CINXE.COM
saga – Store norske leksikon
<!DOCTYPE html> <html lang="no" data-locale="nb" class="theme-snl"> <head> <meta charset="utf-8"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/PublicoText-Roman-Web-e79f9f1d5a6ff95cac3a.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/PublicoText-Bold-Web-353e07ec366c10f42cec.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/PublicoText-Semibold-Web-ee11c8b2c8c1e35b1c86.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/PublicoText-Italic-Web-825f963eb04ff5284188.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/WorkSans-Bold-762daa1ffad6d38ed842.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/WorkSans-SemiBold-29cc217ee3ce62328ee8.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/WorkSans-Regular-05e6ccd599a4f1091698.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/WorkSans-Italic-ade8d1b06d1dffcb40a2.woff2"> <link rel="preload" as="font" type="font/woff2" crossorigin href="/packs/fonts/GothamMedium-Regular-2711ab0bf29e8ab54e74.woff2"> <title>saga – Store norske leksikon</title> <meta name="description" content="Saga er ei forteljing som høyrer til den norsk-islandske litteraturen frå mellomalderen. I norrøn språkbruk betyr saga både munnleg og skriven forteljing, utan omsyn til lengd, innhald eller form. Ein har skilt mellom «sann-saga» og «lygi-saga», men grensa går ikkje alltid der ein no ville ha sett henne mellom historie og dikting."> <meta name="google-site-verification" content="DwZjvVshXtvwxWrYJ6jvFu2URfuNBZxghWTANRxo6NE"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1"> <script>dataLayer = [{ 'mediaCount': '0', 'characterCount': '6246', 'internalLinkCount': '63', 'articleId': '159261', 'breadcrumb': 'Store norske leksikon | Språk og litteratur | Norsk og samisk litteratur | Norrøn litteratur', 'userType': 'gjest', 'environment': 'production'}];</script> <script>(function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start': new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0], j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src= 'https://fpt.snl.no/fpt655.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f); })(window,document,'script','dataLayer','GTM-PFJQPQ');</script> <link rel="icon" href="/favicon.ico"> <link rel="image_src" href="/packs/static/images/snl_logo_fb-3fbaed5c3a1078259bd2.png"> <link rel="stylesheet" href="/packs/css/application-redesign-583d1453.css"> <script> window.Strings = { autocompletePromptPositive: 'Skriv {count} eller flere tegn for å se søkeforslag.', autocompletePromptZero: 'Begynn å skrive for å se søkeforslag.', autocompleteResultsFound: ' søkeforslag funnet', autocompleteResultItem: '{label} Søkeforslag {index} av {total}', days: [ "sundag","måndag","tysdag","onsdag","torsdag","fredag","laurdag", ], decimalSeparator: '.', months: [ "januar","februar","mars","april","mai","juni","juli","august","september","oktober","november","desember", ], shortMonths: [ "jan","feb","mar","apr","mai","jun","jul","aug","sep","okt","nov","des", ], thousandsSeparator: ',', } </script> <script src="/packs/js/runtime-45b5648ecab8a7ca51c8.js" defer="defer"></script> <script src="/packs/js/application-redesign-e8de6b1464215ce4129d.js" defer="defer"></script> <meta name="csrf-param" content="authenticity_token" /> <meta name="csrf-token" content="lhvG45AMWSUNVxz2GWsdOcVwQSNAZ99hyk32fWlRKd5tTWYsYPHAzj2LsuvJhKt58XVHI-fiaPxdD7J7mJ_6QA" /> <meta property="og:title" content="saga – Store norske leksikon"> <meta property="og:type" content="article"> <meta property="og:site_name" content="Store norske leksikon"> <meta property="og:url" content="https://snl.no/saga" /><link href="https://snl.no/saga" rel="canonical" /> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://media.snl.no/media/70588/standard_M__ruvallab_k_f13r.jpg"> <meta property="og:image" content="https://media.snl.no/media/70591/standard_Codex_Regius_og_Flat_ybok.jpg"> <meta property="og:image" content="https://media.snl.no/media/70597/standard_Arni_Magnusson_drawing.jpg"> </head> <body itemscope itemtype="http://schema.org/WebPage"> <noscript><iframe src="https://fpt.snl.no/ns.html?id=GTM-PFJQPQ" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript> <span class="l-article__skip-to-content"> <a class="skip-link" href="#_article-top">Hopp til hovedinnholdet</a> </span> <div id="js-announcements"></div> <div class="l-header"> <div class="l-header__content"> <header class="site-header"> <a href="https://snl.no/" class="site-header__frontpage-link"> <span class="site-logo site-logo--snl"> <img src="/packs/static/images/snl_logo_dark-4cf32865953e7759ca3b.svg" alt="" class="site-logo__image"> <span class="site-logo__text">Store norske leksikon</span> </span> </a> <div class="site-header__login-home"> <div class="site-header__login js-login-button" hidden> <a href="https://snl.no/.login" class="button button--standalone button--mobile-icon"> <img src="/packs/static/images/login-2b3592f148a3c0171089.svg" alt="Logg inn" class="button__icon"> <span class="button__text">Logg inn</span> </a> </div> </div> <div