CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>Rooms-Katholieke Kerk - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"c13fbca90c63679bd2cd3ed9","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Rooms-Katholieke_Kerk","wgTitle":"Rooms-Katholieke Kerk","wgCurRevisionId":888892,"wgRevisionId":888892,"wgArticleId":6674,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["WikiKids:Award 2010","Katholicisme","Christendom","WikiKids:Award"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Rooms-Katholieke_Kerk","wgRelevantArticleId":6674,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1,"wgRestrictionEdit":[] ,"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Katholieke_Kerk","wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgInternalRedirectTargetUrl":"/Rooms-Katholieke_Kerk","wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/> <link rel="canonical" href="https://wikikids.nl/Rooms-Katholieke_Kerk"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Rooms-Katholieke_Kerk rootpage-Rooms-Katholieke_Kerk skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> <div id="mw-indicator-award_silver" class="mw-indicator"><a href="/Wikikids:Award_Museum" title="Dit artikel is bekroond met de Zilveren WikiKids Award 2010!"><img alt="Dit artikel is bekroond met de Zilveren WikiKids Award 2010!" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Farm-Fresh_award_star_silver_3.png" decoding="async" width="32" height="32" /></a></div> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">Rooms-Katholieke Kerk</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"><span class="mw-redirectedfrom">(Doorverwezen vanaf <a href="/index.php?title=Katholieke_Kerk&redirect=no" class="mw-redirect" title="Katholieke Kerk">Katholieke Kerk</a>)</span></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="/Bestand:S%C3%A3opedro1.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/400px-S%C3%A3opedro1.jpg" decoding="async" width="400" height="267" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/600px-S%C3%A3opedro1.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/800px-S%C3%A3opedro1.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:S%C3%A3opedro1.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/Sint-Pietersbasiliek" title="Sint-Pietersbasiliek">Sint-Pietersbasiliek</a>, het centrum van de Rooms-Katholieke Kerk.</div></div></div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:122px;"><a href="/Bestand:Cros.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/langnl-120px-Cros.svg.png" decoding="async" width="120" height="180" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/langnl-180px-Cros.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Cros.svg/langnl-240px-Cros.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Cros.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een Latijns kruis, het teken van de Kerk.</div></div></div> <p>De <b>Rooms-Katholieke Kerk</b> of kortweg de <b>Kerk</b> is een wereldkerk, dat betekent dat er over de hele wereld mensen zijn die lid zijn van deze kerk. De Rooms-Katholieke Kerk is een stroming binnen het <a href="/Christendom" title="Christendom">christendom</a>. Mensen die het geloof van de Rooms-Katholieke Kerk aanhangen worden rooms-katholieken of kortweg katholieken genoemd en hangen het katholicisme aan. Ze volgen de stichter van de kerk, namelijk <a href="/Jezus_Christus" title="Jezus Christus">Jezus Christus</a>. </p><p>Aan het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk staat de <a href="/Paus" title="Paus">paus</a>. Dat is ook de bisschop van <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>, de hoofdstad van <a href="/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a>. De paus woont in <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a>, in Rome. </p><p>De Rooms-Katholieke Kerk heeft door de eeuwen heen veel macht gehad en de geschiedenis van heel <a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a> en daarbuiten beïnvloed. Tot 1870 was de paus het hoofd van de <a href="/Kerkelijke_Staat" title="Kerkelijke Staat">Kerkelijke Staat</a>. Dat was ongeveer net zo groot als Nederland nu is. Nu is het een mini-staatje bij Rome. Nog steeds heeft de paus veel invloed in de wereld, maar vergeleken met vroeger is dat lang niet meer zo veel. Er zijn meer dan een miljard katholieken in de wereld, vooral in Amerika en Afrika. Het aantal gelovigen groeit nog steeds. Alleen in Europa is dat anders. Vooral in Nederland is het aantal katholieken enorm gedaald. Daardoor moeten er veel monumentale <a href="/Kerk" title="Kerk">kerken</a> en <a href="/Klooster" title="Klooster">kloosters</a> worden gesloten. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Naam"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Naam</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Cijfers"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Cijfers</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Verspreiding_gelovigen"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Verspreiding gelovigen</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Het_klooster"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Het klooster</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Het_gebedshuis"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Het gebedshuis</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Oudheid"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Oudheid</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Na_het_Romeinse_Rijk"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Na het Romeinse Rijk</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-9"><a href="#Karel_de_Grote"><span class="tocnumber">6.2.1</span> <span class="toctext">Karel de Grote</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Machtsstrijd_om_het_pausschap"><span class="tocnumber">6.3</span> <span class="toctext">Machtsstrijd om het pausschap</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Oosters_Schisma"><span class="tocnumber">6.4</span> <span class="toctext">Oosters Schisma</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Kruistochten"><span class="tocnumber">6.5</span> <span class="toctext">Kruistochten</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Investituurstrijd"><span class="tocnumber">6.6</span> <span class="toctext">Investituurstrijd</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Katharen"><span class="tocnumber">6.7</span> <span class="toctext">Katharen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Het_Babylonische_ballingschap_en_het_Westers_Schisma"><span class="tocnumber">6.8</span> <span class="toctext">Het Babylonische ballingschap en het Westers Schisma</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Reformatie"><span class="tocnumber">6.9</span> <span class="toctext">Reformatie</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#De_Contrareformatie"><span class="tocnumber">6.10</span> <span class="toctext">De Contrareformatie</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="#1700_tot_1970"><span class="tocnumber">6.11</span> <span class="toctext">1700 tot 1970</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#1970-nu"><span class="tocnumber">6.12</span> <span class="toctext">1970-nu</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#Houding_tot_andere_Kerken"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Houding tot andere Kerken</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Tot_de_Oosters-Orthodoxe_Kerk"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Tot de Oosters-Orthodoxe Kerk</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="#Tot_het_jodendom"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Tot het jodendom</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="#Tot_het_Protestantisme"><span class="tocnumber">7.3</span> <span class="toctext">Tot het Protestantisme</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="#Tot_de_islam"><span class="tocnumber">7.4</span> <span class="toctext">Tot de islam</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#Latijn"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Latijn</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="#Schandalen_in_de_Rooms-Katholieke_Kerk"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Schandalen in de Rooms-Katholieke Kerk</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="#Missionering"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Missionering</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="#Organisatie"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Organisatie</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-29"><a href="#Horizontale_structuur"><span class="tocnumber">11.1</span> <span class="toctext">Horizontale structuur</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-30"><a href="#Verticale_structuur"><span class="tocnumber">11.2</span> <span class="toctext">Verticale structuur</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-31"><a href="#De_pausverkiezing"><span class="tocnumber">11.3</span> <span class="toctext">De pausverkiezing</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="#Het_geloof"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">Het geloof</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-33"><a href="#Heiligen"><span class="tocnumber">12.1</span> <span class="toctext">Heiligen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-34"><a href="#Het_doopsel"><span class="tocnumber">12.2</span> <span class="toctext">Het doopsel</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-35"><a href="#De_communie"><span class="tocnumber">12.3</span> <span class="toctext">De communie</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-36"><a href="#Het_vormsel"><span class="tocnumber">12.4</span> <span class="toctext">Het vormsel</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-37"><a href="#De_biecht"><span class="tocnumber">12.5</span> <span class="toctext">De biecht</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-38"><a href="#Het_huwelijk"><span class="tocnumber">12.6</span> <span class="toctext">Het huwelijk</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-39"><a href="#Geloofsbelijdenissen"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Geloofsbelijdenissen</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-40"><a href="#Apostolische_geloofsbelijdenis.2C_de_twaalf_artikelen_van_het_geloof"><span class="tocnumber">13.1</span> <span class="toctext">Apostolische geloofsbelijdenis, de twaalf artikelen van het geloof</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-41"><a href="#Geloofsbelijdenis_van_Nicea-Constantinopel"><span class="tocnumber">13.2</span> <span class="toctext">Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-42"><a href="#Videoclips"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Videoclips</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-43"><a href="#Externe_links"><span class="tocnumber">15</span> <span class="toctext">Externe links</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-44"><a href="#Bronnen"><span class="tocnumber">16</span> <span class="toctext">Bronnen</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Naam">Naam</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_(14036966125).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg/300px-Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg" decoding="async" width="300" height="283" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg/450px-Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg/600px-Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_%2814036966125%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Canonization_2014-The_Canonization_of_Saint_John_XXIII_and_Saint_John_Paul_II_(14036966125).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Paus_Franciscus" title="Paus Franciscus">Paus Franciscus</a> is paus van de Rooms-Katholieke Kerk.</div></div></div> <p>De Rooms-Katholieke Kerk heet al heel lang zo. <i>Katholikos</i> (καθολικός) betekent in het <a href="/Grieks" title="Grieks">Grieks</a> "algemeen" of "universeel". Rooms komt van de stad <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>, waar de paus woont. En omdat de paus de leider van alle katholieken is, is het de Rooms-Katholieke Kerk. Als een kerk rooms-katholiek is wordt dat met kleine lettertjes geschreven. Rooms-katholieken worden ook wel <i>katholieken</i> genoemd. Allebei zijn het dezelfde gelovigen. Rooms-katholieken zullen er zeker geen probleem mee hebben als ze gewoon katholiek worden genoemd. De Rooms-Katholieke Kerk noemt zichzelf ook wel kortweg "de Kerk". Dat is zo omdat ze gelooft dat de Katholieke Kerk de enige 'juiste' vorm van het christendom is. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Cijfers">Cijfers</span></h2> <ul><li>Aantal aartsbisdommen en patriarchaten: 630</li> <li>Aantal bisdommen: 2167</li> <li>Aantal parochies: ongeveer 220.000</li> <li>Aantal orden (in kloosters enz): 1600</li> <li>Aantal aartsbisschoppen en patriarchen: 573</li> <li>Aantal bisschoppen: 1935</li> <li>Aantal priesters: 410.593</li> <li>Aantal diakens: 38.155</li> <li>Aantal vrouwelijke religieuzen (nonnen bijvoorbeeld): 729.371</li> <li>Aantal gelovigen (ongeveer): 1.181.000.000</li></ul> <p><small><i>Cijfers uit 2009, Bron: katholiek.org</i></small> </p> <h2><span class="mw-headline" id="Verspreiding_gelovigen">Verspreiding gelovigen</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="/Bestand:Mapamundi_cat%C3%B3lico_(2005).png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png/400px-Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png" decoding="async" width="400" height="203" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png/600px-Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png/800px-Mapamundi_cat%C3%B3lico_%282005%29.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Mapamundi_cat%C3%B3lico_(2005).png" class="internal" title="Groter"></a></div>Het aantal katholieken per land. Hoe roder, hoe meer katholieken er wonen.</div></div></div> <p>In bepaalde gebieden heeft de Rooms-Katholieke Kerk heel veel gelovigen. In (delen van) West-Europa en Zuid-Europa waren mensen eeuwenlang heel gelovig katholiek. Daar zijn nog steeds veel gelovigen, al neemt hun aantal tegenwoordig af. In Oost-Europa zijn ook een aantal gelovigen, maar de meeste mensen daar behoren tot de <a href="/Oosters-Orthodoxe_Kerk" title="Oosters-Orthodoxe Kerk">Oosters-Orthodoxe Kerk</a> of de <a href="/Islam" title="Islam">islam</a>. In het Midden-Oosten heeft het christendom weinig gelovigen en in sommige landen is het daar zelfs verboden. In Australië wonen ook redelijk veel christenen. In Zuidoost-Azië zijn erg weinig gelovigen net zoals in Midden en Zuid-Azië. De <a href="/Filipijnen" title="Filipijnen">Filipijnen</a> en <a href="/Oost-Timor" title="Oost-Timor">Oost-Timor</a> (beide voormalige koloniën van Spanje en Portugal) zijn daar de uitzondering op. In Noord-Amerika wonen redelijk veel katholieken, vooral van Latino, Ierse, Poolse of Italiaanse afkomst. In Midden- en Zuid-Amerika wonen erg veel katholieken, al stappen er veel over naar protestante kerken. Daar worden ook nog vaak processies (rondgangen met heiligenbeelden) gehouden. In Afrika groeit het aantal katholieken. In veel islamitische landen wordt de groei van het katholicisme echter tegengehouden door ze te discrimineren en soms zelfs te vervolgen. De ergst vervolging van christenen vindt al jaren plaats in <a href="/Noord-Korea" title="Noord-Korea">Noord-Korea</a>, waar je vanwege je geloof in <a href="/Concentratiekampen" class="mw-redirect" title="Concentratiekampen">concentratiekampen</a> kunt worden gezet. In de westerse wereld daalt het aantal gelovigen dus, terwijl het in arme landen juist stijgt. Dat gaat zo snel, dat er over 40-60 jaar misschien meer Afrikaanse dan Europese katholieken zijn! </p> <h2><span class="mw-headline" id="Het_klooster">Het klooster</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Stift_melk_001_2004.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Stift_melk_001_2004.jpg/300px-Stift_melk_001_2004.jpg" decoding="async" width="300" height="187" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Stift_melk_001_2004.jpg/450px-Stift_melk_001_2004.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Stift_melk_001_2004.jpg/600px-Stift_melk_001_2004.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Stift_melk_001_2004.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een erg groot klooster in Melk, de <a href="/Abdij_van_Melk" title="Abdij van Melk">Abdij van Melk</a>.</div></div></div> <p>Als je als katholiek je hele leven aan <a href="/God" title="God">God</a> wilt wijden, dan kan je dat op de plek doen waar je woont, maar ook door te gaan wonen in een klooster. Mannelijke kloosterbewoners noem je <a href="/Monnik" title="Monnik">monniken</a> en vrouwelijke noem je <a href="/Non" title="Non">nonnen</a>. In het klooster sta je om kwart voor vier 's nachts op, en om vier uur begint de eerste bijeenkomst in de kerk. Als kloosterbewoner ga je zeven keer per dag naar de kerk. </p><p>Kloosters liggen soms in de stad, maar vaak erg afgelegen en de monniken werken vaak de hele dag, naast het gebed dat ze doen. In de Middeleeuwen had je heel veel kloosters. In de Late Middeleeuwen werden sommige kloosters rijker en namen knechten in dienst om het werk op het land te doen. Eerst deden de monniken dat zelf. Er bestaan veel verschillende ordes, dat zijn typen monniken met hun eigen manier van leven. Je hebt bijvoorbeeld de Benedictijnen, Augustijnen, Franciscanen (ook wel minderbroeders) en de Dominicanen. Aan het hoofd van een klooster staat een abt of abdis. In sommige kleinere kloosters staat aan het hoofd een <a href="/index.php?title=Prior&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prior (de pagina bestaat niet)">prior</a>. Kloosters bestaan nog steeds. Maar het zijn er lang zo veel niet meer als vroeger, toen elk stadje wel z'n eigen klooster had. Kloosters verbouwden vaak hun eigen eten, maar sommigen namen daar knechten voor in dienst of kochten het gewoon. Ook brouwen sommige kloosters bier, of maken ze andere dingen die ze kunnen verkopen. Enkele bekende biermerken zijn zo ontstaan, zoals <a href="/index.php?title=Trappistenbier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trappistenbier (de pagina bestaat niet)">trappistenbier</a>. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Het_gebedshuis">Het gebedshuis</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="/Bestand:Lattakia,_Latin_Church.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lattakia%2C_Latin_Church.jpg/200px-Lattakia%2C_Latin_Church.jpg" decoding="async" width="200" height="269" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lattakia%2C_Latin_Church.jpg/300px-Lattakia%2C_Latin_Church.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lattakia%2C_Latin_Church.jpg/400px-Lattakia%2C_Latin_Church.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Lattakia,_Latin_Church.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een rooms-katholieke kerk in <a href="/Syri%C3%AB" title="Syrië">Syrië</a>.</div></div></div> <p>Als katholiek moet je elke zondag naar de <a href="/Kerk" title="Kerk">kerk</a>, het gebedshuis van de katholieken. De leider van een kerk is de pastoor. In de kerk vind je ook vaak een <a href="/index.php?title=Doopvont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doopvont (de pagina bestaat niet)">doopvont</a>. Daar word je gedoopt door water over je hoofd te schenken en dan ben je katholiek, men noemt dit <i>het doopsel</i>. In het midden van de kerk vind je ook vaak een altaar, daar draagt de priester de mis op. De belangrijkste mis van de week is op zondag, maar in veel kerken is er elke dag een mis. Vroeger was zondag de enige rustdag en dan gingen de katholieken in Europa naar de kerk in hun netste kleren. Dit was zo tot rond 1950. De kerk was vaak het mooiste gebouw van het dorp. Hij was bijna altijd gemaakt van steen en de toren was vaak het hoogste gebouw van het dorp. Aan een kerk werkten veel mensen mee. Zo waren er beeldhouwers, arbeiders, klokkengieters, sjouwers, en nog veel meer. De 'hoofdkerk' van een bisdom noem je een kathedraal. De baas van een kathedraal is dus een <a href="/Bisschop" title="Bisschop">bisschop</a> of <a href="/Aartsbisschop" title="Aartsbisschop">aartsbisschop</a>. In rooms-katholieke kerken vind je ook vaak glas-in-loodramen. Dat is gebrandschilderd glas in allerlei kleuren. Meestal stellen ze een verhaal voor. Vroeger, toen de meeste mensen nog niet konden lezen, gebruikte de Kerk dit om de mensen Bijbelverhalen te vertellen. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Oudheid">Oudheid</span></h3> <p><i>Opmerking: Voor 1051 waren de Westerse (Katholieke) en de Oosterse (Orthodoxe) kerk nog niet van elkaar gescheiden.</i> </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="/Bestand:Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg/400px-Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg" decoding="async" width="400" height="233" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg/600px-Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg/800px-Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me_-_The_Christian_Martyrs%27_Last_Prayer_-_Walters_37113.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Christenen bidden voordat ze verscheurd worden door de leeuwen.</div></div></div> <p>Na Jezus' dood trokken zijn apostelen (volgelingen) de wijde wereld in. Ieder zijn weg. Ze bekeerden mensen en die vormden dan in een stad een christelijke gemeente. Een invloedrijke apostel was <a href="/Maria_Magdalena" title="Maria Magdalena">Maria Magdalena</a>. De bekendste apostel is echter <a href="/Paulus" class="mw-redirect" title="Paulus">Paulus</a>. Hij vervolgende aanvankelijk de christenen, maar begon na een bijzondere ervaring het christendom te prediken. Het <a href="/Christendom" title="Christendom">christendom</a> kreeg zo geleidelijk meer meer bekendheid, maar dat kon natuurlijk nooit goed gaan. In die tijd in het <a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a> mocht je je eigen geloof hebben als je maar de Romeinse goden en keizer aanbad. Dat was het probleem: van de God van de christenen mochten zij alléén maar hun eigen God aanbidden en niet de "slechte" Romeinse goden. Ze waren het niet eens met de rijke levenswijze van de Romeinen. Die leefden met veel feesten en wijn terwijl de christenen juist heel simpel waren in hun gebruiken. De Romeinse keizer <a href="/Nero" title="Nero">Nero</a> wilde alle macht in handen hebben en aangezien de christenen nu ook wat macht hadden moesten die uit de weg geruimd worden. Hij begon met de christenvervolgingen. De christenvervolgingen waren een zware klap voor het christendom. Christenen werden in olie gedrenkt en dan in brand gestoken om 's avonds als fakkel dienst te doen in de tuinen van het paleis van Nero. Toen er een grote brand in Rome was zei Nero dat de christenen die hadden aangestoken terwijl Nero het misschien wel zelf had laten doen! Het was anders wel erg toevallig dat Nero op de platgebrande wijk en nieuw paleis liet bouwen. Maar hoe hard de Romeinen het geloof ook dood probeerde te slaan, de christenen bleven christelijk. Ze geloofden dat als ze werden gedood ze sowieso naar de hemel zouden gaan. De Romeinen bedachten vreselijke martelingen: de brandstapel, ophangen, voor de wilde dieren gooien, wurgen, echt alles probeerden ze, maar de Kerk bleef bestaan. Ook veel pausen zijn vermoord door de Romeinen. Uiteindelijk bleef het christendom maar groeien. En toen was het afgelopen met de vervolgingen. Op een dag was keizer <a href="/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn de Grote</a> naar de lucht aan het kijken. Hij kon niet slapen want de volgende dag was een belangrijke veldslag waar veel van af hing. Toen zag hij een kruis hoog in de lucht en hij hoorde: "Met dit teken zul je winnen." Constantijn werd christelijk en ook de christenvervolgingen stopten na 300 jaar. Onder keizer <a href="/index.php?title=Theodosius_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodosius I (de pagina bestaat niet)">Theodosius I</a> werd het christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk. Het ging steeds beter met het christendom. En toen ging het West-Romeinse Rijk ten onder... Het zou onder de voet worden gelopen door allerlei barbaarse volkeren, waarvan de <a href="/Hunnen" title="Hunnen">Hunnen</a> en de <a href="/index.php?title=Avaren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avaren (de pagina bestaat niet)">Avaren</a>. Het Oost-Romeinse Rijk zou nog ongeveer 1000 jaar blijven bestaan met als hoofdstad <a href="/Constantinopel" class="mw-redirect" title="Constantinopel">Constantinopel</a>, totdat het na veel pogingen in 1453 zou worden veroverd door de Turken. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Na_het_Romeinse_Rijk">Na het Romeinse Rijk</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:352px;"><a href="/Bestand:Voelkerwanderungkarte.png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Voelkerwanderungkarte.png/350px-Voelkerwanderungkarte.png" decoding="async" width="350" height="210" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Voelkerwanderungkarte.png/525px-Voelkerwanderungkarte.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Voelkerwanderungkarte.png/700px-Voelkerwanderungkarte.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Voelkerwanderungkarte.png" class="internal" title="Groter"></a></div>Het Romeinse Rijk was waarschijnlijk niet opgewassen tegen deze Grote Volksverhuizing, de Kerk overleefde het nét.