CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ngôn ngữ lập trình – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"1e910507-f9e3-4e3a-b75b-d9df52235a43","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ngôn_ngữ_lập_trình","wgTitle":"Ngôn ngữ lập trình","wgCurRevisionId":71805064,"wgRevisionId":71805064,"wgArticleId":2063,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài cơ bản","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Ngôn ngữ lập trình","Ngôn ngữ máy tính", "Lập trình máy tính","Thuật ngữ máy tính","Ký hiệu","Hệ thống phân loại ngôn ngữ lập trình"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ngôn_ngữ_lập_trình","wgRelevantArticleId":2063,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":["sysop"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false, "wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9143","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=[ "ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/C_Hello_World_Program.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="996"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/C_Hello_World_Program.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="664"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/C_Hello_World_Program.png/640px-C_Hello_World_Program.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="531"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ngôn ngữ lập trình – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ngôn_ngữ_lập_trình rootpage-Ngôn_ngữ_lập_trình skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ng%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ng%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ng%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ng%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Định_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Định_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Định nghĩa</span> </div> </a> <ul id="toc-Định_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Lịch sử</span> </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phát_triển_ban_đầu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phát_triển_ban_đầu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Phát triển ban đầu</span> </div> </a> <ul id="toc-Phát_triển_ban_đầu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đặc_điểm_chung_của_ngôn_ngữ_lập_trình" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đặc_điểm_chung_của_ngôn_ngữ_lập_trình"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Đặc điểm chung của ngôn ngữ lập trình</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Đặc_điểm_chung_của_ngôn_ngữ_lập_trình-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Đặc điểm chung của ngôn ngữ lập trình</span> </button> <ul id="toc-Đặc_điểm_chung_của_ngôn_ngữ_lập_trình-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_kiểu_dữ_liệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_kiểu_dữ_liệu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Các kiểu dữ liệu</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_kiểu_dữ_liệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cấu_trúc_của_dữ_liệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấu_trúc_của_dữ_liệu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Cấu trúc của dữ liệu</span> </div> </a> <ul id="toc-Cấu_trúc_của_dữ_liệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_mệnh_lệnh_và_dòng_điều_khiển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_mệnh_lệnh_và_dòng_điều_khiển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Các mệnh lệnh và dòng điều khiển</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_mệnh_lệnh_và_dòng_điều_khiển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_tên_và_các_tham_số" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_tên_và_các_tham_số"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Các tên và các tham số</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_tên_và_các_tham_số-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cơ_chế_tham_khảo_và_việc_tái_sử_dụng_mã_nguồn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cơ_chế_tham_khảo_và_việc_tái_sử_dụng_mã_nguồn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Cơ chế tham khảo và việc tái sử dụng mã nguồn</span> </div> </a> <ul id="toc-Cơ_chế_tham_khảo_và_việc_tái_sử_dụng_mã_nguồn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Triết_lý_của_các_thiết_kế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Triết_lý_của_các_thiết_kế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Triết lý của các thiết kế</span> </div> </a> <ul id="toc-Triết_lý_của_các_thiết_kế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Các_thành_tố_căn_bản_của_một_ngôn_ngữ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_thành_tố_căn_bản_của_một_ngôn_ngữ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Các thành tố căn bản của một ngôn ngữ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Các_thành_tố_căn_bản_của_một_ngôn_ngữ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Các thành tố căn bản của một ngôn ngữ</span> </button> <ul id="toc-Các_thành_tố_căn_bản_của_một_ngôn_ngữ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_dạng_câu_lệnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_dạng_câu_lệnh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Các dạng câu lệnh</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_dạng_câu_lệnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chương_trình_con_và_macro" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chương_trình_con_và_macro"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Chương trình con và macro</span> </div> </a> <ul id="toc-Chương_trình_con_và_macro-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Biến,_hằng,_tham_số,_và_đối_số" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Biến,_hằng,_tham_số,_và_đối_số"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Biến, hằng, tham số, và đối số</span> </div> </a> <ul id="toc-Biến,_hằng,_tham_số,_và_đối_số-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Từ_vựng_quy_ước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_vựng_quy_ước"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Từ vựng quy ước</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_vựng_quy_ước-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Từ_khóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_khóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.1</span> <span>Từ khóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_khóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_tên_chuẩn_hay_tên_cho_trước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_tên_chuẩn_hay_tên_cho_trước"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.2</span> <span>Các tên chuẩn hay tên cho trước</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_tên_chuẩn_hay_tên_cho_trước-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_ký_hiệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_ký_hiệu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4.3</span> <span>Các ký hiệu</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_ký_hiệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Các_luật_cấm_và_ngoại_lệ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_luật_cấm_và_ngoại_lệ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Các luật cấm và ngoại lệ</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_luật_cấm_và_ngoại_lệ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lỗi_cú_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Lỗi_cú_pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.1</span> <span>Lỗi cú pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Lỗi_cú_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lỗi_ý_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Lỗi_ý_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.2</span> <span>Lỗi ý nghĩa</span> </div> </a> <ul id="toc-Lỗi_ý_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Các_thành_tố_đặc_trưng_của_ngôn_ngữ_OOP" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_thành_tố_đặc_trưng_của_ngôn_ngữ_OOP"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Các thành tố đặc trưng của ngôn ngữ OOP</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Các_thành_tố_đặc_trưng_của_ngôn_ngữ_OOP-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Các thành tố đặc trưng của ngôn ngữ OOP</span> </button> <ul id="toc-Các_thành_tố_đặc_trưng_của_ngôn_ngữ_OOP-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thừa_kế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thừa_kế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Thừa kế</span> </div> </a> <ul id="toc-Thừa_kế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đa_hình" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đa_hình"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Đa hình</span> </div> </a> <ul id="toc-Đa_hình-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trừu_tượng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trừu_tượng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Trừu tượng</span> </div> </a> <ul id="toc-Trừu_tượng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đóng_gói" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đóng_gói"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Đóng gói</span> </div> </a> <ul id="toc-Đóng_gói-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Một_số_thành_tố_thường_thấy_khác_của_một_ngôn_ngữ_lập_trình_hiện_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Một_số_thành_tố_thường_thấy_khác_của_một_ngôn_ngữ_lập_trình_hiện_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Một số thành tố thường thấy khác của một ngôn ngữ lập trình hiện đại</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Một_số_thành_tố_thường_thấy_khác_của_một_ngôn_ngữ_lập_trình_hiện_đại-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Một số thành tố thường thấy khác của một ngôn ngữ lập trình hiện đại</span> </button> <ul id="toc-Một_số_thành_tố_thường_thấy_khác_của_một_ngôn_ngữ_lập_trình_hiện_đại-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giao_diện_đồ_họa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giao_diện_đồ_họa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Giao diện đồ họa</span> </div> </a> <ul id="toc-Giao_diện_đồ_họa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Điều_khiển_theo_sự_kiện" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Điều_khiển_theo_sự_kiện"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Điều khiển theo sự kiện</span> </div> </a> <ul id="toc-Điều_khiển_theo_sự_kiện-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thời_gian_thực" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_gian_thực"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Thời gian thực</span> </div> </a> <ul id="toc-Thời_gian_thực-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hỗ_trợ_hệ_điều_hành" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hỗ_trợ_hệ_điều_hành"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Hỗ trợ hệ điều hành</span> </div> </a> <ul id="toc-Hỗ_trợ_hệ_điều_hành-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phương_ngữ_và_triển_khai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phương_ngữ_và_triển_khai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Phương ngữ và triển khai</span> </div> </a> <ul id="toc-Phương_ngữ_và_triển_khai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chỉ_dẫn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chỉ_dẫn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Chỉ dẫn</span> </div> </a> <ul id="toc-Chỉ_dẫn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nguồn_tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguồn_tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Nguồn tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Nguồn_tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Đọc thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ngôn ngữ lập trình</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 141 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-141" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">141 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Programmeertaal" title="Programmeertaal – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Programmeertaal" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Programmiersprache" title="Programmiersprache – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Programmiersprache" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%95%E1%88%AE%E1%8C%8D%E1%88%AB%E1%88%9D_%E1%89%8B%E1%8A%95%E1%89%8B" title="የፕሮግራም ቋንቋ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="የፕሮግራም ቋንቋ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="प्रोग्रामिंग भाषा – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="प्रोग्रामिंग भाषा" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%AC%D8%A9" title="لغة برمجة – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="لغة برمجة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Luengache_de_programaci%C3%B3n" title="Luengache de programación – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Luengache de programación" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%82_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="প্ৰগ্ৰামিং ভাষা – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="প্ৰগ্ৰামিং ভাষা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Llinguaxe_de_programaci%C3%B3n" title="Llinguaxe de programación – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Llinguaxe de programación" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Proqramla%C5%9Fd%C4%B1rma_dili" title="Proqramlaşdırma dili – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Proqramlaşdırma dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="یازیلیملاما دیلی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یازیلیملاما دیلی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_pemrograman" title="Bahasa pemrograman – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa pemrograman" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Bahasa_pengaturcaraan" title="Bahasa pengaturcaraan – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Bahasa pengaturcaraan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%82_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="প্রোগ্রামিং ভাষা – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রোগ্রামিং ভাষা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Th%C3%AAng-sek_g%C3%AD-gi%C3%A2n" title="Thêng-sek gí-giân – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Thêng-sek gí-giân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Программалау теле – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Программалау теле" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Мова праграмавання – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Мова праграмавання" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D1%8F" title="Мова праграмаваньня – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мова праграмаваньня" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="प्रोग्रामिंग भाषा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="प्रोग्रामिंग भाषा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Programmiasproch" title="Programmiasproch – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Programmiasproch" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Programski_jezik" title="Programski jezik – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Programski jezik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Lavar_programmi%C3%B1" title="Lavar programmiñ – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Lavar programmiñ" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/%E1%A8%85%E1%A8%94_%E1%A8%80%E1%A8%9A%E1%A8%87%E1%A8%98%E1%A8%88%E1%A8%9B%E1%A8%91%E1%A8%9B" title="ᨅᨔ ᨀᨚᨇᨘᨈᨛᨑᨛ – Tiếng Bugin" lang="bug" hreflang="bug" data-title="ᨅᨔ ᨀᨚᨇᨘᨈᨛᨑᨛ" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="Tiếng Bugin" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B7%D0%B8%D0%BA_%D0%B7%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Език за програмиране – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Език за програмиране" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Llenguatge_de_programaci%C3%B3" title="Llenguatge de programació – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Llenguatge de programació" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%C4%83%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D1%87%C4%95%D0%BB%D1%85%D0%B8" title="Программăлав чĕлхи – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Программăлав чĕлхи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Programovac%C3%AD_jazyk" title="Programovací jazyk – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Programovací jazyk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Iaith_raglennu" title="Iaith raglennu – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Iaith raglennu" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Programmeringssprog" title="Programmeringssprog – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Programmeringssprog" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%DD%A3%D8%A7%D8%AC" title="لونݣاج – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لونݣاج" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Programmiersprache" title="Programmiersprache – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Programmiersprache" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Programmeerimiskeel" title="Programmeerimiskeel – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Programmeerimiskeel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1_%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D" title="Γλώσσα προγραμματισμού – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Γλώσσα προγραμματισμού" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Programming_language" title="Programming language – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Programming language" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lenguaje_de_programaci%C3%B3n" title="Lenguaje de programación – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Lenguaje de programación" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Programlingvo" title="Programlingvo – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Programlingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Lenguagi_de_pogramaci%C3%B3n" title="Lenguagi de pogramación – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Lenguagi de pogramación" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Programazio-lengoaia" title="Programazio-lengoaia – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Programazio-lengoaia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان برنامه‌نویسی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زبان برنامه‌نویسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Programming_language" title="Programming language – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Programming language" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Langage_de_programmation" title="Langage de programmation – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Langage de programmation" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Teanga_r%C3%ADomhchl%C3%A1r%C3%BAch%C3%A1in" title="Teanga ríomhchlárúcháin – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Teanga ríomhchlárúcháin" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/C%C3%A0nan_pr%C3%B2gramaidh" title="Cànan prògramaidh – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cànan prògramaidh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Linguaxe_de_programaci%C3%B3n" title="Linguaxe de programación – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Linguaxe de programación" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%94%84%EB%A1%9C%EA%B7%B8%EB%9E%98%EB%B0%8D_%EC%96%B8%EC%96%B4" title="프로그래밍 언어 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="프로그래밍 언어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82" title="Ծրագրավորման լեզու – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ծրագրավորման լեզու" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="प्रोग्रामिंग भाषा – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रोग्रामिंग भाषा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Program%C4%9Browanske_r%C4%9B%C4%8De" title="Programěrowanske rěče – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Programěrowanske rěče" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Programski_jezik" title="Programski jezik – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Programski jezik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Programifo-linguo" title="Programifo-linguo – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Programifo-linguo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Lengguahe_ti_panangprograma" title="Lengguahe ti panangprograma – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Lengguahe ti panangprograma" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Linguage_de_programmation" title="Linguage de programmation – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Linguage de programmation" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Lingue_de_programmation" title="Lingue de programmation – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Lingue de programmation" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Ulimi_lokuhlelelisa" title="Ulimi lokuhlelelisa – Tiếng Zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Ulimi lokuhlelelisa" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Tiếng Zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Forritunarm%C3%A1l" title="Forritunarmál – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Forritunarmál" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Linguaggio_di_programmazione" title="Linguaggio di programmazione – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Linguaggio di programmazione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%A4%D7%AA_%D7%AA%D7%9B%D7%A0%D7%95%D7%AA" title="שפת תכנות – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="שפת תכנות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Basa_pamrograman" title="Basa pamrograman – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Basa pamrograman" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%90" title="პროგრამირების ენა – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პროგრამირების ენა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%93%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Бағдарламалау тілі – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Бағдарламалау тілі" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BE_%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B8" title="Программалоо тили – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Программалоо тили" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Lugha_ya_programu" title="Lugha ya programu – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Lugha ya programu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ziman%C3%AA_bernamesaziy%C3%AA" title="Zimanê bernamesaziyê – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zimanê bernamesaziyê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Lingua_programmandi" title="Lingua programmandi – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Lingua programmandi" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Programm%C4%93%C5%A1anas_valoda" title="Programmēšanas valoda – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Programmēšanas valoda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Programm%C3%A9iersprooch" title="Programméiersprooch – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Programméiersprooch" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Programavimo_kalba" title="Programavimo kalba – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Programavimo kalba" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/samplabau" title="samplabau – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="samplabau" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Lenguagg_de_programmazion" title="Lenguagg de programmazion – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Lenguagg de programmazion" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Programoz%C3%A1si_nyelv" title="Programozási nyelv – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Programozási nyelv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Програмски јазик – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Програмски јазик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D_%E0%B4%AD%E0%B4%BE%E0%B4%B7" title="പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷ – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%85%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%97_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="प्रोग्रॅमिंग भाषा – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="प्रोग्रॅमिंग भाषा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%90%E1%83%A8_%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90" title="პროგრამირაფაშ ნინა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პროგრამირაფაშ ნინა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%AC%D9%87" title="لغة برمجه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="لغة برمجه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Pi%C4%95ng-ti%C3%A0ng_ng%E1%B9%B3%CC%84-ngi%C3%B2ng" title="Piĕng-tiàng ngṳ̄-ngiòng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Piĕng-tiàng ngṳ̄-ngiòng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Lenguaige_de_porgrama%C3%A7on" title="Lenguaige de porgramaçon – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Lenguaige de porgramaçon" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BD_%D1%85%D1%8D%D0%BB" title="Програмчлалын хэл – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Програмчлалын хэл" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%82%E1%80%9B%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%B8" title="ပရိုဂရမ်မင်းဘာသာစကား – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ပရိုဂရမ်မင်းဘာသာစကား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Vosa_parokaramu" title="Vosa parokaramu – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Vosa parokaramu" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Programmeertaal" title="Programmeertaal – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Programmeertaal" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%9F%E0%A4%B0_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE" title="कम्प्युटर भाषा – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कम्प्युटर भाषा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%9F%E3%83%B3%E3%82%B0%E8%A8%80%E8%AA%9E" title="プログラミング言語 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="プログラミング言語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A2%DF%8D%DF%A5%DF%9F%DF%8A%DF%A6%DF%8A%DF%9F%DF%8C%DF%AB_%DF%9E%DF%8A%DF%B2" title="ߢߍߥߟߊߦߊߟߌ߫ ߞߊ߲ – Tiếng N’Ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߢߍߥߟߊߦߊߟߌ߫ ߞߊ߲" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="Tiếng N’Ko" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Programiarspriak" title="Programiarspriak – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Programiarspriak" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Programmeringsspr%C3%A5k" title="Programmeringsspråk – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Programmeringsspråk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Programmeringsspr%C3%A5k" title="Programmeringsspråk – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Programmeringsspråk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Lengatge_de_programacion" title="Lengatge de programacion – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Lengatge de programacion" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D1%88_%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D0%BC%D0%B5" title="Программлымаш йылме – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Программлымаш йылме" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Dasturlash_tili" title="Dasturlash tili – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Dasturlash tili" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿੰਗ ਭਾਸ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%B9%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="کمپیوٹر بولی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کمپیوٹر بولی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%82%E1%80%9B%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%89%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%98%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%84%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%9D%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%84%E1%80%BD%E1%80%AB" title="ပရိုဂရမ်မိဉ်းဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ပရိုဂရမ်မိဉ်းဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%90%DA%9A%D9%84%D9%8A%DA%A9_%DA%98%D8%A8%D9%87" title="برېښليک ژبه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="برېښليک ژبه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%97%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%92%E1%9E%B8" title="ភាសាកម្មវិធី – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ភាសាកម្មវិធី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/Programming_language" title="Programming language – Tiếng Shan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="Programming language" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="Tiếng Shan" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lengage_%C3%ABd_programassion" title="Lengage ëd programassion – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lengage ëd programassion" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Programmeerspraak" title="Programmeerspraak – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Programmeerspraak" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_programowania" title="Język programowania – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język programowania" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Linguagem_de_programa%C3%A7%C3%A3o" title="Linguagem de programação – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Linguagem de programação" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Programmalast%C4%B1r%C4%B1w_tili" title="Programmalastırıw tili – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Programmalastırıw tili" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Limbaj_de_programare" title="Limbaj de programare – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Limbaj de programare" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Wakichiy_simi" title="Wakichiy simi – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Wakichiy simi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D2%91%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8F" title="Язык проґрамованя – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Язык проґрамованя" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Язык программирования – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Язык программирования" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B0h%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Программалааhын тыла – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Программалааhын тыла" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Limb%C3%A0giu_de_programmatzione" title="Limbàgiu de programmatzione – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Limbàgiu de programmatzione" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Programmin_leid" title="Programmin leid – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Programmin leid" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuh%C3%AB_programimi" title="Gjuhë programimi – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjuhë programimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B6%BD%E0%B7%9A%E0%B6%9B%E0%B6%B1_%E0%B6%B7%E0%B7%8F%E0%B7%82%E0%B7%8F" title="ක්‍රමලේඛන භාෂා – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="ක්‍රමලේඛන භාෂා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Programming_language" title="Programming language – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Programming language" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Programovac%C3%AD_jazyk" title="Programovací jazyk – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Programovací jazyk" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Programski_jezik" title="Programski jezik – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Programski jezik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/G%C5%8Fdka_programowani%C5%8F" title="Gŏdka programowaniŏ – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Gŏdka programowaniŏ" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%95%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="زمانی بەرنامەسازی – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زمانی بەرنامەسازی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Програмски језик – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Програмски језик" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Programski_jezik" title="Programski jezik – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Programski jezik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Basa_program" title="Basa program – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Basa program" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ohjelmointikieli" title="Ohjelmointikieli – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ohjelmointikieli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Programspr%C3%A5k" title="Programspråk – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Programspråk" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Wikang_pamprograma" title="Wikang pamprograma – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Wikang pamprograma" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%AE%E0%AF%8A%E0%AE%B4%E0%AE%BF" title="நிரல் மொழி – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நிரல் மொழி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tutlayt_n_usihel" title="Tutlayt n usihel – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tutlayt n usihel" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Программалау теле – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Программалау теле" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%81_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7" title="ప్రోగ్రామింగు భాష – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="ప్రోగ్రామింగు భాష" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Programing" title="Programing – Tiếng Tetum" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Programing" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="Tiếng Tetum" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1" title="ภาษาโปรแกรม – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ภาษาโปรแกรม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%81%D3%A3" title="Забони барноманависӣ – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Забони барноманависӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Programlama_dili" title="Programlama dili – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Programlama dili" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Мова програмування – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мова програмування" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%DA%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="پروگرامنگ زبان – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پروگرامنگ زبان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%85%D8%A7_%D8%AA%D9%89%D9%84%D9%89" title="پروگرامما تىلى – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="پروگرامما تىلى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Lenguajo_de_programasion" title="Lenguajo de programasion – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Lenguajo de programasion" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%B7%A8%E7%A8%8B%E8%AA%9E%E8%A8%80" title="編程語言 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="編程語言" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Pinulongan_hin_programa" title="Pinulongan hin programa – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Pinulongan hin programa" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BC%96%E7%A8%8B%E8%AF%AD%E8%A8%80" title="编程语言 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="编程语言" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%90%D7%92%D7%A8%D7%90%D7%9E%D7%99%D7%A8%D7%9F_%D7%A9%D7%A4%D7%A8%D7%90%D7%9A" title="פראגראמירן שפראך – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פראגראמירן שפראך" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%88d%C3%A8_%C3%8C%E1%B9%A3%C3%A8l%C3%A0n%C3%A0_K%E1%BB%8D%CC%80mp%C3%BAt%C3%A0" title="Èdè Ìṣèlànà Kọ̀mpútà – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Èdè Ìṣèlànà Kọ̀mpútà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A8%8B%E5%BC%8F%E8%AA%9E%E8%A8%80" title="程式語言 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="程式語言" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Z%C4%B1wan%C3%AA_programnay%C4%B1%C5%9Fi" title="Zıwanê programnayışi – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zıwanê programnayışi" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pruogramav%C4%97ma_kalba" title="Pruogramavėma kalba – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Pruogramavėma kalba" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BC%96%E7%A8%8B%E8%AF%AD%E8%A8%80" title="编程语言 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="编程语言" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9143#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&oldid=71805064" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&id=71805064&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FNg%25C3%25B4n_ng%25E1%25BB%25AF_l%25E1%25BA%25ADp_tr%25C3%25ACnh"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FNg%25C3%25B4n_ng%25E1%25BB%25AF_l%25E1%25BA%25ADp_tr%25C3%25ACnh"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Ng%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Programming_languages" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-mediawiki mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Programming_languages" hreflang="en"><span>MediaWiki</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikifunctions mw-list-item"><a href="https://www.wikifunctions.org/wiki/Z61" hreflang="en"><span>Wikifunctions</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9143" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:C_Hello_World_Program.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/C_Hello_World_Program.png/402px-C_Hello_World_Program.png" decoding="async" width="402" height="334" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/C_Hello_World_Program.png/603px-C_Hello_World_Program.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/C_Hello_World_Program.png 2x" data-file-width="789" data-file-height="655" /></a><figcaption><a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">Mã nguồn</a> của một chương trình máy tính đơn giản được viết bằng <a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">ngôn ngữ lập trình C.</a> Khi <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Trình biên dịch">được biên dịch</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_thi_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)" title="Thực thi (điện toán)">chạy</a>, nó sẽ cho kết quả "<a href="/wiki/%22Hello,_World!%22_(ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" title=""Hello, World!" (chương trình máy tính)">Hello, world!</a>".</figcaption></figure> <p><b>Ngôn ngữ lập trình</b> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i><span lang="en">programming language</span></i>) là <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%C3%ACnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ hình thức">ngôn ngữ hình thức</a> bao gồm một <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_t%E1%BA%ADp_l%E1%BB%87nh" title="Kiến trúc tập lệnh">tập hợp các lệnh</a> tạo ra nhiều loại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A7u_v%C3%A0o/%C4%91%E1%BA%A7u_ra" title="Đầu vào/đầu ra">đầu ra</a> khác nhau. Ngôn ngữ lập trình được sử dụng trong <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Lập trình máy tính">lập trình máy tính</a> để thực hiện các <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADt_to%C3%A1n" title="Thuật toán">thuật toán</a>. </p><p>Hầu hết các ngôn ngữ lập trình bao gồm các <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y" title="Ngôn ngữ máy">lệnh</a> cho <a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Máy tính">máy tính</a>. Có những máy lập trình sử dụng một tập hợp các <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_mi%E1%BB%81n_chuy%C3%AAn_bi%E1%BB%87t" title="Ngôn ngữ miền chuyên biệt">lệnh cụ thể</a>, thay vì <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_%C4%91a_n%C4%83ng" title="Ngôn ngữ đa năng">các ngôn ngữ lập trình chung chung</a>. Kể từ đầu những năm 1800, các chương trình đã được sử dụng để định hướng hoạt động của máy móc như <a href="/w/index.php?title=Khung_d%E1%BB%87t_Jacquard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khung dệt Jacquard (trang không tồn tại)">khung dệt Jacquard</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%99p_nh%E1%BA%A1c" title="Hộp nhạc">hộp nhạc</a> và <a href="/w/index.php?title=Ch%C6%A1i_piano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chơi piano (trang không tồn tại)">đàn piano cơ</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các chương trình cho những máy này (chẳng hạn như cuộn giấy của đàn piano) không tạo ra các hành vi khác nhau để đáp ứng với các đầu vào hoặc điều kiện khác nhau. </p><p>Hàng nghìn ngôn ngữ lập trình khác nhau đã được tạo ra và nhiều ngôn ngữ lập trình khác đang được tạo ra hàng năm. Nhiều ngôn ngữ lập trình được viết dưới dạng <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%E1%BB%87nh_l%E1%BB%87nh" title="Lập trình mệnh lệnh">mệnh lệnh</a> (tức là một chuỗi các thao tác phải thực hiện) trong khi các ngôn ngữ khác sử dụng dạng <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_khai_b%C3%A1o" title="Lập trình khai báo">khai báo</a> (tức là kết quả mong muốn được chỉ định chứ không phải cách thức làm ra nó). </p><p>Mô tả của một ngôn ngữ lập trình thường được chia thành hai thành phần <a href="/wiki/C%C3%BA_ph%C3%A1p_c%C3%A2u_l%E1%BB%87nh" title="Cú pháp câu lệnh">cú pháp</a> (hình thức) và <a href="/w/index.php?title=Ng%E1%BB%AF_ngh%C4%A9a_h%E1%BB%8Dc_(khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngữ nghĩa học (khoa học máy tính) (trang không tồn tại)">ngữ nghĩa</a> (ý nghĩa). Một số ngôn ngữ được xác định bởi tài liệu đặc tả (ví dụ: ngôn ngữ lập trình <a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a> được chỉ định bởi Tiêu chuẩn <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_h%C3%B3a_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế">ISO</a>) trong khi các ngôn ngữ khác (chẳng hạn như <a href="/wiki/Perl" title="Perl">Perl</a>) có cách <a href="/w/index.php?title=Tri%E1%BB%83n_khai_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triển khai ngôn ngữ lập trình (trang không tồn tại)">triển khai</a> chi phối được coi là <a href="/wiki/C%C3%A0i_%C4%91%E1%BA%B7t_tham_kh%E1%BA%A3o" title="Cài đặt tham khảo">tham chiếu</a>. Một số ngôn ngữ có cả hai, với ngôn ngữ cơ bản được xác định bởi một tiêu chuẩn và các phần mở rộng được lấy từ việc triển khai chi phối là phổ biến. </p><p><a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Lý thuyết ngôn ngữ lập trình">Lý thuyết ngôn ngữ lập trình</a> là một lĩnh vực con của <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Khoa học máy tính">khoa học máy tính</a> nghiên cứu về thiết kế, sự thực hiện, phân tích, đặc điểm và phân loại của các ngôn ngữ lập trình. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Định_nghĩa"><span id=".C4.90.E1.BB.8Bnh_ngh.C4.A9a"></span>Định nghĩa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Định nghĩa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Định nghĩa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngôn ngữ lập trình là một ký hiệu để viết <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Chương trình máy tính">chương trình</a>, là các đặc tả của một phép tính hoặc <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADt_to%C3%A1n" title="Thuật toán">thuật toán</a>.<sup id="cite_ref-Aaby_2004_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aaby_2004-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một số tác giả hạn chế thuật ngữ "ngôn ngữ lập trình" đối với những ngôn ngữ có thể thể hiện tất cả các thuật toán có thể.<sup id="cite_ref-Aaby_2004_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Aaby_2004-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các đặc điểm thường được coi là quan trọng đối với những gì cấu thành một ngôn ngữ lập trình bao gồm: </p> <dl><dt>Chức năng và mục tiêu</dt> <dd><i>Ngôn ngữ lập trình máy tính</i> là <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%C3%ACnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ hình thức">ngôn ngữ</a> được sử dụng để viết <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Chương trình máy tính">các chương trình máy tính</a>, liên quan đến việc một <a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Máy tính">máy tính</a> thực hiện một số loại tính toán<sup id="cite_ref-sigplan_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-sigplan-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADt_to%C3%A1n" title="Thuật toán">thuật toán</a> và có thể điều khiển các thiết bị bên ngoài như <a href="/wiki/M%C3%A1y_in" title="Máy in">máy in</a>, <a href="/wiki/%E1%BB%94_%C4%91%C4%A9a" class="mw-disambig" title="Ổ đĩa">ổ đĩa</a>, <a href="/wiki/Robot" title="Robot">robot</a>,<sup id="cite_ref-robots_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-robots-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>... Ví dụ, các chương trình <a href="/wiki/PostScript" title="PostScript">PostScript</a> thường được tạo bởi một chương trình khác để điều khiển máy in hoặc màn hình máy tính. Tổng quát hơn, một ngôn ngữ lập trình có thể mô tả tính toán trên một số máy, có thể là trừu tượng. Người ta thường chấp nhận rằng một đặc tả hoàn chỉnh cho một ngôn ngữ lập trình bao gồm một mô tả, có thể được lý tưởng hóa, về một máy hoặc bộ xử lý cho ngôn ngữ đó.<sup id="cite_ref-nara2_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-nara2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong hầu hết các ngữ cảnh thực tế, một ngôn ngữ lập trình liên quan đến máy tính; do đó, các ngôn ngữ lập trình thường được định nghĩa và nghiên cứu theo cách này.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngôn ngữ lập trình khác với <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Ngôn ngữ tự nhiên">ngôn ngữ tự nhiên</a> ở chỗ ngôn ngữ tự nhiên chỉ được sử dụng để tương tác giữa con người với nhau, trong khi ngôn ngữ lập trình cũng cho phép con người truyền đạt các hướng dẫn cho máy móc.</dd> <dt>Tóm tắt</dt> <dd>Ngôn ngữ lập trình thường chứa các <a href="/wiki/Tr%E1%BB%ABu_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_(c%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m)" title="Trừu tượng (công nghệ phần mềm)">trừu tượng</a> để xác định và thao tác với <a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Cấu trúc dữ liệu">cấu trúc dữ liệu</a> hoặc kiểm soát <a href="/wiki/Lu%E1%BB%93ng_%C4%91i%E1%BB%81u_khi%E1%BB%83n" title="Luồng điều khiển">luồng thực thi</a>. Sự cần thiết thực tế mà một ngôn ngữ lập trình hỗ trợ đầy đủ trừu tượng được thể hiện bằng <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BA%AFc_tr%E1%BB%ABu_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" title="Nguyên tắc trừu tượng (lập trình máy tính)">nguyên tắc trừu tượng</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nguyên tắc này đôi khi được xây dựng như một khuyến nghị cho lập trình viên để sử dụng hợp lý những điều trừu tượng đó.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd> <dt>Sức mạnh biểu đạt</dt> <dd><a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Lý thuyết tính toán">Lý thuyết tính toán</a> phân loại ngôn ngữ theo các tính toán mà chúng có khả năng diễn đạt. Tất cả các ngôn ngữ <a href="/w/index.php?title=Turing_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turing đầy đủ (trang không tồn tại)">hoàn chỉnh của Turing</a> có thể triển khai cùng một bộ <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADt_to%C3%A1n" title="Thuật toán">thuật toán</a>. <a href="/w/index.php?title=SQL-92&action=edit&redlink=1" class="new" title="SQL-92 (trang không tồn tại)">ANSI/ISO SQL-92</a> và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%AB_thi%E1%BB%87n_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Từ thiện (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">Charity</a> là những ví dụ về ngôn ngữ chưa hoàn chỉnh Turing, nhưng thường được gọi là ngôn ngữ lập trình.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_%C4%91%C3%A1nh_d%E1%BA%A5u" title="Ngôn ngữ đánh dấu">Các ngôn ngữ đánh dấu</a> như <a href="/wiki/XML" title="XML">XML</a>, <a href="/wiki/HTML" title="HTML">HTML</a> hoặc <a href="/w/index.php?title=Troff&action=edit&redlink=1" class="new" title="Troff (trang không tồn tại)">troff</a>, xác định <a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_h%C3%ACnh_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mô hình dữ liệu (trang không tồn tại)">dữ liệu có cấu trúc</a>, thường không được coi là ngôn ngữ lập trình.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, ngôn ngữ lập trình có thể chia sẻ cú pháp với các ngôn ngữ đánh dấu nếu ngữ nghĩa tính toán được xác định. Ví dụ, <a href="/wiki/XSLT" title="XSLT">XSLT</a> là một ngôn ngữ <a href="/w/index.php?title=Turing_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turing đầy đủ (trang không tồn tại)">hoàn chỉnh Turing hoàn</a> toàn sử dụng cú pháp XML.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hơn nữa, <a href="/wiki/LaTeX" title="LaTeX">LaTeX</a>, phần lớn được sử dụng để cấu trúc tài liệu, cũng chứa một tập con hoàn chỉnh Turing.<sup id="cite_ref-Oetiker_et_Al.,_2017_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Oetiker_et_Al.,_2017-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Thuật ngữ <i>ngôn ngữ máy tính</i> đôi khi được sử dụng thay thế cho ngôn ngữ lập trình.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, cách sử dụng của cả hai thuật ngữ khác nhau giữa các tác giả, bao gồm cả phạm vi chính xác của mỗi thuật ngữ. Một cách sử dụng mô tả các ngôn ngữ lập trình như một tập hợp con của các ngôn ngữ máy tính.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tương tự như vậy, các ngôn ngữ được sử dụng trong máy tính có mục tiêu khác với mục đích thể hiện các chương trình máy tính là các ngôn ngữ máy tính được chỉ định chung. Ví dụ, các ngôn ngữ đánh dấu đôi khi được gọi là ngôn ngữ máy tính để nhấn mạnh rằng chúng không được sử dụng để lập trình.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một cách sử dụng khác coi ngôn ngữ lập trình là cấu trúc lý thuyết để lập trình máy trừu tượng và ngôn ngữ máy tính là tập hợp con của chúng chạy trên máy tính vật lý có tài nguyên phần cứng hữu hạn.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=John_C._Reynolds&action=edit&redlink=1" class="new" title="John C. Reynolds (trang không tồn tại)">John C. Reynolds</a> nhấn mạnh rằng các ngôn ngữ đặc tả hình thức cũng giống như các ngôn ngữ lập trình giống như các ngôn ngữ dùng để thực thi. Ông cũng lập luận rằng các định dạng đầu vào văn bản và thậm chí đồ họa ảnh hưởng đến hoạt động của máy tính là ngôn ngữ lập trình, mặc dù thực tế là chúng thường không hoàn chỉnh và nhận xét rằng sự thiếu hiểu biết về các khái niệm ngôn ngữ lập trình là lý do dẫn đến nhiều sai sót trong các định dạng đầu vào.