class="site-header__search-form"> <form action="/.search" class="search-form" aria-label="Søk"> <input name="query" class="search-form__field js-autocomplete" placeholder="Søk i Store norske leksikon" autocomplete="off" data-autocomplete-base-url="/.search/autocomplete?query=" data-autocomplete-base-class="search-form" > <button class="search-form__button"> <img src="/packs/static/images/search-52a2ccb4f601735f78e0.svg" alt="Søk" class="search-form__icon" width="202" height="150"> </button> </form> </div> </header> </div> </div> <main id="content"> <div itemscope itemtype="http://schema.org/Article" class="l-article"> <div class="page-header"> <div class="page-header__heading-wrapper"> <div class="page-header__heading"> <h1 class="page-title" itemprop="headline"> saga </h1> </div> </div> </div> <div class="l-article__breadcrumb"> <nav class="breadcrumbs" aria-label="Brødsmulesti"> <ol class="breadcrumbs__list" itemprop="breadcrumb" itemscope itemtype="http://schema.org/BreadcrumbList"> <li class="breadcrumbs__item" itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem"> <a href="https://snl.no/" itemprop="item" class="breadcrumbs__link"> <span itemprop="name">Store norske leksikon</span> </a> <meta itemprop="position" content="1"> </li> <li class="breadcrumbs__item" itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem"> <a href="https://snl.no/.taxonomy/252" itemprop="item" class="breadcrumbs__link"> <span itemprop="name">Språk og litteratur</span> </a> <meta itemprop="position" content="2"> </li> <li class="breadcrumbs__item" itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem"> <a href="https://snl.no/.taxonomy/3065" itemprop="item" class="breadcrumbs__link"> <span itemprop="name">Norsk og samisk litteratur</span> </a> <meta itemprop="position" content="3"> </li> <li class="breadcrumbs__item" itemprop="itemListElement" itemscope itemtype="http://schema.org/ListItem"> <a href="https://snl.no/.taxonomy/263" itemprop="item" class="breadcrumbs__link"> <span itemprop="name">Norrøn litteratur</span> </a> <meta itemprop="position" content="4"> </li> </ol> </nav> </div> <div class="l-article__menu"> <aside class="alternative-article-version alternative-article-version--lille"> Artikkelen finst i enkel versjon i <a class="alternative-article-version__link" href="https://lille.snl.no/saga">Lille norske</a> </aside> <div class="l-article__toc"> <nav class="toc" aria-label="Innhald"> <ul class="toc__list"> <li class="toc__item"> <a href="/saga#-Forfattarar" class="toc__link">Forfattarar</a> </li> <li class="toc__item"> <a href="/saga#-Ulike_slags_sagaer" class="toc__link">Ulike slags sagaer</a> </li> <li class="toc__item"> <a href="/saga#-Forsking_og_omsetjingar" class="toc__link">Forsking og omsetjingar</a> <ul class="toc__sub-list"> <li class="toc__sub-item"> <a href="/saga#-Humanismen_p%C3%A5_1500-_og_1600-talet" class="toc__sub-link"> <span> Humanismen på 1500- og 1600-talet </span> </a> </li> <li class="toc__sub-item"> <a href="/saga#-Historieskriving_og_systematisk_innsamling" class="toc__sub-link"> <span> Historieskriving og systematisk innsamling </span> </a> </li> <li class="toc__sub-item"> <a href="/saga#-Vitskaplege_utg%C3%A5ver_og_fleire_omsetjingar" class="toc__sub-link"> <span> Vitskaplege utgåver og fleire omsetjingar </span> </a> </li> <li class="toc__sub-item"> <a href="/saga#-Debatt_om_opphav_og_kjeldeverdi" class="toc__sub-link"> <span> Debatt om opphav og kjeldeverdi </span> </a> </li> <li class="toc__sub-item"> <a href="/saga#-Den_islandske_skulen" class="toc__sub-link"> <span> Den islandske skulen </span> </a> </li> </ul> </li> <li class="toc__item"> <a href="/saga#-Les_meir_i_Store_norske_leksikon" class="toc__link">Les meir i Store norske leksikon</a> </li> <li class="toc__item"> <a href="/saga#-Litteratur" class="toc__link">Litteratur</a> </li> </ul> </nav> </div> </div> <div class="l-article__section"> <div class="l-article__figure l-article__figure--normal l-article__figure--picture" id="media-70588"> <figure class="picture" itemscope itemtype="http://schema.org/ImageObject"> <div class="picture__image-wrapper"> <img src="https://media.snl.no/media/70588/standard_compressed_M__ruvallab_k_f13r.jpg" alt="Möðruvallabók" width="512" height="491" data-alt-url="https://media.snl.no/media/70588/standard_M__ruvallab_k_f13r.jpg" class="picture__image" itemprop="contentUrl"> </div> <figcaption class="picture__caption"> <div itemprop="caption"> <div>Dei ulike sagaene er bevarte i ei rekkje handskrifter, dei eldste frå 1200-talet. Ei side frå <em><a class="crossref" href="http://snl.no/Nj%C3%A1ls_saga">Njålssoga</a></em> i <em><a href="https://snl.no/M%C3%B6%C3%B0ruvallab%C3%B3k">Möðruvallabók</a></em>. <em>Möðruvallabók</em> er eit handskrift frå 1300-talet som inneheld teksten til i alt elleve islendingesagaer, mellom anna <em>Njålssoga</em> og <em><a href="https://snl.no/Egils_saga">Egilssoga</a></em>.