CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bilim tarihi - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"6a117833-0177-4b0c-9c54-e20611a94c98","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bilim_tarihi","wgTitle":"Bilim tarihi","wgCurRevisionId":33853184,"wgRevisionId":33853184,"wgArticleId":2292012,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Ek kaynaklar gereken maddeler Mayıs 2020","Ek kaynaklar gereken tüm maddeler","KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","Bilim tarihi"],"wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bilim_tarihi","wgRelevantArticleId":2292012,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":33853184,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q201486","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true ,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert", "ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1343"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg/800px-Newton%27s_reflecting_telescope.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="895"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg/640px-Newton%27s_reflecting_telescope.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="716"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bilim tarihi - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Bilim_tarihi"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilim_tarihi"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bilim_tarihi rootpage-Bilim_tarihi skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ana menü</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z"><span>Anasayfa</span></a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda"><span>Hakkımızda</span></a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at"><span>İçindekiler</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x"><span>Rastgele madde</span></a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik"><span>Seçkin içerik</span></a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler"><span>Yakınımdakiler</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1"><span>Deneme tahtası</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler"><span>Köy çeşmesi</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r"><span>Son değişiklikler</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle"><span>Dosya yükle</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir"><span>Topluluk portali</span></a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org"><span>Wikimedia dükkânı</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için"><span>Yardım</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ara</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüm</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class=""><span>Bağış yapın</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Bilim+tarihi" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class=""><span>Hesap oluştur</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Bilim+tarihi" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class=""><span>Oturum aç</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Kişisel araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr"><span>Bağış yapın</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Bilim+tarihi" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesap oluştur</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Bilim+tarihi" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Oturum aç</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin"><span>daha fazla bilgi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y"><span>Katkılar</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n"><span>Mesaj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-İlk_uygarlıklar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#İlk_uygarlıklar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>İlk uygarlıklar</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-İlk_uygarlıklar-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>İlk uygarlıklar alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-İlk_uygarlıklar-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mısır" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mısır"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Mısır</span> </div> </a> <ul id="toc-Mısır-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antik_Ortadoğu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antik_Ortadoğu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Antik Ortadoğu</span> </div> </a> <ul id="toc-Antik_Ortadoğu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grek-Romen_dünyası" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grek-Romen_dünyası"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Grek-Romen dünyası</span> </div> </a> <ul id="toc-Grek-Romen_dünyası-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hindistan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hindistan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Hindistan</span> </div> </a> <ul id="toc-Hindistan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Çin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Çin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Çin</span> </div> </a> <ul id="toc-Çin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Orta_Çağ'da_bilim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Orta_Çağ'da_bilim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Orta Çağ'da bilim</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Orta_Çağ'da_bilim-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Orta Çağ'da bilim alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Orta_Çağ'da_bilim-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-İslam_Dünyası" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#İslam_Dünyası"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>İslam Dünyası</span> </div> </a> <ul id="toc-İslam_Dünyası-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Avrupa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Avrupa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Avrupa</span> </div> </a> <ul id="toc-Avrupa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bilimin_Avrupa'daki_etkisi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bilimin_Avrupa'daki_etkisi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Bilimin Avrupa'daki etkisi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bilimin_Avrupa'daki_etkisi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bilimin Avrupa'daki etkisi alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Bilimin_Avrupa'daki_etkisi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aydınlanma_Çağı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aydınlanma_Çağı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Aydınlanma Çağı</span> </div> </a> <ul id="toc-Aydınlanma_Çağı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bilimde_Romantizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bilimde_Romantizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Bilimde Romantizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Bilimde_Romantizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Modern_Bilim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Modern_Bilim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Modern Bilim</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Modern_Bilim-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Modern Bilim alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Modern_Bilim-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Doğa_Bilimleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Doğa_Bilimleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Doğa Bilimleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Doğa_Bilimleri-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fizik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Fizik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Fizik</span> </div> </a> <ul id="toc-Fizik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kimya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kimya"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>Kimya</span> </div> </a> <ul id="toc-Kimya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jeoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Jeoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>Jeoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Jeoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Astronomi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Astronomi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.4</span> <span>Astronomi</span> </div> </a> <ul id="toc-Astronomi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Biyoloji_ve_tıp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Biyoloji_ve_tıp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.5</span> <span>Biyoloji ve tıp</span> </div> </a> <ul id="toc-Biyoloji_ve_tıp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.6</span> <span>Ekoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Ekoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sosyal_bilimler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sosyal_bilimler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Sosyal bilimler</span> </div> </a> <ul id="toc-Sosyal_bilimler-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Siyaset_bilimi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Siyaset_bilimi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Siyaset bilimi</span> </div> </a> <ul id="toc-Siyaset_bilimi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dil_Bilimi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dil_Bilimi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Dil Bilimi</span> </div> </a> <ul id="toc-Dil_Bilimi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekonomi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekonomi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.3</span> <span>Ekonomi</span> </div> </a> <ul id="toc-Ekonomi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Psikoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Psikoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.4</span> <span>Psikoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Psikoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sosyoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sosyoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.5</span> <span>Sosyoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Sosyoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antropoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antropoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.6</span> <span>Antropoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Antropoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Yükselen_disiplinler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yükselen_disiplinler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Yükselen disiplinler</span> </div> </a> <ul id="toc-Yükselen_disiplinler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Akademik_çalışma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Akademik_çalışma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Akademik çalışma</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Akademik_çalışma-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Akademik çalışma alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Akademik_çalışma-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bilim_tarihi_teorileri_ve_sosyolojisi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bilim_tarihi_teorileri_ve_sosyolojisi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Bilim tarihi teorileri ve sosyolojisi</span> </div> </a> <ul id="toc-Bilim_tarihi_teorileri_ve_sosyolojisi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Birçok_Bilimsel_Yenilikçinin_Sıkıntısı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Birçok_Bilimsel_Yenilikçinin_Sıkıntısı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Birçok Bilimsel Yenilikçinin Sıkıntısı</span> </div> </a> <ul id="toc-Birçok_Bilimsel_Yenilikçinin_Sıkıntısı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ayrıca_bakınız" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ayrıca_bakınız"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ayrıca bakınız</span> </div> </a> <ul id="toc-Ayrıca_bakınız-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Konuyla_ilgili_yayınlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Konuyla_ilgili_yayınlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Konuyla ilgili yayınlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Konuyla_ilgili_yayınlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dış_bağlantılar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dış_bağlantılar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Dış bağlantılar</span> </div> </a> <ul id="toc-Dış_bağlantılar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kaynakça</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">İçindekiler tablosunu değiştir</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bilim tarihi</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 76 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-76" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">76 dil</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85" title="تاريخ العلوم - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاريخ العلوم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Historia_de_la_ciencia" title="Historia de la ciencia - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Historia de la ciencia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Elm_tarixi" title="Elm tarixi - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Elm tarixi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D1%96" title="Гісторыя навукі - Belarusça" lang="be" hreflang="be" data-title="Гісторыя навукі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusça" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="История на науката - Bulgarca" lang="bg" hreflang="bg" data-title="История на науката" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarca" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="বিজ্ঞানের ইতিহাস - Bengalce" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বিজ্ঞানের ইতিহাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalce" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B2ria_de_la_ci%C3%A8ncia" title="Història de la ciència - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Història de la ciència" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA" title="مێژووی زانست - Orta Kürtçe" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مێژووی زانست" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Orta Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C4%9Bjiny_v%C4%9Bdy" title="Dějiny vědy - Çekçe" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Dějiny vědy" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Çekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Videnskabshistorie" title="Videnskabshistorie - Danca" lang="da" hreflang="da" data-title="Videnskabshistorie" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danca" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Wissenschaftsgeschichte" title="Wissenschaftsgeschichte - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Wissenschaftsgeschichte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B7%CF%82" title="Ιστορία της επιστήμης - Yunanca" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιστορία της επιστήμης" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunanca" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_science" title="History of science - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="History of science" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Historio_de_scienco" title="Historio de scienco - Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Historio de scienco" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_de_la_ciencia" title="Historia de la ciencia - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Historia de la ciencia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zientziaren_historia" title="Zientziaren historia - Baskça" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zientziaren historia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskça" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="تاریخ علم - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تاریخ علم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tieteen_historia" title="Tieteen historia - Fince" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tieteen historia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fince" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_des_sciences" title="Histoire des sciences - Fransızca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Histoire des sciences" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Fransızca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Stair_na_heola%C3%ADochta_agus_na_teicneola%C3%ADochta" title="Stair na heolaíochta agus na teicneolaíochta - İrlandaca" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Stair na heolaíochta agus na teicneolaíochta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="İrlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Istw%C3%A8_d%C3%A9_syans" title="Istwè dé syans - Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Istwè dé syans" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_da_ciencia" title="Historia da ciencia - Galiçyaca" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Historia da ciencia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galiçyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Shennaghys_yn_oaylleeaght_as_y_%C3%A7haghnoaylleeaght" title="Shennaghys yn oaylleeaght as y çhaghnoaylleeaght - Man dili" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Shennaghys yn oaylleeaght as y çhaghnoaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Man dili" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%95%D7%A8%D7%99%D7%94_%D7%A9%D7%9C_%D7%94%D7%9E%D7%93%D7%A2" title="היסטוריה של המדע - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="היסטוריה של המדע" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="विज्ञान का इतिहास - Hintçe" lang="hi" hreflang="hi" data-title="विज्ञान का इतिहास" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hintçe" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Povijest_znanosti" title="Povijest znanosti - Hırvatça" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Povijest znanosti" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hırvatça" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tudom%C3%A1nyt%C3%B6rt%C3%A9net" title="Tudománytörténet - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tudománytörténet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գիտության պատմություն - Ermenice" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գիտության պատմություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Ermenice" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Historia_del_scientia" title="Historia del scientia - İnterlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Historia del scientia" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="İnterlingua" class="interlanguage-link-target"><span>İnterlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sejarah_ilmu" title="Sejarah ilmu - Endonezce" lang="id" hreflang="id" data-title="Sejarah ilmu" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Endonezce" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Historio_di_la_cienco" title="Historio di la cienco - Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Historio di la cienco" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADsindasaga" title="Vísindasaga - İzlandaca" lang="is" hreflang="is" data-title="Vísindasaga" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="İzlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_della_scienza" title="Storia della scienza - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Storia della scienza" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8F%B2" title="科学史 - Japonca" lang="ja" hreflang="ja" data-title="科学史" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japonca" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ischri_a_sayans" title="Ischri a sayans - Jamaika Patois Dili" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ischri a sayans" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaika Patois Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ғылым тарихы - Kazakça" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ғылым тарихы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazakça" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%A7%E0%B3%81%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%95_%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%9C%E0%B3%8D%E0%B2%9E%E0%B2%BE%E0%B2%A8" title="ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ - Kannada dili" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada dili" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%BC%ED%95%99%EC%82%AC" title="과학사 - Korece" lang="ko" hreflang="ko" data-title="과학사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korece" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/D%C3%AEroka_zanist%C3%AA" title="Dîroka zanistê - Kürtçe" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Dîroka zanistê" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Istori_Godhonieth" title="Istori Godhonieth - Kernevekçe" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Istori Godhonieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Kernevekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%85%D1%8B" title="Илим тарыхы - Kırgızca" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Илим тарыхы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kırgızca" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Historia_scientiae" title="Historia scientiae - Latince" lang="la" hreflang="la" data-title="Historia scientiae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latince" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Istoria_de_siensa" title="Istoria de siensa - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Istoria de siensa" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zin%C4%81tnes_v%C4%93sture" title="Zinātnes vēsture - Letonca" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zinātnes vēsture" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonca" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="विज्ञानके इतिहास - Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="विज्ञानके इतिहास" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Sijarah_Ilmu" title="Sijarah Ilmu - Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Sijarah Ilmu" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ശാസ്ത്രചരിത്രം - Malayalam dili" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ശാസ്ത്രചരിത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam dili" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="विज्ञानया इतिहास - Nevari" lang="new" hreflang="new" data-title="विज्ञानया इतिहास" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Nevari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetenschapsgeschiedenis" title="Wetenschapsgeschiedenis - Felemenkçe" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Wetenschapsgeschiedenis" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Felemenkçe" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8" title="ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ - Pencapça" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Pencapça" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Historia_di_siencia" title="Historia di siencia - Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Historia di siencia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_nauki" title="Historia nauki - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Historia nauki" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="د علم تاریخ - Peştuca" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د علم تاریخ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Peştuca" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_da_ci%C3%AAncia" title="História da ciência - Portekizce" lang="pt" hreflang="pt" data-title="História da ciência" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portekizce" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Istoria_%C8%99tiin%C8%9Bei" title="Istoria științei - Rumence" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Istoria științei" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumence" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="История науки - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="История науки" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%83" title="विज्ञानेतिहासः - Sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="विज्ञानेतिहासः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Sanskrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%B3_%D8%AC%D9%8A_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="سائنس جي تاريخ - Sindhi dili" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سائنس جي تاريخ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi dili" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Historija_nauke" title="Historija nauke - Sırp-Hırvat Dili" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Historija nauke" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Sırp-Hırvat Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%80%E0%B7%93%E0%B6%B1_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%9A_%E0%B6%89%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B6%BA" title="නවීන විද්‍යාවේ ඉතිහාසය - Sinhali dili" lang="si" hreflang="si" data-title="නවීන විද්‍යාවේ ඉතිහාසය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Sinhali dili" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/History_of_science" title="History of science - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="History of science" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Dejiny_vedy" title="Dejiny vedy - Slovakça" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Dejiny vedy" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovakça" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zgodovina_znanosti_in_tehnike" title="Zgodovina znanosti in tehnike - Slovence" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zgodovina znanosti in tehnike" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovence" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Historia_e_shkenc%C3%ABs" title="Historia e shkencës - Arnavutça" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Historia e shkencës" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Arnavutça" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Istorija_nauke" title="Istorija nauke - Sırpça" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Istorija nauke" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Sırpça" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vetenskapshistoria" title="Vetenskapshistoria - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vetenskapshistoria" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AE%B0%E0%AE%B2%E0%AE%BE%E0%AE%B1%E0%AF%81" title="அறிவியலின் வரலாறு - Tamilce" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அறிவியலின் வரலாறு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilce" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์ - Tayca" lang="th" hreflang="th" data-title="ประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tayca" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kasaysayan_ng_agham" title="Kasaysayan ng agham - Tagalogca" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kasaysayan ng agham" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalogca" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Історія науки - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Історія науки" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử khoa học - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lịch sử khoa học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8F%B2" title="科学史 - Wu Çincesi" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="科学史" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%A8%D7%99%D7%A2_%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A1%D7%A0%D7%A9%D7%90%D7%A4%D7%98" title="היסטאריע פון וויסנשאפט - Yidiş" lang="yi" hreflang="yi" data-title="היסטאריע פון וויסנשאפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Yidiş" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8F%B2" title="科学史 - Çince" lang="zh" hreflang="zh" data-title="科学史" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Çince" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%B0%E8%A5%BF%E6%A0%BC%E8%87%B4%E5%8F%B2" title="泰西格致史 - Edebi Çince" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="泰西格致史" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Edebi Çince" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%B8%E5%8F%B2" title="科學史 - Kantonca" lang="yue" hreflang="yue" data-title="科學史" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonca" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q201486#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bilim_tarihi" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c"><span>Madde</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Bilim_tarihi" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t"><span>Tartışma</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Türkçe</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bilim_tarihi"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bilim_tarihi"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=history"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Bilim_tarihi" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j"><span>Sayfaya bağlantılar</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Bilim_tarihi" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k"><span>İlgili değişiklikler</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q"><span>Özel sayfalar</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&oldid=33853184" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı"><span>Kalıcı bağlantı</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi"><span>Sayfa bilgisi</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Bilim_tarihi&id=33853184&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi"><span>Bu sayfayı kaynak göster</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FBilim_tarihi"><span>Kısaltılmış URL'yi al</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FBilim_tarihi"><span>Karekodu indir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Bilim+tarihi"><span>Bir kitap oluştur</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Bilim_tarihi&action=show-download-screen"><span>PDF olarak indir</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p"><span>Basılmaya uygun görünüm</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/History_of_science" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q201486" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g"><span>Vikiveri ögesi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><table class="box-Ek_kaynak_gerekli plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Refimprove" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Question_book-new.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bu maddedeki <b>bilgilerin <a href="/wiki/Vikipedi:Do%C4%9Frulanabilirlik" title="Vikipedi:Doğrulanabilirlik">doğrulanabilmesi</a> için ek kaynaklar gerekli</b>.<span class="hide-when-compact"> Lütfen <a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%BCvenilir_kaynaklar" title="Vikipedi:Güvenilir kaynaklar">güvenilir kaynaklar</a> ekleyerek <a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit">maddenin geliştirilmesine</a> yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve <a href="/wiki/Vikipedi:Do%C4%9Frulanabilirlik#Kanıt_sorumluluğu" title="Vikipedi:Doğrulanabilirlik">kaldırılabilir</a>.<br /><small><span class="plainlinks"><i>Kaynak ara:</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?as_eq=wikipedia&q=%22Bilim+tarihi%22">"Bilim tarihi"</a> – <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbm=nws&q=%22Bilim+tarihi%22+-wikipedia">haber</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?&q=%22Bilim+tarihi%22+site:news.google.com/newspapers&source=newspapers">gazete</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbs=bks:1&q=%22Bilim+tarihi%22+-wikipedia">kitap</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="//scholar.google.com/scholar?q=%22Bilim+tarihi%22">akademik</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=%22Bilim+tarihi%22&acc=on&wc=on">JSTOR</a></span></small></span> <small class="date-container"><i>(<span class="date">Mayıs 2020</span>)</i></small><small class="hide-when-compact"><i> (<a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Bak%C4%B1m_%C5%9Fablonunu_kald%C4%B1rmak" title="Yardım:Bakım şablonunu kaldırmak">Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin</a>)</i></small></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Newton%27s_reflecting_telescope.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg/260px-Newton%27s_reflecting_telescope.jpg" decoding="async" width="260" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg/390px-Newton%27s_reflecting_telescope.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg/520px-Newton%27s_reflecting_telescope.jpg 2x" data-file-width="1140" data-file-height="1276" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/Newton_teleskopu" class="mw-redirect" title="Newton teleskopu">Newton teleskopu</a>, ilk yansıtmalı teleskop</div></figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33092931">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid #aaa;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile"><tbody><tr><th class="sidebar-title navbox-title" style="font-size:130%;"><a class="mw-selflink selflink">Bilim tarihi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image" style="display:block;margin-top:0.3em;margin-bottom:0.5em;"><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosya:Libr0310.jpg" class="mw-file-description" title="Frontispiece of the "Rudolphine Tables" published by Johannes Kepler in 1627"><img alt="Frontispiece of the "Rudolphine Tables" published by Johannes Kepler in 1627" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Libr0310.jpg/220px-Libr0310.jpg" decoding="async" width="220" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Libr0310.jpg/330px-Libr0310.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Libr0310.jpg/440px-Libr0310.jpg 2x" data-file-width="965" data-file-height="1473" /></a><figcaption>Frontispiece of the "Rudolphine Tables" published by Johannes Kepler in 1627</figcaption></figure></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;">Arka plan</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/wiki/Bilim_tarihi_sosyolojisi" title="Bilim tarihi sosyolojisi">Kuramlar ve sosyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Bilim_tarihi_yaz%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Bilim tarihi yazıcılığı">Tarih yazıcılığı</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%B6zdebilim_tarihi" title="Sözdebilim tarihi">Sözdebilim</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;">Çağlara göre</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Erken_k%C3%BClt%C3%BCrlerde_bilim_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erken kültürlerde bilim tarihi (sayfa mevcut değil)">Erken kültürler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Klasik_antik_d%C3%B6nemde_bilim_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Klasik antik dönemde bilim tarihi (sayfa mevcut değil)">Klasik antik dönem</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0slam%27%C4%B1n_Alt%C4%B1n_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="İslam'ın Altın Çağı">İslâm'ın Altın Çağı</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%B6nesans%27ta_bilim_tarihi" title="Rönesans'ta bilim tarihi">Rönesans</a></li> <li><a href="/wiki/Bilimsel_devrim" title="Bilimsel devrim">Bilimsel devrim</a></li> <li><a href="/wiki/Bilimde_romantizm" class="mw-redirect" title="Bilimde romantizm">Romantizm</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;">Kültürlere göre</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/wiki/Afrika%27da_bilim_ve_teknoloji_tarihi" title="Afrika'da bilim ve teknoloji tarihi">Afrika</a></li> <li><a href="/wiki/Bizans_bilimi" class="mw-redirect" title="Bizans bilimi">Bizans</a></li> <li><a href="/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F_d%C3%B6nemlerinde_Avrupa_bilimi" class="mw-redirect" title="Orta Çağ dönemlerinde Avrupa bilimi">Orta Çağ Avrupası</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87in_bilimi_ve_teknolojisi_tarihi" class="mw-redirect" title="Çin bilimi ve teknolojisi tarihi">Çin</a></li> <li><a href="/wiki/Hint_Bilim_ve_Teknoloji_Tarihi" title="Hint Bilim ve Teknoloji Tarihi">Hint</a></li> <li><a href="/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F_%C4%B0slam_d%C3%BCnyas%C4%B1nda_bilim" title="Orta Çağ İslam dünyasında bilim">Orta Çağ İslâm dünyası</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;"><a href="/w/index.php?title=Do%C4%9Fa_bilimi_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doğa bilimi tarihi (sayfa mevcut değil)">Doğa bilimleri</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/wiki/Astronomi_tarihi" title="Astronomi tarihi">Astronomi</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoloji_tarihi" title="Biyoloji tarihi">Biyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Botanik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Botanik tarihi (sayfa mevcut değil)">Botanik</a></li> <li><a href="/wiki/Kimya_tarihi" title="Kimya tarihi">Kimya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ekoloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekoloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Evrim_d%C3%BC%C5%9F%C3%BCncesinin_tarihi" title="Evrim düşüncesinin tarihi">Evrim</a></li> <li><a href="/wiki/Jeoloji_tarihi" title="Jeoloji tarihi">Jeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Jeofizik_tarihi" title="Jeofizik tarihi">Jeofizik</a></li> <li><a href="/wiki/Paleontoloji_tarihi" title="Paleontoloji tarihi">Paleontoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Fizik_tarihi" title="Fizik tarihi">Fizik</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;"><a href="/wiki/Matematik_tarihi" title="Matematik tarihi">Matematik</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Temel_cebir_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Temel cebir tarihi (sayfa mevcut değil)">Cebir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kalk%C3%BCl%C3%BCs_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kalkülüs tarihi (sayfa mevcut değil)">Kalkülüs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kombinatorik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kombinatorik tarihi (sayfa mevcut değil)">Kombinatorik</a></li> <li><a href="/wiki/Geometri_tarihi" title="Geometri tarihi">Geometri</a></li> <li><a href="/wiki/Mant%C4%B1k_tarihi" title="Mantık tarihi">Mantık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Olas%C4%B1l%C4%B1k_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Olasılık tarihi (sayfa mevcut değil)">Olasılık</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0statistik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İstatistik tarihi (sayfa mevcut değil)">İstatistik</a></li> <li><a href="/wiki/Trigonometri_tarihi" title="Trigonometri tarihi">Trigonometri</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;"><a href="/w/index.php?title=Sosyal_bilimler_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sosyal bilimler tarihi (sayfa mevcut değil)">Sosyal bilimler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/wiki/Antropoloji_tarihi" class="mw-redirect" title="Antropoloji tarihi">Antropoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Ekonomik_d%C3%BC%C5%9F%C3%BCnce_tarihi" title="Ekonomik düşünce tarihi">Ekonomi</a></li> <li><a href="/wiki/Co%C4%9Frafya_tarihi" title="Coğrafya tarihi">Coğrafya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Linguistik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linguistik tarihi (sayfa mevcut değil)">Linguistik</a></li> <li><a href="/wiki/Siyaset_bilimi_tarihi" title="Siyaset bilimi tarihi">Siyaset bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Psikolojinin_tarihi" class="mw-redirect" title="Psikolojinin tarihi">Psikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Sosyoloji_tarihi" title="Sosyoloji tarihi">Sosyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirlik_tarihi" class="mw-redirect" title="Sürdürülebilirlik tarihi">Sürdürülebilirlik</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;"><a href="/wiki/Teknoloji_tarihi" title="Teknoloji tarihi">Teknoloji</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tar%C4%B1m_bilimi_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarım bilimi tarihi (sayfa mevcut değil)">Tarım bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Bilgisayar_bilimi_tarihi" title="Bilgisayar bilimi tarihi">Bilgisayar bilimi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Malzeme_bilimi_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malzeme bilimi tarihi (sayfa mevcut değil)">Malzeme bilimi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%BChendislik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mühendislik tarihi (sayfa mevcut değil)">Mühendislik</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible"><div class="sidebar-list-title" style="border-top:1px #aaa solid;text-align:center;border-bottom: 1px #aaa solid;"><a href="/wiki/T%C4%B1p_tarihi" title="Tıp tarihi">Tıp</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist" style="margin-right:0.5em;"> <ul><li><a href="/wiki/T%C4%B1p_tarihi" title="Tıp tarihi">Beşerî tıp</a></li> <li><a href="/wiki/Veteriner_t%C4%B1p#Tarih" title="Veteriner tıp">Veteriner tıp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anatomi_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatomi tarihi (sayfa mevcut değil)">Anatomi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinirbilim_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinirbilim tarihi (sayfa mevcut değil)">Sinirbilim</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%B6roloji_ve_n%C3%B6ro%C5%9Fir%C3%BCrji_tarihi" title="Nöroloji ve nöroşirürji tarihi">Nöroloji ve nöroşirürji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beslenme_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beslenme tarihi (sayfa mevcut değil)">Beslenme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Patoloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patoloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Patoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eczac%C4%B1l%C4%B1k_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eczacılık tarihi (sayfa mevcut değil)">Eczacılık</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below hlist" style="margin-right:0.5em; padding:0.1em 0 0.4em;line-height:1.7em;"> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Liste"><img alt="Liste" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/16px-Symbol_list_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/24px-Symbol_list_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/32px-Symbol_list_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kronolojiler_listesi#Bilim" title="Kronolojiler listesi">Kronoloji</a></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kategori:Bilim_tarihi" title="Kategori:Bilim tarihi">Kategori</a></span></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Bilim_tarihi_kenar_%C3%A7ubu%C4%9Fu" title="Şablon:Bilim tarihi kenar çubuğu"><abbr title="Bu şablonu görüntüle">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Bilim_tarihi_kenar_%C3%A7ubu%C4%9Fu" title="Şablon tartışma:Bilim tarihi kenar çubuğu"><abbr title="Bu şablonu tartış">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Bilim_tarihi_kenar_%C3%A7ubu%C4%9Fu&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir">d</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile" style="border-spacing:0em;"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle" style="background:#9E8BB6; font-weight:normal; color:white; padding-top:10px;"><a href="/wiki/Kategori:Bilim" title="Kategori:Bilim"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33633371">'"`UNIQ--templatestyles-00000005-QINU`"'</style><span class="tmp-color" style="color:white"> Makale serilerinden</span></a></td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="background:#9E8BB6; font-size:200%; font-weight:normal; color:white; padding-bottom:15px;padding-top:5px;"><div style="line-height:50%"><b><a href="/wiki/Bilim" title="Bilim"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33633371"><span class="tmp-color" style="color:white">Bilim</span></a></b></div></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Formal_bilim" title="Formal bilim">Formal bilim</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><a href="/wiki/Matematik" title="Matematik">Matematik</a><br /> <a href="/wiki/Matematiksel_mant%C4%B1k" title="Matematiksel mantık">Matematiksel mantık</a> <br /> <a href="/wiki/Matematiksel_istatistik" title="Matematiksel istatistik">Matematiksel istatistik</a> <br /> <a href="/wiki/Bilgisayar_bilimi" title="Bilgisayar bilimi">Bilgisayar bilimi</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Fiziksel_bilimler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiziksel bilimler (sayfa mevcut değil)">Fiziksel bilimler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><b><a href="/wiki/Fizik" title="Fizik">Fizik</a></b><br /> <a href="/wiki/Uygulamal%C4%B1_fizik" title="Uygulamalı fizik">Uygulamalı fizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Atom_fizi%C4%9Fi" title="Atom fiziği">Atom fiziği</a><br /> <a href="/wiki/Hesaplamal%C4%B1_fizik" title="Hesaplamalı fizik">Hesaplamalı fizik</a><br /> <a href="/wiki/Yo%C4%9Fun_madde_fizi%C4%9Fi" title="Yoğun madde fiziği">Yoğun madde fiziği</a><br /> <a href="/wiki/Deneysel_fizik" title="Deneysel fizik">Deneysel fizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Mekanik" title="Mekanik">Mekanik</a><br /> <a href="/wiki/N%C3%BCkleer_fizik" title="Nükleer fizik">Nükleer fizik</a><br /> <a href="/wiki/Par%C3%A7ac%C4%B1k_fizi%C4%9Fi" title="Parçacık fiziği">Parçacık fiziği</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Plazma_(fizik)" class="mw-redirect" title="Plazma (fizik)">Plazma fiziği</a><br /> <a href="/wiki/Kuantum_mekani%C4%9Fi" title="Kuantum mekaniği">Kuantum mekaniği</a><br /> <a href="/wiki/Kat%C4%B1_h%C3%A2l_fizi%C4%9Fi" title="Katı hâl fiziği">Katı hâl fiziği</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Teorik_fizik" title="Teorik fizik">Teorik fizik</a><br /> <a href="/wiki/Termodinamik" title="Termodinamik">Termodinamik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Optik" title="Optik">Optik</a><br /> <a href="/wiki/Genel_g%C3%B6relilik" title="Genel görelilik">Genel görelilik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/M-Kuram%C4%B1" class="mw-redirect" title="M-Kuramı">M-Kuramı</a><br /> <a href="/wiki/%C3%96zel_g%C3%B6relilik" title="Özel görelilik">Özel görelilik</a> </p><p><b><a href="/wiki/Kimya" title="Kimya">Kimya</a></b><br /> <a href="/wiki/Simya" title="Simya">Simya</a><br /> <a href="/wiki/Analitik_kimya" title="Analitik kimya">Analitik kimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Astrokimya" title="Astrokimya">Astrokimya</a><br /> <a href="/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya">Biyokimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Kristalografi" title="Kristalografi">Kristalografi</a><br /> <a href="/wiki/%C3%87evre_kimyas%C4%B1" title="Çevre kimyası">Çevre kimyası</a> <b>·</b> <a href="/w/index.php?title=Yemek_bilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yemek bilimi (sayfa mevcut değil)">Yemek bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Jeokimya" title="Jeokimya">Jeokimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Ye%C5%9Fil_kimya" title="Yeşil kimya">Yeşil kimya</a><br /> <a href="/wiki/%C4%B0norganik_kimya" title="İnorganik kimya">İnorganik kimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Malzeme_bilimi" title="Malzeme bilimi">Malzeme bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_fizik" class="mw-redirect" title="Moleküler fizik">Moleküler fizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%C3%87ekirdek_kimyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Çekirdek kimyası">Çekirdek kimyası</a><br /> <a href="/wiki/Organik_kimya" title="Organik kimya">Organik kimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Fotokimya" title="Fotokimya">Fotokimya</a><br /> <a href="/wiki/Fiziksel_kimya" title="Fiziksel kimya">Fiziksel kimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Radyokimya" title="Radyokimya">Radyokimya</a><br /> <a href="/wiki/Kat%C4%B1_h%C3%A2l_kimyas%C4%B1" title="Katı hâl kimyası">Katı hâl kimyası</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Stereokimya" title="Stereokimya">Stereokimya</a><br /> <a href="/wiki/Supramolek%C3%BCler_kimya" title="Supramoleküler kimya">Supramoleküler kimya</a><br /> <a href="/wiki/Y%C3%BCzey_bilimi" class="mw-redirect" title="Yüzey bilimi">Yüzey bilimi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Teorik_kimya" title="Teorik kimya">Teorik kimya</a> </p><p><b><a href="/wiki/Astronomi" title="Astronomi">Astronomi</a></b><br /> <a href="/wiki/Astrofizik" title="Astrofizik">Astrofizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Kozmoloji" title="Kozmoloji">Kozmoloji</a><br /> <a href="/wiki/Galaktik_astronomi" title="Galaktik astronomi">Galaktik astronomi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Astrojeoloji" title="Astrojeoloji">Astrojeoloji</a><br /> <a href="/wiki/Gezegen_bilimi" title="Gezegen bilimi">Gezegen bilimi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Y%C4%B1ld%C4%B1z" title="Yıldız">Yıldız</a> </p><p><b><a href="/wiki/Yer_bilimleri" title="Yer bilimleri">Yer bilimleri</a></b><br /> <a href="/wiki/Atmosfer_bilimi" title="Atmosfer bilimi">Atmosfer bilimi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a><br /> <a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Jeodezi" title="Jeodezi">Jeodezi</a><br /> <a href="/wiki/Jeoloji" title="Jeoloji">Jeoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Y%C3%BCzey_bilimi" class="mw-redirect" title="Yüzey bilimi">Yüzey bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Jeofizik" title="Jeofizik">Jeofizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Buzul_bilimi" title="Buzul bilimi">Buzul bilimi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Su_bilimi" title="Su bilimi">Su bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Limnoloji" title="Limnoloji">Limnoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Mineraloji" class="mw-redirect" title="Mineraloji">Mineraloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Okyanus_bilimi" title="Okyanus bilimi">Okyanus bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Paleoklimatoloji" title="Paleoklimatoloji">Paleoklimatoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Palinoloji" title="Palinoloji">Palinoloji</a><br /> <a href="/wiki/Fiziki_co%C4%9Frafya" title="Fiziki coğrafya">Fiziki coğrafya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Agroloji" class="mw-redirect" title="Agroloji">Agroloji</a><br /> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;;line-height:1.2em; padding:0.2em;"><a href="/w/index.php?title=Ya%C5%9Fam_bilimleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yaşam bilimleri (sayfa mevcut değil)">Yaşam bilimleri</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><b><a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">Biyoloji</a></b><br /> <a href="/wiki/Anatomi" title="Anatomi">Anatomi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Astrobiyoloji" title="Astrobiyoloji">Astrobiyoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya">Biyokimya</a><br /> <a