hahambaşı seçmek için 19 Mayıs 1872'de bir araya geldiyse de 6 üyenin istifa etmesi sonucu toplantı yarım kalıp ertelendi.<a href="#cite_note-g2012s173-337">[307]</a> 12 kişilik geçici kurulun ikinci toplantısı <a href="/wiki/Ahrida_Sinagogu" title="Ahrida Sinagogu">Ahrida Sinagogu</a>'nda gerçekleşti ve oy çokluğuyla Moşe Levi Hahambaşı Kaymakamı seçildi.<a href="#cite_note-341">[311]</a> Moşe Levi böylece hem İstanbul Hahambaşısı hem de "Togarma (Türkiye) Hahambaşı Kaymakamı" sıfatlarına mazhar oldu.<a href="#cite_note-342">[dn 22]</a> Moşe Levi, Kuzguncuk ve Piri Paşa ilkokullarını açıp AIU İstanbul Komitesi çalışmalarına hız ve düzen getirdi.<a href="#cite_note-g2012s174-343">[312]</a> Amacı muhtaçların giyim ihtiyacını karşılamak olan Malbişe Anumim hayır kurumunu teşkilatlandırdı.<a href="#cite_note-g2012s174-343">[312]</a> Ancak cemaat giderlerindeki savurganlık ve Ariha<a href="#cite_note-344">[soz 10]</a> toplantısındaki başarısızlık sonucu ücret ve yardım ödemelerinin aksaması İstanbul Yahudilerinde ve aydınlarda huzursuzluk yarattı.<a href="#cite_note-g2012s174-343">[312]</a> Moşe Levi, Temmuz 1908'de <a href="/wiki/%C4%B0kinci_Me%C5%9Frutiyet" title="İkinci Meşrutiyet">İkinci Meşrutiyet</a>'in ilanından sonra istifa etmek zorunda kaldı.<a href="#cite_note-345">[313]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="19._yüzyıl_sonunda_İzmir">19. yüzyıl sonunda İzmir</h3>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=94" title="Değiştirilen bölüm: 19. yüzyıl sonunda İzmir" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=94" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 19. yüzyıl sonunda İzmir">kaynağı değiştir</a>]</div> 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı topraklarındaki Yahudiler için kayda değer olaylardan biri, İstanbul, Paris ve hatta Viyana Yahudi basınında da yer alan<a href="#cite_note-346">[dn 23]</a> baş kahramanı İzmir Hahambaşısı Haim Palaçi olan İzmir Yahudi cemaatindeki anlaşmazlıktır.<a href="#cite_note-347">[314]</a><a href="#cite_note-348">[315]</a> 1852'de İzmir Hahambaşısı olan 1788 İzmir doğumlu Haim Palaçi'nin, kimsenin fikrini almadan cemaati yönetmesi ve yakın çevresinin uygunsuz tasarrufları çoğunluğu rahatsız ediyordu.<a href="#cite_note-g2012s179-349">[316]</a> Kasım 1865'te seçilen yeni kurul<a href="#cite_note-350">[dn 24]</a> idari personeli değiştirdi ve katkı paylarını adil esaslara oturttu.<a href="#cite_note-g2012s179-349">[316]</a> İyi niyetle göreve başlayan kurulun ömrü uzun sürmedi ve birkaç ay sonra eski yöneticiler tekrar koltuklarına geçmeyi başardı.<a href="#cite_note-g2012s179-349">[316]</a> Suisitimalleri engelleyemeyen Palaçi, çözümü gabella vergisini iptal etmekte buldu ve bunun üzerine kazançları kesilen gabelleros'lar, Palaçi'ye karşı kampanya başlattı.<a href="#cite_note-g2012s179-349">[316]</a> <a href="/wiki/Bab-%C4%B1_Ali" class="mw-redirect" title="Bab-ı Ali">Bab-ı Ali</a>'nin isteği üzerine İzmir'deki durumu inceleten İstanbul Hahambaşısı <a href="/wiki/Yakir_Geron" title="Yakir Geron">Yakir Geron</a>, Palaçi'yi görevinden alma emri verdiyse de İzmir Valisi, talimatı yerine getirmeyerek Palaçi'nin görevini geçici bir süre askıya aldı.<a href="#cite_note-g2012s179-349">[316]</a> Taraftarlarının İstanbul ve İzmir'deki gösterileri üzerine Palaçi, ömür boyu makamında kalmak üzere görevine geri döndü.<a href="#cite_note-351">[317]</a> Haim Palaçi'nin 9 Şubat 1868'de ölümünün ardından, <a href="/wiki/Manisa" title="Manisa">Manisa</a> Hahambaşısı Yosef Hakim, Haziran 1868'de İzmir Hahambaşısı olarak atandı.<a href="#cite_note-g2012s180-352">[318]</a> Yosef Hakim'in, Yahudi okullarında <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> dışında yabancı dil öğretilmemesi gibi tutucu tavırları kitleleri karşısına almasına neden oldu ve Sultan'a iletilen 15.000 İzmir Yahudisi imzalı dilekçeyle görevinden azledildi.<a href="#cite_note-g2012s180-352">[318]</a> Yosef Hakim'in ardından 7 Ekim 1870'te Avram Palaçi İzmir Hahambaşılığına atandı.<a href="#cite_note-g2012s180-352">[318]</a> Haim Palaçi ile İkinci Derece Mecidiye ve Üçüncü Derece Osmaniye Nişanlarına sahip Avram Palaçi'nin onlarca eseri bulunmaktadır.<a href="#cite_note-353">[319]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="19._yüzyıl_sona_ererken">19. yüzyıl sona ererken</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=95" title="Değiştirilen bölüm: 19. yüzyıl sona ererken" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=95" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: 19. yüzyıl sona ererken">kaynağı değiştir</a>]</div> "Kimseye bağlı olmadığı için gerçekleri olduğu gibi ifade edebildiğini" belirten Fransız seyyah Albert Renouard, 1881'de İstanbul'u ziyaret edişinde edindiği izlenimlerle Yahudilerin durumunu şöyle özetlemektedir:<a href="#cite_note-354">[320]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33987118"><blockquote class="templatequote">50.000'i Avrupa, 40.000'i Filistin'de olmak üzere 100.000'i Asya Türkiye'sinde, ceman yaklaşık 150.000 Yahudi Sultanların İmparatorluğunda Hazreti Musa'nın dinini uygulamakta... Müslüman Cemaatler ile aynı haklardan yararlanan Yahudiler kendilerini Bab-ı Ali'de temsil eden bir <a href="/wiki/Hahamba%C5%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hahambaşı">Hahambaşı</a> tarafından yönetilirler... Tutucular ile laikler arasında son yirmi yıldır süre gelen mücadeleden en çok acı çeken toplum olmuşlardır; o kadar ki, Hahambaşılık makamı hâlâ boş olup sıradan bir <a href="/wiki/Haham" title="Haham">haham</a> tarafından vekalet edilmektedir... Türkler ile Rumen, Rus ve Yunanlarla olduklarının tersine mesut bir yaşam süren Yahudiler Sultan'ın tahtının gölgesinde hür ve endişesiz yaşamaktalar... Rusların ve Rumların zulmünden kaçan Yahudilere açtığı kucak <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Türkiye</a>'ye onur vermektedir. Müslüman Türkiye Hristiyan ülkelerden daha hoşgörülü ve misafirperver olduğunu kanıtlarken, zaman zaman vatandaşlarının vicdanını tetkike eğilen bazı hükûmetlerin bulunduğu Avrupa'ya da bu konuda bir ders vermektedir... Osmanlı Hükûmeti yalnızca kendi vatandaşlarının din ve vicdan hürriyetini tanımakla kalmayıp diğer ülkelerden gelen ve özerk cemaatler oluşturan tüm Yahudilere de kapılarını açık tutmaktadır...</blockquote> Hem Bulletin de l'Alliance'da yayınlanan hem de 1890'lı yıllarda <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a>'nda yaşayan <a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudilerin</a> konu edildiği raporların ayrıntılarından da anlaşıldığı üzere, 19. yüzyılın sonlarında da "Osmanlı İmparatorluğu Yahudiler için güven içinde yaşadıkları sulh ve huzur limanı olmağa devam etmiştir".<a href="#cite_note-g2012s182-6">[6]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dipnotlar">Dipnotlar</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=96" title="Değiştirilen bölüm: Dipnotlar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=96" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dipnotlar">kaynağı değiştir</a>]</div> <ol class="references"> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">^</a> <a href="/wiki/Topkap%C4%B1_Saray%C4%B1" title="Topkapı Sarayı">Topkapı Sarayı</a> Hazine Dairesinde bulunan 149 sayfalık Fatih Sultan Mehmet Vakfiyesi </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">^</a> Kasaplık vergisi, kasap akçesi, sarraflık vergisi, sarraf akçesi, yave ve benzeri vergiler </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">^</a> Frenk İbrahim Paşa, Pargalı İbrahim Paşa, Makbul İbrahim Paşa veya Maktul İbrahim Paşa olarak anılır </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">^</a> M. Franco'ya göre Rum. Galante'ye göre Ermeni de olabilir. </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">^</a> Bu fermanın orijinali <a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1_T%C3%BCrk_Musevileri_M%C3%BCzesi" title="500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</a>'nde sergilenmektedir. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">^</a> İstanbul, 1515 </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">^</a> İstanbul, 1516 </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">^</a> M.Franco'ya göre Almanya'nın Udna şehri </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">^</a> Moshe Sevilla-Sharon'a göre tıp tahsilini Krakov'da yapmıştır </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">^</a> Rosanes'e göre 1556 yılında </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">^</a> M. Franco'ya göre 1629'da </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">^</a> Yahudi Ansiklopedisi (EJ), <a href="/wiki/9_Av" class="mw-redirect" title="9 Av">9 Av</a> tarihinin "Mesih'in <a href="/wiki/Kud%C3%BCs_Tap%C4%B1na%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Kudüs Tapınağı">Büyük Tapınak</a>'ın yıkılış yıldönümünde geleceği" inancına uyması için yakıştırılmış olabileceği ihtimali üzerinde durmaktadır </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">^</a> Anoten olarak adlandırılan bu geleneğe göre belirli günlerde sinagoglarda okunan "Vatanın, Ulusun ve Devlet Başkanı'nın tüm felaket ve sıkıntılardan korunması, bekası ve başarısı, barış ve güzelliğin her zaman bizimle olmasını" niyaz eden Şükran Duası </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">^</a> Gerçek adı yerine Adonenu Malkenu yarum hodo (Tanrımız ve Kralımız, azametin ve haşmetin yüceltile) kelimelerinin baş harflerinden oluşan Amirah deyimi kullanılıyordu </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">^</a> Sonradan müritleri tarafından Migdal Oz (Güç kulesi) olarak adlandırılmaya başlandı </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">^</a> Galante'ye göre <a href="/wiki/K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BC_Mehmed_Pa%C5%9Fa" title="Köprülü Mehmed Paşa">Köprülü Mehmed Paşa</a>, Dr. Lehman'a göre <a href="/wiki/K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BC_Faz%C4%B1l_Ahmed_Pa%C5%9Fa" title="Köprülü Fazıl Ahmed Paşa">Köprülü Fazıl Ahmed Paşa</a>. Mehmed Paşa 15 Eylül 1656'dan 29 Ekim 1661'e, Fazıl Ahmed Paşa da 30 Ekim 1661'den 2 Kasım 1676'ya kadar Sadrazamlık yaptılar. </li> <li id="cite_note-235"><a href="#cite_ref-235">^</a> Balat Lonca Sinagogu'na ait 1912 tarihli bir Zekat (Tzedaka) Kumbarası <a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1_T%C3%BCrk_Musevileri_M%C3%BCzesi" title="500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</a>'nde teşhir edilmektedir </li> <li id="cite_note-240"><a href="#cite_ref-240">^</a> Mayorka, Aragon, Katalonya, Sevilya, Portekiz (veya Evora), İtalya, Sicilya, Pulya, Buda, Kefalonya, İstanbullu, Alman ve Geruş sinagogları </li> <li id="cite_note-272"><a href="#cite_ref-272">^</a> Fermanın orijinali <a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1_T%C3%BCrk_Musevileri_M%C3%BCzesi" title="500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</a>'nde gösterilmektedir </li> <li id="cite_note-285"><a href="#cite_ref-285">^</a> Laik üyeler: Aron Alfandari, Nesim Barnatan, Avram Benzonana, Yuda Eskenazi, Nesim Gabay, Haim Hatem, Heskiya Karmona, David Karmona, Samuel Molho, Simon Salmona, Avram Salti, Menahem Yakir; Ruhani üyeler: Yakov Bardavid, Samuel Danon, Yakov Eli, Yakir Geron </li> <li id="cite_note-331"><a href="#cite_ref-331">^</a> Anadilden kasıt <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a> değil <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> idi </li> <li id="cite_note-342"><a href="#cite_ref-342">^</a> Üzerinde "Grand Rabbin a Constantinople" yazan Moşe Levi'nin mührü 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi'nde sergilenmektedir. </li> <li id="cite_note-346"><a href="#cite_ref-346">^</a> İstanbul'da Journal Israelite, Paris'te Archives Israelite, Viyana'da El Nacional ve Dragoman </li> <li id="cite_note-350"><a href="#cite_ref-350">^</a> Yönetim Kurulu üyeleri: Avram Henriques (Başkan), Yakov Melamed, Moşe Mordoh, İshak Sidi, David Kohen, Avram Roditi, Moşe Sion, David Taranto, Isak Danon ve Habib Nesim Krespin </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sözlük">Sözlük</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=97" title="Değiştirilen bölüm: Sözlük" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=97" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sözlük">kaynağı değiştir</a>]</div> <ol class="references"> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">^</a> Aralarında Evliya Çelebi'nin de bulunduğu birçok tarihçi, Galata isminin Rumca süt anlamına gelen galaktos'dan geldiğini savunmaktadır. Galata, sütçülerin ikametgâhı ve süt ürünlerinin pazar yeriydi. </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">^</a> Pidyon Şevuyim: Göçmen satın alma tazminatı. <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a>'un en önemli <a href="/wiki/Mitsva" class="mw-redirect" title="Mitsva">mitsvalar</a> arasında saydığı bu zorunluluk, <a href="/wiki/Rambam" class="mw-redirect" title="Rambam">Rambam</a> tarafından fakirlere yardımdan da öncelikli sayılıyordu. <a href="/wiki/Halaha" title="Halaha">Halaha</a>'da bu konuyu düzenleyen ayrıntılı kurallar mevcuttur. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">^</a> Kâhya: <a href="/wiki/Fars%C3%A7a" title="Farsça">Farsça</a> ked-hüda kelimesinden </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">^</a> Sar: Prens </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">^</a> La Senyora, <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0spanyolca" title="İspanyolca">İspanyolcada</a> hanımefendi anlamına gelir </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">^</a> Giveret, <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranicede</a> hanımefendi anlamına gelir </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">^</a> Semiha: Diploma, Şahadetname, dinsel işlerde yetki belgesi </li> <li id="cite_note-207"><a href="#cite_ref-207">^</a> Takanot: Bazı bilge din adamlarının belirgin dini konulardaki kurallarda yaptıkları düzenlemeler </li> <li id="cite_note-241"><a href="#cite_ref-241">^</a> Gabella: <a href="/wiki/Ka%C5%9Fer" class="mw-redirect" title="Kaşer">Kaşer</a> et kesim ve satış hakkı elde etmek isteyen kasapların Hahambaşılığa ödediği ücret </li> <li id="cite_note-344"><a href="#cite_ref-344">^</a> Ariha: Osmanlı döneminde her cemaat mensubunun, cemaat vergi veya giderlerine katkı payı olarak, sahip olduğu servete göre belirlenen ve her yıl <a href="/wiki/Pesah" class="mw-redirect" title="Pesah">Pesah</a> arifesinde Hahambaşılığa ödenmesi mutat olan aidat </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça">Kaynakça</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=98" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=98" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça">kaynağı değiştir</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-3"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 21 </li> <li id="cite_note-g2012s47-2">^ <a href="#cite_ref-g2012s47_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s47_2-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 47 </li> <li id="cite_note-g2012s98-3">^ <a href="#cite_ref-g2012s98_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s98_3-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 98 </li> <li id="cite_note-g2012s121-4">^ <a href="#cite_ref-g2012s121_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s121_4-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s121_4-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s121_4-3">d</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 121 </li> <li id="cite_note-g2012s151-5">^ <a href="#cite_ref-g2012s151_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s151_5-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s151_5-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 151 </li> <li id="cite_note-g2012s182-6">^ <a href="#cite_ref-g2012s182_6-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s182_6-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 182 </li> <li id="cite_note-g2012s172-7">^ <a href="#cite_ref-g2012s172_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-4">e</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-5">f</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-6">g</a> <a href="#cite_ref-g2012s172_7-7">h</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 172 </li> <li id="cite_note-g32s9-8">^ <a href="#cite_ref-g32s9_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-g32s9_8-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1932">Galante 1932</a>, s. 9 </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">^</a> <a href="#CITEREFGalante1947">Galante 1947</a>, s. 8 </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 19 </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 22 </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 23 </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 28 </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 26 </li> <li id="cite_note-mfs29-15">^ <a href="#cite_ref-mfs29_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-mfs29_15-1">b</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 29 </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 25–26 </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 31 </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 3 </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">^</a> <a href="#CITEREFŞehsuvaroğlu1953">Şehsuvaroğlu 1953</a>, ss. 29–30 </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 49 </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 29 </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 166 </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 26 </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 163–166 </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 30 </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">^</a> <a href="#CITEREFEpstein1980">Epstein 1980</a>, ss. 26–27 </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 31–32 </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">^</a> <a href="#CITEREFGolub_&_Green1944">Golub & Green 1944</a>, s. 70 </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 37 </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 39–40 </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 29 </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> <a href="#CITEREFAboab17.yy.">Aboab & 17.yy.