</div></div></div> <p>Na de val van het West-Romeinse Rijk was Europa versplinterd in allerlei kleine stammen en volkeren. Alleen de Rooms-Katholieke Kerk wist te blijven bestaan, vooral via de kloosters. Veel van het christendom ging verloren naar het Oost-Romeinse Rijk en er waren onderling veel meningsverschillen. Veel stammen, zoals de <a href="/Germanen" title="Germanen">Germanen</a>, de <a href="/Saksen" title="Saksen">Saksen</a> en de <a href="/Friezen" title="Friezen">Friezen</a> geloofden in heidense goden. In 590 kwam <a href="/Paus_Gregorius_I" title="Paus Gregorius I">paus Gregorius I</a> <i>de Grote</i>. Hij bouwde <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a> weer op en zorgde voor stabiliteit in Rome en omgeving. De mensen kregen weer hoop. Hij had helemaal geen paus willen worden, alleen werd hij toch gekozen. Hij organiseerde de Kerk weer goed en hij liet veel nieuwe kloosters bouwen. Ook begon tijdens zijn regering de kerstening (=bekering) van <a href="/Ierland" title="Ierland">Ierland</a> en <a href="/Engeland" title="Engeland">Engeland</a>. Hij zorgde ook dat de paus wat meer macht kreeg in Europa. </p> <h4><span class="mw-headline" id="Karel_de_Grote">Karel de Grote</span></h4> <p><a href="/Karel_de_Grote" title="Karel de Grote">Karel de Grote</a> was koning van het <a href="/Frankische_Rijk" title="Frankische Rijk">Frankische Rijk</a>, dat ongeveer heel Europa besloeg. Hij was een christen en heeft de paus erg geholpen. Toen er een aanslag op de paus was vluchtte die naar Karel de Grote. Die begeleidde hem naar Rome en zette hem daar weer op de pauselijke troon. De paus was Karel hier erg dankbaar voor en kroonde hem tot <i>Imperator Augustus</i>, letterlijk: Romeinse keizer. Deze titel is later veranderd in <i>Keizer van het <a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a></i>. Ook breidde Karel het christendom in Europa heel erg uit. Hij heeft onder andere de Saksen bekeerd. Eigenlijk is het dus zo dat de Kerk voor het <a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a> heeft gezorgd. Het is dan ook nogal grappig dat juist de keizers van dát rijk later ruzies kregen met de paus. Karel de Grote is ook zalig verklaard, en door een <a href="/index.php?title=Tegenpaus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tegenpaus (de pagina bestaat niet)">tegenpaus</a> heilig, maar dat was niet geldig omdat een tegenpaus dat natuurlijk niet mag doen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Machtsstrijd_om_het_pausschap">Machtsstrijd om het pausschap</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:352px;"><a href="/Bestand:Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg/350px-Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg" decoding="async" width="350" height="233" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg/525px-Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg/700px-Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Jean_Paul_Laurens_Le_Pape_Formose_et_Etienne_VI_1870.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Kadaversynode (schilderij uit 1870).</div></div></div> <p>In de 10e eeuw ging het helemaal mis met het pausschap en daarmee met de Rooms-Katholieke Kerk. De pausen waren al jaren beschermd door het Frankische Rijk en werden verwaand. Er ontstond een grote strijd tussen Italiaanse families over wie de paus mocht zijn. Dit liep erg uit de hand en de paus was niet meer de gelovige, geestelijke leider die het eerst was. In plaats daarvan werd het een beroep waar geld en corruptie (oneerlijkheid) aan vastkleefde en pausen werd vaak vlak na elkaar vermoord. Zo was er paus Formosus die, onder druk gezet, koning Guy en Lambert Spoleto tot Heilig Rooms keizer kroonde. Later, toen de twee vertrokken waren, trok hij hun keizerschap in en kroonde Arnulf van Karinthië tot keizer. Het volgende jaar overleden de nieuwe keizer Arnulf en paus Formosus allebei en trok Lambert terug naar Rome. Daar liet hij de opvolger van Formosus, Stefanus VI, de besluiten van Formosus terugdraaien, maar hij liet nog wat anders doen. Formosus werd uit zijn graf gehaald en op een troon gezet, met alle pauselijke spullen. Daar werd hij verhoord, maar de dode kerkvorst reageerde natuurlijk niet. In plaats daarvan antwoordde een diaken (soort monnik) voor hem. Formosus werd schuldig bevonden aan oneerlijkheid en zijn lijk werd in de rivier de Tiber gegooid. Deze zogenaamde ‘’Kadaversynode’’ was een groot schandaal en enkele maanden later werd Stefanus tijdens een opstand gedood. De pausen na hem werden allemaal vermoord of ontvoerd en hielden zich bezig met dingen die eigenlijk niet konden voor een paus. Het dieptepunt was paus Johannes XII. Hij maakte van de – voor de katholieken – bijzonder belangrijke basiliek Sint-Jan van Lateranen een bordeel. Hij werd vermoord door een woedende man van een vrouw met wie Johannes in bed lag. Onder zijn opvolgers klom de Rooms-Katholieke Kerk langzaam uit de diepe put van de machtsstrijd over het pausschap. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Oosters_Schisma">Oosters Schisma</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Great_Schism_1054_with_former_borders.png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Great_Schism_1054_with_former_borders.png/300px-Great_Schism_1054_with_former_borders.png" decoding="async" width="300" height="321" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Great_Schism_1054_with_former_borders.png/450px-Great_Schism_1054_with_former_borders.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Great_Schism_1054_with_former_borders.png/600px-Great_Schism_1054_with_former_borders.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Great_Schism_1054_with_former_borders.png" class="internal" title="Groter"></a></div>Een kaartje van het Oosters Schisma. Oranje is katholiek en blauw orthodox.</div></div></div> <p>Tot aan het <a href="/Oosters_Schisma" title="Oosters Schisma">Oosters Schisma</a> in 1054 was de Rooms-Katholieke Kerk samen met de <a href="/Oosters-Orthodoxe_Kerk" title="Oosters-Orthodoxe Kerk">Oosters-Orthodoxe Kerk</a> één groot geheel. Na eeuwenlange meningsverschillen, bijvoorbeeld omdat de twee delen een andere taal gebruikten (grieks en latijn), scheurde de kerk toen in twee stukken die hun eigen weg gingen. Het probleem waardoor de kerken uiteindelijk splitsten was een verschilletje in de uitvoering van de mis, maar dat kwam bovenop problemen die er al waren. Er zijn natuurlijk wel pausen geweest die niets liever wilden dan weer samenkomen met de Oosters-Orthodoxe Kerk, en sinds vijftig jaar zijn de kerken meer bezig weer samen te komen, maar het is niet makkelijk en het gaat waarschijnlijk nog wel even duren. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Kruistochten">Kruistochten</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:1099jerusalem.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/300px-1099jerusalem.jpg" decoding="async" width="300" height="314" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/450px-1099jerusalem.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/600px-1099jerusalem.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:1099jerusalem.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De inname van <a href="/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> tijdens de Eerste Kruistocht.</div></div></div> <p>De <a href="/Kruistochten" title="Kruistochten">kruistochten</a> worden tegenwoordig nog steeds vaak herinnert, en hebben veel invloed gehad. Na de inname van de heilige stad Jeruzalem door de moslims was er eigenlijk nog niks aan de hand. De christenen konden nog gewoon de plaatsen bezoeken waar Jezus geleefd had. Dat veranderde toen er nieuwe moslims aan de macht kwamen. Zij doodden christenen en verwoestte de <a href="/Heilige_Grafkerk" title="Heilige Grafkerk">Heilige Grafkerk</a>. <a href="/Paus_Urbanus_II" title="Paus Urbanus II">Paus Urbanus II</a> hoorde het en preekte een <i>kruistocht</i>. Een gewapende tocht tegen de moslims om het Heilige Land te heroveren. Iedereen luisterde en Jeruzalem werd veroverd. In de eeuwen daarna werd er lang gevochten om het Heilige Land, waarbij beroemde veldheren zoals <a href="/Richard_Leeuwenhart" class="mw-redirect" title="Richard Leeuwenhart">Richard Leeuwenhart</a> en <a href="/Saladin" title="Saladin">Saladin</a> met elkaar vochten. Na negen kruistochten was het Heilige Land toch nog niet volledig in handen van de kruisvaarders. In de tussentijd hadden ze wel veel opgestoken van de moslims, zoals de bouw van machtige kastelen als <a href="/index.php?title=Krak_des_Ch%C3%A9valiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krak des Chévaliers (de pagina bestaat niet)">Krak des Chévaliers</a>. Dat en dingen op het gebied van geneeskunde en molens waren iets waar niet de Kerk, maar Europa veel aan had. Ondanks die 9 kruistochten, viel in 1291 de laatste stad van de kruisvaarders, <a href="/Akko" title="Akko">Akko</a>. De Kruistochten brachten Europa nieuwe dingen, en maakten duizenden doden. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Investituurstrijd">Investituurstrijd</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Notre-Dame_van_Parijs2.jpg" class="image"><img alt="" src="/images/thumb/a/a4/Notre-Dame_van_Parijs2.jpg/300px-Notre-Dame_van_Parijs2.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="/images/thumb/a/a4/Notre-Dame_van_Parijs2.jpg/450px-Notre-Dame_van_Parijs2.jpg 1.5x, /images/thumb/a/a4/Notre-Dame_van_Parijs2.jpg/600px-Notre-Dame_van_Parijs2.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Notre-Dame_van_Parijs2.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/Notre-Dame_van_Parijs" title="Notre-Dame van Parijs">Notre-Dame van Parijs</a>.</div></div></div> <p>In de 11e eeuw ontstond de <a href="/Investituurstrijd" title="Investituurstrijd">Investituurstrijd</a>. Dat was een strijd tussen de keizer van het <a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a> en de <a href="/Paus" title="Paus">paus</a>. De ruzie ontstond na een ruzie over de benoeming van Duitse bisschoppen, mocht de keizer dat doen of de paus? De paus vond dat hij, als plaatsbekleder van Jezus de machtigste man was in <a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a> (en dus de bisschoppen mocht benoemen). De <a href="/Keizer" title="Keizer">keizer</a> vond dat hij, als opvolger van de Romeinse keizers de baas was in Europa (en bisschoppen mocht benoemen). Na veel geruzie en gevangen pausen en verbannen keizers kwam uiteindelijk de paus en daarmee de hele Rooms-Katholieke Kerk als overwinnaar uit de strijd. Vanaf toen werden tientallen kathedralen gebouwd zoals de <a href="/Notre-Dame_van_Parijs" title="Notre-Dame van Parijs">Notre-Dame van Parijs</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Katharen">Katharen</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Cathars_expelled.JPG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cathars_expelled.JPG/300px-Cathars_expelled.JPG" decoding="async" width="300" height="314" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cathars_expelled.JPG/450px-Cathars_expelled.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Cathars_expelled.JPG/600px-Cathars_expelled.JPG 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Cathars_expelled.JPG" class="internal" title="Groter"></a></div>Katharen werden door de Kerk bestreden en verdreven.</div></div></div><p> De <a href="/index.php?title=Katharen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katharen (de pagina bestaat niet)">katharen</a> (ook wel Albigenzen) waren een geval apart. Deze stroming was er vooral tussen de 12e een 13e eeuw. Ze dachten anders over het christendom dan de oppermachtige Kerk. Zij dachten dat de <a href="/Duivel" title="Duivel">Duivel</a> zelf op aarde de baas was, en dat alleen de <a href="/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a> de weg was om in de hemel te komen. De <a href="/index.php?title=Inquisitie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inquisitie (de pagina bestaat niet)">inquisitie</a> zag dit als een bijna even grote vijand als de islam, die tot de laatste man moest worden uitgeroeid. Dat is ze uiteindelijk aardig gelukt. De katharen leefden vooral in Zuidoost-Frankrijk. De katharen waren fel tegen de Kerk. Het doopsel, eucharistie, katholieke huwelijk en priesterschap voegden volgens hen niks toen en kruisen en heiligenbeelden waren gereedschap van de Duivel. Kerken moesten soberder en de kruistochten waren volgens hen helemáál slecht. Een sober clubje dus, die Katharen. Bekende bestrijders van het katharisme waren de <a href="/index.php?title=Dominicanen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominicanen (de pagina bestaat niet)">Dominicanen</a>, deze orde werd opgericht door <a href="/index.php?title=Dominic_du_Guzman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominic du Guzman (de pagina bestaat niet)">Dominic du Guzman</a>, zelf bestrijder van de katharen. Ook de Franse koningen deden mee aan de vervolgingen. Zelf konden ze zo namelijk ook delen van Zuidoost-Frankrijk in bezit nemen. </p><div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Carcassonne-vignes.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Carcassonne-vignes.jpg/250px-Carcassonne-vignes.jpg" decoding="async" width="250" height="143" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Carcassonne-vignes.jpg/375px-Carcassonne-vignes.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Carcassonne-vignes.jpg/500px-Carcassonne-vignes.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Carcassonne-vignes.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Deze citadel kon de Kerk niet tegenhouden.