</div> </div> <div class="picture__attribution"> <div class="media-attribution-block"> <div class="media-attribution-block__attribute"> <a itemprop="name" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:M%C3%B6%C3%B0ruvallab%C3%B3k_f13r.jpg">Möðruvallabók</a> </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> <span class="media-attribution-block__attribution"> Av </span> <span itemprop="author">GDK</span>. </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> Lisens: <a itemprop="license" href="https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.no">Falle i det fri (Public domain)</a> </div> </div> </div> </figcaption> </figure> </div> <div class="l-article__figure l-article__figure--normal l-article__figure--picture" id="media-70591"> <figure class="picture picture--medium-portrait" itemscope itemtype="http://schema.org/ImageObject"> <div class="picture__image-wrapper"> <img src="https://media.snl.no/media/70591/standard_compressed_Codex_Regius_og_Flat_ybok.jpg" alt="Codex Regius og Flatøyboka" width="393" height="599" data-alt-url="https://media.snl.no/media/70591/standard_Codex_Regius_og_Flat_ybok.jpg" class="picture__image" itemprop="contentUrl"> </div> <figcaption class="picture__caption"> <div itemprop="caption"> <p>Manuskripta <em><a href="https://snl.no/Flateyjarb%C3%B3k">Flateyjarbók</a></em> (open) og <em><a class="crossref" href="http://snl.no/Codex_Regius">Codex Regius</a></em> (ståande). <em>Flateyjarbók</em> inneheld ei rekkje <a class="crossref" href="https://snl.no/kongesaga">kongesagaer</a>, først og fremst <a class="crossref" href="https://snl.no/Olavssagaene">sagaene om Olav Tryggvason og Olav Haraldsson</a>, i tillegg til fleire andre sagaer som mellom anna <em><a class="crossref" href="https://snl.no/J%C3%B3msv%C3%ADkinga_saga">Jómsvíkinga saga</a></em>, <em><a class="crossref" href="https://snl.no/F%C3%A6reyinga_saga">Færeyinga saga</a></em> og <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Orkneyinga_saga">Orkneyinga saga</a></em>. <em>Codex Regius</em> inneheld dei fleste av dikta i <em><a href="https://snl.no/Den_eldre_Edda">Den eldre Edda</a></em>. Begge er ein del av <a class="crossref" href="https://snl.no/Arnamagn%C3%A6anske_Samling">Den Arnamagnæanske Samling</a>.</p> </div> <div class="picture__attribution"> <div class="media-attribution-block"> <div class="media-attribution-block__attribute"> <a itemprop="name" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Codex_Regius_of_Eddaic_Poems_and_Flateyjarbok.jpg">Codex Regius og Flatøyboka</a> </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> <span class="media-attribution-block__attribution"> Av </span> <span itemprop="author">Ukjend fotograf</span>. </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> Lisens: <a itemprop="license" href="https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.no">Falle i det fri (Public domain)</a> </div> </div> </div> </figcaption> </figure> </div> <div class="l-article__figure l-article__figure--normal l-article__figure--picture" id="media-70597"> <figure class="picture picture--medium-portrait picture--zoomable" itemscope itemtype="http://schema.org/ImageObject"> <div class="picture__image-wrapper"> <button type="button" data-zoomable="media-70597" data-zoomable-class="l-article__figure--zoomed" class="picture__zoom-trigger"> <img src="/packs/static/images/zoom_in-a83729d6dfabb3524fa0.svg" alt="Zoom inn" class="picture__zoom-icon"> </button> <img src="https://media.snl.no/media/70597/standard_compressed_Arni_Magnusson_drawing.jpg" alt="Árni Magnússon" width="865" height="1200" data-alt-url="https://media.snl.no/media/70597/standard_Arni_Magnusson_drawing.jpg" class="picture__image" itemprop="contentUrl"> </div> <figcaption class="picture__caption"> <div itemprop="caption"> <div> <p><a href="https://snl.no/%C3%81rni_Magn%C3%BAsson">Árni Magnússon</a> er kjend for innsamlinga si av nordiske mellomalderdokument, blant dei fleire sagaer. Samlinga med dokument som Árni samla inn, blir kalla <a class="crossref" href="https://snl.no/Arnamagn%C3%A6anske_Samling">Den Arnamagnæanske samling</a>.</p> </div> </div> <div class="picture__attribution"> <div class="media-attribution-block"> <div class="media-attribution-block__attribute"> <a itemprop="name" href="http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arni_Magnusson_drawing.jpg">Árni Magnússon</a> </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> <span class="media-attribution-block__attribution"> Av </span> <span itemprop="author">Ukjend opphavsperson</span>. </div> <div class="media-attribution-block__attribute"> Lisens: <a itemprop="license" href="https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.no">Falle i det fri (Public domain)</a> </div> </div> </div> </figcaption> </figure> </div> <section class="l-article__body-text" id="_article-top"> <div class="article-text"> <p>Saga er ei forteljing som høyrer til den norsk-islandske <a class="crossref" href="https://snl.no/litteratur">litteraturen</a> frå <a class="crossref" href="https://snl.no/middelalderen">mellomalderen</a>. I <a class="crossref" href="https://snl.no/norr%C3%B8nt">norrøn</a> språkbruk betyr saga både munnleg og skriven forteljing, utan omsyn til lengd, innhald eller form. Ein har skilt mellom «sann-saga» og «lygi-saga», men grensa går ikkje alltid der ein no ville ha sett henne mellom historie og dikting.