</a>, s. 9 </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 40 </li> <li id="cite_note-g2012s41-38">^ <a href="#cite_ref-g2012s41_38-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s41_38-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 41 </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">^</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 279 </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 43 </li> <li id="cite_note-g2012s46-41">^ <a href="#cite_ref-g2012s46_41-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s46_41-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 46 </li> <li id="cite_note-g41s8-43">^ <a href="#cite_ref-g41s8_43-0">a</a> <a href="#cite_ref-g41s8_43-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 8 </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 116 </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">^</a> Genel Bilgi Ansiklopedisi, s.1177 </li> <li id="cite_note-g2012s48-47">^ <a href="#cite_ref-g2012s48_47-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s48_47-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 48 </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 49 </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">^</a> <a href="#CITEREFRosanes1930-1945">Rosanes & 1930-1945</a>, ss. 178–180 (C.2) </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">^</a> <a href="#CITEREFGalante1932">Galante 1932</a>, s. 96 </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">^</a> <a href="#CITEREFKoçu1954">Koçu 1954</a> Fasikül 13 </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">^</a> <a href="#CITEREFGalante1932">Galante 1932</a>, s. 28 </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">^</a> <a href="#CITEREFShmuelewitz1984">Shmuelewitz 1984</a>, s. 125 </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">^</a> <a href="#CITEREFGalante1932">Galante 1932</a>, ss. 29–30 </li> <li id="cite_note-mae24-55">^ <a href="#cite_ref-mae24_55-0">a</a> <a href="#cite_ref-mae24_55-1">b</a> <a href="#CITEREFEpstein1980">Epstein 1980</a>, s. 24 </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 49 </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">^</a> <a href="#CITEREFMolho1938">Molho 1938</a>, s. 21 </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">^</a> <a href="#CITEREFGraetz1894">Graetz 1894</a>, s. 544 c.IV, Ch. XVI </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">^</a> <a href="#CITEREFGraetz1894">Graetz 1894</a>, ss. 567, 579 </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 184 </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 52 </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">^</a> <a href="#CITEREFBardakçı1983">Bardakçı 1983</a> 7 Mayıs 1983 </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">^</a> Una mirada a la Historia Otomana con la buena venida del sultano a Salonica y algunos otros articolos acogiado tocante el mismo empero, Salonica, 1860 </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 49 </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 47 </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">^</a> <a href="#CITEREFRosanes1930-1945">Rosanes & 1930-1945</a>, ss. 230–232, C.2, Not III </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 252, C.4 </li> <li id="cite_note-nag55-70">^ <a href="#cite_ref-nag55_70-0">a</a> <a href="#cite_ref-nag55_70-1">b</a> <a href="#cite_ref-nag55_70-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 55 </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">^</a> <a href="#CITEREFCarmoly1844">Carmoly 1844</a>, ss. 158–159 </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">^</a> <a href="#CITEREFGross1909">Gross 1909</a>, s. 8 </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">^</a> <a href="#CITEREFMarcusEJ">Marcus & EJ</a>, s. 1248, Vol.7 </li> <li id="cite_note-g2012s57-74">^ <a href="#cite_ref-g2012s57_74-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s57_74-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 57 </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">^</a> <a href="#CITEREFNicolay1576">Nicolay 1576</a>, ss. 239–240 </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">^</a> <a href="#CITEREFHeyd1963">Heyd 1963</a>, s. 160 </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">^</a> <a href="#CITEREFGross1909">Gross 1909</a>, s. 12 </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">^</a> <a href="#CITEREFEpstein1980">Epstein 1980</a>, s. 87 </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">^</a> <a href="#CITEREFGross1909">Gross 1909</a>, s. 13 </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">^</a> <a href="#CITEREFHeyd1963">Heyd 1963</a>, s. 168 </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">^</a> <a href="#CITEREFTerzioğlu106">Terzioğlu 106</a>, ss. 222–227 </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">^</a> <a href="#CITEREFDedeoğlu1986">Dedeoğlu 1986</a>, 6 Temmuz 1986 </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">^</a> <a href="#CITEREFGross1909">Gross 1909</a>, s. 3 </li> <li id="cite_note-g2012s61-87">^ <a href="#cite_ref-g2012s61_87-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s61_87-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 61 </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">^</a> <a href="#CITEREFMarcusEJ">Marcus & EJ</a>, s. 1249, Vol.7 </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 57 </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">^</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 312 </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 33 </li> <li id="cite_note-g2012s63-94">^ <a href="#cite_ref-g2012s63_94-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s63_94-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s63_94-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 63 </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 64 </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">^</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 836 </li> <li id="cite_note-g2012s65-97">^ <a href="#cite_ref-g2012s65_97-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s65_97-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 65 </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 56 </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">^</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 140, "Nasi Joseph", EJ, Vol.12 </li> <li id="cite_note-cr837-100">^ <a href="#cite_ref-cr837_100-0">a</a> <a href="#cite_ref-cr837_100-1">b</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 837, "Nasi Joseph", EJ, Vol.12 </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 66 </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 62 </li> <li id="cite_note-g41s11-103">^ <a href="#cite_ref-g41s11_103-0">a</a> <a href="#cite_ref-g41s11_103-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 11 </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">^</a> <a href="#CITEREFGraetz1894">Graetz 1894</a>, ss. 594–595, Vol.4, Ch.17 </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 307, C.8 </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 12 </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 308, C.8 </li> <li id="cite_note-rek54f21-108">^ <a href="#cite_ref-rek54f21_108-0">a</a> <a href="#cite_ref-rek54f21_108-1">b</a> <a href="#cite_ref-rek54f21_108-2">c</a> <a href="#CITEREFKoçu1954">Koçu 1954</a> Fasikül 21 </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 68–69 </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 65 </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">^</a> <a href="#CITEREFLamartine1991">Lamartine 1991</a>, s. 501, C.1 </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 66 </li> <li id="cite_note-cras732-113">^ <a href="#cite_ref-cras732_113-0">a</a> <a href="#cite_ref-cras732_113-1">b</a> <a href="#cite_ref-cras732_113-2">c</a> <a href="#cite_ref-cras732_113-3">d</a> <a href="#CITEREFRoth1980">Roth 1980</a>, s. 732, "Ashkenazi Solomon", EJ., Vol.3 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 86, C.9 </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 68 </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 37 </li> <li id="cite_note-g2012s72-119">^ <a href="#cite_ref-g2012s72_119-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s72_119-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s72_119-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s72_119-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s72_119-4">e</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 72 </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 72–73 </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 73 </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">^</a> <a href="#CITEREFCharriere1848">Charriere 1848</a>, s. 832, Vol.III </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 75 </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 13 </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, ss. 114–116 </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 74 </li> <li id="cite_note-g2012s75-127">^ <a href="#cite_ref-g2012s75_127-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s75_127-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s75_127-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s75_127-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s75_127-4">e</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 75 </li> <li id="cite_note-g2012s76-128">^ <a href="#cite_ref-g2012s76_128-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s76_128-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s76_128-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 76 </li> <li id="cite_note-g2012s77-129">^ <a href="#cite_ref-g2012s77_129-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s77_129-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s77_129-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 77 </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 28, C.9 </li> <li id="cite_note-g2012s78-131">^ <a href="#cite_ref-g2012s78_131-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s78_131-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 78 </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">^</a> <a href="#CITEREFSertoğlu1969">Sertoğlu 1969</a>, s. 47 </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 4 </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 13, C.9 </li> <li id="cite_note-g2012s81-136">^ <a href="#cite_ref-g2012s81_136-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s81_136-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s81_136-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 81 </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 82 </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 84 </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">^</a> Ed. St., "Alkabez", EJ, Vol.2, s.365 </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 84–85 </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">^</a> <a href="#CITEREFRabinowitzEJ">Rabinowitz & EJ</a>, s. 194, Vol.5 </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 74 </li> <li id="cite_note-g85-143"><a href="#cite_ref-g85_143-0">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 85 </li> <li id="cite_note-g86-144"><a href="#cite_ref-g86_144-0">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 86 </li> <li id="cite_note-g2012s87-145">^ <a href="#cite_ref-g2012s87_145-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s87_145-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s87_145-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 87 </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 46 </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 76 </li> <li id="cite_note-g2012s88-149">^ <a href="#cite_ref-g2012s88_149-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s88_149-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 88 </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">^</a> <a href="#CITEREFKupferEJ">Kupfer & EJ</a>, s. 785, Vol.15 </li> <li id="cite_note-g2012s89-151">^ <a href="#cite_ref-g2012s89_151-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s89_151-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 89 </li> <li id="cite_note-g2012s90-152">^ <a href="#cite_ref-g2012s90_152-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s90_152-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s90_152-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 90 </li> <li id="cite_note-g2012s91-153">^ <a href="#cite_ref-g2012s91_153-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s91_153-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 91 </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">^</a> <a href="#CITEREFShmuelewitz1984">Shmuelewitz 1984</a>, s. 180 </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 92–93 </li> <li id="cite_note-g2012s93-156">^ <a href="#cite_ref-g2012s93_156-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s93_156-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s93_156-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s93_156-3">d</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 93 </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 75 </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">^</a> <a href="#CITEREFEpstein1980">Epstein 1980</a>, s. 69 </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 94 </li> <li id="cite_note-hd-160">^ <a href="#cite_ref-hd_160-0">a</a> <a href="#cite_ref-hd_160-1">b</a> <a href="#CITEREFDernschwam1992">Dernschwam 1992</a> </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">^</a> <a href="#CITEREFKarahan1981">Karahan 1981</a>, 19 Temmuz 1981 </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">^</a> <a href="#CITEREFLewis1984">Lewis 1984</a>, s. 142 </li> <li id="cite_note-g2012s99-163">^ <a href="#cite_ref-g2012s99_163-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s99_163-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s99_163-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 99 </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">^</a> <a href="#CITEREFSevilla-Sharon1982">Sevilla-Sharon 1982</a>, s. 53 </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 94 </li> <li id="cite_note-g2012s101-168">^ <a href="#cite_ref-g2012s101_168-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s101_168-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s101_168-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s101_168-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s101_168-4">e</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 101 </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">^</a> <a href="#CITEREFGövsaSS">Gövsa & SS</a>, s. 20 </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 102 </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 102–103 </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">^</a> <a href="#CITEREFScholemEJ">Scholem & EJ</a>, s. 1226, Vol.14 </li> <li id="cite_note-g2012s104-173">^ <a href="#cite_ref-g2012s104_173-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s104_173-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 104 </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">^</a> <a href="#CITEREFGövsaSS">Gövsa & SS</a>, s. 33 </li> <li id="cite_note-g2012s105-177">^ <a href="#cite_ref-g2012s105_177-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s105_177-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s105_177-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 105 </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 106 </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 200, C.8 </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 108 </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 16 </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 92, C.9 </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">^</a> <a href="#CITEREFLehman1992">Lehman 1992</a>, Mayıs 1992 </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 19 </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">^</a> <a href="#CITEREFRosanes1930-1945">Rosanes & 1930-1945</a>, s. 398, C.IV </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">^</a> <a href="#CITEREFŞehsuvaroğlu1953">Şehsuvaroğlu 1953</a>, s. 87 </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 177 </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 216 </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 194 </li> <li id="cite_note-g42s137-192">^ <a href="#cite_ref-g42s137_192-0">a</a> <a href="#cite_ref-g42s137_192-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 137 </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 112 </li> <li id="cite_note-g41s64-194">^ <a href="#cite_ref-g41s64_194-0">a</a> <a href="#cite_ref-g41s64_194-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 64 </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 138 </li> <li id="cite_note-g2012s113-196">^ <a href="#cite_ref-g2012s113_196-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s113_196-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 