</div></div></div> <p>De katharen werden bestreden in de zogenaamde <a href="/index.php?title=Albigenzische_Kruistochten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albigenzische Kruistochten (de pagina bestaat niet)">Albigenzische Kruistochten</a>. De machtige <a href="/Paus_Innocentius_III" title="Paus Innocentius III">paus Innocentius III</a> huurde voor de verdrijving der katharen de graaf Simon IV van Montfort]], hij leidde deze <i>kruistocht</i>. Waarschijnlijk deed hij het om het geld, want alles wat hij veroverde mocht hij zelf houden. Graaf <a href="/index.php?title=Raymond_VI_van_Toulouse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raymond VI van Toulouse (de pagina bestaat niet)">Raymond VI van Toulouse</a> probeerde hem tegen te houden maar het lukte hem niet. Hij liep uiteindelijk over naar de kruisvaarders. Eigenlijk alleen <a href="/index.php?title=Raymond-Roger_Trencavel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raymond-Roger Trencavel (de pagina bestaat niet)">Raymond-Roger Trencavel</a> verzette zich nog tegen de bloedige vervolging, maar bij het <a href="/index.php?title=Bloedbad_van_Bezi%C3%A9rs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bloedbad van Beziérs (de pagina bestaat niet)">bloedbad van Beziérs</a> gaven veel graven en hertogen de moed toch op. Raymond-Roger Trencavel stierf uiteindelijk. Hij bleef de indrukwekkende citadel van <a href="/index.php?title=Carcassone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carcassone (de pagina bestaat niet)">Carcassone</a> verdedigen. De citadel werd toch veroverd en Raymond stierf aan <a href="/Dysenterie" title="Dysenterie">dysenterie</a>. Er zijn in totaal drie Albigenzische kruistochten geweest. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Het_Babylonische_ballingschap_en_het_Westers_Schisma">Het Babylonische ballingschap en het Westers Schisma</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Habemus_Papam_1415.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Habemus_Papam_1415.jpg/300px-Habemus_Papam_1415.jpg" decoding="async" width="300" height="398" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Habemus_Papam_1415.jpg/450px-Habemus_Papam_1415.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/Habemus_Papam_1415.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Habemus_Papam_1415.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Op het concilie van Konstanz in 1415 werd het Westers Schisma beëindigd, <i>Habemus papam!</i>.</div></div></div> <p>Het <a href="/Babylonische_ballingschap" class="mw-redirect" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a> der pausen en het <a href="/Westers_Schisma" title="Westers Schisma">Westers Schisma</a> waren twee dingen die de Kerk ten schande brachten. Nadat de machtige koning <a href="/Filips_IV_van_Frankrijk" title="Filips IV van Frankrijk">Filips IV van Frankrijk</a> <i>de Schone</i> een zwakke paus ertoe had gekregen om de <a href="/index.php?title=Tempeliers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tempeliers (de pagina bestaat niet)">Tempeliers</a> te veroordelen voor ketterij haalde hij zelfs de paus weg uit Rome! Hij vond het maar niks dat de paus daar in die sterke stad Rome zat waar ook de sterke <a href="/index.php?title=Engelenburcht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Engelenburcht (de pagina bestaat niet)">Engelenburcht</a> stond. Hij vroeg de Franse paus om naar Frankrijk te komen en die ging. In het <a href="/Pausenpaleis" title="Pausenpaleis">Pausenpaleis</a> te <a href="/index.php?title=Avignon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avignon (de pagina bestaat niet)">Avignon</a> hebben meer dan 80 jaar pausen gezeten en de mensen spraken er schande van dat die paus zomaar een koning gehoorzaamde! In die tijd brak ook de pest of <a href="/Zwarte_Dood" title="Zwarte Dood">Zwarte Dood</a> uit. Deze vreselijke ziekte maakte miljoenen doden en de Kerk verloor macht. Dat kwam doordat de mensen al maar beden, maar God hielp hun helemaal niet! Als hij toch niet hielp, wat had het dan nog voor zin om naar de kerk te gaan? Niks, dus de mensen bleven thuis. Toen uiteindelijk paus Gregorius het pauselijk hof weer naar het verarmde Rome verplaatste ging hij dood. Er kwam een conclaaf, en het hield niet op. Uiteindelijk kozen de kardinalen ten einde raad de aartsbisschop van <a href="/Bari" title="Bari">Bari</a> tot paus. Deze man leek in het begin aardig en vriendelijk, maar hij liet als paus zijn ware gezicht zien. Hij was een tiran, een despoot! Hij liet lijfstraffen geven en de rijke, verwende kardinalen vluchtten doodsbang naar Avignon. Ze kozen een nieuwe paus, met als reden dat de verkiezing van de paus-tiran ongeldig was en dat ze onder druk waren gezet. Die nieuwe paus, de <i>tegenpaus</i>, bleef in Avignon en de twee pausen deden werkelijk álles om elkaar te bestrijden. De geestelijken schaamden zich dood en wilde graag weer één paus. In Pisa kozen ze een nieuwe paus en zetten ze de andere twee af. Maar die waren het daar niet mee eens en bleven zich paus noemen. Nu waren er geen twee, maar drie pausen! Uiteindelijk trad eentje vrijwillig af, werden twee gedwongen om af te treden en klonk vanaf het balkon van het gebouw waar het allemaal gebeurde: <i>Habemus papam</i>, en dit keer 1. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Reformatie">Reformatie</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Lucas_Cranach_(I)_workshop_-_Martin_Luther_(Uffizi).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Lucas_Cranach_%28I%29_workshop_-_Martin_Luther_%28Uffizi%29.jpg/250px-Lucas_Cranach_%28I%29_workshop_-_Martin_Luther_%28Uffizi%29.jpg" decoding="async" width="250" height="365" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Lucas_Cranach_%28I%29_workshop_-_Martin_Luther_%28Uffizi%29.jpg/375px-Lucas_Cranach_%28I%29_workshop_-_Martin_Luther_%28Uffizi%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Lucas_Cranach_%28I%29_workshop_-_Martin_Luther_%28Uffizi%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Lucas_Cranach_(I)_workshop_-_Martin_Luther_(Uffizi).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Maarten Luther</a>.</div></div></div> <p>De Kerk was met al dat gedoe nou niet echt populair geworden. Met de verbranding van volksheldin <a href="/Jeanne_d%27Arc" title="Jeanne d'Arc">Jeanne d'Arc</a> werd de Kerk nóg impopulairder. Ook de aflaten maakten de Kerk impopulair. Volgens de Kerk begingen alle mensen wel zonden, groot of klein. Zonden waren slechte dingen, zoals stelen of vloeken. Als je teveel zonden begaan had, dan ging je naar de <a href="/Hel" title="Hel">hel</a>. Mensen die dachten dat ze zonden hadden konden dan aflaten kopen en dan waren hun zonden vergeven. In het begin ging dat nog goed maar later werden de verkopers ervan sluw en gemeen en hielden ze geld achter. Veel mensen vonden dat er iets moest veranderen. Eerst kwam er <a href="/index.php?title=Johannes_Hus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Hus (de pagina bestaat niet)">Johannes Hus</a> uit <a href="/Bohemen" title="Bohemen">Bohemen</a>. Hij werd verbrand. Later vonden mensen dat je mensen niet zomaar op de brandstapel kon gooien omdat ze iets anders dachten. De <a href="/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a> kwam. Mensen als <a href="/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Maarten Luther</a> en <a href="/Johannes_Calvijn" title="Johannes Calvijn">Johannes Calvijn</a> waren het met veel dingen niet eens met de Kerk en kregen veel volgelingen. De paus was het niet met hen eens en ze werden uit de Kerk geschopt. Ze begonnen zelf een kerk: De Protestantse Kerk. Daarin kwamen ook weer verschillende stromingen zoals de lutheranen, de calvinisten en nog veel meer. Rond die tijd scheidde ook de <a href="/Anglicaanse_Kerk" title="Anglicaanse Kerk">Anglicaanse Kerk</a> zich af na een ruzie tussen de Engelse <a href="/Koning" title="Koning">koning</a> <a href="/Henry_VIII_van_Engeland" class="mw-redirect" title="Henry VIII van Engeland">Henry VIII van Engeland</a> en de paus. Rond 1550 was dus een groot deel van de Europeanen protestants maar ook nog steeds een groot deel rooms-katholiek. Wat krijg je dan? Juist. tientallen oorlogen. De <a href="/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a> bijvoorbeeld was niet alleen een oorlog tussen de Spanjaarden en de Nederlanders maar ook tussen de katholieken (<a href="/Spanje" title="Spanje">Spanje</a>) en de protestanten (<a href="/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>). Andere voorbeelden zijn de <a href="/Dertigjarige_Oorlog" title="Dertigjarige Oorlog">Dertigjarige Oorlog</a> en de <a href="/index.php?title=Hugenotenoorlogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugenotenoorlogen (de pagina bestaat niet)">Hugenotenoorlogen</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_Contrareformatie">De Contrareformatie</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:292px;"><a href="/Bestand:Interiorvaticano8.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Interiorvaticano8.jpg/290px-Interiorvaticano8.jpg" decoding="async" width="290" height="217" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Interiorvaticano8.jpg/435px-Interiorvaticano8.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Interiorvaticano8.jpg/580px-Interiorvaticano8.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Interiorvaticano8.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het Sint-Pieterbaldakijn in de <a href="/Sint-Pietersbasiliek" title="Sint-Pietersbasiliek">Sint-Pietersbasiliek</a>. Mooie versieringen moesten mensen overhalen en ze weer bij de Kerk laten komen.</div></div></div> <p>De overgebleven katholieken wilden dat er wat veranderde in de Kerk, want ook al waren ze de Kerk trouw gebleven, dat er iets moest veranderen was duidelijk. Deze stroming heette de <a href="/Contrareformatie" title="Contrareformatie">Contrareformatie</a>. Op het <a href="/index.php?title=Concilie_van_Trente&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concilie van Trente (de pagina bestaat niet)">Concilie van Trente</a> (een concilie is een soort bijeenkomst in de kerk) werden veel misstanden opgelost. In die tijd ontstonden ook de <a href="/index.php?title=Jezu%C3%AFeten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jezuïeten (de pagina bestaat niet)">Jezuïeten</a>. Deze orde, opgericht door <a href="/index.php?title=Ignatius_van_Loyola&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignatius van Loyola (de pagina bestaat niet)">Ignatius van Loyola</a>, was anders dan andere monnikenordes, zoals de <a href="/index.php?title=Franciscanen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franciscanen (de pagina bestaat niet)">Franciscanen</a>, de <a href="/index.php?title=Dominicanen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominicanen (de pagina bestaat niet)">Dominicanen</a> en de <a href="/index.php?title=Benedictijnen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benedictijnen (de pagina bestaat niet)">Benedictijnen</a>, omdat ze niet in kloosters leefden. Een ander verschil is dat ze alleen de paus als baas hebben en niet de bisschop van het gebied waar ze werken. </p> <h3><span class="mw-headline" id="1700_tot_1970">1700 tot 1970</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="/Bestand:Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg/400px-Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg" decoding="async" width="400" height="400" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg/600px-Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg/800px-Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Second_Vatican_Council_by_Lothar_Wolleh_006.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Sint-Pietersbasiliek stroomt leeg na een zitting van het Tweede Vaticaans Concilie.</div></div></div> <p>De eeuwen daarna kwam de Kerk steeds meer onder druk te staan. De vorsten werden hebzuchtiger en de <a href="/Pauselijke_Staat" class="mw-redirect" title="Pauselijke Staat">Pauselijke Staat</a> werd stukje bij beetje ingenomen. In de 20e eeuw had de Kerk te lijden onder de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. <a href="/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> had een afkeer tegen alles wat christelijk was alleen omdat zoveel Duitsers katholiek waren kon hij eigenlijk alleen maar vrienden blijven met de Kerk. De paus was het niet eens met Hitler maar wat moet je doen als je baas bent van het kleinste landje ter wereld? De Italianen hadden de Hitler van <a href="/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a>: <a href="/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a>. Deze had ongeveer dezelfde ideeën als Hitler en aangezien <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> geheel omringd werd door <a href="/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a> kon de paus niet veel doen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het Vaticanum II, beter bekend als het <a href="/index.php?title=Tweede_Vaticaans_Concilie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tweede Vaticaans Concilie (de pagina bestaat niet)">Tweede Vaticaans Concilie</a>. Dit concilie werd gestart door <a href="/Paus_Johannes_XXIII" title="Paus Johannes XXIII">paus Johannes XXIII</a>, alleen voordat het was afgelopen was hij al dood dus het werd afgemaakt door <a href="/Paus_Paulus_VI" title="Paus Paulus VI">paus Paulus VI</a>. Dit concilie was gestart om de Kerk te moderniseren. In die tijd was namelijk net de <a href="/Televisie" title="Televisie">televisie</a> uitgevonden en de <a href="/Koude_Oorlog" title="Koude Oorlog">Koude Oorlog</a> was in volle gang. Tussen al die gebeurtenissen in was de Kerk hopeloos verouderd en daarom werd het Tweede Vaticaans Concilie gestart. Erg veel is er niet gemoderniseerd, dit kwam mede doordat Paulus VI veel minder vernieuwend was dan zijn voorganger Johannes. </p> <h3><span class="mw-headline" id="1970-nu">1970-nu</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:212px;"><a href="/Bestand:Pope,_13_march_2007.