CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Нугайлар — Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ttwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","гыйнвар","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"f1fd7ab1-1766-409e-87ab-454e6126fbd4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Нугайлар","wgTitle":"Нугайлар","wgCurRevisionId":3624105,"wgRevisionId":3624105,"wgArticleId":17436,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Википедия:Мәкаләләр:Сылтамалары эшләмәгән мәкаләләр","Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр","Әлифба буенча халыклар","Нугайлар","Татарлар","Төрки халыклар","Кавказ халыклары","Дагстан халыклары"], "wgPageViewLanguage":"tt","wgPageContentLanguage":"tt","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Нугайлар","wgRelevantArticleId":17436,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q192616","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands", "architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tt&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tt&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tt&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Нугайлар — Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tt.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Үзгәртү" href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (tt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Atom-каналы Wikipedia исемле сайт белән" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A1%D0%BE%D2%A3%D0%B3%D1%8B_%D2%AF%D0%B7%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D2%AF%D0%BB%D3%99%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Нугайлар rootpage-Нугайлар skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Эчтәлеккә күчү</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Төп меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Төп меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Төп меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">переместить в боковую панель</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">яшерү</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Баш биткә күчү [z]" accesskey="z"><span>Баш бит</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AD%D1%87%D1%82%D3%99%D0%BB%D0%B5%D0%BA"><span>Эчтәлек</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%8B%D0%BA_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Исемлек</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9E%D1%87%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99" title="Очраклы битне карау [x]" accesskey="x"><span>Очраклы бит</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D3%99%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5_%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%8B%D0%B9%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Хәзерге вакыйгалар турында мәгълүматны табу"><span>Агымдагы вакыйгалар</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Катнашу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%96%D3%99%D0%BC%D0%B3%D1%8B%D1%8F%D1%82%D1%8C_%D2%AF%D0%B7%D3%99%D0%B3%D0%B5" title="Проект турында, биредә нәрсә белән шөгыльләнергә мөмкин һәм кайда кирәкле әйберләрне табу."><span>Җәмгыять үзәге</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%B1%D3%99%D1%85%D3%99%D1%81%D0%B5:%D2%96%D3%99%D0%BC%D0%B3%D1%8B%D1%8F%D1%82%D1%8C_%D2%AF%D0%B7%D3%99%D0%B3%D0%B5"><span>Бәхәслек</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A1%D0%BE%D2%A3%D0%B3%D1%8B_%D2%AF%D0%B7%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D2%AF%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Соңгы үзгәрешләр исемлеге [r]" accesskey="r"><span>Соңгы үзгәрешләр</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AF%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D1%82"><span>Яңа битләр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D1%80%D0%B4%D3%99%D0%BC" title="Белешмә алу өчен урын"><span>Ярдәм</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tt.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tt.svg" width="116" height="13" style="width: 7.25em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AD%D0%B7%D0%BB%D3%99%D2%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia эчендә эзләү [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эзләү</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia эчендә эзләү" aria-label="Wikipedia эчендә эзләү" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia эчендә эзләү [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эзләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эзләү</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Шәхси кораллар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Внешний вид"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Внешний вид" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Внешний вид</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tt.wikipedia.org&uselang=tt" class=""><span>Иганә итү</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BA%D3%99%D0%BB%D2%AF&returnto=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&returntoquery=section%3D7%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Сезгә аккаунт ясарга һәм системага керергә киңәш итәбез, әмма бу мәҗбүри түгел." class=""><span>Хисап язмасын төзү</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%87%D1%8B_%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B5&returnto=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&returntoquery=section%3D7%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Сезгә системага керергә тәкъдим ителә, әмма бу мәҗбүри түгел [o]" accesskey="o" class=""><span>Керү</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больше возможностей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Шәхси кораллар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Шәхси кораллар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Кулланучы менюсы" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tt.wikipedia.org&uselang=tt"><span>Иганә итү</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BA%D3%99%D0%BB%D2%AF&returnto=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&returntoquery=section%3D7%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Сезгә аккаунт ясарга һәм системага керергә киңәш итәбез, әмма бу мәҗбүри түгел."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Хисап язмасын төзү</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%87%D1%8B_%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B5&returnto=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&returntoquery=section%3D7%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Сезгә системага керергә тәкъдим ителә, әмма бу мәҗбүри түгел [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Керү</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Страницы для неавторизованных редакторов <a href="/wiki/%D0%AF%D1%80%D0%B4%D3%99%D0%BC:%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%88" aria-label="Подробнее о редактировании"><span>күбрәк белү</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Әлеге IP-адрестан кертелгән төзәтмәләр [y]" accesskey="y"><span>Кертемнәр</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D1%85%D3%99%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Бу IP-адрестагы төзәтмәләр буенча фикер алышу [n]" accesskey="n"><span>Фикер алышу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eяшерү\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"tt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv class=\"plainlinks\" style=\"border: 1px solid #ddd; margin: 0 0 3px;\"\u003E\n\u003Cdiv style=\"color: grey; max-width:1280px; margin: 5px auto; font-family: Tahoma, \u0026#39;DejaVu Sans Condensed\u0026#39;, sans-serif; text-align: center; font-size: 10pt; position: relative;\"\u003E\u003Csmall\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BC%D3%99%D0%B4%D3%99%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B5\" title=\"Төркем:Татар мәдәнияте\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Sabantuy-emblem.jpg/12px-Sabantuy-emblem.jpg\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Sabantuy-emblem.jpg/18px-Sabantuy-emblem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Sabantuy-emblem.jpg/24px-Sabantuy-emblem.jpg 