113 </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">^</a> <a href="#CITEREFÇelebi1976">Çelebi 1976</a>, s. 327, C.1 </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">^</a> <a href="#CITEREFRefik1988">Refik 1988</a>, s. 85 </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 164 </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">^</a> Yuhanna 1:11, 2:8 </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">^</a> <a href="#CITEREFReinach1885">Reinach 1885</a>, ss. 235–238 </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 253, C.2 </li> <li id="cite_note-g2012s115-203">^ <a href="#cite_ref-g2012s115_203-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s115_203-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 115 </li> <li id="cite_note-204"><a href="#cite_ref-204">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 258, C.2 </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 282, C.2 </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 115–116 </li> <li id="cite_note-g2012s116-208">^ <a href="#cite_ref-g2012s116_208-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s116_208-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 116 </li> <li id="cite_note-g2012s117-209">^ <a href="#cite_ref-g2012s117_209-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s117_209-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s117_209-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s117_209-3">d</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 117 </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">^</a> <a href="#CITEREFFebvre1890">Febvre 1890</a>, s. 97 </li> <li id="cite_note-g2012s118-211">^ <a href="#cite_ref-g2012s118_211-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s118_211-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 118 </li> <li id="cite_note-ahyg-212">^ <a href="#cite_ref-ahyg_212-0">a</a> <a href="#cite_ref-ahyg_212-1">b</a> <a href="#CITEREFHaim_&_GellerEJI">Haim & Geller & EJI</a>, s. 1093 </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 159 </li> <li id="cite_note-g2012s124-214">^ <a href="#cite_ref-g2012s124_214-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s124_214-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s124_214-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 124 </li> <li id="cite_note-215"><a href="#cite_ref-215">^</a> <a href="#CITEREFLazarEJ">Lazar & EJ</a>, s. 1349 </li> <li id="cite_note-g2012s125-216">^ <a href="#cite_ref-g2012s125_216-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s125_216-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 125 </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">^</a> <a href="#CITEREFÖztuna1992">Öztuna 1992</a>, 20 Nisan 1992 </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 125–126 </li> <li id="cite_note-g2012s126-219">^ <a href="#cite_ref-g2012s126_219-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s126_219-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 126 </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">^</a> <a href="#CITEREFKamZI">Kam & ZI</a>, s. 3 </li> <li id="cite_note-221"><a href="#cite_ref-221">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, ss. 125–128 </li> <li id="cite_note-222"><a href="#cite_ref-222">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 128 </li> <li id="cite_note-g2012s129-223">^ <a href="#cite_ref-g2012s129_223-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s129_223-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 129 </li> <li id="cite_note-224"><a href="#cite_ref-224">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 119 </li> <li id="cite_note-225"><a href="#cite_ref-225">^</a> <a href="#CITEREFHaimEJF">Haim & EJF</a>, s. 1414 </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 21 </li> <li id="cite_note-227"><a href="#cite_ref-227">^</a> <a href="#CITEREFSchick1986">Schick 1986</a>, s. 297 </li> <li id="cite_note-g42s55-228">^ <a href="#cite_ref-g42s55_228-0">a</a> <a href="#cite_ref-g42s55_228-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 55 </li> <li id="cite_note-g2012s130-229">^ <a href="#cite_ref-g2012s130_229-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s130_229-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s130_229-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 130 </li> <li id="cite_note-230"><a href="#cite_ref-230">^</a> <a href="#CITEREFPapo1967">Papo 1967</a>, s. 343 </li> <li id="cite_note-231"><a href="#cite_ref-231">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 52 </li> <li id="cite_note-232"><a href="#cite_ref-232">^</a> <a href="#CITEREFHacker1972">Hacker 1972</a>, s. 43 </li> <li id="cite_note-g2012s131-233">^ <a href="#cite_ref-g2012s131_233-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s131_233-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s131_233-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 131 </li> <li id="cite_note-234"><a href="#cite_ref-234">^</a> <a href="#CITEREFHaim_&_GellerBOS">Haim & Geller & BOS</a>, s. 1093 </li> <li id="cite_note-236"><a href="#cite_ref-236">^</a> <a href="#CITEREFTuğlacı1985">Tuğlacı 1985</a>, s. 162 </li> <li id="cite_note-237"><a href="#cite_ref-237">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 54 </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">^</a> <a href="#CITEREFHaim_&_GellerEJI">Haim & Geller & EJI</a>, s. 1092 </li> <li id="cite_note-239"><a href="#cite_ref-239">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 132 </li> <li id="cite_note-242"><a href="#cite_ref-242">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941a">Galante 1941a</a>, s. 18 </li> <li id="cite_note-243"><a href="#cite_ref-243">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 118 </li> <li id="cite_note-244"><a href="#cite_ref-244">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 117 </li> <li id="cite_note-245"><a href="#cite_ref-245">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 118 </li> <li id="cite_note-246"><a href="#cite_ref-246">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 1261-127 </li> <li id="cite_note-247"><a href="#cite_ref-247">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 150 </li> <li id="cite_note-248"><a href="#cite_ref-248">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, s. 151 </li> <li id="cite_note-249"><a href="#cite_ref-249">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 151–152 </li> <li id="cite_note-250"><a href="#cite_ref-250">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941a">Galante 1941a</a>, ss. 13–15 </li> <li id="cite_note-g2012s138-251">^ <a href="#cite_ref-g2012s138_251-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s138_251-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 138 </li> <li id="cite_note-252"><a href="#cite_ref-252">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 28–29 </li> <li id="cite_note-253"><a href="#cite_ref-253">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 152–157 </li> <li id="cite_note-254"><a href="#cite_ref-254">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, ss. 130–131 </li> <li id="cite_note-255"><a href="#cite_ref-255">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 24 </li> <li id="cite_note-256"><a href="#cite_ref-256">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 25 </li> <li id="cite_note-g41s26-257">^ <a href="#cite_ref-g41s26_257-0">a</a> <a href="#cite_ref-g41s26_257-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 26 </li> <li id="cite_note-g2012s141-258">^ <a href="#cite_ref-g2012s141_258-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s141_258-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s141_258-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 141 </li> <li id="cite_note-g2012s142-259">^ <a href="#cite_ref-g2012s142_259-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s142_259-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 142 </li> <li id="cite_note-260"><a href="#cite_ref-260">^</a> <a href="#CITEREFKazgan1985">Kazgan 1985</a>, s. 58 </li> <li id="cite_note-mf134-261">^ <a href="#cite_ref-mf134_261-0">a</a> <a href="#cite_ref-mf134_261-1">b</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 134 </li> <li id="cite_note-262"><a href="#cite_ref-262">^</a> <a href="#CITEREFRosanes1930-1945">Rosanes & 1930-1945</a>, s. 67, C.6 </li> <li id="cite_note-mf133-263">^ <a href="#cite_ref-mf133_263-0">a</a> <a href="#cite_ref-mf133_263-1">b</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 133 </li> <li id="cite_note-264"><a href="#cite_ref-264">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 56 </li> <li id="cite_note-g2012s143-265">^ <a href="#cite_ref-g2012s143_265-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s143_265-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 143 </li> <li id="cite_note-266"><a href="#cite_ref-266">^</a> <a href="#CITEREFRosanes1930-1945">Rosanes & 1930-1945</a>, s. 69, C.6 </li> <li id="cite_note-267"><a href="#cite_ref-267">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 144 </li> <li id="cite_note-g2012s148-268">^ <a href="#cite_ref-g2012s148_268-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s148_268-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 148 </li> <li id="cite_note-269"><a href="#cite_ref-269">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 148–149 </li> <li id="cite_note-g2012s149-270">^ <a href="#cite_ref-g2012s149_270-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s149_270-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 149 </li> <li id="cite_note-271"><a href="#cite_ref-271">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 205 </li> <li id="cite_note-273"><a href="#cite_ref-273">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz1992">Güleryüz 1992</a>, ss. 117–155 </li> <li id="cite_note-274"><a href="#cite_ref-274">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2003">Güleryüz 2003</a>, ss. 243–248 </li> <li id="cite_note-275"><a href="#cite_ref-275">^</a> <a href="#CITEREFŞeni1997">Şeni 1997</a> </li> <li id="cite_note-276"><a href="#cite_ref-276">^</a> <a href="#CITEREFŞeni2010">Şeni 2010</a> </li> <li id="cite_note-277"><a href="#cite_ref-277">^</a> <a href="#CITEREFTugay2007">Tugay 2007</a> </li> <li id="cite_note-278"><a href="#cite_ref-278">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 151–152 </li> <li id="cite_note-279"><a href="#cite_ref-279">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, ss. 245–248 </li> <li id="cite_note-280"><a href="#cite_ref-280">^</a> <a href="#CITEREFSel1973">Sel 1973</a> </li> <li id="cite_note-281"><a href="#cite_ref-281">^</a> <a href="#CITEREFRoditi">Roditi</a>, ss. 145–166 </li> <li id="cite_note-282"><a href="#cite_ref-282">^</a> Journal Israelite, 11 Ağustos 1863 </li> <li id="cite_note-283"><a href="#cite_ref-283">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 167 </li> <li id="cite_note-284"><a href="#cite_ref-284">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 231 </li> <li id="cite_note-286"><a href="#cite_ref-286">^</a> Düstur II, Hicri 1289 </li> <li id="cite_note-g2012s153-287">^ <a href="#cite_ref-g2012s153_287-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s153_287-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s153_287-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s153_287-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s153_287-4">e</a> <a href="#cite_ref-g2012s153_287-5">f</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 153 </li> <li id="cite_note-g2012s154-288">^ <a href="#cite_ref-g2012s154_288-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s154_288-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 154 </li> <li id="cite_note-g2012s155-289">^ <a href="#cite_ref-g2012s155_289-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s155_289-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 155 </li> <li id="cite_note-290"><a href="#cite_ref-290">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 108 </li> <li id="cite_note-g41s129-291">^ <a href="#cite_ref-g41s129_291-0">a</a> <a href="#cite_ref-g41s129_291-1">b</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 129 </li> <li id="cite_note-292"><a href="#cite_ref-292">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 156 </li> <li id="cite_note-293"><a href="#cite_ref-293">^</a> El Nacional, 18 Eylül 1874 </li> <li id="cite_note-g2012s157-294">^ <a href="#cite_ref-g2012s157_294-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s157_294-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s157_294-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s157_294-3">d</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 157 </li> <li id="cite_note-g2012s158-295">^ <a href="#cite_ref-g2012s158_295-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s158_295-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s158_295-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 158 </li> <li id="cite_note-296"><a href="#cite_ref-296">^</a> Nacional de Vienne, 1867 </li> <li id="cite_note-g2012s159-297">^ <a href="#cite_ref-g2012s159_297-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s159_297-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 159 </li> <li id="cite_note-298"><a href="#cite_ref-298">^</a> <a href="#CITEREFAkant1986">Akant 1986</a>, 19 Eylül 1986 </li> <li id="cite_note-g2012s160-299">^ <a href="#cite_ref-g2012s160_299-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s160_299-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 160 </li> <li id="cite_note-300"><a href="#cite_ref-300">^</a> <a href="#CITEREFKaral1982">Karal 1982</a>, s. 392 </li> <li id="cite_note-301"><a href="#cite_ref-301">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 160–161 </li> <li id="cite_note-302"><a href="#cite_ref-302">^</a> <a href="#CITEREFTunaya1952">Tunaya 1952</a>, s. 29 </li> <li id="cite_note-303"><a href="#cite_ref-303">^</a> <a href="#CITEREFTanör1996">Tanör 1996</a>, s. 20 </li> <li id="cite_note-304"><a href="#cite_ref-304">^</a> <a href="#CITEREFKayalı1994">Kayalı 1994</a> </li> <li id="cite_note-305"><a href="#cite_ref-305">^</a> Abraham Elmalek'e ait tarihsiz (muhtemelen 1950 tarihli) notlar </li> <li id="cite_note-306"><a href="#cite_ref-306">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 162 </li> <li id="cite_note-307"><a href="#cite_ref-307">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 170 </li> <li id="cite_note-308"><a href="#cite_ref-308">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 163–164 </li> <li id="cite_note-g2012s164-309">^ <a href="#cite_ref-g2012s164_309-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s164_309-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 164 </li> <li id="cite_note-g2012s165-310">^ <a href="#cite_ref-g2012s165_310-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s165_310-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 165 </li> <li id="cite_note-311"><a href="#cite_ref-311">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, ss. 26–27 </li> <li id="cite_note-312"><a href="#cite_ref-312">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941a">Galante 1941a</a>, ss. 9–13 </li> <li id="cite_note-313"><a href="#cite_ref-313">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, ss. 195–196 </li> <li id="cite_note-314"><a href="#cite_ref-314">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, s. 125 </li> <li id="cite_note-315"><a href="#cite_ref-315">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, s. 159 </li> <li id="cite_note-316"><a href="#cite_ref-316">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, s. 149 </li> <li id="cite_note-317"><a href="#cite_ref-317">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2008">Güleryüz 2008</a>, s. 91 </li> <li id="cite_note-318"><a href="#cite_ref-318">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 71–73 </li> <li id="cite_note-g2012s167-319">^ <a href="#cite_ref-g2012s167_319-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s167_319-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 167 </li> <li id="cite_note-320"><a href="#cite_ref-320">^</a> <a href="#CITEREFGalante1931">Galante 1931</a>, ss. 58–61 </li> <li id="cite_note-321"><a href="#cite_ref-321">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 206–207, Ek-C </li> <li id="cite_note-g2012s168-322">^ <a href="#cite_ref-g2012s168_322-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s168_322-1">b</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 168 </li> <li id="cite_note-323"><a href="#cite_ref-323">^</a> <a href="#CITEREFRodrigue1990">Rodrigue 1990</a> </li> <li id="cite_note-324"><a href="#cite_ref-324">^</a> <a href="#CITEREFDumont1979">Dumont 1979</a>, ss. 101–135 </li> <li id="cite_note-g2012s169-325"><a href="#cite_ref-g2012s169_325-0">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 169 </li> <li id="cite_note-326"><a href="#cite_ref-326">^</a> <a href="#CITEREFRodrigue1990">Rodrigue 1990</a>, ss. 100–120 </li> <li id="cite_note-327"><a href="#cite_ref-327">^</a> <a href="#CITEREFRodrigue1997">Rodrigue 1997</a> </li> <li id="cite_note-328"><a href="#cite_ref-328">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 189 </li> <li id="cite_note-329"><a href="#cite_ref-329">^</a> <a href="#CITEREFSaban1983">Saban 1983</a>, s. 85 </li> <li id="cite_note-330"><a href="#cite_ref-330">^</a> <a href="#CITEREFCündioğlu2004">Cündioğlu 2004</a>, 30 Ekim 2004 </li> <li id="cite_note-332"><a href="#cite_ref-332">^</a> <a href="#CITEREFRodrigue1990">Rodrigue 1990</a>, ss. 163–166 </li> <li id="cite_note-g2012s170-333">^ <a