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Pope%2C_13_march_2007.jpg/210px-Pope%2C_13_march_2007.jpg" decoding="async" width="210" height="267" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Pope%2C_13_march_2007.jpg/315px-Pope%2C_13_march_2007.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7f/Pope%2C_13_march_2007.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Pope,_13_march_2007.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Benedictus XVI was tot 2013 paus van de Rooms-Katholieke Kerk.</div></div></div> <p>Paulus VI werd opgevolgd door <a href="/Paus_Johannes_Paulus_I" title="Paus Johannes Paulus I">paus Johannes Paulus I</a>. Hij was heel populair en veel mensen waren blij met deze paus, Deze paus stierf vreemd genoeg al 33 dagen na zijn verkiezing. Johannes Paulus I werd opgevolgd door <a href="/Paus_Johannes_Paulus_II" title="Paus Johannes Paulus II">paus Johannes Paulus II</a>. Deze van oorsprong Poolse paus werd heel populair. Hij is een aantal maal naar Polen gereisd. Hij werd verwelkomd door miljoenen Polen. De paus gaf hen de kracht om de atheïstische communistische regering te weerstaan. Uiteindelijk heeft het sterk bijgedragen aan de val van de <a href="/Berlijnse_muur" class="mw-redirect" title="Berlijnse muur">Berlijnse muur</a> in 1989. Toen hij in 2005 overleed treurde heel de wereld om zijn verlies. Johannes Paulus II heeft tijdens zijn zeer lange pontificaat <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> ook een keer bezocht. Hij werd opgevolgd door <a href="/Paus_Benedictus_XVI" title="Paus Benedictus XVI">paus Benedictus XVI</a>. Die had van tevoren in een speech gezegd om heel veel te gaan veranderen alleen toen hij werd verkozen was hij al heel oud. Hij had ideeën waar veel mensen het mee eens waren alleen veel van zijn plannen kon hij niet uitvoeren. In maart 2013 deed Benedictus XVI afstand van de pauselijke troon. Er werd weer een paus gekozen. Dit keer was het eens geen Europeaan maar een Zuid-Amerikaan, Jorge Mario Bergolio. Hij noemde zich <a href="/Paus_Franciscus" title="Paus Franciscus">paus Franciscus</a> naar de middeleeuwse heilige <a href="/Franciscus_van_Assisi" title="Franciscus van Assisi">Franciscus van Assisi</a>, de beschermer van de armen. Hij is de eerste paus in de geschiedenis met die naam. Hij was ook de eerste jezuïet die paus werd. Franciscus heeft zich in korte tijd niet alleen populair gemaakt bij de katholieken maar ook bij veel andersgelovigen. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Houding_tot_andere_Kerken">Houding tot andere Kerken</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Tot_de_Oosters-Orthodoxe_Kerk">Tot de Oosters-Orthodoxe Kerk</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:St_Basils_Cathedral-500px.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/St_Basils_Cathedral-500px.jpg/300px-St_Basils_Cathedral-500px.jpg" decoding="async" width="300" height="378" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/St_Basils_Cathedral-500px.jpg/450px-St_Basils_Cathedral-500px.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/St_Basils_Cathedral-500px.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:St_Basils_Cathedral-500px.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Basiliuskathedraal in <a href="/Moskou" title="Moskou">Moskou</a>. De kerk hoort bij de Russisch-Orthodoxe Kerk die op haar beurt bij de Oosters-Orthodoxe Kerk hoort.</div></div></div> <p>Na het Oosters Schisma hebben de twee kerken al vaker geprobeerd zich weer te verenigen maar vaak lukte dat niet door of onwil, of er kwam iets tussen. De laatste tijd is de relatie tussen de twee Kerken erg verbeterd. Paus Johannes Paulus II heeft de aartsbisschop van Athene bezocht en vergeving gevraagd om de wandaden van de Kerk tegenover de Oosters-Orthodoxe Kerk. Hierop schonk de aartsbisschop vergeving aan de paus. Ook heeft diezelfde paus als eerste paus sinds het Oosters Schisma een land bezocht dat vooral oosters-orthodox is. Namelijk <a href="/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a>. Hierna zijn nog meer oosters-orthodoxe landen bezocht. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Tot_het_jodendom">Tot het jodendom</span></h3> <p>Ook tot het <a href="/Jodendom" title="Jodendom">jodendom</a> heeft heeft de Kerk toenadering gezocht. Paus Johannes Paulus II (hij weer) heeft concentratiekamp <a href="/Auschwitz_(concentratiekamp)" title="Auschwitz (concentratiekamp)">Auschwitz</a> bezocht en ook bezocht hij als eerste paus ooit een synagoge. Ook heeft hij de voor de joden heilige <a href="/Klaagmuur" title="Klaagmuur">Klaagmuur</a> aangeraakt. Hij noemde de Joden de "oudere broeders van de christenen". Deze twee geloven leven nu in vrede met elkaar. Dat ze zich verenigen tot één kerk is heel onwaarschijnlijk omdat het christelijk geloof vooral gebaseerd is op Jezus Christus, terwijl het jodendom zegt dat hij alleen maar een wijze man was. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Tot_het_Protestantisme">Tot het Protestantisme</span></h3> <p>Paus Johannes Paulus II heeft niet zoveel toenadering gezocht tot de Protestantse Kerken als tot de orthodoxe. Dit komt misschien omdat de Protestantse en de Rooms-Katholieke Kerk meer verschillen van elkaar dan de rooms-katholieke van de oosters-orthodoxe. Ook vond hij het "weglopen" van <a href="/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Maarten Luther</a> en <a href="/Johannes_Calvijn" title="Johannes Calvijn">Johannes Calvijn</a> bij de Kerk nog steeds een slechte daad die hij niet zomaar kon vergeven. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Tot_de_islam">Tot de islam</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG/250px-Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG" decoding="async" width="250" height="167" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG/375px-Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG/500px-Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Ferizaj_Church_and_Mosque.JPG" class="internal" title="Groter"></a></div>In <a href="/Kosovo" title="Kosovo">Kosovo</a> staan kerk en moskee vriendschappelijk naast elkaar, maar of de kerk katholiek is..?</div></div></div> <p>De Kerk en de islam hebben na de <a href="/Kruistochten" title="Kruistochten">kruistochten</a> in vijandschap bestaan. Ze voerden nog steeds oorlog tegen elkaar en christelijk-moslim was een even erge tegenstelling als Arm-Rijk. En toch geloofden ze allebei in dezelfde God en Mozes en zo. Alleen op een andere manier. In de 20 en 21e eeuw heeft de Kerk heel voorzichtig vriendschap gezocht met de islam. Het probleem was dat de islam niet een leider heeft zoals de Kerk de paus. Want in de islam zijn net zoals elke godsdienst extremisten zoals Al-Qaida maar ook mensen die heel flexibel zijn in hun geloof. Door het ontbreken van een duidelijke leider is er niet echt duidelijk wat de moslims zelf nou willen. Dat de twee geloven ooit bij elkaar gaan is héél onwaarschijnlijk omdat de geloven gewoon te veel van elkaar verschillen. Niet alleen op het gebied van godsdienst zelf maar ook cultureel. Dat betekent dat de moslims ook zó anders leven dan de christenen dat hetzelfde geloof geheid tot problemen zou leiden. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Latijn"><a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a></span></h2> <p>De taal van de Kerk is het <a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>. Deze taal heeft als voordeel dat geen enkel land ter wereld op dit moment die taal spreekt. Daarom wordt niemand <i>voorgetrokken</i> en dat vinden sommige mensen erg belangrijk. De precieze naam van het Latijn in de Kerk is Kerklatijn. In vroegere tijden konden alleen maar rijkere mensen en mensen van de Kerk Latijn spreken. Wie Latijn kon spreken was erg geleerd en had meteen veel aanzien. Vroeger was de mis ook altijd in het Latijn. Dat is best wel raar, want de meeste mensen konden dus een groot deel van de mis niet verstaan. Sinds het <a href="/index.php?title=Tweede_Vaticaanse_Concilie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tweede Vaticaanse Concilie (de pagina bestaat niet)">Tweede Vaticaanse Concilie</a> zijn de missen wel altijd in de taal van het land waar ze worden gehouden. De meeste boeken werden vroeger ook in het Latijn geschreven. Veel gebeden en liederen zijn ook in het Latijn. Tegenwoordig wordt het Latijn echter steeds minder belangrijk in de Kerk. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Schandalen_in_de_Rooms-Katholieke_Kerk">Schandalen in de Rooms-Katholieke Kerk</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg/300px-Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg" decoding="async" width="300" height="226" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg/450px-Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg/600px-Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Fa%C3%A7ade_du_Palais_des_Papes.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het <a href="/Pausenpaleis" title="Pausenpaleis">Pausenpaleis</a>, toneel van het <a href="/Babylonische_ballingschap" class="mw-redirect" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a> en het <a href="/Westers_Schisma" title="Westers Schisma">Westers Schisma</a>.</div></div></div> <p>De Rooms-Katholieke Kerk heeft vanwege haar lange geschiedenis veel schandalen gekend, die de reputatie van de Kerk meer dan eens onderuit hebben gehaald. Een van de eerste schandalen was de eerste <a href="/index.php?title=Tegenpaus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tegenpaus (de pagina bestaat niet)">tegenpaus</a>: Hippolytus. Hij was het niet eens met de ideeën van <a href="/Paus_Calixtus_I" title="Paus Calixtus I">paus Calixtus I</a> een liet zich uitroepen tot tegenpaus. Uiteindelijk verzoende hij zich met Calixtus een hij trad vrijwillig af als tegenpaus. Hij is omgekomen door de marteldood in 235 na Christus, omdat de keizer [Maximinius I] hem ook begon te zien als christen: Hij werd door twee paarden uit elkaar getrokken. Het volgende schandaal liet lang op zich wachten: Rond het jaar 800 werd er een moordaanslag gepleegd op <a href="/Paus_Leo_III" title="Paus Leo III">paus Leo III</a> die maar net aan de dood kon ontsnappen. Vreselijk toegetakeld vluchtte hij naar koning <a href="/Karel_de_Grote" title="Karel de Grote">Karel de Grote</a>. Later heeft Karel hem weer teruggezet op de pauselijke troon en heeft de paus Karel tot keizer gekroond. Het <a href="/Oosters_Schisma" title="Oosters Schisma">Oosters Schisma</a> in 1054 werd ook door vele mensen als heel erg gezien. De christelijke Kerk die al meer dan 1000 jaar een was geweest scheurde in twee stukken, dit is zo tot op de dag van vandaag. De scheuring vond plaats door het brengen van een brief, er werd geen oorlog gevoerd. De Investituurstrijd wordt soms als een schandaal gezien maar dat hangt er van af. Sommigen zeggen dat het schandalig was zoals de paus en de keizer tegen elkaar tekeer gingen. Anderen zeggen dat de paus gelijk had en dat de paus het recht had om de keizers te straffen voor hun gedrag. Bovendien hadden beiden veel grondgebieden en het was de vraag wie daarover de baas was. Het <a href="/Westers_Schisma" title="Westers Schisma">Westers Schisma</a> en het <a href="/Babylonische_ballingschap" class="mw-redirect" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a> zorgden er ook voor dat de Kerk veel minder vertrouwen kreeg. Tijdens het Westers Schisma waren de pausen nou eenmaal bezig elkaar te overtreffen met meningsverschillen. De <a href="/Reformatie" title="Reformatie">reformatie</a> was waarschijnlijk het ergst voor de Kerk. Na bloedige vervolgingen scheurde het Protestantisme zich toch los van de Kerk. De wederzijdse vervolgingen gaf de meeste protestanten juist kracht om hun geloof te houden. Ze raakten door de vervolgingen zich er juist van overtuigd dat zij gelijk hadden. In de tijd van de <a href="/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse Revolutie</a> werden massaal kerken en kloosters gesloopt of werden kunstschatten verkocht. Er werden veel priesters en bisschoppen vermoord. Later