CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Vakbond - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"2f0f171b-def4-4dce-8ec4-af6e0b11ef22","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Vakbond","wgTitle":"Vakbond","wgCurRevisionId":68022932,"wgRevisionId":68022932,"wgArticleId":1815,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2017","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Vakbond"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Vakbond","wgRelevantArticleId":1815,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q178790","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging" ,"ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/1200px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="797"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/800px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="531"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/640px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="425"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Vakbond - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Vakbond"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vakbond"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Vakbond rootpage-Vakbond skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Vakbond" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Vakbond" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Vakbond" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Vakbond" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Activiteiten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Activiteiten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Activiteiten</span> </div> </a> <ul id="toc-Activiteiten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Impact" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Impact"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Impact</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Impact-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Impact-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Impact-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Economie</span> </div> </a> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Politiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Politiek</span> </div> </a> <ul id="toc-Politiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gezondheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gezondheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Gezondheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Gezondheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kritiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kritiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kritiek</span> </div> </a> <ul id="toc-Kritiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vakbonden_Europees_en_wereldwijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vakbonden_Europees_en_wereldwijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Vakbonden Europees en wereldwijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Vakbonden_Europees_en_wereldwijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Zie_ook-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Zie ook-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Europese_vakbonden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Europese_vakbonden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Europese vakbonden</span> </div> </a> <ul id="toc-Europese_vakbonden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Internationale_vakbonden_(Global_union_federations,_GUFs)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Internationale_vakbonden_(Global_union_federations,_GUFs)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Internationale vakbonden (Global union federations, GUFs)</span> </div> </a> <ul id="toc-Internationale_vakbonden_(Global_union_federations,_GUFs)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historische_internationale_vakbonden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_internationale_vakbonden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.1</span> <span>Historische internationale vakbonden</span> </div> </a> <ul id="toc-Historische_internationale_vakbonden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Vakbond</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 85 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-85" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">85 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Vakbond" title="Vakbond – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Vakbond" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sindicato" title="Sindicato – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Sindicato" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84" title="اتحاد نقابة عمال – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اتحاد نقابة عمال" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sindicatu" title="Sindicatu – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sindicatu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/H%C9%99mkarlar_ittifaq%C4%B1" title="Həmkarlar ittifaqı – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Həmkarlar ittifaqı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%B9%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%B0%D1%8E%D0%B7" title="Прафесійны саюз – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Прафесійны саюз" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D1%8A%D1%8E%D0%B7" title="Професионален съюз – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Професионален съюз" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%98" title="শ্রমিক সংঘ – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="শ্রমিক সংঘ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sindikat" title="Sindikat – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sindikat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sindicat" title="Sindicat – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sindicat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Odbory" title="Odbory – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Odbory" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Undeb_llafur" title="Undeb llafur – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Undeb llafur" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fagforening" title="Fagforening – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Fagforening" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Gewerkschaft" title="Gewerkschaft – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Gewerkschaft" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sendika" title="Sendika – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sendika" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AC%CF%84%CE%BF" title="Συνδικάτο – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Συνδικάτο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Trade_union" title="Trade union – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Trade union" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sindikato" title="Sindikato – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sindikato" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sindicato" title="Sindicato – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Sindicato" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ameti%C3%BChing" title="Ametiühing – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Ametiühing" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sindikatu" title="Sindikatu – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sindikatu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="سندیکا – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سندیکا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ammattiliitto" title="Ammattiliitto – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ammattiliitto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Fakfel%C3%B8g" title="Fakfeløg – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Fakfeløg" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Syndicat_professionnel" title="Syndicat professionnel – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Syndicat professionnel" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Ceardchumann" title="Ceardchumann – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ceardchumann" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Aonadh-ci%C3%B9ird" title="Aonadh-ciùird – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Aonadh-ciùird" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sindicato" title="Sindicato – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sindicato" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%92%D7%95%D7%9F_%D7%A2%D7%95%D7%91%D7%93%D7%99%D7%9D" title="ארגון עובדים – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="ארגון עובדים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98" title="श्रमिक संघ – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="श्रमिक संघ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sindikat" title="Sindikat – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sindikat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szakszervezet" title="Szakszervezet – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szakszervezet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%B0%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արհմիություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Արհմիություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Syndicato" title="Syndicato – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Syndicato" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Serikat_pekerja" title="Serikat pekerja – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Serikat pekerja" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Sindikato_laborala" title="Sindikato laborala – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Sindikato laborala" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/St%C3%A9ttarf%C3%A9lag" title="Stéttarfélag – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Stéttarfélag" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sindacato" title="Sindacato – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Sindacato" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%B4%E5%83%8D%E7%B5%84%E5%90%88" title="労働組合 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="労働組合" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="პროფესიული კავშირი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პროფესიული კავშირი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%99%D1%81%D1%96%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D2%9B" title="Кәсіподақ – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кәсіподақ" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%85%B8%EB%8F%99%EC%A1%B0%ED%95%A9" title="노동조합 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="노동조합" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%B4-%D1%8E%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Тред-юнионизм – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Тред-юнионизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Collegium_opificum" title="Collegium opificum – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Collegium opificum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Gewerkschaft" title="Gewerkschaft – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Gewerkschaft" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sindacaa" title="Sindacaa – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sindacaa" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Profesin%C4%97_s%C4%85junga" title="Profesinė sąjunga – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Profesinė sąjunga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Arodbiedr%C4%ABba" title="Arodbiedrība – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Arodbiedrība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82" title="Синдикат – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Синдикат" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%8A%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%98%E0%B4%9F%E0%B4%A8" title="തൊഴിലാളി സംഘടന – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="തൊഴിലാളി സംഘടന" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kesatuan_sekerja" title="Kesatuan sekerja – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kesatuan sekerja" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%A1_%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="ट्रेड युनियन – Nepalees" lang="ne" hreflang="ne" data-title="ट्रेड युनियन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalees" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fagorganisasjon" title="Fagorganisasjon – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fagorganisasjon" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fagforening" title="Fagforening – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fagforening" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%B0-%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%98" title="ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸੰਘ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Sindikato" title="Sindikato – Papiaments" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Sindikato" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiaments" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwi%C4%85zek_zawodowy" title="Związek zawodowy – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Związek zawodowy" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sindic%C3%A0" title="Sindicà – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sindicà" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AB%D8%B1%DB%8D_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="د سوداګرۍ اتحادیه – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د سوداګرۍ اتحادیه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sindicato" title="Sindicato – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sindicato" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Sinrikatu" title="Sinrikatu – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Sinrikatu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Sindicat" title="Sindicat – Reto-Romaans" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Sindicat" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Reto-Romaans" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Sindicat" title="Sindicat – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Sindicat" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Профессиональный союз – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Профессиональный союз" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sindikat" title="Sindikat – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sindikat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Trades_union" title="Trades union – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Trades union" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Odbory" title="Odbory – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Odbory" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sindikat" title="Sindikat – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sindikat" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Sindikata_e_pun%C3%ABtor%C3%ABve" title="Sindikata e punëtorëve – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Sindikata e punëtorëve" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82" title="Синдикат – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Синдикат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fackf%C3%B6rening" title="Fackförening – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fackförening" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%B4%E0%AE%BF%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="தொழிற்சங்கம் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தொழிற்சங்கம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2_%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%98%E0%B0%82" title="కార్మికుల సంఘం – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="కార్మికుల సంఘం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="สหภาพแรงงาน – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="สหภาพแรงงาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Unyon_ng_manggagawa" title="Unyon ng manggagawa – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Unyon ng manggagawa" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0%C5%9F%C3%A7i_sendikas%C4%B1" title="İşçi sendikası – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İşçi sendikası" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Adwumay%C9%9Bfo_kuw_(Trade_union)" title="Adwumayɛfo kuw (Trade union) – Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Adwumayɛfo kuw (Trade union)" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D1%96%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Професійна спілка – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Професійна спілка" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="اتحاد صنعتی – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اتحاد صنعتی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kasaba_uyushmalari" title="Kasaba uyushmalari – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kasaba uyushmalari" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n" title="Công đoàn – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Công đoàn" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%A5%E4%BC%9A" title="工会 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="工会" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%A5%E4%BC%9A" title="工会 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="工会" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kang-h%C5%8De" title="Kang-hōe – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kang-hōe" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%A5%E6%9C%83" title="工會 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="工會" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q178790#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vakbond" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Vakbond" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vakbond"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Vakbond"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Vakbond" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Vakbond" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&oldid=68022932" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Vakbond&id=68022932&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FVakbond"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FVakbond"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Vakbond"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Vakbond&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vakbond&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Trade_unions" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q178790" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe,_Bestanddeelnr_930-7042.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/260px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/390px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg/520px-Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg 2x" data-file-width="3682" data-file-height="2445" /></a><figcaption>Vakbondsleider <a href="/wiki/Herman_Bode" title="Herman Bode">Herman Bode</a> spreekt op 4 maart 1980 stakende arbeiders toe in de RAI te Amsterdam.</figcaption></figure> <p>Een <b>vakbond</b>, <b>vakvereniging</b>, <b>werknemersvereniging</b>, <b>vakorganisatie</b> of <b>syndicaat</b> is een <a href="/wiki/Organisatie" title="Organisatie">organisatie</a> die de individuele en collectieve belangen van aangesloten <a href="/wiki/Werknemer" title="Werknemer">werknemers</a> behartigt. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook het artikel <a href="/wiki/Vakbonden_in_Belgi%C3%AB" title="Vakbonden in België">Vakbonden in België</a>.</i></div> <p>De eerste vakbonden ontstonden ten tijde van de <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_revolutie" title="Industriële revolutie">industriële revolutie</a>; zij lagen aan de basis van het <a href="/wiki/Socialisme" title="Socialisme">socialisme</a>. <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> en <a href="/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels">Friedrich Engels</a> organiseerden vanuit <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a> een netwerk van arbeidersorganisaties die leidde tot de stichting van de <a href="/wiki/Eerste_Internationale" title="Eerste Internationale">Eerste Internationale</a>. </p><p>In België ontstond de allereerste vakbond in 1842: de <a href="/w/index.php?title=ALCIT&action=edit&redlink=1" class="new" title="ALCIT (de pagina bestaat niet)">ALCIT</a> was een vereniging van typografen in Brussel. De ambachtslui in drukkerijen hadden een lange traditie van onderlinge bijstand. Tot het einde van de 19e eeuw werden die verenigingen kapellen genoemd. In het begin van de 19e eeuw, ten tijde van de <a href="/wiki/Industrialisatie" title="Industrialisatie">industrialisatie</a>, werkten arbeiders voor minimumlonen en leefden ze in ellendige omstandigheden. Tot 1887 ging de uitbetaling van loon in België meestal volgens het <a href="/wiki/Gedwongen_winkelnering" title="Gedwongen winkelnering">trucksysteem</a>; de werkgevers betaalden een gedeelte <a href="/wiki/In_natura" title="In natura">in natura</a>. In Nederland was <a href="/wiki/Gedwongen_winkelnering" title="Gedwongen winkelnering">gedwongen winkelnering</a> tot in de 20e eeuw in de <a href="/wiki/Grote_Ontginning" title="Grote Ontginning">venerijen</a> en de <a href="/wiki/Langstraat_(streek)" class="mw-redirect" title="Langstraat (streek)">schoenindustrie</a> schering en inslag. Langzamerhand vormden zich meer vakbonden, dikwijls in de vorm van bijstandskassen (<a href="/wiki/Ziekenfonds_(Belgi%C3%AB)" title="Ziekenfonds (België)">mutualiteiten</a>). Deze arbeidersorganisaties stonden dikwijls op de rand van de legaliteit. In 1866 werd het toenmalige <a href="/w/index.php?title=Coalitieverbod&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coalitieverbod (de pagina bestaat niet)">coalitieverbod</a> (art. 415/416) echter vervangen en werd vakbondsorganisatie mogelijk, hoewel stakingen nog steeds bestraft werden. Werkgevers maakten bijvoorbeeld zwarte lijsten met namen van voortrekkers van de vakbond. Wie op deze lijst stond, kon elders moeilijk nog werk vinden. </p><p>De eerste vakverenigingen in Nederland waren vooral verenigingen voor onderlinge hulp.