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử ngôn ngữ lập trình (trang không tồn tại)">Lịch sử ngôn ngữ lập trình</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phát_triển_ban_đầu"><span id="Ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n_ban_.C4.91.E1.BA.A7u"></span>Phát triển ban đầu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Phát triển ban đầu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phát triển ban đầu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các máy tính rất sơ khai, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Colossus_(m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colossus (máy tính) (trang không tồn tại)">Colossus</a>, được lập trình mà không cần sự trợ giúp của <a href="/w/index.php?title=Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_l%C6%B0u_tr%E1%BB%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chương trình được lưu trữ (trang không tồn tại)">chương trình được lưu trữ</a>, bằng cách sửa đổi mạch điện của chúng hoặc thiết lập các kho các rơ le điều khiển vật lý. </p><p>Sau đó một chút, các chương trình có thể được viết bằng <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y" title="Ngôn ngữ máy">ngôn ngữ máy</a>, trong đó lập trình viên viết từng lệnh dưới dạng số mà phần cứng có thể thực thi trực tiếp. Ví dụ: lệnh thêm giá trị vào hai vị trí bộ nhớ có thể bao gồm 3 số: một "mã opcode" chọn thao tác "cộng" và hai vị trí bộ nhớ. Các chương trình, ở dạng thập phân hoặc nhị phân, được đọc từ <a href="/wiki/Th%E1%BA%BB_b%E1%BA%A5m_l%E1%BB%97" title="Thẻ bấm lỗ">thẻ đục lỗ</a>, băng giấy, <a href="/w/index.php?title=L%C6%B0u_tr%E1%BB%AF_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u_b%C4%83ng_t%E1%BB%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lưu trữ dữ liệu băng từ (trang không tồn tại)">băng từ</a> hoặc được chuyển vào trên các công tắc trên <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3ng_%C4%91i%E1%BB%81u_khi%E1%BB%83n_ph%C3%ADa_tr%C6%B0%E1%BB%9Bc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảng điều khiển phía trước (trang không tồn tại)">bảng điều khiển phía trước</a> của máy tính. Ngôn ngữ máy sau này được gọi là <i><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_th%E1%BA%BF_h%E1%BB%87_%C4%91%E1%BA%A7u_ti%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình thế hệ đầu tiên (trang không tồn tại)">ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ nhất</a></i> (1GL). </p><p>Bước tiếp theo là sự phát triển của cái gọi là <i><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_th%E1%BA%BF_h%E1%BB%87_th%E1%BB%A9_hai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ hai (trang không tồn tại)">ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ hai</a></i> (2GL) hoặc hợp <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ng%E1%BB%AF" title="Hợp ngữ">ngữ</a>, những <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ng%E1%BB%AF" title="Hợp ngữ">ngôn ngữ</a> này vẫn được gắn chặt với <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_t%E1%BA%ADp_l%E1%BB%87nh" title="Kiến trúc tập lệnh">kiến trúc tập lệnh</a> của máy tính cụ thể. Những điều này phục vụ cho việc làm cho chương trình dễ đọc hơn nhiều và giúp người lập trình giảm bớt các tính toán địa chỉ tẻ nhạt và dễ xảy ra lỗi. </p><p>Các <i><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_cao" title="Ngôn ngữ lập trình bậc cao">ngôn ngữ lập trình cấp cao</a></i> đầu tiên, hoặc <i><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_th%E1%BA%BF_h%E1%BB%87_th%E1%BB%A9_ba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ ba (trang không tồn tại)">ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ ba</a></i> (3GL), được viết vào những năm 1950. Một ngôn ngữ lập trình cấp cao ban đầu được thiết kế cho máy tính là <a href="/w/index.php?title=Plankalk%C3%BCl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plankalkül (trang không tồn tại)">Plankalkül</a>, được phát triển cho <a href="/w/index.php?title=Z3_(m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Z3 (máy tính) (trang không tồn tại)">Z3</a> của Đức bởi <a href="/wiki/Konrad_Zuse" title="Konrad Zuse">Konrad Zuse</a> từ năm 1943 đến năm 1945. Tuy nhiên, nó đã không được thực hiện cho đến năm 1998 và 2000.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=M%C3%A3_ng%E1%BA%AFn_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mã ngắn (ngôn ngữ máy tính) (trang không tồn tại)">Mã ngắn</a> của <a href="/w/index.php?title=John_Mauchly&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Mauchly (trang không tồn tại)">John Mauchly</a>, được đề xuất vào năm 1949, là một trong những ngôn ngữ cấp cao đầu tiên từng được phát triển cho <a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Máy tính">máy tính điện tử</a>.<sup id="cite_ref-Sebesta_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sebesta-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Không giống như <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y" title="Ngôn ngữ máy">mã máy</a>, các câu lệnh mã ngắn biểu diễn các biểu thức toán học ở dạng dễ hiểu. Tuy nhiên, chương trình phải được dịch sang mã máy mỗi khi nó chạy, làm cho quá trình chạy chậm hơn nhiều so với chạy mã máy tương đương. </p><p>Tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Manchester" title="Đại học Manchester">Đại học Manchester</a>, <a href="/w/index.php?title=Alick_Glennie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alick Glennie (trang không tồn tại)">Alick Glennie đã</a> phát triển <a href="/w/index.php?title=M%C3%A3_h%C3%B3a_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mã hóa tự động (trang không tồn tại)">Autocode</a> vào đầu những năm 1950. Là một <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_cao" title="Ngôn ngữ lập trình bậc cao">ngôn ngữ lập trình</a>, nó sử dụng một <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Trình biên dịch">trình biên dịch</a> để tự động chuyển đổi ngôn ngữ thành mã máy. Mã và trình biên dịch đầu tiên được phát triển vào năm 1952 cho máy tính <a href="/w/index.php?title=Manchester_Mark_1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manchester Mark 1 (trang không tồn tại)">Mark 1</a> tại Đại học Manchester và được coi là ngôn ngữ lập trình cấp cao <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Trình biên dịch">được biên dịch</a> đầu tiên.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Mã tự động thứ hai được <a href="/w/index.php?title=Tony_Brooker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tony Brooker (trang không tồn tại)">RA Brooker</a> phát triển cho Mark 1 vào năm 1954 và được gọi là "Mã tự động Mark 1". Brooker cũng đã phát triển một mã tự động cho <a href="/w/index.php?title=Ferranti_Mercury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferranti Mercury (trang không tồn tại)">Ferranti Mercury</a> vào những năm 1950 cùng với Đại học Manchester. Phiên bản cho <a href="/w/index.php?title=EDSAC&action=edit&redlink=1" class="new" title="EDSAC (trang không tồn tại)">EDSAC 2</a> được phát minh bởi <a href="/w/index.php?title=David_Hartley_(nh%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Hartley (nhà khoa học máy tính) (trang không tồn tại)">DF Hartley</a> của <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%B2ng_th%C3%AD_nghi%E1%BB%87m_To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BB%A7a_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Cambridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phòng thí nghiệm Toán học của Đại học Cambridge (trang không tồn tại)">Phòng thí nghiệm Toán học Đại học Cambridge</a> vào năm 1961. Được gọi là Mã tự động EDSAC 2, nó là sự phát triển trực tiếp từ Mã tự động của Mercury được điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh địa phương và được chú ý vì khả năng tối ưu hóa <a href="/wiki/M%C3%A3_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Mã đối tượng">mã đối tượng</a> và chẩn đoán ngôn ngữ nguồn đã được cải tiến vào thời điểm đó. Là một chuỗi phát triển hiện đại nhưng riêng biệt, <a href="/wiki/Atlas_Autocode" title="Atlas Autocode">Atlas Autocode</a> được phát triển cho máy <a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_t%C3%ADnh_Atlas_(Manchester)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy tính Atlas (Manchester) (trang không tồn tại)">Atlas 1</a> của Đại học Manchester. </p><p>Năm 1954, <a href="/wiki/FORTRAN" class="mw-redirect" title="FORTRAN">FORTRAN</a> được <a href="/wiki/John_Backus" title="John Backus">John Backus</a> phát minh ra tại <a href="/wiki/IBM" title="IBM">IBM</a>. Nó là <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_cao" title="Ngôn ngữ lập trình bậc cao">ngôn ngữ lập trình mục đích chung cấp cao</a> đầu tiên được sử dụng rộng rãi để có một triển khai chức năng, thay vì chỉ là một thiết kế trên giấy.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nó vẫn là một ngôn ngữ phổ biến cho <a href="/wiki/Si%C3%AAu_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Siêu máy tính">tính toán hiệu suất cao</a><sup id="cite_ref-hpc_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-hpc-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và được sử dụng cho các chương trình đánh giá và xếp hạng các <a href="/w/index.php?title=TOP500&action=edit&redlink=1" class="new" title="TOP500 (trang không tồn tại)">siêu máy tính nhanh nhất</a> thế giới.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một ngôn ngữ lập trình ban đầu khác được phát minh bởi <a href="/wiki/Grace_Hopper" title="Grace Hopper">Grace Hopper</a> ở Mỹ, được gọi là <a href="/w/index.php?title=FLOW-MATIC&action=edit&redlink=1" class="new" title="FLOW-MATIC (trang không tồn tại)">FLOW-MATIC</a>. Nó được phát triển cho <a href="/w/index.php?title=UNIVAC_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="UNIVAC I (trang không tồn tại)">UNIVAC I</a> tại <a href="/w/index.php?title=Remington_Rand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Remington Rand (trang không tồn tại)">Remington Rand</a> trong thời gian từ năm 1955 đến năm 1959. Hopper nhận thấy rằng khách hàng xử lý dữ liệu kinh doanh không thoải mái với ký hiệu toán học, và vào đầu năm 1955, bà và nhóm của mình đã viết một đặc tả cho một ngôn ngữ lập trình <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a> và thực hiện một nguyên mẫu.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trình biên dịch FLOW-MATIC được công bố rộng rãi vào đầu năm 1958 và về cơ bản hoàn thành vào năm 1959.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> FLOW-MATIC có ảnh hưởng lớn trong việc thiết kế <a href="/wiki/COBOL" title="COBOL">COBOL</a>, vì chỉ có nó và hậu duệ trực tiếp của nó là <a href="/w/index.php?title=AIMACO&action=edit&redlink=1" class="new" title="AIMACO (trang không tồn tại)">AIMACO</a> được sử dụng thực tế vào thời điểm đó.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đặc_điểm_chung_của_ngôn_ngữ_lập_trình"><span id=".C4.90.E1.BA.B7c_.C4.91i.E1.BB.83m_chung_c.E1.BB.A7a_ng.C3.B4n_ng.E1.BB.AF_l.E1.BA.ADp_tr.C3.ACnh"></span>Đặc điểm chung của ngôn ngữ lập trình</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Đặc điểm chung của ngôn ngữ lập trình”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đặc điểm chung của ngôn ngữ lập trình"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mỗi ngôn ngữ lập trình có thể được xem như là một tập hợp của các chi tiết kỹ thuật chú trọng đến cú pháp, từ vựng, và ý nghĩa của ngôn ngữ. </p><p>Những chi tiết kỹ thuật này thường bao gồm: </p> <ul><li>Dữ liệu và cấu trúc dữ liệu</li> <li>Câu lệnh và dòng điều khiển</li> <li>Các tên và các tham số</li> <li>Các cơ chế tham khảo và sự tái sử dụng</li></ul> <p>Đối với các ngôn ngữ phổ biến hoặc có lịch sử lâu dài, người ta thường tổ chức các hội thảo chuẩn hoá nhằm tạo ra và công bố các tiêu chuẩn chính thức cho ngôn ngữ đó, cũng như thảo luận về việc mở rộng, bổ sung cho các tiêu chuẩn trước đó. Ví dụ: Với ngôn ngữ C++, hội đồng tiêu chuẩn ANSI C++ và ISO C++ đã tổ chức đến 13 cuộc hội thảo để điều chỉnh và nâng cấp ngôn ngữ này. (Xem thêm Comeau.Computing. Đối với các ngôn ngữ lập trình web như <a href="/wiki/JavaScript" title="JavaScript">JavaScript</a>, ta có chuẩn ECMA, W3C. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_kiểu_dữ_liệu"><span id="C.C3.A1c_ki.E1.BB.83u_d.E1.BB.AF_li.E1.BB.87u"></span>Các kiểu dữ liệu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Các kiểu dữ liệu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các kiểu dữ liệu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một hệ thống đặc thù mà theo đó các dữ liệu được tổ chức sắp xếp trong một chương trình gọi là <b>hệ thống kiểu của ngôn ngữ lập trình</b>. Việc thiết kế và nghiên cứu các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ki%E1%BB%83u" title="Hệ thống kiểu">hệ thống kiểu</a> được biết như là <b>lý thuyết kiểu</b>. </p><p>Nhiều ngôn ngữ định nghĩa sẵn các <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83u_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Kiểu dữ liệu">kiểu dữ liệu</a> thông dụng như: </p> <ul><li><code>integer</code>: rất thông dụng, được dùng để biểu diễn các số nguyên.</li> <li><code>char</code>: biểu diễn các <a href="/wiki/K%C3%BD_t%E1%BB%B1" title="Ký tự">ký tự</a> đơn lẻ.</li> <li><code>string</code>: biểu diễn chuỗi các ký tự, hay còn gọi là <a href="/w/index.php?title=Chu%E1%BB%97i_k%C3%BD_t%E1%BB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chuỗi ký tự (trang không tồn tại)">chuỗi</a>, để tạo thành câu hay cụm từ.</li></ul> <p>Ví dụ: trong C/C++, kiểu số nguyên thông dụng có tên là <code>int</code> và chiếm 4 byte trong hầu hết trình dịch <a href="/wiki/32-bit" title="32-bit">32-bit</a>; kiểu chuỗi là một dãy các <code>char</code>, với ký tự <code>NULL</code> (hay <code>'\0'</code>) ở vị trí chuỗi kết thúc – dãy có thể dài hơn chuỗi nó lưu trữ. </p> <div id="STATIC"><b>Ngôn ngữ có kiểu tĩnh</b> là ngôn ngữ xác định trước kiểu cho tất cả dữ liệu được khai báo trong <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> tại thời điểm dịch. Các giá trị của biến chỉ có thể ở một/một số kiểu cụ thể nào đó và ta chỉ có thể thực hiện một số thao tác nhất định trên chúng.</div> <p>Ví dụ: trong C, ta không thể dùng phép tính + trên kiểu dữ liệu <code>string</code> (tức là <code>char *</code> hay <code>char []</code>). Hầu hết các ngôn ngữ có kiểu tĩnh thông dụng như <a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a>, <a href="/wiki/C%2B%2B" title="C++">C++</a>, <a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a>, <a href="/wiki/D_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="D (ngôn ngữ lập trình)">D</a>, <a href="/wiki/Delphi_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" class="mw-redirect" title="Delphi (ngôn ngữ lập trình)">Delphi</a>, và <a href="/wiki/C_th%C4%83ng" class="mw-redirect" title="C thăng">C#</a> đều đòi hỏi người lập trình kê khai rõ ràng kiểu của dữ liệu. Những người ủng hộ việc này cho rằng nó sẽ giúp ngôn ngữ rõ ràng hơn. </p><p>Các ngôn ngữ có kiểu tĩnh lại được chia ra thành hai loại: </p> <ol><li>Ngôn ngữ <b>kiểu khai báo</b>, tức là sự thông báo của biến và hàm đều được khai báo riêng về kiểu của nó.<br />Ví dụ điển hình của loại này là <a href="/wiki/Pascal_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Pascal (ngôn ngữ lập trình)">Pascal</a>, <a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a>, <a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a>, hay <a href="/wiki/C%2B%2B" title="C++">C++</a>.</li> <li>Còn lại là ngôn ngữ loại <b>suy đoán kiểu</b>. Trong đó các biến và hàm có thể không cần được khai báo từ trước.<br /><a href="/wiki/Linux" title="Linux">Linux</a> <a href="/w/index.php?title=BASH&action=edit&redlink=1" class="new" title="BASH (trang không tồn tại)">BASH</a> và <a href="/wiki/PHP" title="PHP">PHP</a> là hai ví dụ trong những kiểu này.<br />Suy đoán kiểu là một cơ chế mà ở đó các đặc tả về kiểu thường có thể bị loại bỏ hoàn toàn nếu có thể được, nhằm giúp cho <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Trình biên dịch">trình dịch</a> dễ dàng tự đoán các kiểu của các giá trị từ ngữ cảnh mà các giá trị đó được sử dụng. Ví dụ một biến được gán giá trị 1 thì trình dịch loại suy đoán kiểu không cần khai báo riêng rằng đó là một kiểu <code>integer</code>. Các ngôn ngữ suy đoán kiểu linh hoạt hơn trong sử dụng, đặc biệt khi chúng lắp đặt sự đa dạng hoá các tham số. Ví dụ của ngôn ngữ loại này là <a href="/wiki/Haskell" class="mw-disambig" title="Haskell">Haskell</a>, <a href="/w/index.php?title=MUMPS&action=edit&redlink=1" class="new" title="MUMPS (trang không tồn tại)">MUMPS</a> và <a href="/w/index.php?title=ML_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ML (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">ML</a>.</li></ol> <div id="DYNAMIC">Các <b>ngôn ngữ có kiểu động</b> là ngôn ngữ mà các kiểu chỉ được gán lên các dữ liệu trong thời gian chương trình được thực thi. Điều này có mặt lợi là người lập trình không cần phải xác định kiểu đữ liệu nào hết, đồng thời có thêm lợi thế là có thể gán nhiều hơn một kiểu dữ liệu lên các biến. Tuy nhiên, vì ngôn ngữ có kiểu động xem tất cả các vai trò của dữ liệu trong chương trình là có thể chuyển hóa được, do vậy các phép toán không đúng (như là cộng các tên, hay là xếp thứ tự các số theo thứ tự đánh vần) sẽ không tạo ra các lỗi cho đến lúc nó được thi hành—mặc dù vẫn có một số cài đặt cung cấp vài dạng kiểm soát tĩnh cho các lỗi hiển nhiên.<br />Ví dụ của các ngôn ngữ này là <a href="/wiki/Objective-C" title="Objective-C">Objective-C</a>, <a href="/wiki/Lisp" title="Lisp">Lisp</a>, <a href="/wiki/JavaScript" title="JavaScript">JavaScript</a>, <a href="/wiki/Tcl" title="Tcl">Tcl</a>, <a href="/wiki/Prolog" title="Prolog">Prolog</a>, <a href="/wiki/Python_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Python (ngôn ngữ lập trình)">Python</a> và <a href="/wiki/Ruby_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Ruby (định hướng)">Ruby</a>.</div> <div id="STRONG">Các <b>ngôn ngữ có kiểu mạnh</b> không cho phép dùng các giá trị của kiểu này như là một kiểu khác. Chúng rất chặt chẽ trong việc phát hiện sự dùng sai kiểu. Việc phát hiện này sẽ xảy ra ở thời gian thi hành (<i>run-time</i>) đối với các ngôn ngữ có kiểu động và xảy ra ở thời gian dịch đối với các ngôn ngữ có kiểu tĩnh.<br /><a href="/wiki/ADA" class="mw-redirect mw-disambig" title="ADA">ADA</a>, <a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a>, ML và <a href="/wiki/Oberon" title="Oberon">Oberon</a> là các ví dụ của ngôn ngữ có kiểu mạnh.</div> <div id="WEAK">Ngược lại, <b>ngôn ngữ có kiểu yếu</b> không quá khắt khe trong các quy tắc về kiểu hoặc cho phép một cơ chế tường minh để xử lý các vi phạm. Thường nó cho phép hành xử các biểu hiện chưa được định nghĩa trước, các vi phạm về sự phân đoạn (<i>segmentation</i>), hay là các biểu hiện không an toàn khác khi mà các kiểu bị gán giá trị một cách không đúng.<br /><a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a>, <a href="/w/index.php?title=ASM&action=edit&redlink=1" class="new" title="ASM (trang không tồn tại)">ASM</a>, <a href="/wiki/C%2B%2B" title="C++">C++</a>, Tcl và <a href="/wiki/Lua" title="Lua">Lua</a> là các ví dụ của ngôn ngữ có kiểu yếu.</div> <p>Lưu ý: </p> <ul><li>Các khái niệm về kiểu <i>mạnh</i> hay <i>yếu</i> có tính tương đối. Java là ngôn ngữ có kiểu mạnh đối với C nhưng yếu đối với ML. Tùy theo cách nhìn mà các khái niệm đó được dùng, nó tương tự như việc xem ngôn ngữ ASM là ở cấp <i>thấp</i> hơn ngôn ngữ C; trong khi Java lại là ngôn ngữ ở mức <i>cao</i> hơn C.</li> <li>Hai khái niệm <i>tĩnh</i> và <i>mạnh</i> cũng không đối lập nhau. Java là ngôn ngữ có kiểu mạnh và tĩnh. C là ngôn ngữ có kiểu yếu và tĩnh. Trong khi đó, Python là ngôn ngữ có kiểu mạnh và động. Tcl lại là ngôn ngữ có kiểu yếu và động. <i>Cũng nên biết trước rằng có nhiều người đã dùng sai các khái niệm trên và cho rằng kiểu mạnh là kiểu tĩnh cộng với mạnh. Lầm lẫn hơn, họ còn cho rằng ngôn ngữ C có kiểu mạnh mặc dù rằng C không hề bắt nhiều loại lỗi về việc dùng sai kiểu.</i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cấu_trúc_của_dữ_liệu"><span id="C.E1.BA.A5u_tr.C3.BAc_c.E1.BB.A7a_d.E1.BB.AF_li.E1.BB.87u"></span>Cấu trúc của dữ liệu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Cấu trúc của dữ liệu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấu trúc của dữ liệu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hầu hết các ngôn ngữ đều cung cấp các cách thức để lắp ráp các cấu trúc dữ liệu phức tạp từ các kiểu sẵn có và để liên kết các tên với các kiểu mới kết hợp (dùng các kiểu <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%A3ng_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mảng (lập trình) (trang không tồn tại)">mảng</a>, <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách (lập trình) (trang không tồn tại)">danh sách</a>, <a href="/w/index.php?title=H%C3%A0ng_%C4%91%E1%BB%A3i_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hàng đợi (lập trình) (trang không tồn tại)">hàng đợi</a>, <a href="/w/index.php?title=Ng%C4%83n_x%E1%BA%BFp_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngăn xếp (lập trình) (trang không tồn tại)">ngăn xếp</a> hay <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin" title="Tập tin">tập tin</a>). </p><p>Các ngôn ngữ <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">hướng đối tượng</a> cho phép <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_vi%C3%AAn" title="Lập trình viên">lập trình viên</a> định nghĩa các kiểu dữ liệu mới gọi là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" class="mw-disambig" title="Đối tượng">đối tượng</a>. trong nội bộ các đối tượng đó có riêng các hàm và các biến (và thường được gọi theo thứ tự là các <i>phương thức</i> và các <i>thuộc tính</i>). Một chương trình có định nghĩa các đối tượng sẽ cho phép các đối tượng đó thực thi như là các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> độc lập nhưng lại tương tác nhau. Các tương tác này có thể được thiết kế trong lúc viết mã để mô hình hóa và mô phỏng theo đời sống thật của các đối tượng. Nói một cách đơn giản, các ngôn ngữ <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">hướng đối tượng</a> đã được cho thêm <i>sức sống</i> để có riêng những tính năng hoạt động và tương tác với thế giới bên ngoài. Ngoài ra, các đối tượng còn có thêm các đặc tính như là thừa kế và đa hình. Điều này là một ưu thế trong việc dùng ngôn ngữ loại này để mô tả các đối tượng của thế giới thực. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_mệnh_lệnh_và_dòng_điều_khiển"><span id="C.C3.A1c_m.E1.BB.87nh_l.E1.BB.87nh_v.C3.A0_d.C3.B2ng_.C4.91i.E1.BB.81u_khi.E1.BB.83n"></span>Các mệnh lệnh và dòng điều khiển</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Các mệnh lệnh và dòng điều khiển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các mệnh lệnh và dòng điều khiển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khi dữ liệu đã được định rõ, máy tính phải được chỉ thị làm thế nào để tiến hành các phép toán trên dữ liệu đó. Những mệnh đề cơ bản có thể được cấu trúc thông qua việc sử dụng các từ khóa (đã được định nghĩa bởi ngôn ngữ lập trình) hoặc là có thể tạo thành từ việc dùng và kết hợp các cấu trúc ngữ pháp hay cú pháp đã được định nghĩa. Những mệnh đề cơ bản này gọi là các <a href="/wiki/C%C3%A2u_l%E1%BB%87nh" class="mw-redirect" title="Câu lệnh">câu lệnh</a>. </p><p>Tùy theo ngôn ngữ, các câu lệnh có thể được kết hợp với nhau theo trật tự nào đó. Điều này cho phép thiết lập được các chương trình thực hiện được nhiều chức năng. Xa hơn, ngoài các câu lệnh để thay đổi và điều chỉnh dữ liệu, còn có những kiểu câu lệnh dùng để điều khiển dòng xử lý của máy tính như là phân nhánh, định nghĩa bởi nhiều trường hợp, vòng lặp, hay kết hợp các chức năng. Đây là các thành tố không thể thiếu của một ngôn ngữ lập trình. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_tên_và_các_tham_số"><span id="C.C3.A1c_t.C3.AAn_v.C3.A0_c.C3.A1c_tham_s.E1.BB.91"></span>Các tên và các tham số</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Các tên và các tham số”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các tên và các tham số"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Muốn cho chương trình thi hành được thì phải có phương pháp xác định được các vùng trống của bộ nhớ để làm kho chứa dữ liệu. Phương pháp được biết nhiều nhất là thông qua tên của các biến. Tùy theo ngôn ngữ, các vùng trống gián tiếp có thể bao gồm các tham chiếu, mà thật ra, chúng là các con trỏ (<i>pointer</i>) chỉ đến những vùng chứa khác của bộ nhớ, được cài đặt trong các biến hay nhóm các biến. Phương pháp này gọi là <i>đặt tên kho nhớ</i>. Tương tự với phương pháp đặt tên kho nhớ, là phương pháp <i>đặt tên những nhóm của các chỉ thị</i>. Trong hầu hết các ngôn ngữ lập trình, đều có cho phép gọi đến các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> hay các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> như là các câu lệnh để thi hành nội dung mô tả trong các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> hay <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> này thông qua tên. Việc dùng tên như thế này cho phép các chương trình đạt tới một sự linh hoạt cao và có giá trị lớn trong việc tái sử dụng <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> (vì người viết mã không cần phải lặp lại những đoạn mã giống nhau mà chỉ việc định nghĩa các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> hay các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>.) </p><p>Các tham chiếu gián tiếp đến các chương trình khả dụng hay các bộ phận dữ liệu đã được xác định từ trước cho phép nhiều ngôn ngữ định hướng ứng dụng tích hợp được các thao tác khác nhau. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cơ_chế_tham_khảo_và_việc_tái_sử_dụng_mã_nguồn"><span id="C.C6.A1_ch.E1.BA.BF_tham_kh.E1.BA.A3o_v.C3.A0_vi.E1.BB.87c_t.C3.A1i_s.E1.BB.AD_d.E1.BB.A5ng_m.C3.A3_ngu.E1.BB.93n"></span>Cơ chế tham khảo và việc tái sử dụng mã nguồn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Cơ chế tham khảo và việc tái sử dụng mã nguồn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cơ chế tham khảo và việc tái sử dụng mã nguồn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mỗi ngôn ngữ lập trình đều có một bộ các cú pháp quy định việc lập trình sao cho <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> được thực thi. Theo đó, mỗi nhà sản xuất ngôn ngữ lập trình sẽ cung cấp một bộ các cấu trúc ngữ pháp cho các câu lệnh, một khối lượng lớn các từ vựng quy ước được định nghĩa từ trước, và một số lượng các thủ tục hay hàm cơ bản. Ngoài ra, để giúp lập trình viên dễ dàng sử dụng, nhà sản xuất còn phải cung cấp các tài liệu tra cứu về đặc tính của ngôn ngữ mà họ phát hành. Những tài liệu tra cứu này bao gồm hầu hết các đặc tả, tính chất, các tên (hay từ khoá) mặc định, phương pháp sử dụng, và nhiều khi là các <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> để làm ví dụ. Do sự không thống nhất trong các ý kiến về việc thiết kế và sử dụng từng ngôn ngữ nên có thể xảy ra trường hợp <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> của cùng một ngôn ngữ chạy được cho phần mềm dịch này nhưng không tương thích được với phần mềm dịch khác. Ví dụ là các <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> C viết cho Microsoft C (phiên bản 6.0) có thể không chạy được khi dùng trình dịch Borland (phiên bản 4.5) nếu không biết cách thức điều chỉnh. Đây cũng là nguyên do của các kỳ hội nghị chuẩn hóa ngôn ngữ lập trình. Ngoài công việc chính là phát triển ngôn ngữ đặc thù, hội nghị còn tìm cách thống nhất hóa ngôn ngữ bằng cách đưa ra các tiêu chuẩn, các khuyến cáo thay đổi về ngôn ngữ trong tương lai hay các đổi mới về cú pháp của ngôn ngữ. </p><p>Những đổi mới về tiêu chuẩn của một ngôn ngữ mặt khác lại có thể gây ra các hiệu ứng phụ. Đó là việc <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> của một ngôn ngữ dùng trong phiên bản cũ không tương thích được với phần mềm dịch dùng tiêu chuẩn mới hơn. Đây cũng là một việc cần lưu tâm cho những người lập trình. Trường hợp điển hình nhất là việc thay đổi phiên bản về ngôn ngữ <a href="/wiki/Visual_Basic" title="Visual Basic">Visual Basic</a> của <a href="/wiki/Microsoft" title="Microsoft">Microsoft</a>. Các <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> của phiên bản 6.0 có thể sẽ không dịch được nếu dùng phiên bản mới hơn. Lý do là nhà thiết kế đã thay đổi kiến trúc của VisualBasic để nâng cao và cung cấp thêm các chức năng mới về lập trình theo định hướng đối tượng cho ngôn ngữ này. </p><p>Thay vào việc tái sử dụng <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> thì cũng có các hướng phát triển khác nhằm tiết kiệm công sức cho người lập trình mà hai hướng chính là: </p> <ul><li>Việc ra đời của các <a href="/wiki/Bytecode" title="Bytecode">bytecode</a> mà điển hình là ngôn ngữ Java. Với Java thì <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> sẽ được dịch thành một ngôn ngữ trung gian khác gọi là bytecode. Mã của bytecode một lần nữa sẽ được phần mềm thông dịch thực thi, phần mềm này gọi là <a href="/wiki/M%C3%A1y_%E1%BA%A3o" title="Máy ảo">máy ảo</a>. Các máy ảo được cài đặt sẵn trên các máy tính và được cung cấp miễn phí. Tùy theo <a href="/wiki/H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh" title="Hệ điều hành">hệ điều hành</a> mà có thể cài đặt máy ảo thích hợp. Do đó, cùng một nguồn Java bytecode có thể chạy trong bất cứ hệ điều hành nào miễn là hệ điều hành đó có cài đặt sẵn <a href="/wiki/M%C3%A1y_%E1%BA%A3o_Java" title="Máy ảo Java">máy ảo Java</a>. Việc này tiết kiệm rất nhiều công sức cho lập trình viên vì họ không phải viết mã Java khác nhau cho mỗi hệ điều hành.</li> <li>Tận dụng tính chất thừa kế của các lớp (<i>class</i>) trong các ngôn ngữ <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">hướng đối tượng</a>. Theo kiểu thiết kế này, một đối tượng có thể thụ hưởng các đặc tính mà các thế hệ trước của chúng đã có. Do đó, khi phát triển phần mềm mới theo cấu trúc của các lớp, người ta chỉ cần tạo thêm các lớp con (<i>subclass</i>) có nhiều tính năng mới hơn. Điều này giúp giảm bớt công sức vì không phải phát triển lại từ đầu. (Lưu ý: Java cũng là một loại ngôn ngữ hướng đối tượng nên nó có luôn ưu thế này.)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Triết_lý_của_các_thiết_kế"><span id="Tri.E1.BA.BFt_l.C3.BD_c.E1.BB.A7a_c.C3.A1c_thi.E1.BA.BFt_k.E1.BA.BF"></span>Triết lý của các thiết kế</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Triết lý của các thiết kế”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Triết lý của các thiết kế"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tùy theo mục đích của ngôn ngữ mà chúng được thiết kế để tạo điều kiện giải quyết những vấn đề mà ngôn ngữ đó hướng tới. Những chức năng này làm cho một ngôn ngữ có thể tiện lợi để dùng phát triển loại phần mềm này nhưng có thể khó để phát triển loại phần mềm khác. </p><p>Hầu hết các ngôn ngữ đòi hỏi sự chính xác cao về mặt cú pháp. Các ngôn ngữ không cho phép có lỗi. Mặc dù vậy, một số ít ngôn ngữ cũng cho phép tự điều chỉnh trong một mức độ khá cao, khi đó chương trình tự viết lại để xử lý những trường hợp mới. Các ngôn ngữ như Prolog, PostScript và các thành viên trong họ ngôn ngữ Lisp có khả năng này. Trong ngôn ngữ MUMPS, kỹ thuật này gọi là tái biên dịch động. Các phần mềm mô phỏng và nhiều máy ảo (<i>virtual machine</i>) khai thác kỹ thuật này để có hiệu suất cao. </p><p>Một yếu tố liên quan đến triết lý thiết kế là có một số ngôn ngữ vì muốn tạo sự dễ dàng cho người mới dùng, đã không phân biệt việc viết chữ hoa hay không. Pascal và Basic là hai ngôn ngữ không phân biệt việc một ký tự có viết hoa hay không, trái lại trong C/C++, Java, PHP, Perl, BASH đều bắt buộc phải bảo đảm việc viết đúng y hệt như lúc khai báo cho các tên. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_thành_tố_căn_bản_của_một_ngôn_ngữ"><span id="C.C3.A1c_th.C3.A0nh_t.E1.BB.91_c.C4.83n_b.E1.BA.A3n_c.E1.BB.A7a_m.E1.BB.99t_ng.C3.B4n_ng.E1.BB.AF"></span>Các thành tố căn bản của một ngôn ngữ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Các thành tố căn bản của một ngôn ngữ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các thành tố căn bản của một ngôn ngữ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_dạng_câu_lệnh"><span id="C.C3.A1c_d.E1.BA.A1ng_c.C3.A2u_l.E1.BB.87nh"></span>Các dạng câu lệnh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Các dạng câu lệnh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các dạng câu lệnh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Câu lệnh là một thành tố quan trọng nhất của mọi ngôn ngữ lập trình. Tùy theo ngôn ngữ các câu lệnh đều phải tuân theo các trật tự sắp xếp của các <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_kh%C3%B3a" class="mw-disambig" title="Từ khóa">từ khóa</a>, <a href="/wiki/Tham_s%E1%BB%91" title="Tham số">tham số</a>, <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_s%E1%BB%91" title="Biến số">biến</a> và các định danh khác như các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a>, hàm, thủ tục cũng như các quy ước khác. Tập hợp trật tự và quy tắc đó tạo thành <a href="/wiki/C%C3%BA_ph%C3%A1p_h%E1%BB%8Dc" title="Cú pháp học">cú pháp</a> của ngôn ngữ lập trình. Các dạng câu lệnh bao gồm </p> <ul><li><div id="DEF"><b>Định nghĩa</b>: Dạng câu lệnh này cho phép xác định một kiểu dữ liệu mới hay một <a href="#CONST">hằng</a>. Lưu ý là trong các ngôn ngữ <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">lập trình định hướng đối tượng</a> thì mỗi lớp đều có thể là một kiểu dữ liệu mới do đó việc tạo ra một lớp mới tức là đã dùng câu lệnh kiểu định nghĩa.</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: Trong C hay C++, câu lệnh <code>#define PI 3.1415927</code> sẽ cho phép định nghĩa tên (<a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a>) PI với giá trị không đổi là 3,1415927.</dd></dl> <ul><li><div id="DECLARE"><b>Khai báo</b>: Cũng gần giống như dạng định nghĩa, dạng khai báo cho phép người lập trình chính thức thông báo về sự ra đời của một biến, hay một tên (tên hàm chẳng hạn). Thông thường, đối với ngôn ngữ tĩnh, tên hàm hay biến mới đều phải có phần cho biết kiểu dữ liệu của biến hay hàm. Tuy nhiên, điều này không bắt buộc với ngôn ngữ động. Ngoài ra, các khai báo đôi khi còn cho phép các biến gán một giá trị ban đầu nhưng thường thì việc này cũng không bắt buộc. (Xem thêm loại câu lệnh gán giá trị). Đối với nhiều ngôn ngữ thì việc khai báo có thể cho phép chương trình đó được cấp thêm một phần bộ nhớ dự trữ riêng cho các biến (hay các đối tượng) đăng ký tên trong câu lệnh khai báo.</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: <dl><dd>Trong Java hay C/C++, câu lệnh <code>int line_number = 0; </code> thuộc loại khai báo</dd> <dd>Trong Perl hay PHP, câu lệnh <code>$my_var; </code> thuộc loại khai báo</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="ASSIGN"><b>Gán giá trị</b> là loại câu lệnh cho phép viết giá trị cụ thể vào các biến. Có thể có các giới hạn khác nhau trong việc gán giá trị này (chẳng hạn như phải tương thích về kiểu dữ liệu hay trường hợp nếu biến có các kiểu đặc biệt thì phải dùng đến các hàm hay các thủ tục để gán giá trị cho chúng).</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: <dl><dd>Trong ASM, câu lệnh <code>mov AX, 21h</code> sẽ gán giá trị 21h lên thanh AX</dd> <dd>Trong Java hay C/C++, câu lệnh <code>i = j;</code> sẽ gán giá trị đang có của biến j cho biến i</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="COMBINE"><b>Kết hợp</b>: Hầu hết các ngôn ngữ đều cho phép thiết lập câu lệnh mới từ nhiều câu lệnh. Lưu ý: Cần dựa theo cú pháp của từng ngôn ngữ để làm việc này.</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ:Trong văn lệnh BASH hai câu lệnh xóa các tệp có đuôi txt <code>rm -f *.txt</code> và câu lệnh <code>mkdir newfolder</code> tạo một thư mục trống có tên 'newfolder' có thể được ghép nhau thành dãy câu có dạng <code>rm -f *.txt; mkdir newfolder</code>. Thứ tự thực hiện các câu lệnh thành phần sẽ đi từ trái sang phải.</dd></dl> <ul><li><div id="COND"><b>Điều kiện</b>: Loại câu lệnh này dùng để chẻ nhánh dòng điều khiển của ngôn ngữ. Thường từ khóa hay được dùng nhất là <code>"if", "else", và "else if"</code>. Ngoài ra, một số ngôn ngữ có thể dùng thêm dạng câu lệnh phân nhánh đặc biệt cho trường hợp có nhiều phân nhánh (thường từ khóa bắt đầu câu lệnh điều kiện kiểu này có thể là <code> "switch" hay là "case"</code>.) </div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: Trong Java hay C/C++, câu lệnh <dl><dd><code> if (x==1) { y = x; }</code></dd> <dd><code> else { y = x + 3; }</code></dd> <dd>là loại câu lệnh điều kiện</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="LOOP"><b>Vòng lặp</b>: Dùng để lặp lại các câu lệnh giống nhau cho các đối tưọng hay các biến trong một số hữu hạn lần. Từ khóa thường gặp nhất trong các ngôn ngữ là <code>"for" và "while".</code></div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: Trong Java hay C/C++, câu lệnh <dl><dd><code>for (int n=1; n!=5; ++n) { value *= n }</code></dd> <dd>sẽ lần lượt tính giá trị <code>value = value * n</code> làm 4 lần với các giá trị của biến n lần lượt là 1,2,3,4. Giá trị sau cùng nhận về của value sẽ là (value * 4!).</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="CALL"><b>Gọi</b> loại lệnh này dùng để thực thi các hàm, các thủ tục, hay các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> đã được định nghĩa sẵn bởi các thư viện hay bởi người lập trình.</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: Trong C/C++, câu lệnh <code>printf("Hello, world!\n");</code> <dl><dd>gọi hàm cho sẵn nhằm hiển thị dòng chữ</dd> <dd>"<code>Hello, world!</code><dấu xuống hàng>"</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="DIRECT"><b>Các định hướng dịch</b> hay còn gọi là <b>các chỉ thị tiền xử lý</b>: Ngoài các thành tố trên, các nhà sản xuất các phần mềm dịch (đặc biệt là các trình dịch) còn có thể cung cấp thêm các dạng câu lệnh không trực tiếp tham gia vào việc tính toán trên các dữ liệu của chương trình nhưng lại trực tiếp điều khiển các dòng chuyển <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_m%C3%A3" title="Dịch mã">dịch mã</a> ở thời điểm dịch cũng như là hướng dẫn các trình dịch cách xử lý, tìm nguồn mã bổ sung, cách dùng thư viện, hay các cài đặt đặc biệt cho một loại hệ điều hành hay cho một loại phần cứng nào đó. Các câu lệnh này có thể tùy thuộc vào nhà sản xuất phần mềm chuyển dịch cung cấp.</div></li></ul> <dl><dd>Ví dụ: Trong C/C++ các câu lệnh <dl><dd><code>#ifndef MY_LIB</code></dd> <dd><code>#include "my_code.h"</code></dd> <dd><code>#endif</code></dd> <dd>sẽ kiểm tra nếu tên MY_LIB chưa được định nghĩa trước đây trong chương trình thì sẽ tiếp tục đọc tệp my_code.h (để nhận vào các định nghĩa, hay các khai báo có trong tệp my_code.h rồi tiếp tục dịch mã.)</dd></dl></dd></dl> <ul><li><div id="COMMENT"><b>Chú giải</b> Các câu lệnh loại này không tham gia vào bất kỳ hoạt động nào trong quá trình dịch nghĩa là các phần mềm dịch sẽ bỏ qua các dòng này. Tuy nhiên, các câu lệnh loại chú giải có giá trị văn bản. Người ta thường dùng chúng để ghi chú các kỹ thuật, các tính năng hay những điều cần nhớ để sau này khi đọc lại <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> thì có thể hiểu được người lập trình đã làm gì.</div></li></ul> <dl><dd>Thí du: Trong Java, C/C++, PHP các câu chú giải có thể bắt đầu bởi dấu "//" <dl><dd><code>//hàm "SUM(n,r,m)" dùng để tính tổng số tiền có được khi gửi ngân hàng</code></dd> <dd><code>// n=số tháng, r = lãi suất trong năm, m = vốn gửi ban đầu</code></dd> <dd>sẽ là hai câu lệnh chú giải.</dd></dl></dd></dl> <p>Lưu ý: để hiểu rõ hơn và sử dụng thuần thục các dạng câu lệnh thì người lập trình nên tham khảo các tài liệu giảng giải riêng về từng ngôn ngữ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chương_trình_con_và_macro"><span id="Ch.C6.B0.C6.A1ng_tr.C3.ACnh_con_v.C3.A0_macro"></span>Chương trình con và macro</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Chương trình con và macro”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chương trình con và macro"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div id="SUB"> <ul><li>Một <b><a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a></b> (còn được gọi là <b>hàm</b>, <b>thủ tục</b>, hay <b>thủ tục con</b>) là một chuỗi mã để thực thi một thao tác đặc thù nào đó như là một phần của chương trình lớn hơn. Đây là các câu lệnh được nhóm vào một khối và được đặt tên và tên này tùy theo ngôn ngữ có thể được gán cho một kiểu dữ liệu. Những khối mã này có thể được tập trung lại làm thành các <b>thư viện</b> phần mềm. Các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> có thể được gọi ra để thi hành (thường là qua tên của <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> đó). Điều này cho phép các chương trình dùng tới những <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> nhiều lần mà không cần phải lặp lại các khối mã giống nhau một khi đã hoàn tất việc viết mã cho các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> đó chỉ một lần.</li></ul></div> <p>Trong một số ngôn ngữ, người ta lại phân biệt thành 2 kiểu <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>: </p> <ol><li><div id="FUNC"><b>Hàm</b> (<i>function</i>) dùng để chỉ các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> nào có giá trị trả về (trong một kiểu dữ liệu nào đó) thông qua tên của hàm.</div></li> <li><div id="PROC"><b>Thủ tục</b> (<i>subroutine</i>) dùng để mô tả các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> được thi hành và không có giá trị trả về.</div></li></ol> <p>Tuy nhiên, trong nhiều ngôn ngữ khác như C chẳng hạn thì không có sự phân biệt này và chỉ có một khái niệm hàm. Để mô tả các hàm không trả về giá trị (tương đương với khái niệm thủ tục) thì người ta có thể gán cho kiểu dữ liệu của hàm đó là <code>void</code>. </p><p>Lưu ý: trong các ngôn ngữ <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">hướng đối tượng</a>, mỗi một đối tượng hay một thực thể (<i>instance</i>), tùy theo quan điểm, có thể được xem là một <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> hay một biến vì bản thân nội tại của thực thể đó có chứa các phương thức và cả các dữ liệu có thể trả lời cho các lệnh gọi từ bên ngoài. </p> <div id="MACRO"> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a></b> được hiểu là tên viết tắt của một tập các câu lệnh. Như vậy, trong những chương trình có các khối câu lệnh giống nhau thì người ta có thể định nghĩa một <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> cho khối đại diện và có thể dùng tên của macro này trong lúc viết mã thay vì phải viết cả khối câu lệnh mỗi lần khối này xuất hiện lặp lại. Một cách trừu tượng, thì macro là sự thay thế một dạng thức văn bản xác định bằng việc định nghĩa của một (hay một bộ) quy tắc. Trong quá trình dịch, các phần mềm dịch sẽ tự động thay các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> này trở lại bằng các mã mà nó viết tắt cho, rồi mới tiếp tục dịch. Như vậy, các mã này được điền trả lại trong thời gian dịch. Một số ngôn ngữ có thể cho các <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> được phép khai báo và sử dụng tham số. Như vậy về vai trò <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> giống hệt như các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>.</li></ul></div> <p>Các điểm khác nhau quan trọng giữa một <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> và một <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> bao gồm: </p> <ol><li>Mã của <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> vẫn được dịch và để riêng ra. Cho tới khi một <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> được gọi ở thời điểm thi hành, thì các mã đã dịch sẵn của <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> này mới được lắp vào dòng chạy của chương trình.<br />Trong khi đó, sau khi dịch, các macro sẽ không còn tồn tại. Trong chương trình đã được dịch, tại các vị trí có tên của <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> thì các tên này được thay thế bằng khối mã (đã dịch) mà nó đại diện.</li> <li>Cách viết mã dùng <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> sau khi dịch xong sẽ tạo thành các tập tin ngắn hơn so với cách viết dùng <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a>.</li> <li>Ngược lại khi máy tính tải lên thì một phần mềm có cách dùng <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> ít tốn tính toán của CPU hơn là phần mềm đó phát triển bằng phương pháp gọi các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Biến,_hằng,_tham_số,_và_đối_số"><span id="Bi.E1.BA.BFn.2C_h.E1.BA.B1ng.2C_tham_s.E1.BB.91.2C_v.C3.A0_.C4.91.E1.BB.91i_s.E1.BB.91"></span>Biến, hằng, tham số, và đối số</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Biến, hằng, tham số, và đối số”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Biến, hằng, tham số, và đối số"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div id="VAR"> <ul><li>Một <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" class="mw-redirect" title="Biến (lập trình)">biến</a> (<i>variable</i>) là một tên biểu thị cho một số lượng, một ký hiệu hay một đối tượng. Thêm vào đó, một biến sẽ được dành sẵn chỗ (phần của bộ nhớ) để chứa số lượng, ký hiệu hay đối tượng đó. Trong lúc chương trình được thi hành thì các biến của chương trình sẽ có thể thay đổi giá trị hoặc không thay đổi gì cả. Hơn nữa, một biến có thể bị thay đổi cả lượng bộ nhớ mà nó đang chiếm hữu (do <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_vi%C3%AAn" title="Lập trình viên">người lập trình</a> hay do phần mềm dịch ra lệnh). Trường hợp biến này không được gán giá trị hay có gán giá trị nhưng không được sử dụng vào các tính toán thì nó chỉ chiếm chỗ trong bộ nhớ một cách vô ích. Mỗi biến sẽ có tên của nó và có thể có kiểu xác định. Tùy theo ngôn ngữ, một biến có thể được khai báo ở vị trí nào đó trong <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> và cũng tùy ngôn ngữ, tùy phần mềm dịch và cách thức lập trình mà một biến có thể được tạo nên (cùng với chỗ chứa) hay bị xóa bỏ tại một thời điểm nào đó trong lúc thực thi chương trình. Việc các biến bị xóa bỏ là để tiết kiệm bộ nhớ cũng như làm tốt hơn việc quản lý phần bộ nhớ mà đôi khi một chương trình chỉ được cấp bởi đăng ký với hệ điều hành.<br />Quá trình tồn tại của một biến gọi là <b>đời sống của biến</b>. Trong nhiều trường hợp đời sống của một biến chỉ xảy ra trong nội bộ một hàm, một thủ tục hay trong một khối mã.</li></ul></div> <div id="CONST"> <ul><li>Một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%B1ng_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hằng (lập trình) (trang không tồn tại)">hằng</a> (<i>constant</i>) là một giá trị số hay ký hiệu được gán cho một tên xác định. Khác với biến, hằng không bao giờ thay đổi giá trị. Vì lý do tiện lợi trong việc viết mã, thường đời sống của một hằng lâu dài hơn một biến và có khi nó tồn tại trong suốt toàn bộ thời gian thi hành của chương trình. Trong nhiều trường hợp hằng có thể được xác định kiểu hay không. (C++ là ngôn ngữ cho phép có cả hai cách định nghĩa hằng có kiểu hay không có kiểu và câu lệnh để tạo ra hai loại này là hoàn toàn khác nhau). Nếu một biến hoàn toàn không thay đổi giá trị của nó trong mọi tình huống thì vai trò của biến này tương đương với một hằng.</li></ul></div> <div id="PARAM"> <ul><li>Khác với biến, <a href="/w/index.php?title=Tham_s%E1%BB%91_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tham số (lập trình) (trang không tồn tại)">tham số</a> (<i>parameter</i>) cũng là các tên được các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> dùng để tính toán. Khi được gọi thì <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>, hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> sẽ đòi hỏi các tên này phải được gán giá trị cụ thể trước khi tiến hành tính toán.</li></ul></div> <div id="ARG"> <ul><li>Các giá trị được gán lên cho các tham số để một <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> thi hành gọi là các <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_(l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đối số (lập trình) (trang không tồn tại)">đối số</a> (<i>argument</i>). Một cách đơn giản, các đối số là các giá trị thông tin hay dữ liệu cung cấp cho các <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a> hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a> trước khi tính toán.</li></ul></div> <p>Các tham số giống biến ở chỗ chúng thường có kiểu xác định. Bên trong <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_con" title="Chương trình con">chương trình con</a>, hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a>, các tham số thường đóng vai trò của hằng nhưng trong nhiều trường hợp khác chúng vẫn có thể hoạt động như các biến và điều này cũng phụ thuộc vào các đặc tính của mỗi ngôn ngữ. </p><p>Nếu nhìn toàn bộ chương trình như một hàm lớn thì tham số của hàm này gọi là tham số của chương trình và các tham số của chương trình này có thể tương tác với các chương trình khác và ngược lại. Một cách đơn giản thì tham số là các dữ liệu truyền đi giữa các chương trình hay các hàm, thủ tục hay <a href="/w/index.php?title=Macro_(%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macro (điện toán) (trang không tồn tại)">macro</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Từ_vựng_quy_ước"><span id="T.E1.BB.AB_v.E1.BB.B1ng_quy_.C6.B0.E1.BB.9Bc"></span>Từ vựng quy ước</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Từ vựng quy ước”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ vựng quy ước"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Từ vựng quy ước là những dãy các ký tự hay ký hiệu (thường tạo thành các chữ có ý nghĩa) nối nhau và được một ngôn ngữ cho sử dụng như là tên, giá trị hay một luật nào đó. Người viết mã nên tránh sử dụng các từ quy ước này vào việc đặt tên (cho các biến, hàm, hay các đối tượng khác) để tránh không gây ra các lỗi dạng <i>ambiguity</i> (nghĩa là từ dùng có nhiều nghĩa khiến cho phần mềm dịch không biết phải chọn cách nào). Tuy nhiên, tuỳ theo từng trường hợp mà một tên mới đặt ra trùng với các tên đã quy định có được chấp nhận hay không và việc chấp nhận này sẽ có hiệu ứng phụ gì.<br /> Thí dụ </p> <dl><dd>Trong C thì việc viết <code>#define MYVALUE 10;</code> thì dãy ký tự "#define" sẽ là một từ vựng quy ước (thuộc về câu lệnh dạng <a href="#DEF">định nghĩa</a>)</dd> <dd>Trong C/C++ nếu dùng từ <code>int</code> để khai báo như là tên của một biến chẳng hạn như <code>unsigned int;</code> thì lập tức khai báo này sẽ bị trình dịch bắt lỗi.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Từ_khóa"><span id="T.E1.BB.AB_kh.C3.B3a"></span>Từ khóa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Từ khóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ khóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Python_script.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Python_script.svg/300px-Python_script.svg.png" decoding="async" width="300" height="82" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Python_script.svg/450px-Python_script.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Python_script.svg/600px-Python_script.svg.png 2x" data-file-width="390" data-file-height="106" /></a><figcaption>Công cụ <a href="/w/index.php?title=T%C3%B4_m%C3%A0u_c%C3%BA_ph%C3%A1p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tô màu cú pháp (trang không tồn tại)">tô màu cú pháp</a> (<i>syntax highlighting</i>) dùng màu sắc để giúp lập trình viên thấy nhiệm vụ của các từ khóa, số, và dòng chú thích (<i>comment</i>) trong <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a>. Chương trình này được viết trong ngôn ngữ <a href="/wiki/Python_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Python (ngôn ngữ lập trình)">Python</a>, nó tính ra thể tích của <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_n%C3%B3n#H.C3.ACnh_n.C3.B3n" title="Mặt nón">hình nón</a>.</figcaption></figure> <p><b><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_kh%C3%B3a" class="mw-disambig" title="Từ khóa">Từ khóa</a></b> trong ngôn ngữ lập trình là các từ hay ký hiệu mà đã được ngôn ngữ đó gán cho một ý nghĩa xác định. Người lập trình sẽ không được phép dùng lại các từ khóa này dưới một ý nghĩa khác. Thường các từ khóa này được ngôn ngữ xác định dùng trong các kiểu dữ liệu cơ bản hay trong các dòng điều khiển. Ví dụ một số từ khóa trong C và C++: <code>auto, float, return, char, if else, static, void...