href="#cite_ref-g2012s170_333-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s170_333-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s170_333-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 170 </li> <li id="cite_note-334"><a href="#cite_ref-334">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 150 </li> <li id="cite_note-335"><a href="#cite_ref-335">^</a> <a href="#CITEREFGalante1941">Galante 1941</a>, s. 30 </li> <li id="cite_note-336"><a href="#cite_ref-336">^</a> <a href="#CITEREFGalante1947">Galante 1947</a>, s. 122 </li> <li id="cite_note-g2012s173-337">^ <a href="#cite_ref-g2012s173_337-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-4">e</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-5">f</a> <a href="#cite_ref-g2012s173_337-6">g</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 173 </li> <li id="cite_note-338"><a href="#cite_ref-338">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 233 </li> <li id="cite_note-339"><a href="#cite_ref-339">^</a> <a href="#CITEREFGalante1942">Galante 1942</a>, s. 139 </li> <li id="cite_note-340"><a href="#cite_ref-340">^</a> <a href="#CITEREFGalante1948">Galante 1948</a> </li> <li id="cite_note-341"><a href="#cite_ref-341">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, ss. 182–186 </li> <li id="cite_note-g2012s174-343">^ <a href="#cite_ref-g2012s174_343-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s174_343-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s174_343-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 174 </li> <li id="cite_note-345"><a href="#cite_ref-345">^</a> <a href="/wiki/%C5%9Ealom_(gazete)" title="Şalom (gazete)">Şalom</a>, 18 Mayıs 2005 </li> <li id="cite_note-347"><a href="#cite_ref-347">^</a> <a href="#CITEREFFranco1897">Franco 1897</a>, s. 197 </li> <li id="cite_note-348"><a href="#cite_ref-348">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, s. 14, C.3 </li> <li id="cite_note-g2012s179-349">^ <a href="#cite_ref-g2012s179_349-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s179_349-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s179_349-2">c</a> <a href="#cite_ref-g2012s179_349-3">d</a> <a href="#cite_ref-g2012s179_349-4">e</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 179 </li> <li id="cite_note-351"><a href="#cite_ref-351">^</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, ss. 179–180 </li> <li id="cite_note-g2012s180-352">^ <a href="#cite_ref-g2012s180_352-0">a</a> <a href="#cite_ref-g2012s180_352-1">b</a> <a href="#cite_ref-g2012s180_352-2">c</a> <a href="#CITEREFGüleryüz2012">Güleryüz 2012</a>, s. 180 </li> <li id="cite_note-353"><a href="#cite_ref-353">^</a> <a href="#CITEREFGalante1986">Galante 1986</a>, ss. 18–22 </li> <li id="cite_note-354"><a href="#cite_ref-354">^</a> <a href="#CITEREFRenouard1881">Renouard 1881</a>, ss. 246–249 </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliyografi">Bibliyografi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=99" title="Değiştirilen bölüm: Bibliyografi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=99" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bibliyografi">kaynağı değiştir</a>]</div> <ul><li><cite id="CITEREFAboabc._1750" class="kaynak">Aboab, Immanuel (c. 1750), Nomologia o Discursos Legales, <a href="/wiki/Portekiz" title="Portekiz">Portekiz</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nomologia+o+Discursos+Legales&rft.pub=Portekiz&rft.aulast=Aboab&rft.aufirst=Immanuel&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFAkant1986" class="kaynak">Akant, İlhan (19 Eylül 1986), Yahudi Cemiyetlerinin 1877'de verdikleri muhtıra, Osmanlı Arşivi S.11 Karton 108 D.27, Güneş</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Yahudi+Cemiyetlerinin+1877%27de+verdikleri+muht%C4%B1ra&rft.pub=Osmanl%C4%B1+Ar%C5%9Fivi+S.11+Karton+108+D.27%2C+%27%27G%C3%BCne%C5%9F%27%27&rft.date=1986-09-19&rft.aulast=Akant&rft.aufirst=%C4%B0lhan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFBardakçı1983" class="kaynak">Bardakçı, İlhan (7 Mayıs 1983), Biz hiç ırkçı olmamışız, <a href="/wiki/Terc%C3%BCman_(gazete)" title="Tercüman (gazete)">Tercüman</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biz+hi%C3%A7+%C4%B1rk%C3%A7%C4%B1+olmam%C4%B1%C5%9F%C4%B1z&rft.pub=Terc%C3%BCman&rft.date=1983-05-07&rft.aulast=Bardak%C3%A7%C4%B1&rft.aufirst=%C4%B0lhan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFCarmoly1844" class="kaynak">Carmoly, Eliakim (1844), Histoire des Medecins Juifs, Anciens et Modernes, <a href="/wiki/Br%C3%BCksel" title="Brüksel">Bruxelles</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Medecins+Juifs%2C+Anciens+et+Modernes&rft.pub=Bruxelles&rft.date=1844&rft.aulast=Carmoly&rft.aufirst=Eliakim&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFCharriere1848" class="kaynak">Charriere, Ernest (1848), Negociations de la France dans le Levant, Imprimerie Nationale, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Negociations+de+la+France+dans+le+Levant&rft.pub=Imprimerie+Nationale%2C+Paris&rft.date=1848&rft.aulast=Charriere&rft.aufirst=Ernest&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFCündioğlu2004" class="kaynak"><a href="/wiki/D%C3%BCcane_C%C3%BCndio%C4%9Flu" title="Dücane Cündioğlu">Cündioğlu, Dücane</a> (30 Ekim 2004), Üsküdar'da bir Yahudi Mahallesi, <a href="/wiki/Yeni_%C5%9Eafak" title="Yeni Şafak">Yeni Şafak</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C3%9Csk%C3%BCdar%27da+bir+Yahudi+Mahallesi&rft.pub=Yeni+%C5%9Eafak&rft.date=2004-10-30&rft.aulast=C%C3%BCndio%C4%9Flu&rft.aufirst=D%C3%BCcane&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFÇelebi1976" class="kaynak"><a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi" title="Evliya Çelebi">Çelebi, Evliya</a> (1976), <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi_Seyahatnamesi" class="mw-redirect" title="Evliya Çelebi Seyahatnamesi">Evliya Çelebi Seyahatnamesi</a>, Mehmed Zillioğlu, Sadeleştiren: Tevfik Temelkuran, Necati Aktaş, Üçdal Neşriyat, Cilt 1</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Evliya+%C3%87elebi+Seyahatnamesi&rft.pub=Mehmed+Zillio%C4%9Flu%2C+Sadele%C5%9Ftiren%3A+Tevfik+Temelkuran%2C+Necati+Akta%C5%9F%2C+%C3%9C%C3%A7dal+Ne%C5%9Friyat%2C+Cilt+1&rft.date=1976&rft.aulast=%C3%87elebi&rft.aufirst=Evliya&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFDedeoğlu1986" class="kaynak">Dedeoğlu, Taner (6 Temmuz 1986), İdrar zorluğuna hicaz makamı, Milliyet Panorama</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0drar+zorlu%C4%9Funa+hicaz+makam%C4%B1&rft.pub=Milliyet+Panorama&rft.date=1986-07-06&rft.aulast=Dedeo%C4%9Flu&rft.aufirst=Taner&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFDernschwam1992" class="kaynak">Dernschwam, Hans (1992), Lagebuch einer Reise nach Konstantinopl und Kleines Asien, Türkçe çev. Yaşar Önen, İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat Günlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, <a href="/wiki/Mersin" title="Mersin">Mersin</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lagebuch+einer+Reise+nach+Konstantinopl+und+Kleines+Asien&rft.pub=T%C3%BCrk%C3%A7e+%C3%A7ev.+Ya%C5%9Far+%C3%96nen%2C+%C4%B0stanbul+ve+Anadolu%27ya+Seyahat+G%C3%BCnl%C3%BC%C4%9F%C3%BC%2C+K%C3%BClt%C3%BCr+ve+Turizm+Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+Yay%C4%B1nlar%C4%B1%2C+Mersin&rft.date=1992&rft.aulast=Dernschwam&rft.aufirst=Hans&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFDumont1979" class="kaynak">Dumont, Paul (1979), Une source pour lietude des Communautes Juives de Turquie: les Archives de l'Alliance Israelite Universelle, Journal Asiatique, Tome 267, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Une+source+pour+lietude+des+Communautes+Juives+de+Turquie%3A+les+Archives+de+l%27Alliance+Israelite+Universelle&rft.pub=%27%27Journal+Asiatique%27%27%2C+Tome+267%2C+Paris&rft.date=1979&rft.aulast=Dumont&rft.aufirst=Paul&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFEpstein1980" class="kaynak">Epstein, Mark Alan (1980), The Ottoman Jewish Communities and their role in the Fifteenth and Sixteenth Centuries, Klaus Schwarz Verlag, Freiburg</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Ottoman+Jewish+Communities+and+their+role+in+the+Fifteenth+and+Sixteenth+Centuries&rft.pub=Klaus+Schwarz+Verlag%2C+Freiburg&rft.date=1980&rft.aulast=Epstein&rft.aufirst=Mark+Alan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFFebvre1890" class="kaynak">Febvre, Michel (1890), Le Theatre de la Turquie, REJ, T.20, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Theatre+de+la+Turquie&rft.pub=%27%27REJ%27%27%2C+T.20%2C+Paris&rft.date=1890&rft.aulast=Febvre&rft.aufirst=Michel&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFFranco1897" class="kaynak">Franco, M. (1897), Essai sur l'Histoire des Israelites de l'Empire Ottoman, Depuis les origines jusque a nos jours, Librairie A. Dublacher, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Essai+sur+l%27Histoire+des+Israelites+de+l%27Empire+Ottoman%2C+Depuis+les+origines+jusque+a+nos+jours&rft.pub=Librairie+A.+Dublacher%2C+Paris&rft.date=1897&rft.aulast=Franco&rft.aufirst=M.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1931" class="kaynak"><a href="/wiki/Abraham_Galante" class="mw-redirect" title="Abraham Galante">Galante, Abraham</a> (1931), Documents Officiels Turcs Concernant les Juifs de Turquie Recueil de 114 lois, reglements, firmans, berats, ordres et decisions de tribunaux, Traduction française, Ets. Haim, Rozio & Co., <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">Istanbul</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Documents+Officiels+Turcs+Concernant+les+Juifs+de+Turquie+Recueil+de+114+lois%2C+reglements%2C+firmans%2C+berats%2C+ordres+et+decisions+de+tribunaux&rft.pub=Traduction+fran%C3%A7aise%2C+Ets.+Haim%2C+Rozio+%26+Co.%2C+Istanbul&rft.date=1931&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1932" class="kaynak">Galante, Abraham (1932), Turcs et Juifs. Etude Historique, Politique, Ets Haim, Rozio & Co., İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Turcs+et+Juifs.+Etude+Historique%2C+Politique&rft.pub=Ets+Haim%2C+Rozio+%26+Co.%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1932&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1941" class="kaynak">Galante, Abraham (1941), Histoire des Juifs d'Istanbul, despuis la prise de cette ville en 1453 par Fatih Mehmed II, jusqu a nos jours, 1er Volume, Imprimerie Hüsnütabiat, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Juifs+d%27Istanbul%2C+despuis+la+prise+de+cette+ville+en+1453+par+Fatih+Mehmed+II%2C+jusqu+a+nos+jours&rft.pub=1er+Volume%2C+Imprimerie+H%C3%BCsn%C3%BCtabiat%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1941&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1941" class="kaynak">Galante, Abraham (1941), Appendice a l'Ouvrage Documents Officiels Turcs concernant les Juifs de Turquie, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Appendice+a+l%27Ouvrage+Documents+Officiels+Turcs+concernant+les+Juifs+de+Turquie&rft.pub=%C4%B0stanbul&rft.date=1941&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1942" class="kaynak">Galante, Abraham (1942), Histoire des Juifs d'Istanbul, despuis la prise de cette ville en 1453 par Fatih Mehmed II, jusqu a nos jours, 2eme Volume, Imprimerie Hüsnütabiat, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Juifs+d%27Istanbul%2C+despuis+la+prise+de+cette+ville+en+1453+par+Fatih+Mehmed+II%2C+jusqu+a+nos+jours&rft.pub=2eme+Volume%2C+Imprimerie+H%C3%BCsn%C3%BCtabiat%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1942&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1947" class="kaynak">Galante, Abraham (1947), Türkler ve Yahudiler, İlaveli İkinci Baskı, Tan Matbaası, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrkler+ve+Yahudiler&rft.pub=%C4%B0laveli+%C4%B0kinci+Bask%C4%B1%2C+Tan+Matbaas%C4%B1%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1947&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1948" class="kaynak">Galante, Abraham (15 Haziran 1948), En 1804 un incendie detruisit onze synagogues a Haskeuy, LBT</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=En+1804+un+incendie+detruisit+onze+synagogues+a+Haskeuy&rft.pub=%27%27LBT%27%27&rft.date=1948-06-15&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGalante1986" class="kaynak">Galante, Abraham (1986), Histoire des Juifs de Turquie, 9 cilt, İsis Yayıncılık, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Juifs+de+Turquie&rft.pub=9+cilt%2C+%C4%B0sis+Yay%C4%B1nc%C4%B1l%C4%B1k%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1986&rft.aulast=Galante&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGolub_&_Green1944" class="kaynak">Golub & Green, Jacob S. & Alan S. (1944), A Short History of the Jews, Vol.2, Commission on Jewish Education of the Union of American Hebrew Congregation, <a href="/wiki/Cincinnati" title="Cincinnati">Cincinnati</a>, <a href="/wiki/Amerika_Birle%C5%9Fik_Devletleri" title="Amerika Birleşik Devletleri">USA</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Short+History+of+the+Jews&rft.pub=Vol.2%2C+Commission+on+Jewish+Education+of+the+Union+of+American+Hebrew+Congregation%2C+Cincinnati%2C+USA&rft.date=1944&rft.aulast=Golub+%26+Green&rft.aufirst=Jacob+S.+%26+Alan+S.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGövsa" class="kaynak"><a href="/wiki/%C4%B0brahim_Alaettin_G%C3%B6vsa" title="İbrahim Alaettin Gövsa">Gövsa, İbrahim Alaettin</a>, <a href="/wiki/Sabatay_Sevi" title="Sabatay Sevi">Sabatay Sevi</a>, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sabatay+Sevi&rft.pub=Semih+L%C3%BCtfi+Kitabevi%2C+%C4%B0stanbul&rft.aulast=G%C3%B6vsa&rft.aufirst=%C4%B0brahim+Alaettin&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGraetz1894" class="kaynak">Graetz, Heinrich (1894), History of the Jews, <a href="/wiki/Philadelphia" title="Philadelphia">Philadelphia</a>, 1949 baskısı</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+the+Jews&rft.pub=Philadelphia%2C+1949+bask%C4%B1s%C4%B1&rft.date=1894&rft.aulast=Graetz&rft.aufirst=Heinrich&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGross1909" class="kaynak">Gross, Henri (1909), La Famille Juive Hamon, REJ., T.56, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Famille+Juive+Hamon&rft.pub=%27%27REJ%27%27.%2C+T.56%2C+Paris&rft.date=1909&rft.aulast=Gross&rft.aufirst=Henri&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGüleryüz1992" class="kaynak"><a href="/wiki/Naim_G%C3%BClery%C3%BCz" title="Naim Güleryüz">Güleryüz, Naim A.</a> (1992), İstanbul Sinagogları, Ajans Class Reklamcılık Yayıncılık, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0stanbul+Sinagoglar%C4%B1&rft.pub=Ajans+Class+Reklamc%C4%B1l%C4%B1k+Yay%C4%B1nc%C4%B1l%C4%B1k%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1992&rft.aulast=G%C3%BClery%C3%BCz&rft.aufirst=Naim+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGüleryüz2003" class="kaynak">Güleryüz, Naim A. (Nisan 2003), Doğu'nun <a href="/wiki/Rothschild_ailesi" title="Rothschild ailesi">Rotschild'i</a>: <a href="/wiki/Kamondo_ailesi" title="Kamondo ailesi">Kamondo Ailesi</a>, Tarih ve Toplum, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Do%C4%9Fu%27nun+Rotschild%27i%3A+Kamondo+Ailesi&rft.pub=%27%27Tarih+ve+Toplum%27%27%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=2003-04&rft.aulast=G%C3%BClery%C3%BCz&rft.aufirst=Naim+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGüleryüz2008" class="kaynak">Güleryüz, Naim A. (2008), Türkiye Sinagogları, C.I İstanbul Sinagogları, <a href="/wiki/%C4%B0zzet_Keribar" title="İzzet Keribar">İzzet Keribar</a> (fotoğraf), <a href="/wiki/G%C3%B6zlem_Kitap" title="Gözlem Kitap">Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.</a>, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrkiye+Sinagoglar%C4%B1%2C+C.I+%C4%B0stanbul+Sinagoglar%C4%B1&rft.pub=%C4%B0zzet+Keribar+%28foto%C4%9Fraf%29%2C+G%C3%B6zlem+Gazetecilik+Bas%C4%B1n+ve+Yay%C4%B1n+A.%C5%9E.%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=2008&rft.aulast=G%C3%BClery%C3%BCz&rft.aufirst=Naim+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFGüleryüz2012" class="kaynak">Güleryüz, Naim A. (Ocak 2012), Bizans'tan 20. Yüzyıla - Türk Yahudileri, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., İstanbul, <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9789944994545" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-9944-994-54-5</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bizans%27tan+20.+Y%C3%BCzy%C4%B1la+-+T%C3%BCrk+Yahudileri&rft.pub=G%C3%B6zlem+Gazetecilik+Bas%C4%B1n+ve+Yay%C4%B1n+A.%C5%9E.