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De eerste landelijke vakcentrale was de Algemene Nederlandse Werkliedenvereniging (1871), de eerste landelijke vakbonden waren kort daarvoor opgericht. De politieke invloeden in de ANWV en van de Sociaal-Democratische Bond (SDB) op vakbonden leidden tot het oprichten van een onafhankelijke vakcentrale, het Nederlands Arbeidssecretariaat (NAS) in 1893. Als eerste moderne (sociaaldemocratische) vakbond in Nederland wordt wel beschouwd de <a href="/wiki/Algemene_Nederlandse_Diamantbewerkersbond" title="Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond">Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond</a> uit 1894. Op 1 januari 1906 werd het <a href="/wiki/Nederlands_Verbond_van_Vakverenigingen" title="Nederlands Verbond van Vakverenigingen">Nederlands Verbond van Vakverenigingen</a> (NVV) opgericht, waarbij vijftien vakbonden waren aangesloten. In 1977 ging het NVV op in de <a href="/wiki/Federatie_Nederlandse_Vakbeweging" title="Federatie Nederlandse Vakbeweging">Federatie Nederlandse Vakbeweging</a> (FNV). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek,_Bestanddeelnr_923-1917.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg/260px-Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg/390px-Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg/520px-Staking_in_machinefabriek_NV_Lomefa_te_Hoorn_voor_het_vakbondstientje._Fabriek%2C_Bestanddeelnr_923-1917.jpg 2x" data-file-width="3699" data-file-height="2473" /></a><figcaption>Staking in machinefabriek <a href="/w/index.php?title=Lomefa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lomefa (de pagina bestaat niet)">Lomefa</a> in Hoorn voor het <a href="/w/index.php?title=Vakbondstientje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vakbondstientje (de pagina bestaat niet)">vakbondstientje</a></figcaption></figure> <p>Gezien het collectieve karakter van veel van de resultaten van vakbonden, is de positie van ongeorganiseerden onderwerp geweest van veel discussie. Zij profiteren wel van deze collectieve resultaten, maar betalen er niet aan mee. Dit <a href="/wiki/Dilemma_van_de_collectieve_actie" title="Dilemma van de collectieve actie">vrijbuitersprobleem</a> bij de financiering van de vakbonden leidde in Nederland na de <a href="/w/index.php?title=Metaalstaking_van_1970&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metaalstaking van 1970 (de pagina bestaat niet)">metaalstaking van 1970</a> tot een werkgeversbijdrage van 10 gulden per werknemer, daarom ook wel het <a href="/w/index.php?title=Vakbondstientje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vakbondstientje (de pagina bestaat niet)">vakbondstientje</a> genoemd, hoewel het vrijbuitersprobleem daarmee bleef bestaan.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:285-286</sup> </p><p>In 2001 was 25% van de <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederlandse</a> werknemers (in de leeftijd 15-64 jaar) nog georganiseerd, oftewel aangesloten bij een vakbond. De syndicalisatiegraad in <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a> bedraagt 54% (in de leeftijd 15-64 jaar), wat een van de hoogste percentages ter wereld is. Alleen Scandinavische landen scoren systematisch hoger. In maart 2013 waren in Nederland bijna 1,8 miljoen mensen lid van een vakbond. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Activiteiten">Activiteiten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Activiteiten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Activiteiten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De vakbond onderhandelt namens de leden met de werkgever of daarvoor aangewezen partij, zoals de <a href="/wiki/Werkgeversvereniging" title="Werkgeversvereniging">werkgeversvereniging</a>, over <a href="/wiki/Collectieve_arbeidsovereenkomst" title="Collectieve arbeidsovereenkomst">collectieve</a> <a href="/wiki/Arbeidsvoorwaarde" title="Arbeidsvoorwaarde">arbeidsvoorwaarden</a>. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn: <a href="/wiki/Arbeidsloon" title="Arbeidsloon">loon</a>, vergoedingen, werktijden en rusttijden. Daarnaast kan de vakbond met de (vertegenwoordiger van) werkgevers onderhandelen over de werkomstandigheden en meer in het algemeen de rechten en plichten van de werknemers. Ook treedt de vakbond op om de belangen van leden te behartigen bij bijvoorbeeld ontslag en reorganisatie en kunnen vakbonden (arbeids)juridische bijstand en advies geven aan hun leden. Ook komt de vakbond meer in het algemeen op voor de verdediging van de geldende maatschappelijke waarden en normen ten aanzien van mens en arbeid. </p><p>Een van de wapens is de <a href="/wiki/Staking" title="Staking">staking</a>. Het gebruik van het stakingswapen dient proportioneel te zijn. Sommigen zien het als chanteren van werkgevers door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het <a href="/wiki/Openbare_orde" title="Openbare orde">openbare leven</a> verstoord (denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen worden afgezet). Vooral bij publieksonvriendelijke stakingsacties door diensten als bijvoorbeeld de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn. Werknemers die niet willen staken worden soms door de stakers gedwongen het werk toch neer te leggen. Echter zijn er ook publieksvriendelijke actiemiddelen zoals het niet controleren van vervoersmiddelen in de trein of het, door de politie, niet beboeten van kleine overtredingen. </p><p>In de periode 2001-2010 waren er in Nederland ruim 200 geschillen waarbij werknemers in staking gingen om tegemoetkoming aan hun eisen af te dwingen. Hierbij gingen in tien jaar ruim 600.000 arbeidsdagen verloren. In 2010 gingen 59.000 arbeidsdagen verloren door stakingen. Uitgedrukt in procenten van de gewerkte tijd is het stakingspercentage in Nederland als gebruikelijk verwaarloosbaar.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vakbonden hebben over het algemeen de <a href="/wiki/Rechtsvorm" title="Rechtsvorm">rechtsvorm</a> van een <a href="/wiki/Vereniging_(rechtspersoon)" class="mw-redirect" title="Vereniging (rechtspersoon)">vereniging</a>. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén <a href="/wiki/Rechtspersoon" title="Rechtspersoon">rechtspersoon</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Impact">Impact</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Impact" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Impact"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Economie">Economie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Economie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Economie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg/260px-1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg.png" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg/390px-1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg/520px-1907-_Income_inequality_and_union_participation.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="750" /></a><figcaption>Inkomensongelijkheid en vakbondsparticipatie hebben een omgekeerde relatie. De ongelijkheid nam in de VS sinds de jaren 1980 toe, terwijl de vakbondsparticipatie daalde<sup id="cite_ref-NYTimes_20230707_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-NYTimes_20230707-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>De academische literatuur toont substantieel bewijs dat vakbonden <a href="/wiki/Economische_ongelijkheid" title="Economische ongelijkheid">economische ongelijkheid</a> verminderen.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De econoom <a href="/wiki/Joseph_Stiglitz" title="Joseph Stiglitz">Joseph Stiglitz</a> stelt dat in de Verenigde Staten "sterke vakbonden hebben bijgedragen aan het verminderen van ongelijkheid, terwijl zwakkere vakbonden het gemakkelijker hebben gemaakt voor <a href="/wiki/Bestuursvoorzitter" title="Bestuursvoorzitter">CEO's</a> om deze te vergroten." De afname van het aantal vakbonden sinds de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> in de Verenigde Staten wordt in verband gebracht met een uitgesproken stijging van de inkomens- en vermogensongelijkheid en, sinds 1967, met een verlies aan inkomen voor de <a href="/wiki/Middenklasse" title="Middenklasse">middenklasse</a>.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Verder zijn <a href="/wiki/Right_to_work_(Verenigde_Staten)" title="Right to work (Verenigde Staten)">Right to work</a>-wetten (die <a href="/wiki/Verplicht_vakbondslidmaatschap" title="Verplicht vakbondslidmaatschap">verplicht vakbondslidmaatschap</a> verbieden) in verband gebracht met grotere economische ongelijkheid in de Verenigde Staten.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Onderzoek uit Noorwegen heeft uitgewezen dat hoge percentages aan lidmaatschap van vakbonden leiden tot substantiële stijgingen van de productiviteit van bedrijven, evenals tot stijgingen van de lonen van arbeiders.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onderzoek uit België vond ook productiviteitswinsten, hoewel kleiner.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Onderzoek in de <a href="/wiki/Angelsaksische_landen" title="Angelsaksische landen">Angelsaksische landen</a> geeft aan dat vakbonden kunnen zorgen voor een hoger loon en de ongelijkheid kunnen verminderen, terwijl de groei van de werkgelegenheid en de arbeidsflexibiliteit worden beperkt.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Politiek">Politiek</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Politiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Politiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de Verenigde Staten zijn vakbonden in verband gebracht met minder racistische denkbeelden onder blanken.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het lidmaatschap van vakbonden vergroot de politieke kennis, vooral onder degenen met een minder goede opleiding.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gezondheid">Gezondheid</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Gezondheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Gezondheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de Verenigde Staten wordt een hoger lidmaatschap van vakbonden in verband gebracht met een lager aantal sterfgevallen door zelfmoord / overdosis.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kritiek">Kritiek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Kritiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Kritiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sommige <a href="/wiki/Econoom" title="Econoom">economen</a> zijn fel gekant tegen de <a href="/wiki/Verplicht_vakbondslidmaatschap" title="Verplicht vakbondslidmaatschap">verplichte organisatie van werknemers binnen een vakbeweging</a> of tegen vakbonden in hun algemeenheid. Verplicht lidmaatschap van een vakbond bestaat in Nederland niet. Dat economen vakbonden afwijzen komt doordat de vakbonden een minimumprijs voor arbeid kunnen afdwingen; als een <a href="/wiki/Collectieve_arbeidsovereenkomst" title="Collectieve arbeidsovereenkomst">cao</a> niet algemeen verbindend verklaard wordt, dan in ieder geval voor hun leden. Ze zijn van mening dat producenten dan minder werknemers zullen aannemen. <a href="/wiki/Vrijheid_van_vereniging" title="Vrijheid van vereniging">Vrijheid van vereniging</a> en <a href="/wiki/Vrijheid_van_vergadering" title="Vrijheid van vergadering">vrijheid van vergadering</a> zijn internationale grondrechten en mensenrechten. Kenmerkend is dat <a href="/wiki/Dictatuur" title="Dictatuur">dictatoriaal</a> geregeerde landen geen vrije vakbonden toestaan. </p><p>Wat de <a href="/wiki/Verplicht_vakbondslidmaatschap" title="Verplicht vakbondslidmaatschap">verplichte organisatie van werknemers</a> binnen een vakbeweging betreft, is er in <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a> de <a href="/wiki/Wet_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Wet (hoofdbetekenis)">wet</a> van 24 mei 1921 op de verenigingsvrijheid, die expliciet de negatieve verenigingsvrijheid beschermt, dus de vrijheid om niet lid te worden van een vakbond. </p><p>Cao-deskundige en publicist <a href="/w/index.php?title=Harry_Vogels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harry Vogels (de pagina bestaat niet)">Harry Vogels</a> uitte in zijn boek <i>CAO Compact</i> kritiek op de gebrekkige verantwoording van het geld dat op grond van cao-afspraken door werkgevers en werknemers in <a href="/w/index.php?title=Cao-fonds&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cao-fonds (de pagina bestaat niet)">cao-fondsen</a> moet worden gestort. Deze fondsen dienen voor scholingsprojecten en dergelijke en worden door werkgeversorganisaties en vakbonden beheerd. Volgens Vogels wordt dit geld gebruikt om de vakbondsorganisatie te financieren.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Volgens een persbericht van 9 april 2004 van het <a href="/wiki/Ministerie_van_Sociale_Zaken_en_Werkgelegenheid" title="Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid">Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid</a> vloeide 10% van de cao-fondsen naar de vakbonden en werkgeversorganisatie voor de uitvoering van bepaalde activiteiten. Van 3% van het geld dat de sociale partners in dit kader ontvingen, was onduidelijk waar het aan besteed was. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vakbonden_Europees_en_wereldwijd">Vakbonden Europees en wereldwijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Vakbonden Europees en wereldwijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Vakbonden Europees en wereldwijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In vele landen waren vakbonden lange tijd illegaal en werd het opzetten van een vakbond streng bestraft. Ook bestonden en bestaan in een aantal vakbonden die vanuit de regering worden opgericht die vooral erop gericht zijn om arbeidsonvrede te dempen en die geen democratische structuur hebben. Dat is bijvoorbeeld in een aantal Oost-Europese landen jarenlang het geval geweest.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 07 november 2017 een bronvermelding gewenst. Motivering: Klinkt aannemelijk, maar het klinkt ook een beetje als een aantijging. Een onafhankelijke bron zou daarom niet misstaan.">[bron?]</span></a></sup> Tegenwoordig bestaan bijvoorbeeld in Turkije naast democratische vakbonden ook dit soort <a href="/w/index.php?title=Gele_bond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gele bond (de pagina bestaat niet)">gele bonden</a>. Op Europees niveau werken democratische vakbonden samen in het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV), vaak aangeduid met zijn Engelse naam ETUC. Dat is gevestigd in Brussel en werkt samen met de instituties van de Europese Unie - hoewel de leden van het EVV niet alleen uit de lid-staten van de Europese Unie komen. </p><p>De situatie van arbeidsrecht en vrijheid van vakbonden is zeer verschillend over de wereld. Met name in Zuid-Amerika kan het vakbondslidmaatschap van oudsher levensgevaarlijk zijn. Er worden daar volgens cijfers uit 2003 jaarlijks nog steeds meer dan 100 vakbondsleden vanwege hun lidmaatschap vermoord. Desondanks kwamen vakbonden ook daar tot stand en kregen politieke macht, wat leidde tot <a href="/wiki/Arbeidswetgeving" class="mw-redirect" title="Arbeidswetgeving">arbeidswetgeving</a> die niet alleen het recht op het vormen van vakbonden erkende, maar ook de relatie tussen werkgevers en vakbonden vastlegde. </p><p>Ook op wereldschaal hebben vakbonden zich verenigd. In 2006 is door een fusie het Internationaal Vakverbond ontstaan, ook wel aangeduid met zijn Engels afkorting ITUC. </p><p>Naast internationale organisaties zoals ETUC en ITUC waar nationale vakbondsorganisaties lid van zijn, bestaan er ook internationale koepelorganisaties van categoriale vakbonden. Zo bestaat er een wereldkoepel van vakbonden in het onderwijs, Education International, en een wereldkoepel van vakbonden in de publieke sector, Public Services International, en meer (zie onder). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Beroepsorganisatie" title="Beroepsorganisatie">Beroepsorganisatie</a></li> <li><a href="/wiki/Gele_vakbond" title="Gele vakbond">Gele vakbond</a></li> <li><a href="/wiki/Loonruimte" title="Loonruimte">Loonruimte</a></li> <li><a href="/wiki/Salting" title="Salting">Salting</a></li> <li><a href="/wiki/Vakbondssecretaris" title="Vakbondssecretaris">Vakbondssecretaris</a></li> <li><a href="/wiki/Vakbondsonderdrukking" title="Vakbondsonderdrukking">Vakbondsonderdrukking</a></li> <li><a href="/wiki/Vakcentrale" title="Vakcentrale">Vakcentrale</a></li> <li><a href="/wiki/Vakraad" title="Vakraad">Vakraad</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_vakbonden_in_Belgi%C3%AB" title="Lijst van vakbonden in België">Lijst van vakbonden in België</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_vakbonden_in_Nederland" title="Lijst van vakbonden in Nederland">Lijst van vakbonden in Nederland</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_vakbonden_in_Spanje" title="Lijst van vakbonden in Spanje">Lijst van vakbonden in Spanje</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Europese_vakbonden">Europese vakbonden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Europese vakbonden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Europese vakbonden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Europees_Verbond_van_Vakverenigingen" title="Europees Verbond van Vakverenigingen">Europees Verbond van Vakverenigingen</a> (ETUC) <ul><li><a href="/wiki/European_Arts_and_Entertainment_Alliance" title="European Arts and Entertainment Alliance">European Arts and Entertainment Alliance</a> (EAEA)</li> <li><a href="/wiki/EuroCOP" title="EuroCOP">EuroCOP</a> (European Confederation of Police)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Federatie_van_Bouwvakkers_en_Houtbewerkers" title="Europese Federatie van Bouwvakkers en Houtbewerkers">Europese Federatie van Bouwvakkers en Houtbewerkers</a> (European Federation of Building and Woodworkers, EFBWW/FETBB)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Federatie_voor_Voeding,_Landbouw_en_Toerisme" title="Europese Federatie voor Voeding, Landbouw en Toerisme">Europese Federatie voor Voeding, Landbouw en Toerisme</a> (European Federation of Food, Agriculture and Tourism, EFFAT)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Federatie_van_Journalisten" title="Europese Federatie van Journalisten">Europese Federatie van Journalisten</a> (European Federation of Journalists, EFJ/FEJ)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Federatie_voor_Werknemers_in_de_Mijnbouw,_Chemie_en_Energiesector" title="Europese Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie en Energiesector">Europese Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie en Energiesector</a> (European Mine, Chemical and Energy Workers’ Federation, EMCEF)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Metaalbond" title="Europese Metaalbond">Europese Metaalwerkers Federatie</a> (European Metalworkers' Federation, EMF/FEM)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Federatie_van_ambtenarenvakbonden" title="Europese Federatie van ambtenarenvakbonden">Europese Federatie van ambtenarenvakbonden</a> (European Federation of Public Service Unions, EPSU)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Transportarbeiders_Federatie" class="mw-redirect" title="Europese Transportarbeiders Federatie">Europese Transportarbeiders Federatie</a> Federatie (European Transport Workers' Federation, ETF)</li> <li><a href="/wiki/Europese_Vakbondscomit%C3%A9_voor_Onderwijs" title="Europese Vakbondscomité voor Onderwijs">Europese Vakbondscomité voor Onderwijs</a> (European Trade Union Committee for Education, ETUCE/CSEE)</li> <li><a href="/wiki/Europese_vakbondsfederatie_voor_textiel,_kleding_en_leder" title="Europese vakbondsfederatie voor textiel, kleding en leder">Europese vakbondsfederatie voor textiel, kleding en leder</a> (European Trade Union Federation - Textiles Clothing and Leather, ETUF-TCL/FSE-THC)</li> <li><a href="/wiki/UNI-Europa" title="UNI-Europa">UNI-Europa</a> Union Network International Europe</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Internationale_vakbonden_(Global_union_federations,_GUFs)"><span id="Internationale_vakbonden_.28Global_union_federations.2C_GUFs.29"></span>Internationale vakbonden (Global union federations, GUFs)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Internationale vakbonden (Global union federations, GUFs)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Internationale vakbonden (Global union federations, GUFs)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Internationaal Vakverbond (IVV) oftewel ITUC (Engelstalige afkorting)</li> <li><a href="/wiki/Bouw-_en_Houtwerkers_Internationaal" class="mw-redirect" title="Bouw- en