2x\" data-file-width=\"1003\" data-file-height=\"1037\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BC%D3%99%D0%B4%D3%99%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B5\" title=\"Төркем:Татар мәдәнияте\"\u003EТатар дөньясын\u003C/a\u003E баетабыз: \u003Csmall\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://wikisource.org/wiki/Category:Tatar\" title=\"oldwikisource:Category:Tatar\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"13\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/18px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"410\" data-file-height=\"430\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://wikisource.org/wiki/Category:Tatar\" class=\"extiw\" title=\"oldwikisource:Category:Tatar\"\u003EӘсәрләр\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://tt.wikibooks.org/wiki/\" title=\"Әсбаплар\"\u003E\u003Cimg alt=\"Әсбаплар\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/12px-Wikibooks-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/18px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/24px-Wikibooks-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"300\" data-file-height=\"300\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://tt.wikibooks.org/wiki/\" class=\"extiw\" title=\"b:\"\u003EӘсбаплар\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Community_portal/tt\" title=\"БелемБазасы\"\u003E\u003Cimg alt=\"БелемБазасы\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/12px-Wikidata-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"7\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/18px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/24px-Wikidata-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"1050\" data-file-height=\"590\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Community_portal/tt\" class=\"extiw\" title=\"d:Wikidata:Community portal/tt\"\u003EБелемБазасы\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tatar_people\" title=\"c:Category:Tatar people\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"16\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"1024\" data-file-height=\"1376\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tatar_people\" class=\"extiw\" title=\"c:Category:Tatar people\"\u003EМедиа\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/tt/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82\" title=\"Викиөзек\"\u003E\u003Cimg alt=\"Викиөзек\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Wikiquote-logo.png/12px-Wikiquote-logo.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"14\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Wikiquote-logo.png/18px-Wikiquote-logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Wikiquote-logo.png/24px-Wikiquote-logo.png 2x\" data-file-width=\"95\" data-file-height=\"109\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/tt/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82\" class=\"extiw\" title=\"incubator:Wq/tt/Баш бит\"\u003EӨзекләр\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://tt.wiktionary.org/wiki/\" title=\"wikt:\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/12px-Wiktionary-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"11\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/18px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/24px-Wiktionary-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"370\" data-file-height=\"350\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://tt.wiktionary.org/wiki/\" class=\"extiw\" title=\"wikt:\"\u003EСүзлек\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wy/tt/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82\" title=\"Викисәфәр\"\u003E\u003Cimg alt=\"Викисәфәр\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/12px-Wikivoyage-logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/18px-Wikivoyage-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Wikivoyage-logo.svg/24px-Wikivoyage-logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"193\" data-file-height=\"193\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wy/tt/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82\" class=\"extiw\" title=\"incubator:Wy/tt/Баш бит\"\u003EЮлКүрсәткече\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"https://w.wiki/69UP\" title=\"Викихарита\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg alt=\"Викихарита\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/12px-Openstreetmap_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/18px-Openstreetmap_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Openstreetmap_logo.svg/24px-Openstreetmap_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"256\" data-file-height=\"256\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://w.wiki/69UP\"\u003EКарта\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"http://www.wiki-atlas.org/\" rel=\"nofollow\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/12px-Internet-web-browser.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/18px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/24px-Internet-web-browser.svg.png 2x\" data-file-width=\"48\" data-file-height=\"48\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"http://www.wiki-atlas.org/\"\u003EАтлас\u003C/a\u003E\u003C/small\u003E\u003Cbr /\u003E\u003Csmall\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Competition_Encyclopedia_Core_var2.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Competition_Encyclopedia_Core_var2.png/12px-Competition_Encyclopedia_Core_var2.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Competition_Encyclopedia_Core_var2.png/18px-Competition_Encyclopedia_Core_var2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Competition_Encyclopedia_Core_var2.png/24px-Competition_Encyclopedia_Core_var2.png 2x\" data-file-width=\"600\" data-file-height=\"600\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%AF%D1%80%D0%B4%D3%99%D0%BC:%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%87%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0_%D1%8F%D1%80%D0%B4%D3%99%D0%BC\" title=\"Ярдәм:Башлаучыларга ярдәм\"\u003EВикиҮзләштерү\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BB%D0%B0%D1%80\" title=\"Википедия:Проектлар\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/WikiProject_Council_with_transparent_background.svg/12px-WikiProject_Council_with_transparent_background.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"11\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/WikiProject_Council_with_transparent_background.svg/18px-WikiProject_Council_with_transparent_background.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/WikiProject_Council_with_transparent_background.svg/24px-WikiProject_Council_with_transparent_background.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"459\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BB%D0%B0%D1%80\" title=\"Википедия:Проектлар\"\u003EПроектлар\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E: \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/2024_%D0%B5%D0%BB#Вафатлар\" title=\"2024 ел\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kerze.png/5px-Kerze.png\" decoding=\"async\" width=\"5\" height=\"19\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kerze.png/8px-Kerze.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Kerze.png/10px-Kerze.png 2x\" data-file-width=\"218\" data-file-height=\"822\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cu\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca href=\"/wiki/2024_%D0%B5%D0%BB#Вафатлар\" title=\"2024 ел\"\u003EХәтерТактасы\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\u003C/u\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BA%D1%8B%D0%BB%D0%BB%D1%8B_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D0%95%D0%BB_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B\" title=\"Википедия:Акыллы Татарстан/Ел проекты\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2021TatarstanYearLogo-1.jpg/12px-2021TatarstanYearLogo-1.jpg\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2021TatarstanYearLogo-1.jpg/18px-2021TatarstanYearLogo-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/2021TatarstanYearLogo-1.jpg/24px-2021TatarstanYearLogo-1.jpg 2x\" data-file-width=\"1626\" data-file-height=\"1626\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BA%D1%8B%D0%BB%D0%BB%D1%8B_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D0%95%D0%BB_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B\" title=\"Википедия:Акыллы Татарстан/Ел проекты\"\u003EЕлПроекты\u003C/a\u003E \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%80/%D0%90%D0%B3%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80\" title=\"Википедия:Марафоннар/Агымдагылар\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Olympic_pictogram_Athletics.png/12px-Olympic_pictogram_Athletics.png\" decoding=\"async\" width=\"12\" height=\"12\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Olympic_pictogram_Athletics.png/18px-Olympic_pictogram_Athletics.