%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=2012-01&rft.aulast=G%C3%BClery%C3%BCz&rft.aufirst=Naim+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFHacker1972" class="kaynak">Hacker, Joseph (1972), Istanbul Jewry: 1750-1870, A Tale of Two Cities, The Jewish Museum, <a href="/wiki/New_York" title="New York">New York</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Istanbul+Jewry%3A+1750-1870%2C+A+Tale+of+Two+Cities&rft.pub=The+Jewish+Museum%2C+New+York&rft.date=1972&rft.aulast=Hacker&rft.aufirst=Joseph&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFHaim" class="kaynak">Haim, Abraham, Fonseca, EJ, Vol.6</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fonseca&rft.pub=%27%27EJ%27%27%2C+Vol.6&rft.aulast=Haim&rft.aufirst=Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFHaim_&_Geller" class="kaynak">Haim & Geller, Abraham & Yaacov, İstanbul, EJ, Vol.9</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0stanbul&rft.pub=%27%27EJ%27%27%2C+Vol.9&rft.aulast=Haim+%26+Geller&rft.aufirst=Abraham+%26+Yaacov&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFHaim_&_Geller" class="kaynak">Haim & Geller, Abraham & Yaacov, İstanbul - The Boat Owners' Society, EJ, Vol.9</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0stanbul+-+The+Boat+Owners%27+Society&rft.pub=%27%27EJ%27%27%2C+Vol.9&rft.aulast=Haim+%26+Geller&rft.aufirst=Abraham+%26+Yaacov&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFHeyd1963" class="kaynak">Heyd, Uriel (1963), <a href="/wiki/Moses_Hamon" title="Moses Hamon">Moses Hamon</a> Chief Jewish Physician to <a href="/wiki/I._S%C3%BCleyman" title="I. Süleyman">Sultan Suleiman the Magnificent</a>, Oriens VI</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Moses+Hamon+Chief+Jewish+Physician+to+Sultan+Suleiman+the+Magnificent&rft.pub=%27%27Oriens%27%27+VI&rft.date=1963&rft.aulast=Heyd&rft.aufirst=Uriel&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKam" class="kaynak">Kam, Ruşen Ferit, Türk azınlık musikicileri: Zaharya ve İzak, Radyo Mecmuası, C.6, S.66</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrk+az%C4%B1nl%C4%B1k+musikicileri%3A+Zaharya+ve+%C4%B0zak&rft.pub=%27%27Radyo+Mecmuas%C4%B1%27%27%2C+C.6%2C+S.66&rft.aulast=Kam&rft.aufirst=Ru%C5%9Fen+Ferit&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKarahan1981" class="kaynak">Karahan, Abdülkadir (19 Temmuz 1981), İslam Türk Büyükleri - Sokullu, <a href="/wiki/H%C3%BCrriyet_(gazete)" title="Hürriyet (gazete)">Hürriyet</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0slam+T%C3%BCrk+B%C3%BCy%C3%BCkleri+-+Sokullu&rft.pub=H%C3%BCrriyet&rft.date=1981-07-19&rft.aulast=Karahan&rft.aufirst=Abd%C3%BClkadir&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKaral1982" class="kaynak"><a href="/wiki/Enver_Ziya_Karal" title="Enver Ziya Karal">Karal, Enver Ziya</a> (1982), Non Muslim Representatives in the First Contitutional Assembly, Christian and Jews in the Ottoman Empire, edited by B. Braude and B. Lewis, New York</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Non+Muslim+Representatives+in+the+First+Contitutional+Assembly%2C+Christian+and+Jews+in+the+Ottoman+Empire&rft.pub=edited+by+B.+Braude+and+B.+Lewis%2C+New+York&rft.date=1982&rft.aulast=Karal&rft.aufirst=Enver+Ziya&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKayalı1994" class="kaynak">Kayalı, Hasan (1994), Jewish Representation in the Ottoman Parliaments, yay. Avigdor Levi, The Jews of the Ottoman Empire, Princeton</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jewish+Representation+in+the+Ottoman+Parliaments&rft.pub=yay.+Avigdor+Levi%2C+%27%27The+Jews+of+the+Ottoman+Empire%27%27%2C+Princeton&rft.date=1994&rft.aulast=Kayal%C4%B1&rft.aufirst=Hasan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKazgan1985" class="kaynak">Kazgan, Haydar (Mart 1985), Osmanlı ve Türk Ekonomisinde Şirketleşme Olayı, Ekonomide Diyalog, S.22</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1+ve+T%C3%BCrk+Ekonomisinde+%C5%9Eirketle%C5%9Fme+Olay%C4%B1&rft.pub=%27%27Ekonomide+Diyalog%27%27%2C+S.22&rft.date=1985-03&rft.aulast=Kazgan&rft.aufirst=Haydar&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKoçu1954" class="kaynak"><a href="/wiki/Re%C5%9Fat_Ekrem_Ko%C3%A7u" class="mw-redirect" title="Reşat Ekrem Koçu">Koçu, Reşat Ekrem</a> (1954), Türk Zaferleri, Milliyet Tarih eki, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrk+Zaferleri&rft.pub=Milliyet+Tarih+eki%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1954&rft.aulast=Ko%C3%A7u&rft.aufirst=Re%C5%9Fat+Ekrem&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFKupfer" class="kaynak">Kupfer, Ephraim, Tam ibn Yahya, EJ</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tam+ibn+Yahya&rft.pub=%27%27EJ%27%27&rft.aulast=Kupfer&rft.aufirst=Ephraim&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFLamartine1991" class="kaynak"><a href="/wiki/Alphonse_de_Lamartine" title="Alphonse de Lamartine">Lamartine, Alphonse de</a> (1991), Osmanlı Tarihi, çev. Serhat Bayram, yay. H. Niyazi Ahmet Banoğlu, Hasan Tuncay ve Yalçın Toker, <a href="/wiki/Sabah_(gazete)" title="Sabah (gazete)">Sabah</a>, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1+Tarihi&rft.pub=%C3%A7ev.+Serhat+Bayram%2C+yay.+H.+Niyazi+Ahmet+Bano%C4%9Flu%2C+Hasan+Tuncay+ve+Yal%C3%A7%C4%B1n+Toker%2C+Sabah%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1991&rft.aulast=Lamartine&rft.aufirst=Alphonse+de&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFLazar" class="kaynak">Lazar, Moshe, <a href="/wiki/Ladino" class="mw-redirect" title="Ladino">Ladino</a>, EJ, Vol.10</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ladino&rft.pub=%27%27EJ%27%27%2C+Vol.10&rft.aulast=Lazar&rft.aufirst=Moshe&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFLehman1992" class="kaynak">Lehman, Manfred R. (Mayıs 1992), Swedish and Dutch sources regarding Moshed ben Yehuda Bebri, an Ottoman Ambassador to Sweden</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Swedish+and+Dutch+sources+regarding+Moshed+ben+Yehuda+Bebri%2C+an+Ottoman+Ambassador+to+Sweden&rft.date=1992-05&rft.aulast=Lehman&rft.aufirst=Manfred+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFLewis1984" class="kaynak"><a href="/wiki/Bernard_Lewis" title="Bernard Lewis">Lewis, Bernard</a> (1984), <a href="/wiki/%C4%B0sl%C3%A2m_Yahudileri" title="İslâm Yahudileri">The Jews of Islam</a>, Princeton University Press, <a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Jews+of+Islam&rft.pub=Princeton+University+Press%2C+New+Jersey&rft.date=1984&rft.aulast=Lewis&rft.aufirst=Bernard&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFMarcus" class="kaynak">Marcus, Simon, Hamon, EJ</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hamon&rft.pub=%27%27EJ%27%27&rft.aulast=Marcus&rft.aufirst=Simon&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFMolho1938" class="kaynak">Molho, Michael (1938), Histoire des Israelites de Castoria, with Abraham Mevorah,, <a href="/wiki/Selanik" title="Selanik">Selanik</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Israelites+de+Castoria&rft.pub=with+Abraham+Mevorah%2C%2C+Selanik&rft.date=1938&rft.aulast=Molho&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFNicolay1576" class="kaynak">Nicolay, Nicholas de (1576), Les navigations, peregrinations et voyages faicts en la Turquie, <a href="/wiki/Anvers" title="Anvers">Anvers</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Les+navigations%2C+peregrinations+et+voyages+faicts+en+la+Turquie&rft.pub=Anvers&rft.date=1576&rft.aulast=Nicolay&rft.aufirst=Nicholas+de&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFÖztuna1992" class="kaynak">Öztuna, Yılmaz (20 Nisan 1992), Musikimizde Museviler, <a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1" title="500. Yıl Vakfı">500. Yıl Vakfı</a> 20 Nisan 1992 günü <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_K%C3%BClt%C3%BCr_Merkezi" class="mw-redirect" title="Atatürk Kültür Merkezi">Atatürk Kültür Merkezi</a>'nde icra edilen Prof. Dr. Nevzat Altığ yönetiminde İstanbul Devlet Klasik Müziği Korosu konseri broşürü</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Musikimizde+Museviler&rft.pub=500.+Y%C4%B1l+Vakf%C4%B1+20+Nisan+1992+g%C3%BCn%C3%BC+Atat%C3%BCrk+K%C3%BClt%C3%BCr+Merkezi%27nde+icra+edilen+Prof.+Dr.+Nevzat+Alt%C4%B1%C4%9F+y%C3%B6netiminde+%C4%B0stanbul+Devlet+Klasik+M%C3%BCzi%C4%9Fi+Korosu+konseri+bro%C5%9F%C3%BCr%C3%BC&rft.date=1992-04-20&rft.aulast=%C3%96ztuna&rft.aufirst=Y%C4%B1lmaz&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFPapo1967" class="kaynak">Papo, Rabbi Dr. M. (1967), The Sephardic Community of Vienna, The Jews of Austria: essay on their life, history on a destruction, edited by Josef Fraenkel, Vallentine, Mitchell, <a href="/wiki/Londra" title="Londra">London</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Sephardic+Community+of+Vienna%2C+The+Jews+of+Austria%3A+essay+on+their+life%2C+history+on+a+destruction&rft.pub=edited+by+Josef+Fraenkel%2C+Vallentine%2C+Mitchell%2C+London&rft.date=1967&rft.aulast=Papo&rft.aufirst=Rabbi+Dr.+M.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRabinowitz" class="kaynak">Rabinowitz, Louis Isaac, <a href="/wiki/Yosef_Karo" title="Yosef Karo">Caro Joseph</a>, EJ</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Caro+Joseph&rft.pub=%27%27EJ%27%27&rft.aulast=Rabinowitz&rft.aufirst=Louis+Isaac&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRefik1988" class="kaynak">Refik, Ahmet (1988), Hicri On Birinci Asırda İstanbul Hayatı (1000-1100), <a href="/wiki/Enderun_Kitabevi" title="Enderun Kitabevi">Enderun Kitabevi</a>, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hicri+On+Birinci+As%C4%B1rda+%C4%B0stanbul+Hayat%C4%B1+%281000-1100%29&rft.pub=Enderun+Kitabevi%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1988&rft.aulast=Refik&rft.aufirst=Ahmet&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFReinach1885" class="kaynak">Reinach, Salomon (1885), Saint Polycarps et les Juifs d'İzmir, REJ, T.11, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Saint+Polycarps+et+les+Juifs+d%27%C4%B0zmir&rft.pub=%27%27REJ%27%27%2C+T.11%2C+Paris&rft.date=1885&rft.aulast=Reinach&rft.aufirst=Salomon&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRenouard1881" class="kaynak">Renouard, Albert (1881), Chez les Turcs en 1881, Editeur: Alphonse Lemerre, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chez+les+Turcs+en+1881&rft.pub=Editeur%3A+Alphonse+Lemerre%2C+Paris&rft.date=1881&rft.aulast=Renouard&rft.aufirst=Albert&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRoditi" class="kaynak">Roditi, Edouard, Camondo's Way, Grand Street Mecmuası</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Camondo%27s+Way&rft.pub=Grand+Street+Mecmuas%C4%B1&rft.aulast=Roditi&rft.aufirst=Edouard&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRodrigue1990" class="kaynak">Rodrigue, Aron (1990), French Jews Turkish Jews, Indiana University Press</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=French+Jews+Turkish+Jews&rft.pub=Indiana+University+Press&rft.date=1990&rft.aulast=Rodrigue&rft.aufirst=Aron&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRodrigue1997" class="kaynak">Rodrigue, Aron (1997), Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması, çev. İbrahim Yıldız, Ayraç Yayınevi, <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrkiye+Yahudilerinin+Bat%C4%B1l%C4%B1la%C5%9Fmas%C4%B1&rft.pub=%C3%A7ev.+%C4%B0brahim+Y%C4%B1ld%C4%B1z%2C+Ayra%C3%A7+Yay%C4%B1nevi%2C+Ankara&rft.date=1997&rft.aulast=Rodrigue&rft.aufirst=Aron&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRosanes1930–1945" class="kaynak">Rosanes, Salamon Abraham (1930-1945), Korat ha-Yehidim be-Turkiyah ve-Arzot ha-Kadem, <a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> 6 ciltlik <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Türkiye</a> ve <a href="/wiki/Mizrahi" class="mw-redirect" title="Mizrahi">Doğu Musevileri</a> Tarihi</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Korat+ha-Yehidim+be-Turkiyah+ve-Arzot+ha-Kadem&rft.pub=%C4%B0branice+6+ciltlik+T%C3%BCrkiye+ve+Do%C4%9Fu+Musevileri+Tarihi&rft.date=1930%2F1945&rft.aulast=Rosanes&rft.aufirst=Salamon+Abraham&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFRoth1980" class="kaynak">Roth, Cecil (1980), Histoire du peuple Juif, Editions Stock, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+du+peuple+Juif&rft.pub=Editions+Stock%2C+Paris&rft.date=1980&rft.aulast=Roth&rft.aufirst=Cecil&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFSaban1983" class="kaynak">Saban, Giacomo (Ocak-Nisan 1983), Ebrei di Turchia, Rassegna Mensile di Israel, <a href="/wiki/%C4%B0talya" title="İtalya">İtalya</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ebrei+di+Turchia%2C+Rassegna+Mensile+di+Israel&rft.pub=%C4%B0talya&rft.date=1983-01%2F1983-04&rft.aulast=Saban&rft.aufirst=Giacomo&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFSchick1986" class="kaynak">Schick, Irvin Cemil (Mayıs 1986), Osmanlılar Azınlıklar ve Yahudiler, Tarih ve Toplum Dergisi, S.29</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1lar+Az%C4%B1nl%C4%B1klar+ve+Yahudiler&rft.pub=%27%27Tarih+ve+Toplum+Dergisi%27%27%2C+S.29&rft.date=1986-05&rft.aulast=Schick&rft.aufirst=Irvin+Cemil&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFScholem" class="kaynak"><a href="/wiki/Gershom_Scholem" title="Gershom Scholem">Scholem, Gershom</a>, <a href="/wiki/Sabetay_Sevi" class="mw-redirect" title="Sabetay Sevi">Shabbetai Zevi</a>, EJ</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Shabbetai+Zevi&rft.pub=%27%27EJ%27%27&rft.aulast=Scholem&rft.aufirst=Gershom&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFSel1973" class="kaynak">Sel, Kemal Salih (1973), Türk Masonluk Tarihine ait 3 etüt, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrk+Masonluk+Tarihine+ait+3+et%C3%BCt&rft.pub=%C4%B0stanbul&rft.date=1973&rft.aulast=Sel&rft.aufirst=Kemal+Salih&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFSertoğlu1969" class="kaynak">Sertoğlu, Mithat (1969), Osmanlı İmparatorluğunda azınlık meselesi, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, S.25, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Funda+az%C4%B1nl%C4%B1k+meselesi&rft.pub=%27%27Belgelerle+T%C3%BCrk+Tarihi+Dergisi%27%27%2C+S.25%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1969&rft.aulast=Serto%C4%9Flu&rft.aufirst=Mithat&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFSevilla-Sharon1982" class="kaynak">Sevilla-Sharon, Moshe (1982), Türkiye Yahudileri-Tarihsel Bakış, <a href="/wiki/Kud%C3%BCs" title="Kudüs">Kudüs</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrkiye+Yahudileri-Tarihsel+Bak%C4%B1%C5%9F&rft.pub=Kud%C3%BCs&rft.date=1982&rft.aulast=Sevilla-Sharon&rft.aufirst=Moshe&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFShmuelewitz1984" class="kaynak">Shmuelewitz, Aryeh (1984), The Jews of the Ottoman Empire in the late 15th and 16th Centuries, Leiden</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Jews+of+the+Ottoman+Empire+in+the+late+15th+and+16th+Centuries&rft.pub=Leiden&rft.date=1984&rft.aulast=Shmuelewitz&rft.aufirst=Aryeh&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFŞehsuvaroğlu1953" class="kaynak">Şehsuvaroğlu, Haluk (1953), Asırlar Boyunca İstanbul, Sarayları-Camileri-Abideleri-Çeşmeleri, Cumhuriyet Tarih İlavesi, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=As%C4%B1rlar+Boyunca+%C4%B0stanbul%2C+Saraylar%C4%B1-Camileri-Abideleri-%C3%87e%C5%9Fmeleri&rft.pub=Cumhuriyet+Tarih+%C4%B0lavesi%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1953&rft.aulast=%C5%9Eehsuvaro%C4%9Flu&rft.aufirst=Haluk&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFŞeni1997" class="kaynak">Şeni, Nora (1997), Les Camondo ou l'Eclipse d'une Fortune, avec Sophie Le Tarnec, Actes Sud, Paris</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Les+Camondo+ou+l%27Eclipse+d%27une+Fortune&rft.pub=avec+Sophie+Le+Tarnec%2C+Actes+Sud%2C+Paris&rft.date=1997&rft.aulast=%C5%9Eeni&rft.aufirst=Nora&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFŞeni2010" class="kaynak">Şeni, Nora (2010), Camondolar, Bir Hanedanın Çöküşü, avec Sophie Le Tarnec, çev. Yaman Aksu, Kitap Yayınevi, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Camondolar%2C+Bir+Hanedan%C4%B1n+%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC&rft.pub=avec+Sophie+Le+Tarnec%2C+%C3%A7ev.+Yaman+Aksu%2C+Kitap+Yay%C4%B1nevi%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=2010&rft.aulast=%C5%9Eeni&rft.aufirst=Nora&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFTanör1996" class="kaynak"><a href="/wiki/B%C3%BClent_Tan%C3%B6r" title="Bülent Tanör">Tanör, Bülent</a> (1996), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayınları, Üçüncü Baskı Afa Yayıncılık, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1-T%C3%BCrk+Anayasal+Geli%C5%9Fmeleri+%281789-1980%29&rft.pub=Yap%C4%B1+Kredi+K%C3%BClt%C3%BCr+ve+Sanat+Yay%C4%B1nlar%C4%B1%2C+%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC+Bask%C4%B1+Afa+Yay%C4%B1nc%C4%B1l%C4%B1k%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1996&rft.aulast=Tan%C3%B6r&rft.aufirst=B%C3%BClent&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFTerzioğlu106" class="kaynak">Terzioğlu, Prof. Dr. Arslan (106), Musa Bin Hammun ve onun Diş Tababetine dair Türkçe bir kitabı, Tarih ve Toplum Dergsisi, Sayı 106</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Musa+Bin+Hammun+ve+onun+Di%C5%9F+Tababetine+dair+T%C3%BCrk%C3%A7e+bir+kitab%C4%B1&rft.pub=%27%27Tarih+ve+Toplum+Dergsisi%27%27%2C+Say%C4%B1+106&rft.date=106&rft.aulast=Terzio%C4%9Flu&rft.aufirst=Prof.+Dr.+Arslan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFTugay2007" class="kaynak">Tugay, Emine Çiğdem & Mehmet Selim (2007), Kamondo Han, Beyoğlu A.Ş., İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kamondo+Han&rft.pub=Beyo%C4%9Flu+A.%C5%9E.