</code> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Các_tên_chuẩn_hay_tên_cho_trước"><span id="C.C3.A1c_t.C3.AAn_chu.E1.BA.A9n_hay_t.C3.AAn_cho_tr.C6.B0.E1.BB.9Bc"></span>Các tên chuẩn hay tên cho trước</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Các tên chuẩn hay tên cho trước”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các tên chuẩn hay tên cho trước"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngoài các từ khóa, một ngôn ngữ lập trình còn có khối lượng khá lớn các tên đã được định nghĩa hay được gán cho các ý nghĩa chuyên biệt gọi là các tên chuẩn. Các tên này có thể được dùng lại cho một ý nghĩa khác tùy theo người viết mã. Trong nhiều trường hợp sẽ phải có một cơ chế gọi để phân biệt là người lập trình muốn ám chỉ các tên đã bị tái dụng này dưới ý nghĩa nguyên thủy hay dưới ý nghĩa mới. Thường các tên được phép định nghĩa lại nằm trong hai loại chính là: </p> <ol><li>Các hàm hay thủ tục chuẩn.</li> <li>Các <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_to%C3%A0n_c%E1%BB%A5c" title="Biến toàn cục">biến toàn cục</a> (<i>global</i>)</li></ol> <p>Ví dụ </p> <dl><dd>Trong C thì <code>sin</code> là tên của một hàm tính giá trị sin (trong thư viện <i>math.h</i>) nhưng người lập trình hoàn toàn có thể định nghĩa lại hàm này để cho nó có chức năng khác.</dd> <dd>Trong văn lệnh BASH thì biến toàn cục <code>$PATH</code> có thể được định nghĩa lại để dùng như là một biến địa phương.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Các_ký_hiệu"><span id="C.C3.A1c_k.C3.BD_hi.E1.BB.87u"></span>Các ký hiệu</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Các ký hiệu”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các ký hiệu"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trong mỗi ngôn ngữ đều cung cấp một hệ thống ký hiệu hay ký tự có ý nghĩa riêng. Tùy theo ngôn ngữ mà các ký hiệu này được phép định nghĩa lại hay không. Những ký hiệu được dùng trong hai trường hợp thường thấy nhất là </p> <ol><li>Dùng để chỉ các phép toán.</li> <li>Dùng trong cú pháp. Trường hợp này thì các ký hiệu này giữ vai trò tương tự như các dấu chấm câu trong các ngôn ngữ tự nhiên.</li></ol> <p>Ví dụ: </p> <dl><dd>Trong C/C++/Java/PHP thì các dấu ký hiệu <code>'+', '-', '*', '/', '='</code> được dùng trong các phép toán theo thứ tự là cộng, trừ, nhân, chia và phép toán gán giá trị.</dd> <dd>Trong C thì các dấu <code>'+', '-', '*', '/',...</code> là không thể dùng lại cho ý nghĩa khác. Trong khi đó nếu dùng C++ thì người lập trình hoàn toàn có khả năng định nghĩa chúng lại thành những phép toán mới theo ý riêng và áp dụng cho các đối tượng mà người lập trình mong muốn (chẳng hạn như dùng phương pháp <i>"quá tải toán tử"</i>).</dd> <dd>Trong C, C++, PHP, Perl, Java và Pascal thì kết thúc các câu lệnh đơn giản thường bắt buộc phải dùng dấu <code>';'</code>. Và điều này thì không nhất thiết nếu dùng văn lệnh BASH. Dấu ';' này giữ vai trò tương tự như dấu '.' trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">Việt ngữ</a> hay <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">Anh ngữ</a>. (Có điều là đại đa số các ngôn ngữ lập trình sẽ tuyệt đối không cho phép việc viết sai cú pháp.)</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_luật_cấm_và_ngoại_lệ"><span id="C.C3.A1c_lu.E1.BA.ADt_c.E1.BA.A5m_v.C3.A0_ngo.E1.BA.A1i_l.E1.BB.87"></span>Các luật cấm và ngoại lệ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Các luật cấm và ngoại lệ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các luật cấm và ngoại lệ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mỗi ngôn ngữ, do hạn chế của môi trường và bản thân ngôn ngữ cũng như do mục tiêu sử dụng, có thể có một số luật cấm mà <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_vi%C3%AAn" title="Lập trình viên">người lập trình</a> không thể vi phạm. Những luật cấm này có thể có những cách xử lý khác nhau như là: </p> <ul><li>Nhiều ngôn ngữ cho phép dùng các câu lệnh đặc biệt để <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_vi%C3%AAn" title="Lập trình viên">lập trình viên</a> có toàn quyền xử lý lỗi và thường được gọi là ngoại lệ (hay <i>exception</i>). Những ngoại lệ này nếu không xử lý đúng mức sẽ có thể gây ra những sai sót trong thời gian thi hành hay ngay cả trong thời gian dịch. Dĩ nhiên, người viết mã có thể tùy theo tình huống mà viết các câu lệnh rẽ nhánh tránh không để cho mã vi phạm các lỗi. Hay là dùng các câu lệnh xử lý các ngoại lệ này.</li> <li>Một số ngôn ngữ không cung cấp khả năng xử lý ngoại lệ thì người viết mã buộc phải tự mình phán đoán hết các tình huống có thể vi phạm lỗi và dùng câu lệnh điều kiện để loại trừ.</li></ul> <p>Các loại lỗi về ngôn ngữ khi lập trình thường xảy ra là </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Lỗi_cú_pháp"><span id="L.E1.BB.97i_c.C3.BA_ph.C3.A1p"></span>Lỗi cú pháp</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Lỗi cú pháp”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lỗi cú pháp"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Vi phạm khi đặt hay gọi tên biến và hàm: Lỗi loại này thường rất dễ tìm ra trong lúc phát triển mã. Thường người ta có thể đọc lại các bảng tham chiếu về ngôn ngữ để tránh sai cú pháp mẫu (<i>prototype</i>) của hàm hay tránh dùng các ký tự đặc biệt bị cấm không cho dùng trong khi đặt tên. Trong không ít trường hợp người lập trình có thể đã định nghĩa cùng một tên cho nhiều hơn một đối tượng khác nhau và lại có giá trị toàn cục. Trong nhiều trường hợp chúng tạo thành lỗi ý nghĩa.</li> <li>Lỗi chính tả: người viết mã có thể viết hay gọi sai tên hàm, tên biến. Trong nhiều ngôn ngữ có kiểu tĩnh thì các lỗi này sẽ rất dễ bị phát hiện. Còn đối với ngôn ngữ có kiểu động hay có kiểu yếu thì nó có thể dẫn đến sai sót nghiêm trọng vì bản thân phần mềm dịch không hề phát hiện ra.</li> <li>Vượt quá khả năng tính toán: Bản thân máy tính và hệ điều hành cũng có rất nhiều giới hạn về phần cứng, phần mềm và các đặc điểm chuyên biệt. Khi người lập trình yêu cầu máy làm quá khả năng sẽ gây ra các lỗi mà đôi khi không xác định được như <ul><li>Lỗi thời gian (<i>timing error</i>) thường thấy trong các hệ thống đa luồng hay đa nhiệm.</li> <li>Lỗi chia cho 0: Bản thân phần cứng máy tính sẽ ở trạng thái bất định khi thực hiện phép chia cho 0; trong nhiều trường hợp, mã sau khi dịch mới phát hiện ra trong lúc thi hành và được đặt tên là lỗi <i>division by 0</i>.</li> <li>Dùng hay gọi tới các địa chỉ hay các thiết bị mà bản thân máy hay hệ điều hành đang thực thi lại không có hay không thể đạt tới. Đây là trường hợp rất khó lường. Bởi vì thường người lập trình có thể viết mã trên một máy nhưng lại cho thi hành trong các máy khác và các máy này lại không thỏa mãn các yêu cầu. Để giảm trừ các lỗi loại này thường người lập trình nên xác định trước các điều kiện mà phần mềm làm ra sẽ hỗ trợ.</li></ul></li></ul> <dl><dd><dl><dd>Ví dụ: trong nhiều phần mềm ngày nay ở trong vỏ hộp đều được ghi rõ các yêu cầu về vận tốc, bộ nhớ tối thiểu, và quan trọng là hệ điều hành nào mà phần mềm đó hỗ trợ.</dd></dl></dd></dl> <ul><li>Gán sai dữ liệu: Tức là dùng một dữ liệu có kiểu khác với kiểu của biến để gán cho biến đó một cách không chủ ý. Đối với các ngôn ngữ tĩnh hay có kiểu mạnh thì lỗi này dễ tìm thấy hơn. Còn những ngôn ngữ động hay ngôn ngữ có kiểu yếu thì lỗi tạo ra sẽ có thể khó phát hiện và thường xảy ra lúc thi hành.</li> <li>Các lỗi biên: Lỗi biên thường xảy ra khi người viết mã không chú ý đến các giá trị ở biên của các biến, các hàm. Những lỗi để thấy có thể là: <ul><li>Gán giá trị của một số (hay một chuỗi) lên một biến mà nó vượt ngoài sự cho phép của định nghĩa.<br />Ví dụ: Gán một giá trị lớn hơn 255 cho một biến có kiểu là <code>short</code> trong ngôn ngữ C</li> <li>Tạo nên các lỗi khi biến chạy trong vòng lặp đạt giá trị ở biên.<br />Ví dụ: đoạn mã C/C++ sau đây sẽ gây ra lỗi biên—Chia cho 0</li></ul></li></ul> <dl><dd><dl><dd><code> for (m=10; m >= 0, m--) {</code> <dl><dd><code> x= 8+ 2/m; }</code></dd></dl></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Lỗi_ý_nghĩa"><span id="L.E1.BB.97i_.C3.BD_ngh.C4.A9a"></span>Lỗi ý nghĩa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Lỗi ý nghĩa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lỗi ý nghĩa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Lỗi về quản lý bộ nhớ. Trong nhiều loại ngôn ngữ người lập trình có thể xin đăng ký một lượng nào đó của bộ nhớ để dùng làm chỗ chứa giá trị cho một biến (một hàm hay một đối tượng). Thường thì sau khi dùng xong người viết mã phải có phần lệnh trả về các phần bộ nhớ mà nó đã đăng ký dùng. Nếu không, sự trả về này chỉ xảy ra ở giai đoạn kết thúc việc thi hành. Trong nhiều trường hợp, số lượng bộ nhớ xin đăng ký quá nhiều và không được dùng đúng chỗ có thể làm cho máy kiệt quệ về mặt tài nguyên bộ nhớ và gây ra treo máy. Điển hình nhất là việc xin đăng ký các phần của bộ nhớ trong các vòng lặp lớn để gán cho các đối tượng bên trong vòng lặp nhưng không trả về sau khi sử dụng. Người ta thường gọi lỗi kiểu này là lỗi rò rỉ bộ nhớ (<i>memory leaking</i>).</li> <li>Sai sót trong thuật toán: Trước khi viết một chương trình, để giảm thiểu sai sót về mặt lập luận thì người ta có nhiều biện pháp để làm giảm lỗi trong đó có các phương pháp vẽ lưu đồ, vẽ sơ đồ khối, hay viết <a href="/wiki/M%C3%A3_gi%E1%BA%A3" title="Mã giả">mã giả</a>. Những biện pháp này nhằm tạo nên các thuật toán để giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, một thuật toán không chặt chẽ, xử lý không rốt ráo mọi trường hợp có thể xảy ra, không dự đoán được sự thay đổi trong lúc thi hành thì có thể tạo nên các lỗi và các lỗi này thường khó thấy bởi vì nó chỉ xảy ra ở những chỗ, những thời điểm mà người lập trình không ngờ trước. Một trong những phương pháp đơn giản làm giảm thiểu lỗi thuật toán là phải chú ý xử lý mọi tình huống khi dùng câu lệnh điều kiện (hay chẻ nhánh) mặc dù có thể có các trường hợp tưởng như hiển nhiên.</li> <li>Lỗi về lập luận: Đây có thể xem là trường hợp đặc biệt của sai sót trong thuật toán. Trong các biểu thức tính giá trị, đôi khi không quen dùng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_s%E1%BB%91_Bool" class="mw-redirect" title="Đại số Bool">đại số Bool</a> (nhất là khi dùng <a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_De_Morgan" title="Luật De Morgan">luật De Morgan</a> để phủ định một biểu thức phức tạp) nên người lập trình có thể tính toán sai, hay định nghĩa sai các phép toán. Do đó, giá trị trả về của các biểu thức logic hay biểu thức nhị phân sẽ bị sai trong một vài trường hợp hay toàn bộ biểu thức. Trong những tình huống như vậy phần mềm dịch sẽ không thể nào phát hiện ra cho đến khi chương trình được thi hành và lọt vào tình huống tính sai của người lập trình.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_thành_tố_đặc_trưng_của_ngôn_ngữ_OOP"><span id="C.C3.A1c_th.C3.A0nh_t.E1.BB.91_.C4.91.E1.BA.B7c_tr.C6.B0ng_c.E1.BB.A7a_ng.C3.B4n_ng.E1.BB.AF_OOP"></span>Các thành tố đặc trưng của ngôn ngữ OOP</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Các thành tố đặc trưng của ngôn ngữ OOP”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các thành tố đặc trưng của ngôn ngữ OOP"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">Lập trình hướng đối tượng</a></div> <p><b>OOP</b> là chữ viết tắt của <i>Object Oriented Programming</i> có nghĩa là <b>Lập trình hướng đối tượng</b> được phát minh năm <a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a> bởi <a href="/w/index.php?title=Ole-Johan_Dahl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ole-Johan Dahl (trang không tồn tại)">Ole-Johan Dahl</a> và <a href="/w/index.php?title=Kristen_Nygaard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kristen Nygaard (trang không tồn tại)">Kristen Nygaard</a> trong ngôn ngữ <a href="/w/index.php?title=Simula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Simula (trang không tồn tại)">Simula</a>. So với phương pháp lập trình cổ điển, thì triết lý chính bên trong loại ngôn ngữ loại này là để tái dụng các khối <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> và cung ứng cho các khối này một khả năng mới: chúng có thể có các hàm (gọi là các phương thức) và các dữ liệu (gọi là thuộc tính) nội tại. Khối mã như vậy được gọi là đối tượng. Các đối tượng thì độc lập với môi trường và có khả năng trả lời với yêu cầu bên ngoài tùy theo thiết kế của người lập trình. Với cách xây dựng này, mỗi đối tượng sẽ tương đương với một chương trình riêng có nhiều đặc tính mới mà quan trọng nhất là tính đa hình, tính đóng, tính trừu tượng và tính thừa kế. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thừa_kế"><span id="Th.E1.BB.ABa_k.E1.BA.BF"></span>Thừa kế</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Thừa kế”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thừa kế"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đây là đặc tính cho phép tạo các đối tượng mới từ đối tượng ban đầu và lại có thể có thêm những đặc tính riêng mà đối tượng ban đầu không có. Cơ chế này cho phép người lập trình có thể tái sử dụng <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> cũ và phát triển <a href="/wiki/M%C3%A3_ngu%E1%BB%93n" title="Mã nguồn">mã nguồn</a> mới bằng cách tạo ra các đối tượng mới thừa kế đối tượng ban đầu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đa_hình"><span id=".C4.90a_h.C3.ACnh"></span>Đa hình</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Đa hình”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đa hình"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tính đa hình được thể hiện trong lập trình hướng đối tượng rất đặc biệt. Người lập trình có thể định nghĩa một thuộc tính (chẳng hạn thông qua tên của các <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng#OOPFUNC" title="Lập trình hướng đối tượng">phương thức</a>) cho một loạt các đối tượng gần nhau nhưng khi thi hành thì dùng cùng một tên gọi mà sự thi hành của mỗi đối tượng sẽ tự động xảy ra tương ứng theo từng đối tượng không bị nhầm lẫn. </p> <dl><dd><b>Ví dụ:</b> khi định nghĩa hai đối tượng "hinh_vuong" và "hinh_tron" thì có một phương thức chung là "chu_vi". Khi gọi phương thức này thì nếu đối tượng là "hinh_vuong" nó sẽ tính theo công thức khác với khi đối tượng là "hinh_tron".</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trừu_tượng"><span id="Tr.E1.BB.ABu_t.C6.B0.E1.BB.A3ng"></span>Trừu tượng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Trừu tượng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trừu tượng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đặc tính này cho phép xác định một đối tượng trừu tượng, nghĩa là đối tượng đó có thể có một số đặc điểm chung cho nhiều đối tượng nhưng bản thân đối tượng này có thể không có các biện pháp thi hành. </p> <dl><dd><b>Ví dụ:</b> người lập trình có thể định nghĩa đối tượng "hinh" hoàn toàn trừu tượng không có đặc tính mà chỉ có các phương thức được đặt tên chẳng hạn như "chu_vi", "dien_tich". Để thực thi thì người lập trình buộc phải định nghĩa thêm các đối tượng cụ thể chẳng hạn định nghĩa "hinh_tron" và "hinh_vuon</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đóng_gói"><span id=".C4.90.C3.B3ng_g.C3.B3i"></span>Đóng gói</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Đóng gói”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đóng gói"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tính đóng gói ở đây dược hiểu là các dữ liệu (thuộc tính) và các hàm (phương thức) bên trong của mỗi đối tượng sẽ không cho phép người gọi dùng hay thay đổi một cách tự do mà chỉ có thể tương tác với đối tượng đó qua các phương thức được <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_vi%C3%AAn" title="Lập trình viên">người lập trình</a> cho phép. Tính đóng gói ở đây có thể so sánh với khái niệm "hộp đen", nghĩa là người ta có thể thấy các hành vi của đối tượng tùy theo yêu cầu của môi trường nhưng lại không thể biết được bộ máy bên trong thi hành ra sao. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Một_số_thành_tố_thường_thấy_khác_của_một_ngôn_ngữ_lập_trình_hiện_đại"><span id="M.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_th.C3.A0nh_t.E1.BB.91_th.C6.B0.E1.BB.9Dng_th.E1.BA.A5y_kh.C3.A1c_c.E1.BB.A7a_m.E1.BB.99t_ng.C3.B4n_ng.E1.BB.AF_l.E1.BA.ADp_tr.C3.ACnh_hi.E1.BB.87n_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Một số thành tố thường thấy khác của một ngôn ngữ lập trình hiện đại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Một số thành tố thường thấy khác của một ngôn ngữ lập trình hiện đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Một số thành tố thường thấy khác của một ngôn ngữ lập trình hiện đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nhiều ngôn ngữ lập trình hiện đại, nhất là các ngôn ngữ viết cho <a href="/wiki/Microsoft_Windows" title="Microsoft Windows">Windows</a>, thường có cung cấp thêm một số lượng rất lớn các thư viện bao gồm nhiều hàm để hỗ trợ <a href="/wiki/Giao_di%E1%BB%87n_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_d%C3%B9ng" title="Giao diện người dùng">giao diện người dùng</a> và các <a href="/wiki/Thi%E1%BA%BFt_b%E1%BB%8B_%C4%91%E1%BA%A7u_cu%E1%BB%91i" title="Thiết bị đầu cuối">thiết bị đầu cuối</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giao_diện_đồ_họa"><span id="Giao_di.E1.BB.87n_.C4.91.E1.BB.93_h.E1.BB.8Da"></span>Giao diện đồ họa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Giao diện đồ họa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giao diện đồ họa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các ngôn ngữ chuẩn thường không đề cập tới sự cung cấp thư viện giúp cho việc thiết lập giao diện đồ họa (<i>graphic interface</i>). Nhưng hầu hết trong các ngôn ngữ hiện đại mà nhà sản xuất cung cấp cho các hệ điều hành đều có thêm thư viện các hàm và các biến toàn cục có thể dùng để nhanh chóng viết mã có giao diện phù hợp. </p> <dl><dd>Ví dụ như GDK (cho <a href="/wiki/Linux" title="Linux">Linux</a>), <a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a> (cho mọi hệ), Visual C/C++/C# (cho Windows),... Và các thư viện này ngày nay đã trở thành các thành tố không thể thiếu cho người lập trình.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Điều_khiển_theo_sự_kiện"><span id=".C4.90i.E1.BB.81u_khi.E1.BB.83n_theo_s.E1.BB.B1_ki.E1.BB.87n"></span>Điều khiển theo sự kiện</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Điều khiển theo sự kiện”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Điều khiển theo sự kiện"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tương tự trên, triết lý đằng sau của việc điều khiển theo sự kiện là để hỗ trợ cho việc đồng bộ sử dụng cùng lúc nhiều thiết bị đầu cuối như là chuột, bàn phím, máy in,... Việc nhận một mệnh lệnh từ chuột hay từ bàn phím phải được lập tức đồng bộ và thay đổi giao diện tức thời để cập nhật hoá. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_gian_thực"><span id="Th.E1.BB.9Di_gian_th.E1.BB.B1c"></span>Thời gian thực</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Thời gian thực”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thời gian thực"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bản thân một ngôn ngữ sẽ không nói rõ là có hỗ trợ cho tính năng này hay không. Phản ứng và cập nhật dữ liệu theo thời gian thực là một hướng phát triển nhằm đáp ứng các nhu cầu đồng bộ hoá nhanh dữ liệu mà chúng có thể chia sẻ cho nhiều nơi hay là để thỏa mãn nhu cầu cần thiết đồng bộ hóa dữ liệu của các dịch vụ (ngân hàng, hàng không và quân sự chẳng hạn). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hỗ_trợ_hệ_điều_hành"><span id="H.E1.BB.97_tr.E1.BB.A3_h.E1.BB.87_.C4.91i.E1.BB.81u_h.C3.A0nh"></span>Hỗ trợ hệ điều hành</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Hỗ trợ hệ điều hành”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hỗ trợ hệ điều hành"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngoài các hỗ trợ cho các giao diện thì ngày nay hầu hết các hệ điều hành (<a href="/wiki/Linux" title="Linux">Linux</a>/<a href="/wiki/UNIX" class="mw-redirect" title="UNIX">UNIX</a>, <a href="/w/index.php?title=Netware&action=edit&redlink=1" class="new" title="Netware (trang không tồn tại)">Netware</a> và <a href="/wiki/Microsoft_Windows" title="Microsoft Windows">Windows</a>) đều có khả năng đa luồng (<i>multithreading</i>) hay đa nhiệm (<i>multitasking</i>). Những khả năng này nâng cao hiệu quả của máy tính. Các ngôn ngữ, do đó thường có thêm các hàm, thủ tục hay các biến cho phép người lập trình tận dụng chúng. Việc viết mã cho kiến trúc đa luồng và đa nhiệm không đơn giản như viết mã cho các hệ thống thông thường. Người lập trình ngoài kỹ năng viết mã, còn phải luyện tập cách xử lý và đồng bộ nhiều thao tác được thi hành đồng thời trong một chương trình mà không gây ra ách tắc hay vi phạm các nguyên tắc quản lý bộ nhớ hay các quy tắc lập trình theo đa luồng hay đa nhiệm. </p><p>Lưu ý: Hầu hết các hệ điều hành hỗ trợ kiến trúc đa luồng hay đa nhiệm đều có khả năng thực thi những chương trình được tạo ra từ mã viết theo kiểu thông thường mà không đá động tới các chức năng đa luồng hay đa nhiệm. Điểm khác nhau là khi không dùng tới các ưu điểm đa luồng hay đa nhiệm thì chương trình đó sẽ không tận dụng được ưu thế phần cứng và phần mềm hỗ trợ (thường thì chương trình đó chạy chậm hơn). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phương_ngữ_và_triển_khai"><span id="Ph.C6.B0.C6.A1ng_ng.E1.BB.AF_v.C3.A0_tri.E1.BB.83n_khai"></span>Phương ngữ và triển khai</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=32" title="Sửa đổi phần “Phương ngữ và triển khai”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=32" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phương ngữ và triển khai"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một <i>phương ngữ</i> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: <i><span lang="en">dialect</span></i>) của một ngôn ngữ lập trình hay ngôn ngữ trao đổi dữ liệu là một biến thể (tương đổi nhỏ) hay phần mở rộng của ngôn ngữ đó mà không làm thay đổi bản chất bên trong của nó. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử_2"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_2"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=33" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=33" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_c%C3%A1c_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử các ngôn ngữ lập trình (trang không tồn tại)">Lịch sử các ngôn ngữ lập trình</a></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=34" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=34" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_c%C3%A1c_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" class="mw-redirect" title="Danh sách các ngôn ngữ lập trình">Danh sách các ngôn ngữ lập trình</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chỉ_dẫn"><span id="Ch.E1.BB.89_d.E1.BA.ABn"></span>Chỉ dẫn</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=35" title="Sửa đổi phần “Chỉ dẫn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=35" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chỉ dẫn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=36" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=36" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">Ettinger, James (2004) <i>Jacquard's Web</i>, Oxford University Press</span> </li> <li id="cite_note-Aaby_2004-2">^ <a href="#cite_ref-Aaby_2004_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Aaby_2004_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAaby2004" class="citation book cs1">Aaby, Anthony (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121108043216/http://www.emu.edu.tr/aelci/Courses/D-318/D-318-Files/plbook/intro.htm"><i>Introduction to Programming Languages</i></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.emu.edu.tr/aelci/Courses/D-318/D-318-Files/plbook/intro.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 11 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+Programming+Languages&rft.date=2004&rft.aulast=Aaby&rft.aufirst=Anthony&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.emu.edu.tr%2Faelci%2FCourses%2FD-318%2FD-318-Files%2Fplbook%2Fintro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text">In mathematical terms, this means the programming language is <a href="/w/index.php?title=Turing_%C4%91%E1%BA%A7y_%C4%91%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turing đầy đủ (trang không tồn tại)">Turing-complete</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMacLennan1987" class="citation book cs1">MacLennan, Bruce J. (1987). <i>Principles of Programming Languages</i>. Oxford University Press. tr. 1. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-511306-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-511306-8"><bdi>978-0-19-511306-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Programming+Languages&rft.pages=1&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1987&rft.isbn=978-0-19-511306-8&rft.aulast=MacLennan&rft.aufirst=Bruce+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sigplan-4"><b><a href="#cite_ref-sigplan_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFACM_SIGPLAN2003" class="citation web cs1"><a href="/wiki/Association_for_Computing_Machinery" title="Association for Computing Machinery">ACM</a> SIGPLAN (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060622110145/http://www.acm.org/sigs/sigplan/sigplan_bylaws.htm">“Bylaws of the Special Interest Group on Programming Languages of the Association for Computing Machinery”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.acm.org/sigs/sigplan/sigplan_bylaws.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 6 năm 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Bylaws+of+the+Special+Interest+Group+on+Programming+Languages+of+the+Association+for+Computing+Machinery&rft.date=2003&rft.au=ACM+SIGPLAN&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.acm.org%2Fsigs%2Fsigplan%2Fsigplan_bylaws.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span>, "The scope of SIGPLAN is the theory, design, implementation, description, and application of computer programming languages – languages that permit the specification of a variety of different computations, thereby providing the user with significant control (immediate or delayed) over the computer's operation."</span> </li> <li id="cite_note-robots-5"><b><a href="#cite_ref-robots_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDean2002" class="citation web cs1">Dean, Tom (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061029045949/http://www.cs.brown.edu/people/tld/courses/cs148/02/programming.html">“Programming Robots”</a>. <i>Building Intelligent Robots</i>. Brown University Department of Computer Science. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cs.brown.edu/people/tld/courses/cs148/02/programming.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 29 tháng 10 năm 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Building+Intelligent+Robots&rft.atitle=Programming+Robots&rft.date=2002&rft.aulast=Dean&rft.aufirst=Tom&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cs.brown.edu%2Fpeople%2Ftld%2Fcourses%2Fcs148%2F02%2Fprogramming.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-nara2-6"><b><a href="#cite_ref-nara2_6-0">^</a></b> <span class="reference-text">R. Narasimahan, Programming Languages and Computers: A Unified Metatheory, pp. 189—247 in Franz Alt, Morris Rubinoff (eds.) Advances in computers, Volume 8, Academic Press, 1994, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-012108-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-012108-5">0-12-012108-5</a>, p.193 : "a complete specification of a programming language must, by definition, include a specification of a processor—idealized, if you will—for that language." [the source cites many references to support this statement]</span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBen_Ari1996" class="citation book cs1">Ben Ari, Mordechai (1996). <i>Understanding Programming Languages</i>. John Wiley and Sons. <q>Programs and languages can be defined as purely formal mathematical objects. However, more people are interested in programs than in other mathematical objects such as groups, precisely because it is possible to use the program—the sequence of symbols—to control the execution of a computer. While we highly recommend the study of the theory of programming, this text will generally limit itself to the study of programs as they are executed on a computer.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Understanding+Programming+Languages&rft.pub=John+Wiley+and+Sons&rft.date=1996&rft.aulast=Ben+Ari&rft.aufirst=Mordechai&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text">David A. Schmidt, <i>The structure of typed programming languages</i>, MIT Press, 1994, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-262-19349-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-262-19349-3">0-262-19349-3</a>, p. 32</span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPierce2002" class="citation book cs1">Pierce, Benjamin (2002). <span class="cs1-lock-limited" title="Truy cập miễn phí một cách hạn chế, thường yêu cầu đăng ký"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/typesprogramming00pier_207"><i>Types and Programming Languages</i></a></span>. MIT Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/typesprogramming00pier_207/page/n362">339</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-262-16209-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-262-16209-8"><bdi>978-0-262-16209-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Types+and+Programming+Languages&rft.pages=339&rft.pub=MIT+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-262-16209-8&rft.aulast=Pierce&rft.aufirst=Benjamin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftypesprogramming00pier_207&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDigital_Equipment_Corporation" class="citation web cs1">Digital Equipment Corporation. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060621035823/http://www.contrib.andrew.cmu.edu/%7Eshadow/sql/sql1992.txt">“Information Technology – Database Language SQL (Proposed revised text of DIS 9075)”</a>. <i>ISO/IEC 9075:1992, Database Language SQL</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.contrib.andrew.cmu.edu/~shadow/sql/sql1992.txt">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 6 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ISO%2FIEC+9075%3A1992%2C+Database+Language+SQL&rft.atitle=Information+Technology+%E2%80%93+Database+Language+SQL+%28Proposed+revised+text+of+DIS+9075%29&rft.au=Digital+Equipment+Corporation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.contrib.andrew.cmu.edu%2F~shadow%2Fsql%2Fsql1992.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThe_Charity_Development_Group1996" class="citation web cs1">The Charity Development Group (tháng 12 năm 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060718010551/http://pll.cpsc.ucalgary.ca/charity1/www/home.html">“The CHARITY Home Page”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pll.cpsc.ucalgary.ca/charity1/www/home.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 18 tháng 7 năm 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+CHARITY+Home+Page&rft.date=1996-12&rft.au=The+Charity+Development+Group&rft_id=http%3A%2F%2Fpll.cpsc.ucalgary.ca%2Fcharity1%2Fwww%2Fhome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span>, "Charity is a categorical programming language...", "All Charity computations terminate."</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.w3.org/XML/1999/XML-in-10-points.html">XML in 10 points</a> <a href="/wiki/W3C" title="W3C">W3C</a>, 1999, "XML is not a programming language."</span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPowell2003" class="citation book cs1">Powell, Thomas (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/htmlxhtmlcomplet0000powe"><i>HTML & XHTML: the complete reference</i></a>. McGraw-Hill. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/htmlxhtmlcomplet0000powe/page/n25">25</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-07-222942-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-07-222942-4"><bdi>978-0-07-222942-4</bdi></a>. <q>HTML is not a programming language.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=HTML+%26+XHTML%3A+the+complete+reference&rft.pages=25&rft.pub=McGraw-Hill&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-07-222942-4&rft.aulast=Powell&rft.aufirst=Thomas&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhtmlxhtmlcomplet0000powe&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDykesTittel2005" class="citation book cs1">Dykes, Lucinda; Tittel, Ed (2005). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/html4fordummies00titt_2"><i>XML For Dummies</i></a></span> (ấn bản thứ 4). Wiley. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/html4fordummies00titt_2/page/20">20</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7645-8845-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7645-8845-7"><bdi>978-0-7645-8845-7</bdi></a>. <q>...it's a markup language, not a programming language.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=XML+For+Dummies&rft.pages=20&rft.edition=4th&rft.pub=Wiley&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-7645-8845-7&rft.aulast=Dykes&rft.aufirst=Lucinda&rft.au=Tittel%2C+Ed&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhtml4fordummies00titt_2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110511192712/http://www.ibm.com/developerworks/library/x-xslt/">“What kind of language is XSLT?”</a>. IBM.com. 20 tháng 4 năm 2005. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ibm.com/developerworks/library/x-xslt/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 5 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+kind+of+language+is+XSLT%3F&rft.pub=IBM.com&rft.date=2005-04-20&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ibm.com%2Fdeveloperworks%2Flibrary%2Fx-xslt%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110203015119/http://msdn.microsoft.com/en-us/library/ms767587(VS.85).aspx">“XSLT is a Programming Language”</a>. Msdn.microsoft.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://msdn.microsoft.com/en-us/library/ms767587(VS.85).aspx">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 3 tháng 2 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=XSLT+is+a+Programming+Language&rft.pub=Msdn.microsoft.com&rft_id=http%3A%2F%2Fmsdn.microsoft.com%2Fen-us%2Flibrary%2Fms767587%28VS.85%29.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFScott2006" class="citation book cs1">Scott, Michael (2006). <span class="cs1-lock-limited" title="Truy cập miễn phí một cách hạn chế, thường yêu cầu đăng ký"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/programminglangu00scot_912"><i>Programming Language Pragmatics</i></a></span>. <a href="/w/index.php?title=Morgan_Kaufmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Morgan Kaufmann (trang không tồn tại)">Morgan Kaufmann</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/programminglangu00scot_912/page/n834">802</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-12-633951-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-12-633951-2"><bdi>978-0-12-633951-2</bdi></a>. <q>XSLT, though highly specialized to the transformation of XML, is a Turing-complete programming language.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Programming+Language+Pragmatics&rft.pages=802&rft.pub=Morgan+Kaufmann&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-12-633951-2&rft.aulast=Scott&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fprogramminglangu00scot_912&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Oetiker_et_Al.,_2017-18"><b><a href="#cite_ref-Oetiker_et_Al.,_2017_18-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOetikerPartlHynaSchlegl2016" class="citation web cs1">Oetiker, Tobias; Partl, Hubert; Hyna, Irene; Schlegl, Elisabeth (ngày 20 tháng 6 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170314015536/https://tobi.oetiker.ch/lshort/lshort.pdf">“The Not So Short Introduction to LATEX 2ε”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>tobi.oetiker.ch</i>. tr. 1–157. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://tobi.oetiker.ch/lshort/lshort.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(Version 5.06)</span> lưu trữ ngày 14 tháng 3 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=tobi.oetiker.ch&rft.atitle=The+Not+So+Short+Introduction+to+LATEX+2%CE%B5&rft.pages=1-157&rft.date=2016-06-20&rft.aulast=Oetiker&rft.aufirst=Tobias&rft.au=Partl%2C+Hubert&rft.au=Hyna%2C+Irene&rft.au=Schlegl%2C+Elisabeth&rft_id=https%3A%2F%2Ftobi.oetiker.ch%2Flshort%2Flshort.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSyropoulosAntonis_TsolomitisNick_Sofroniou2003" class="citation book cs1">Syropoulos, Apostolos; Antonis Tsolomitis; Nick Sofroniou (2003). <span class="cs1-lock-limited" title="Truy cập miễn phí một cách hạn chế, thường yêu cầu đăng ký"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/digitaltypograph00syro_587"><i>Digital typography using LaTeX</i></a></span>. Springer-Verlag. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/digitaltypograph00syro_587/page/n237">213</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-387-95217-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-387-95217-8"><bdi>978-0-387-95217-8</bdi></a>. <q>TeX is not only an excellent typesetting engine but also a real programming language.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Digital+typography+using+LaTeX&rft.pages=213&rft.pub=Springer-Verlag&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-387-95217-8&rft.aulast=Syropoulos&rft.aufirst=Apostolos&rft.au=Antonis+Tsolomitis&rft.au=Nick+Sofroniou&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdigitaltypograph00syro_587&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">Robert A. Edmunds, The Prentice-Hall standard glossary of computer terminology, Prentice-Hall, 1985, p. 91</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">Pascal Lando, Anne Lapujade, Gilles Kassel, and Frédéric Fürst, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://home.mis.u-picardie.fr/~site-ic/site/IMG/pdf/ICSOFT2007_final.pdf">Towards a General Ontology of Computer Programs</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150707093557/http://home.mis.u-picardie.fr/~site-ic/site/IMG/pdf/ICSOFT2007_final.pdf">Lưu trữ</a> 2015-07-07 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dblp.uni-trier.de/db/conf/icsoft/icsoft2007-1.html">ICSOFT 2007</a>, pp. 163–170</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">S.K. Bajpai, <i>Introduction To Computers And C Programming</i>, New Age International, 2007, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/81-224-1379-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/81-224-1379-X">81-224-1379-X</a>, p. 346</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text">R. Narasimahan, Programming Languages and Computers: A Unified Metatheory, pp. 189—247 in Franz Alt, Morris Rubinoff (eds.) Advances in computers, Volume 8, Academic Press, 1994, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-012108-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-012108-5">0-12-012108-5</a>, p.215: "[...] the model [...] for computer languages differs from that [...] for programming languages in only two respects. In a computer language, there are only finitely many names—or registers—which can assume only finitely many values—or states—and these states are not further distinguished in terms of any other attributes. [author's footnote:] This may sound like a truism but its implications are far reaching. For example, it would imply that any model for programming languages, by fixing certain of its parameters or features, should be reducible in a natural way to a model for computer languages."</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text">John C. Reynolds, "Some thoughts on teaching programming and programming languages", <i><a href="/w/index.php?title=SIGPLAN&action=edit&redlink=1" class="new" title="SIGPLAN (trang không tồn tại)">SIGPLAN</a> Notices</i>, Volume 43, Issue 11, November 2008, p.109</span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Ra%C3%BAl_Rojas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raúl Rojas (trang không tồn tại)">Rojas, Raúl</a>, et al. (2000). "Plankalkül: The First High-Level Programming Language and its Implementation". Institut für Informatik, Freie Universität Berlin, Technical Report B-3/2000. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zib.de/zuse/Inhalt/Programme/Plankalkuel/Plankalkuel-Report/Plankalkuel-Report.htm">(full text)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141018204625/http://www.zib.de/zuse/Inhalt/Programme/Plankalkuel/Plankalkuel-Report/Plankalkuel-Report.htm">Lưu trữ</a> 2014-10-18 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-Sebesta-26"><b><a href="#cite_ref-Sebesta_26-0">^</a></b> <span class="reference-text">Sebesta, W.S Concepts of Programming languages. 2006;M6 14:18 pp.44. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-321-33025-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-321-33025-0">0-321-33025-0</a></span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKnuthPardo" class="citation journal cs1">Knuth, Donald E.; Pardo, Luis Trabb. “Early development of programming languages”. <i>Encyclopedia of Computer Science and Technology</i>. <b>7</b>: 419–493.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Encyclopedia+of+Computer+Science+and+Technology&rft.atitle=Early+development+of+programming+languages&rft.volume=7&rft.pages=419-493&rft.aulast=Knuth&rft.aufirst=Donald+E.&rft.au=Pardo%2C+Luis+Trabb&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPeter_J._Bentley2012" class="citation book cs1">Peter J. Bentley (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160829191955/https://books.google.com/books?id=kpYX_lNI0VMC"><i>Digitized: The Science of Computers and how it Shapes Our World</i></a>. Oxford University Press. tr. 87. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780199693795" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780199693795"><bdi>9780199693795</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kpYX_lNI0VMC">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Digitized%3A+The+Science+of+Computers+and+how+it+Shapes+Our+World&rft.pages=87&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2012&rft.isbn=9780199693795&rft.au=Peter+J.+Bentley&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DkpYX_lNI0VMC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nbcnews.com/id/17704662">“Fortran creator John Backus dies - Tech and gadgets”</a>. NBC News. 20 tháng 3 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fortran+creator+John+Backus+dies+-+Tech+and+gadgets&rft.pub=NBC+News&rft.date=2007-03-20&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nbcnews.com%2Fid%2F17704662&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100715042920/http://www.math.grin.edu/~rebelsky/Courses/CS302/99S/Outlines/outline.02.html">“CSC-302 99S : Class 02: A Brief History of Programming Languages”</a>. Math.grin.edu. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.math.grin.edu/~rebelsky/Courses/CS302/99S/Outlines/outline.02.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 7 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=CSC-302+99S+%3A+Class+02%3A+A+Brief+History+of+Programming+Languages&rft.pub=Math.grin.edu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.math.grin.edu%2F~rebelsky%2FCourses%2FCS302%2F99S%2FOutlines%2Foutline.02.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hpc-31"><b><a href="#cite_ref-hpc_31-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEugene_Loh2010" class="citation journal cs1">Eugene Loh (ngày 18 tháng 6 năm 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304015345/http://queue.acm.org/detail.cfm?id=1820518">“The Ideal HPC Programming Language”</a>. <i>Queue</i>. <b>8</b> (6). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://queue.acm.org/detail.cfm?id=1820518">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Queue&rft.atitle=The+Ideal+HPC+Programming+Language&rft.volume=8&rft.issue=6&rft.date=2010-06-18&rft.au=Eugene+Loh&rft_id=http%3A%2F%2Fqueue.acm.org%2Fdetail.cfm%3Fid%3D1820518&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150215031500/http://www.netlib.org/benchmark/hpl/">“HPL – A Portable Implementation of the High-Performance Linpack Benchmark for Distributed-Memory Computers”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.netlib.org/benchmark/hpl">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 2 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=HPL+%E2%80%93+A+Portable+Implementation+of+the+High-Performance+Linpack+Benchmark+for+Distributed-Memory+Computers&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.netlib.org%2Fbenchmark%2Fhpl&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text">Hopper (1978) p. 16.</span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text">Sammet (1969) p. 316</span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text">Sammet (1978) p. 204.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nguồn_tham_khảo"><span id="Ngu.E1.BB.93n_tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Nguồn tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=37" title="Sửa đổi phần “Nguồn tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=37" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguồn tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>PC Assembly Language—Paul Morneau—West—<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0314010033" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-314-01003-3</a></li> <li>Mastering Borland C++ -- Tom Swan—SAMS—<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0672302748" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-672-30274-8</a></li> <li>Java Programer's Library—Suleiman "Sam" Lalani & Kris Jamsa—JP—<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1884133266" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-884133-26-6</a>]</li> <li>New C Primer Plus—The Waite Group's -- SAms Publishing—<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0672303191" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-672-30319-1</a></li> <li>C++ How To Program—H.M. Deitel & P.J. Deitel—Prentice Hall—<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0131173340" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-13-117334-0</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=38" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=38" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="refbegin columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2;"> <ul><li><span class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Harold_Abelson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harold Abelson (trang không tồn tại)">Abelson, Harold</a>; <a href="/w/index.php?title=Gerald_Jay_Sussman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gerald Jay Sussman (trang không tồn tại)">Sussman, Gerald Jay</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180309173822/https://mitpress.mit.edu/sicp/full-text/book/book-Z-H-4.html"><i>Structure and Interpretation of Computer Programs</i></a> (ấn bản 2). MIT Press. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mitpress.mit.edu/sicp/full-text/book/book-Z-H-4.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2018<span class="reference-access-date">. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2011</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ANg%C3%B4n+ng%E1%BB%AF+l%E1%BA%ADp+tr%C3%ACnh&rft.au=Abelson%2C+Harold&rft.au=Sussman%2C+Gerald+Jay&rft.aufirst=Harold&rft.aulast=Abelson&rft.btitle=Structure+and+Interpretation+of+Computer+Programs&rft.date=22+October+2011&rft.edition=2nd&rft.genre=book&rft.pub=MIT+Press&rft_id=http%3A%2F%2Fmitpress.mit.edu%2Fsicp%2Ffull-text%2Fbook%2Fbook-Z-H-4.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Đã bỏ qua tham số không rõ <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|df=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>); Đã bỏ qua tham số không rõ <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url-status=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Raphael_Finkel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raphael Finkel (trang không tồn tại)">Raphael Finkel</a>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141022141742/http://www.nondot.org/sabre/Mirrored/AdvProgLangDesign/">Advanced Programming Language Design</a></i>, Addison Wesley 1995.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Daniel_P._Friedman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daniel P. Friedman (trang không tồn tại)">Daniel P. Friedman</a>, <a href="/w/index.php?title=Mitchell_Wand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitchell Wand (trang không tồn tại)">Mitchell Wand</a>, <a href="/w/index.php?title=Christopher_T._Haynes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christopher T. Haynes (trang không tồn tại)">Christopher T. Haynes</a>: <i><a href="/w/index.php?title=Essentials_of_Programming_Languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Essentials of Programming Languages (trang không tồn tại)">Essentials of Programming Languages</a></i>, The MIT Press 2001.</li> <li>Maurizio Gabbrielli and Simone Martini: "Programming Languages: Principles and Paradigms", Springer, 2010.</li> <li><a href="/w/index.php?title=David_Gelernter&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Gelernter (trang không tồn tại)">David Gelernter</a>, <a href="/w/index.php?title=Suresh_Jagannathan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suresh Jagannathan (trang không tồn tại)">Suresh Jagannathan</a>: <i>Programming Linguistics</i>, <a href="/w/index.php?title=The_MIT_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="The MIT Press (trang không tồn tại)">The MIT Press</a> 1990.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ellis_Horowitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ellis Horowitz (trang không tồn tại)">Ellis Horowitz</a> (ed.): <i>Programming Languages, a Grand Tour</i> (3rd ed.), 1987.</li> <li>Ellis Horowitz: <i>Fundamentals of Programming Languages</i>, 1989.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Shriram_Krishnamurthi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shriram Krishnamurthi (trang không tồn tại)">Shriram Krishnamurthi</a>: <i><a href="/w/index.php?title=Programming_Languages:_Application_and_Interpretation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Programming Languages: Application and Interpretation (trang không tồn tại)">Programming Languages: Application and Interpretation</a></i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cs.brown.edu/~sk/Publications/Books/ProgLangs/">online publication</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Bruce_J._MacLennan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bruce J. MacLennan (trang không tồn tại)">Bruce J. MacLennan</a>: <i>Principles of Programming Languages: Design, Evaluation, and Implementation</i>, <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a> 1999.</li> <li><a href="/w/index.php?title=John_C._Mitchell&action=edit&redlink=1" class="new" title="John C. Mitchell (trang không tồn tại)">John C. Mitchell</a>: <i>Concepts in Programming Languages</i>, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" class="mw-redirect" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a> 2002.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Benjamin_C._Pierce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benjamin C. Pierce (trang không tồn tại)">Benjamin C. Pierce</a>: <i><a href="/w/index.php?title=Types_and_Programming_Languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Types and Programming Languages (trang không tồn tại)">Types and Programming Languages</a></i>, The MIT Press 2002.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Terrence_W._Pratt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terrence W. Pratt (trang không tồn tại)">Terrence W. Pratt</a> và <a href="/w/index.php?title=Marvin_V._Zelkowitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marvin V. Zelkowitz (trang không tồn tại)">Marvin V. Zelkowitz</a>: <i>Programming Languages: Design and Implementation</i> (4th ed.), Prentice Hall 2000.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_H._Salus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter H. Salus (trang không tồn tại)">Peter H. Salus</a>. <i>Handbook of Programming Languages</i> (4 vols.). Macmillan 1998.