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Olympic_pictogram_Athletics.png/24px-Olympic_pictogram_Athletics.png 2x\" data-file-width=\"300\" data-file-height=\"300\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%80/%D0%90%D0%B3%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80\" title=\"Википедия:Марафоннар/Агымдагылар\"\u003EАгымдагыМарафоннар\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E: \u003Ci\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D3%A9%D0%B1%D3%99%D0%BA_%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B3%D1%8B\" title=\"Википедия:Проект:Төбәк тематик атналыгы\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/World_Map_%28political%29.svg/20px-World_Map_%28political%29.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"20\" height=\"10\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/World_Map_%28political%29.svg/30px-World_Map_%28political%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/World_Map_%28political%29.svg/40px-World_Map_%28political%29.svg.png 2x\" data-file-width=\"1920\" data-file-height=\"975\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cu\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D3%A9%D0%B1%D3%99%D0%BA_%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B3%D1%8B\" title=\"Проект:Төбәк тематик атналыгы\"\u003EТөбәкАтналыгы\u003C/a\u003E\u003C/u\u003E\u003C/i\u003E \u003Ci\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D0%B5_2024\" title=\"Википедия:Проект:Азия ае 2024\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg/20px-Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"20\" height=\"22\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg/30px-Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg/40px-Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"555\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Cu\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D0%B5_2024\" title=\"Проект:Азия ае 2024\"\u003EАзия ае 2024\u003C/a\u003E\u003C/u\u003E\u003C/i\u003E\u003C/small\u003E\n\u003C/small\u003E\u003C/div\u003E\u003Csmall\u003E\n\u003Cdiv style=\"clear: both;\"\u003E\u003C/div\u003E\n\u003C/small\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Эчтәлек" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Эчтәлек</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">переместить в боковую панель</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">яшерү</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башы</div> </a> </li> <li id="toc-Үз_атамалары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Үз_атамалары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Үз атамалары</span> </div> </a> <ul id="toc-Үз_атамалары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тарихы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарихы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Тарихы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Тарихы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Отобразить/Скрыть подраздел Тарихы</span> </button> <ul id="toc-Тарихы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Алтын_Урда_алдындагы_дәвере" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Алтын_Урда_алдындагы_дәвере"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Алтын Урда алдындагы дәвере</span> </div> </a> <ul id="toc-Алтын_Урда_алдындагы_дәвере-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Урта_гасыр_дәвере" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Урта_гасыр_дәвере"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Урта гасыр дәвере</span> </div> </a> <ul id="toc-Урта_гасыр_дәвере-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Кече_Нугай_йорты_дәвере" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Кече_Нугай_йорты_дәвере"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Кече Нугай йорты дәвере</span> </div> </a> <ul id="toc-Кече_Нугай_йорты_дәвере-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Таралыш" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Таралыш"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Таралыш</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Таралыш-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Отобразить/Скрыть подраздел Таралыш</span> </button> <ul id="toc-Таралыш-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Төркиягә_мөһәҗирлек" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Төркиягә_мөһәҗирлек"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Төркиягә мөһәҗирлек</span> </div> </a> <ul id="toc-Төркиягә_мөһәҗирлек-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Нугай_теле" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Нугай_теле"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Нугай теле</span> </div> </a> <ul id="toc-Нугай_теле-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Искәрмәләр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Искәрмәләр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Искәрмәләр</span> </div> </a> <ul id="toc-Искәрмәләр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Эчтәлек" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Отобразить/Скрыть содержание" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Отобразить/Скрыть содержание</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Нугайлар</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перейти к статье на другом языке. Доступно на 66 языках" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-66" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">66 тел</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8D%D0%B3%D1%8A%D0%BE%D0%B9%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Нэгъойхэр — адыгейский" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Нэгъойхэр" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="адыгейский" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Nogais" title="Nogais — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Nogais" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Nogais" title="Nogais — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Nogais" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%BA%D8%A7%D9%8A" title="نوغاي — гарәп" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نوغاي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="гарәп" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AC%D8%A7%D9%89" title="نوجاى — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نوجاى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D1%8A%D0%B0%D1%8F%D0%BB" title="Нугъаял — аварский" lang="av" hreflang="av" data-title="Нугъаял" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="аварский" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Noqaylar" title="Noqaylar — әзәрбайҗан" lang="az" hreflang="az" data-title="Noqaylar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзәрбайҗан" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="نوقای‌لار — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="نوقای‌لار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D2%93%D0%B0%D0%B9%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Нуғайҙар — башкорт" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Нуғайҙар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкорт" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Нагайцы — белорус" lang="be" hreflang="be" data-title="Нагайцы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорус" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D1%86%D0%B8" title="Ногайци — болгар" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ногайци" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Nogais" title="Nogais — каталан" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Nogais" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D3%80%D0%B8%D0%B9" title="НогӀий — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="НогӀий" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/No%C4%9Faylar" title="Noğaylar — крымско-татарский" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Noğaylar" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="крымско-татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Нухайсем — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Нухайсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Nogaier" title="Nogaier — алман" lang="de" hreflang="de" data-title="Nogaier" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="алман" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%B9" title="Νογκάι — грек" lang="el" hreflang="el" data-title="Νογκάι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Nogais" title="Nogais — инглиз" lang="en" hreflang="en" data-title="Nogais" data-language-autonym="English" data-language-local-name="инглиз" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nogajoj" title="Nogajoj — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nogajoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nogayos" title="Nogayos — испан" lang="es" hreflang="es" data-title="Nogayos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Nogaid" title="Nogaid — эстон" lang="et" hreflang="et" data-title="Nogaid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Nogai" title="Nogai — баск" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Nogai" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="نوقایی‌ها — фарсы" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نوقایی‌ها" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсы" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="добротная статья"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Nogait" title="Nogait — фин" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Nogait" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Noga%C3%AFs" title="Nogaïs — француз" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Nogaïs" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Nogaylar" title="Nogaylar — гагаузский" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Nogaylar" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагаузский" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nogajci" title="Nogajci — хорват" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nogajci" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Nogajok" title="Nogajok — венгр" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Nogajok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Orang_Nogai" title="Orang Nogai — индонезия" lang="id" hreflang="id" data-title="Orang Nogai" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nogai" title="Nogai — итальян" lang="it" hreflang="it" data-title="Nogai" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8E%E3%82%AC%E3%82%A4%E6%97%8F" title="ノガイ族 — япон" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ノガイ族" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="япон" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A6%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ნოღაელები — грузин" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნოღაელები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/No%C7%B5aylar" title="Noǵaylar — каракалпакский" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Noǵaylar" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпакский" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8D%D0%B3%D1%8A%D1%83%D0%B5%D0%B9%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Нэгъуейхэр — кабардинский" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Нэгъуейхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D2%93%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ноғайлар — казакъ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ноғайлар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казакъ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%85%B8%EA%B0%80%EC%9D%B4%EC%9D%B8" title="노가이인 — корея" lang="ko" hreflang="ko" data-title="노가이인" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корея" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D1%8A%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Ногъайлыла — карачаево-балкарский" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Ногъайлыла" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаево-балкарский" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Ногойлор — кыргыз" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Ногойлор" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="кыргыз" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D1%8A%D0%B0%D0%B9" title="Нугъай — лакский" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Нугъай" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="лакский" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D1%8A%D0%B0%D1%8F%D1%80" title="Нугъаяр — лезгинский" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Нугъаяр" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгинский" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nogajai" title="Nogajai — литва" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nogajai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Nogaji" title="Nogaji — латыш" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Nogaji" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B8" title="Ногајци — македон" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Ногајци" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Ногай ястан — монгол" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ногай ястан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгол" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nogai" title="Nogai — голланд" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Nogai" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="голланд" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D1%8A%D0%B0%D0%B9%D0%B0%D0%B3_%D0%B0%D0%B4%C3%A6%D0%BC" title="Ногъайаг адæм — осетинский" lang="os" hreflang="os" data-title="Ногъайаг адæм" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетинский" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Nogajowie" title="Nogajowie — поляк" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Nogajowie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%BA%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="نوغائی — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نوغائی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nogais" title="Nogais — португал" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nogais" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Nogai" title="Nogai — румын" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Nogai" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Ногайцы — рус" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ногайцы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="рус" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D2%95%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Ноҕайдар — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ноҕайдар" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nogajci" title="Nogajci — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nogajci" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nogajci" title="Nogajci — словен" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nogajci" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%98%D1%86%D0%B8" title="Ногајци — серб" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Ногајци" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Nogajer" title="Nogajer — швед" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Nogajer" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Nogaje" title="Nogaje — силезский" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Nogaje" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силезский" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Noga%C3%BDlar" title="Nogaýlar — төрекмән" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Nogaýlar" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="төрекмән" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Nogaylar" title="Nogaylar — төрек" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Nogaylar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="төрек" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%EF%BB%A7%EF%BB%AE%EF%BB%8F%EF%BA%8E%EF%BB%B1_%EF%BB%A3%EF%AF%A9%EF%BB%A0%EF%BB%A0%EF%AF%A9%EF%BA%98%EF%BB%B0" title="ﻧﻮﻏﺎﻱ ﻣﯩﻠﻠﯩﺘﻰ — уйгыр" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ﻧﻮﻏﺎﻱ ﻣﯩﻠﻠﯩﺘﻰ" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="уйгыр" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D1%86%D1%96" title="Ногайці — украин" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ногайці" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/No%CA%BBg%CA%BBaylar" title="Noʻgʻaylar — үзбәк" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Noʻgʻaylar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="үзбәк" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Nogai" title="Người Nogai — вьетнам" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Nogai" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%AF%BA%E7%9B%96%E4%BA%BA" title="诺盖人 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="诺盖人" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A6%E1%83%90%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ნოღაალეფი — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნოღაალეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%BE%E8%93%8B%E4%BA%BA" title="諾蓋人 — кытай" lang="zh" hreflang="zh" data-title="諾蓋人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кытай" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192616#sitelinks-wikipedia" title="Башка телләргә сылтамалар өстәү" class="wbc-editpage">Сылтамалар өстәү</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Исемара"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Мәкаләнең эчтәлеге [c]" accesskey="c"><span>Мәкалә</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D3%99%D1%85%D3%99%D1%81:%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" rel="discussion" title="Төп бит турында фикер алышу [t]" accesskey="t"><span>Бәхәс</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Телне алмаштыру" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">татарча / tatarça</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Караулар"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80"><span>Уку</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit" title="Бу битне үзгәртү [v]" accesskey="v"><span>Үзгәртү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit" title="Бу битнең чыгыш кодын үзгәртү [e]" accesskey="e"><span>Вики-текстны үзгәртү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=history" title="Битнең төзәтмәләре исемлеге [h]" accesskey="h"><span>Тарихын карау</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Инструменты для страниц"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Кораллар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Кораллар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Кораллар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">переместить в боковую панель</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">яшерү</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Өстәмә гамәлләр" > <div class="vector-menu-heading"> Гамәлләр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80"><span>Уку</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit" title="Бу битне үзгәртү [v]" accesskey="v"><span>Үзгәртү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit" title="Бу битнең чыгыш кодын үзгәртү [e]" accesskey="e"><span>Вики-текстны үзгәртү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=history"><span>Тарихын карау</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Гомуми </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%BA%D3%99_%D1%8E%D0%BD%D3%99%D0%BB%D1%82%D2%AF%D1%87%D0%B5_%D1%81%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бирегә сылтаган барлык битләрнең исемлеге [j]" accesskey="j"><span>Бу биткә сылтамалар</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B3%D3%99%D0%BD_%D1%81%D0%BE%D2%A3%D0%B3%D1%8B_%D2%AF%D0%B7%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D2%AF%D0%BB%D3%99%D1%80/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" rel="nofollow" title="Бу биттән сылтамалар бирелгән битләрдә соңгы үзгәрешләр [k]" accesskey="k"><span>Бәйләнешле үзгәрешләр</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Барлык махсус битләр исемлеге [q]" accesskey="q"><span>Махсус битләр</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&oldid=3624105" title="Битнең бу редакциясенә даими сылтама"><span>Даими сылтама</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=info" title="Әлеге бит турында тулырак мәгълүмат"><span>Бит турында мәгълүмат</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&id=3624105&wpFormIdentifier=titleform" title="Бу биткә (чыганак буларак) ничек җибәрергә турында мәгълүмат"><span>Бу биткә (чыганакка) җибәрү</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftt.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D0%259D%25D1%2583%25D0%25B3%25D0%25B0%25D0%25B9%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%26section%3D7%26veaction%3Dedit"><span>Кыска URL алу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftt.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3D%25D0%259D%25D1%2583%25D0%25B3%25D0%25B0%25D0%25B9%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%26section%3D7%26veaction%3Dedit"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Бастыру/чыгару </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF&bookcmd=book_creator&referer=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80"><span>Китап булдыру</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:DownloadAsPdf&page=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=show-download-screen"><span>PDF форматында күчереп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&printable=yes" title="Бу битнең басма юрамасы [p]" accesskey="p"><span>Бастыру юрамасы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башка проектларда </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nogais" hreflang="en"><span>Викиҗыентык</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q192616" title="Үзара бәйләнгән мәгълүматләр репозиториясе элементларына сылтама [g]" accesskey="g"><span>Викимәгълүмат элементы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Инструменты для страниц"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Внешний вид"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Внешний вид</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">переместить в боковую панель</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">яшерү</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Нугайлар latin yazuında])</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tt" dir="ltr"><table class="infobox" cellspacing="1" style="width: 270px; text-align: left; font-size: 85%; line-height: 1.5em;"><tbody><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; font-size: 120%; font-weight: bold; background:#cfe3ff;">Нугайлар</td></tr><tr><th style="">Үз аталышы</th><td class="nickname" style=""> <p>ногай </p> </td></tr><tr><th style="">гомуми сан</th><td class="" style=""> <p><span class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1082" data-wikidata-claim-id="Q192616$06a57ba7-4086-9227-7b81-8dc4875688cf"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">109 042</span> (<span class="wikidata-snak" data-wikidata-hash="4a6fe7f861358928efef462e361b21704446d129"><span class="nowrap"><a href="/wiki/2021_%D0%B5%D0%BB" title="2021 ел">2021</a></span></span>)<sup id="cite_ref-_ef4197584920304b_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ef4197584920304b-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </p> </td></tr><tr><th style="">яшәү җире</th><td class="noplainlist" style=""> <p><span class="no-wikidata" data-wikidata-property-id="P17"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагстан">Дагстан</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B5" title="Ставрополь