%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=2007&rft.aulast=Tugay&rft.aufirst=Emine+%C3%87i%C4%9Fdem+%26+Mehmet+Selim&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFTuğlacı1985" class="kaynak">Tuğlacı, Pars (1985), Osmanlı Şehirleri, <a href="/wiki/Milliyet_(gazete)" title="Milliyet (gazete)">Milliyet</a>, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1+%C5%9Eehirleri&rft.pub=Milliyet%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1985&rft.aulast=Tu%C4%9Flac%C4%B1&rft.aufirst=Pars&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li> <li><cite id="CITEREFTunaya1952" class="kaynak"><a href="/wiki/Tar%C4%B1k_Zafer_Tunaya" title="Tarık Zafer Tunaya">Tunaya, Tarık Zafer</a> (1952), <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_Siyasi_Partiler" title="Türkiye'de Siyasi Partiler">Türkiye'de Siyasi Partiler</a>, C.1, İkinci Meşrutiyet Dönemi, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%C3%BCrkiye%27de+Siyasi+Partiler%2C+C.1%2C+%C4%B0kinci+Me%C5%9Frutiyet+D%C3%B6nemi&rft.pub=Do%C4%9Fan+Karde%C5%9F+Yay%C4%B1nlar%C4%B1%2C+%C4%B0stanbul&rft.date=1952&rft.aulast=Tunaya&rft.aufirst=Tar%C4%B1k+Zafer&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AOsmanl%C4%B1+%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki+Yahudilerin+tarihi" class="Z3988"> </li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ayrıca_bakınız">Ayrıca bakınız</h2>[<a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&veaction=edit&section=100" title="Değiştirilen bölüm: Ayrıca bakınız" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&section=100" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ayrıca bakınız">kaynağı değiştir</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" title="Bizans İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi">Bizans İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_Yahudilik" title="Türkiye'de Yahudilik">Türkiye'de Yahudilik</a></li> <li><a href="/wiki/Bursa%27daki_gayrim%C3%BCslimler" title="Bursa'daki gayrimüslimler">Bursa'daki gayrimüslimler</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0slam_hakimiyeti_alt%C4%B1ndaki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi">İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Orta_Doğu&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Orta_Do%C4%9Fu_konusu" title="Şablon:Orta Doğu konusu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Orta_Do%C4%9Fu_konusu" title="Şablon tartışma:Orta Doğu konusu"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Orta_Do%C4%9Fu_konusu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Orta_Doğu&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Orta_Do%C4%9Fu%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Orta Doğu'daki Yahudilerin tarihi">Orta Doğu'daki Yahudilerin tarihi</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0px 2px 0px 0px"><div><a href="/wiki/Dosya:Southwest_Asia.PNG" class="mw-file-description" title="Orta Doğu (Güneybatı Asya)"><img alt="Orta Doğu (Güneybatı Asya)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Southwest_Asia.PNG/45px-Southwest_Asia.PNG" decoding="async" width="45" height="31" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Southwest_Asia.PNG/68px-Southwest_Asia.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Southwest_Asia.PNG/90px-Southwest_Asia.PNG 2x" data-file-width="762" data-file-height="524" /></a></div></td><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Bahreyn%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Bahreyn'deki Yahudilerin tarihi">Bahreyn</a></li> <li><a href="/wiki/Birle%C5%9Fik_Arap_Emirlikleri%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" title="Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi">Birleşik Arap Emirlikleri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filistin_Devleti%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filistin Devleti'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Filistin</a></li> <li><a href="/wiki/Irak%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Irak'taki Yahudilerin tarihi">Irak</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ran%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="İran'daki Yahudilerin tarihi">İran</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srail%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrail'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İsrail</a></li> <li><a href="/wiki/Katar%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Katar'daki Yahudilerin tarihi">Katar</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kıbrıs Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/wiki/Kuveyt%27teki_Yahudilerin_tarihi" title="Kuveyt'teki Yahudilerin tarihi">Kuveyt</a></li> <li><a href="/wiki/Kuzey_K%C4%B1br%C4%B1s_T%C3%BCrk_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCbnan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Lübnan'daki Yahudilerin tarihi">Lübnan</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Mısır'daki Yahudilerin tarihi">Mısır</a></li> <li><a href="/wiki/Suriye%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Suriye'deki Yahudilerin tarihi">Suriye</a></li> <li><a href="/wiki/Suudi_Arabistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi">Suudi Arabistan</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Türkiye'deki Yahudilerin tarihi">Türkiye</a></li> <li><a href="/wiki/Umman%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Umman'daki Yahudilerin tarihi">Umman</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%9Crd%C3%BCn%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Ürdün'deki Yahudilerin tarihi">Ürdün</a></li> <li><a href="/wiki/Yemen%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Yemen'deki Yahudilerin tarihi">Yemen</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Asya&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Asya_konusu" title="Şablon:Asya konusu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Asya_konusu" title="Şablon tartışma:Asya konusu"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Asya_konusu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Asya&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Asya%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Asya'daki Yahudilerin tarihi">Asya'daki Yahudilerin tarihi</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Egemen_devlet" title="Egemen devlet">Egemen devletler</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Afganistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Afganistan'daki Yahudilerin tarihi">Afganistan</a></li> <li><a href="/wiki/Azerbaycan%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Azerbaycan'daki Yahudilerin tarihi">Azerbaycan</a></li> <li><a href="/wiki/Bahreyn%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Bahreyn'deki Yahudilerin tarihi">Bahreyn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Banglade%C5%9F%27teki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bangladeş'teki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Bangladeş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bhutan%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bhutan'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Bhutan</a></li> <li><a href="/wiki/Birle%C5%9Fik_Arap_Emirlikleri%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" title="Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi">Birleşik Arap Emirlikleri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brunei%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brunei'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Brunei</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87in%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Çin'deki Yahudilerin tarihi">Çin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Do%C4%9Fu_Timor%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doğu Timor'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Doğu Timor</a></li> <li><a href="/wiki/Endonezya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Endonezya'daki Yahudilerin tarihi">Endonezya</a></li> <li><a href="/wiki/Ermenistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi">Ermenistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filipinler%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filipinler'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Filipinler</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCney_Kore%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Güney Kore'deki Yahudilerin tarihi">Güney Kore</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCrcistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi">Gürcistan</a></li> <li><a href="/wiki/Hindistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Hindistan'daki Yahudilerin tarihi">Hindistan</a></li> <li><a href="/wiki/Irak%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Irak'taki Yahudilerin tarihi">Irak</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ran%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="İran'daki Yahudilerin tarihi">İran</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srail%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrail'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İsrail</a></li> <li><a href="/wiki/Japonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Japonya'daki Yahudilerin tarihi">Japonya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kambo%C3%A7ya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamboçya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Kamboçya</a></li> <li><a href="/wiki/Katar%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Katar'daki Yahudilerin tarihi">Katar</a></li> <li><a href="/wiki/Kazakistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Kazakistan'daki Yahudilerin tarihi">Kazakistan</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kıbrıs Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1rg%C4%B1zistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kırgızistan'daki Yahudilerin tarihi">Kırgızistan</a></li> <li><a href="/wiki/Kuveyt%27teki_Yahudilerin_tarihi" title="Kuveyt'teki Yahudilerin tarihi">Kuveyt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuzey_Kore%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuzey Kore'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Kuzey Kore</a></li> <li><a href="/wiki/Laos%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Laos'taki Yahudilerin tarihi">Laos</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCbnan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Lübnan'daki Yahudilerin tarihi">Lübnan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maldivler%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maldivler'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Maldivler</a></li> <li><a href="/wiki/Malezya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Malezya'daki Yahudilerin tarihi">Malezya</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Mısır'daki Yahudilerin tarihi">Mısır</a></li> <li><a href="/wiki/Mo%C4%9Folistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Moğolistan'daki Yahudilerin tarihi">Moğolistan</a></li> <li><a href="/wiki/Myanmar%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Myanmar'daki Yahudilerin tarihi">Myanmar</a></li> <li><a href="/wiki/Nepal%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Nepal'deki Yahudilerin tarihi">Nepal</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96zbekistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Özbekistan'daki Yahudilerin tarihi">Özbekistan</a></li> <li><a href="/wiki/Pakistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Pakistan'daki Yahudilerin tarihi">Pakistan</a></li> <li><a href="/wiki/Rusya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Rusya'daki Yahudilerin tarihi">Rusya</a></li> <li><a href="/wiki/Singapur%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Singapur'daki Yahudilerin tarihi">Singapur</a></li> <li><a href="/wiki/Sri_Lanka%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Sri Lanka'daki Yahudilerin tarihi">Sri Lanka</a></li> <li><a href="/wiki/Suriye%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Suriye'deki Yahudilerin tarihi">Suriye</a></li> <li><a href="/wiki/Suudi_Arabistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi">Suudi Arabistan</a></li> <li><a href="/wiki/Tacikistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi">Tacikistan</a></li> <li><a href="/wiki/Tayland%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Tayland'daki Yahudilerin tarihi">Tayland</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Türkiye'deki Yahudilerin tarihi">Türkiye</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkmenistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Türkmenistan'daki Yahudilerin tarihi">Türkmenistan</a></li> <li><a href="/wiki/Umman%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Umman'daki Yahudilerin tarihi">Umman</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%9Crd%C3%BCn%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Ürdün'deki Yahudilerin tarihi">Ürdün</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vietnam%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vietnam'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Vietnam</a></li> <li><a href="/wiki/Yemen%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Yemen'deki Yahudilerin tarihi">Yemen</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tan%C4%B1nmayan_veya_s%C4%B1n%C4%B1rl%C4%B1_%C5%9Fekilde_tan%C4%B1nan_devletler_listesi" title="Tanınmayan veya sınırlı şekilde tanınan devletler listesi">Sınırlı tanınmış olan devletler</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Abhazya%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Abhazya'daki Yahudilerin tarihi">Abhazya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filistin_Devleti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filistin Devleti'ndeki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Filistin</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCney_Osetya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Güney Osetya'daki Yahudilerin tarihi">Güney Osetya</a></li> <li><a href="/wiki/Kuzey_K%C4%B1br%C4%B1s_T%C3%BCrk_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/wiki/Tayvan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Tayvan'daki Yahudilerin tarihi">Tayvan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1ml%C4%B1_toprak" title="Bağımlı toprak">Bağımlı</a> ve diğer bölgeler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=A%C4%9Frotur_ve_Dikelya%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ağrotur ve Dikelya'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Ağrotur ve Dikelya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Britanya_Hint_Okyanusu_Topraklar%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Britanya Hint Okyanusu Toprakları'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Britanya Hint Okyanusu Toprakları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christmas_Adas%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christmas Adası'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Christmas Adası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cocos_Adalar%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cocos Adaları'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Cocos Adaları</a></li> <li><a href="/wiki/Hong_Kong%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Hong Kong'daki Yahudilerin tarihi">Hong Kong</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Makao%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Makao'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Makao</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div> <ul><li><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /> <a href="/wiki/Kategori:Asya" title="Kategori:Asya">Kategori</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Avrupa&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Avrupa_konusu" title="Şablon:Avrupa konusu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Avrupa_konusu" title="Şablon tartışma:Avrupa konusu"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Avrupa_konusu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Avrupa&#039;daki_Yahudilerin_tarihi" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=Avrupa%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avrupa'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Avrupa'daki Yahudilerin tarihi</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Egemen_devlet" title="Egemen devlet">Egemen devletler</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Almanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Almanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Almanya</a></li> <li><a href="/wiki/Andorra%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Andorra'daki Yahudilerin tarihi">Andorra</a></li> <li><a href="/wiki/Arnavutluk%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Arnavutluk'taki Yahudilerin tarihi">Arnavutluk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Avusturya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avusturya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Avusturya</a></li> <li><a href="/wiki/Azerbaycan%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Azerbaycan'daki Yahudilerin tarihi">Azerbaycan</a></li> <li><a href="/wiki/Belarus%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Belarus'taki Yahudilerin tarihi">Belarus</a></li> <li><a href="/wiki/Bel%C3%A7ika%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Belçika'daki Yahudilerin tarihi">Belçika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Birle%C5%9Fik_Krall%C4%B1k%27taki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birleşik Krallık'taki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Birleşik Krallık</a></li> <li><a href="/wiki/Bosna-Hersek%27teki_Yahudilerin_tarihi" title="Bosna-Hersek'teki Yahudilerin tarihi">Bosna-Hersek</a></li> <li><a href="/wiki/Bulgaristan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi">Bulgaristan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87ekya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çekya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Çekya</a></li> <li><a href="/wiki/Danimarka%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Danimarka'daki Yahudilerin tarihi">Danimarka</a></li> <li><a href="/wiki/Ermenistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi">Ermenistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Estonya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estonya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Estonya</a></li> <li><a href="/wiki/Finlandiya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Finlandiya'daki Yahudilerin