</p> </div> <div class="l-article__factbox"> <section class="factbox"> <div class="factbox__main-content"> <h2 class="factbox__heading">Faktaboks</h2> <dl class="factbox__facts"> <div class="factbox__fact-item"> <dt class="factbox__fact-term"> <a href="https://snl.no/etymologi">Etymologi</a> </dt> <dd class="factbox__fact-description"> <p><a href="https://snl.no/norr%C3%B8nt">norrønt</a> <em>saga</em> ‘forteljing’, til <em>segja</em> ‘seie, fortelje’</p> </dd> </div> </dl> </div> </section> </div> <div class="article-text"> <p>Fleire av dei islandske sagaene er stor kunst, til dømes <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Nj%C3%A5ls_saga">Njålssoga</a></em> (Njáls saga), <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Sagaen_om_Ramnkjell_Fr%C3%B8ysgode">Soga om Ramnkjell Frøysgode</a></em>, <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Sagaen_om_laksd%C3%B8lene">Soga om laksdølane</a></em> (Laxdœla saga),<em> <a class="crossref" href="https://snl.no/Bandamanna_saga">Bandamanna saga</a></em> og <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Heimskringla">Heimskringla</a></em>. Sagaene blei skrivne rundt perioden 1160–1400.</p> </div> </section> </div> <div class="l-article__tagsonomies"> <aside class="tagsonomy-affiliations"> <h2 class="tagsonomy-affiliations__heading"> Tilhøyrande emnesider </h2> Tema: <a class="tagsonomy-affiliations__link" href="https://snl.no/.theme/47"> Sjanger</a></aside> </div> <section class="l-article__section" id="-Forfattarar"> <h2 class="l-article__subheading"> Forfattarar </h2> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>Sagaene har for det meste <a class="crossref" href="https://snl.no/anonym">anonyme</a> forfattarar. Berre enkelte konge- og samtidssagaer har namngitte forfattarar, til dømes <a class="crossref" href="https://snl.no/Snorre_Sturlason">Snorre Sturlason</a> og <a class="crossref" href="https://snl.no/Sturla_Tordsson_-_den_yngre">Sturla Tordarson</a>. Alle islendingesagaer er anonyme, men fleire forskarar har i nyare tid lagt fram <a class="crossref" href="https://snl.no/hypotese">hypotesar</a> om kven som har forfatta enkelte av dei.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Ulike_slags_sagaer"> <h2 class="l-article__subheading"> Ulike slags sagaer </h2> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>Ein kan dele inn sagaene etter emne: <a class="crossref" href="https://snl.no/kongesaga">kongesagaer</a> om dei norske (og danske) <a class="crossref" href="https://snl.no/konge_-_statsoverhode">kongane</a>, <a class="crossref" href="https://snl.no/islendingesaga">islendingesagaer</a> eller ættesagaer om livet til <a class="crossref" href="https://snl.no/Islands_historie">islendingane</a> frå cirka 900–1050 og <a href="https://snl.no/Biskupa_s%C3%B6gur">biskopsagaer</a> om dei islandske <a class="crossref" href="https://snl.no/biskop">biskopane</a>.</p><p>Ein har òg delt inn sagaene i oldtidssagaer, fortidssagaer og samtidssagaer, alt etter kor lang tid som kan ha gått mellom hendingane og den tida sagaene blei skrivne. Enkelte biskopsagaer er samtidssagaer, og det same er <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Sturlunga_saga">Sturlungasoga</a></em>. Dei kongesagaene som handlar om <a class="crossref" href="https://snl.no/Sverre%C3%A6tten">Sverreætta</a>, er samtidssagaer (<em><a class="crossref" href="https://snl.no/Sverres_saga">Sverresoga</a></em>, <em><a class="crossref" href="https://snl.no/H%C3%A1konar_saga_gamla">Soga om Håkon Håkonsson</a></em>, <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Baglarsagaene">Baglarsogene</a></em> og <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Magnus_Lagab%C3%B8tes_saga">Soga om Magnus Lagabøte</a></em>).</p><p><a class="crossref" href="https://snl.no/fornaldarsagaer">Fornaldersagaer</a> har emne frå <a class="crossref" href="https://snl.no/heltedikt">heltediktinga</a> og <a class="crossref" href="https://snl.no/forhistorisk_tid">forhistorisk tid</a>. Omsette sagaer er anten helgensagaer, riddarsagaer eller reine eventyrsagaer. Desse blei omsette både i <a class="crossref" href="https://snl.no/Norge">Noreg</a> og på <a class="crossref" href="https://snl.no/Island">Island</a>.