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ravi_Sethi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ravi Sethi (trang không tồn tại)">Ravi Sethi</a>: <i>Programming Languages: Concepts and Constructs</i>, 2nd ed., <a href="/wiki/Addison-Wesley" title="Addison-Wesley">Addison-Wesley</a> 1996.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Michael_L._Scott&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael L. Scott (trang không tồn tại)">Michael L. Scott</a>: <i>Programming Language Pragmatics</i>, <a href="/wiki/Morgan_Kaufmann_Publishers" class="mw-redirect" title="Morgan Kaufmann Publishers">Morgan Kaufmann Publishers</a> 2005.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_W._Sebesta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert W. Sebesta (trang không tồn tại)">Robert W. Sebesta</a>: <i>Concepts of Programming Languages</i>, 9th ed., Addison Wesley 2009.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Franklyn_Turbak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franklyn Turbak (trang không tồn tại)">Franklyn Turbak</a> và <a href="/w/index.php?title=David_Gifford&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Gifford (trang không tồn tại)">David Gifford</a> with <a href="/w/index.php?title=Mark_Sheldon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark Sheldon (trang không tồn tại)">Mark Sheldon</a>: <i>Design Concepts in Programming Languages</i>, The MIT Press 2009.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_Van_Roy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Van Roy (trang không tồn tại)">Peter Van Roy</a> và <a href="/w/index.php?title=Seif_Haridi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seif Haridi (trang không tồn tại)">Seif Haridi</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Concepts,_Techniques,_and_Models_of_Computer_Programming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concepts, Techniques, and Models of Computer Programming (trang không tồn tại)">Concepts, Techniques, and Models of Computer Programming</a></i>, The MIT Press 2004.</li> <li><a href="/w/index.php?title=David_A._Watt&action=edit&redlink=1" class="new" title="David A. Watt (trang không tồn tại)">David A. Watt</a>. <i>Programming Language Concepts and Paradigms</i>. Prentice Hall 1990.</li> <li>David A. Watt and <a href="/w/index.php?title=Muffy_Thomas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muffy Thomas (trang không tồn tại)">Muffy Thomas</a>. <i>Programming Language Syntax and Semantics</i>. Prentice Hall 1991.</li> <li>David A. Watt. <i>Programming Language Processors</i>. Prentice Hall 1993.</li> <li>David A. Watt. <i>Programming Language Design Concepts</i>. John Wiley & Sons 2004.</li></ul> </div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Programming_languages?uselang=vi">Ngôn ngữ lập trình</a></b></i>.</div></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&veaction=edit&section=39" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&section=39" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ngôn_ngữ_lập_trình" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Bản mẫu:Ngôn ngữ lập trình"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Thảo luận Bản mẫu:Ngôn ngữ lập trình"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Ngôn_ngữ_lập_trình" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Ngôn ngữ lập trình</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Dùng cho kỹ nghệ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/ABAP" title="ABAP">ABAP</a></li> <li><a href="/wiki/Ada_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Ada (ngôn ngữ lập trình)">Ada</a></li> <li><a href="/wiki/ASP" class="mw-disambig" title="ASP">ASP</a></li> <li><a href="/wiki/ASP.NET" title="ASP.NET">ASP.NET</a></li> <li><a href="/wiki/AWK" title="AWK">AWK</a></li> <li><a href="/wiki/Bash" title="Bash">Bash</a></li> <li><a href="/wiki/Assembly" class="mw-redirect" title="Assembly">Assembly</a></li> <li><a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a></li> <li><a href="/wiki/C%2B%2B" title="C++">C++</a></li> <li><a href="/wiki/C_th%C4%83ng" class="mw-redirect" title="C thăng">C#</a></li> <li><a href="/wiki/D_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="D (ngôn ngữ lập trình)">D</a></li> <li><a href="/wiki/Delphi_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" class="mw-redirect" title="Delphi (ngôn ngữ lập trình)">Delphi</a></li> <li><a href="/wiki/Erlang" title="Erlang">Erlang</a></li> <li><a href="/wiki/Groovy_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Groovy (ngôn ngữ lập trình)">Groovy</a></li> <li><a href="/wiki/Fortran" title="Fortran">Fortran</a></li> <li><a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a></li> <li><a href="/wiki/JavaScript" title="JavaScript">JavaScript</a></li> <li><a href="/wiki/Lisp" title="Lisp">Lisp</a></li> <li><a href="/wiki/Lua" title="Lua">Lua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lotus_Notes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lotus Notes (trang không tồn tại)">Lotus Notes</a></li> <li><a href="/wiki/Objective-C" title="Objective-C">Objective-C</a></li> <li><a href="/wiki/OCaml" title="OCaml">OCaml</a></li> <li><a href="/wiki/Perl" title="Perl">Perl</a></li> <li><a href="/wiki/PHP" title="PHP">PHP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PL/SQL&action=edit&redlink=1" class="new" title="PL/SQL (trang không tồn tại)">PL/SQL</a></li> <li><a href="/wiki/Python_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Python (ngôn ngữ lập trình)">Python</a></li> <li><a href="/wiki/Ruby_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Ruby (ngôn ngữ lập trình)">Ruby</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SAS_System&action=edit&redlink=1" class="new" title="SAS System (trang không tồn tại)">SAS</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sed&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sed (trang không tồn tại)">sed</a></li> <li><a href="/wiki/Smalltalk" title="Smalltalk">Smalltalk</a></li> <li><a href="/wiki/Tcl" title="Tcl">Tcl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bourne_shell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bourne shell (trang không tồn tại)">sh</a></li> <li><a href="/wiki/Visual_Basic" title="Visual Basic">Visual Basic</a></li> <li><a href="/wiki/VBScript" title="VBScript">VBScript</a></li> <li><a href="/wiki/Visual_Basic_for_Applications" title="Visual Basic for Applications">Visual Basic for Applications</a></li> <li><a href="/wiki/Visual_Basic_.NET" title="Visual Basic .NET">VB.NET</a></li> <li><a href="/wiki/Scheme" title="Scheme">Scheme</a></li> <li><a href="/wiki/XML" title="XML">XML</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Dùng trong giảng dạy</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alice_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alice (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">Alice</a></li> <li><a href="/wiki/C_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="C (ngôn ngữ lập trình)">C</a></li> <li><a href="/wiki/C%2B%2B" title="C++">C++</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eiffel_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eiffel (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">Eiffel</a></li> <li><a href="/wiki/Fortran" title="Fortran">Fortran</a></li> <li><a href="/wiki/Haskell_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Haskell (ngôn ngữ lập trình)">Haskell</a></li> <li><a href="/wiki/Java_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Java (ngôn ngữ lập trình)">Java</a></li> <li><a href="/wiki/JavaScript" title="JavaScript">JavaScript</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Logo_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Logo (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">Logo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=ML_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ML (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">ML</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oz_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oz (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">Oz</a></li> <li><a href="/wiki/Pascal_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Pascal (ngôn ngữ lập trình)">Pascal</a></li> <li><a href="/wiki/Prolog" title="Prolog">Prolog</a></li> <li><a href="/wiki/Python" class="mw-disambig" title="Python">Python</a></li> <li><a href="/wiki/Scheme_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" class="mw-redirect" title="Scheme (ngôn ngữ lập trình)">Scheme</a></li> <li><a href="/wiki/Visual_Basic" title="Visual Basic">Visual Basic</a></li> <li><a href="/wiki/Visual_FoxPro" title="Visual FoxPro">Visual FoxPro</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Có giá trị lịch sử</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=ABC_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ABC (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)">ABC</a></li> <li><a href="/wiki/ALGOL" title="ALGOL">ALGOL</a></li> <li><a href="/wiki/APL_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="APL (ngôn ngữ lập trình)">APL</a></li> <li><a href="/wiki/BASIC" title="BASIC">BASIC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Clipper&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clipper (trang không tồn tại)">Clipper</a></li> <li><a href="/wiki/COBOL" title="COBOL">COBOL</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hope_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hope (ngôn ngữ lập trình) (trang không tồn tại)"> Hope</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MUMPS&action=edit&redlink=1" class="new" title="MUMPS (trang không tồn tại)">MUMPS</a></li> <li><a href="/wiki/Pascal_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Pascal (ngôn ngữ lập trình)">Pascal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PL/I&action=edit&redlink=1" class="new" title="PL/I (trang không tồn tại)">PL/I</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=PowerBuilder&action=edit&redlink=1" class="new" title="PowerBuilder (trang không tồn tại)">PowerBuilder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Simula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Simula (trang không tồn tại)">Simula</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_loại_ngôn_ngữ_máy_tính" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Bản mẫu:Ngôn ngữ máy tính"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Ngôn ngữ máy tính (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_loại_ngôn_ngữ_máy_tính" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các loại <a class="mw-selflink selflink">ngôn ngữ máy tính</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%B4_t%E1%BA%A3_ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ mô tả kiến trúc (trang không tồn tại)">Mô tả kiến trúc</a> · <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%B4_t%E1%BA%A3_ph%E1%BA%A7n_c%E1%BB%A9ng" title="Ngôn ngữ mô tả phần cứng">Mô tả phần cứng</a> · <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_%C4%91%C3%A1nh_d%E1%BA%A5u" title="Ngôn ngữ đánh dấu">Đánh dấu</a> · <a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_m%C3%B4_h%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập mô hình (trang không tồn tại)">Lập mô hình</a> · <a class="mw-selflink selflink">Ngôn ngữ lập trình</a> · <a href="/wiki/Query_language" class="mw-redirect" title="Query language">Query</a> · <a href="/w/index.php?title=Specification_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Specification language (trang không tồn tại)">Specification</a> · <a href="/w/index.php?title=Style_sheet_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Style sheet language (trang không tồn tại)">Stylesheet</a> · <a href="/w/index.php?title=Template_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Template processor (trang không tồn tại)">Template processing</a> · <a href="/w/index.php?title=Transformation_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transformation language (trang không tồn tại)">Transformation</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Mẫu_hình_lập_trình" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:D%E1%BA%A1ng_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Bản mẫu:Dạng ngôn ngữ lập trình"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:D%E1%BA%A1ng_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Dạng ngôn ngữ lập trình (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:D%E1%BA%A1ng_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Mẫu_hình_lập_trình" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/M%E1%BA%ABu_h%C3%ACnh_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Mẫu hình lập trình">Mẫu hình lập trình</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Paradigm</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%E1%BA%A3ng" title="Lập trình mảng">Lập trình mảng</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_kh%C3%ADa_c%E1%BA%A1nh" title="Lập trình hướng khía cạnh">Lập trình hướng khía cạnh</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_d%E1%BB%B1a_tr%C3%AAn_l%E1%BB%9Bp" title="Lập trình dựa trên lớp">Lập trình dựa trên lớp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Concatenative_programming_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concatenative programming language (trang không tồn tại)">Concatenative programming language</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Concurrent_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concurrent computing (trang không tồn tại)">Concurrent computing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Data-structured_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Data-structured language (trang không tồn tại)">Data-structured language</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dataflow_programming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dataflow programming (trang không tồn tại)">Dataflow programming</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_khai_b%C3%A1o" title="Lập trình khai báo">Lập trình khai báo</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_mi%E1%BB%81n_chuy%C3%AAn_bi%E1%BB%87t" title="Ngôn ngữ miền chuyên biệt">Ngôn ngữ miền chuyên biệt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dynamic_programming_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dynamic programming language (trang không tồn tại)">Dynamic programming language</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Esoteric_programming_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esoteric programming language (trang không tồn tại)">Esoteric programming language</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n" title="Lập trình hướng sự kiện">Lập trình hướng sự kiện</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extensible_programming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extensible programming (trang không tồn tại)">Extensible programming</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C3%A0m" title="Lập trình hàm">Lập trình hàm</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%E1%BB%87nh_l%E1%BB%87nh" title="Lập trình mệnh lệnh">Lập trình mệnh lệnh</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_logic" title="Lập trình logic">Lập trình logic</a></li> <li><a href="/wiki/Macro_(m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" title="Macro (máy tính)">Macro (máy tính)</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_meta" title="Lập trình meta">Lập trình meta</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%ABu_h%C3%ACnh_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Mẫu hình lập trình">Mẫu hình lập trình</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Object-based_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Object-based language (trang không tồn tại)">Object-based language</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">Lập trình hướng đối tượng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pipeline_(software)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pipeline (software) (trang không tồn tại)">Pipeline (software)</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_th%E1%BB%A7_t%E1%BB%A5c" title="Lập trình thủ tục">Lập trình thủ tục</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_d%E1%BB%B1a_tr%C3%AAn_nguy%C3%AAn_m%E1%BA%ABu" title="Lập trình dựa trên nguyên mẫu">Lập trình dựa trên nguyên mẫu</a></li> <li><a href="/wiki/Reflection" class="mw-disambig" title="Reflection">Reflection</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rule-based_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rule-based system (trang không tồn tại)">Rule-based system</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_k%E1%BB%8Bch_b%E1%BA%A3n" class="mw-redirect" title="Ngôn ngữ lập trình kịch bản">Ngôn ngữ lập trình kịch bản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Synchronous_programming_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synchronous programming language (trang không tồn tại)">Synchronous programming language</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Template_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Template processor (trang không tồn tại)">Template processor</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Cấp độ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ng%E1%BB%AF" title="Hợp ngữ">Hợp ngữ</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Ngôn ngữ biên dịch">Ngôn ngữ biên dịch</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_th%C3%B4ng_d%E1%BB%8Bch" class="mw-redirect" title="Ngôn ngữ thông dịch">Ngôn ngữ thông dịch</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y" title="Ngôn ngữ máy">Ngôn ngữ máy</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_th%E1%BA%A5p" title="Ngôn ngữ lập trình bậc thấp">Ngôn ngữ lập trình bậc thấp</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_cao" title="Ngôn ngữ lập trình bậc cao">Ngôn ngữ lập trình bậc cao</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_b%E1%BA%ADc_r%E1%BA%A5t_cao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình bậc rất cao (trang không tồn tại)">Ngôn ngữ lập trình bậc rất cao</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Có liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_kh%C3%B4ng_d%E1%BB%B1a_tr%C3%AAn_ti%E1%BA%BFng_Anh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình không dựa trên tiếng Anh (trang không tồn tại)">Ngôn ngữ lập trình không dựa trên tiếng Anh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Off-side_rule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Off-side rule (trang không tồn tại)">Off-side rule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_tr%E1%BB%B1c_quan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ lập trình trực quan (trang không tồn tại)">Ngôn ngữ lập trình trực quan</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Những_lĩnh_vực_chính_của_khoa_học_máy_tính" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Bản mẫu:Khoa học Máy tính"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_M%C3%A1y_t%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Khoa học Máy tính (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_M%C3%A1y_t%C3%ADnh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Những_lĩnh_vực_chính_của_khoa_học_máy_tính" style="font-size:114%;margin:0 4em">Những lĩnh vực chính của <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Khoa học máy tính">khoa học máy tính</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc" title="Toán học">Các nền tảng toán học</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Logic_to%C3%A1n" title="Logic toán">Logic toán</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BA%ADp_h%E1%BB%A3p" title="Lý thuyết tập hợp">Lý thuyết tập hợp</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_s%E1%BB%91" title="Lý thuyết số">Lý thuyết số</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%93_th%E1%BB%8B" title="Lý thuyết đồ thị">Lý thuyết đồ thị</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_ki%E1%BB%83u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết kiểu (trang không tồn tại)">Lý thuyết kiểu</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết thể loại (trang không tồn tại)">Lý thuyết thể loại</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_t%C3%ADch_s%E1%BB%91" title="Giải tích số">Giải tích số</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_th%C3%B4ng_tin" title="Lý thuyết thông tin">Lý thuyết thông tin</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_s%E1%BB%91" title="Đại số">Đại số</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_m%E1%BA%ABu" title="Nhận dạng mẫu">Nhận dạng mẫu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_ti%E1%BA%BFng_n%C3%B3i" title="Nhận dạng tiếng nói">Nhận dạng tiếng nói</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%95_h%E1%BB%A3p" title="Toán học tổ hợp">Toán học tổ hợp</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_s%E1%BB%91_Boole" title="Đại số Boole">Đại số Boole</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/To%C3%A1n_r%E1%BB%9Di_r%E1%BA%A1c" class="mw-redirect" title="Toán rời rạc">Toán rời rạc</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_ph%C3%A9p_t%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết phép tính (trang không tồn tại)">Lý thuyết phép tính</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99_ph%E1%BB%A9c_t%E1%BA%A1p_Kolmogorov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Độ phức tạp Kolmogorov (trang không tồn tại)">Độ phức tạp Kolmogorov</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_Automat" title="Lý thuyết Automat">Lý thuyết Automat</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_t%C3%ADnh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết tính được (trang không tồn tại)">Lý thuyết tính được</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%99_ph%E1%BB%A9c_t%E1%BA%A1p_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Lý thuyết độ phức tạp tính toán">Lý thuyết độ phức tạp tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%AD" title="Máy tính lượng tử">Lý thuyết điện toán lượng tử</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Cấu trúc dữ liệu">Các cấu trúc dữ liệu</a> <br />và <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_thu%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Giải thuật">các giải thuật</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_t%C3%ADch_gi%E1%BA%A3i_thu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân tích giải thuật (trang không tồn tại)">Phân tích giải thuật</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_gi%E1%BA%A3i_thu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết kế giải thuật (trang không tồn tại)">Thiết kế giải thuật</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/H%C3%ACnh_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Hình học tính toán">Hình học tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%91i_%C6%B0u_h%C3%B3a_t%E1%BB%95_h%E1%BB%A3p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tối ưu hóa tổ hợp (trang không tồn tại)">Tối ưu hóa tổ hợp</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">Các ngôn ngữ lập trình</a> <br />và <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch" title="Trình biên dịch">Các trình biên dịch</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%C3%ADch_c%C3%BA_ph%C3%A1p" title="Phân tích cú pháp">Các bộ phân tích cú pháp</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_th%C3%B4ng_d%E1%BB%8Bch" title="Trình thông dịch">Các trình thông dịch</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_c%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Lập trình cấu trúc">Lập trình cấu trúc</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_th%E1%BB%A7_t%E1%BB%A5c" title="Lập trình thủ tục">Lập trình thủ tục</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Lập trình hướng đối tượng">Lập trình hướng đối tượng</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_kh%C3%ADa_c%E1%BA%A1nh" title="Lập trình hướng khía cạnh">Lập trình hướng khía cạnh</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_h%C3%A0m" title="Lập trình hàm">Lập trình hàm</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_logic" title="Lập trình logic">Lập trình logic</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Lập trình máy tính">Lập trình máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%E1%BB%87nh_l%E1%BB%87nh" title="Lập trình mệnh lệnh">Lập trình mệnh lệnh</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_song_song" class="mw-redirect" title="Lập trình song song">Lập trình song song</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_t%C6%B0%C6%A1ng_tranh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lập trình tương tranh (trang không tồn tại)">Lập trình tương tranh</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/M%C3%B4_h%C3%ACnh_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" class="mw-redirect" title="Mô hình lập trình">Các mô hình lập trình</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Prolog" title="Prolog">Prolog</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%91i_%C6%B0u_h%C3%B3a_tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tối ưu hóa trình biên dịch (trang không tồn tại)">Tối ưu hóa trình biên dịch</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_tranh_(khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" title="Tương tranh (khoa học máy tính)">Tính song hành</a>, <br /><a href="/wiki/T%C3%ADnh_to%C3%A1n_song_song" title="Tính toán song song">Song song</a>, <br />và các hệ thống <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" title="Điện toán phân tán">phân tán</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%C4%90a_x%E1%BB%AD_l%C3%BD" title="Đa xử lý">Đa xử lý</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_l%C6%B0%E1%BB%9Bi" title="Điện toán lưới">Điện toán lưới</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_song_h%C3%A0nh" class="mw-redirect" title="Kiểm soát song hành">Kiểm soát song