tarihi">Finlandiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fransa%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fransa'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Fransa</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCrcistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi">Gürcistan</a></li> <li><a href="/wiki/H%C4%B1rvatistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Hırvatistan'daki Yahudilerin tarihi">Hırvatistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hollanda%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollanda'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Hollanda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0rlanda%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İrlanda'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İrlanda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0spanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İspanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İspanya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0sve%C3%A7%27teki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsveç'teki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İsveç</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0svi%C3%A7re%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="İsviçre'deki Yahudilerin tarihi">İsviçre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0talya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İtalya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İtalya</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0zlanda%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="İzlanda'daki Yahudilerin tarihi">İzlanda</a></li> <li><a href="/wiki/Karada%C4%9F%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Karadağ'daki Yahudilerin tarihi">Karadağ</a></li> <li><a href="/wiki/Kazakistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Kazakistan'daki Yahudilerin tarihi">Kazakistan</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kıbrıs Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuzey_Makedonya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuzey Makedonya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Kuzey Makedonya</a></li> <li><a href="/wiki/Letonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Letonya'daki Yahudilerin tarihi">Letonya</a></li> <li><a href="/wiki/Lihten%C5%9Ftayn%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Lihtenştayn'daki Yahudilerin tarihi">Lihtenştayn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Litvanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Litvanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Litvanya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%BCksemburg%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lüksemburg'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Lüksemburg</a></li> <li><a href="/wiki/Macaristan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Macaristan'daki Yahudilerin tarihi">Macaristan</a></li> <li><a href="/wiki/Malta%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Malta'daki Yahudilerin tarihi">Malta</a></li> <li><a href="/wiki/Moldova%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Moldova'daki Yahudilerin tarihi">Moldova</a></li> <li><a href="/wiki/Monako%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Monako'daki Yahudilerin tarihi">Monako</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norve%C3%A7%27teki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norveç'teki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Norveç</a></li> <li><a href="/wiki/Polonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Polonya'daki Yahudilerin tarihi">Polonya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portekiz%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portekiz'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Portekiz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Romanya</a></li> <li><a href="/wiki/Rusya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Rusya'daki Yahudilerin tarihi">Rusya</a></li> <li><a href="/wiki/San_Marino%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="San Marino'daki Yahudilerin tarihi">San Marino</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C4%B1rbistan%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sırbistan'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Sırbistan</a></li> <li><a href="/wiki/Slovakya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Slovakya'daki Yahudilerin tarihi">Slovakya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Slovenya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slovenya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Slovenya</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Türkiye'deki Yahudilerin tarihi">Türkiye</a></li> <li><a href="/wiki/Ukrayna%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi">Ukrayna</a></li> <li><a href="/wiki/Yunanistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi">Yunanistan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tan%C4%B1nmayan_veya_s%C4%B1n%C4%B1rl%C4%B1_%C5%9Fekilde_tan%C4%B1nan_devletler_listesi" title="Tanınmayan veya sınırlı şekilde tanınan devletler listesi">Sınırlı tanınmış olan devletler</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Abhazya%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Abhazya'daki Yahudilerin tarihi">Abhazya</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCney_Osetya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Güney Osetya'daki Yahudilerin tarihi">Güney Osetya</a></li> <li><a href="/wiki/Kosova%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Kosova'daki Yahudilerin tarihi">Kosova</a></li> <li><a href="/wiki/Kuzey_K%C4%B1br%C4%B1s_T%C3%BCrk_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transdinyester%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transdinyester'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Transdinyester</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1ml%C4%B1_toprak" title="Bağımlı toprak">Bağımlı</a> ve diğer bölgeler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C3%85land%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Åland'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Åland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aynoroz%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aynoroz'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Aynoroz</a></li> <li><a href="/wiki/Cebelitar%C4%B1k%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Cebelitarık'taki Yahudilerin tarihi">Cebelitarık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Faroe_Adalar%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Faroe Adaları'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Faroe Adaları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gagavuzya%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gagavuzya'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Gagavuzya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guernsey%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guernsey'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Guernsey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jersey%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jersey'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Jersey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Man_Adas%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Man Adası'ndaki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Man Adası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Svalbard%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Svalbard'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Svalbard</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Türkiye&#039;de_Yahudilik" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiye%27de_Yahudilik" title="Şablon:Türkiye'de Yahudilik"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:T%C3%BCrkiye%27de_Yahudilik" title="Şablon tartışma:Türkiye'de Yahudilik"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiye%27de_Yahudilik&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Türkiye&#039;de_Yahudilik" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_Yahudilik" title="Türkiye'de Yahudilik">Türkiye'de Yahudilik</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="Antisemitizm"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_antisemitizm" title="Türkiye'de antisemitizm">Antisemitizm</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">İlgili toplumlar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sefarad_Yahudileri" title="Sefarad Yahudileri">Sefarad Yahudileri</a></li> <li><a href="/wiki/A%C5%9Fkenaz" class="mw-redirect" title="Aşkenaz">Aşkenaz</a></li> <li><a href="/wiki/Karaim" class="mw-redirect" title="Karaim">Karaim</a></li> <li><a href="/wiki/Sabatayc%C4%B1l%C4%B1k" title="Sabataycılık">Sabataist</a></li> <li><a href="/wiki/Romanyot" title="Romanyot">Romanyot</a></li> <li><a href="/wiki/Siyonizm" title="Siyonizm">Siyonist</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Kurumlar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Resmî otorite</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_Hahamba%C5%9F%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Türkiye Hahambaşılığı">Türkiye Hahambaşılığı</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_hahamba%C5%9F%C4%B1lar%C4%B1_listesi" title="Türkiye hahambaşıları listesi">Türkiye hahambaşıları listesi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Dini Yapılar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_sinagoglar_listesi" title="Türkiye'deki sinagoglar listesi">Türkiye'deki sinagoglar listesi</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27daki_sinagoglar_listesi" title="İstanbul'daki sinagoglar listesi">İstanbul</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27daki_Musevi_mezarl%C4%B1klar%C4%B1" title="İstanbul'daki Musevi mezarlıkları">İstanbul'daki Musevi mezarlıkları</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Vakıflar</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Neve_%C5%9Ealom_Sinagogu_Vakf%C4%B1" title="Neve Şalom Sinagogu Vakfı">Neve Şalom Sinagogu Vakfı</a></li> <li><a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1" title="500. Yıl Vakfı">500. Yıl Vakfı</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Hastaneler</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Balat_Or-Ahayim_Hastanesi" title="Balat Or-Ahayim Hastanesi">Balat Or-Ahayim Hastanesi</a></li> <li><a href="/wiki/Karata%C5%9F_Yahudi_Hastanesi" title="Karataş Yahudi Hastanesi">Karataş Yahudi Hastanesi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Yerleşimler</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0stiklal,_Alt%C4%B1nda%C4%9F" title="İstiklal, Altındağ">Ankara Yahudi Mahallesi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diğerleri</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Ealom_(gazete)" title="Şalom (gazete)">Şalom</a></li> <li><a href="/wiki/Le_Jeune_Turc" title="Le Jeune Turc">Le Jeune Turc</a></li> <li><a href="/wiki/500._Y%C4%B1l_Vakf%C4%B1_T%C3%BCrk_Musevileri_M%C3%BCzesi" title="500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi">500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi</a></li> <li><a href="/wiki/Ulus_%C3%96zel_Musevi_Lisesi" title="Ulus Özel Musevi Lisesi">Ulus Özel Musevi Lisesi</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Tarih</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;line-height:1.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Osmanlı İmparatorluğu</a></li> <li><a href="/wiki/Elza_Niyego_Olay%C4%B1" title="Elza Niyego Olayı">Elza Niyego Olayı</a></li> <li><a href="/wiki/Sami_G%C3%BCnzberg" title="Sami Günzberg">Sami Günzberg olayı</a></li> <li><a href="/wiki/1933-1945_senelerinde_T%C3%BCrkiye%27ye_s%C3%BCrg%C3%BCn" class="mw-redirect" title="1933-1945 senelerinde Türkiye'ye sürgün">Türkiye'ye sürgün (1933-1945)</a></li> <li><a href="/wiki/1934_Trakya_Pogromu" class="mw-redirect" title="1934 Trakya Pogromu">1934 Trakya Pogromu</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_ve_Holokost" title="Türkiye ve Holokost">Holokost</a></li> <li><a href="/wiki/Struma_Olay%C4%B1" title="Struma Olayı">Struma Olayı</a></li> <li><a href="/wiki/Varl%C4%B1k_Vergisi_(T%C3%BCrkiye)" title="Varlık Vergisi (Türkiye)">Varlık Vergisi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stanbul_Pogromu" class="mw-redirect" title="İstanbul Pogromu">6-7 Eylül Olayları</a></li> <li><a href="/wiki/2003_%C4%B0stanbul_sald%C4%B1r%C4%B1lar%C4%B1" title="2003 İstanbul saldırıları">2003 İstanbul saldırıları</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Osmanlı_İmparatorluğu" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Şablon:Osmanlı İmparatorluğu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Şablon tartışma:Osmanlı İmparatorluğu"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Osmanlı_İmparatorluğu" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğu</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_tarihi" title="Osmanlı İmparatorluğu tarihi">Tarihçe</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osman_Bey%27in_R%C3%BCyas%C4%B1" title="Osman Bey'in Rüyası">Osman Bey'in Rüyası</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_kurulu%C5%9F_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi">Kuruluş</a> <ul><li><a href="/wiki/Gazi_tezi" title="Gazi tezi">Gazi tezi</a></li> <li><a href="/wiki/Fetret_Devri" title="Fetret Devri">Fetret Devri</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27un_Fethi" title="İstanbul'un Fethi">İstanbul'un Fethi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_y%C3%BCkselme_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi">Yükselme</a> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%B6nme_tezi" title="Dönme tezi">Dönme tezi</a></li> <li><a href="/wiki/Kad%C4%B1nlar_saltanat%C4%B1" title="Kadınlar saltanatı">Kadınlar saltanatı</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_duraklama_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu duraklama dönemi">Duraklama</a> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_gerileme_tezi" title="Osmanlı gerileme tezi">Gerileme tezi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%B6pr%C3%BCl%C3%BCler_Devri" title="Köprülüler Devri">Köprülüler Devri</a></li> <li><a href="/wiki/Lale_Devri" title="Lale Devri">Lale Devri</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_gerileme_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu gerileme dönemi">Gerileme</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_reform_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu reform dönemi">Reform</a> <ul><li><a href="/wiki/Tanzimat" title="Tanzimat">Tanzimat</a></li> <li><a href="/wiki/Birinci_Me%C5%9Frutiyet" title="Birinci Meşrutiyet">Birinci Meşrutiyet</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_da%C4%9F%C4%B1lma_d%C3%B6nemi" title="Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi">Dağılma</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0kinci_Me%C5%9Frutiyet" title="İkinci Meşrutiyet">İkinci Meşrutiyet</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_par%C3%A7alanmas%C4%B1" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması">Parçalanma</a></li> <li><a href="/wiki/Saltanat%C4%B1n_kald%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1" title="Saltanatın kaldırılması">Lağıv</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCsl%C3%BCman-T%C3%BCrk_katliamlar%C4%B1" title="Müslüman-Türk katliamları">Müslüman-Türk katliamları</a></li></ul></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="6" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><a href="/wiki/Dosya:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882%E2%80%931922).