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Forsking_og_omsetjingar"> <h2 class="l-article__subheading"> Forsking og omsetjingar </h2> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> </div> </div> <section class="l-article__section" id="-Humanismen_p%C3%A5_1500-_og_1600-talet"> <h3 class="l-article__subheading"> Humanismen på 1500- og 1600-talet </h3> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>Vitskapleg forsking på den norrøne sagalitteraturen byrja under <a class="crossref" href="https://snl.no/humanisme">renessansehumanismen</a>, då ein i Noreg byrja å omsetje dei norske kongesagaene til <a class="crossref" href="https://snl.no/dansk">dansk</a> etter <a class="crossref" href="https://snl.no/h%C3%A5ndskrifter">handskrifter</a> som var i Noreg. Spesielt viktig blei presten <a class="crossref" href="https://snl.no/Peder_Clauss%C3%B8n_Friis">Peder Claussøn</a> si omsetjing av heile <em><a class="crossref" href="https://snl.no/Heimskringla">Heimskringla</a></em> og fleire andre kongesagaer (fullført i 1599). Den islandske presten <a class="crossref" href="https://snl.no/Arngr%C3%ADmur_J%C3%B3nsson">Arngrímur Jónsson</a> forfatta fleire verk på <a class="crossref" href="https://snl.no/latin">latin</a> om historia til Island, <a class="crossref" href="https://snl.no/Gr%C3%B8nland">Grønland</a> og resten av Norden med grunnlag i sagahandskrifter. Sentralt i forskinga på denne tida står den danske professoren <a class="crossref" href="https://snl.no/Ole_Worm">Ole Worm</a>, som mellom anna sørgde for å få Peder Claussøns sagaomsetjing <a class="crossref" href="https://snl.no/boktrykkerkunst">trykt</a> i 1633.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Historieskriving_og_systematisk_innsamling"> <h3 class="l-article__subheading"> Historieskriving og systematisk innsamling </h3> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>Sagalitteraturen blei lenge først og fremst oppfatta som historiske kjeldeskrifter som kunne gi ei <a class="crossref" href="https://snl.no/patriotisk">patriotisk</a> framstilling av historia til dei nordiske rika. Dette forklarer den sterke interessa som leiande krinsar i begge dei nordiske <a class="crossref" href="https://snl.no/monarki">monarkia</a> viste for den nyoppdaga sagalitteraturen. På 1600-talet og byrjinga av 1700-talet blei det gjort ei systematisk innsamling av sagahandskrifter på Island og i Noreg, og handskriftene blei sende til <a class="crossref" href="https://snl.no/Danmark">Danmark</a> og <a class="crossref" href="https://snl.no/Sverige">Sverige</a> for oppbevaring og avskriving. Den mest berømte av dei som stod for dette innsamlingsarbeidet, var islendingen <a class="crossref" href="https://snl.no/%C3%81rni_Magn%C3%BAsson">Árni Magnússon</a>.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Vitskaplege_utg%C3%A5ver_og_fleire_omsetjingar"> <h3 class="l-article__subheading"> Vitskaplege utgåver og fleire omsetjingar </h3> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>I Sverige var ein først ute med å trykkje sagautgåver på originalspråket, i 1664. Det kom fleire fornaldarsagaer seinare, og i 1697 kom <em>Heimskringla</em>-utgåva til <a class="crossref" href="https://snl.no/Johan_Peringski%C3%B6ld">Johan Peringskiöld</a>. Ei revidert utgåve av Peder Claussøns kongesagaomsetjing, trykt i <a class="crossref" href="https://snl.no/K%C3%B8benhavn">København</a> i 1757, blei svært utbreidd og fekk mykje å seie i Noreg. I 1772 blei Den Arnamagnæanske Commission oppretta i København for å arbeide med mellom anna sagautgåver. Nordmannen <a class="crossref" href="https://snl.no/Gerhard_Sch%C3%B8ning">Gerhard Schøning</a> byrja i 1777 på ei ny vitskapleg <em>Heimskringla</em>-utgåve (fullført i 1826). Den første trykte utgåva av islendingesagaer kom ut på Island i 1756. Den danske teologen <a class="crossref" href="https://snl.no/Peter_Erasmus_M%C3%BCller">Peter Erasmus Müller</a> sitt Sagabibliothek gav for første gong eit allment overblikk over sagalitteraturen, med ei inndeling i typar og eit forsøk på kritisk vurdering av den historiske kjeldeverdien av dei ulike sagatypane.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Debatt_om_opphav_og_kjeldeverdi"> <h3 class="l-article__subheading"> Debatt om opphav og kjeldeverdi </h3> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>På 1800-talet blei det mest vesentlege av sagalitteraturen gitt ut på trykk, mest i dei nordiske landa, i <a class="crossref" href="https://snl.no/Storbritannia">Storbritannia</a> og i <a class="crossref" href="https://snl.no/Tyskland">Tyskland</a>. Eit aktuelt spørsmål på den tida var den nasjonale tilhøyrsla til sagaene. Ikkje minst i Tyskland og Danmark var ein opptekne av at sagaverka var uttrykk for <a class="crossref" href="https://snl.no/germanere">germansk</a> eller fellesnordisk åndsarv. Mot dette hevda «den norske historiske skulen» (særleg <a class="crossref" href="https://snl.no/Rudolf_Keyser">Rudolf Keyser</a>) at sagaene var eksklusivt norsk-islandske. Sagaer som handla om den <a class="crossref" href="https://snl.no/hedenskap">heidenske</a> tida, hadde levd fullt utforma på folkemunne frå den gongen hendingane skjedde, og inntil dei blei nedskrivne i <a class="crossref" href="https://snl.no/kristen">kristen</a> tid.</p><p>Teorien om den førlitterære munnlege sagaen hadde tilhengjarar til langt inn på 1900-talet. Tilliten at kongesagaene og islendingesagaene var historisk truverdige, var òg nøye knytt til denne læra, sterkt framheva av mellom anna professor <a class="crossref" href="https://snl.no/Finnur_J%C3%B3nsson">Finnur Jónsson</a> i København. Allereie frå midten av 1800-talet (<a class="crossref" href="https://snl.no/Johannes_Carsten_Hauch">Carsten Hauch</a>) hadde det likevel vore forskarar som byrja å gjere sagatekstane til emne for estetisk analyse.