heeft <a href="/Napoleon" class="mw-redirect" title="Napoleon">Napoleon</a> de paus twee maal uit Rome laten ontvoeren. De eerste paus is in 1799 in ballingschap gestorven, de tweede heeft het wel overleefd. Ook tijdens de <a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> en de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>, heeft de kerk veel kritiek gekregen. Aan het begin van de <a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">eerste Wereldoorlog</a> stierf de paus omdat hij het niet aankon dat de Europese staten elkaar zo bevochten. Zijn opvolger heeft vaak geprobeerd om vredestichter te zijn, maar hij werd steeds door alle partijen weggelachen. Ook in de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> kreeg de paus veel kritiek. Ze vonden dat hij niet genoeg had gedaan om de <a href="/Joden" title="Joden">Joden</a> te beschermen tegen de <a href="/Holocaust" title="Holocaust">Holocaust</a>. Dat is niet helemaal waar, want de paus heeft een encycliek geschreven waarin hij de rassentheorie van <a href="/Hitler" class="mw-redirect" title="Hitler">Hitler</a> veroordeelde. Verder zijn in het Vaticaan veel Joden ondergedoken geweest. De paus was bang dat als hij harder zou protesteren, dat dan veel katholieken hetzelfde lot zouden ondergaan als de Joden. In feite was Hitler als begonnen met het vermoorden van katholieken in <a href="/Polen" title="Polen">Polen</a>. In de moderne tijd was het grootste schandaal het seksueel misbruik in de Kerk. Hoewel het een klein percentage betreft, hebben toch priesters en monniken kinderen misbruikt. Dit houdt in dat die kinderen seks moesten hebben met die priesters en monniken. Omdat ze dat niet mogen doen vanwege hun <a href="/Celibaat" title="Celibaat">celibaat</a> wordt het als extra erg gezien, want het probleem van kindermisbruik speelt ook buiten de kerk. Dit heeft de Kerk een zeer slechte naam bezorgd een vaak wordt er in shows mee gespot. Vanwege de grote aandacht in de media, heeft de paus al meerdere kardinalen ontslagen, alleen omdat ze voor de rechter moesten verschijnen. Dat was niet omdat ze zelf iets hadden gedaan met kinderen, maar omdat ze hadden verzwegen dat er een priester of een monnik was had gedaan met kinderen. Ook is er kritiek op het feit dat de <a href="/Kerk" title="Kerk">Kerk</a> <a href="/Homoseksualiteit" title="Homoseksualiteit">homoseksualiteit</a> afkeurt. De Rooms-Katholieke Kerk heeft de laatste tijd hierover wel een wat milder standpunt ingenomen. Ze ziet homoseksualiteit wel als een zonde, maar stelt zich milder op tegenover homoseksuelen. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Missionering">Missionering</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Willibrord_(Paris,_BN_Lat._10510).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg/300px-Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg" decoding="async" width="300" height="419" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg/450px-Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg/600px-Willibrord_%28Paris%2C_BN_Lat._10510%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Willibrord_(Paris,_BN_Lat._10510).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Willibrord</div></div></div> <p>De Rooms-Katholieke Kerk heeft 1,15 miljard leden. Die zijn er natuurlijk niet zomaar gekomen. De meeste landen of gebieden zijn christelijk geworden door missionarissen. Dat zijn priesters die naar landen gaan die niet christelijk zijn om de mensen daar te bekeren tot het christendom of rooms-katholicisme. Die bekering is lang niet altijd vrijwillig geweest. In <a href="/Zuid-Amerika" title="Zuid-Amerika">Zuid-Amerika</a> bijvoorbeeld maakten lange tijd <a href="/Spanje" title="Spanje">Spanje</a> en <a href="/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> de dienst uit. De bevolking daar werd gedwongen om christen te worden. Heel veel wilden dit niet maar ja, de baas zei het, dus deden ze het maar. Dit heeft wel geholpen. Het rooms-katholicisme is nu de grootste kerk in Zuid-Amerika. In Zuid-Amerika begonnen de jezuïeten <i>reducties</i>. Dat waren een soort dorpjes van de missionarissen waar ook veel inheemse mensen woonden. De missionarissen wilden er zo voor zorgen dat de indianen niet in slavernij gingen. De meeste van deze indianen bekeerden zich tot het christendom. Een bekende missionaris is <a href="/index.php?title=Franciscus_Xaverius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franciscus Xaverius (de pagina bestaat niet)">Franciscus Xaverius</a>, geboren op 7 april 1506. Deze heeft in <a href="/India" title="India">India</a> volgens de verhalen 30.000 mensen bekeerd. Hij trok ook door <a href="/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a> en naar <a href="/Japan" title="Japan">Japan</a>. Daar bezocht hij de keizer en hij wilde vertrekken naar <a href="/China" class="mw-redirect" title="China">China</a>. Hij wilde net vertrekken toen hij overleed op 3 december 1552. Hij had na de apostel <a href="/Paulus" class="mw-redirect" title="Paulus">Paulus</a> de meeste mensen bekeerd. Ook Nederland is niet altijd christelijk geweest. De missionarissen die Nederland gemissioneerd hebben zijn onder andere <a href="/Willibrord" title="Willibrord">Willibrord</a>, <a href="/Bonifatius" title="Bonifatius">Bonifatius</a>, <a href="/index.php?title=Wulfram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wulfram (de pagina bestaat niet)">Wulfram</a>, <a href="/index.php?title=Adelbert_van_Egmond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adelbert van Egmond (de pagina bestaat niet)">Adelbert van Egmond</a> en <a href="/index.php?title=Liudger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liudger (de pagina bestaat niet)">Liudger</a>. Er zijn ook Nederlandse missionarissen. Een daarvan is <a href="/Peerke_Donders" title="Peerke Donders">Peerke Donders</a> die in <a href="/Suriname" title="Suriname">Suriname</a> werkte. Een hele bekende Belgische missionaris is <a href="/Pater_Damiaan" title="Pater Damiaan">Pater Damiaan</a>, die ook tot Grootste Vlaming is verkozen. Die was verpleger van een leprakolonie op Molokai, een van de eilanden van <a href="/Hawa%C3%AF" title="Hawaï">Hawaï</a>. De ongelukkige is uiteindelijk ook zelf aan die ziekte overleden. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Organisatie">Organisatie</span></h2> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Sistinehall.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Sistinehall.jpg/300px-Sistinehall.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Sistinehall.jpg/450px-Sistinehall.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Sistinehall.jpg/600px-Sistinehall.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Sistinehall.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De Sixtijnse Gang van de Vaticaanse Bibliotheek.</div></div></div> <p>De Rooms-Katholieke Kerk noemt zichzelf geen organisatie, maar voor het gemak bekijken we haar toch even als een organisatie. De Rooms-Katholieke Kerk is dan de langst bestaande organisatie ter wereld. Ze bestaat al vanaf de 1e eeuw en is al die tijd ongeveer hetzelfde gebleven qua bestuur. Ze heeft ook langer bestaan dan welk land ook. Geen enkel land is vanaf de 1e eeuw blijven bestaan. De Kerk heeft het <a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a>, <a href="/Frankische_Rijk" title="Frankische Rijk">Frankische Rijk</a>, <a href="/Byzantijnse_Rijk" title="Byzantijnse Rijk">Byzantijnse Rijk</a> en het <a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a> overleefd en ze heeft sinds de val van het Romeinse Rijk nooit meer échte dieptepunten meegemaakt. Natuurlijk waren het <a href="/Babylonische_ballingschap" class="mw-redirect" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a>, het <a href="/Westers_Schisma" title="Westers Schisma">Westers Schisma</a> en de Reformatie zware klappen voor de Kerk, maar toch kwam ze er altijd weer bovenop. Het archief en de <a href="/Bibliotheek" title="Bibliotheek">bibliotheek</a> van het Vaticaan zijn waarschijnlijk de oudste ter wereld, hoewel misschien een paar afgelegen boeddhistische kloosters nog oudere hebben. De Kerk heeft ook eigen rechtbanken. </p><p>De Kerk heeft verder een raar soort regeringsvorm. De paus wordt gekozen tijdens een <a href="/Conclaaf" title="Conclaaf">conclaaf</a> en daarna is de paus een soort alleenheerser, maar hij wordt bijgestaan door de <a href="/index.php?title=Romeinse_Curie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romeinse Curie (de pagina bestaat niet)">Romeinse Curie</a>. De Romeinse Curie is vaak slecht in het nieuws geweest door <a href="/Corruptie" title="Corruptie">corruptie</a> en ander soort schandalen. De paus is leider van een land: <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a>, dat stelt niet veel voor, het belangrijkste leiderschap is geestelijk, waarmee hij een van de meest invloedrijke mensen ter wereld is. </p><p>Binnen de Kerk zijn er nog kleinere organisaties zoals de <a href="/index.php?title=Kerkelijke_Rechtbank&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kerkelijke Rechtbank (de pagina bestaat niet)">Kerkelijke Rechtbank</a>. De Kerk bestaat ook uit een: </p> <ul><li><i>Horizontale structuur</i> (hoe hoger, hoe belangrijker)</li></ul> <p>en een </p> <ul><li><i>Verticale structuur</i> (de verschillende delen van de Kerk)</li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="Horizontale_structuur">Horizontale structuur</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:402px;"><a href="/Bestand:Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg/400px-Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg" decoding="async" width="400" height="266" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg/600px-Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg/800px-Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Papa_Francisco_reci%C3%A9n_elegido.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De splinternieuwe paus Franciscus op het balkon van de Sint-Pieter.</div></div></div> <p>Een parochie is bijvoorbeeld een dorp of wijk met aan het hoofd een pastoor. Een groep van meerdere parochies bij elkaar heet een <a href="/index.php?title=Dekenaat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dekenaat (de pagina bestaat niet)">dekenaat</a>, geleid door een deken. Een <a href="/Bisdom" title="Bisdom">bisdom</a> is heel veel dekenaten bij elkaar en wordt geleid door een bisschop. Een <a href="/index.php?title=Aartsbisdom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aartsbisdom (de pagina bestaat niet)">aartsbisdom</a> is ongeveer hetzelfde als een bisdom, alleen het is meestal groter en het wordt geleid door een aartsbisschop. Een metropoliet is het hoofd van een metropoliet of een kerkprovincie, dat is meestal even groot als een land. Een patriarch is meer een eretitel, een patriarch kan ook tegelijkertijd een aartsbisschop zijn. Een kardinaal wordt door de paus zelf benoemd (of officieel: gecreëerd). Als de paus overlijdt of aftreedt, dan kiezen de kardinalen een nieuwe paus. De Kerk heeft ook veel <i>rangen</i>. Dit zijn ze van hoog naar laag: </p> <ul><li>paus (hoofd van de Kerk)</li> <li>kardinaal (kiezen de paus, kan ook intussen een bisschop zijn)</li> <li>patriarch (vooral een hoge titel, werd vooral gebruikt in het begin van het christendom)</li> <li>metropoliet (hoofd van de Kerk in een land)</li> <li>aartsbisschop (hoofd van een aartsbisdom, kan ook metropoliet zijn)</li> <li>bisschop (hoofd van een bisdom, een soort provincie)</li> <li>abt (hoofd van een <a href="/Klooster" title="Klooster">klooster</a>)</li> <li>prior (een soort onder-abt)</li> <li>deken (hoofd van een dekenaat)</li> <li>monnik (een lid van een klooster)</li> <li>priester (staat gelijk aan een monnik, kan ook een pastoor zijn, iemand die vertelt over het geloof)</li> <li>pastoor (hoofd van een parochie)</li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="Verticale_structuur">Verticale structuur</span></h3> <p>De paus regeert helemaal alleen, hoewel hij zich in werkelijkheid wel aan een aantal regels moet houden. Hoewel hij dus op papier de touwtjes goed in handen heeft zit het in werkelijkheid toch wat anders. De Romeinse Curie heeft ook veel invloed en de bisschoppen hebben in hun eigen bisdom ook veel te zeggen. De paus bepaalt wetten in <a href="/index.php?title=Encycliek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encycliek (de pagina bestaat niet)">encyclieken</a>. Dat zijn een soort verhalen van hoe het volgens hem moet. Die encyclieken hebben altijd een Latijnse naam. Zo'n encycliek verstuurt hij naar alle bisschoppen, die haar dan weer naar de pastoors zenden. Die pastoors vertellen het weer aan de mensen. Tegenwoordig is het zo dat iedereen een encycliek mag lezen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_pausverkiezing">De pausverkiezing</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Fumo_negro.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Fumo_negro.jpg/300px-Fumo_negro.jpg" decoding="async" width="300" height="213" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Fumo_negro.jpg/450px-Fumo_negro.