hành</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87u_n%C4%83ng_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệu năng hệ thống (trang không tồn tại)">Hiệu năng hệ thống</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/T%C3%ADnh_to%C3%A1n_ph%C3%A2n_t%C3%A1n" class="mw-redirect" title="Tính toán phân tán">Tính toán phân tán</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m" title="Công nghệ phần mềm">Công nghệ phần mềm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%C3%ADch_y%C3%AAu_c%E1%BA%A7u" title="Phân tích yêu cầu">Phân tích yêu cầu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m" title="Thiết kế phần mềm">Thiết kế phần mềm</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/C%C3%A1c_ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_h%C3%ACnh_th%E1%BB%A9c" title="Các phương pháp hình thức">Các phương pháp hình thức</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_th%E1%BB%AD_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m" class="mw-redirect" title="Kiểm thử phần mềm">Kiểm thử phần mềm</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Quy_tr%C3%ACnh_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m" title="Quy trình phát triển phần mềm">Quy trình phát triển phần mềm</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_ph%C3%A9p_%C4%91o_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các phép đo phần mềm (trang không tồn tại)">Các phép đo phần mềm</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_t%E1%BA%A3_ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đặc tả chương trình (trang không tồn tại)">Đặc tả chương trình</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/LISP" class="mw-redirect" title="LISP">LISP</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/M%E1%BA%ABu_thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_(khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" class="mw-redirect" title="Mẫu thiết kế (khoa học máy tính)">Mẫu thiết kế</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%91i_%C6%B0u_h%C3%B3a_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tối ưu hóa phần mềm (trang không tồn tại)">Tối ưu hóa phần mềm</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiến trúc hệ thống (trang không tồn tại)">Kiến trúc hệ thống</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Kiến trúc máy tính">Kiến trúc máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Vi_ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi kiến trúc (trang không tồn tại)">Tổ chức máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh" title="Hệ điều hành">Các hệ điều hành</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_c%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_%C4%91i%E1%BB%81u_khi%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các cấu trúc điều khiển (trang không tồn tại)">Các cấu trúc điều khiển</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_b%E1%BB%99_nh%E1%BB%9B_l%C6%B0u_tr%E1%BB%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cấu trúc bộ nhớ lưu trữ (trang không tồn tại)">Cấu trúc bộ nhớ lưu trữ</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Vi_m%E1%BA%A1ch" title="Vi mạch">Vi mạch</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_ASIC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết kế ASIC (trang không tồn tại)">Thiết kế ASIC</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Vi_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi lập trình (trang không tồn tại)">Vi lập trình</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=V%C3%A0o/ra_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vào/ra dữ liệu (trang không tồn tại)">Vào/ra dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Very-large-scale_integration&action=edit&redlink=1" class="new" title="Very-large-scale integration (trang không tồn tại)">VLSI design</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/X%E1%BB%AD_l%C3%BD_t%C3%ADn_hi%E1%BB%87u_s%E1%BB%91" title="Xử lý tín hiệu số">Xử lý tín hiệu số</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%B4ng" title="Viễn thông">Viễn thông</a> <br />và <a href="/wiki/M%E1%BA%A1ng_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Mạng máy tính">Mạng máy tính</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Âm nhạc máy tính">Audio máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_tuy%E1%BA%BFn" class="mw-redirect" title="Chọn tuyến">Chọn tuyến</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_m%E1%BA%A1ng" title="Cấu trúc liên kết mạng">Cấu trúc liên kết mạng</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_m%C3%A3_h%E1%BB%8Dc" title="Mật mã học">Mật mã học</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%C6%A1_s%E1%BB%9F_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Cơ sở dữ liệu">Các cơ sở dữ liệu</a> <br />và <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_th%C3%B4ng_tin" title="Hệ thống thông tin">Các hệ thống thông tin</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_qu%E1%BA%A3n_tr%E1%BB%8B_c%C6%A1_s%E1%BB%9F_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" class="mw-redirect" title="Hệ quản trị cơ sở dữ liệu">Hệ quản trị cơ sở dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/C%C6%A1_s%E1%BB%9F_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u_quan_h%E1%BB%87" title="Cơ sở dữ liệu quan hệ">Cơ sở dữ liệu quan hệ</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/SQL" title="SQL">SQL</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=X%E1%BB%AD_l%C3%BD_giao_d%E1%BB%8Bch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xử lý giao dịch (trang không tồn tại)">Các giao dịch</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%89_s%E1%BB%91_(c%C6%A1_s%E1%BB%9F_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chỉ số (cơ sở dữ liệu) (trang không tồn tại)">Các chỉ số cơ sở dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Khai_ph%C3%A1_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Khai phá dữ liệu">Khai phá dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_di%E1%BB%85n_v%C3%A0_giao_di%E1%BB%87n_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu diễn và giao diện thông tin (trang không tồn tại)">Biểu diễn và giao diện thông tin</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các hệ thống thông tin (trang không tồn tại)">Các hệ thống thông tin</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Kh%C3%B4i_ph%E1%BB%A5c_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Khôi phục dữ liệu">Khôi phục dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=L%C6%B0u_tr%E1%BB%AF_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lưu trữ thông tin (trang không tồn tại)">Lưu trữ thông tin</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_th%C3%B4ng_tin" title="Lý thuyết thông tin">Lý thuyết thông tin</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/M%C3%A3_h%C3%B3a_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" class="mw-redirect" title="Mã hóa dữ liệu">Mã hóa dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/N%C3%A9n_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u" title="Nén dữ liệu">Nén dữ liệu</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Thu_th%E1%BA%ADp_th%C3%B4ng_tin" class="mw-redirect" title="Thu thập thông tin">Thu thập thông tin</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tr%C3%AD_tu%E1%BB%87_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1o" title="Trí tuệ nhân tạo">Trí tuệ nhân tạo</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_lu%E1%BA%ADn_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng" class="mw-redirect" title="Lập luận tự động">Lập luận tự động</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Ngôn ngữ học tính toán">Ngôn ngữ học tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_gi%C3%A1c_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Thị giác máy tính">Thị giác máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADnh_to%C3%A1n_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tính toán tiến hóa (trang không tồn tại)">Tính toán tiến hóa</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/H%E1%BB%87_chuy%C3%AAn_gia" title="Hệ chuyên gia">Các hệ chuyên gia</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_m%C3%A1y" title="Học máy">Học máy</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/X%E1%BB%AD_l%C3%BD_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Xử lý ngôn ngữ tự nhiên">Xử lý ngôn ngữ tự nhiên</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Robot_h%E1%BB%8Dc" title="Robot học">Robot học</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_di%E1%BB%85n_tri_th%E1%BB%A9c_v%C3%A0_suy_lu%E1%BA%ADn" title="Biểu diễn tri thức và suy luận">Biểu diễn tri thức và suy luận</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93_h%E1%BB%8Da_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Đồ họa máy tính">Đồ họa máy tính</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%B1c_quan_h%C3%B3a_(%C4%91%E1%BB%93_h%E1%BB%8Da_m%C3%A1y_t%C3%ADnh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trực quan hóa (đồ họa máy tính) (trang không tồn tại)">Trực quan hóa</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Ho%E1%BA%A1t_h%E1%BB%8Da_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Hoạt họa máy tính">Hoạt họa máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/X%E1%BB%AD_l%C3%BD_%E1%BA%A3nh" title="Xử lý ảnh">Xử lý ảnh</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Giao_di%E1%BB%87n_ng%C6%B0%E1%BB%9Di-m%C3%A1y_t%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Giao diện người-máy tính">Giao diện người-máy tính</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BA%A3_n%C4%83ng_truy_c%E1%BA%ADp_m%C3%A1y_t%C3%ADnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khả năng truy cập máy tính (trang không tồn tại)">Khả năng truy cập máy tính</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Giao_di%E1%BB%87n_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_d%C3%B9ng" title="Giao diện người dùng">Giao diện người dùng</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=M%C3%A1y_t%C3%ADnh_mang_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Máy tính mang được (trang không tồn tại)">Điện toán mang được</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_kh%E1%BA%AFp_m%E1%BB%8Di_n%C6%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện toán khắp mọi nơi (trang không tồn tại)">Điện toán khắp mọi nơi</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_t%E1%BA%BF_%E1%BA%A3o" title="Thực tế ảo">Thực tế ảo</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Khoa học tính toán">Khoa học tính toán</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;line-height:1.5em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_s%E1%BB%91ng_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1o" class="mw-redirect" title="Cuộc sống nhân tạo">Cuộc sống nhân tạo</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Tin_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tin sinh học">Tin sinh học</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_nh%E1%BA%ADn_th%E1%BB%A9c" title="Khoa học nhận thức">Khoa học nhận thức</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Hóa học tính toán">Hóa học tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh_t%C3%ADnh_to%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học thần kinh tính toán (trang không tồn tại)">Khoa học thần kinh tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADt_L%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vật Lý học tính toán (trang không tồn tại)">Vật Lý học tính toán</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_t%C3%ADch_s%E1%BB%91" title="Giải tích số">Các giải thuật số</a> <b>·</b>  <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADnh_to%C3%A1n_k%C3%AD_hi%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tính toán kí hiệu (trang không tồn tại)">Toán học kí hiệu</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Chú ý: khoa học máy tính còn có thể được chia thành nhiều chủ đề hay nhiều lĩnh vực khác dựa theo <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%E1%BA%BFp_lo%E1%BA%A1i_%C4%91i%E1%BB%87n_to%C3%A1n_ACM&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống xếp loại điện toán ACM (trang không tồn tại)">Hệ thống xếp loại điện toán ACM</a>.</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q9143#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q9143#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9143#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13318353n">cb13318353n</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb13318353n">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4047409-4">4047409-4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85107313">sh85107313</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00569224">00569224</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph115890&CON_LNG=ENG">ph115890</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Hệ_thống_nhúng" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_nh%C3%BAng" title="Bản mẫu:Hệ thống nhúng"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Hệ thống nhúng (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_nh%C3%BAng&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Hệ_thống_nhúng" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_nh%C3%BAng" title="Hệ thống nhúng">Hệ thống nhúng</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Thuật ngữ chung</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/ASIC" title="ASIC">ASIC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%B3i_h%E1%BB%97_tr%E1%BB%A3_bo_m%E1%BA%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gói hỗ trợ bo mạch (trang không tồn tại)">Gói hỗ trợ bo mạch</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_kh%E1%BB%9Fi_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Trình tải khởi động">Trình tải khởi động</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AD_ti%C3%AAu_d%C3%B9ng" title="Điện tử tiêu dùng">Điện tử tiêu dùng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C3%ACnh_bi%C3%AAn_d%E1%BB%8Bch_ch%C3%A9o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trình biên dịch chéo (trang không tồn tại)">Trình biên dịch chéo</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_s%E1%BB%9F_d%E1%BB%AF_li%E1%BB%87u_nh%C3%BAng" title="Cơ sở dữ liệu nhúng">Cơ sở dữ liệu nhúng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypervisor_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypervisor nhúng (trang không tồn tại)">Hypervisor nhúng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ điều hành nhúng (trang không tồn tại)">HĐH nhúng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%81m_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phần mềm nhúng (trang không tồn tại)">Phần mềm nhúng</a></li> <li><a href="/wiki/FPGA" title="FPGA">FPGA</a></li> <li><a href="/wiki/Internet_V%E1%BA%A1n_V%E1%BA%ADt" title="Internet Vạn Vật">IoT</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memory_footprint&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memory footprint (trang không tồn tại)">Memory footprint</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_%C4%91i%E1%BB%81u_khi%E1%BB%83n" title="Vi điều khiển">Vi điều khiển</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh_bo_m%E1%BA%A1ch_%C4%91%C6%A1n" title="Máy tính bo mạch đơn">Máy tính bo mạch đơn</a> <ul><li><a href="/wiki/Raspberry_Pi" title="Raspberry Pi">Raspberry Pi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_tr%C3%AAn_m%E1%BB%99t_vi_m%E1%BA%A1ch" title="Hệ thống trên một vi mạch">SoC</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Firmware" title="Firmware">Firmware</a> và<br />hệ thống điều khiển</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Firmware" title="Firmware">Firmware</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Firmware_t%C3%B9y_ch%E1%BB%89nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Firmware tùy chỉnh (trang không tồn tại)">Firmware tùy chỉnh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Firmware_s%E1%BB%9F_h%E1%BB%AFu_%C4%91%E1%BB%99c_quy%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Firmware sở hữu độc quyền (trang không tồn tại)">Firmware sở hữu độc quyền</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%81n_t%E1%BA%A3ng_%C4%91%C3%B3ng" title="Nền tảng đóng">Nền tảng đóng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Crippleware&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crippleware (trang không tồn tại)">Crippleware</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Defective_by_Design&action=edit&redlink=1" class="new" title="Defective by Design (trang không tồn tại)">Defective by Design</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hacking_of_consumer_electronics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hacking of consumer electronics (trang không tồn tại)">Hacking of consumer electronics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Homebrew_(tr%C3%B2_ch%C6%A1i_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homebrew (trò chơi điện tử) (trang không tồn tại)">Homebrew</a></li> <li><a href="/wiki/Jailbreak_iOS" title="Jailbreak iOS">Jailbreak iOS</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jailbreak_PlayStation_3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jailbreak PlayStation 3 (trang không tồn tại)">Jailbreak PlayStation 3</a></li> <li><a href="/wiki/Root_(Android)" title="Root (Android)">Root (Android)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%C3%B3a_nh%C3%A0_cung_c%E1%BA%A5p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khóa nhà cung cấp (trang không tồn tại)">Khóa nhà cung cấp</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_%C4%91%E1%BB%99ng_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Khởi động máy tính">Trình tải khởi động</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Das_U-Boot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Das U-Boot (trang không tồn tại)">U-Boot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Barebox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barebox (trang không tồn tại)">Barebox</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_(m%C3%A1y_t%C3%ADnh)" title="Thư viện (máy tính)">Thư viện phần mềm</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=UClibc&action=edit&redlink=1" class="new" title="UClibc (trang không tồn tại)">uClibc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dietlibc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dietlibc (trang không tồn tại)">dietlibc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Embedded_GLIBC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Embedded GLIBC (trang không tồn tại)">Embedded GLIBC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=LwIP&action=edit&redlink=1" class="new" title="LwIP (trang không tồn tại)">lwIP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Musl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Musl (trang không tồn tại)">musl</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_c%E1%BB%A5_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công cụ lập trình (trang không tồn tại)">Công cụ lập trình</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Almquist_shell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Almquist shell (trang không tồn tại)">Almquist shell</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=BitBake&action=edit&redlink=1" class="new" title="BitBake (trang không tồn tại)">BitBake</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Buildroot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buildroot (trang không tồn tại)">Buildroot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=BusyBox&action=edit&redlink=1" class="new" title="BusyBox (trang không tồn tại)">BusyBox</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=OpenEmbedded&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenEmbedded (trang không tồn tại)">OpenEmbedded</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stand-alone_shell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stand-alone shell (trang không tồn tại)">Stand-alone shell</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Toybox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toybox (trang không tồn tại)">Toybox</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yocto_Project&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yocto Project (trang không tồn tại)">Yocto Project</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ điều hành nhúng (trang không tồn tại)">Hệ điều hành</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Linux_tr%C3%AAn_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_nh%C3%BAng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linux trên hệ thống nhúng (trang không tồn tại)">Linux trên hệ thống nhúng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Linux_cho_thi%E1%BA%BFt_b%E1%BB%8B_di_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linux cho thiết bị di động (trang không tồn tại)">Linux cho thiết bị di động</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_ph%C3%A2n_ph%E1%BB%91i_Linux_nh%E1%BA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản phân phối Linux nhẹ (trang không tồn tại)">Bản phân phối Linux nhẹ</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%A0nh_th%E1%BB%9Di_gian_th%E1%BB%B1c" title="Hệ điều hành thời gian thực">Hệ điều hành thời gian thực</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Windows_IoT&action=edit&redlink=1" class="new" title="Windows IoT (trang không tồn tại)">Windows IoT</a> <ul><li><a href="/wiki/Windows_Embedded_Compact" title="Windows Embedded Compact">Win CE</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">Ngôn ngữ lập trình</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ada_(ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh)" title="Ada (ngôn ngữ lập trình)">Ada</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ng%E1%BB%AF" title="Hợp ngữ">Hợp ngữ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Communication_Access_Programming_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Communication Access Programming Language (trang không tồn tại)">CAPL</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Embedded_C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Embedded C (trang không tồn tại)">Embedded C</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Embedded_C%2B%2B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Embedded C++ (trang không tồn tại)">Embedded C++</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Embedded_Java&action=edit&redlink=1" class="new" title="Embedded Java (trang không tồn tại)">Embedded Java</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MISRA_C&action=edit&redlink=1" class="new" title="MISRA C (trang không tồn tại)">MISRA C</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MicroPython&action=edit&redlink=1" class="new" title="MicroPython (trang không tồn tại)">MicroPython</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=So_s%C3%A1nh_c%C3%A1c_tr%C3%ACnh_duy%E1%BB%87t_web_nh%E1%BA%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="So sánh các trình duyệt web nhẹ (trang không tồn tại)">Trình duyệt nhẹ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ph%E1%BA%A7n_c%E1%BB%A9ng_ngu%E1%BB%93n_m%E1%BB%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách phần cứng nguồn mở (trang không tồn tại)">Danh sách phần cứng nguồn mở</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robot_h%E1%BB%8Dc_ngu%E1%BB%93n_m%E1%BB%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robot học nguồn mở (trang không tồn tại)">Robot học nguồn mở</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngôn_ngữ_lập_trình&oldid=71805064">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngôn_ngữ_lập_trình&oldid=71805064</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Thể loại:Ngôn ngữ lập trình">Ngôn ngữ lập trình</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Thể loại:Ngôn ngữ máy tính">Ngôn ngữ máy tính</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Thể loại:Lập trình máy tính">Lập trình máy tính</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_m%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Thể loại:Thuật ngữ máy tính">Thuật ngữ máy tính</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:K%C3%BD_hi%E1%BB%87u" title="Thể loại:Ký hiệu">Ký hiệu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh" title="Thể loại:Hệ thống phân loại ngôn ngữ lập trình">Hệ thống phân loại ngôn ngữ lập trình</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 25 tháng 9 năm 2024, 00:45.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-t7vv5","wgBackendResponseTime":182,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.523","walltime":"0.632","ppvisitednodes":{"value":2344,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":120522,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":989,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":108474,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 490.347 1 -total"," 36.72% 180.053 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 18.08% 88.645 9 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 16.94% 83.082 2 Bản_mẫu:Lang-en"," 11.42% 56.017 1 Bản_mẫu:Commonscat"," 11.23% 55.079 1 Bản_mẫu:Các_ngôn_ngữ_lập_trình_chính"," 10.39% 50.969 1 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 9.48% 46.496 1 Bản_mẫu:1000_bài_cơ_bản"," 9.16% 44.931 1 Bản_mẫu:Top_icon"," 8.82% 43.232 10 Bản_mẫu:Chú_thích_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.295","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15572765,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-mkx9z","timestamp":"20241125064451","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Ng\u00f4n ng\u1eef l\u1eadp tr\u00ecnh","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_l%E1%BA%ADp_tr%C3%ACnh","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9143","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9143","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-30T02:03:03Z","dateModified":"2024-09-25T00:45:58Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/39\/C_Hello_World_Program.png"}</script> </body> </html>