Houtwerkers Internationaal">Bouw- en Houtwerkers Internationaal</a> (BWI)</li> <li><a href="/wiki/Industrial_Workers_of_the_World" title="Industrial Workers of the World">Industrial Workers of the World</a> (IWW)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Internationale_voor_Onderwijs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internationale voor Onderwijs (de pagina bestaat niet)">Internationale voor Onderwijs</a> (EI)</li> <li><a href="/wiki/Internationaal_samenwerkingsverband_van_schrijversgilden" title="Internationaal samenwerkingsverband van schrijversgilden">Internationaal samenwerkingsverband van schrijversgilden</a> (IAWG)</li> <li><a href="/wiki/International_Arts_and_Entertainment_Alliance" title="International Arts and Entertainment Alliance">International Arts and Entertainment Alliance</a> (IAEA)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Federatie_voor_Werknemers_in_de_Mijnbouw,_Chemie,_Energiesector_en_Algemene_Arbeiders" title="Internationale Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie, Energiesector en Algemene Arbeiders">Internationale Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie, Energiesector en Algemene Arbeiders</a> (ICEM)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Federatie_van_Journalisten" title="Internationale Federatie van Journalisten">Internationale Federatie van Journalisten</a> (IFJ)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Metaalbond" title="Internationale Metaalbond">Internationale Metaalwerkers Federatie</a> (IMF)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Transportarbeiders_Federatie" title="Internationale Transportarbeiders Federatie">Internationale Transportarbeiders Federatie</a> (ITF)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Vakbondsfederatie_voor_Textiel,_Kleding_en_Leder" title="Internationale Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder">Internationale Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder</a> (ITGLWF)</li> <li><a href="/wiki/Internationale_Vakbond_voor_Voeding,_Landbouw,_Hotel,_Restaurant,_Catering,_Tabak_en_Geallieerde_Arbeiders" title="Internationale Vakbond voor Voeding, Landbouw, Hotel, Restaurant, Catering, Tabak en Geallieerde Arbeiders">Internationale Vakbond voor Voeding, Landbouw, Hotel, Restaurant, Catering, Tabak en Geallieerde Arbeiders</a> (IUF)</li> <li><a href="/wiki/Openbare_Diensten_Internationaal" title="Openbare Diensten Internationaal">Openbare Diensten Internationaal</a> (PSI)</li> <li><a href="/wiki/UNI_Wereldvakbond" title="UNI Wereldvakbond">UNI Wereldvakbond</a> (UNI)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Historische_internationale_vakbonden">Historische internationale vakbonden</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Historische internationale vakbonden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vakbond&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Historische internationale vakbonden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>IVVV - <a href="/wiki/Internationaal_Verbond_van_Vrije_Vakverenigingen" title="Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen">Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen</a> (IVVV)</li> <li>WVA - <a href="/wiki/Wereldverbond_van_de_Arbeid" title="Wereldverbond van de Arbeid">Wereldverbond van de Arbeid</a> (WVA)</li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Hoekman en Houkes: Het Nationaal Arbeids-Secretariaat 1893-1940</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Piet_Hazenbosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piet Hazenbosch (de pagina bestaat niet)">Hazenbosch, P.</a></span> (2009): <i>Voor het volk om Christus' wil. Een geschiedenis van het CNV</i>, Verloren</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/arbeid-sociale-zekerheid/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-3362-wm.htm">www.cbs.nl</a></span> </li> <li id="cite_note-NYTimes_20230707-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-NYTimes_20230707_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2023/07/07/briefing/unions-living-wage-working-documentary.html">How Elba Makes a Living Wage</a>", July 7, 2023.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFAhlquist2017"><span style="font-variant:small-caps;">Ahlquist, John S.</span> (2017). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.escholarship.org/uc/item/2894m48p">Labor Unions, Political Representation, and Economic Inequality</a></cite>. <i>Annual Review of Political Science</i> <b>20</b> (1): 409–432. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1094-2939">1094-2939</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146/annurev-polisci-051215-023225">10.1146/annurev-polisci-051215-023225</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFarber2021"><span style="font-variant:small-caps;">Farber, Henry S</span> (2021). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/qje/qjab012">Unions and Inequality over the Twentieth Century: New Evidence from Survey Data*</a></cite>. <i>The Quarterly Journal of Economics</i>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/0033-5533">0033-5533</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/qje/qjab012">10.1093/qje/qjab012</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFCollins2019"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Collins, William J.</span> (2019). <cite>Unions and the Great Compression of wage inequality in the US at mid-century: evidence from local labour markets</cite>. <i>The Economic History Review</i> <b>72</b> (2): 691–715. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1468-0289">1468-0289</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/ehr.12744">10.1111/ehr.12744</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">ehs1926</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ehsthelongrun.net/2019/02/12/unions-and-american-income-inequality-at-mid-century/">Unions and American Income Inequality at Mid-Century</a>. <i>The Long Run</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2019-02-12">12 februari 2019</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210421185603/https://ehsthelongrun.net/2019/02/12/unions-and-american-income-inequality-at-mid-century/">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-04-21">21 april 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-04-21">21 april 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Keith Naughton, Lynn Doan and Jeffrey Green (20 February 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-20/unions-poised-for-comeback-as-middle-class-wages-stall">As the Rich Get Richer, Unions Are Poised for Comeback</a>. <i>Bloomberg.</i> Retrieved 6 March 2015.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Stiglitz, Joseph E. (4 June 2012). The Price of Inequality: How Today's Divided Society Endangers Our Future (Kindle Locations 1148–1149). Norton. Kindle Edition.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Barry T. Hirsch, David A. Macpherson, and Wayne G. Vroman, "Estimates of Union Density by State," <a href="/w/index.php?title=Monthly_Labor_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monthly Labor Review (de pagina bestaat niet)">Monthly Labor Review</a>, Vol. 124, No. 7, July 2001.