крае">Ставрополь крае</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B9-%D0%A7%D0%B8%D1%80%D0%BA%D3%99%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Карачай-Чиркәсия">Карачай-Чиркәс Республикасы</a>, <a href="/wiki/%D3%98%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D3%A9%D0%BB%D0%BA%D3%99%D1%81%D0%B5" title="Әстерхан өлкәсе">Әстерхан өлкәсе</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня">Чечня</a></span> </p> </td></tr><tr><th style="">Теле</th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Нугай теле">нугай</a> һәм <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Рус теле">рус теле</a> </p> </td></tr><tr><th style="">Дине</th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a> </p> </td></tr><tr><th style="">Кардәш халыклары:</th><td class="" style=""> <p><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Татарлар">татарлар</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Казакълар">казакълар</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BF%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Каракалпаклар">каракалпаклар</a> </p> </td></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center; background:#dcebff;"><span class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373" data-wikidata-claim-id="Q192616$efbe74df-40d5-49de-2222-d430de77ce25"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nogais" title="commons:Category:Nogais"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nogais" class="extiw" title="commons:Category:Nogais">Нугайлар Викиҗыентыкта</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <div class="noprint tright portal" style="border:solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; margin:0.5em 0 0.5em 1em;"> <table style="background:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color:inherit; font-size:85%; line-height:110%; max-width:175px;"> <tbody><tr> <td style="text-align: center;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Social_sciences.svg" class="mw-file-description"><img alt="Portal icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/32px-Social_sciences.svg.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/48px-Social_sciences.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/64px-Social_sciences.svg.png 2x" data-file-width="139" data-file-height="122" /></a></span> </td> <td style="padding: 0 0.2em; vertical-align: middle; font-style: italic; font-weight: bold"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%96%D3%99%D0%BC%D0%B3%D1%8B%D1%8F%D1%82%D1%8C" title="Портал:Җәмгыять">Җәмгыять  порталы</a> </td></tr> </tbody></table></div> <table class="navigation-box plainlinks" style="margin:0 0 1em 1em; clear:right; border:solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; background:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color:inherit; padding:1ex; font-size:90%; float:right;"> <tbody><tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="https://tt.wiktionary.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="wikt:Нугайлар"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/30px-Wiktionary-logo-ru.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/45px-Wiktionary-logo-ru.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Wiktionary-logo-ru.png/60px-Wiktionary-logo-ru.png 2x" data-file-width="135" data-file-height="135" /></a></span> </th> <td><span class="wikidict-ref"><a href="https://tt.wiktionary.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" class="extiw" title="wikt:Нугайлар">Викисүзлектәге мәгънәләр</a><sup style="line-height:0;font-weight:bold"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D2%AF%D0%B7%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Викисүзлек">?</a></sup></span> </td></tr> <tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/tt/Нугайлар"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="36" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/45px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/60px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </th> <td><span class="wikiquote-ref"><a class="external text" href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/tt/Нугайлар">Викиөзектәге өзекләр</a><sup style="line-height:0;font-weight:bold"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D3%A9%D0%B7%D0%B5%D0%BA" title="Викиөзек">?</a></sup></span> </td></tr> <tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </th> <td><span class="wikicommons-ref"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80?uselang=tt">Викиҗыентыктагы медиафайллар</a><sup style="line-height:0;font-weight:bold"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D2%97%D1%8B%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%BA" title="Викиҗыентык">?</a></sup></span> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Нугайлар</b> (яки <i>ногайлар, нугай татарлары</i>, үз аталышы <i>ногай, ногайлы</i><sup id="cite_ref-:0_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) — <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%BF%D1%87%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Кыпчаклар">кыпчак</a> төркемендәге <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төрки халыклар">төрки халык</a> яисә татарларның бер өлеше булып торган халык. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D0%B3%D1%8B" title="Казан ханлыгы">Казан ханлыгында</a> <a href="/wiki/Xan_(titul)" title="Xan (titul)">ханнар</a> сайлау эшендә катнашкан һәм Казан ханлыгы җирендә бер төркеме яшәгән. <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Төрки телләр">Төрки телләрнең</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%BF%D1%87%D0%B0%D0%BA_%D1%82%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC%D0%B5" class="mw-redirect" title="Кыпчак төркеме">кыпчак төркеменә</a> кергән <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Нугай теле">нугай телендә</a> сөйләшәләр. Хәзерне вакытта аерым халык дип санала. Югалырга мөмкин булган халыкларга һәм телләргә керәләр. Саннары — Русиядә 103 660 кеше. </p><p>Диннәре — ислам диненең сөнниләр юнәлешенә инану. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Үз_атамалары"><span id=".D2.AE.D0.B7_.D0.B0.D1.82.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Үз атамалары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=1" title="«Үз атамалары» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=1" title="Редактировать код раздела «Үз атамалары»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Нугай - ул Алтын Урданың уң канаты булган бәкләрибәк исемедер. </p><p><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Алтын Урда">Алтын Урданың</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D0%BA_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Төньяк Кавказ (бит юк)">Төньяк Кавказдан</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9" class="mw-redirect" title="Каспий">Каспий</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Арал (бит юк)">Аралдан</a> башлап <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Дунай">Дунайга</a> кадәр сузылган өлешенең хакиме <a href="/wiki/%D0%A7%D1%8B%D2%A3%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Чыңгызхан">Чыңгызхан</a> улы Жучинең оныгы гаскәрбашы <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D0%BC%D3%99%D0%BD_(%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%BD)" class="mw-redirect" title="Төмән (тархан)">унмеңбашы</a> Нугай бәк була. Аның хакимлеге астында яшәгән <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төрки халыклар">төрки халыклар</a> үзләрен нугай кешеләре, нугайлылар, нугайлар дип атап йөртә башлыйлар. Башка халыклар да аларны шулай дип атый башлый. </p><p>"Нугай" атамасы башка төрки ханлыкларда (Казан, Касыйм, Себер, Әстерхан, Төньяк Кырым) соңыннан "татар" этнонимы белән алыштырылса да, Төньяк Кавказ, Каспий буе төрекләрендә ул хәзергәчә сакланып калган. </p><p><a href="/wiki/%D2%AE%D0%B7%D0%B1%D3%99%D0%BA%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Үзбәкләр">Үзбәкләр</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D1%8A%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Казакълар">казакълар</a> татарларны бүген дә "нугай" дип атыйлар. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Тарихы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=2" title="«Тарихы» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=2" title="Редактировать код раздела «Тарихы»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Алтын_Урда_алдындагы_дәвере"><span id=".D0.90.D0.BB.D1.82.D1.8B.D0.BD_.D0.A3.D1.80.D0.B4.D0.B0_.D0.B0.D0.BB.D0.B4.D1.8B.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D0.B3.D1.8B_.D0.B4.D3.99.D0.B2.D0.B5.D1.80.D0.B5"></span>Алтын Урда алдындагы дәвере</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=3" title="«Алтын Урда алдындагы дәвере» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=3" title="Редактировать код раздела «Алтын Урда алдындагы дәвере»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Күпчелек Нугай татарлары үзләренең килеп чыгышы буенча Асы дигән төрки кабиләләргә бәйлиләр, әмма Кавказ яны Нугайларында Кавказ һәм Шәрык(Якын көнчыгыш) галогруппасы бар. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Урта_гасыр_дәвере"><span id=".D0.A3.D1.80.D1.82.D0.B0_.D0.B3.D0.B0.D1.81.D1.8B.D1.80_.D0.B4.D3.99.D0.B2.D0.B5.D1.80.D0.B5"></span>Урта гасыр дәвере</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=4" title="«Урта гасыр дәвере» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=4" title="Редактировать код раздела «Урта гасыр дәвере»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/XV_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" title="XV гасыр">XV гасыр</a> башында Бирдебәк Идегәй Алтын Урданың Җаек елгасы янында узенә Маңгыт йорты дигән эчке олыс тези. Маңгытларның ул олыста абруйлы урын алып торганы билгеле. </p><p><a href="/wiki/1391_%D0%B5%D0%BB" title="1391 ел">1391 елда</a> Алтын Урда ханы <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%88_%D1%85%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Туктамыш хан">Туктамыш хан</a> гаскәрләре <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80" title="Аксак Тимер">Аксак Тимер</a> гаскәрләре тарафыннан тар-мар ителә, бу сугышта Туктамышның элекке әмире, соңыннан аның дошманы Идегәй дә Тимер ягында үз гаскәре белән катнаша (Туктамыш—Идегәй арасындагы көрәш мәшһүр "Идегәй" дастанында бәян ителгән). Бу җиңүдән соң Идегәй үз туган йортына, <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D0%A3%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Нугай Урдасы">Маңгыт йортына</a> — <a href="/wiki/%D0%98%D0%B4%D0%B5%D0%BB" title="Идел">Идел</a> белән <a href="/wiki/%D2%96%D0%B0%D0%B5%D0%BA" class="mw-redirect mw-disambig" title="Җаек">Җаек</a> арасындагы төбәгенә кайта һәм тарихчылар әйтүенә караганда <sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, анда, Алтын Урдадан аерылып, аерым дәүләт төзи; ул Маңгыт йорт дип атала, чөнки бу төбәк элекке Нугай җирләрендә булган һәм бу җирдәге төркиләр үзләрен нугайлылар дип атап йөрткәннәр. <a href="/w/index.php?title=XVI_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="XVI гасырда (бит юк)">XVI гасырда</a> Нугай дигән атамалары билгеле була башлый. </p><p>Бу атама соңыннан этноним булып киткән. "Нугай" сүзе Алтын Урда таркалып, берничә йортларда (Хаҗитархан, Казан, Кырым һ. б.) бүленгәч тә халык телендә кулланышта йөри: Хаҗитархан нугайлары, Кырым нугайлары (<a href="/wiki/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BC" title="Кырым">Кырымның</a> төньягындагы татарлар). </p><p><a href="/wiki/XVI_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" title="XVI гасыр">16 гасырдан</a> алып Маңгыт йорты <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D0%A3%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Нугай Урдасы">Нугай йорты</a> дип атала башлыйдыр. Олуг Нугай йортының мәркәзе <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%87%D1%83%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сарайчук (бит юк)">Сарайчук</a> шәһәредер. Идәрәчеләрен <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8" class="mw-redirect" title="Би">би</a> дип атаганнар. Олуг Нугай йортына Башкорт җирләредә ясак түләгәннәр. Шулай ук Хаҗитархан йорты Нугай йорты хакимлеге астында булганы билгеле. Сарайчук каласы Кече Җүз гаскәрләре белән җимерелә. Нугай Йорты соңыннан үзе дә башында морзалар торган берничә олысларга бүленеп китә. (Шундый нугай морзаларыннан берсе Йосыф морзаның кызы <a href="/wiki/%D0%A1%D3%A9%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D3%99" title="Сөембикә ханбикә">Сөембикә</a> Казан ханы <a href="/wiki/%D2%96%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8" title="Җангали">Җангалинең,</a> аннан соң <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%84%D0%B0-%D0%93%D3%99%D1%80%D3%99%D0%B9" title="Сафа-Гәрәй">Сафагәрәй</a> ханның хатыны була.) Олуг Нугай йортының юкка чыгуы <a href="/w/index.php?title=%D2%96%D1%83%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BD_%D0%A3%D0%BB%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Җунгар хан Улусы (бит юк)">Җунгар хан Улусы</a> күчмә калмыклар белән сугыштан соң Олуг Нугай Йорты халкы тарала Төньякка(Хәзерге Оренбург татарлары), Иделгә, Бухар, Хәрәзем һәм Төньяк Кавказ яны якларына. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Кече_Нугай_йорты_дәвере"><span id=".D0.9A.D0.B5.D1.87.D0.B5_.D0.9D.D1.83.D0.B3.D0.B0.D0.B9_.D0.B9.D0.BE.D1.80.D1.82.D1.8B_.D0.B4.D3.99.D0.B2.D0.B5.D1.80.D0.B5"></span>Кече Нугай йорты дәвере</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=5" title="«Кече Нугай йорты дәвере» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=5" title="Редактировать код раздела «Кече Нугай йорты дәвере»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>19 гасырда Рәссәй империясе гаскәрләрендә хезмәт иткән франц топографы Йоганн Бларамберг Нугай-татар халкын шулай тасфирлый Биштау Нугайлары 6 уруг тәшкил итә: Каспулат, Кыпчак, Едисан, Җәмбуйлук, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D2%A3%D0%B3%D1%8B%D1%82%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Маңгытлар">Маңгыт</a> һәм Нәүрүз оруглары. Бер өлеше күчмә, икенчелеләре җәйлаш тормыш алып баралар. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Таралыш"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D1.88"></span>Таралыш</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=6" title="«Таралыш» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=6" title="Редактировать код раздела «Таралыш»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Алар төрле төбәкләрдә: Ставрополь краенда, Дагстан, Чечен, Ингуш республикаларында, Карачай-Чиркәс автономияле өлкәсендә сибелеп яшиләр. </p><p>Аларның соңгы тарихы үзләре яшәгән төбәкләрдәге халыклар язмышына бәйле. Мәсәлән, Кавказның (Дагстаннан башка) өлкәләрендә яшәгән "вак-төяк" халыклар белән бергә, "халыклар дусты" Сталинның приказы белән 1944 елда нугайлар да үз җирләреннән депортацияләнә —төрле якларга сөрелә. Күбесе юлда һәм сөрген урыннарында ачлыктан, җәфалыктан һәлак була. 1957 елда алар да реабилитацияләнә һәм исән калганнары үз йортларына кайталар. </p><p>Халыкларның санын исәпкә алу нәтиҗәләре буенча (1989) элекке СССР территориясендә яшәүче нугайларның гомуми саны 75 181 дип күрсәтә. Ә <a href="/wiki/2010_%D0%B5%D0%BB" title="2010 ел">2010 елга</a> 103 660 кеше. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Төркиягә_мөһәҗирлек"><span id=".D0.A2.D3.A9.D1.80.D0.BA.D0.B8.D1.8F.D0.B3.D3.99_.D0.BC.D3.A9.D2.BB.D3.99.D2.97.D0.B8.D1.80.D0.BB.D0.B5.D0.BA"></span>Төркиягә мөһәҗирлек</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=7" title="«Төркиягә мөһәҗирлек» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=7" title="Редактировать код раздела «Төркиягә мөһәҗирлек»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>XVIII гасырның 80 елларда 700 меңнән артык <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B1%D0%B0%D0%BD_%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Кубан елгасы">Кубан елгасы</a> һәм <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B4%D0%B8%D2%A3%D0%B3%D0%B5%D0%B7" title="Кара диңгез">Кара Дингезнең</a> төньякгында яшәүче Ногайларлар <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%8F" title="Төркия">Төркиягә</a> мөһәҗирлек колалар һәм шуның белән рухи, язма(<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF" title="Китап">китап</a>) мәдәниятын югалталар<sup id="cite_ref-:0_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>XIX гасырның 60-нчы елларында <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D0%BA_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Төньяк Кавказ (бит юк)">Төньяк Кавказ</a> таулары халыклары, шул исәптән Ногайларда Төркиягә күченәләр. Бу Ногайларның һәм тау халыкларының милли фаҗигасе иде. 86 Ногай ауллары Кавминвод өлкәсеннән Төркиягә күченделәр, һәм 40 мең Ногай хәзерге Карачай-Черкессия территориясеннән киттеләр. XIX гасырның 60-нчы елларын күчерү дулкыны <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Мелитополь">Мелитополь</a> белән <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Бердянск">Бердянск</a> арасындагы <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D3%A9%D1%82_%D1%81%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сөт сулары (бит юк)">Сөт суларында</a> Ногайларында кагылды<sup id="cite_ref-:0_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Нугай_теле"><span id=".D0.9D.D1.83.D0.B3.D0.B0.D0.B9_.D1.82.D0.B5.D0.BB.D0.B5"></span>Нугай теле</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=8" title="«Нугай теле» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=8" title="Редактировать код раздела «Нугай теле»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Нугай теле">Нугай теле</a> төрки телләрнең кыпчак төркеменә керә, ләкин лексик-фонетик яктан үзләре яшәгән урыннардагы халыклар телләренә бәйле. </p><p>Аларның телләреннән алынмалар күп, хәтта алар теленә күчү дә бар. </p><p>Әйтик, Әстерхан нугайларының әдәби теле — татар теле, Дагстаннын Хәсәу-Йорт, Баба-Йорт районнарында яшәүчеләрнең әдәби теле—кумыкныкы. Гомумән алганда, нугай теле кыпчак төркеменә кергән башка телләрдән лексик, грамматик яктан әллә ни аерылмый, шулай да фонетик яктан төрек һәм үзбәк каракалпак телләренә якын: акыкат—хакыйкать, умер—гомер, таала—тәгалә, саат—сәгать. </p><p><br /> Нугай сөйләш теле өч диалектка бүленә: узнугай (Ставрополь нугайлары), каранугай (Дагстан нугайлары), акнугай (Карачай нугайлары).<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Алар бер-берсеннән кайбер фонетик үзенчәлекләр белән генә аерыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Искәрмәләр"><span id=".D0.98.D1.81.D0.BA.D3.99.D1.80.D0.BC.D3.99.D0.BB.D3.99.D1.80"></span>Искәрмәләр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=9" title="«Искәрмәләр» исемле бүлекне үзгәртү" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&section=9" title="Редактировать код раздела «Искәрмәләр»"><span>вики-текстны үзгәртү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-_ef4197584920304b-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ef4197584920304b_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="wikidata_cite citetype_Q4350734" data-entity-id="Q57573219"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom5_tab1_VPN-2020.xlsx">Всероссийская перепись населения 2020—2021 годов</a><span class="wef_low_priority_links"></span></span><div style="display:none"><a class="external free" href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q57573219">https://wikidata.org/wiki/Track:Q57573219</a></div></span> </li> <li id="cite_note-:0-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_2-1">2,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_2-2">2,2</a></sup></span> <span class="reference-text">Ногайский Героический Эпос" Сикалиев А.И.-М. Черкесск, 1994</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">А. Халиков, М. Сәфәргалиев.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bigenc.ru/linguistics/text/2669288БРЭ.">Ногайский язык.</a><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-placeholder, #72777d)">(үле сылтама)</span></span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Чыганак — <a dir="ltr" href="https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Нугайлар&oldid=3624105">https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Нугайлар&oldid=3624105</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D3%99%D1%80" title="Махсус:Төркемнәр">Төркемнәр</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D3%98%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B1%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төркем:Әлифба буенча халыклар">Әлифба буенча халыклар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төркем:Нугайлар">Нугайлар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төркем:Татарлар">Татарлар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Төркем:Төрки халыклар">Төрки халыклар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Төркем:Кавказ халыклары">Кавказ халыклары</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%94%D0%B0%D0%B3%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Төркем:Дагстан халыклары">Дагстан халыклары</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Яшерен төркемнәр: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80:%D0%A1%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D1%8D%D1%88%D0%BB%D3%99%D0%BC%D3%99%D0%B3%D3%99%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Төркем:Википедия:Мәкаләләр:Сылтамалары эшләмәгән мәкаләләр">Википедия:Мәкаләләр:Сылтамалары эшләмәгән мәкаләләр</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BC:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D3%99%D0%B3%D1%8A%D0%BB%D2%AF%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%87%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Төркем:Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр">Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бу бит соңгы тапкыр 2 ноя 2022 көнендә 23:05 вакытында үзгәртелде.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru">Creative Commons Attribution-ShareAlike</a> лицензиясе буенча бирелә, аерым очракларда өстәмә шартлар булырга мөмкин. Өстәмә мәгълүматны <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Условия_использования">Куллану шартларында</a> карагыз.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Конфиденциальлек сәясәте</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D1%81%D0%B2%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0">Wikipedia турында</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%96%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B3%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%BC%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Җаваплылыктан баш тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ясаучылар</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tt.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie турында белдерү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80&section=7&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобиль юрама</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4d6wn","wgBackendResponseTime":166,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.159","walltime":"0.226","ppvisitednodes":{"value":1844,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":17440,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4336,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2588,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":5,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 195.686 1 -total"," 82.41% 161.261 1 Калып:Халык"," 80.29% 157.122 1 Калып:Карточка"," 56.42% 110.410 3 Калып:Wikidata"," 17.82% 34.869 1 Калып:Карточка/Викисклад"," 10.15% 19.869 1 Калып:Карточка/исеме"," 7.75% 15.158 1 Калып:Төгәллексез"," 6.36% 12.442 1 Калып:Искәрмәләр"," 6.08% 11.889 1 Калып:Башта_исем"," 5.19% 10.154 1 Калып:Навигация"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.069","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3348703,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype quantity of P1082 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P17 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7d588db968-fpqpw","timestamp":"20241105103610","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041d\u0443\u0433\u0430\u0439\u043b\u0430\u0440","url":"https:\/\/tt.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9D%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192616","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q192616","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-03-06T20:40:29Z","dateModified":"2022-11-02T23:05:55Z"}</script> </body> </html>