</p> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Den_islandske_skulen"> <h3 class="l-article__subheading"> Den islandske skulen </h3> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <p>Den litterær-estetiske vurderinga av sagaene, først og fremst islendingesagaene, fekk ny næring då Island i 1911 fekk sitt eige universitet, der professor <a class="crossref" href="https://snl.no/Bj%C3%B6rn_Magn%C3%BAsson_%C3%93lsen">Björn Magnússon Ólsen</a> grunnla «den islandske skulen» i sagaforskinga. Han blei etterfølgd av <a class="crossref" href="https://snl.no/Sigur%C3%B0ur_J%C3%B3hannesson_Nordal">Sigurður Nordal</a> og <a class="crossref" href="https://snl.no/Einar_%C3%93lafur_Sveinsson">Einar Ólafur Sveinsson</a>. Den islandske skulen avviser ikkje at det i mange sagaer kan finnast element av gamal munnleg overlevering om hendingar som verkeleg har hendt, mest i kongesagaene, mindre i islendingesagaene. Men skulen hevdar at sagaene som heilskapar er skapte av litterært arbeidande islandske forfattarar, særleg i perioden 1150–1350. Dette ser no ut til å vere allment godteke.</p><p>Spørsmålet om alderen på ei rekkje sagaer er framleis omstridd. I moderne sagaforsking er ein elles oppteken av samanhengen mellom sagalitteraturen og annan europeisk litteratur og av den <a class="crossref" href="https://snl.no/sosialhistorie">sosialhistoriske</a> bakgrunnen til sagaene. Det blir no utført sagaforsking vidt omkring i verda.</p> </div> </div> </section> </section> <section class="l-article__section" id="-Les_meir_i_Store_norske_leksikon"> <h2 class="l-article__subheading"> Les meir i Store norske leksikon </h2> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <ul> <li><a class="crossref" href="https://snl.no/Norges_litteraturhistorie">Noregs litteraturhistorie</a></li> <li><a class="crossref" href="https://snl.no/Islands_litteratur">Islands litteratur</a></li> <li><a class="crossref" href="https://snl.no/skaldedikting">skaldedikting</a></li> <li><a class="crossref" href="https://snl.no/norr%C3%B8nt">norrønt</a></li> </ul> </div> </div> </section> <section class="l-article__section" id="-Litteratur"> <h2 class="l-article__subheading"> Litteratur </h2> <div class="l-article__body-text"> <div class="article-text"> <ul> <li>Bekker-Nielsen, Hans, Thorkil Damsgaard Olsen og Ole Widding (1965). <em>Norrøn fortællekunst: kapitler af den norsk-islandske middelalderlitteraturs historie</em>. København: Akademisk forlag.</li> <li>Sørensen, Preben Meulengracht (1995). <em>Fortelling og ære: studier i islendingesagaerne</em>. Oslo: Universitetsforlaget. <a href="https://www.nb.no/items/3dd0df88ac1bb8dfd42ead30a9fbd2e8?page=0">Les boka på nb.no</a> </li> </ul> </div> </div> </section> <div class="l-article__meta"> <div class="l-article__info"> <aside class="article-info"> <dl class="article-info__items"> <dt class="article-info__item-name"> Skriven av: </dt> <dd class="article-info__item-value"> <ul class="author-list"> <li class="author-list__author" itemprop="author" itemscope itemtype="http://schema.org/Person" data-conjunction=" og "> <a href="https://brukere.snl.no/780"> <span itemprop="name">Hallvard Magerøy</span> (Universitetet i Oslo)</a></li> <li class="author-list__author" itemprop="author" itemscope itemtype="http://schema.org/Person" data-conjunction=" og "> <a href="https://brukere.snl.no/34906"> <span itemprop="name">Børge Nordbø</span></a></li> </ul> </dd> <dt class="article-info__item-name"> Sist oppdatert: </dt> <dd class="article-info__item-value"> <time datetime="2024-11-25T05:39:51+01:00"> 25. november 2024</time>, <a href="https://snl.no/.versions/list/159261">sjå alle endringar</a> </dd> </dl> <strong class="article-info__license-type"> <a class="" href="/.licenses/restricted">avgrensa gjenbruk.</a> </strong> <button class="link-button js-citation" type="button" data-target="article-info-citation" hidden> Sitere eller gjenbruke? </button> <div id="article-info-citation"> Vil du sitere denne artikkelen? Kopier denne teksten og lim han inn i litteraturlista di: <cite class="article-info__cite"> Magerøy, Hallvard; Nordbø, Børge: <i>saga</i> i <i>Store norske leksikon</i> på snl.no. Henta <span class="js-current-date"></span> frå https://snl.no/saga</cite> </div> </aside> </div> <div class="l-article__contributions"> <aside class="article-contributions"> <h2 class="article-contributions__heading"> Bidra </h2> <ul class="article-contributions__items"> <li class="article-contributions__item"> <a rel="nofollow" href="https://snl.no/.improvements/xhtml/159261">Føreslå endringar i artikkelen</a> </li> <li class="article-contributions__item"> <a rel="nofollow" href="https://snl.no/.articles/159261/media/new?media%5Bfigure_type%5D=picture">Føreslå bilete til artikkelen</a> </li> <li class="article-contributions__item"> <button class="link-button js-toggle-comments" type='button' data-target='article-comments'> Kommenter <span class="link-button__extra-text"> eller still spørsmål</span> </button> </li> </ul> </aside> </div> </div> <div id="article-comments" class="l-article__comments"> <div