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFVanHeuvelen2020"><span style="font-variant:small-caps;">VanHeuvelen, Tom</span> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-03-01">1 maart 2020</span>). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/708067">The Right to Work, Power Resources, and Economic Inequality</a></cite>. <i>American Journal of Sociology</i> <b>125</b> (5): 1255–1302. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/0002-9602">0002-9602</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/708067">10.1086/708067</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFWestern2011"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Western, Bruce</span> (<span class="mw-formatted-date" title="2011-08-01">1 augustus 2011</span>). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177/0003122411414817">Unions, Norms, and the Rise in U.S. Wage Inequality</a></cite>. <i>American Sociological Review</i> <b>76</b> (4): 513–537. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/0003-1224">0003-1224</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177/0003122411414817">10.1177/0003122411414817</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFBarth2020"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Barth, Erling</span> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-10-16">16 oktober 2020</span>). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.oup.com/ej/article/130/631/1898/5824627">Union Density Effects on Productivity and Wages</a></cite>. <i>The Economic Journal</i> <b>130</b> (631): 1898–1936. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/0013-0133">0013-0133</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/ej/ueaa048">10.1093/ej/ueaa048</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Van den Berg, Annette, Arjen van Witteloostuijn, and Olivier Van der Brempt. "Employee workplace representation in Belgium: Effects on firm performance." International Journal of Manpower (2017).</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Bryson, Alex. "Union wage effects." IZA World of Labor (2014).</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFrymer2020"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Frymer, Paul</span> (2020). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ajps.12537">Labor Unions and White Racial Politics</a></cite>. <i>American Journal of Political Science</i> <b>65</b>: 225–240. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1540-5907">1540-5907</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111/ajps.12537">10.1111/ajps.12537</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFMacdonald2019"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Macdonald, David</span> (<span class="mw-formatted-date" title="2019-04-29">29 april 2019</span>). <cite><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s11109-019-09548-7">How Labor Unions Increase Political Knowledge: Evidence from the United States</a></cite>. <i>Political Behavior</i> <b>43</b>: 1–24. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1573-6687">1573-6687</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s11109-019-09548-7">10.1007/s11109-019-09548-7</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFEisenberg‐Guyot2020"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Eisenberg‐Guyot, Jerzy</span> (2020). <cite>Solidarity and disparity: Declining labor union density and changing racial and educational mortality inequities in the United States</cite>. <i>American Journal of Industrial Medicine</i> <b>63</b> (3): 218–231. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/issn/1097-0274">1097-0274</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31845387">31845387</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7293351">7293351</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/ajim.23081">10.1002/ajim.23081</a>. “Results - Overall, a 10% increase in union density was associated with a 17% relative decrease in overdose/suicide mortality (95% confidence interval [CI]: 0.70, 0.98), or 5.7 lives saved per 100 000 person‐years (95% CI: −10.7, −0.7). Union density's absolute (lives‐saved) effects on overdose/suicide mortality were stronger for men than women, but its relative effects were similar across genders. Union density had little effect on all‐cause mortality overall or across subgroups, and modeling suggested union‐density increases would not affect mortality inequities. Conclusions - Declining union density (as operationalized in this study) may not explain all‐cause mortality inequities, although increases in union density may reduce overdose/suicide mortality.”. </span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.caoadvies.nl/?kv=publicatiesovermij">Publicatielijst van Harry Vogels op diens website</a></span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vakbond#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Vakbond">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Trade_unions#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Trade unions">Trade unions</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vakbond&oldid=68022932">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vakbond&oldid=68022932</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Vakbond" title="Categorie:Vakbond">Vakbond</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_november_2017" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2017">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2017</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 26 aug 2024 om 20:21.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Vakbond&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-rrrsn","wgBackendResponseTime":177,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.214","walltime":"0.462","ppvisitednodes":{"value":3584,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":25336,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7902,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":18365,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 196.165 1 -total"," 56.26% 110.370 1 Sjabloon:Appendix"," 54.98% 107.860 1 Sjabloon:References"," 29.29% 57.456 1 Sjabloon:Commonscat"," 26.86% 52.694 9 Sjabloon:Citeer_journal"," 26.60% 52.180 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 23.70% 46.488 2 Sjabloon:First_non_empty"," 6.09% 11.954 1 Sjabloon:Cite_news"," 6.07% 11.917 1 Sjabloon:Citeer_web"," 5.34% 10.474 7 Sjabloon:Taal-en"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.035","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":975642,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6bb4bcc5b5-jvwlj","timestamp":"20241127134005","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Vakbond","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Vakbond","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q178790","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q178790","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-08-22T12:21:13Z","dateModified":"2024-08-26T19:21:47Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/8d\/Bijeenkomst_in_de_RAI_Herman_Bode_spreekt_stakers_toe%2C_Bestanddeelnr_930-7042.jpg","headline":"organisatie die werknemersbelangen behartigt"}</script> </body> </html>