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/56/Fumo_negro.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Fumo_negro.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, geen paus dus.</div></div></div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg" class="image"><img alt="" src="/images/thumb/7/7c/Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg/300px-Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="/images/thumb/7/7c/Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg/450px-Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg 1.5x, /images/thumb/7/7c/Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg/600px-Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Sixtijnse_Kapel_gewelf.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het prachtig beschilderde plafond van de Sixtijnse Kapel. Het is beschilderd door <a href="/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a>.</div></div></div> <p>Een pausverkiezing of conclaaf wordt gehouden tot een paus overlijdt of aftreedt. Tot paus Benedictus XVI is er geen een paus vrijwillig afgetreden. De regels voor het conclaaf zijn bedacht door <a href="/Paus_Nicolaas_II" title="Paus Nicolaas II">paus Nicolaas II</a>. Die regels zijn telkens een beetje aangepast tot het conclaaf ontstond zoals we dat nu kennen. Als de paus overlijdt of aftreedt zijn er eerst minimaal 9 dagen van rouw. Dan treuren de mensen om het verlies van hun paus. Op z'n vroegst 15 dagen nadat de paus weg is begint het conclaaf. De kardinalen komen bijeen in de <a href="/Sixtijnse_Kapel" title="Sixtijnse Kapel">Sixtijnse Kapel</a> in Vaticaanstad. Kardinalen ouder dan 80 jaar mogen niet meer meedoen met een conclaaf omdat zij te oud zijn om nog paus te worden. Tijdens het conclaaf mogen de kardinalen geen contact hebben met de buitenwereld, dus óók geen mobieltjes. Het conclaaf begint met een mis ter ere van de Heilige Geest, die volgens de Kerk de kardinalen de macht geeft om een goede paus te kiezen. Tijdens het conclaaf moeten de kardinalen op een papiertje opschrijven wie volgens hen de paus moet worden. Ze mogen natuurlijk niet op zichzelf stemmen. Als er een kardinaal twee derde van de stemmen krijgt is die de paus. De papiertjes worden verbrand en als er geen paus is begint het weer opnieuw. Het is dus in feite een soort afvalrace. Tussen de stemrondes in wordt er gebeden, uitgerust en gegeten. Elke dag zijn er vier stemrondes en om de ongeveer drie dagen is er een dag zonder stemmingsrondes. Als er na 30 stemrondes nog steeds geen paus is is er maar de helft +1 nodig om paus te worden. Als de paus verkozen is wordt aan hem gevraagd of hij paus wil worden en zegt hij normaal gesproken: <i>Accepto!</i> (Latijn voor: Ik aanvaard). Daarna wordt gevraagd: Hoe wil je heten? Dan zegt de paus hoe hij wil heten en wordt hij naar het Kamertje van de Tranen gebracht waar zijn pauskleren liggen. Dit kamertje komt aan zijn naam doordat de kersverse paus hier altijd wel een traantje moet wegpinken. Intussen komt er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel en de klokken beginnen te luiden. Het nieuws verspreidt zich over de wereld: <i>Habemus papam!</i> (<i>We hebben een paus!</i>) Dan verschijnt er een man (de kardinaal-protodiaken) op het balkon van de <a href="/Sint-Pietersbasiliek" title="Sint-Pietersbasiliek">Sint-Pietersbasiliek</a>, terwijl op het Sint-Pietersplein een grote menigte staat te wachten. Hij spreekt: </p> <table cellpadding="10" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="18" valign="top"><a href="/Bestand:Cquote1_blue.svg" class="image" title="Aanhalingsteken openen"><img alt="Aanhalingsteken openen" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-20px-Cquote1_blue.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-30px-Cquote1_blue.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-40px-Cquote1_blue.svg.png 2x" /></a> </td> <td> <p><i>"Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum (voornaam), Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem (achternaam), qui sibi nomen imposuit (pauselijke naam)."</i><br /> </p> </td> <td width="18" valign="bottom"><a href="/Bestand:Cquote2_blue.svg" class="image" title="Aanhalingsteken sluiten"><img alt="Aanhalingsteken sluiten" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-20px-Cquote2_blue.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-30px-Cquote2_blue.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-40px-Cquote2_blue.svg.png 2x" /></a> </td></tr></tbody></table> <p>In het Nederlands betekent dat: </p> <table cellpadding="10" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="18" valign="top"><a href="/Bestand:Cquote1_blue.svg" class="image" title="Aanhalingsteken openen"><img alt="Aanhalingsteken openen" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-20px-Cquote1_blue.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-30px-Cquote1_blue.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Cquote1_blue.svg/langnl-40px-Cquote1_blue.svg.png 2x" /></a> </td> <td> <p><i>"Ik kondig u aan met grote vreugde: we hebben een paus! De meest eminente en eerbiedwaardige, heer (voornaam), kardinaal van de heilige Roomse kerk: (achternaam), die zichzelf de naam (pauselijke naam) heeft gegeven."</i><br /> </p> </td> <td width="18" valign="bottom"><a href="/Bestand:Cquote2_blue.svg" class="image" title="Aanhalingsteken sluiten"><img alt="Aanhalingsteken sluiten" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-20px-Cquote2_blue.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-30px-Cquote2_blue.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Cquote2_blue.svg/langnl-40px-Cquote2_blue.svg.png 2x" /></a> </td></tr></tbody></table> <p>Even later verschijnt de gloednieuwe paus op het balkon. Hij geeft de zegen <i>Urbi et Orbi</i> (Nederlands: Voor de Stad (Rome) en voor de Wereld). Tegenwoordig houdt hij meestal ook een korte toespraak. De volgende dag staat het in alle kranten: Er is een nieuwe paus! </p> <h2><span class="mw-headline" id="Het_geloof">Het geloof</span></h2> <p>In de Katholieke kerk geloof je in <a href="/God" title="God">God</a>, <a href="/Jezus" class="mw-redirect" title="Jezus">Jezus</a>, <a href="/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a> en een heleboel heiligen (bijvoorbeeld <a href="/Maria_(bijbel)" class="mw-redirect" title="Maria (bijbel)">Maria</a>, <a href="/Jozef" title="Jozef">Jozef</a> en <a href="/index.php?title=Antonius_Abt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonius Abt (de pagina bestaat niet)">Antonius Abt</a>). Die heiligen hebben volgens de Kerk wonderen verricht en ze hadden volgens de Kerk contact met God. Er bestaan veel soorten heiligen. Je hebt bijvoorbeeld martelaren. Dat zijn heiligen die voor het geloof gestorven zijn. Voorbeelden hiervan zijn <a href="/Petrus" class="mw-redirect" title="Petrus">Petrus</a>, <a href="/Paulus" class="mw-redirect" title="Paulus">Paulus</a> en <a href="/index.php?title=Stefanus_(martelaar)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stefanus (martelaar) (de pagina bestaat niet)">Stefanus (martelaar)</a>. Ook heb je heiligen die beweerden contact met God te hebben of Maria te hebben gezien. Heiligen zijn volgens de Kerk voorbeelden van eerlijke en goede mensen. Ook kinderen kunnen heilig verklaard worden. Heiligen worden over het algemeen pas heilig verklaard als ze dood zijn. Het hoofd van de Kerk is de Paus; hij woont in Vaticaanstad (dat is zo klein dat het in de stad Rome past, maar het is wel een zelfstandig land!). Als katholiek moet je leven volgens alles wat in de Bijbel staat maar het belangrijkste is toch wel bidden. Met bidden probeer je dichter bij God te komen. Je kan ook bidden voor iemand (je opa of oma bijvoorbeeld). Je vraagt dan aan God of hij ervoor wil zorgen dat het goed gaat met die persoon, hond of iets anders. Je kan ook voor jezelf bidden. Dan vraag je bijvoorbeeld aan God of hij ervoor wil zorgen dat je ouders die mooie fiets voor je kopen. Er zijn ook een soort standaard-gebeden. Dat zijn onder andere: Weesgegroet en Onzevader. Deze gebeden zijn om God en Maria te bedanken voor alles wat zij hebben gegeven. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Heiligen">Heiligen</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg/300px-THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg" decoding="async" width="300" height="372" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg/450px-THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg/600px-THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:THE_HOLY_FAMILY_of_SAINTS.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Je ziet hier een schilderij waarop een aantal heiligen te zien zijn in gezelschap van de paus.</div></div></div> <p>In de Kerk zijn er ook heiligen. Dit zijn mensen die iets bijzonders voor de Kerk hebben betekend en als voorbeeld voor de gelovigen moeten dienen. Heiligen bestaan al heel lang. Eerst waren alleen martelaren (mensen die voor het geloof zijn gestorven) heiligen, maar later werden ook kluizenaars, sommige bisschoppen en kerkvaders heilig. Heiligen waren er in het begin vooral voor het volk. Dat wilde iets heiligs dat ze ook echt konden zien. Een nogal bijzondere heilige was <a href="/index.php?title=Guinefort_van_Bourgondi%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guinefort van Bourgondië (de pagina bestaat niet)">Guinefort van Bourgondië</a>, een hond. Je hebt ook een titel die heet "Dienaar Gods". Dat is het eerste stapje richting heiligverklaring. Daarna heb je "eerbiedwaardig". Dit zijn mensen die iets bijzonders hebben gedaan maar nog niet heilig zijn. Daarna heb je zalig, dan zit er nog weinig tussen het heiligdom. Zalige mensen worden lang niet altijd heilig verklaard. Uiteindelijk kunnen de mensen heilig verklaard worden. Hiervoor moet die persoon minstens twee wonderen hebben verricht. Wonderen zijn vaak wonderbaarlijke genezingen, door die persoon. Iedereen die een goed leven leidt en volgens de Kerk in de hemel komt is al heilig. De heiligen die meestal worden bedoeld zijn zogenaamde <i>gecanoniseerde</i> heiligen. Dat zijn mensen die door katholieken mogen worden vereerd. Alleen de paus en niemand anders kan iemand tot een heilige verklaren. Heiligen zijn vrijwel altijd dood als ze heilig verklaard worden. Vroeger maakte bisschoppen ook wel eens iemand heilig. Je hebt vier soorten herdenkingen voor heiligen: Het <a href="/index.php?title=Hoogfeest&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoogfeest (de pagina bestaat niet)">hoogfeest</a>, een feest, een verplichte gedachtenis en een vrije gedachtenis. Even wat voorbeelden: Je hebt het hoogfeest van de Heilige Maagd Maria. Dat betekent dat het een extra grote en speciale gebeurtenis is. Je hebt het feest ter ere van <a href="/index.php?title=Edith_Stein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edith Stein (de pagina bestaat niet)">Edith Stein</a>. Dat is een gewoon katholiek <i>feest</i> voor Edith Stein. Je hebt ook de verplichte gedachtenis van <a href="/index.php?title=Bernard_van_Clairvaux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard van Clairvaux (de pagina bestaat niet)">Bernard van Clairvaux</a>. Dat betekent dat je hem móet herdenken op die dag. Tenslotte heb je ook nog de vrije gedachtenis van <a href="/index.php?title=Paus_Callistus_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paus Callistus I (de pagina bestaat niet)">paus Callistus I</a>. Dat houdt in dat je hem mag herdenken, maar het hoeft niet. Er is een boek dat alle heiligen moet bevatten: de <a href="/index.php?title=Martyrologium_Romarum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Martyrologium Romarum (de pagina bestaat niet)">Martyrologium Romarum</a>. In het echt zijn lang niet alle heiligen opgenomen in dit boek, dat verder wel meer dan 13.000 heiligen bevat. Veel steden en landen hebben ook hun eigen heilige: Een <i><a href="/Patroonheilige" title="Patroonheilige">patroonheilige</a></i>. Engeland heeft zo bijvoorbeeld <a href="/index.php?title=Joris_van_Cappadoci%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joris van Cappadocië (de pagina bestaat niet)">Sint-Joris</a>. Ook veel beroepen en vroeger gilden hebben patroonheiligen. Op de dag dat de patroonheilige van die gilde werd herdacht gingen ze rond met beelden van hem en werden er prachtige parades gehouden. Ook de overblijfselen van heiligen, relieken, werden en worden druk vereerd, waarbij volgens de protestanten, véél te veel geld werd gevraagd. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Het_doopsel">Het doopsel</span></h3> <p>Volgens de Kerk is door de fout die <a href="/Adam_en_Eva" title="Adam en Eva">Adam en Eva</a> hebben gemaakt door een appel te eten terwijl dat niet mocht iedereen die geboren wordt een heel klein beetje slecht. Niet dat die mensen vervelend hoeven te zijn maar doordat God hun nooit heeft vergeven wat hun voorouders (volgens de Kerk Adam en Eva) verkeerd hebben gedaan blijven ze een heel klein beetje slecht. Door het dopen wordt die zonde vergeven en kan volgens de Kerk de gelovige met een schone lei beginnen. Het dopen gebeurt meestal als de gelovige nog baby is. Na de doop is de gedoopte ook opgenomen als lid van de Kerk. Het dopen gebeurt door driemaal water over het hoofd te gieten en het gebeurt in principe altijd door een priester. Die zegt dan: </p><p><i>Ik doop je in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest</i> </p><p>Als dit niet goed wordt gezegd dan is de doop ongeldig. Als een baby is gedoopt moeten de ouders hun baby ook katholiek opvoeden. Hoe ze dat doen mogen ze zelf weten. In geval van nood mag iedereen dopen als het maar gebeurt in naam van de Vader de Zoon en de Heilige Geest. In de Middeleeuwen was er een priester die slecht Latijn kon en die had veel mensen gedoopt terwijl hij zei: <i>Ik doop u in de Naam van het vaderland, de dochter en de heilige geestin.</i> (In het Latijn dan). Hier kregen toen de prediker <a href="/Bonifatius" title="Bonifatius">Bonifatius</a> en bisschop <a href="/index.php?title=Virgillius_van_Salzburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virgillius van Salzburg (de pagina bestaat niet)">Virgillius van Salzburg</a> ruzie over. Bonifatius vond dat de dopen opnieuw moesten worden gedaan omdat het verkeerd was uitgesproken. Virgillius vond dat niet want de priester had het wel met goede bedoelingen gedaan. </p><p><br /> </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_communie">De communie</span></h3> <p>Dan is er natuurlijk nog de communie. Communie komt vaak voor in de Kerk en is iets heel bijzonders. De mensen gaan dan naar de priester en die geeft hun een <a href="/index.php?title=Hostie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hostie (de pagina bestaat niet)">hostie</a> en <a href="/index.php?title=Miswijn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miswijn (de pagina bestaat niet)">miswijn</a>. Dit zou nu het lichaam en bloed van Jezus Christus zijn. </p><p>De Eerste Communie was vooral vroeger iets wat bijna gelijkstond aan je verjaardag. Er is dan een kerkdienst speciaal voor de kinderen (het zijn meestal kinderen) die communie doen. Voor die gebeurtenis heeft de priester hen ook lessen over het geloof gegeven. Uiteindelijk mogen ze dan hun eerste hostie en een beetje miswijn nemen. Vanaf zeven jaar mogen kinderen communie doen. Tijdens de eerst communie belijd je de apostolische geloofsbelijdenis. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Het_vormsel">Het vormsel</span></h3> <p>Dan is er nog het vormsel. Met het vormsel ontvangt volgens de Kerk de gelovige de kracht van de Heilige Geest om het geloof te geloven en te verdedigen. Het vormsel wordt meestal toegediend door een <a href="/Bisschop" title="Bisschop">bisschop</a> als de gelovige rond de 7-12 jaar is. Het kan ook op een andere leeftijd maar rond de 10 jaar komt vaker voor. Tijdens de dienst knielt de gelovige voor de bisschop en zegt zijn of haar doopnaam tegen de bisschop. De bisschop zalft de gelovige dan en feliciteert hem of haar. Tijdens het vormsel worden de volgende woorden gesproken: </p><p><i>Accipe signaculum doni Spiritus Sancti</i> </p><p>In het Nederlands: </p><p><i>Ontvang het zegel van de heilige Geest, de gave Gods</i> </p><p>Het hoeft niet per se de bisschop te zijn die het vormsel toedient, het kan ook een priester zijn, maar meestal is het de bisschop. Tegenwoordig krijgt de vormeling meestal ook lessen over het geloof voordat hij of zij het vormsel doet. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_biecht">De biecht</span></h3> <p>Het is volgens de Kerk normaal dat mensen zonden begaan en daarom kent de Kerk de biecht. De biecht gaat over vergeving en straf. Volgens de Kerk kunnen álle zonden vergeven worden. Als je maar oprecht berouw (=spijt) hebt. Het is dus volgens de Kerk niet de bedoeling dat iemand spijt heeft omdat hij bang is anders in de <a href="/Hel" title="Hel">hel</a> te komen. De biecht gaat als volgt. De boeteling (=mens die fouten heeft gemaakt) zegt tegen de priester wat hij fout heeft gedaan. Meestal zegt de priester dan dat de boeteling een aantal gebeden moet doen (bijvoorbeeld 40 Weesgegroetjes) en dan zijn zijn zonden vergeven. Daarna bidt de boeteling nog een gebed waarin hij laat zien dat hij oprecht berouw heeft van zijn zonde(n). Dat gaat als volgt: </p><p><i>Heer mijn God, ik heb echt berouw. Ik betreur het dat ik kwaad heb gedaan en het goede heb nagelaten. Door mijn zonden heb ik U beledigd die mijn hoogste goed zijt, en alle liefde waardig. Het is mijn vaste voornemen, mij, met de hulp van uw genade, te bekeren, niet meer te zondigen en te vermijden wat tot zonde kan leiden. Amen</i> </p><p>Dan kan de boeteling naar huis. Meestal wordt de biecht gedaan in een biechtstoel maar dat hoeft niet. Het kan overal. De priester is verplicht om de zonde van de boeteling geheim te houden. Doet hij dat niet, wordt hij automatisch uit de Kerk gestoten. Een priester mag dan weer wel zeggen dat de boeteling in geval van een ernstige misdaad zich bij de politie moet aangeven. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Het_huwelijk">Het huwelijk</span></h3> <p>Natuurlijk kun je in de Kerk ook trouwen. In de Rooms-Katholieke Kerk is het huwelijk een sacrament. Net zoals het doopsel, het vormsel en de biecht sacramenten zijn is ook in de Kerk het huwelijk een sacrament. Het rooms-katholieke huwelijk is tussen man en vrouw. Dus twee mannen kunnen niet met elkaar trouwen in de Kerk. Hier zijn veel mensen het niet mee eens. In principe is het zo dat twee mensen die in de kerk getrouwd zijn nooit van elkaar zullen scheiden behalve als de een dood gaat. Scheiden mag in principe dus niet. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geloofsbelijdenissen">Geloofsbelijdenissen</span></h2> <p>In de Kerk worden twee <a href="/Geloofsbelijdenis" title="Geloofsbelijdenis">geloofsbelijdenissen</a> gebruikt. Een geloofsbelijdenis is eigenlijk het geloof samengevat in een gebed of lied. De Rooms-Katholieke Kerk heeft er dus twee. Ook de islam, het jodendom en andere geloven hebben een geloofsbelijdenis. De geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel wordt meestal in het <a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a> gezongen. </p> <h3><span id="Apostolische_geloofsbelijdenis,_de_twaalf_artikelen_van_het_geloof"></span><span class="mw-headline" id="Apostolische_geloofsbelijdenis.2C_de_twaalf_artikelen_van_het_geloof">Apostolische geloofsbelijdenis, de twaalf artikelen van het geloof</span></h3> <dl><dd><i>Ik geloof in God, de Almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde.</i></dd> <dd><i>En in Jezus Christus, Zijn enige Zoon, onze Heer,</i></dd> <dd><i>Die ontvangen is van de <a href="/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a>, geboren uit de Maagd Maria,</i></dd> <dd><i>Die geleden heeft onder <a href="/Pontius_Pilatus" title="Pontius Pilatus">Pontius Pilatus</a>, is gekruisigd, gestorven en begraven,</i></dd> <dd><i>Die nedergedaald is ter helle, de derde dag verrezen uit de doden,</i></dd> <dd><i>Die opgestegen is ten Hemel, zit aan de rechterhand van God de Almachtige Vader,</i></dd> <dd><i>Van daar zal Hij komen oordelen de levenden en de doden.</i></dd> <dd><i>Ik geloof in de Heilige Geest;</i></dd> <dd><i>De heilige katholieke Kerk, de gemeenschap van de <a href="/Heilig" title="Heilig">Heiligen</a>;</i></dd> <dd><i>De vergeving van de <a href="/index.php?title=Zonde_(christendom)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zonde (christendom) (de pagina bestaat niet)">zonden</a>;</i></dd> <dd><i>De verrijzenis van het lichaam;</i></dd> <dd><i>Het eeuwig leven. Amen.</i></dd></dl> <h3><span class="mw-headline" id="Geloofsbelijdenis_van_Nicea-Constantinopel">Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel</span></h3> <dl><dd><i>Ik geloof in één God, de almachtige Vader,</i></dd> <dd><i>Schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is.<br /></i></dd></dl> <dl><dd><i>En in één Heer, Jezus Christus, de eniggeboren Zoon van God, vóór alle tijden geboren uit de Vader.</i></dd> <dd><i>God uit God, Licht uit Licht, ware God uit de ware God.<br /></i></dd> <dd><i>Geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader: door wie alles </i>geschapen is.</dd> <dd><i>Die voor ons mensen en omwille van ons heil uit de hemel is neergedaald.<br /></i></dd> <dd><i>En het vlees heeft aangenomen door de heilige Geest uit de Maagd Maria: en mens is</i> geworden;</dd> <dd><i>die voor ons ook werd gekruisigd; onder Pontius Pilatus heeft geleden en is begraven.<br /></i></dd> <dd><i>Ook is hij volgens de schriften verrezen op de derde dag;<br /></i></dd> <dd><i>Hij is opgeklommen ten hemel; zit aan de rechterhand van de Vader.<br /></i></dd> <dd><i>En hij zal wederkomen in heerlijkheid om levenden en doden te oordelen.<br /></i></dd> <dd><i>Hij wiens rijk geen einde zal hebben.<br /></i></dd></dl> <dl><dd><i>En in de heilige Geest, de Heer die levend maakt;<br /></i></dd> <dd><i>die voortkomt uit de Vader en de Zoon</i>;</dd> <dd><i>die met de Vader en de Zoon samen wordt aanbeden en verheerlijkt;<br /></i></dd> <dd><i>die gesproken heeft door de profeten.<br /></i></dd></dl> <dl><dd><i>En in de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk.<br /></i></dd> <dd><i>Ik belijd één doopsel tot vergeving van de zonden.</i></dd> <dd><i>En ik verwacht de opstanding van de doden.<br /></i></dd> <dd><i>En het toekomstig eeuwige leven.<br /></i></dd> <dd><i>Amen.''</i></dd></dl> <h2><span class="mw-headline" id="Videoclips">Videoclips</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=B8rdyYis_zE&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=5/">Maria Magdalena, apostel der apostelen</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=d-q09ZDUWGA&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=8/">De apostel Paulus verkondigt het geloof en gaat naar Rome</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=43n6Jbpj3yE&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=7/">Christenvervolging onder keizer Nero</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Externe_links">Externe links</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va">Website van het Vaticaan</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kerknet.be">Website van de Katholieke Kerk in België</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rkkerk.nl">Website van de Rooms-katholieke Kerk in Nederland</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_Catholic_Church?uselang=nl#mw-subcategories">De Categorie:Rooms-Katholieke Kerk op Wikimedia Commons</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Bronnen">Bronnen</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk">Nederlandstalige Wikipedia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Catholic_Church">Engelstalige Wikipedia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.katholiek.org/index.php">katholiek.org</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isgeschiedenis.nl">isgeschiedenis.nl</a></li> <li>Bezoek aan musea en kerken in Rome.</li></ul>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&oldid=888892">https://wikikids.nl/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&oldid=888892</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorieën">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/Categorie:WikiKids:Award_2010" title="Categorie:WikiKids:Award 2010">WikiKids:Award 2010</a></li><li><a href="/Categorie:Katholicisme" title="Categorie:Katholicisme">Katholicisme</a></li><li><a href="/Categorie:Christendom" title="Categorie:Christendom">Christendom</a></li><li><a href="/Categorie:WikiKids:Award" title="Categorie:WikiKids:Award">WikiKids:Award</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Rooms-Katholieke+Kerk" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Rooms-Katholieke+Kerk" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk"><a href="/Overleg:Rooms-Katholieke_Kerk" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/Rooms-Katholieke_Kerk">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Rooms-Katholieke_Kerk" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&oldid=888892" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-lang" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-lang-label" role="navigation" > <h3 id="p-lang-label"> <span>In andere talen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li class="interlanguage-link interwiki-fr"><a href="http://fr.vikidia.org/wiki/Catholicisme" title="Catholicisme – français" lang="fr" hreflang="fr" class="interlanguage-link-target">Français</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 3 okt 2024 om 16:23.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.919","walltime":"15.364","ppvisitednodes":{"value":442,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1151,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":449,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":5,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 6.273 1 -total"," 72.72% 4.562 1 Sjabloon:Award"," 22.49% 1.411 2 Sjabloon:Citaat"]},"cachereport":{"timestamp":"20241129121253","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":37});});</script></body></html>