class="l-article__comments-contents"> <h2>Kommentarar </h2> <div class="create-comment" id="new-comment"> <p class="create-comment__intro"> Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar. </p> <p class="create-comment__intro"> Du må være logga inn for å kommentere. </p> <form action=".login" accept-charset="UTF-8" method="get"> <input type="hidden" name="return_to" id="return_to" value="https://snl.no/saga#new-comment" autocomplete="off" /> <button type="submit" class="button button--standalone"> <span class="button__text">Logg inn</span> </button> eller <a href="users/new/"> registrer deg </a> </form></div> </div> </div> <div class="l-article__credits"> <div class="l-article__authoritative-editor"> <div class="authoritative-editor authoritative-editor--missing"> <h2 class="authoritative-editor__heading"> Vi manglar fagansvarleg for <a class="authoritative-editor__secondary-link" href="https://snl.no/.taxonomy/263">Norrøn litteratur</a> </h2> Vil du bli fagansvarleg? <a href="https://meta.snl.no/Fagansvar"> Ta kontakt </a> </div> </div> </div> </div> </main> <div class="l-footer"> <footer class="l-wrapper"> <h2 class="l-footer__heading">Bunntekst</h2> <div class="l-footer__base"> <div class="l-footer__updates t-footer-updates"> <article class="activity"> <h3 class="activity__heading"> Sist oppdatert </h3> <ul class="activity-list activity-list--in-footer"> <li class="activity-list__item"> <a class="activity-list__item-link" href="https://snl.no/H%C3%A5logaland_Teater"> Hålogaland Teater</a>: oppdatert av <a class="activity-list__item-link" href="https://brukere.snl.no/17962">Marianne Dyrnes Vallat</a> <time class="activity-list__time" datetime="2025-02-16T19:07:22+01:00"> for mindre enn 1 minutt siden </time> </li> <li class="activity-list__item"> <a class="activity-list__item-link" href="https://snl.no/Sigval_Nathanael_Bergesen"> Sigval Nathanael Bergesen</a>: bilde oppdatert av <a class="activity-list__item-link" href="https://brukere.snl.no/59347">Åsmund Gram Dokka (SNL)</a> <time class="activity-list__time" datetime="2025-02-16T19:01:51+01:00"> for 6 minutter siden </time> </li> <li class="activity-list__item"> <a class="activity-list__item-link" href="https://snl.no/Sigval_Nathanael_Bergesen"> Sigval Nathanael Bergesen</a>: <a class="activity-list__item-link" href="https://brukere.snl.no/59347">Åsmund Gram Dokka (SNL)</a> redigerte og publiserte artikkelforslaget fra <a class="activity-list__item-link" href="https://brukere.snl.no/61216"> Norsk biografisk leksikon</a> <time class="activity-list__time" datetime="2025-02-16T19:01:13+01:00"> for 6 minutter siden </time> </li> <li class="activity-list__item"> <a class="activity-list__item-link" href="https://snl.no/naturfolk"> naturfolk</a>: kommentar lagt til av <a class="activity-list__item-link" href="https://brukere.snl.no/17942">Anne Synnøve Simensen</a> <time class="activity-list__time" datetime="2025-02-16T18:47:10+01:00"> for 20 minutter siden </time> </li> </ul> <a class="activity__all" href="https://snl.no/.recent-activities"> Se all aktivitet </a> </article> <article class="log-in"> <h2>Vil du skrive eller endre artikler?</h2> <a href="https://snl.no/.login" class="log-in__link"> Logg inn eller registrer deg </a> </article> </div> <div class="l-footer__about t-footer-about"> <article class="about-site"> <h3 class="about-site__heading">Om Store norske leksikon</h3> <div class="about-site__description"><p>Store norske leksikon er et gratis og fritt tilgjengelig oppslagsverk skrevet av fagfolk på bokmål og nynorsk. Med opptil 3,5 millioner brukere i måneden og 600 000 leste artikler hver dag er leksikonet Norges største nettsted for forskningsformidling. Leksikonet er eid av de norske universitetene og flere ideelle stiftelser/organisasjoner.</p> </div> <ul class="about-site__list"> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Om_Store_norske_leksikon" class="about-site__link"> Om Store norske leksikon </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Fagansvar" class="about-site__link"> Hvem lager leksikonet? </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Forfatterveiledning" class="about-site__link"> Slik skriver du leksikonartikler </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Kontakt_oss" class="about-site__link"> Kontakt oss! </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Personvernerkl%C3%A6ring" class="about-site__link"> Personvernerklæring </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Tilgjengelighetserkl%C3%A6ring" class="about-site__link"> Tilgjengelighetserklæring </a> </li> <li class="about-site__item"> <a href="https://meta.snl.no/Om_informasjonskapsler_på_snl.no" class="about-site__link"> Informasjonskapsler </a> </li> </ul> <a href="https://snl.no/" class="about-site__home"> <img src="/packs/static/images/snl_logo_dark-4cf32865953e7759ca3b.svg" alt="Til forsiden" class="about-site__logo" width="150" height="150"> </a> </article> </div> </div> <div class="l-footer__logos l-footer__logos--large"> <aside class="partner-logos partner-logos--snl"> <p class="partner-logos__intro">Store