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg/200px-Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_%281882%E2%80%931922%29.svg.png 2x" data-file-width="1595" data-file-height="1906" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Siyaset</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_d%C4%B1%C5%9F_ili%C5%9Fkileri" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun dış ilişkileri">Dış ilişkiler</a> <ul><li><a href="/wiki/Hariciye_Nez%C3%A2reti" title="Hariciye Nezâreti">Hariciye Nezâreti</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1-Safev%C3%AE_ili%C5%9Fkileri" title="Osmanlı-Safevî ilişkileri">Safevîler</a></li> <li><a href="/wiki/Amerika_Birle%C5%9Fik_Devletleri-Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_ili%C5%9Fkileri" title="Amerika Birleşik Devletleri-Osmanlı İmparatorluğu ilişkileri">Amerika Birleşik Devletleri</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_antla%C5%9Fmalar%C4%B1_listesi" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun antlaşmaları listesi">Antlaşmalar</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_hukuku" title="Osmanlı hukuku">Hukuk</a> <ul><li><a href="/wiki/K%C3%A2n%C3%BBn-%C4%B1_Es%C3%A2s%C3%AE" title="Kânûn-ı Esâsî">Kânûn-ı Esâsî</a></li> <li><a href="/wiki/Nizamn%C3%A2me-i_Millet-i_Ermeniy%C3%A2n" title="Nizamnâme-i Millet-i Ermeniyân">Nizamnâme-i Millet-i Ermeniyân</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_se%C3%A7im_kanunu" title="Osmanlı seçim kanunu">Seçim kanunu</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_aile_hukuku" title="Osmanlı aile hukuku">Aile hukuku</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCstur" title="Düstur">Düstur</a></li></ul></li> <li>Medeni kanun <ul><li><a href="/wiki/Mecelle" title="Mecelle">Mecelle</a></li> <li><a href="/wiki/Halaha" title="Halaha">Halaha</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Terc%C3%BCme_Odas%C4%B1" title="Tercüme Odası">Tercüme Odası</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Hükûmet" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_devlet_te%C5%9Fkilat%C4%B1" title="Osmanlı devlet teşkilatı">Hükûmet</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Hanedan</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Hanedan%C4%B1" title="Osmanlı Hanedanı">Osmanlı Hanedanı</a> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fahlar%C4%B1_listesi" title="Osmanlı padişahları listesi">Padişahlar</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ki_kutsal_caminin_hizmetk%C3%A2r%C4%B1" title="İki kutsal caminin hizmetkârı">İki kutsal caminin hizmetkârı</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Harem_(Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)" title="Harem (Osmanlı İmparatorluğu)">Harem</a> <ul><li><a href="/wiki/Valide_sultan" title="Valide sultan">Valide sultan</a></li> <li><a href="/wiki/Haseki_sultan" title="Haseki sultan">Haseki sultan</a></li> <li><a href="/wiki/Kad%C4%B1nefendi" title="Kadınefendi">Kadınefendi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0kbal" title="İkbal">İkbal</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_padi%C5%9Fah_e%C5%9Fleri_listesi" title="Osmanlı padişah eşleri listesi">Osmanlı padişah eşleri listesi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1zlar_a%C4%9Fas%C4%B1" title="Kızlar ağası">Kızlar ağası</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ender%C3%BBn" title="Enderûn">Enderûn</a> <ul><li><a href="/wiki/Kap%C4%B1_a%C4%9Fas%C4%B1" title="Kapı ağası">Kapı ağası</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/B%C3%A2b-%C4%B1_%C3%82li" title="Bâb-ı Âli">Bâb-ı Âli</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/D%C3%AEv%C3%A2n-%C4%B1_H%C3%BCm%C3%A2yun" title="Dîvân-ı Hümâyun">Dîvân-ı Hümâyun</a> (klasik dönem) </div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sadrazam" title="Sadrazam">Sadrazam</a></li> <li><a href="/wiki/Kubbealt%C4%B1_vezirleri" title="Kubbealtı vezirleri">Kubbealtı vezirleri</a></li> <li><a href="/wiki/Kazasker" title="Kazasker">Kazasker</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ba%C5%9Fdefterdarlar%C4%B1_listesi" title="Osmanlı başdefterdarları listesi">Defterdar</a></li> <li><a href="/wiki/Ni%C5%9Fanc%C4%B1" title="Nişancı">Nişancı</a></li> <li><a href="/wiki/Re%C3%AEs%C3%BC%27l-k%C3%BCtt%C3%A2b" title="Reîsü'l-küttâb">Reîsü'l-küttâb</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%A2b-%C4%B1_%C3%82li_terc%C3%BCman%C4%B1" title="Bâb-ı Âli tercümanı">Tercümanbaşı</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_h%C3%BCk%C3%BBmeti" title="Osmanlı hükûmeti">Osmanlı hükûmeti</a> (anayasal dönem) </div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Meclis-i_V%C3%BCkel%C3%A2" title="Meclis-i Vükelâ">Meclis-i Vükelâ</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Meclis-i_Umûmî" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Meclis-i_Um%C3%BBm%C3%AE" title="Meclis-i Umûmî">Meclis-i Umûmî</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Meclis-i_%C3%82yan" title="Meclis-i Âyan">Meclis-i Âyan</a></li> <li><a href="/wiki/Meclis-i_Meb%C3%BBsan" title="Meclis-i Mebûsan">Meclis-i Mebûsan</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Millet_(Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)" title="Millet (Osmanlı İmparatorluğu)">Milletler</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_%C4%B0slam" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda İslam">İslam</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Eeyh%C3%BClislam" title="Şeyhülislam">Şeyhülislam</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_Hristiyanl%C4%B1k" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda Hristiyanlık">Hristiyanlık</a> <ul><li><a href="/wiki/Millet-i_R%C3%BBm" title="Millet-i Rûm">Rum</a></li> <li><a href="/wiki/Millet-i_Ermeniy%C3%A2n" title="Millet-i Ermeniyân">Ermeni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millet-i_Bulgar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Millet-i Bulgar (sayfa mevcut değil)">Bulgar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millet-i_Ulah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Millet-i Ulah (sayfa mevcut değil)">Ulah</a></li></ul></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Yahudilik</a> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_Hahamba%C5%9F%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Türkiye Hahambaşılığı">Hahambaşı</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Taşra</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Eyalet_(Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)" title="Eyalet (Osmanlı İmparatorluğu)">Eyalet</a> <ul><li><a href="/wiki/Beylerbeyi" title="Beylerbeyi">Beylerbeyi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Vilayet" title="Vilayet">Vilayet</a></li> <li><a href="/wiki/Sancak_(idari_birim)" title="Sancak (idari birim)">Sancak</a> <ul><li><a href="/wiki/Sancakbeyi" title="Sancakbeyi">Sancakbeyi</a></li> <li><a href="/wiki/Mutasarr%C4%B1f" title="Mutasarrıf">Mutasarrıf</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0l%C3%A7e" title="İlçe">Kaza</a>/<a href="/wiki/Kad%C4%B1" title="Kadı">Kadılık</a>/<a href="/wiki/A%C4%9Fal%C4%B1k" title="Ağalık">Ağalık</a> <ul><li><a href="/wiki/%C3%82yan" title="Âyan">Âyan</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_ba%C4%9F%C4%B1ml%C4%B1_ve_hara%C3%A7g%C3%BCzar_devletleri_listesi" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun bağımlı ve haraçgüzar devletleri listesi">Bağımlı ve haraçgüzar devletler</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu" title="Osmanlı ordusu">Ordu</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Kara</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu_(klasik_d%C3%B6nem)" title="Osmanlı ordusu (klasik dönem)">Klasik ordu</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_asker%C3%AE_reformlar" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda askerî reformlar">Reform dönemi</a> <ul><li><a href="/wiki/Niz%C3%A2m-%C4%B1_Ced%C3%AEd" title="Nizâm-ı Cedîd">Nizâm-ı Cedîd</a></li> <li><a href="/wiki/Sekb%C3%A2n-%C4%B1_Ced%C3%AEd" title="Sekbân-ı Cedîd">Sekbân-ı Cedîd</a></li> <li><a href="/wiki/As%C3%A2kir-i_Mans%C3%BBre-i_Muhammediyye" title="Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye">Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye</a></li> <li><a href="/wiki/Hamidiye_Alaylar%C4%B1" title="Hamidiye Alayları">Hamidiye Alayları</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu_(modern_d%C3%B6nem)" title="Osmanlı ordusu (modern dönem)">Modern ordu</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_donanmas%C4%B1" title="Osmanlı donanması">Donanma</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kaptan-%C4%B1_derya" title="Kaptan-ı derya">Kaptan-ı derya</a></li> <li><a href="/wiki/Hali%C3%A7_Tersaneleri" title="Haliç Tersaneleri">Tersâne-i Âmire</a></li> <li><a href="/wiki/Kategori:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_deniz_muharebeleri" title="Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz muharebeleri">Deniz muharebeleri</a></li> <li><a href="/wiki/Kategori:Osmanl%C4%B1_sava%C5%9F_gemileri" title="Kategori:Osmanlı savaş gemileri">Savaş gemileri</a></li> <li><a href="/wiki/Tersane_terc%C3%BCman%C4%B1" title="Tersane tercümanı">Tersane tercümanı</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diğer</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_tayyare_b%C3%B6l%C3%BCkleri" title="Osmanlı tayyare bölükleri">Havacılık</a></li> <li><a href="/wiki/Askerlik_hizmeti#Osmanlı'da_askerlik_hizmeti" title="Askerlik hizmeti">Askerlik</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_silahlar%C4%B1" title="Osmanlı silahları">Silahlar</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_ekonomik_tarihi" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik tarihi">Ekonomi</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>Döneme göre <ul><li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_geni%C5%9Fleme_d%C3%B6neminin_sosyoekonomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı İmparatorluğu genişleme döneminin sosyoekonomisi (sayfa mevcut değil)">Genişleme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_reform_d%C3%B6neminin_sosyoekonomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı İmparatorluğu reform döneminin sosyoekonomisi (sayfa mevcut değil)">Reform</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_tar%C4%B1m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda tarım (sayfa mevcut değil)">Tarım</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Bankas%C4%B1" title="Osmanlı Bankası">Osmanlı Bankası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_para_birimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda para birimi (sayfa mevcut değil)">Para birimi</a> <ul><li><a href="/wiki/Ak%C3%A7e" title="Akçe">Akçe</a></li> <li><a href="/wiki/Para_(para_birimi)" title="Para (para birimi)">Para</a></li> <li><a href="/wiki/Sultani" title="Sultani">Sultani</a></li> <li><a href="/wiki/Kuru%C5%9F" title="Kuruş">Kuruş</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_liras%C4%B1" title="Osmanlı lirası">Lira</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_ula%C5%9F%C4%B1m_ve_haberle%C5%9Fme" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda ulaşım ve haberleşme">Ulaşım ve haberleşme</a> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_demiryolu_ula%C5%9F%C4%B1m%C4%B1" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda demiryolu ulaşımı">Demiryolu</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Kategori:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_toplum" title="Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nda toplum">Toplum</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_toplumu" title="Osmanlı toplumu">Toplumsal yapı</a></li> <li><a href="/wiki/Dev%C5%9Firme" title="Devşirme">Devşirme</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1k" title="Osmanlıcılık">Osmanlıcılık</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_saray_te%C5%9Fkilat%C4%B1" title="Osmanlı saray teşkilatı">Saray teşkilatı</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_diller" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda diller">Dil</a> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1ca" title="Osmanlıca">Osmanlıca</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_k%C3%B6lelik" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik">Kölelik</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Osmanlı kültürü">Kültür</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_mimarisi" title="Osmanlı mimarisi">Osmanlı mimarisi</a> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_barok_mimarisi" title="Osmanlı barok mimarisi">Barok mimari</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Hanedan%C4%B1_mensuplar%C4%B1nca_yapt%C4%B1r%C4%B1lan_camiler_listesi" title="Osmanlı Hanedanı mensuplarınca yaptırılan camiler listesi">Camiler</a></li></ul></li> <li>Sanat <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_minyat%C3%BCr%C3%BC" title="Osmanlı minyatürü">Minyatür</a></li> <li><a href="/wiki/Klasik_T%C3%BCrk_m%C3%BCzi%C4%9Fi" title="Klasik Türk müziği">Müzik</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_nak%C4%B1%C5%9F_sanat%C4%B1" title="Osmanlı nakış sanatı">Nakış</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_sahne_sanatlar%C4%B1" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda sahne sanatları">Sahne sanatları</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_k%C4%B1yafetleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı kıyafetleri (sayfa mevcut değil)">Kıyafet</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_mutfa%C4%9F%C4%B1" title="Osmanlı mutfağı">Mutfak</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrk_edebiyat%C4%B1" title="Türk edebiyatı">Edebiyat</a> <ul><li><a href="/wiki/Divan_edebiyat%C4%B1" title="Divan edebiyatı">Divan</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrk_halk_edebiyat%C4%B1" title="Türk halk edebiyatı">Halk</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_bilim_ve_teknoloji" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda bilim ve teknoloji">Bilim ve teknoloji</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_demografisi" title="Osmanlı İmparatorluğu demografisi">Demografi</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Ermenileri" title="Osmanlı Ermenileri">Ermeniler</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_Rumlar%C4%B1" title="Osmanlı Rumları">Rumlar</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_T%C3%BCrkleri" title="Osmanlı Türkleri">Türkler</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Yahudiler</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_din" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda din">Din</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_Hristiyanl%C4%B1k" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda Hristiyanlık">Hristiyanlık</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_%C4%B0slam" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda İslam">İslam</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Yahudilik</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Semboller</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_d%C3%B6neminde_padi%C5%9Fah_mar%C5%9Flar%C4%B1" title="Osmanlı döneminde padişah marşları">Marş</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_armas%C4%B1" title="Osmanlı İmparatorluğu arması">Arma</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_bayraklar%C4%B1" title="Osmanlı bayrakları">Bayrak</a></li> <li><a href="/wiki/Tu%C4%9Fra" title="Tuğra">Tuğra</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diğer</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_kad%C4%B1n%C4%B1n_toplumdaki_yeri" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda kadının toplumdaki yeri">Kadın</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_feminizm" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda feminizm">Feminizm</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_liberalizm" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda liberalizm">Liberalizm</a></li> <li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nda_sosyalizm" title="Osmanlı İmparatorluğu'nda sosyalizm">Sosyalizm</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27nun_ana_hatlar%C4%B1" title="Osmanlı İmparatorluğu'nun ana hatları">Ana hatlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_bibliyografyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osmanlı İmparatorluğu bibliyografyası (sayfa mevcut değil)">Bibliyografya</a></li> <li><a href="/wiki/Kategori:Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Kategori:Osmanlı İmparatorluğu">Kategori</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Osmanlı_İmparatorluğu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&oldid=34004493">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Osmanlı_İmparatorluğu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&oldid=34004493</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Osmanl%C4%B1_Yahudileri" title="Kategori:Osmanlı Yahudileri">Osmanlı Yahudileri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Konular%C4%B1na_g%C3%B6re_Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu_tarihi" title="Kategori:Konularına göre Osmanlı İmparatorluğu tarihi">Konularına göre Osmanlı İmparatorluğu tarihi</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:%C3%9Clkelerine_g%C3%B6re_Yahudi_tarihi" title="Kategori:Ülkelerine göre Yahudi tarihi">Ülkelerine göre Yahudi tarihi</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategori: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:ISBN_sihirli_ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1_kullanan_sayfalar" title="Kategori:ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar">ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 16.38, 16 Ekim 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz. Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Ara </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > İçindekiler tablosunu değiştir </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 6 dil </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Konu ekle </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5787d8fd46-rdjjl","wgBackendResponseTime":181,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.252","walltime":"1.455","ppvisitednodes":{"value":17531,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":331001,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11778,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":14,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":185842,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1055.105 1 -total"," 26.91% 283.950 1 Şablon:Kaynakça"," 24.09% 254.162 74 Şablon:Kaynak"," 17.91% 188.923 310 Şablon:Harvnb"," 12.56% 132.509 13 Şablon:Dolaşım"," 10.99% 115.955 1 Şablon:Osmanlı_İmparatorluğu'nda_toplumsal_yapı_kenar_çubuğu"," 10.47% 110.507 1 Şablon:Sidebar"," 4.10% 43.243 1 Şablon:Orta_Doğu_konusu"," 3.94% 41.536 15 Şablon:Quote"," 3.25% 34.317 11 Şablon:Ana"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.440","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3647189,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f88f964d6-rmmrt","timestamp":"20250219131639","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011fu'ndaki Yahudilerin tarihi","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2368712","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2368712","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-09-21T17:32:04Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/tr\/7\/7a\/500_yil_tura.png"}</script> </body> </html>