norske leksikon er eid av de norske universitetene og flere andre ideelle organisasjoner:</p> <ul class="partner-logos__list"> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_Oslo_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/uio-41fb3c3abc875f794ab9.svg" alt="Universitetet i Oslo" width="300" height="100" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/NTNU_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/ntnu-9fdf3ed36bc4a83f4e2e.svg" alt="NTNU" width="254" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_Bergen_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/uib-5f9815352f19bd014d94.svg" alt="Universitetet i Bergen" width="340" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_Troms%C3%B8_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/uit-541212de62ce7447947f.svg" alt="UiT/Norges Arktiske Universitet" width="300" height="84" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_S%C3%B8r%C3%B8st-Norge_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/usn-f256e87ce2d139cdf84c.svg" alt="Universitetet i Søraust-Noreg" width="300" height="103" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/OsloMet_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/oslomet-87ce9665126b53b8d813.svg" alt="OsloMet" width="148" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/NMBU_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/nmbu-8977260d917331e3f560.svg" alt="Norges miljø- og biovitenskapelige universitet" width="300" height="67" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_Agder_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/uia-1d132a305a63fb875f38.svg" alt="Universitetet i Agder" width="300" height="106" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Universitetet_i_Stavanger_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/uis-06bab08d2960c189da80.svg" alt="Universitetet i Stavanger" width="259" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Nord_universitet_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/nord-db3d15d34d395a5c9280.svg" alt="Nord universitet" width="213" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/H%C3%B8gskulen_p%C3%A5_Vestlandet_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/hvl-9f348d2c90ef7d83b565.svg" alt="Høgskulen på Vestlandet" width="300" height="108" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Høgskolen_i_Østfold_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/hiof-8dabb620e451c252925d.svg" alt="Høgskolen i Østfold" width="163" height="68" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://meta.snl.no/Meteorologisk_institutt_i_Store_norske_leksikon" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/met-8c4704088407cdd18c6c.svg" alt="Meteorologisk institutt" width="325" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Nynorsk_kultursentrum" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/nk-5779a9d129e690181923.svg" alt="Nynorsk kultursentrum" width="347" height="136" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Nasjonalmuseet_for_kunst,_arkitektur_og_design" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/nam-8c9dcbedf62060bafb8d.svg" alt="Nasjonalmuseet" width="300" height="118" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Det_Norske_Akademi_for_Språk_og_Litteratur" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/dna-383da8f3c47c6a2af36c.svg" alt="Det Norske Akademi for Språk og Litteratur" width="300" height="95" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Det_Kongelige_Norske_Videnskabers_Selskab" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/dknvs-60b723745f449c3fbe35.svg" alt="Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab" width="300" height="84" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Det_Norske_Videnskaps-Akademi" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/dnva-c2d5b1f8134e6735b638.svg" alt="Det Norske Videnskaps-Akademi" width="300" height="85" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Norsk_faglitter%C3%A6r_forfatter-_og_oversetterforening" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/nffo-4ac16eef1adabbddef6b.svg" alt="Norsk faglitterær forfatter- og oversetterforening" width="286" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Sparebankstiftelsen_DNB" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/sbks-c7fc0627086a02a4497c.svg" alt="Sparebankstiftelsen DNB" width="300" height="122" class="partner-logos__image"> </a> </li> <li class="partner-logos__item"> <a href="https://snl.no/Fritt_Ord" class="partner-logos__link"> <img src="/packs/static/images/owners/fo-ad5032790e9c54f69b80.svg" alt="Fritt Ord" width="185" height="91" class="partner-logos__image"> </a> </li> </ul> </aside> </div> <div class="l-footer__copyright"> <div class="encyclopedia-copyright"> <p> Ansvarlig redaktør: <span class="encyclopedia-copyright__editor">Erik Bolstad</span> </p> <p> <span class="encyclopedia-copyright__work"> Store norske leksikon </span> © <span class="js-current-year">2020</span> </p> </div> </div> </footer> </div> </body> </html>