href="/wiki/Biyoco%C4%9Frafya" title="Biyocoğrafya">Biyocoğrafya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyom%C3%BChendislik" title="Biyomühendislik">Biyomühendislik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyofizik" title="Biyofizik">Biyofizik</a><br /> <a href="/w/index.php?title=Davran%C4%B1%C5%9Fsal_n%C3%B6roloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Davranışsal nöroloji (sayfa mevcut değil)">Davranışsal nöroloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyoteknoloji" title="Biyoteknoloji">Biyoteknoloji</a><br /> <a href="/wiki/Botanik" title="Botanik">Botanik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Sitoloji" title="Sitoloji">Sitoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Koruma_biyolojisi" title="Koruma biyolojisi">Koruma biyolojisi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Kriyobiyoloji" title="Kriyobiyoloji">Kriyobiyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Gelişim biyolojisi">Gelişim biyolojisi</a><br /> <a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a> <b>·</b> <a href="/w/index.php?title=Etnobiyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etnobiyoloji (sayfa mevcut değil)">Etnobiyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Evrimsel_biyoloji" title="Evrimsel biyoloji">Evrimsel biyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a><br /> <a href="/wiki/Gerontoloji" title="Gerontoloji">Gerontoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%C4%B0mm%C3%BCnoloji" title="İmmünoloji">İmmünoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Limnoloji" title="Limnoloji">Limnoloji</a><br /> <a href="/wiki/Deniz_biyolojisi" title="Deniz biyolojisi">Deniz biyolojisi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">Mikrobiyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">Moleküler biyoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/N%C3%B6roloji" title="Nöroloji">Nöroloji</a><br /> <a href="/wiki/Paleontoloji" title="Paleontoloji">Paleontoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Parazitoloji" title="Parazitoloji">Parazitoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Fizyoloji" title="Fizyoloji">Fizyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Radyobiyoloji" title="Radyobiyoloji">Radyobiyoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Agroloji" class="mw-redirect" title="Agroloji">Agroloji</a><br /> <a href="/wiki/Sistematik" title="Sistematik">Sistematik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Teorik_biyoloji" class="mw-redirect" title="Teorik biyoloji">Teorik biyoloji</a><br /> <a href="/wiki/Toksikoloji" title="Toksikoloji">Toksikoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Zooloji" title="Zooloji">Zooloji</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;;line-height:1.2em; padding:0.2em;"><a href="/wiki/Sosyal_bilimler" title="Sosyal bilimler">Sosyal</a> ve<br /><a href="/wiki/Davran%C4%B1%C5%9Fsal_bilimler" title="Davranışsal bilimler">Davranışsal bilimler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><a href="/wiki/Antropoloji" title="Antropoloji">Antropoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Arkeoloji" title="Arkeoloji">Arkeoloji</a><br /> <a href="/wiki/Kriminoloji" title="Kriminoloji">Kriminoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Demografi" title="Demografi">Demografi</a><br /> <a href="/wiki/Ekonomi_(bilim_dal%C4%B1)" title="Ekonomi (bilim dalı)">Ekonomi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/E%C4%9Fitim" title="Eğitim">Eğitim</a><br /> <a href="/wiki/Be%C5%9Feri_co%C4%9Frafya" title="Beşeri coğrafya">Beşeri coğrafya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Tarih" title="Tarih">Tarih</a><br /> <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_ili%C5%9Fkiler" title="Uluslararası ilişkiler">Uluslararası ilişkiler</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Hukuk" title="Hukuk">Hukuk</a><br /> <a href="/wiki/Dilbilim" title="Dilbilim">Dilbilim</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Siyaset_bilimi" title="Siyaset bilimi">Siyaset bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Psikoloji" title="Psikoloji">Psikoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Sosyoloji" title="Sosyoloji">Sosyoloji</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Uygulamal%C4%B1_bilimler" title="Uygulamalı bilimler">Uygulamalı bilimler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><b><a href="/wiki/M%C3%BChendislik" title="Mühendislik">Mühendislik</a></b><br /> <a href="/wiki/Ziraat_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Ziraat mühendisliği">Ziraat</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Havac%C4%B1l%C4%B1k_ve_uzay_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Havacılık ve uzay mühendisliği">Havacılık ve uzay</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyomedikal_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Biyomedikal mühendisliği">Biyomedikal</a><br /><a href="/wiki/Kimya_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Kimya mühendisliği">Kimya</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%C4%B0n%C5%9Faat_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="İnşaat mühendisliği">İnşaat</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Bilgisayar_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Bilgisayar mühendisliği">Bilgisayar</a><br /><a href="/wiki/Elektrik_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Elektrik mühendisliği">Elektrik</a> <b>·</b> <a href="/w/index.php?title=Yang%C4%B1n_m%C3%BChendisli%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yangın mühendisliği (sayfa mevcut değil)">Yangın</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Genetik_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Genetik mühendisliği">Genetik</a><br /> <a href="/wiki/End%C3%BCstri_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Endüstri mühendisliği">Endüstri</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Makine_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Makine mühendisliği">Mekanik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%C4%B0stihk%C3%A2m" class="mw-redirect" title="İstihkâm">Askeri</a><br /> <a href="/wiki/Maden_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Maden mühendisliği">Maden</a> <b>·</b> <a href="/wiki/N%C3%BCkleer_enerji_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Nükleer enerji mühendisliği">Nükleer</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Y%C3%B6neylem_ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1" title="Yöneylem araştırması">Yöneylem araştırması</a> <br /><a href="/wiki/Robotik" title="Robotik">Robotik</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Yaz%C4%B1l%C4%B1m_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Yazılım mühendisliği">Yazılım</a> </p><p><b><a href="/w/index.php?title=Sa%C4%9Fl%C4%B1k_bilimleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sağlık bilimleri (sayfa mevcut değil)">Sağlık bilimleri</a></b><br /> <a href="/wiki/Biyom%C3%BChendislik" title="Biyomühendislik">Biyomühendislik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Di%C5%9F_hekimi" title="Diş hekimi">Diş hekimi</a><br /> <a href="/wiki/Epidemiyoloji" title="Epidemiyoloji">Epidemiyoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Sa%C4%9Fl%C4%B1k_hizmetleri" title="Sağlık hizmetleri">Sağlık hizmetleri</a> <b>·</b> <a href="/wiki/T%C4%B1p" title="Tıp">Tıp</a><br /> <a href="/wiki/Hem%C5%9Fire" class="mw-redirect" title="Hemşire">Hemşire</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Eczac%C4%B1l%C4%B1k" title="Eczacılık">Eczacılık</a> <b>·</b> <a href="/w/index.php?title=Sosyal_%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sosyal çalışma (sayfa mevcut değil)">Sosyal çalışma</a><br /> <a href="/wiki/Veteriner_t%C4%B1p" title="Veteriner tıp">Veteriner tıp</a> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Disiplinleraras%C4%B1l%C4%B1k" title="Disiplinlerarasılık"> Disiplinlerarası bilimler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><a href="/wiki/Uygulamal%C4%B1_fizik" title="Uygulamalı fizik">Uygulamalı fizik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Yapay_zek%C3%A2" title="Yapay zekâ">Yapay zekâ</a><br /> <a href="/wiki/Biyoetik" title="Biyoetik">Biyoetik</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyoenformatik" title="Biyoenformatik">Biyoenformatik</a> <b>·</b> <br /> <a href="/wiki/Biyomedikal_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Biyomedikal mühendisliği">Biyomedikal mühendisliği</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Biyoistatistik" title="Biyoistatistik">Biyoistatistik</a><br /> <a href="/wiki/Bili%C5%9Fsel_bilim" title="Bilişsel bilim">Bilişsel bilim</a> <b>·</b> <a href="/w/index.php?title=Bilgisayar_dili_bilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilgisayar dili bilimi (sayfa mevcut değil)">Bilgisayar dili bilimi</a><br /> <a href="/wiki/Sibernetik" title="Sibernetik">Sibernetik</a><br /> <a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a><br /> <a href="/wiki/Evrimsel_psikoloji" title="Evrimsel psikoloji">Evrimsel psikoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Ormanc%C4%B1l%C4%B1k" title="Ormancılık">Ormancılık</a><br /> <a href="/wiki/Sa%C4%9Fl%C4%B1k" title="Sağlık">Sağlık</a><br /> <a href="/w/index.php?title=K%C3%BCt%C3%BCphane_bilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kütüphane bilimi (sayfa mevcut değil)">Kütüphane bilimi</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Mant%C4%B1k" title="Mantık">Mantık</a><br /> <a href="/wiki/Matematiksel_biyoloji" class="mw-redirect" title="Matematiksel biyoloji">Matematiksel biyoloji</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Matematiksel_fizik" title="Matematiksel fizik">Matematiksel fizik</a><br /> <a href="/wiki/Model_(soyut)" title="Model (soyut)">Bilimsel modelleme</a><br /> <a href="/wiki/G%C3%B6stergebilim" title="Göstergebilim">Göstergebilim</a> <b>·</b> <a href="/wiki/Sosyobiyoloji" title="Sosyobiyoloji">Sosyobiyoloji</a><br /> <a href="/w/index.php?title=Sistemler_kuram%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sistemler kuramı (sayfa mevcut değil)">Sistemler kuramı</a><br /> </p> <a href="/wiki/%C5%9Eehir_planlamas%C4%B1" title="Şehir planlaması">Şehir planlaması</a></div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;">Bilim felsefesi ve <br />bilim tarihi</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><div> <p><b><a href="/wiki/Bilimsel_y%C3%B6ntem" title="Bilimsel yöntem">Bilimsel yöntem</a></b><br /> <b><a class="mw-selflink selflink">Bilim tarihi</a></b><br /> <b><a href="/wiki/Bilim_felsefesi" title="Bilim felsefesi">Bilim felsefesi</a></b><br /> <b><a href="/w/index.php?title=Bilim_politikas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilim politikası (sayfa mevcut değil)">Bilim politikası</a></b><br /> <b><a href="/wiki/S%C4%B1n%C4%B1rbilim" title="Sınırbilim">Sınırbilim</a></b><br /> <b><a href="/wiki/S%C3%B6zdebilim" title="Sözdebilim">Sözdebilim</a></b> </p> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border-top:1px solid #dbdbdb;padding-top:0.1em;border-bottom:1px solid #dbdbdb;"> <a href="/wiki/Portal:Bilim" title="Portal:Bilim">Bilim portalı</a><br /><a href="/wiki/Kategori:Bilim" title="Kategori:Bilim">Kategori</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Bilim" title="Şablon:Bilim"><abbr title="Bu şablonu görüntüle">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Bilim" title="Şablon tartışma:Bilim"><abbr title="Bu şablonu tartış">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Bilim&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir">d</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Bilim tarihi</b>, hem <a href="/wiki/Do%C4%9Fa_bilimleri" title="Doğa bilimleri">doğa</a> hem de <a href="/wiki/Toplumsal_bilimler" class="mw-redirect" title="Toplumsal bilimler">toplumsal bilimler</a> dahil olmak üzere <a href="/wiki/Bilim" title="Bilim">bilimsel</a> bilgi ve bilimin gelişiminin incelenmesidir. <a href="/wiki/18._y%C3%BCzy%C4%B1l" title="18. yüzyıl">18. yüzyıl</a> ile <a href="/wiki/20._y%C3%BCzy%C4%B1l" title="20. yüzyıl">20. yüzyıl</a> arası dönemde, öteden beri yanlış bilindiği düşünülen olguların bilimsel gerçeklerle değiştirilmesi yolunu izlemiştir. </p><p>Bilim, gerçek dünyadaki olayların gözlemlenmesi, açıklanması ve öngörüsünü vurgulayan, bilim adamları tarafından yapılan, doğal dünya hakkındaki deneysel, kuramsal ve pratik bilginin bir bütünüdür. Buna karşılık, bilim tarihçiliği bilim tarihçileri tarafından kullanılan yöntemleri inceler. </p><p>İngilizce bir kelime olan ve ilk defa <a href="/wiki/William_Whewell" title="William Whewell">William Whewell</a> tarafından kullanılan <i>scientist (bilim insanı)</i> tanımlaması nispeten yakın bir tarih olan 19. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daha önce, araştırmacılar kendilerini "doğa filozofları" olarak adlandırıyorlardı. Doğal dünyaya ilişkin <a href="/wiki/Deney" title="Deney">deneysel</a> araştırmalar klasik antik çağlardan beri (örneğin <a href="/wiki/Thales" title="Thales">Thales</a> ve <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristo</a> tarafından) tanımlanmış, bilimsel yöntem <a href="/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F" title="Orta Çağ">Orta Çağ</a>'dan beri kullanılmıştır (örneğin, <a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Heysem" class="mw-redirect" title="İbn-i Heysem">İbn-i Heysem</a> ve <a href="/wiki/Roger_Bacon" title="Roger Bacon">Roger Bacon</a> tarafından). Modern bilim, modern çağın erken döneminde, özellikle bilimsel devrim dönemine denk gelen 16. ve 17. yüzyıl Avrupa'sında gelişmeye başladı.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bilim tarihçileri geleneksel olarak, bilimi, daha önceki araştırmaları da içerecek şekilde yeterince geniş olarak tanımlamıştı.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>18. yüzyıldan 20. yüzyılın sonlarına kadar bilim tarihi, özellikle de <a href="/wiki/Fizik" title="Fizik">fizik</a> ve <a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">biyoloji</a> <a href="/wiki/Bilim" title="Bilim">bilimlerinin</a> çoğu için gerçek teorilerin yanlış inançların yerini aldığı, ilerici bir anlatımla sunulmuştur.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Thomas_Kuhn" title="Thomas Kuhn">Thomas Kuhn</a>'unki gibi daha yeni tarihsel yorumlar, bilim tarihini paradigmalar veya kavramsal sistemler açısından, entelektüel, kültürel, ekonomik ve politik eğilimlerden oluşan daha geniş bir çerçeve içerisinde tasvir etme eğilimindedir.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İlk_uygarlıklar"><span id=".C4.B0lk_uygarl.C4.B1klar"></span>İlk uygarlıklar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: İlk uygarlıklar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İlk uygarlıklar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tarih öncesi çağlarda, teknik ve bilgi nesilden nesle sözlü bir gelenekle geçmiştir. Örneğin, mısırın tarım için <a href="/wiki/Meksika" title="Meksika">Meksika</a>'nın güneyinde evcilleştirilmesi, yaklaşık 9000 yıl önceye, yazım sistemlerinin geliştirilmesinden daha eski bir tarihe dayanmaktadır. Benzer şekilde, <a href="/wiki/Arkeoloji" title="Arkeoloji">arkeolojik</a> kanıtlar, yazının icadından önceki toplumlarda <a href="/wiki/Astronomi" title="Astronomi">astronomik</a> bilginin geliştiğini gösterir. Yazının gelişimi, bilginin muhafaza edilmesine ve çok daha doğru bir şekilde nesilden nesle iletilmesine olanak tanımıştır. </p><p>Birçok eski uygarlık sistematik olarak astronomik gözlemler yapıp bilgi toplamıştır. <a href="/wiki/Gezegen" title="Gezegen">Gezegenler</a> ve <a href="/wiki/Y%C4%B1ld%C4%B1z" title="Yıldız">yıldızların</a> maddi doğası üzerine kafa yormak yerine, çoğunlukla toplum üzerindeki etkilerinden çıkarım yaparak gök cisimlerinin nispi konumlarını şema haline getirmişlerdir. Bu, antik araştırmacıların, her şeyin birbirine bağlı olduğunu varsayarak, genel olarak bütüncül bir sezgi kullandıklarını, buna karşılık modern bilimin böyle kavramsal sıçramaları reddettiğini göstermektedir </p><p>Bu dönemde insan <a href="/wiki/Fizyoloji" title="Fizyoloji">fizyolojisi</a> ile ilgili temel bilgiler bazı bölgelerde biliniyordu ve birkaç medeniyette simya ile ilgili uygulamalar yapılmaktaydı. Makroskobik <a href="/wiki/Flora_(botanik)" title="Flora (botanik)">flora</a> ve <a href="/wiki/Fauna" title="Fauna">faunayla</a> ilgili kayda değer gözlemler yapılmıştır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mısır"><span id="M.C4.B1s.C4.B1r"></span>Mısır</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Mısır" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Mısır"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Antik_M%C4%B1s%C4%B1r" title="Antik Mısır">Eski Mısır</a>, astronomi, <a href="/wiki/Matematik" title="Matematik">matematik</a> ve <a href="/wiki/T%C4%B1p" title="Tıp">tıp</a> alanlarında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Mısır'da <a href="/wiki/Geometri" title="Geometri">geometrinin</a> gelişmesinin temel sebebi, <a href="/wiki/Tar%C4%B1m" title="Tarım">tarım</a> arazilerinin düzenini ve mülkiyetini, her yıl Nil nehrinde gerçekleşen taşkınlardan korumak için yapılan araştırmalardır. 3-4-5 <a href="/wiki/Dik_%C3%BC%C3%A7gen" title="Dik üçgen">dik üçgen</a> ve diğer <a href="/wiki/Geometri" title="Geometri">geometri</a> kuralları doğrusal yapılarla birlikte Mısır mimarisindeki <a href="/wiki/Kolon" title="Kolon">sütun</a> ve <a href="/wiki/Lento" title="Lento">lentoların</a> yapımında kullanılmıştır. Mısır ayrıca <a href="/wiki/Akdeniz" title="Akdeniz">Akdeniz</a>'in çoğu için bir <a href="/wiki/Simya" title="Simya">simya</a> araştırma merkezi olmuştur. Günümüze ulaşmış olan ilk tıbbi belgelerden biri olan <a href="/wiki/Edwin_Smith_Papir%C3%BCs%C3%BC" title="Edwin Smith Papirüsü">Edwin Smith Papirüsüü</a> muhtemelen beyni tarif eden analiz etmeye çalışan en eski belgedir: bu modern <a href="/wiki/N%C3%B6robilim" title="Nörobilim">sinirbilimin</a> başlangıcı olarak görülebilir. Mısır tıbbı bazı etkili uygulamalara sahip olmasına rağmen genellikle etkisiz ve bazen de zararlıydı. Örneğin tıbbi tarihçiler, eski Mısır <a href="/wiki/Farmakoloji" title="Farmakoloji">ilaçbiliminin</a> büyük ölçüde etkisiz olduğuna inanmaktadırlar. Buna rağmen, hastalığın tedavisinde inceleme, tanı, tedavi ve öngörü bileşenlerini kullanmışlardır. G. E. R. Lloyd'a göre bunlar temel deneysel bilim yöntemiyle paralellik sergiler ve bu metodolojinin geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır. Ayrıca <a href="/wiki/Ebers_T%C4%B1p_Papir%C3%BCs%C3%BC" title="Ebers Tıp Papirüsü">Ebers papirüs</a>'ü (MÖ. 1550) geleneksel <a href="/wiki/Deneycilik" title="Deneycilik">deneyciliğin</a> bulgularını da içerir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antik_Ortadoğu"><span id="Antik_Ortado.C4.9Fu"></span>Antik Ortadoğu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Antik Ortadoğu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Antik Ortadoğu"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg/110px-Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg" decoding="async" width="110" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg/165px-Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg/220px-Divinatory_livers_Louvre_AO19837.jpg 2x" data-file-width="588" data-file-height="1686" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">MÖ. 18. ve 19. yüzyıllara tarihlenen hayvan ciğerlerinin kil modelleri, şimdiki Suriye'de Mari Kraliyet Sarayı'nda bulundu</div></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/S%C3%BCmerler" title="Sümerler">Sümer</a>'deki (şimdiki <a href="/wiki/Irak" title="Irak">Irak</a>'ta) <a href="/wiki/Mezopotamya" title="Mezopotamya">Mezopotamya</a> halkı, MÖ. 3500'lerin başlangıcından itibaren, dünya ile ilgili bazı gözlemlerini sayısal verilerle kaydetmeye başlamışlardı. Fakat gözlem ve ölçümlerin bilimsel yasaları aydınlatmaktan başka amaçlar için yapıldığı görülmektedir. <a href="/wiki/Pisagor" title="Pisagor">Pisagor</a> yasalarının somut bir örneği, MÖ. 18. yüzyılda kaydedilmiştir: MÖ. 1900 tarihli Mezopotamya çivi yazımı tableti olan <a href="/wiki/Plimpton_322" title="Plimpton 322">Plimpton 322</a>, bazı <a href="/wiki/Pisagor_%C3%BC%C3%A7l%C3%BCs%C3%BC" title="Pisagor üçlüsü">Pisagor üçlülerini</a> (3, 4, 5) kaydeder (5, 12, 13). …, <a href="/wiki/Pisagor_teoremi" title="Pisagor teoremi">Pisagor teoreminin</a> soyut bir formülasyonu yok iken, Pisagor'dan yaklaşık 1000 yıl önce kaydetmişlerdir. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:SumerianClayTablet,palm-sized422BCE.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg/220px-SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg/330px-SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg/440px-SumerianClayTablet%2Cpalm-sized422BCE.jpg 2x" data-file-width="1791" data-file-height="1362" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/Mezopotamya" title="Mezopotamya">Mezopotamya</a> kil tableti, MÖ. 492, astronomik bilgilerin kaydedilmesine izin verdi.</div></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Babil" title="Babil">Babil</a> astronomisinde, yıldızların, gezegenlerin ve <a href="/wiki/Ay" title="Ay">ay</a>'ın ait hareketlerin kayıtlarının, yazarların yarattığı binlerce kil tablet üzerinde kaldı. Mezopotamya'daki ilk bilim adamları tarafından belirlenen güneş ayı ve ay ayı gibi astronomik dönemler, günümüzde hâlen yaygın bir şekilde batılı takvimlerde kullanılmaktadır. Bu verileri kullanarak, gün ışığının yıl boyunca değişen uzunluğunu hesaplamak ve Güneş, Ay ve gezegenlerin ayrıca tutulmaların görünümlerini ve kaybolmalarını tahmin etmek için <a href="/wiki/Aritmetik" title="Aritmetik">aritmetik</a> yöntemler geliştirdiler. Bir <a href="/wiki/Keldaniler" title="Keldaniler">Keldani</a> <a href="/wiki/Astronom" title="Astronom">astronomu</a> ve <a href="/wiki/Matematik%C3%A7i" title="Matematikçi">matematikçisi</a> olan <a href="/w/index.php?title=Kidinnu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kidinnu (sayfa mevcut değil)">Kidinnu</a> gibi yalnızca birkaç gök bilimcinin ismi bilinmektedir. Kidinnu'nun çalışmaları, günümüzdeki takvimlerde kullanılan <a href="/wiki/Y%C4%B1l" title="Yıl">güneş yılı</a> için önemlidir. Babil astronomisi "astronomik olayların detaylı bir matematiksel tanımını yapmaya yönelik ilk ve oldukça başarılı girişim" idi. Tarihçi <a href="/wiki/Asger_Aaboe" title="Asger Aaboe">Asger Aaboe</a>'ya göre, "<a href="/wiki/Helen" title="Helen">Helen</a> dünyasında, <a href="/wiki/Hindistan" title="Hindistan">Hindistan</a>'da, <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslam</a> dünyasında ve Batı'da yapılmış olan birçok bilimsel astronomi çalışması, belirleyici ve temel yollarla Babil astronomisine bağlıdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grek-Romen_dünyası"><span id="Grek-Romen_d.C3.BCnyas.C4.B1"></span>Grek-Romen dünyası</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Grek-Romen dünyası" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Grek-Romen dünyası"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg/220px-Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg" decoding="async" width="220" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg/330px-Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg/440px-Plato%27s_Academy_mosaic_from_Pompeii.jpg 2x" data-file-width="1614" data-file-height="1652" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/Platon_Akademisi" title="Platon Akademisi">Platon Akademisi</a>. <a href="/wiki/Pompei" title="Pompei">Pompei</a>'den 1. yüzyıl mozaikleri</div></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Klasik_antik_d%C3%B6nem" class="mw-redirect" title="Klasik antik dönem">Klasik Antik dönemde</a>, <a href="/wiki/Evren" title="Evren">evrenin</a> işleyişine ilişkin sorgunun izleri, hem güvenilir bir takvim oluşturma hem de çeşitli hastalıkların nasıl tedavi edileceğinin belirlenmesi gibi doğal amaçlar için yapılan araştırmalarda, <a href="/wiki/Do%C4%9Fa_felsefesi" title="Doğa felsefesi">doğa felsefesi</a> olarak bilinen soyut araştırmalarda görülmektedir. Kendilerini, doğa filozofu, yetenek gerektiren bir mesleğin uygulayıcıları (örneğin doktorlar) veya dini bir geleneğin takipçileri olarak (örneğin, tapınak şifacıları) olarak düşünen eski insanlar ilk bilim insanları olarak kabul edilebilir. </p><p>Öncü Sokratlar olarak bilinen ilk Yunan filozoflar komşularının mitlerinde bulunan soruna değerli yanıtlar sundular: "Yaşadığımız düzeni nasıl buldular?”. "bilimin babası" olarak kabul edilen, Sokratizm öncesi filozofu olan, <a href="/wiki/Thales" title="Thales">Thales</a> (MÖ. 640-546) doğal olaylar için doğaüstü olmayan açıklamaları öne süren ilk kişi oldu. Örneğin, karalar suyun üzerinde yüzmektedir ve depremler tanrı Poseidon'dan değil karaların üzerinde yüzdüğü bu suların çalkalanmasından meydana geldiğini ileri sürer. Thales'in öğrencisi olan Samoslu <a href="/wiki/Pisagor" title="Pisagor">Pisagor</a>'u, kendi için matematiği araştıran Pisagor okulunu kurdu ve Dünyanın küre şeklinde olduğunu öne süren ilk kişi oldu. <a href="/wiki/Leukippos" title="Leukippos">Leucippus</a> (MÖ. 5. yüzyıl) tüm maddenin atomlar olarak bölünemeyen, tekrar etmeyen birimlerden oluştuğu teorisi ile <a href="/wiki/Atomculuk" title="Atomculuk">atomculuk</a> kavramını başlattı. Bu teori, öncelikle öğrencisi <a href="/wiki/Demokritos" title="Demokritos">Demokritos</a> daha sonra da <a href="/wiki/Epik%C3%BCr" title="Epikür">Epikür</a> tarafından oldukça genişletilmiştir. </p><p>Ardından, <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Plato</a> ve <a href="/wiki/Aristo" class="mw-redirect" title="Aristo">Aristo</a>, daha sonraki doğa araştırmalarını da şekillendirecek olan, doğa felsefesi hakkında ilk sistematik tartışmaları yaptılar. Tümdengelimli akıl yürütmenin geliştirilmesi, daha sonraki bilimsel araştırmalar için yararlı olmuştur. Plato, MÖ. 387'de sloganı "Geometri bilmeyen giremez" olan ve birçok önemli filozof yetiştiren Platon Akademisini kurdu. Plato'nun öğrencisi Aristo, deneyciliği ve evrensel hakikatlere gözlem ve tümevarım yoluyla ulaşabileceği fikrini ortaya koyarak bilimsel yöntemin temellerini attı. Aristo, biyolojik nedensellik ve yaşam çeşitliliğine odaklanan ve deneysel nitelikte birçok biyolojik yazı da üretti. Özellikle, çevresindeki bitki ve hayvanların alışkanlıkları ve özellikleriyle ilgili birçok gözlem yaptı ve 540'tan fazla hayvan türünü sınıflandırarak en az 50 tanesini inceledi. Aristo'nun çalışmaları İslam dönemi ve Avrupa bilimini etkiledi ve sonunda Bilimsel Devrim'de yerini aldılar. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Archimedes_pi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Archimedes_pi.svg/330px-Archimedes_pi.svg.png" decoding="async" width="330" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Archimedes_pi.svg/495px-Archimedes_pi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Archimedes_pi.svg/660px-Archimedes_pi.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="250" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Arşimet <a href="/wiki/Pi_say%C4%B1s%C4%B1" title="Pi sayısı">π</a> sayısının yaklaşık değerini bulmak için <a href="/wiki/T%C3%BCketme_y%C3%B6ntemi" title="Tüketme yöntemi">tüketme yöntemini</a> kullandı.</div></figcaption></figure> <p>Bu dönem, özellikle anatomi, zooloji, botanik, madenbilimi, coğrafya, matematik ve astronomi alanlarındaki gerçek bilgide önemli ilerlemeler içeriyordu. Bunlar arasında özellikle değişim sorunu ve nedenleri ile ilgili olan bazı bilimsel problemlerin öneminin farkındalığı, matematiğin doğal olaylara uygulanması ve deneysel araştırma yapmanın metodolojik öneminin tanınması bulunmaktadır. Helenistik çağda bilginler, bilimsel araştırmalarında önce Yunan düşüncesinde geliştirilen ilkeler olan matematik uygulamaları ve kasıtlı deneysel araştırma yöntemlerini kullanmışlardır. Böylece, eski Yunan ve Helenistik filozoflardan Orta Çağ Müslüman filozof ve bilim adamlarına uzanan bu kesintisiz bilim çizgisi Avrupa Rönesansı ve Aydınlanmasına, günümüzün seküler bilimlerinin ortaya çıkmasına yol açtı. Sebep ve sorgulama ilkeleri antik Yunanlarla değil sokratik yöntem fikrinin oluşmasıyla birlikte başladı ve geometri, mantık ve doğa bilimlerindeki büyük ilerlemeleri de beraberinde getirdi. Swansea Üniversitesi'nde Profesör olan Benjamin Farrington'a göre: </p> <dl><dd>"İnsanlar Arşimet'in denge kanunlarını hazırlamasından binlerce yıl önce, bu ilkeler hakkında pratik ve sezgisel bilgiler yardımıyla, tartım işlemini yapıyordu. Arşimet'in yaptığı bu pratik bilginin kuramsal etkilerini sıralamak ve ortaya çıkan bilgiyi mantıksal olarak tutarlı bir sistemi olarak sunmaktı."</dd></dl> <p>Ve yine: </p> <dl><dd>"Şaşkınlık içerisinde kendimizi modern bilimin eşiğinde buluyoruz. Bazı çevirilerden alıntılara modernite havası verildiği de söylenemez. Ne münasebet. Bu yazıların kelime dağarcığı ve tarzı kendi sözcük dağarcığımızdan ve tarzımızdan türetilen kaynaktır."</dd></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Antikythera_mechanism.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Antikythera_mechanism.svg/170px-Antikythera_mechanism.svg.png" decoding="async" width="170" height="232" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Antikythera_mechanism.svg/255px-Antikythera_mechanism.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Antikythera_mechanism.svg/340px-Antikythera_mechanism.svg.png 2x" data-file-width="616" data-file-height="839" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/Antikythera_d%C3%BCzene%C4%9Fi" class="mw-redirect" title="Antikythera düzeneği">Antikythera mekanizmasının</a> şeması (MÖ. 150–100).</div></figcaption></figure> <p>Coğrafya uzmanı Eratosthenes Dünya'nın çevresini doğru olarak hesaplarken, gök bilimci Samoslu <a href="/wiki/Sisaml%C4%B1_Aristarkus" title="Sisamlı Aristarkus">Aristarchus</a>'u, güneş sisteminin helyosentrik (güneş merkezli) bir modelini öne süren ilk kişi oldu. <a href="/wiki/Hipparkos" title="Hipparkos">Hipparkos</a> (MÖ. 190 - <abbr title="yaklaşık">y.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 120</span>) ilk sistematik yıldız kataloğunu üretmiştir. Helenistik dönemde astronomi ve mühendislikteki başarı düzeyi, gezegenlerin konumunu hesaplamak için kullanılan bir analog bilgisayar olan <a href="/wiki/Antikitera_d%C3%BCzene%C4%9Fi" title="Antikitera düzeneği">Antikythera mekanizması</a> (MÖ. 150-100) tarafından etkileyici bir şekilde ortaya koyulmaktadır. Benzer karmaşıklığa sahip teknolojik eserler, mekanik astronomik saatlerin Avrupa'da ortaya çıktığı 14. yüzyıla kadar bir daha ortaya çıkmadı. </p><p>Tıp alanında, <a href="/wiki/Hipokrat" title="Hipokrat">Hipokrat</a> (MÖ. 460 - 370) ve takipçileri pek çok hastalığı ve tıbbi durumu tanımlayan öncüler oldular ve günümüzde hekimler için hâlen geçerli olan Hipokrat Yemini geliştirdiler. <a href="/wiki/Herophilos" title="Herophilos">Herophilos</a> (MÖ. 335-280) insan vücudunu kesip inceleyerek sinir sistemini tanımlayan ilk kişi olmuştur. <a href="/wiki/Galen" title="Galen">Galen</a> (MS 129 - 200) beyin ve göz ameliyatları da dahil olmak üzere neredeyse iki bin boyunca tekrar denenmeyen pek çok cesur operasyonlar gerçekleştirdi. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:P._Oxy._I_29.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/P._Oxy._I_29.jpg/220px-P._Oxy._I_29.jpg" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/P._Oxy._I_29.jpg/330px-P._Oxy._I_29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/P._Oxy._I_29.jpg/440px-P._Oxy._I_29.jpg 2x" data-file-width="1694" data-file-height="1032" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Öklid'in <i><a href="/wiki/%C3%96klid%27in_Elementler%27i" class="mw-redirect" title="Öklid'in Elementler'i">Elemanlar</a></i> isimli çalışmasından günümüze ulaşmış en eski parçalardan biri, MS 100'de Oxyrhynchus'ta bulundu.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></figcaption></figure> <p>Helenistik Mısır'da, <a href="/wiki/%C3%96klid" title="Öklid">Öklid</a> matematiksel titreşimin temellerini attı ve bugüne kadar yazılmış en ilham verici ders kitabı olan ve günümüzde hala kullanılan <i>Elemanlar</i> isimli eserinde, önerme, teori ve kanıt kavramlarını tanıttı. Tüm zamanların en büyük matematikçilerinden biri olarak kabul edilen <a href="/wiki/Ar%C5%9Fimet" title="Arşimet">Arşimet</a>, bir sonsuz serinin toplamı ile bir parabolün yayı altındaki alanı hesaplamak için tüketme yöntemini kullandı ayrıca <span class="texhtml">π</span> sayısının inanılmaz derecede doğru bir yaklaşımını verdi. Bunun yanında fizikte, hidrostatik, statik ve kaldıraç prensibinin temellerini attığı bilinmektedir. </p><p><a href="/wiki/Theophrastus" class="mw-redirect" title="Theophrastus">Theophrastus</a>, bitki ve hayvanların ilk tanımlamalarını yazdı, ilk sınıflandırmayı yaptı ve mineralleri sertlik gibi özellikleri açısından inceledi. Theophrastus'un halefi olarak görülen <a href="/wiki/Ya%C5%9Fl%C4%B1_Pliny" class="mw-redirect" title="Yaşlı Pliny">Yaşlı Pliny</a>, MS 77 yılında doğal dünyanın en büyük ansiklopedilerinden birini üretti. Örneğin, elmasın <a href="/wiki/Oktahedral" class="mw-redirect" title="Oktahedral">oktahedral</a> şeklini doğru bir biçimde anlatır ve elmas tozunun çok sert olması sebebiyle diğer mücevherleri kesip cilalamak için gravürcüler tarafından kullanıldığından bahseder. Kristal biçiminin öneminin farkına varılması, modern kristal biliminin öncüsüdür. Ayrıca, diğer minerallerin kendine özgü kristal şekillerine sahip olduklarını da söyler. Bunun yanı sıra kehribar taşının çam ağaçlarının fosilleşmiş bir reçinesi olduğunu, içinde hapsolmuş böcekler bulunan örneklerden yola çıkarak fark eden ilk kişilerden biridir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hindistan">Hindistan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Hindistan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hindistan"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:QtubIronPillar.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/QtubIronPillar.JPG/170px-QtubIronPillar.JPG" decoding="async" width="170" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/QtubIronPillar.JPG/255px-QtubIronPillar.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/QtubIronPillar.JPG/340px-QtubIronPillar.JPG 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1347" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Antik Hindistan metalurji alanında öncüydü, Delhi'deki dövme çelikten yapılmış direk bunun kanıtıdır.</div></figcaption></figure> <p><b>Matematik:</b> Hindistan'daki matematiksel bilginin en eski izleri <a href="/wiki/%C4%B0ndus_Vadisi_Uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="İndus Vadisi Uygarlığı">İndus Vadisi Uygarlığı</a>'na (MÖ. 4. binyıl ~ MÖ. 3. binyıl) aittir. Bu medeniyet zamanında yaşamış insanlar tuğladan yapılmış bir yapının sağlamlığı ve dengesi için uygun görülen 4:2:1 oranlarında olan tuğlalar yaptılar. Ayrıca uzunluk ölçümünü, yüksek bir doğruluk derecesinde standart hale getirmeye çalıştılar. Uzunluğu yaklaşık 3.4 santimetre olan (1.32 inç) on eşit parçaya bölünmüş bir cetvel olan Mohenjo-daro cetveli'ni tasarladılar. Eski <a href="/wiki/Mohenjo-daro" class="mw-redirect" title="Mohenjo-daro">Mohenjo-daro</a>'da imal edilen tuğlalar genellikle bu uzunluk birimin tam katları olan boyutlara sahipti. </p><p>Hint gök bilimci ve matematikçisi <a href="/wiki/Aryabhata" title="Aryabhata">Aryabhata</a> (476-550) bazı trigonometrik fonksiyonlarla birlikte (sinüs, versine, kosinüs ve ters sinüs dahil olmak üzere) trigonometrik tabloların yanında cebir ve algoritma tekniklerini tanıtmıştır. MS 628 yılında <a href="/wiki/Brahmagupta" title="Brahmagupta">Brahmagupta</a>, yerin bir çekim kuvveti olduğunu ileri sürdü. Ayrıca, dünya genelinde şu anda evrensel olarak kullanılan <a href="/wiki/Hint-Arap_rakam_sistemi" title="Hint-Arap rakam sistemi">Hint-Arap rakam sistemi</a> ile birlikte sıfır sayısının kullanımını açıkça belirtti. İki gök bilimcinin metinlerinin Arapça çevirileri Arap rakamlarını 9. yüzyılda İslam dünyasına tanıtacaktı. 14. ve 16. yüzyıllar arasında <a href="/wiki/Kerala_astronomi_ve_matematik_okulu" title="Kerala astronomi ve matematik okulu">Kerala astronomi ve matematik okulu</a>, trigonometri ve analiz gibi alanlar da dahil olmak üzere astronomi ve özellikle matematikte çok önemli ilerlemeler kaydetti. Özellikle, Sangamagrama Madhava "matematiksel analizin kurucusu" olarak düşünülmektedir. </p><p><b>Astronomi:</b> Astronomik kavramlardan bahseden ilk metin, Hint dini edebiyatı olan Vedalar'tan gelmektedir. Sarma'ya göre (2008): "<a href="/wiki/Rigveda" title="Rigveda">Rigveda</a>'da evrenin varoluşu hakkında akılcı yorumlar bulunur, bunlar; evrenin yapısı, küresel dünya ve 360 günden oluşan 1 yılın 12 eşit parçaya bölünüp, her biri 30 günden oluşan periyodik aylara bölünmesidir." <a href="/wiki/Bhaskara" class="mw-redirect" title="Bhaskara">Bhāskara</a> tarafından 12. yüzyılda yazılmış olan Siddhanta Shiromani'nin ilk 12 bölümü, gezegenlerin ortalama boylamları; gezegenlerin gerçek boylamları; günlük döngü'nün üç problemi; ayın yeni ay ve dolunay fazları; ay tutulmaları; güneş tutulmaları; gezegenlerin enlemleri; yükselmeler ve ayarlar; ayın hilali; gezegenlerin birbirleriyle bağlantıları; sabit yıldızlarla gezegenlerin bağlantıları; ve güneş ve ayın pataları. İkinci bölümün 13. faslı, kürenin doğasını ve buna dayanan önemli astronomik ve trigonometrik hesaplamaları kapsar. İkinci 13 bölümlük kısım, kürenin doğasını ve buna dayanan önemli astronomik ve trigonometrik hesaplamaları kapsar. </p><p>Nilakantha Somayaji'nin astronomik tezi <i>Tantrasangraha</i>, 17. yüzyıldaki <a href="/wiki/Johannes_Kepler" title="Johannes Kepler">Johannes Kepler</a>'e kadar en doğru astronomik model olan ve <a href="/wiki/Tycho_Brahe" title="Tycho Brahe">Tycho Brahe</a> tarafından ortaya atılan Tychonic sistemle benzer özellikler taşımaktadır. İlk dilsel etkinlikler Sanskrit dili analizi ile birlikte Vedik metinlerin doğru okunması ve yorumlanması amacıyla Demir Çağı'nda Hindistan'da (MÖ. 1. binyıl) bulunur. Sanskritçenin en önemli gramer uzmanı olan <a href="/wiki/Panini" title="Panini">Pāîini</a> (MÖ. 520-460) 4000'e yakın kuralı formüle ederek üretken bir dilbilgisi oluşturmuştur. Analitik yaklaşımının doğasında fonem, şekil bilgisi ve kök kavramları bulunmaktadır. </p><p><b>Tıp:</b> Şimdiki Pakistan'da neolitik mezarlıklardan elde edilen bulgular erken tarım medeniyetlerindeki diş hekimliğiyle ilgili kanıtlarını göstermektedir. <a href="/wiki/Ayurveda" title="Ayurveda">Ayurveda</a>, MÖ. 2500'den önce antik Hindistan'da ortaya çıkmış olan geleneksel tıp sistemidir ve günümüzde dünyanın çeşitli yerlerinde alternatif tıp yöntemi olarak uygulanmaktadır. Bununla alakalı en ünlü yazılı metin olan Suśruta'nın Suśrutasamhitā, rinoplasti, yırtık kulak loblarının onarımı, perineal litotomi, katarakt ameliyatı ve diğer bazı cerrahi işlemler gibi cerrahi prosedürlerin tanımlanmasını gösteren bir kaynaktır. </p><p><b>Metalurji:</b> Wootz, pota ve paslanmaz çelik Hindistan'da icat edildi ve çoğunlukla Klasik Akdeniz dünyasına ihraç edildi. Hint Wootz çeliği, Roma İmparatorluğu'nda en iyi çelik olarak düşünülüyordu büyük saygı görüyordu. Orta Çağ'dan sonra çok özel tekniklerle Suriye'de üretilen "Şam çeliği" 1000 yılına kadar ithal edildi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Çin"><span id=".C3.87in"></span>Çin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: Çin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Çin"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Sea_island_survey.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sea_island_survey.jpg/170px-Sea_island_survey.jpg" decoding="async" width="170" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sea_island_survey.jpg/255px-Sea_island_survey.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sea_island_survey.jpg/340px-Sea_island_survey.jpg 2x" data-file-width="1296" data-file-height="1923" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Lui Hui'nin deniz adaları araştırması</div></figcaption></figure> <p><b>Matematik:</b> Çinliler ilk hesaplamaları yapmak için sayım tahtalarında pozisyonel ondalık bir sistem kullandılar. 10'u ifade etmek için, sağdaki ikinci kutuya tek bir çubuk yerleştirilir. Konuşulan dilde İngilizceye benzer bir sistem kullanılır: ör. dört bin iki yüz yedi. Sıfır için herhangi bir sembol kullanmadılar. MÖ. 1. yüzyıla kadar negatif sayılar ve ondalık kesirler kullanılıyordu ve <i>Matematik Sanatında Dokuz Bölüm</i>, <a href="/w/index.php?title=Horner_y%C3%B6ntemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horner yöntemi (sayfa mevcut değil)">Horner yöntemi</a> ile yüksek mertebeden kökleri çıkarmak ve doğrusal denklemleri çözmek için kullanılan yöntemleri ve <a href="/wiki/Pisagor_teoremi" title="Pisagor teoremi">Pisagor teoremini</a> içeriyordu. </p><p>Tang hanedanında <a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_dereceden_denklemler" title="Üçüncü dereceden denklemler">üçüncü dereceden denklemler</a> çözülmüş ve Ch'in Chiu-shao tarafından MS 1245'te basılan 3'ün üstündeki denklem çözümleri ortaya çıkmıştır. <a href="/wiki/Blaise_Pascal" title="Blaise Pascal">Pascal</a>'ın <a href="/wiki/Binom_a%C3%A7%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1" title="Binom açılımı">binom katsayıları</a> için üçgeni Jia Xian tarafından 1100 civarında açıkladı </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Su_Song_Star_Map_1.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/220px-Su_Song_Star_Map_1.JPG" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/330px-Su_Song_Star_Map_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Su_Song_Star_Map_1.JPG/440px-Su_Song_Star_Map_1.JPG 2x" data-file-width="1372" data-file-height="969" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">1902'de, Su Song'un <i>Xin Yi Xiang Fa Yao</i> daki yıldız haritalarından biri, Shen Kuo'nun, Mercator'a benzer bir silindirik projeksiyon ile yaptığı astronomik gözlemleri sayesinde kutup yıldızının düzeltilmiş pozisyonu yayınlandı.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div></figcaption></figure> <p><b>Astronomi:</b> Çin'den gelen astronomik gözlemler, herhangi bir medeniyete ait en uzun süreli kayıt serisi olup güneş lekelerinin (MÖ. 364'te 112 kayıt), süpernovaların (1054), ay ve güneş tutulmalarını kayıtlarını içerir. 12. yüzyılda tutulmaların tahminlerini makul bir şekilde doğru yapabiliyorlardı, ancak <a href="/wiki/Ming_Hanedanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Ming Hanedanlığı">Ming Hanedanlığı</a> döneminde bu bilgiler kayboldu. Ardından, Jesuit Matteo Ricci tahminleri nedeniyle 1601 yılında büyük kabul gördü. MÖ. 635'te Çinli gök bilimciler, kuyruklu yıldızların kuyruklarının daima güneşten uzak olduğunu gözlemişti. </p><p>Çinliler, antik çağlardan beri gökyüzünü tanımlamak için ekvatoral sistem kullandılar ve 940 yılında, silindirik (<a href="/wiki/Merkat%C3%B6r_projeksiyonu" title="Merkatör projeksiyonu">Mercator</a>) bir projeksiyon kullanarak yıldız haritası çizdiler. MÖ. 4. yüzyıldan itibaren halkalı küre ve MÖ. 52'den itibaren ekvatoral eksende kalıcı olarak monte edilen bir küre kullanımı kaydedilmiştir. MS 125'te Zhang Heng, küreyi gerçek zamanlı olarak döndürmek için suyun gücünü kullandı. 1270 yılına gelindiğinde, Arap torquetum ilkelerini birleştirdiler. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:EastHanSeismograph.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/EastHanSeismograph.JPG/170px-EastHanSeismograph.JPG" decoding="async" width="170" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/EastHanSeismograph.JPG/255px-EastHanSeismograph.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/EastHanSeismograph.JPG/340px-EastHanSeismograph.JPG 2x" data-file-width="480" data-file-height="552" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Zhang Heng'in sismometre'sinin modern bir kopyası, MS 132</div></figcaption></figure> <p><b>Sismoloji:</b> Felaketlere daha iyi hazırlık yapmak için <a href="/wiki/Zhang_Heng" title="Zhang Heng">Zhang Heng</a>, MS 132'de deprem olduğu anda başkent <a href="/wiki/Luoyang" title="Luoyang">Luoyang</a>'daki yetkililere anında uyarı vermesi için sismometreyi icat etti. Zhang mahkemeye kuzeybatıda bir deprem yaşandığını söylediği sırada başkentte hiçbir sallantı hissedilmemesine rağmen kısa bir süre sonra Luoyang'ın 400 km ile 500 km kuzeydoğusunu depremin vurduğu mesajı geldi. Zhang, cihazını "mevsimsel rüzgarları ve Dünya'nın hareketlerini ölçmek için alet" (Houfeng didong yi 候风地动仪) olarak adlandırdı. Bu şekilde adlandırmasının sebebi ise Zhang ve diğerlerinin, depremlerin muhtemelen sıkışmış havanın basıncından dolayı kaynaklandığını düşünmesiydi. Ayrıntılı bilgi için Zhang'ın sismometresine bakın. </p><p>Çağlar boyunca Çin'deki bilim alanına çok önemli katkılarda bulunan birçok kişi vardır. Bunlar arasında iyi örneklerden birisi bilim insanı, polimat ve aynı zamanda devlet adamı olan <a href="/wiki/Shen_Kuo" title="Shen Kuo">Shen Kuo</a>'dur (1031-1095). Yön bulmak için kullanılan manyetik iğne pusulasını tanımlayan ilk kişi oldu, gerçek kuzey kavramını keşfetti. Ayrıca <a href="/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_saati" title="Güneş saati">güneş saati</a>, <a href="/wiki/Astronomik_k%C3%BCre" title="Astronomik küre">halkalı küre</a> ve <a href="/wiki/Su_saati" title="Su saati">su saati</a> tasarımını iyileştirdi, teknelerin tamir edildiği yüzer havuzların kullanımını tanımladı. Shen Kuo, su baskınlarının doğal sürecini ve <a href="/wiki/Taihang_Da%C4%9Flar%C4%B1" title="Taihang Dağları">Taihang Dağları</a>'ndaki deniz fosillerinin (<a href="/wiki/Pasifik_Okyanusu" class="mw-redirect" title="Pasifik Okyanusu">Pasifik Okyanusu</a>'ndan yüzlerce kilometre uzakta) bulgularını gözlemledikten sonra arazi oluşumu diğer bir deyişle jeomorfoloji teorisi geliştirdi. Ayrıca, <a href="/wiki/Shaanxi" class="mw-redirect" title="Shaanxi">Shaanxi</a> eyaletindeki <a href="/wiki/Yan%27an" title="Yan'an">Yan'an</a>'da, yer altında bulunan taşlaşmış bambuları gözlemledikten sonra, zaman içerisinde yeryüzünde kademeli bir iklim değişikliği olduğu teorisini benimsedi. Bir başka önemli <a href="/wiki/Hez%C3%A2rfen" title="Hezârfen">polimat</a> ve astronom olan Su Song (1020-1101) yıldız haritalarından oluşan bir gök atlası yaptı, botanik, zooloji, mineraloji ve metalürjinin ilgili konuları ile farmasötik bir tez yazmış ve 1088 yılında <a href="/wiki/Kaifeng" title="Kaifeng">Kaifeng</a> kentinde büyük bir astronomik saat kulesi inşa etmiştir. Bu saat kulesi bilinen en eski sonsuz güç iletim zinciri mekanizmasını içermektedir. </p><p>16. ve 17. yüzyıllarda Çin'deki Avrupalı Hristiyan misyonerlerin yazışmaları sayesinde, bu eski kültüre ait bilimsel başarılar Avrupalı bilim adamları tarafından kabul ve takdir gördü ve Avrupa'da tanındı. Çin teknolojisi ve bilim tarihi üzerine Batılı akademik düşünce, <a href="/wiki/Joseph_Needham" title="Joseph Needham">Joseph Needham</a> ve Needham Araştırma Enstitüsü'nün çalışmaları sayesinde galvanizlendi. İngiliz bilim insanı Needham'a göre Çin'in teknolojik başarıları arasında şunlar yer aldı; ilk sismolojik dedektörler (2. yüzyılda Zhang Heng), suyla çalışan göksel küre (Zhang Heng), ondalık sistemin bağımsız icadı, kuru havuz, sürgülü kapaklar, çift etkili pistonlu pompa, dökme demir, yüksek fırın, demir pulluk, çok borulu tohum dikme aleti, el arabası, asma köprü, harman savurma makinesi, döner fan, paraşüt, doğalgaz yakıt, kabartma haritası, pervane, tatar yayı, katı yakıt roketi, çok kademeli roket, kurtarma kayışı, mantık, astronomi, tıp ve diğer alanlardaki gelişmeler. </p><p>Bununla birlikte, kültürel etkenler, Çin'deki bu gelişmelerin "modern bilim" diye tabir ettiğimiz şeye dönüşmesini engelledi. Needham'a göre, Çin aydınlarının dini ve felsefi görüşleri, doğa yasaları fikirlerini kabul edememelerine neden olmuş olabilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Orta_Çağ'da_bilim"><span id="Orta_.C3.87a.C4.9F.27da_bilim"></span>Orta Çağ'da bilim</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Orta Çağ'da bilim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Orta Çağ'da bilim"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Roma İmparatorluğunun bölünmesi ile birlikte, Batı Roma İmparatorluğu geçmişinin çoğuyla olan temasını kaybetti. Yunan felsefesi, Orta Doğu'da yeni kurulan Arap İmparatorluğu'nda bir miktar destek buldu. 7. ve 8. yüzyılda İslam'ın yayılmasıyla, <a href="/wiki/%C4%B0slam%27%C4%B1n_Alt%C4%B1n_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="İslam'ın Altın Çağı">İslam'ın Altın Çağı</a> olarak bilinen İslam bilimi dönemi 13. yüzyıla kadar sürdü. Çeşitli faktörler bu dönemde bilimin gelişmesine yardım etti. Tek bir dil olan Arapçanın kullanılması, bir tercüman olmaksızın iletişim kurulmasına izin verdi. Hint öğrenme kaynakları ile Bizans İmparatorluğu'ndaki Yunan metinlerine erişim, Müslüman akademisyenlere üzerine inşa edebilecekleri bir bilgi tabanı sağlamıştır. </p><p>Bizans İmparatorluğu hala Konstantinopolis gibi öğrenim merkezlerini korurken, Batı Avrupa bilimi, 12. ve 13. yüzyıllarda Orta Çağ üniversitelerinin gelişimine kadar manastırlarda sürdürülmüştür. Manastır okullarının müfredatı, az sayıda antik metinler ile birlikte tıp ve zamanın kaydı gibi pratik konular üzerine yapılan yeni çalışmalar incelenmiştir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İslam_Dünyası"><span id=".C4.B0slam_D.C3.BCnyas.C4.B1"></span>İslam Dünyası</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: İslam Dünyası" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İslam Dünyası"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Islamic_MedText_c1500.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Islamic_MedText_c1500.jpg/170px-Islamic_MedText_c1500.jpg" decoding="async" width="170" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Islamic_MedText_c1500.jpg/255px-Islamic_MedText_c1500.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Islamic_MedText_c1500.jpg/340px-Islamic_MedText_c1500.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="1087" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Sina" class="mw-redirect" title="İbn-i Sina">İbn-i Sina</a>'nın <i><a href="/wiki/El-Kanun_fi%27t-T%C4%B1b" title="El-Kanun fi't-Tıb">El-Kanun fi't-Tıb</a></i> kitabının 15. yüzyıl el yazması.</div></figcaption></figure> <p>Bilimsel yöntem, <a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Heysem" class="mw-redirect" title="İbn-i Heysem">İbn-i Heysem</a>'in <i>Optik</i> (MS 1000) adlı eserinde kaleme aldığı optik deneylerinden başlayarak, metodoloji alanında önemli ilerlemelerin yapıldığı İslam dünyasında gelişmeye başlamıştır. Bilimsel yöntemdeki en önemli gelişim, Müslüman bilim adamları arasında başlayan, genel olarak deneysel bir yönelim içinde kurulmuş olan ve birbiriyle rekabet eden bilimsel kuramları birbirinden ayırmak için deneylerin kullanılmasıydı. İbn-i Heysem optik alanında yaptığı deneysel çalışmalar ve teoriler sebebiyle optik biliminin babası olarak kabul edilmektedir. Bazıları, İbn-i Heysem'i modern bilimsel metodu geliştirdiği için "ilk bilim insanı" olarak nitelendirdiler. Matematikçi <a href="/wiki/Harezmi" class="mw-redirect" title="Harezmi">Muhammed b. Musa el-Harezmi</a>'nin adı algoritma kavramına verilirken, cebir terimi onun çalışmalarından biri olan El-Cebir'den türetilmiştir. Şu anda kullanılan Arap rakamlarının Hindistan'dan geldiği bilinmektedir ancak Müslüman matematikçiler ondalık sayı gösteriminin tanıtımı gibi birçok geliştirme yapmışlardır. </p><p><a href="/wiki/Battan%C3%AE" class="mw-redirect" title="Battanî">El-Battani</a> astronomi alanında, <a href="/wiki/Batlamyus" title="Batlamyus">Batlamyus</a>'un <i>Hè Megalè Syntaxis (Büyük tez)</i>'in, <i><a href="/wiki/Almagest" title="Almagest">Almagest</a></i> olarak çevrilerek saklanan, <a href="/wiki/Hipparkos" title="Hipparkos">Hipparchus</a>'un ölçümlerini geliştirdi. El-Battani ayrıca, Dünya eksenel deviniminin ölçüm hassasiyetini geliştirdi. Battani, İbn-i Heysem ile birlikte Averroes, <a href="/wiki/El-Tusi" title="El-Tusi">el-Tusi</a>, <a href="/w/index.php?title=El-Urdi&action=edit&redlink=1" class="new" title="El-Urdi (sayfa mevcut değil)">Mo'ayyeduddin Urdi</a> ve <a href="/w/index.php?title=%C4%B0bn%C3%BC%E2%80%99s-Saati&action=edit&redlink=1" class="new" title="İbnü’s-Saati (sayfa mevcut değil)">İbn-i Şâat</a> gibi <a href="/wiki/Meraga_Rasathanesi" class="mw-redirect" title="Meraga Rasathanesi">Maragha</a> gök bilimcileri tarafından yer merkezli modele yapılan düzeltmeler <a href="/wiki/Kopernik" class="mw-redirect" title="Kopernik">Kopernik</a>'in güneş merkezli modeline benzemektedir. Güneş merkezli teoriler, <a href="/wiki/Ebu_Ma%27%C5%9Fer_el-Belhi" class="mw-redirect" title="Ebu Ma'şer el-Belhi">Ja'fer İbn Muhammed Ebu Ma'shar el-Balkhi</a>, <a href="/wiki/Bir%C3%BBni" class="mw-redirect" title="Birûni">Ebû Rayhan Biruni</a>, <a href="/wiki/Siczi" class="mw-redirect" title="Siczi">Abu Said el-Sijzi</a>, <a href="/wiki/Kutbeddin_%C5%9Eiraz%C3%AE" class="mw-redirect" title="Kutbeddin Şirazî">Kutub-al-Dinî Şirazi</a> ve <a href="/wiki/Necmeddin_Kazvini" class="mw-redirect" title="Necmeddin Kazvini">Necm el-Dîn el-Kâzminî el-Kâtibî</a>, gibi diğer birçok Müslüman gök bilimci tarafından da tartışılmış olabilir. Müslüman kimyagerler ve simyacılar modern kimyanın kurulmasında önemli bir rol oynadılar. Will Durant ve Fielding H. Garrison gibi araştırmacılar, Müslüman kimyagerleri kimyanın kurucuları olarak görüyorlardı. Özellikle <a href="/wiki/C%C3%A2bir_bin_Hayyan" class="mw-redirect" title="Câbir bin Hayyan">Câbir bin Hayyan</a> birçok kimse tarafından kimyanın babası olarak görülür. Arap bilim adamlarının eserleri, önce <a href="/wiki/Roger_Bacon" title="Roger Bacon">Roger Bacon</a>'u (deneysel metodu Avrupa'ya tanıttı, Fars yazarlarından çok etkilendi) ve daha sonra da <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a>'u etkiledi. Alim <a href="/wiki/R%C3%A2z%C3%AE" class="mw-redirect" title="Râzî">Al-Razi</a>, kimya ve tıbba katkılarda bulundu. İbni Sina (Avicenna) İslam dünyasının en etkili filozofu olarak görülüyor. Deneysel tıp bilimine öncülük eden ve klinik denemelerde yapan ilk doktordu. Tıp alanında onun en dikkat çekici iki eseri olan <i>Kitāb el-Hisfahâr (Şifa Kitabı)</i> ve <i>The Canon of Medicine</i>, hem Müslüman dünyasında hem de Avrupa'da standart tıbbi metinler olarak 17. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Tıp alanında yaptığı birçok katkının arasında bulaşıcı hastalıkların bulaşıcı doğasının keşfi ve klinik farmakolojinin tanıtılması bulunmaktadır. </p><p>İslam dünyasındaki diğer ünlü bilim adamları arasında, <a href="/wiki/Farabi" class="mw-redirect" title="Farabi">Farabi</a> (polimat), <a href="/wiki/Ebu%27l_Kas%C4%B1m_El-Zehravi" class="mw-redirect" title="Ebu'l Kasım El-Zehravi">Abu-el-Kaim el-Zahrawi</a> (ameliyatın öncüsü), <a href="/wiki/Bir%C3%BBni" class="mw-redirect" title="Birûni">Abū Rayhān el-Bīrūnī</a> (İndology'nin öncüsü, jeodezi ve antropoloji), <a href="/wiki/El-Tusi" title="El-Tusi">Nasihir-i Dîn el-Tûsî</a> (polimath) ve <a href="/wiki/%C4%B0bn_Haldun" title="İbn Haldun">İbn Haldun</a> bulunmaktadır (Demografi, kültür tarihi, tarih yazımı, tarih felsefesi ve sosyoloji gibi sosyal bilimleri öncüsü). </p><p>İslam bilimi, Avrupa'daki Rönesans'tan önce 12. veya 13. yüzyılda, kısmen kütüphaneler, gözlemevleri, hastaneler ve üniversitelerin yok edildiği Moğol fetihleri ile gerilemeye başladı. İslam'ın Altın Çağı, 1258 yılında Abbasi halifeliğinin başkenti olan Bağdat bilim merkezinin tahrip edilmesi ile kapanmıştır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Avrupa">Avrupa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Avrupa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Avrupa"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Map_of_Medieval_Universities.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Map_of_Medieval_Universities.jpg/220px-Map_of_Medieval_Universities.jpg" decoding="async" width="220" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Map_of_Medieval_Universities.jpg/330px-Map_of_Medieval_Universities.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Map_of_Medieval_Universities.jpg/440px-Map_of_Medieval_Universities.jpg 2x" data-file-width="1127" data-file-height="986" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Ortaçağ Üniversiteleri haritası.</div></figcaption></figure> <p>Avrupa'nın entelektüel canlanması, 12. yüzyılda Orta Çağ üniversitelerinin doğuşuyla başlamıştır. İspanya ve Sicilya'daki İslam dünyasıyla olan temaslar ayrıca <a href="/wiki/Reconquista" title="Reconquista">Reconquista</a> ve <a href="/wiki/Ha%C3%A7l%C4%B1_Seferleri" title="Haçlı Seferleri">Haçlı Seferleri</a> sırasında <a href="/wiki/Aristo" class="mw-redirect" title="Aristo">Aristo</a>, <a href="/wiki/Batlamyus" title="Batlamyus">Batlamyus</a>, <a href="/wiki/Cabir_bin_Hayyan" class="mw-redirect" title="Cabir bin Hayyan">Jābir bin Hayyān</a>, <a href="/wiki/El-Harezmi" class="mw-redirect" title="El-Harezmi">el-Harezmi</a>, <a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Heysem" class="mw-redirect" title="İbn-i Heysem">İbn-i Heysem</a> (Alhazen), <a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Sina" class="mw-redirect" title="İbn-i Sina">İbn-i Sina</a> (Avicenna) ve <a href="/wiki/%C4%B0bn_R%C3%BC%C5%9Fd" title="İbn Rüşd">İbn Rüşd</a> (Averroes)'ün eserleri de dahil olmak üzere bilimsel Yunanca ve Arapça metinlere erişim imkânına sahip oldular. Avrupalı bilginler, 12. yüzyılda Arapçadan Latinceye çevirilerin desteklendiği "Toledo Çevirmenler Okulu"nun tercüme programlarına erişme imkânına sahiptiler. Daha sonra Michael Scotus gibi tercümanlar bu metinleri doğrudan incelemek için Arapça öğrendiler. Avrupa üniversiteleri bu metinlerin tercüme edilmesi ve çoğaltılmasına maddi olarak yardımcı olmuş ve bilim toplulukları için ihtiyaç duyulan yeni bir altyapı tesis etmiştir. Aslında, Avrupa üniversitesi doğal dünyayla ilgili birçok çalışmayı ve doğayı kendi müfredatının merkezinde koymuştur ve Orta Çağ üniversiteleri bilimin önemine modern üniversitelerden daha çok vurgu yapmıştır. </p><p>Bunun yanında Avrupalılar, Moğolistan barışının bir sonucu olarak, daha da doğuya (özellikle de <a href="/wiki/Marco_Polo" title="Marco Polo">Marco Polo</a>) yönelmeye başlamışlardır. Bu, Hint geleneği ile Çin kültürü ve medeniyetinin, Avrupa geleneği içindeki farkındalığının artmasına yol açtı. Malmesbury Eilmer'in (11. yüzyılda İngiltere'de Matematik eğitimi alan) ilk uçuşu ve Laskill'deki Cistercian fırının metalürjik başarımları gibi teknolojik gelişmeler de yapılmıştır. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Roger-bacon-statue.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Roger-bacon-statue.jpg/220px-Roger-bacon-statue.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Roger-bacon-statue.jpg/330px-Roger-bacon-statue.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Roger-bacon-statue.jpg/440px-Roger-bacon-statue.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="694" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Oxford Üniversite Müzesi'ndeki Roger Bacon heykeli.</div></figcaption></figure> <p>3. yüzyılın başında, entelektüel açıdan önemli antik yazarların hemen hepsinin temel çalışmalarını doğru çevirileri vardı ve bu çeviriler üniversiteler ve manastırlar aracılığıyla bilimsel fikirlerin sağlıklı bir şekilde aktarılmasına olanak sağladı. Ondan sonra bu metinlerde yer alan doğal felsefe, <a href="/wiki/Robert_Grosseteste" title="Robert Grosseteste">Robert Grosseteste</a>, <a href="/wiki/Roger_Bacon" title="Roger Bacon">Roger Bacon</a>, <a href="/wiki/Albertus_Magnus" title="Albertus Magnus">Albertus Magnus</a> ve <a href="/wiki/Duns_Scotus" class="mw-redirect" title="Duns Scotus">Duns Scotus</a> gibi ünlü bilim adamları tarafından genişletilmeye başlandı. İslam dünyasının daha önceki katkılarından etkilenen modern bilimsel yöntemlerin öncülleri olan, Grosseteste'nin doğayı anlamanın bir yolu olarak matematiğe vurgu yapması ve Bacon tarafından benimsenen deneysel yaklaşımı <i>Opus Majus</i>'da görülebilir. <a href="/wiki/Pierre_Duhem" title="Pierre Duhem">Pierre Duhem</a>'in tartışmalı Katolik Kilisesi 1277 tarihli kınama tezi, Orta Çağ bilimini ciddi bir disiplin olarak başlamasına yol açmıştır ancak modern bilimin 1277'de başladığı fikrini destekleyen olmadı. Bununla birlikte, pek çok bilim insanı, Duhem'in belirttiği gibi Orta Çağ'ın bilimsel gelişmelerin önemli bir dönemi olduğu görüşüne katılıyor. </p><p>14. yüzyılın ilk yarısında, büyük ölçüde Aristo'nun bilimsel yazıları üzerine skolastik yorumlamalar çerçevesinde gerçekleştirilen çok önemli bilimsel çalışmaları görülmüştür. <a href="/wiki/Ockhaml%C4%B1_William" title="Ockhamlı William">Ockhamlı William</a> tutumluluk ilkesini getirdi. <a href="/wiki/Jean_Buridan" title="Jean Buridan">Jean Buridan</a> ve <a href="/wiki/Nicole_Oresme" class="mw-redirect" title="Nicole Oresme">Nicole Oresme</a> gibi akademisyenler Aristo'nun mekaniğinin unsurlarını yeniden yorumlamaya başladılar. Özellikle Buridan, Modern hareketsizlik kavramının ilk adımı olan atış hareketinin sebebinin enerji olduğuna dair teoriyi geliştirdi. Oxford hesaplayıcıları, hareketin kinematiğini matematiksel olarak analiz etmeye başlamış ve hareketin nedenlerini dikkate almadan bu analizi yapmıştır. </p><p>1348'de <a href="/wiki/Kara_veba" class="mw-redirect" title="Kara veba">Kara veba</a> ve diğer felaketler, önceki felsefi ve bilimsel gelişim dönemine ani bir son vermiştir. Yine de, antik metinlerin yeniden keşfi, birçok Bizans aliminin Batı'ya sığınmak zorunda kaldığı 1453'teki <a href="/wiki/%C4%B0stanbul%27un_Fethi" title="İstanbul'un Fethi">İstanbul'un Fethinden</a> sonra gelişti. Bu arada, matbaanın bulunması Avrupa toplumu üzerinde büyük etkiye sahip oldu. Matbaanın gelişmesi ve basılı yayınların artması, öğrenmeyi çok büyük bir kesim için mümkün kıldı ve yeni fikirlerin çok daha fazla artmasına yol açtı. Yeni fikirler, bu noktada Avrupa biliminin gelişimini etkilemeye, cebirin tanıtılmasına yardımcı oldu. Bu gelişmeler, Kara Veba başlangıcında duran bilimsel araştırma sürecinin yeniden başlaması olarak da görülebilecek Bilimsel Devrim'in yolunu açtı.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bilimin_Avrupa'daki_etkisi"><span id="Bilimin_Avrupa.27daki_etkisi"></span>Bilimin Avrupa'daki etkisi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Bilimin Avrupa'daki etkisi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bilimin Avrupa'daki etkisi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei,_1636.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg/170px-Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg" decoding="async" width="170" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg/255px-Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg/340px-Justus_Sustermans_-_Portrait_of_Galileo_Galilei%2C_1636.jpg 2x" data-file-width="2500" data-file-height="3176" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Gelileo Galilei, modern bilimin babası</div></figcaption></figure> <p>Avrupa'da bilimin başlaması 12'nci yüzyıl ile başladı. Öte yandan Kuzey Rönesansı'nda odak noktası, <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristoteles</a>'in doğa felsefesinden, kimya ve biyolojik bilimlere (botanik, anatomi ve tıp) kaydı ve belirgin bir değişim gösterdi. Böylece Avrupa'da modern bilim, büyük bir karışıklık döneminde yeniden başladı. Protestan Reformu ve Katolik Karşı-Reformasyon; <a href="/wiki/Christopher_Columbus" class="mw-redirect" title="Christopher Columbus">Christopher Columbus</a>'un Amerika kıtasını keşfetmesi; İstanbul'un fethi; Aristo'nun Skolatik dönemde yeniden keşfedilmesi, büyük toplumsal ve siyasal değişikliklere neden oldu. Böylece, <a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Martin Luther</a> ve <a href="/wiki/John_Calvin" class="mw-redirect" title="John Calvin">John Calvin</a>'in dini öğretiyi sorgulaması gibi, bilimsel doktrini sorgulanması mümkün olan uygun bir ortam yaratılmıştır. <a href="/wiki/Batlamyus" title="Batlamyus">Batlamyus</a> (astronomi) ve <a href="/wiki/Galen" title="Galen">Galen</a>'in (tıp) eserleri günlük gözlemlerle her zaman tutarlı olmamaktaydı. <a href="/wiki/Andreas_Vesalius" title="Andreas Vesalius">Vesalius</a>, insan kadavraları üzerindeki çalışmalarıyla, <a href="/wiki/Galen" title="Galen">Galen</a>'in anatomi görüşündeki sorunları ortaya koymuştur. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/170px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg" decoding="async" width="170" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/255px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/340px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 2x" data-file-width="1364" data-file-height="1916" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Isaac Newton klasik mekaniğin öncüsü.</div></figcaption></figure> <p>Daha önce elde edilen gerçekleri sorgulama ve yeni cevaplar aramak, günümüzde Bilim Devrimi olarak bilinen önemli bir bilimsel ilerleme dönemi ile sonuçlandı. Çoğu tarihçi geleneksel olarak Bilim Devrimi'nin başlangıç tarihini, <a href="/wiki/Andreas_Vesalius" title="Andreas Vesalius">Andreas Vesalius</a>'un <i>De humani corporis fabrica (İnsan Vücudundaki Çalışmalar Üzerine)</i> ve Kopernik'in <i><a href="/wiki/De_Revolutionibus_Orbium_Celestium" class="mw-redirect" title="De Revolutionibus Orbium Celestium">De Revolutionibus</a></i> adlı kitaplarının ilk basıldığı, 1543 yılı olarak kabul eder. Kopernik'in kitabındaki tezi, Dünya'nın Güneş'in etrafında hareket etmesi idi. Bu dönem, Avrupa çapında bilimsel yayınların benzeri görülmemiş büyümesini temsil eden Isaac Newton'ın <i>Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica</i>'nın 1687'de yayınlanmasıyla zirveye ulaşmıştır. </p><p>Bu dönemdeki diğer önemli bilimsel gelişmeler ise <a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo Galilei</a>, <a href="/wiki/Edmond_Halley" title="Edmond Halley">Edmond Halley</a>, <a href="/wiki/Robert_Hooke" title="Robert Hooke">Robert Hooke</a>, <a href="/wiki/Christiaan_Huygens" title="Christiaan Huygens">Christiaan Huygens</a>, <a href="/wiki/Tycho_Brahe" title="Tycho Brahe">Tycho Brahe</a>, <a href="/wiki/Johannes_Kepler" title="Johannes Kepler">Johannes Kepler</a>, <a href="/wiki/Gottfried_Leibniz" title="Gottfried Leibniz">Gottfried Leibniz</a> ve <a href="/wiki/Blaise_Pascal" title="Blaise Pascal">Blaise Pascal</a> tarafından yapıldı. <a href="/wiki/Francis_Bacon" title="Francis Bacon">Francis Bacon</a>, <a href="/wiki/Sir_Thomas_Browne" class="mw-redirect" title="Sir Thomas Browne">Sir Thomas Browne</a>, <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">René Descartes</a> ve <a href="/wiki/Thomas_Hobbes" title="Thomas Hobbes">Thomas Hobbes</a> tarafından felsefede büyük katkılar yapıldı. Bilimsel yöntem, geleneksel düşünceler üzerine modern düşünce ile yapılan nedensel ve deneysel çalışmalarla daha da geliştirildi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aydınlanma_Çağı"><span id="Ayd.C4.B1nlanma_.C3.87a.C4.9F.C4.B1"></span>Aydınlanma Çağı</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: Aydınlanma Çağı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Aydınlanma Çağı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Painting_of_Volta_by_Bertini_(photo).jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg/220px-Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg/330px-Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg/440px-Painting_of_Volta_by_Bertini_%28photo%29.jpeg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/Alessandro_Volta" title="Alessandro Volta">Alessandro Volta</a> 1801'de <a href="/wiki/Napolyon" class="mw-redirect" title="Napolyon">Napolyon</a>'a ilk elektrik hücresini gösteriyor.</div></figcaption></figure> <p>Aydınlanma Çağı, Avrupa 17. yüzyıl ile başlayan 18. yüzyılda hızlanan modern bilime yönelik, belirleyici adımlar attı. Doğrudan <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Newton</a>, <a href="/wiki/Descartes" class="mw-redirect" title="Descartes">Descartes</a>, <a href="/wiki/Blaise_Pascal" title="Blaise Pascal">Pascal</a> ve <a href="/wiki/Leibniz" class="mw-redirect" title="Leibniz">Leibniz</a>'in eserlerine dayanan bu dönem, <a href="/wiki/Benjamin_Franklin" title="Benjamin Franklin">Benjamin Franklin</a> (1706-1790), <a href="/wiki/Leonhard_Euler" title="Leonhard Euler">Leonhard Euler</a> (1707-1783), <a href="/wiki/Mihail_Lomonosov" title="Mihail Lomonosov">Mikhail Lomonosov</a> (1711-1765) ve <a href="/wiki/Jean_le_Rond_d%27Alembert" title="Jean le Rond d'Alembert">Jean le Rond d'Alembert</a>'in (1717-1783) aralarında bulunduğu jenerasyonun, modern matematik, fizik ve teknolojiye olan katkıları ile şekillendi. <a href="/wiki/Denis_Diderot" title="Denis Diderot">Denis Diderot</a>'un 1751-1772 yılları arasında yayınlanan Ansiklopedisi, bu yeni anlayışı daha geniş bir kitleye taşıdı. Bu süreç yalnız bilim ve teknolojiyi değil, aynı zamanda felsefe (<a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a>, <a href="/wiki/David_Hume" title="David Hume">David Hume</a>), din (bilimin giderek dine yansıması), toplumu ve siyaseti (<a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a>, <a href="/wiki/Voltaire" title="Voltaire">Voltaire</a>) önemli ölçüde etkilemiştir. Çoğu zaman Bilimsel Devrim olarak bilinen Avrupa Rönesans'ının başlangıcı, diğer bir deyişle Modern Çağ'ın ilk dönemleri modern bilimin başlangıcı olarak görülür. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bilimde_Romantizm">Bilimde Romantizm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Bilimde Romantizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bilimde Romantizm"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>19. yüzyılın başlarındaki Romantik Hareket, Aydınlanmanın klasik yaklaşımlarında beklenmedik yeni arayışlar başlatarak bilimi yeniden şekillendirdi. Özellikle biyoloji (Darwin'in evrim teorisi), matematik (grup teorisi) ve kimya (organik kimya) alanlarında çok önemli atılımlar yapıldı. Romantizmin çöküşü, yeni bir hareket olan <a href="/wiki/Pozitivizm" title="Pozitivizm">Pozitivizmin</a> 1840'tan sonra aydınların ideallerini ele geçirmesiyle başladı ve yaklaşık 1880 yılına kadar sürdü. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Modern_Bilim">Modern Bilim</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=13" title="Değiştirilen bölüm: Modern Bilim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=13" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Modern Bilim"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bilim devrimi, bilimi, bilginin gelişimi için bir kaynak olarak kurdu. Bilim uygulaması 19. yüzyıl boyunca, 20. yüzyıla uzanan yol boyunca profesyonelleşti ve kurumsallaştı. Toplumda bilimsel bilginin rolü arttıkça, ulus-devletlerin işleyişini birçok yönüyle birleştirildi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Doğa_Bilimleri"><span id="Do.C4.9Fa_Bilimleri"></span>Doğa Bilimleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=14" title="Değiştirilen bölüm: Doğa Bilimleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=14" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Doğa Bilimleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Fizik">Fizik</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=15" title="Değiştirilen bölüm: Fizik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=15" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Fizik"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Albert_Einstein_Head.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Albert_Einstein_Head.jpg/170px-Albert_Einstein_Head.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Albert_Einstein_Head.jpg/255px-Albert_Einstein_Head.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Albert_Einstein_Head.jpg/340px-Albert_Einstein_Head.jpg 2x" data-file-width="3250" data-file-height="4333" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Albert <a href="/wiki/Einstein" class="mw-redirect" title="Einstein">Einstein</a></div></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:James_Clerk_Maxwell_profile.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/James_Clerk_Maxwell_profile.jpg/170px-James_Clerk_Maxwell_profile.jpg" decoding="async" width="170" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/James_Clerk_Maxwell_profile.jpg/255px-James_Clerk_Maxwell_profile.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/James_Clerk_Maxwell_profile.jpg/340px-James_Clerk_Maxwell_profile.jpg 2x" data-file-width="936" data-file-height="1410" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><a href="/wiki/James_Clerk_Maxwell" title="James Clerk Maxwell">James Clerk Maxwell</a></div></figcaption></figure> <p>Bilimsel devrim, eski düşünce ve klasik fizik arasında elverişli bir sınırdır. <a href="/wiki/Kopernik" class="mw-redirect" title="Kopernik">Kopernik</a>, Samoslu <a href="/wiki/Sisaml%C4%B1_Aristarkus" title="Sisamlı Aristarkus">Aristarchus</a> tarafından tanımlanan <a href="/wiki/G%C3%BCnmerkezlilik" title="Günmerkezlilik">heliosentrik güneş sistemi</a> modeli düşüncesini canlandırdı. Bunu <a href="/wiki/Johannes_Kepler" title="Johannes Kepler">Johannes Kepler</a>'in 17. yüzyılın başında ortaya koyduğu ilk gezegen hareketi modeli izledi. Kepler bu modelde, gezegenlerin eliptik yörüngeleri izlemeleri ve Güneş'in bu eliptik yörüngenin odak noktasında olduğunu ileri sürdü. <a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo</a> ("Modern Fiziğin Babası"), bilimsel yöntemin kilit bir unsuru olan fizik teorilerini doğrulamak için de deneyler yaptı. <a href="/wiki/William_Gilbert_(fizik%C3%A7i)" title="William Gilbert (fizikçi)">William Gilbert</a>, dünyanın kendisinin de manyetik olduğunu ortaya koyan ilk elektrik ve manyetizma deneylerini yaptı. </p><p><a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a> 1687'de <i>Principia Mathematica</i>'yı yayınladı ve iki kapsamlı ve başarılı fiziksel teoriyi detaylandırdı. Bunlar; Klasik mekaniğe öncülük eden <a href="/wiki/Newton%27un_hareket_yasalar%C4%B1" title="Newton'un hareket yasaları">Newton'un hareket yasaları</a> ve yer çekiminin temel kuvvetini tanımlayan Newton'un <a href="/w/index.php?title=Yer_%C3%A7ekimi_Kanunu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yer çekimi Kanunu (sayfa mevcut değil)">Yer çekimi Kanunu</a>'dur. </p><p>18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyılın başlarında elektrik ve manyetizmanın davranışı <a href="/wiki/Luigi_Galvani" title="Luigi Galvani">Luigi Galvani</a>, <a href="/wiki/Giovanni_Aldini" title="Giovanni Aldini">Giovanni Aldini</a>, <a href="/wiki/Alessandro_Volta" title="Alessandro Volta">Alessandro Volta</a>, <a href="/wiki/Michael_Faraday" title="Michael Faraday">Michael Faraday</a>, <a href="/wiki/Georg_Ohm" title="Georg Ohm">Georg Ohm</a> ve diğerleri tarafından incelendi. Bu çalışmalar, <a href="/wiki/James_Clerk_Maxwell" title="James Clerk Maxwell">James Clerk Maxwell</a> (<a href="/wiki/Maxwell_denklemleri" title="Maxwell denklemleri">Maxwell denklemleri</a> olarak da bilinir) tarafından iki olgunun tek bir elektromanyetizma teorisine birleştirilmesinde önemli rol oynadı. </p><p>20. yüzyılın başıyla birlikte fizikte devrim başladı. Newton'un uzun süredir kabul gören bazı teorilerin, bazı koşullarda doğru olmadığı ortaya koyuldu. 1900'den başlayarak <a href="/wiki/Max_Planck" title="Max Planck">Max Planck</a>, <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a>, <a href="/wiki/Niels_Bohr" title="Niels Bohr">Niels Bohr</a> ve diğerleri, çelişkili deneysel sonuçları açıklamak için, ayrık enerji seviyelerini tanıtarak kuantum teorilerini geliştirdiler. <a href="/wiki/Kuantum_mekani%C4%9Fi" title="Kuantum mekaniği">Kuantum mekaniği</a>, hareket yasalarının küçük ölçeklerde tutarlı olmadığını göstermiştir. Ayrıca Einstein'ın 1915'te ileri sürdüğü genel <a href="/wiki/G%C3%B6relilik_teorisi" title="Görelilik teorisi">görelilik teorisi</a>, hem Newton mekaniği hem de özel göreliliğin dayandığı uzay zamanının sabit arka planının mevcut olamayacağını gösterdi. 1925 yılında, <a href="/wiki/Werner_Heisenberg" title="Werner Heisenberg">Werner Heisenberg</a> ve <a href="/wiki/Erwin_Schr%C3%B6dinger" title="Erwin Schrödinger">Erwin Schrödinger</a>, önceki kuantum teorilerini açıklayan kuantum mekaniğini formüle ettiler. <a href="/wiki/Edwin_Hubble" title="Edwin Hubble">Edwin Hubble</a>'ın 1929'da yaptığı gözlemlere göre galaksilerin geri çekilme hızı, uzaklıkları ile doğru orantılıdır. Bu, <a href="/wiki/Georges_Lemaitre" class="mw-redirect" title="Georges Lemaitre">Georges Lemaitre</a> tarafından <a href="/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_Patlama" title="Büyük Patlama">Büyük Patlama</a> teorisinin formüle edilmesi için yol gösterdi ve Evren'in genişlediğini kanıtladı. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg/220px-Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg/330px-Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg/440px-Trinity_Test_Fireball_25ms.jpg 2x" data-file-width="540" data-file-height="410" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Atom bombası, fizikte "Büyük Bilim"e öncülük etti.</div></figcaption></figure> <p>1938'de <a href="/wiki/Otto_Hahn" title="Otto Hahn">Otto Hahn</a> ve <a href="/w/index.php?title=Fritz_Strassmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fritz Strassmann (sayfa mevcut değil)">Fritz Strassmann</a> radyokimyasal yöntemlerle birlikte <a href="/wiki/N%C3%BCkleer_f%C3%BCzyon" title="Nükleer füzyon">nükleer füzyonu</a> keşfetti. 1939'da <a href="/wiki/Lise_Meitner" title="Lise Meitner">Lise Meitner</a> ve <a href="/wiki/Otto_Robert_Frisch" title="Otto Robert Frisch">Otto Robert Frisch</a>, daha sonra Niels Bohr ve John A. Wheeler tarafından geliştirilecek olan füzyon sürecinin ilk teorik tanımını yaptılar. İkinci Dünya Savaşı sırasında radarın pratikte uygulanmasına, atom bombasının geliştirilmesine ve kullanılmasına yol açan gelişmeler yaşandı. Bu süre zarfında, <a href="/wiki/Chien-Shiung_Wu" title="Chien-Shiung Wu">Chien-Shiung Wu</a>, Uranyum metalinin gaz difüzyonu ile <a href="/wiki/Uranyum-235" title="Uranyum-235">U-235</a> ve <a href="/wiki/Uranyum-238" title="Uranyum-238">U-238</a> izotoplarına ayrılmasına yönelik bir sürecin geliştirilmesine yardımcı olmak için <a href="/wiki/Manhattan_Projesi" title="Manhattan Projesi">Manhattan Projesi</a> tarafından işe alındı. Ayrıca <a href="/wiki/Beta_bozunumu" class="mw-redirect" title="Beta bozunumu">Beta bozunumu</a> ve zayıf etkileşim fiziğinde uzman deneyciydi. Wu, kuramsal fizikçiler olan <a href="/wiki/Tsung-Dao_Lee" title="Tsung-Dao Lee">Tsung-Dao Lee</a> ve <a href="/wiki/Chen_Ning_Yang" title="Chen Ning Yang">Chen-Ning Yang</a>'ın 1957 yılında Nobel Ödülü kazandıkları kuramlarını yapmalarına olanak sağlayan bir deney dizayn etti (<a href="/wiki/Wu_deneyi" title="Wu deneyi">Wu deneyi</a>). </p><p>Tarihçilerin "Büyük Bilim" olarak adlandırdıkları 1930'larda <a href="/wiki/Ernest_O._Lawrence" class="mw-redirect" title="Ernest O. Lawrence">Ernest O. Lawrence</a> tarafından <a href="/wiki/Siklotron" title="Siklotron">siklotronun</a> keşfi ile başlamış olan ve savaş sonrası dönemi fizikçilerinin teorilerini test etmek ve yeni sınırlara girmek için devasa makineler, bütçeler ve laboratuvarlar gerektiren bir döneme girildi. Fizikte asıl müşterisi hükûmetler olmuş ve "temel" araştırmaların desteklenmesinin askeri ve endüstriyel uygulamalar için faydalı teknolojilere neden olabileceğini kabul etmiştir. </p><p>Hâlen, genel görelilik ve kuantum mekaniği birbiriyle çelişkilidir ve ikisini birleştirmek için çaba gösterilmektedir. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kimya">Kimya</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=16" title="Değiştirilen bölüm: Kimya" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=16" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kimya"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:DIMendeleevCab.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/DIMendeleevCab.jpg/170px-DIMendeleevCab.jpg" decoding="async" width="170" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/DIMendeleevCab.jpg/255px-DIMendeleevCab.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/DIMendeleevCab.jpg/340px-DIMendeleevCab.jpg 2x" data-file-width="1134" data-file-height="1593" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Dmitri Mendeleev</div></figcaption></figure> <p>Modern kimya on altıncı yüzyıl ve on sekizinci yüzyıllar boyunca, simyanın, tıbbın, imalatın ve madenciliğin desteklediği maddi uygulamalar ve teoriler aracılığıyla ortaya çıktı. 1661'de <a href="/wiki/Robert_Boyle" title="Robert Boyle">Robert Boyle</a>, <i>The Sceptical Chymist</i> adlı eserinde 'kimya' ve 'simya'yı birbirinden ayırt etmesi belirleyici bir dönüm noktası oldu. Diğer önemli adımlar; <a href="/wiki/William_Cullen" title="William Cullen">William Cullen</a>, <a href="/wiki/Joseph_Black" title="Joseph Black">Joseph Black</a>, <a href="/w/index.php?title=Torbern_Bergman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torbern Bergman (sayfa mevcut değil)">Torbern Bergman</a> ve <a href="/w/index.php?title=Pierre_Joseph_Macquer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Joseph Macquer (sayfa mevcut değil)">Pierre Macquer</a> gibi tıbbi kimyagerlerin gravimetrik deneysel uygulamaları ile phlogiston teorisini çürüten, oksijen ve kütlenin korunması yasası üzerine <a href="/wiki/Antoine_Lavoisier" title="Antoine Lavoisier">Antoine Lavoisier</a>'in (Modern Kimyanın Babası) çalışmalarıdır. 1803 yılında <a href="/wiki/John_Dalton" title="John Dalton">John Dalton</a>, maddenin temel kimyasal ve fiziksel özelliklerini kaybetmeden parçalanamayan en küçük madde bileşenlerinden oluşan "atom”lardan oluştuğu teorisini sundu. Dalton ayrıca kütle ilişkileri yasasını da formüle etti. 1869'da <a href="/wiki/Dmitri_Mendeleev" class="mw-redirect" title="Dmitri Mendeleev">Dmitri Mendeleev</a>, Dalton'un keşiflerine dayanan periyodik tablo düzenini oluşturdu. </p><p><a href="/wiki/Friedrich_W%C3%B6hler" title="Friedrich Wöhler">Friedrich Wöhler</a> tarafından yapılan üre sentezi, yeni bir araştırma alanı olan organik kimyanın kapılarını açtı ve 19. yüzyılın sonunda bilim adamları yüzlerce organik bileşiği sentezleyebiliyorlardı. Yağ kaynağı olarak kullanılan balinaların tükenmesinden sonra, 19. yüzyılın sonlarına doğru yerküredeki petrokimyasallarının sömürülmesi görüldü. 20. yüzyılda, rafine edilmiş maddelerin sistematik olarak üretilmesi, yalnızca enerji değil aynı zamanda giyim, tıp ve günlük tek kullanımlık ürünlerin yapımında kullanılan sentetik malzemeler için hazır kaynak sağladı. Organik kimya tekniklerinin canlı organizmalara uygulanması, biyokimyanın öncülüğünü yapan fizyolojik kimyanın gelişmesine yol açtı. 20. yüzyıl fizik ve kimyanın atomun elektronik yapısının sonucu olarak açıklanan kimyasal kitabında, her zamankinden daha karmaşık moleküllerdeki bağ açılarını hesaplamak için kuantum mekaniği ilkelerini kullandı. <a href="/wiki/Linus_Pauling" title="Linus Pauling">Pauling</a>'in çalışması DNA'nın fiziksel modellemesiyle (the secret of life, <a href="/wiki/Francis_Crick" title="Francis Crick">Francis Crick</a>'in sözleriyle, 1953) nihayete ulaştı. Aynı yıl, Miller-Urey deneyi, primordiyal süreçleri bir simülasyonunda gösterdi: Proteinlerin temel bileşenleri olan basit aminoasitler, kendilerini daha basit moleküllerden oluşabiliyordu. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Jeoloji">Jeoloji</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=17" title="Değiştirilen bölüm: Jeoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=17" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Jeoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jeoloji, tutarlı bir bilim haline gelmeden çok önce, kayalar, mineraller ve yeryüzü biçimleri hakkında izole edilmiş, kopuk fikirler kümesi olarak var olmuştur. <a href="/wiki/Theophrastus" class="mw-redirect" title="Theophrastus">Theophrastus</a>'un Peri lithōn kayalarındaki çalışmaları binyıllarca başvurulan bir kaynaktı: Fosillerin yorumlanması Bilimsel Devrim sonrasına kadar aynı kaldı. Çinli polimat Shen Kua (1031-1095) arazi oluşumu süreci için hipotezler hazırlayan ilk kişidir. Okyanustan yüzlerce mil uzaktaki bir dağda bulunan bir jeolojik tabakadaki fosilleri inceleyerek, arazinin dağların erozyona uğraması ve silt birikimi yoluyla oluştuğu sonucuna vardı. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Wegener.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Wegener.jpg/220px-Wegener.jpg" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Wegener.jpg/330px-Wegener.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Wegener.jpg/440px-Wegener.jpg 2x" data-file-width="616" data-file-height="456" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Levha tektoniği-deniz tabanı yayılımı ve kıta kayma teorisi bir kabartma kürede resmedilmiştir.</div></figcaption></figure> <p>Jeoloji, Bilim Devrimi sırasında büyük bir yeniden yapılanmaya uğramadı, ancak bireysel teorisyenler önemli katkılarda bulundu. Örneğin <a href="/wiki/Robert_Hooke" title="Robert Hooke">Robert Hooke</a>, deprem teorisini formüle etti ve <a href="/wiki/Nicolas_Steno" title="Nicolas Steno">Nicholas Steno</a>, üst üste binme teorisini geliştirdi ve fosillerin bir zamanlar yaşayan canlıların kalıntıları olduğunu savundu. Doğa filozofları, 1681'de Thomas Burnet'in ileri sürdüğü Kutsal Dünya Teorisi'nden başlayarak Dünya'nın zamanla değiştiğini keşfetmeye başladılar. Burnet ve çağdaşları Dünya'nın geçmişini <a href="/wiki/Kit%C3%A2b-%C4%B1_Mukaddes" title="Kitâb-ı Mukaddes">Kitâb-ı Mukaddes</a>'te anlatılan olaylar bağlamında yorumladılar, ancak yaptıkları çalışmalar, Dünya tarihinin seküler yorumlamaları için entelektüel temelleri attı </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg/170px-Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg" decoding="async" width="170" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg/255px-Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg/340px-Hutton_James_portrait_Raeburn.jpg 2x" data-file-width="1386" data-file-height="1933" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">James Hutton, modern jeolojinin babası</div></figcaption></figure> <p>Modern jeoloji, modern kimya gibi, 18. yüzyılda ve 19. yüzyılın başlarında yavaş yavaş gelişti. Benoît de Maillet ve <a href="/wiki/Comte_de_Buffon" class="mw-redirect" title="Comte de Buffon">Comte de Buffon</a>, dini bilginler tarafından da öngörüldüğü gibi, Dünya'nın yaşının 6000 yıldan eski olduğunu düşünüyordu. <a href="/wiki/Jean-%C3%89tienne_Guettard" title="Jean-Étienne Guettard">Jean-Étienne Guettard</a> ve Nicolas Desmarest Fransa'nın orta kesimini gezip gözlemlerini ilk jeolojik haritaların bazılarına kaydetti. Kimyasal deneyler yardımıyla, İskoçyalı John Walker, İsveçli Torbern Bergman ve Alman Abraham Gottlob Werner gibi doğabilimciler, kayalar ve mineraller için kapsamlı sınıflandırma sistemleri oluşturdu. Bu, 18. yüzyılın sonuna kadar jeolojiyi en ileri safhaya taşıyan kolektif bir başarıydı. Steno'nun adımlarını takip eden <a href="/wiki/James_Hutton" title="James Hutton">James Hutton</a>, <a href="/wiki/Georges_Cuvier" title="Georges Cuvier">Georges Cuvier</a> ve Alexandre Brongniart, kaya katmanlarının içerdikleri fosillerle tarihlendirilebileceğini iddia ettikleri, Dünya tarihi ile ilgili genelleştirilmiş bir yorum ortaya koydu. Bu ilk önce Paris Havzasının jeolojik incelemesinde için uygulanan bir ilkedir. Fosil indeksleri, jeologlara, bir bölgedeki kayaların, benzer yaştaki uzak yerlerdeki kayalarla olan bağlantısını göstermeye olanak sağlayan, jeolojik haritaları yapmak için güçlü bir araçtır. <a href="/wiki/Charles_Lyell" title="Charles Lyell">Charles Lyell</a>, Adam Sedgwick ve Roderick Murchison gibi jeologlar, 19. yüzyılın ilk yarısı boyunca Avrupa ve doğu Kuzey Amerika'daki kayalıklarda, hükûmet tarafından finanse edilen haritalama projelerine zemin hazırlayan yeni bir teknik uyguladı. </p><p>19. yüzyılın ortalarında, jeolojinin odağı, açıklama ve sınıflamadan, Dünya yüzeyinin nasıl değiştiğini anlama girişimlerine kaydı. Depremler ve yanardağların ilk modern teorileri gibi dağ yapılarının ilk kapsamlı teorileri de bu dönemde önerildi. <a href="/wiki/Louis_Agassiz" title="Louis Agassiz">Louis Agassiz</a> ve diğerleri kıtaları kaplayan buzul çağı gerçeğini ortaya çıkardı ve Andrew Crombie Ramsay gibi "fluvialists"ler akarsu vadilerinin milyonlarca yıldır onlardan akan nehirler tarafından oluştuğunu savundu. 20. yüzyıldan itibaren, Radyoaktivitenin keşfinden sonra radyometrik tarihlendirme yöntemleri geliştirildi. <a href="/wiki/Alfred_Wegener" class="mw-redirect" title="Alfred Wegener">Alfred Wegener</a>'in "kıtasal sürüklenme" teorisi 1910'larda öne sürüldüğünde genellikle kabul görmedi ancak ancak 1950'lerde ve 1960'larda toplanan yeni veriler levha tektoniği teorisine öncü olmuştur. Bu teori, birbirleriyle bağlantısız gibi görülen çok geniş yelpazedeki olaylara birleştirici bir açıklama sağlamıştır. 1970 yılından bu yana, jeolojide birleştirici ilke olarak süregelmektedir. </p><p><a href="/wiki/Levha_tektoni%C4%9Fi" title="Levha tektoniği">Levha tektoniği</a> sayesinde kayaların incelenmesinden, Dünyanın bir gezegen olarak bütün halde incelenmesine olanak tanıyan çalışma alanı doğmuştur. Bu dönüşümün diğer unsurları şunları içerir: Dünyanın iç mekanının jeofizik çalışmaları, jeolojinin "yer bilimlerinden" biri olan meteoroloji ve <a href="/wiki/O%C5%9Finografi" class="mw-redirect" title="Oşinografi">oşinografiyle</a> gruplanması ve Dünya ile güneş sisteminin diğer kayalık gezegenlerinin kıyaslanması. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Astronomi">Astronomi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=18" title="Değiştirilen bölüm: Astronomi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=18" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Astronomi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Samoslu <a href="/wiki/Sisaml%C4%B1_Aristarkus" title="Sisamlı Aristarkus">Aristarchus</a>, Güneş'in ve Ay'ın boyutlarını ve mesafelerini nasıl belirleyeceğiniz üzerine çalışma yayınladı ve <a href="/wiki/Eratosthenes" title="Eratosthenes">Eratosthenes</a> bu çalışmayı Dünya'nın büyüklüğünü bulmak için kullandı. <a href="/wiki/Hipparkos" title="Hipparkos">Hipparkus</a> daha sonra dünyanın devinimini keşfetti. </p><p>19. yüzyılda astronomide ve optik sistemlerdeki ilerlemeler, 1801'de ilk göktaşı gözlemi (1 Ceres) ve 1846'da Neptün'ün keşfedilmesiyle sonuçlandı. 1925'te <a href="/wiki/Cecilia_Payne-Gaposchkin" title="Cecilia Payne-Gaposchkin">Cecilia Payne-Gaposchkin</a>, yıldızların çoğunlukla Hidrojen ve Helyumdan oluştuğunu belirledi. Gök bilimci <a href="/w/index.php?title=Henry_Norris_Russell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Norris Russell (sayfa mevcut değil)">Henry Norris Russell</a>, Dünya ile yıldızların aynı yapıda olduğu yaygın inancından dolayı, Cecilia Payne-Gaposchkin'i bu bulguları doktora tezinde kullanmasından caydırmıştır. Bununla birlikte, dört yıl sonra, 1929'da Henry Norris Russell farklı mantıkla aynı sonuca vardı ve keşif sonunda kabul edildi. </p><p><a href="/wiki/George_Gamow" title="George Gamow">George Gamow</a>, <a href="/w/index.php?title=Ralph_Alpher&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ralph Alpher (sayfa mevcut değil)">Ralph Alpher</a> ve <a href="/w/index.php?title=Robert_Herman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Herman (sayfa mevcut değil)">Robert Herman</a>, evrenin arka plan sıcaklığında <a href="/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_Patlama" title="Büyük Patlama">Büyük Patlama</a> için bir kanıt bulunması gerektiğini hesapladılar. 1964'te <a href="/wiki/Arno_Penzias" title="Arno Penzias">Arno Penzias</a> ve <a href="/wiki/Robert_Wilson" title="Robert Wilson">Robert Wilson</a>, bu hipotez için kanıt olan Bell Labs radyoteleskopunda (Holmdel Horn Antenna'da) 3 Kelvin arka plan keşfetti ve evrenin yaşını belirlememize yardımcı olan bazı sonuçların temelini oluşturdu. </p><p>Supernova SN1987A, Dünya üzerindeki gök bilimciler tarafından hem görsel olarak hem de, nötrino astronomisi için bir zafer olarak, <a href="/wiki/S%C3%BCper-Kamiokande" title="Süper-Kamiokande">Kamiokande</a>'deki güneş nötrino dedektörleri tarafından gözlemlendi. </p><p>Fakat güneş nötrino akışı teorik olarak beklenen değerin bir kısmıydı. Bu uyumsuzluk parçacık fiziği için standart modelde bazı değerlerde değişiklik yapmaya zorladı. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Biyoloji_ve_tıp"><span id="Biyoloji_ve_t.C4.B1p"></span>Biyoloji ve tıp</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=19" title="Değiştirilen bölüm: Biyoloji ve tıp" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=19" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Biyoloji ve tıp"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:DNA_replication_split.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/DNA_replication_split.svg/100px-DNA_replication_split.svg.png" decoding="async" width="100" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/DNA_replication_split.svg/150px-DNA_replication_split.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/DNA_replication_split.svg/200px-DNA_replication_split.svg.png 2x" data-file-width="315" data-file-height="635" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Yarı-korunumlu DNA ikileşmesi</div></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/William_Harvey" title="William Harvey">William Harvey</a>, omurgalı dolaşım sistemleri hakkındaki kapsamlı çalışmalarının sonuçlarına dayanan <i>Dee Motu Cordis</i>'i 1628'de yayınladı. Kalp, atardamar ve toplardamarların kan dolaşımındaki merkezi rolünü tespit etti ve Galen'in daha önce var olan ısıtma ve soğutma işlevleri hakkındaki görüşlerini doğrulayacak herhangi bir bulguya ulaşamadı. </p><p>İngiliz Kraliyet Cemiyeti, <a href="/wiki/Antonie_van_Leeuwenhoek" title="Antonie van Leeuwenhoek">Antonie van Leeuwenhoek</a>'ten bir mektup aldı ve bilim insanının kendi hazırlamış olduğu özel merceklerle yaptığı, mikroskobik organizmalar hakkındaki gözlemlerini 1673'te yayınladı. </p><p>1847'de Macar hekim Ignác Fülöp Semmelweis, doktorların doğuma katılmadan önce ellerini yıkamalarını zorunlu tutarak, doğum ateşini ciddi bir şekilde azalttı. Bu keşif, bakterilerin hastalık yapıcı etkisi teorisini öngörüyordu. Bununla birlikte, Semmelweis'in bulguları çağdaşları tarafından kabul görmedi ve 1865 yılında antisepsi ilkelerini kanıtlayan İngiliz cerrah <a href="/wiki/Joseph_Lister" title="Joseph Lister">Joseph Lister</a>'in keşifleriyle başladı. Lister'in çalışması, Fransız biyolog <a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louis Pasteur</a>'un önemli bulgularına dayanıyordu. Pasteur tıp'da devrim yaratan mikroorganizmalar ile hastalık arasındaki bağlantıyı kurabilmişti. Ayrıca 1880'e tıptaki en önemli koruyucu yöntemlerden biri olan kuduz aşısını üretti. Bunların yanında Pasteur, süt ve diğer gıdalar yoluyla hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için pastörizasyon sürecini keşfetti. </p><p>Belki de tüm bilimlerin en belirgin, tartışmalı ve geniş kapsamlı teorisi, İngiliz doğa bilimci <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a>'in 1859'da Türlerin Kökeni Üzerine adlı kitabında ortaya koyduğu doğal seçilimle evrim teorisi olmuştur. Darwin, insan da dahil olmak üzere tüm canlıların özelliklerinin uzun süren doğal süreçlerle şekillendiğini ileri sürdü. Evrim teorisi şu andaki haliyle biyolojinin hemen hemen tüm alanlarını etkiler. Evrimin saf bilimin dışındaki alanlara etkisi, toplumun farklı kesimlerinden gelen hem desteğe hem de muhalefete yol açtı ve “insanın evrendeki yeri” hakkındaki anlayışı derinden etkiledi. 20. yüzyılın başlarında kalıtım çalışması, keşiş <a href="/wiki/Gregor_Mendel" title="Gregor Mendel">Moravian Gregor Mendel</a>'in 1866 yılında geliştirdiği miras yasalarının 1900 yılında yeniden keşfinden sonra önemli bir araştırma haline geldi. Mendel'in kanunları, hem bilimsel hem de endüstriyel araştırmalar için önemli bir araştırma alanı olan genetik çalışma alanının başlangıcını sağlamıştır. 1953 yılına gelindiğinde <a href="/wiki/James_D._Watson" class="mw-redirect" title="James D. Watson">James D. Watson</a>, <a href="/wiki/Francis_Crick" title="Francis Crick">Francis Crick</a> ve <a href="/wiki/Maurice_Wilkins" title="Maurice Wilkins">Maurice</a>, yaşamın tüm biçimlerinin ifade edilmesi için genetik madde olan, <a href="/wiki/DNA%27n%C4%B1n_yap%C4%B1s%C4%B1" title="DNA'nın yapısı">DNA'nın temel yapısını</a> açıkça ortaya koydu. 20. yüzyılın sonlarında, genetik mühendisliğinin imkânları ilk kez hayata geçirildi ve 1990'da tüm insan genomunu haritalamak için büyük bir uluslararası çalışma başlatıldı (<a href="/wiki/%C4%B0nsan_Genom_Projesi" title="İnsan Genom Projesi">İnsan Genom Projesi</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ekoloji">Ekoloji</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=20" title="Değiştirilen bölüm: Ekoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=20" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ekoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/220px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/330px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg/440px-NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="2400" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Ay'ın üzerinden Dünya'nın yükselişi, Bu görüntü, Dünyanın sınırlılığı ve doğal kaynaklarının limitleri hakkında farkındalık yarattı.</div></figcaption></figure> <p>19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında Ekoloji disiplini, tipik olarak, kökenini Darwin'in evriminin ve Humboldt biyocoğrafyasının sentezine kadar izler. Bununla birlikte, ekolojinin yükselişinde aynı derecede önemli olan mikroprobiyoloji ve toprak bilimi, özellikle de Louis Pasteur ve Ferdinand Cohn'da göze çarpan yaşam kavramı döngüsü idi. Ekoloji kelimesi, özellikle doğayı (özellikle Darwin'in teorisi) bütünsel olarak düşünen ekolojik düşünce fikrinin sahibi <a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> tarafından ortaya atıldı. 1930'larda Arthur Tansley ve diğerleri, deneysel toprak bilimi ile fizyolojik enerji kavramlarını ve saha biyolojisi tekniklerini birleştiren ekosistem ekolojisi alanını geliştirmeye başladılar. 20. yüzyılda ekoloji tarihi çevrecilik ile yakından bağlantılıdır. İlk kez 1960'larda formüle edilen ve 1970'lerde yaygınlaşan <a href="/wiki/Gaia_hipotezi" title="Gaia hipotezi">Gaia hipotezi</a>, son zamanlarda Derin Ekolojinin bilimsel-dinsel hareketi birbirine daha yakın hale getirdi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sosyal_bilimler">Sosyal bilimler</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=21" title="Değiştirilen bölüm: Sosyal bilimler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=21" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sosyal bilimler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Fiziksel bilimlerde bilimsel metodun başarılı bir şekilde kullanılması, aynı metodolojinin birçok alanda insan çabalarını daha iyi anlayacak şekilde uyarlanmasını sağladı. Bu çabadan sosyal bilimler gelişti. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Siyaset_bilimi">Siyaset bilimi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=22" title="Değiştirilen bölüm: Siyaset bilimi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=22" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Siyaset bilimi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Siyaset bilimi, sosyal bilimler açısından geç gelmiştir. Bununla birlikte, bu disiplinin; <a href="/wiki/Ahlak_felsefesi" class="mw-redirect" title="Ahlak felsefesi">ahlak felsefesi</a>, siyasi felsefe, siyasi ekonomi, tarih ve diğer alanların kuralcı belirmeler ışığında nasıl olması gerektiğinin belirlenmesi ve ideal hükûmet biçiminin özelliklerinin ve işlevlerinin çıkarılması gibi net öncelikleri vardır. Politikanın kökenleri tarih öncesi döneme dayanır. Her tarihi dönemde ve hemen hemen her coğrafi alanda, siyaset üzerine çalışan ve siyasi anlayışı geliştiren birilerini bulabiliriz. </p><p>Batı kültüründe, ilk siyaset araştırması Antik Yunan'da bulunur. Avrupa siyasetinin köklerinin geçmişe yönelik izleri, Plato ve Aristo'dan bile önce, özellikle <a href="/wiki/Homeros" title="Homeros">Homeros</a>, <a href="/wiki/Hesiod" class="mw-redirect" title="Hesiod">Hesiod</a>, <a href="/wiki/Thucydides" class="mw-redirect" title="Thucydides">Thucydides</a>, <a href="/wiki/Xenophon" class="mw-redirect" title="Xenophon">Xenophon</a> ve <a href="/wiki/Euripides" title="Euripides">Euripides</a>'in eserlerinde görülür. Daha sonradan Plato siyasi sistemleri analiz etti. Bu analizleri, daha edebi ve tarih odaklı çalışmalarından özetledi ve felsefeye daha yakın olarak, anlayabileceğimiz bir yaklaşım uyguladı. Benzer şekilde, Aristo, Plato'nun analizindeki tarihi deneysel kanıtları da içerecek şekilde analizini yaptı. </p><p>Geleneksel olarak <a href="/wiki/Chanakya" class="mw-redirect" title="Chanakya">Chāṇakya</a> (MÖ. 350–283) ile birlikte tanımlanan Kautilya Kautilya ve Viṣhṇugupta tarafından yazılmış olan eski bir Hint tezi, devletçilik, ekonomi, siyaset ve askeri strateji üzerine yazılmıştır. Bu tezde, halkın, kralın, devletin, hükûmet görevlilerinin, saray mensuplarının, düşmanlarının, işgalcilerin ve kurumların davranışları ve ilişkileri analiz edilmiş ve belgelendirilmiştir. Roger Boesche, <i>Arthaśāstra</i>'yı "siyasi gerçekçilik kitabı, politik dünyayı nasıl işlediğini analiz eden bir kitap ve genellikle nasıl çalışması gerektiğini söylemeyen bir kitap" olarak tanımlıyor. Bu kitap genellikle krala, devleti yönetmek ve ortak çıkarları korumak için nasıl önlemler alması gerektiğini sık sık açıklayan kitap olarak da bilinir. </p><p>Roma hükümdarlığı sırasında, <a href="/wiki/Julius_Caesar" class="mw-redirect" title="Julius Caesar">Julius Caesar</a>, <a href="/wiki/Cicero" title="Cicero">Cicero</a> ve diğerleri gibi devlet adamları bize cumhuriyet ve Roma imparatorluğu ve savaş politikaları hakkında örnekler sunarken, <a href="/wiki/Polybius" class="mw-redirect" title="Polybius">Polybius</a>, <a href="/wiki/Livy" class="mw-redirect" title="Livy">Livy</a> ve <a href="/wiki/Plutarch" class="mw-redirect" title="Plutarch">Plutarch</a> gibi ünlü tarihçiler de <a href="/wiki/Roma_Cumhuriyeti" title="Roma Cumhuriyeti">Roma Cumhuriyeti</a>'nin yükselişini, diğer ulusların örgütlenmelerini ve tarihlerini belgeledi. Bu çağdaki siyaset çalışması, tarih anlayışı, yönetim yöntemlerini anlama ve hükûmetlerin işleyişini tanımlamaya odaklanmıştır. Batı Roma İmparatorluğunun çöküşüyle siyasi araştırmalar için daha yaygın bir alan ortaya çıktı. Özellikle Batı geleneğinde tek tanrılığın yükselişiyle, Hristiyanlık, siyaset ve siyasi eylem için yeni bir alan ortaya çıkarmıştır. Orta Çağ boyunca, kilise ve mahkemelerde siyaset araştırması yaygınlaştı. <a href="/wiki/Hippolu_Augustine" class="mw-redirect" title="Hippolu Augustine">Hippolu Augustine</a>'in yazdığı, <i>Tanrı'nın Şehri</i> gibi eserler, mevcut felsefeleri ve siyasi gelenekleri Hristiyanlığınkilerle sentezledi, din ile siyaset arasındaki sınırları yeniden tanımladı. Kilise ve Devlet arasındaki ilişkiyi çevreleyen siyasi soruların çoğu bu dönemde tartışmaya açıldı ve netleşti. </p><p>Ortadoğu'da ve daha sonra İslami bölgelerde, <a href="/wiki/%C3%96mer_Hayyam" title="Ömer Hayyam">Ömer Hayyam</a>'ın <i>Rubaiyat</i> ve <a href="/wiki/Firdevs%C3%AE" title="Firdevsî">Firdevsî</a>'nin <i>Kralların destanı</i> gibi eserler siyasi analiz kanıtları sağlarken, <a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Sina" class="mw-redirect" title="İbn-i Sina">İbn-i Sina</a>, <a href="/wiki/Musa_ibn_Meymun" class="mw-redirect" title="Musa ibn Meymun">Musa ibn Meymun</a>, <a href="/wiki/%C4%B0bn_R%C3%BC%C5%9Fd" title="İbn Rüşd">İbn Rüşd</a> gibi İslamcı Aristocular, Aristo'nun analiz ve deneyci geleneğini sürdürerek, O'nun eserleri üzerine yorumlar yazdılar. İtalyan Rönesansı sırasında <a href="/wiki/Niccol%C3%B2_Machiavelli" title="Niccolò Machiavelli">Niccolò Machiavelli</a>, siyasal kurumlar ve aktörler üzerine doğrudan deneysel gözlemler yaptı ve modern siyasal bilimlerin önemine vurgu yaptı. Daha sonra, Aydınlanma döneminde bilimsel paradigmanın genişletilmesi, politik araştırmayı normatif belirlemelerin de ötesine itti. Özellikle istatistik çalışmaları, seçim ve oy kullanımı alanlarında kullanıldı. </p><p>20. yüzyılda, ideoloji, davranışçılık ve uluslararası ilişkiler çalışması 'pol-sci' olarak adlandırılan çok sayıda alt disiplinin oluşmasına yol açmıştır. Bunlardan bazıları; <a href="/wiki/Rasyonel_se%C3%A7im_teorisi" title="Rasyonel seçim teorisi">rasyonel seçim teorisi</a>, seçim sistemi, <a href="/wiki/Oyun_teorisi" title="Oyun teorisi">oyun teorisi</a>, seçimbilim, siyasi coğrafya/jeopolitik, siyasi psikoloji/siyasal sosyoloji, siyasi ekonomi, siyasi analiz, kamu yönetimi, karşılaştırmalı siyasi analiz ve barış ve çatışma araştırmalarıdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dil_Bilimi">Dil Bilimi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=23" title="Değiştirilen bölüm: Dil Bilimi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=23" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dil Bilimi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tarihsel dilbilim, 18. yüzyılın sonunda bağımsız bir çalışma alanı olarak ortaya çıktı. Sir William Jones, <a href="/wiki/Sanskrit%C3%A7e" class="mw-redirect" title="Sanskritçe">Sanskritçe</a>, <a href="/wiki/Fars%C3%A7a" title="Farsça">Farsça</a>, <a href="/wiki/Yunanca" title="Yunanca">Yunanca</a>, <a href="/wiki/Latince" title="Latince">Latince</a>, Gotik ve <a href="/wiki/Kelt" class="mw-redirect" title="Kelt">Kelt</a> dillerinin hepsinin ortak bir temel paylaştığını ileri sürdü. Jones'tan sonra, dünyanın tüm dillerini kataloglamak için 19. yüzyıldan ve 20. yüzyıla kadar bazı çalışmalar yapılmıştır. <a href="/wiki/Ferdinand_de_Saussure" title="Ferdinand de Saussure">Ferdinand de Saussure</a>'nin <i>Cours de linguistique générale</i> adlı kitabının yayınlanması betimsel dilbilimin gelişmesini sağladı. Tanımlayıcı dilbilim ve ilgili yapısalcılık hareketi, diller arasındaki farklılıkları tanımlamak yerine, dil biliminin, dillerin zamanla nasıl değiştiğini belirlemeye odaklanmasını sağlamıştır. <a href="/wiki/Noam_Chomsky" title="Noam Chomsky">Noam Chomsky</a>, 1950'lerde yaratıcı dil biliminin geliştirerek dil bilimini çeşitlendirdi. Çalışmaları, geçerli söz diziminin tanımlanmasına ve tahmin edilmesine izin veren matematiksel bir dil modeline dayanmaktadır. <a href="/wiki/Sosyolinguistik" class="mw-redirect" title="Sosyolinguistik">Sosyolinguistik</a>, <a href="/wiki/Bili%C5%9Fsel_dilbilim" title="Bilişsel dilbilim">bilişsel dilbilim</a> ve <a href="/wiki/Hesaplamal%C4%B1_dilbilim" title="Hesaplamalı dilbilim">hesaplamalı dilbilim</a> gibi uzmanlık alanları dilbilim ve diğer disiplinler arasındaki işbirliğinden ortaya çıkmıştır. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ekonomi">Ekonomi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=24" title="Değiştirilen bölüm: Ekonomi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=24" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ekonomi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Supply-demand-P.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Supply-demand-P.png/220px-Supply-demand-P.png" decoding="async" width="220" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Supply-demand-P.png/330px-Supply-demand-P.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Supply-demand-P.png/440px-Supply-demand-P.png 2x" data-file-width="617" data-file-height="557" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Arz-Talep modeli</div></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:AdamSmith.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AdamSmith.jpg/170px-AdamSmith.jpg" decoding="async" width="170" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AdamSmith.jpg/255px-AdamSmith.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/AdamSmith.jpg/340px-AdamSmith.jpg 2x" data-file-width="1456" data-file-height="2173" /></a><figcaption><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">Adam Smith, ekonominin ilk modern çalışması olan <i>Ulusların Zenginliği</i>’ni yazdı.</div></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a>'in 1776'da yayınlanan <i><a href="/wiki/Uluslar%C4%B1n_Zenginli%C4%9Fi" title="Ulusların Zenginliği">Ulusların Zenginliği</a> (An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations)</i> adlı eseri klasik ekonomi için temel oluşturur. Smith, sınıf ayrımı ile serbest ticaret sistemini savunan <a href="/wiki/Merkantilizm" title="Merkantilizm">merkantilizm</a>'i eleştirdi. Aktif unsurlardan oluşmuş ekonomi sistemlerini, yalnızca kendi çıkarları doğrultusunda yönlendiren, ‘gizli el' diye tabir ettiği, aktörlerin olduğunu ileri sürmüştür. <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a>, Marksist ekonomi diye adlandırılan alternatif bir ekonomik teori geliştirdi. Marksist ekonomi, emeğin değer teorisine dayanır ve malın değerinin, üretmek için gerekli olan emek miktarına dayandığını var sayar. Bu varsayıma göre, kapitalizm, kâr sağlamak için işçilerin emeğinin tam karşılığını ödemeyen işverenlere dayanıyordu. Avusturya okulu, girişimciliği ekonomik kalkınmanın itici gücü olarak görerek Marksist ekonomi teorisine tepki gösterdi. Bu, emek değer teorisini, bir arz ve talep sistemi ile değiştirdi. </p><p>1920'lerde, <a href="/wiki/John_Maynard_Keynes" title="John Maynard Keynes">John Maynard Keynes</a>, <a href="/wiki/Mikroekonomi" title="Mikroekonomi">mikroekonomi</a> ve <a href="/wiki/Makroekonomi" title="Makroekonomi">makroekonomi</a> arasında bir ayrıma öncü oldu. <a href="/wiki/Keynesyen_ekonomi" title="Keynesyen ekonomi">Keynesyen ekonomi</a> altında, makroekonomik eğilimler bireylerin ekonomik tercihlerini bastırabilir. Hükûmetler, ekonomik genişlemeyi teşvik etmek için bir araç olarak, mallara olan toplam talebi teşvik etmelidir. <a href="/wiki/II._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1" title="II. Dünya Savaşı">II. Dünya Savaşı</a>'nı takiben, <a href="/wiki/Milton_Friedman" title="Milton Friedman">Milton Friedman</a> <a href="/wiki/Parasalc%C4%B1l%C4%B1k" title="Parasalcılık">parasalcılık</a> kavramını yarattı. Parasalcılık, para arzı ve talebini, ekonomik faaliyetin kontrolü için bir araç olarak kullanmaya odaklanır. 1970'lerde parasalcılık, ekonomik büyümeyi ve mevcut para miktarını artırmak için bir araç olarak vergileri azaltmayı savunan, arz yanlı ekonomi politikasına adapte edildi. Diğer modern ekonomik düşünceler, Yeni Klasik ekonomi ve Yeni Keynesgil ekonomidir. 1970'lerde klasik yeni ekonomi geliştirildi ve mikroekonominin makroekonomik büyümenin temeli olduğunu vurguladı. Yeni Keynesyen ekonomi, kısmen Yeni Klasik ekonomiye tepki olarak yaratıldı ve neden piyasadaki verimsizliklerin bir merkez bankası veya hükûmet tarafından kontrol edilmesi gerektiğini ele alır. </p><p>Yukarıdaki "ekonomi tarihi", modern ekonomi ders kitaplarını yansıtır ve bu bilimin son aşamasının, tarihinin doruk noktası anlamına gelir (Kuhn, 1962). 1776'da, "Ulusların Zenginlikleri" kitabının ortasındaki bir bölümün kayıp bir sayfasında belirtilen “gizli el”, Smith'in esas mesajını taşımaktadır. Modern teoriye entegre edilemeyeceği için, Smith'in mesajını içeren "Zenginlik" in açılış pasajından asla söz edilmemektedir: “Zenginlik” piyasa hacmi ve verimsiz emek için üretkenlik oranı ile değişen işgücü dağılımına bağlıdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Psikoloji">Psikoloji</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=25" title="Değiştirilen bölüm: Psikoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=25" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Psikoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>19. yüzyılın sonu, bilimsel bir girişim olarak psikolojinin başlangıcına işaret eder. 1879 yılı, genellikle, bağımsız bir çalışma alanı olarak psikolojinin başlaması olarak görülmektedir. Aynı yıl içinde Wilhelm Wundt, psikolojik araştırmaya ayrılmış ilk laboratuvarı (Leipzig'de) kurdu. Psikolojiye önemli katkılarda bulunan ilk kişiler arasında Hermann Ebbinghaus (hafıza araştırmalarında öncü), Ivan Pavlov (klasik koşullanmayı keşfetti), William James ve Sigmund Freud da yer alıyor. Kültürel bir simge olmasının yanında, Freud'un bilimsel psikolojiye etkisi muazzam olmuştur. </p><p>20. yüzyılda, Freud'un teorilerini çok bilim dışı olarak reddedilmesi ve Edward Titchener'ın zihnin atomistik yaklaşımına karşı bir tepki ortaya çıktı. Bu, John F. Skinner tarafından yaygınlaştırılan ve John B. Watson tarafından yapılan davranışçılığın formüle edilmesine yol açtı. Davranışçılık, açık davranış için epistemolojik olarak sınırlayıcı psikolojik çalışmayı önerdi; çünkü bu, güvenilir bir şekilde ölçülebilirdi. "Akıl" ın bilimsel bilgisi çok metafizik olarak kabul edildi, bu nedenle ulaşılması imkânsızdı. </p><p>20. yüzyılın sonlarında, toplu olarak bilişsel bilim diye tabir edilen, insan psikolojisinin incelenmesine yönelik yeni bir disiplinler arası yaklaşım ortaya çıkmıştır. Bilişsel bilim, psikoloji, dilbilim, bilgisayar bilimi, felsefe ve nevrobiyoloji araçlarını kullanarak, zihni yeniden inceleme konusu olarak değerlendirir. <a href="/wiki/Pozitron_emisyon_tomografisi" title="Pozitron emisyon tomografisi">PET</a> taramaları ve <a href="/w/index.php?title=Bilgisayarl%C4%B1_eksenel_tomografi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilgisayarlı eksenel tomografi (sayfa mevcut değil)">CAT</a> taramaları gibi beyin aktivitelerinin görselleştirilmesi ile ilgili yeni yöntemler, bazı araştırmacıları zihni, biliş yerine beyni inceleyerek araştırmaya yöneltti. Bu yeni araştırma biçimleri insan zihnini geniş bir şekilde anlamanın mümkün olduğunu ve böyle bir anlayışın yapay zeka gibi diğer araştırma alanlarına uygulanabileceğini varsaymaktadır. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sosyoloji">Sosyoloji</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=26" title="Değiştirilen bölüm: Sosyoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=26" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sosyoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%C4%B0bn-i_Haldun" class="mw-redirect" title="İbn-i Haldun">İbn-i Haldun</a> en eski bilimsel sistematik sosyolog olarak görülebilir. Modern sosyoloji, 19. yüzyılın başlarında dünyanın modernleşmesine akademik yanıt olarak ortaya çıktı. Birçok erken sosyolog (ör. <a href="/wiki/%C3%89mile_Durkheim" title="Émile Durkheim">Émile Durkheim</a>) için sosyolojinin amacı yapısalcılığın içinde, toplumsal grupların kaynaşmasını anlamak ve toplumsal parçalanmaya "panzehir" geliştirmekti. <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a>, kişileri akılcı düşüncenin "demir kafesine" çekeceklerine inandığı rasyonalizasyon kavramıyla ve toplumun modernizasyonu ile ilgilendi. <a href="/wiki/Georg_Simmel" title="Georg Simmel">Georg Simmel</a> ve <a href="/wiki/W._E._B._Du_Bois" class="mw-redirect" title="W. E. B. Du Bois">W. E. B. Du Bois</a> de dahil olmak üzere bazı sosyologlar daha fazla mikro sosyolojik ve niteliksel analiz kullandı. Bu mikro düzeydeki yaklaşım, sosyolojiye sembolik etkileşimcilik yaklaşımının yaratılmasına neden olan, George Herbert Mead ve öğrencisi Herbert Blumer'ın teorileri ile birlikte, Amerikan sosyolojisinde önemli bir rol oynamıştır. </p><p>1940'larda ve 1950'lerde Amerikan sosyolojisi büyük oranda, yapısal entegrasyonu destekleyen toplumun yönlerinin "işlevsel" olduğunu savunan, <a href="/wiki/Talcott_Parsons" title="Talcott Parsons">Talcott Parsons</a> tarafından idame edildi. 1960'lı yıllarda, statükoya özgü eşitsizliklerin gerekçesi olarak görmeye başladıkları yapısal işlevsellik yaklaşımı sosyologlar tarafından sorgulandı. Tepki olarak, kısmen Karl Marx'ın felsefelerine dayanan çatışma kuramı geliştirildi. Çatışma teorisyenleri, toplumu, farklı grupların kaynakları kontrol etmek için yarıştığı bir alan olarak görüyorlardı. Sembolik etkileşimcilik de sosyolojik düşüncenin merkezi olarak görülmeye başlamıştır. Erving Goffman, sosyal etkileşimleri, bireylerin "sahne arkası"nı hazırladığı ve izlenim yönetimi yoluyla kitlelerini kontrol etmeye çalıştıkları, bir "sahne performansı" olarak gördü. Bu teori günümüzde sosyolojik düşüncede ön plana çıkarken, feminist kuram, post-yapısalcı felsefe, rasyonel seçim teorisi ve post-modernizm gibi başka yaklaşımlar da görülür. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antropoloji">Antropoloji</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=27" title="Değiştirilen bölüm: Antropoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=27" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Antropoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Antropoloji Aydınlanma Çağı'nın bir sonucu olarak anlaşılabilir. Bu dönemde Avrupalılar sistematik olarak insan davranışlarını inceleme girişimlerinde bulundular. Hukuk felsefesi, tarih, filoloji ve sosyoloji gelenekleri bu dönemde gelişti. </p><p>Aynı zamanda “Aydınlanma”ya verilen romantik tepki <a href="/wiki/Johann_Gottfried_Herder" title="Johann Gottfried Herder">Johann Gottfried Herder</a> ve sonrasında, bu disiplinin merkezinde yer alan kültür kavramının temelini oluşturan çalışmalara imza atan, <a href="/wiki/Wilhelm_Dilthey" title="Wilhelm Dilthey">Wilhelm Dilthey</a> gibi düşünürler çıkarttı. Geleneksel olarak, konunun tarihinin büyük kısmı Batı Avrupa ve dünyanın geri kalanı arasındaki sömürge karşılaşmalarına dayanıyordu ve 18. yüzyılın ve 19. yüzyılın çoğunun antropolojisi şimdi bilimsel ırkçılık olarak sınıflandırılmaktadır. </p><p>19. yüzyılın sonlarında, "antropometrik teknikler"e dayanan "antropolojik" bir ikna ile "etnolojik" ikna (kültürlere ve geleneklere bakanlar) arasında, "insan çalışması" ile ilgili savaşlar gerçekleşti ve bu ayrımlar daha sonra fiziksel antropoloji ile kültürel antropoloji arasındaki bölünmenin bir parçası haline geldi ve bu antropoloji <a href="/wiki/Franz_Boas" title="Franz Boas">Franz Boas</a>'ın öğrencileri tarafından başlatıldı. </p><p>20. yüzyılın ortalarında, önceki antropolojik ve etnografik araştırmaların metodolojilerinin çoğunun araştırma etiği yönünden gözden geçirildi ve aynı zamanda soruşturma alanı olan "ilkel kültürler" geleneksel çalışmanın ötesine genişlemiştir. </p><p>Paleontoloji, fiziksel antropoloji ve etoloji metodolojilerini diğer disiplinlerden alan, bilimsel bir disiplin olan paleoantropolojinin ortaya çıkışı 20. yüzyılın ortalarındadır ve insan kökenleri, evrim, genetik ve kültürel miras ve çağdaş insanlık çıkmazına ilişkin perspektifler hakkında geniş bilgiler verir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yükselen_disiplinler"><span id="Y.C3.BCkselen_disiplinler"></span>Yükselen disiplinler</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=28" title="Değiştirilen bölüm: Yükselen disiplinler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=28" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yükselen disiplinler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>20. yüzyılda bir takım disiplinler arası bilim alanları ortaya çıktı. Örnekler şunlardır: </p><p>İletişim bilimi, hayvan iletişimi, bilgi teorisi, pazarlama, halkla ilişkiler, telekomünikasyon ve diğer iletişim biçimlerini birleştirir. </p><p>Teorik dilbilim temeli üzerine inşa edilen bilgisayar bilimleri, ayrık matematik ve elektrik mühendisliği, hesaplamanın doğasını ve sınırlarını inceler. Alt alanlar arasında, <a href="/wiki/Hesaplanabilirlik" title="Hesaplanabilirlik">hesaplanabilirlik</a>, hesaplama karmaşıklığı, veri tabanı tasarımı, bilgisayar ağları, yapay zeka ve bilgisayar donanım tasarımı bulunmaktadır. Bilişim alanındaki ilerlemeler, bilimsel verilerin büyük ölçekli arşivlenmesini kolaylaştırarak daha büyük bilimsel gelişime katkıda bulunmuştur. Çağdaş bilgisayar bilimleri, yazılım mühendisliğinin pratik vurgusunun aksine, matematiksel 'teoriyi vurgulayarak kendisini ayırt eder. </p><p>Çevre bilimi disiplinler arası bir alandır. Biyoloji, kimya, yer bilimleri, ekoloji, coğrafya, matematik ve fizik disiplinleri ışığında gelişir. </p><p>Malzeme bilimi; metalürji, mineraloji ve kristalografiden köken alır. Kimya, fizik ve çeşitli mühendislik disiplinlerini birleştirir. Bu çalışma alanı metaller, seramik, cam, plastik, yarı iletkenler ve kompozit malzemeler üzerinde çalışmaktadır. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Akademik_çalışma"><span id="Akademik_.C3.A7al.C4.B1.C5.9Fma"></span>Akademik çalışma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=29" title="Değiştirilen bölüm: Akademik çalışma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=29" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Akademik çalışma"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Akademik bir alan olarak, bilim ve teknoloji tarihi, <a href="/wiki/William_Whewell" title="William Whewell">William Whewell</a>'in <i>Endüktif Bilimler Tarihi</i> 'nin yayımıyla başladı (önce 1837'de yayınlandı). Bilim tarihinin bağımsız bir disiplin olarak daha resmi bir çalışması <a href="/wiki/George_Sarton" title="George Sarton">George Sarton</a>'un <i>Bilim Tarihine Giriş</i> (1927) yayınları ve <i><a href="/wiki/Isis_(dergi)" title="Isis (dergi)">İsis dergisi</a></i> (1912'de kurulmuş) tarafından başlatılmıştır. Sarton, 20. yüzyılın başlarındaki bilim tarihini, büyük adamlar ve harika fikirler tarihi olarak tasvir etti. Bilimin tarihi, bu dönemde Amerikan tarihinin tanınmış bir alt alanı değildi çalışmaların çoğu profesyonel tarihçilerden ziyade ilgili bilim insanları ve hekimler tarafından gerçekleştirildi. <a href="/wiki/Harvard" class="mw-redirect" title="Harvard">Harvard</a>'daki <a href="/w/index.php?title=I._Bernard_Cohen&action=edit&redlink=1" class="new" title="I. Bernard Cohen (sayfa mevcut değil)">I. Bernard Cohen</a>'in çalışmaları ile 1945'ten sonra bilim tarihi kurulmuş bir alt disiplin haline geldi. </p><p>Matematik tarihi, teknoloji tarihi ve felsefe tarihi farklı araştırma alanlarından oluşmakta ve diğer makalelerde yer almaktadır. Matematik, doğal bilimlerle (en azından modern anlayışla) yakından ilgilidir. Aynı şekilde teknoloji, ampirik gerçeğin araştırılmasıyla yakından ilişkili ancak açıkça farklıdır. </p><p>Bilim tarihi, uluslararası uzman bir topluluğa sahip akademik bir disiplindir. Bu alandaki ana mesleki organizasyonlar, Bilim Tarihi Topluluğu, İngiliz Bilim Tarihi Topluluğu ve Avrupa Bilim Tarihi Topluluğu'dur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bilim_tarihi_teorileri_ve_sosyolojisi">Bilim tarihi teorileri ve sosyolojisi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=30" title="Değiştirilen bölüm: Bilim tarihi teorileri ve sosyolojisi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=30" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bilim tarihi teorileri ve sosyolojisi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bilim tarihinin araştırmalarının çoğu, bilimin ne olduğu, işlevinin nasıl olduğu hakkında sorulara cevap bulmak için ayrılmıştır. Özellikle bilim sosyolojisi, bilim insanlarının "bilimsel bilgiyi" ürettikleri ve inşa ettikleri yolları yakından inceleyen çalışmalara odaklanmıştır. 1960'lardan bu yana, bilim çalışmalarındaki (sosyolojinin ve bilim tarihinin incelenmesi) yaygın trend, bilim çalışmalarında ortak bir eğilim olan bilimsel bilginin "insani bileşeni"ni vurgulamak olmuştur. Bilim ve Teknoloji Çalışma alanları, bilim tarihi çalışmalarını çakıştıran ve sıklıkla bilgilendiren bir alandır. Hem çağdaş hem de tarihsel dönemlerdeki bilimin toplumsal bağlamı üzerine odaklanmaktadır. </p><p>Humboldtian bilimi, bilimsel çalışmaları Romantizm çağındaki hassasiyetle birleştiren, 19. yüzyılın başlarındaki etik ve estetik yaklaşımları ifade eder. Bilim insanı, tabiatçı ve kâşif <a href="/wiki/Alexander_von_Humboldt" title="Alexander von Humboldt">Alexander von Humboldt</a>'ın modeline dayanan, ekoloji temelli, doğa biliminin ayrı bir alan olarak kurulmasına yardımcı oldu. Daha sonraki 19. yüzyıl pozitivizmi tüm özgün bilgilerin doğrulamaya izin verdiğini iddia etti ve bu otantik bilgiler, tek geçerli bilginin bilimsel olduğunu varsayar. </p><p>Bilimin felsefesindeki önemli bir endişe ve tartışma konusu, teorinin doğası bilimin değişimidir. <a href="/wiki/Karl_Popper" title="Karl Popper">Karl Popper</a>, bilimsel bilginin kademeli ve kümülatif olduğunu savundu; <a href="/wiki/Thomas_Kuhn" title="Thomas Kuhn">Thomas Kuhn</a>, “bu bilimsel bilgi "paradigma kaymaları" boyunca hareket eder ve aşamalı olmak zorunda değildir”; <a href="/wiki/Paul_Feyerabend" title="Paul Feyerabend">Paul Feyerabend</a>, “bu bilimsel bilgi kümülatif veya kademeli değildir ve yöntem açısından bilimle herhangi bir araştırma şekli arasında herhangi bir sınırlama olamaz” der. </p><p>20. yüzyılın ortalarında, Thomas Kuhn'un 1962'de <i>Bilimsel Devrimlerin Yapısı</i>'ndan başlayarak, sosyal bağlamda bilimin rolüne dayanan bir dizi çalışma görüldü. Pozitivizmin, bilimdeki insan katılımcıların gerçek etkileşimlerini ve stratejilerini açıklamadığını ve bilimsel evrimin kısmen sosyolojik olarak belirlendiğini ileri sürerek bilim çalışmalarını yeni disiplinlere açtı. Thomas Kuhn'ın belirttiği gibi, bilim tarihi, bilim dışında entelektüel, kültürel, ekonomik ve politik temaları içeren rakip paradigmalar veya kavramsal sistemler gibi, daha geniş bir matriste, daha incelikli terimlerle görülebilir. Kısmen tercih ve kısmen çarpıtma ile, daha erken yaştaki bilim insanları üstü kapalı olarak aynı sabit sorunlar dizisi üzerinde çalışılmış gibi sunulmuş ve aynı ilkelere uygun olarak bilimsel teoride en son devrim ve metodun bilimsel görünmesine neden olmuştur. </p><p>Daha ileri çalışmalar, örn. Jerome Ravetz'in 1971 deki Bilimsel Bilgi ve Toplumsal Sorunları, bir bilimsel topluluğun, toplumsal bir yapı olarak bilimsel bilgiyi kabul etmede veya reddetmedeki (objektif) rolüne değindi. 1990'daki Bilim savaşları, bilimin genel olarak objektifliğini reddeden ya da öyle görünen Fransız filozoflarının etkisiyle ilgiliydi. Saf bir bilimin idealize edilmiş modeli ile fiili bilimsel uygulama arasındaki farkları da açıkladılar. Pozitivizm yaklaşımının yeniden canlandırılması olan bilimcilik, nihai metafizik ve ahlaki tartışmaları halletmek için kesin ölçümü ve titiz hesaplamayı tanımladılar. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Birçok_Bilimsel_Yenilikçinin_Sıkıntısı"><span id="Bir.C3.A7ok_Bilimsel_Yenilik.C3.A7inin_S.C4.B1k.C4.B1nt.C4.B1s.C4.B1"></span>Birçok Bilimsel Yenilikçinin Sıkıntısı</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=31" title="Değiştirilen bölüm: Birçok Bilimsel Yenilikçinin Sıkıntısı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=31" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Birçok Bilimsel Yenilikçinin Sıkıntısı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bilim tarihinde tekrarlanan bir gözlem, bilimsel kuruluşun çevresi üzerinde çalışan birinci sınıf bilim insanlarının tanınması için verilen mücadeleyi içerir. Mesela, büyük fizikçi <a href="/wiki/Lord_Rayleigh" class="mw-redirect" title="Lord Rayleigh">Lord Rayleigh</a>, <a href="/w/index.php?title=John_James_Waterston&action=edit&redlink=1" class="new" title="John James Waterston (sayfa mevcut değil)">John James Waterston</a>'un <a href="/wiki/Gazlar%C4%B1n_kinetik_teorisi" class="mw-redirect" title="Gazların kinetik teorisi">gazların kinetik teorisine</a> ilişkin taslak kâğıtlarına baktıktan sonraki hissiyatını şu şekilde ifade eder: “iyi şeyler yapabileceğine inanan genç bir yazar genellikle bilim dünyasının olumlu bir şekilde tanınmasını sağlamak için iyi şeyler yapar...daha yüksekten uçmaya başlamadan önce” </p><p>Daha genel anlamda, <a href="/wiki/Robert_K._Merton" title="Robert K. Merton">Robert K. Merton</a>, nispeten bilinmeyen bilim adamları tarafından yazılan yazıların, yıllarca reddedilen ya da ihmal edilen örneklerinin, bilim tarihi ile dolu olduğunu söylemektedir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ayrıca_bakınız"><span id="Ayr.C4.B1ca_bak.C4.B1n.C4.B1z"></span>Ayrıca bakınız</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=32" title="Değiştirilen bölüm: Ayrıca bakınız" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=32" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ayrıca bakınız"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25961922">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 30em;"> <ul><li><a href="/wiki/Tarih" title="Tarih">Tarih</a> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/Matematik_tarihi" title="Matematik tarihi">Matematik tarihi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Geometri_tarihi" title="Geometri tarihi">Geometri tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Fizik_tarihi" title="Fizik tarihi">Fizik tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Kimya_tarihi" title="Kimya tarihi">Kimya tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Felsefe_tarihi" title="Felsefe tarihi">Felsefe tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Bilim_ve_teknoloji_tarihi" title="Bilim ve teknoloji tarihi">Bilim ve teknoloji tarihi</a> <ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><a href="/wiki/Bilim_felsefesi" title="Bilim felsefesi">Bilim felsefesi</a></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Imre_Lakatos" title="Imre Lakatos">Imre Lakatos</a> <ul><li><a href="/wiki/Nobel_%C3%96d%C3%BCl%C3%BC_sahipleri_listesi" title="Nobel Ödülü sahipleri listesi">Nobel Ödülü sahipleri listesi</a></li></ul></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C3%87oklu_ke%C5%9Fif" title="Çoklu keşif">Çoklu keşif</a></li> <li><a href="/wiki/Tarih_felsefesi" title="Tarih felsefesi">Tarih felsefesi</a></li> <li><a href="/wiki/Bilim" title="Bilim">Bilim</a> <ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><ul><li><a href="/wiki/Do%C4%9Fa_Bilimleri" class="mw-redirect" title="Doğa Bilimleri">Doğa Bilimleri</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Do%C4%9Fa_Bilimleri_Tripos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doğa Bilimleri Tripos (sayfa mevcut değil)">Doğa Bilimleri Tripos</a> Cambridge Üniversitesi, İngiltere</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sosyal_Bilimler" class="mw-redirect" title="Sosyal Bilimler">Sosyal Bilimler</a> <ul><li><ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></div> <li><a href="/wiki/Bilim_tarih%C3%A7ileri_listesi" title="Bilim tarihçileri listesi">Bilim tarihçileri listesi</a></li> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Konuyla_ilgili_yayınlar"><span id="Konuyla_ilgili_yay.C4.B1nlar"></span>Konuyla ilgili yayınlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=33" title="Değiştirilen bölüm: Konuyla ilgili yayınlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=33" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Konuyla ilgili yayınlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="kaynak kitap">Agar, Jon (Nisan 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wiley.com/en-us/Science+in+the+20th+Century+and+Beyond-p-9780745634692"><i><span></span></i>Science in the Twentieth Century and Beyond<i><span></span></i></a>. Polity Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-7456-3469-2" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-7456-3469-2">978-0-7456-3469-2</a>. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211018203147/https://www.wiley.com/en-us/Science+in+the+20th+Century+and+Beyond-p-9780745634692">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">1 Nisan</span> 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+in+the+Twentieth+Century+and+Beyond&rft.pub=Polity+Press&rft.date=2012-04&rft.isbn=978-0-7456-3469-2&rft.au=Agar%2C+Jon&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wiley.com%2Fen-us%2FScience%2Bin%2Bthe%2B20th%2BCentury%2Band%2BBeyond-p-9780745634692&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joseph_Agassi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Agassi (sayfa mevcut değil)">Agassi, Joseph</a> (2007) <i>Science and Its History: A Reassessment of the Historiography of Science</i> (Boston Studies in the Philosophy of Science, 253) Springer. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/1-4020-5631-1" title="Özel:KitapKaynakları/1-4020-5631-1">1-4020-5631-1</a>.</li> <li><cite class="kaynak kitap"><a href="/w/index.php?title=Daniel_J._Boorstin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daniel J. Boorstin (sayfa mevcut değil)">Boorstin, Daniel</a> (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/discoverers00boor"><i>The Discoverers : A History of Man's Search to Know His World and Himself</i></a>. Random House. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-394-40229-1" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-394-40229-1">978-0-394-40229-1</a>. <a href="/wiki/OCLC" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/9645583">9645583</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Discoverers+%3A+A+History+of+Man%27s+Search+to+Know+His+World+and+Himself&rft.pub=Random+House&rft.date=1983&rft_id=info%3Aoclcnum%2F9645583&rft.isbn=978-0-394-40229-1&rft.au=Boorstin%2C+Daniel&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdiscoverers00boor&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Bowler, Peter J. (1993) <i>The Norton History of the Environmental Sciences</i>.</li> <li>Brock, W.H. (1993) <i> The Norton History of Chemistry</i>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Bronowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bronowski (sayfa mevcut değil)">Bronowski, J.</a> (1951) <i>The Common Sense of Science</i> Heinemann. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/84-297-1380-8" title="Özel:KitapKaynakları/84-297-1380-8">84-297-1380-8</a>.) (Includes a description of the history of science in England.)</li> <li><cite class="kaynak kitap">Byers, Nina & Gary Williams, (Ed.) (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303193339/http://www.cambridge.org/us/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521821971"><i><span></span></i>Out of the Shadows: Contributions of Twentieth-Century Women to Physics<i><span></span></i></a>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-521-82197-1" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-521-82197-1">978-0-521-82197-1</a>. 3 Mart 2016 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cambridge.org/us/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521821971">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Out+of+the+Shadows%3A+Contributions+of+Twentieth-Century+Women+to+Physics&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-521-82197-1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fus%2Fcatalogue%2Fcatalogue.asp%3Fisbn%3D9780521821971&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan (<a href="/wiki/Kategori:KB1_bak%C4%B1m:_Edit%C3%B6rler_parametresini_kullanan" title="Kategori:KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan">link</a>) </span></li> <li>Herzenberg, Caroline L. (1986). <i>Women Scientists from Antiquity to the Present</i> Locust Hill Press <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/0-933951-01-9" title="Özel:KitapKaynakları/0-933951-01-9">0-933951-01-9</a></li> <li><cite class="kaynak kitap"><a href="/wiki/Thomas_S._Kuhn" class="mw-redirect" title="Thomas S. Kuhn">Kuhn, Thomas S.</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/structureofscien0003kuhn_k955"><i>The Structure of Scientific Revolutions</i></a> (3. bas.). University of Chicago Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-226-45807-6" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-226-45807-6">978-0-226-45807-6</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Structure+of+Scientific+Revolutions&rft.edition=3.&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-226-45807-6&rft.aulast=Kuhn&rft.aufirst=Thomas+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstructureofscien0003kuhn_k955&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deepak_Kumar_(tarih%C3%A7i)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deepak Kumar (tarihçi) (sayfa mevcut değil)">Kumar, Deepak</a> (2006). <i>Science and the Raj: A Study of British India</i>, 2nd edition. Oxford University Press. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/0-19-568003-0" title="Özel:KitapKaynakları/0-19-568003-0">0-19-568003-0</a></li> <li><a href="/wiki/Imre_Lakatos" title="Imre Lakatos">Lakatos, Imre</a> (1978). <i>History of Science and its Rational Reconstructions</i> published in <i>The Methodology of Scientific Research Programmes: Philosophical Papers Volume 1</i>. Cambridge University Press</li> <li>Levere, Trevor Harvey. (2001) <i>Transforming Matter: A History of Chemistry from Alchemy to the Buckyball</i></li> <li><cite class="kaynak kitap"><a href="/w/index.php?title=David_C._Lindberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="David C. Lindberg (sayfa mevcut değil)">Lindberg, David C.</a>; Shank, Michael H., (Ed.) (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://universitypublishingonline.org/cambridge/histories/ebook.jsf?bid=CHO9780511974007"><i>The Cambridge History of Science</i></a>. 2, Medieval Science. Cambridge University Press. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017/CHO9780511974007">10.1017/CHO9780511974007</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-521-59448-6" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-521-59448-6">978-0-521-59448-6</a>. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304110954/http://universitypublishingonline.org/cambridge/histories/ebook.jsf?bid=CHO9780511974007">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Science&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2013&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FCHO9780511974007&rft.isbn=978-0-521-59448-6&rft_id=http%3A%2F%2Funiversitypublishingonline.org%2Fcambridge%2Fhistories%2Febook.jsf%3Fbid%3DCHO9780511974007&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li>Margolis, Howard (2002). <i>It Started with Copernicus</i>. <a href="/wiki/McGraw-Hill" title="McGraw-Hill">McGraw-Hill</a>. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/0-07-138507-X" title="Özel:KitapKaynakları/0-07-138507-X">0-07-138507-X</a></li> <li>Mayr, Ernst. (1985). <i>The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance</i>.</li> <li>North, John. (1995). <i>The Norton History of Astronomy and Cosmology</i>.</li> <li>Nye, Mary Jo, ed. (2002). <i>The Cambridge History of Science, Volume 5: The Modern Physical and Mathematical Sciences</i></li> <li>Park, Katharine, and Lorraine Daston, eds. (2006) <i>The Cambridge History of Science, Volume 3: Early Modern Science</i></li> <li>Porter, Roy, ed. (2003). <i>The Cambridge History of Science, Volume 4: The Eighteenth Century</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=George_Rousseau&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Rousseau (sayfa mevcut değil)">Rousseau, George</a> and <a href="/wiki/Roy_Porter" title="Roy Porter">Roy Porter</a>, eds. 1980). <i>The Ferment of Knowledge: Studies in the Historiography of Science</i> Cambridge University Press. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/0-521-22599-X" title="Özel:KitapKaynakları/0-521-22599-X">0-521-22599-X</a></li> <li>Slotten, Hugh Richard, ed. (2014) <i>The Oxford Encyclopedia of the History of American Science, Medicine, and Technology</i>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dış_bağlantılar"><span id="D.C4.B1.C5.9F_ba.C4.9Flant.C4.B1lar"></span>Dış bağlantılar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=34" title="Değiştirilen bölüm: Dış bağlantılar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=34" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dış bağlantılar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560057">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560105">@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sistersitebox{display:none!important}}</style><div class="side-box side-box-right"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33560075">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons'ta <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/History_of_Science" class="extiw" title="commons:History of Science">Bilim tarihi</a></b></i> ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560057"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560105"><div class="side-box side-box-right"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33560075"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Vikis%C3%B6z" title="Vikisöz">Vikisöz</a>'de <i><b><a href="https://tr.wikiquote.org/wiki/tr:Special:Search/Bilim_tarihi" class="extiw" title="q:tr:Special:Search/Bilim tarihi">Bilim tarihi</a></b></i> ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.</div></div> </div> <ul><li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120322231834/http://www.aihs-iahs.org/">"International Academy of the History of Science"</a>. 22 Mart 2012 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aihs-iahs.org/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=International+Academy+of+the+History+of+Science&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aihs-iahs.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200923184850/http://dhstweb.org/">"Division of History of Science and Technology of the International Union of History and Philosophy of Science"</a>. 23 Eylül 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dhstweb.org/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Division+of+History+of+Science+and+Technology+of+the+International+Union+of+History+and+Philosophy+of+Science&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dhstweb.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/19991006233503/http://www.worldwideschool.org/library/catalogs/bysubject-sci-history.html">"A History of Science, Vols 1–4"</a>. 6 Ekim 1999 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldwideschool.org/library/catalogs/bysubject-sci-history.html">kaynağından</a> <span style="font-size:85%;">(çevrimiçi metin)</span> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+History+of+Science%2C+Vols+1%E2%80%934&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.worldwideschool.org%2Flibrary%2Fcatalogs%2Fbysubject-sci-history.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200915192429/https://hssonline.org/">"History of Science Society ("HSS")"</a>. 15 Eylül 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hssonline.org/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=History+of+Science+Society+%28%22HSS%22%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hssonline.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200928024238/https://data.isiscb.org/">"IsisCB Explore: History of Science Index"</a>. 28 Eylül 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.isiscb.org/">kaynağından</a> arşivlendi. <q>An open access discovery tool</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IsisCB+Explore%3A+History+of+Science+Index&rft_id=http%3A%2F%2Fdata.isiscb.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170224204415/http://www.crhst.cnrs.fr/">"The CNRS History of Science and Technology Research Center"</a> (Fransızca). Paris (Fransa). 24 Şubat 2017 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.crhst.cnrs.fr">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+CNRS+History+of+Science+and+Technology+Research+Center&rft.place=Paris+%28Fransa%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.crhst.cnrs.fr&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/5EsureXKk?url=http://nobelprize.org/">"The official site of the Nobel Foundation"</a>. 4 Nisan 2006 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/">kaynağından</a> arşivlendi. <q>Features biographies and info on Nobel laureates</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+official+site+of+the+Nobel+Foundation&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201211233058/http://www.museogalileo.it/">"Museo Galileo – Institute and Museum of the History of Science in Florence, Italy"</a>. 11 Aralık 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.museogalileo.it/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Museo+Galileo+%E2%80%93+Institute+and+Museum+of+the+History+of+Science+in+Florence%2C+Italy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.museogalileo.it%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150818210315/http://trailblazing.royalsociety.org/">"The Royal Society, trailblazing science from 1650 to date"</a>. 18 Ağustos 2015 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://trailblazing.royalsociety.org">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Royal+Society%2C+trailblazing+science+from+1650+to+date&rft_id=http%3A%2F%2Ftrailblazing.royalsociety.org&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190610195530/http://vega.org.uk/">"The Vega Science Trust"</a>. 10 Haziran 2019 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vega.org.uk/">kaynağından</a> arşivlendi. <q>Feynman, Perutz, Rotblat, Born ve birçok Nobel Ödülü Sahibi dahil birçok bilim adamının videoları.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Vega+Science+Trust&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vega.org.uk%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180619181214/https://www.archives.ucar.edu/">"National Center for Atmospheric Research (NCAR) Archives"</a>. 19 Haziran 2018 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.archives.ucar.edu/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=National+Center+for+Atmospheric+Research+%28NCAR%29+Archives&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.archives.ucar.edu%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200919235531/https://nistdigitalarchives.contentdm.oclc.org/">"Digital Archives of the National Institute of Standards and Technology (NIST)"</a>. 19 Eylül 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nistdigitalarchives.contentdm.oclc.org/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Digital+Archives+of+the+National+Institute+of+Standards+and+Technology+%28NIST%29&rft_id=http%3A%2F%2Fnistdigitalarchives.contentdm.oclc.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190915195647/http://digital.lib.usu.edu/cdm/landingpage/collection/History_sci">"History of Science Digital Collection: Utah State University"</a>. 15 Eylül 2019 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digital.lib.usu.edu/cdm/landingpage/collection/History_sci">kaynağından</a> arşivlendi. <q>Otto Brunfels, Charles Darwin, Erasmus Darwin, Carolus Linnaeus Antony van Leeuwenhoek, Jan Swammerdam, James Sowerby, Andreas Vesalius ve diğerleri gibi bilimsel araştırma tarihindeki önemli isimlerin temel kaynaklarını içerir.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=History+of+Science+Digital+Collection%3A+Utah+State+University&rft_id=http%3A%2F%2Fdigital.lib.usu.edu%2Fcdm%2Flandingpage%2Fcollection%2FHistory_sci&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200113061501/https://www.idtc-iuhps.com/">"Inter-Divisional Teaching Commission (IDTC) of the International Union for the History and Philosophy of Science (IUHPS)"</a>. 13 Ocak 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idtc-iuhps.com/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Inter-Divisional+Teaching+Commission+%28IDTC%29+of+the+International+Union+for+the+History+and+Philosophy+of+Science+%28IUHPS%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.idtc-iuhps.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200919193605/http://ihpst.net/">"International History, Philosophy and Science Teaching Group"</a>. 19 Eylül 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ihpst.net/">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=International+History%2C+Philosophy+and+Science+Teaching+Group&rft_id=http%3A%2F%2Fihpst.net%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200113061229/http://lhldigital.lindahall.org/cdm/search/collection/astro_early!astro_atlas!color!earththeory!eng_tech!math!nat_hist!physics!philsci/order/title/ad/asc">"Digital facsimiles of books from the History of Science Collection"</a>. Linda Hall Library Digital Collections. 13 Ocak 2020 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lhldigital.lindahall.org/cdm/search/collection/astro_early!astro_atlas!color!earththeory!eng_tech!math!nat_hist!physics!philsci/order/title/ad/asc">kaynağından</a> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Digital+facsimiles+of+books+from+the+History+of+Science+Collection&rft.pub=Linda+Hall+Library+Digital+Collections&rft_id=http%3A%2F%2Flhldigital.lindahall.org%2Fcdm%2Fsearch%2Fcollection%2Fastro_early%21astro_atlas%21color%21earththeory%21eng_tech%21math%21nat_hist%21physics%21philsci%2Forder%2Ftitle%2Fad%2Fasc&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça"><span id="Kaynak.C3.A7a"></span>Kaynakça</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&veaction=edit&section=35" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bilim_tarihi&action=edit&section=35" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><strong><a href="#cite_ref-1">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161019211902/https://blogs.kent.ac.uk/sciencecomma/2015/04/09/whewell-and-the-coining-of-scientist-in-the-quarterly-review/">"Whewell and the coining of 'scientist' in the Quarterly Review » Science Comma"</a>. <i>blogs.kent.ac.uk</i>. 19 Ekim 2016 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://blogs.kent.ac.uk/sciencecomma/2015/04/09/whewell-and-the-coining-of-scientist-in-the-quarterly-review/">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">19 Ekim</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=blogs.kent.ac.uk&rft.atitle=Whewell+and+the+coining+of+%27scientist%27+in+the+Quarterly+Review+%C2%BB+Science+Comma&rft_id=https%3A%2F%2Fblogs.kent.ac.uk%2Fsciencecomma%2F2015%2F04%2F09%2Fwhewell-and-the-coining-of-scientist-in-the-quarterly-review%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><strong><a href="#cite_ref-2">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Hendrix, Scott E. (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://teorievedy.flu.cas.cz/index.php/tv/issue/view/10">"Natural Philosophy or Science in Premodern Epistemic Regimes? The Case of the Astrology of Albert the Great and Galileo Galilei"</a>. <i>Teorie Vědy / Theory of Science</i>. <b>33</b> (1): 111-132. 18 Kasım 2012 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121118024030/http://teorievedy.flu.cas.cz/index.php/tv/issue/view/10">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 20 Şubat 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Natural+Philosophy+or+Science+in+Premodern+Epistemic+Regimes%3F+The+Case+of+the+Astrology+of+Albert+the+Great+and+Galileo+Galilei&rft.pages=111-132&rft.date=2011&rft.aulast=Hendrix&rft.aufirst=Scott+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fteorievedy.flu.cas.cz%2Findex.php%2Ftv%2Fissue%2Fview%2F10&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><strong><a href="#cite_ref-3">^</a></strong> <span class="reference-text">"Amacımız için bilim, doğa olayları ve bunlar arasındaki ilişkilerin sıralı bilgisi olarak tanımlanabilir. "William C. Dampier-Whetham, <i>Bilim</i>, <i>Encyclopædia Britannica</i>, 11. ed. (New York: 1911); "Bilim, ilk olarak, doğal olayların düzenli ve sistematik olarak anlaşılmasını, tanımlanmasını ve/veya açıklanmasını ve ikinci olarak girişim için gerekli [matematiksel ve mantıksal] araçları içerir." <a href="/w/index.php?title=Marshall_Clagett&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marshall Clagett (sayfa mevcut değil)">Marshall Clagett</a>, <i>Antik Çağda Yunan Bilimi</i> (New York: Collier Books, 1955); "Bilim, algılanan veya hayali olayların sistematik bir açıklamasıdır veya böyle bir açıklamaya dayanır. Matematik bilimde ancak bilimsel açıklamaların ifade edilebileceği sembolik dillerden biri olarak kendine yer bulur." <a href="/w/index.php?title=David_Pingree&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Pingree (sayfa mevcut değil)">David Pingree</a>, "Hellenophilia versus the History of Science", <i>Isis</i> <b>83</b>, 559 (1982); <a href="/w/index.php?title=Pat_Munday&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pat Munday (sayfa mevcut değil)">Pat Munday</a>, entry "History of Science", <i>New Dictionary of the History of Ideas</i> (Charles Scribner's Sons, 2005).</span> </li> <li id="cite_note-4"><strong><a href="#cite_ref-4">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Golinski, Jan (2001). <i>Making Natural Knowledge: Constructivism and the History of Science</i> (reprint bas.). University of Chicago Press. s. 2. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-226-30232-4" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-226-30232-4">978-0-226-30232-4</a>. <q>[Bilim tarihi] başladığında, on sekizinci yüzyılda, girişimlerini doğrulamak ve savunmakla ilgilenen bilim adamları (veya "doğa filozofları") tarafından uygulandı. Ahlaki ve kültürel gelişimin ayrılmaz bir parçası olan insan bilgisinin ilerleyen birikiminin sonucu olarak ... günün biliminin sergilendiği tarihleri yazdılar.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Making+Natural+Knowledge%3A+Constructivism+and+the+History+of+Science&rft.pages=2&rft.edition=reprint&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-226-30232-4&rft.aulast=Golinski&rft.aufirst=Jan&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><strong><a href="#cite_ref-5">^</a></strong> <span class="reference-text">Kuhn, T., 1962, "The Structure of Scientific Revolutions", University of Chicago Press, s. 137: "Kısmen seçimle kısmen de çarpıtma yoluyla, daha önceki çağların bilim adamları, örtük olarak, aynı sabit sorunlar kümesi üzerinde ve bilimsel teori ve yöntemdeki en son devrimin bilimsel göründüğü aynı sabit kriterler dizisine uygun olarak çalışmış olarak sunulurlar."</span> </li> <li id="cite_note-6"><strong><a href="#cite_ref-6">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a href="/w/index.php?title=Bill_Casselman_(mathematician)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bill Casselman (mathematician) (sayfa mevcut değil)">Casselman, Bill</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120604095737/http://www.math.ubc.ca/~cass/Euclid/papyrus/papyrus.html">"One of the Oldest Extant Diagrams from Euclid"</a>. University of British Columbia. 4 Haziran 2012 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.math.ubc.ca/~cass/Euclid/papyrus/papyrus.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 26 Eylül 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=One+of+the+Oldest+Extant+Diagrams+from+Euclid&rft.pub=University+of+British+Columbia&rft.au=Casselman%2C+Bill&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.math.ubc.ca%2F~cass%2FEuclid%2Fpapyrus%2Fpapyrus.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><strong><a href="#cite_ref-7">^</a></strong> <span class="reference-text">Needham, Joseph (1986). <i>Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth</i>. Taipei: Caves Books Ltd. Page 208.</span> </li> <li id="cite_note-8"><strong><a href="#cite_ref-8">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Küskü, Elif Aslan (1 Ocak 2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/87500649/Examination_of_Scientific_Revolution_Medicine_on_the_Human_Body_Bilimsel_Devrim_T%C4%B1bb%C4%B1n%C4%B1_%C4%B0nsan_Bedeni_%C3%9Czerinden_%C4%B0ncelemek">"Examination of Scientific Revolution Medicine on the Human Body / Bilimsel Devrim Tıbbını İnsan Bedeni Üzerinden İncelemek"</a>. <i>The Legends Journal of European History Studies</i>. 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220928172146/https://www.academia.edu/87500649/Examination_of_Scientific_Revolution_Medicine_on_the_Human_Body_Bilimsel_Devrim_T%C4%B1bb%C4%B1n%C4%B1_%C4%B0nsan_Bedeni_%C3%9Czerinden_%C4%B0ncelemek">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Examination+of+Scientific+Revolution+Medicine+on+the+Human+Body+%2F+Bilimsel+Devrim+T%C4%B1bb%C4%B1n%C4%B1+%C4%B0nsan+Bedeni+%C3%9Czerinden+%C4%B0ncelemek&rft.date=2022-01-01&rft.aulast=K%C3%BCsk%C3%BC&rft.aufirst=Elif+Aslan&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F87500649%2FExamination_of_Scientific_Revolution_Medicine_on_the_Human_Body_Bilimsel_Devrim_T%25C4%25B1bb%25C4%25B1n%25C4%25B1_%25C4%25B0nsan_Bedeni_%25C3%259Czerinden_%25C4%25B0ncelemek&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ABilim+tarihi" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Bilim_Dalları" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Bilim_Dallar%C4%B1" title="Şablon:Bilim Dalları"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Bilim_Dallar%C4%B1" title="Şablon tartışma:Bilim Dalları"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Bilim_Dallar%C4%B1&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Bilim_Dalları" style="font-size:114%;margin:0 4em">Bilim Dalları</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Do%C4%9Fa_bilimleri" title="Doğa bilimleri">Doğa bilimleri</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">Biyoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Anatomi" title="Anatomi">Anatomi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Bakteriyoloji" title="Bakteriyoloji">Bakteriyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Biyoco%C4%9Frafya" title="Biyocoğrafya">Biyocoğrafya</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Biyofizik" title="Biyofizik">Biyofizik</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya">Biyokimya</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Biyometri" title="Biyometri">Biyometri</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Biyosemiyotik" title="Biyosemiyotik">Biyosemiyotik</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Botanik" title="Botanik">Botanik</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Deniz_biyolojisi" title="Deniz biyolojisi">Deniz biyolojisi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Doku_bilimi" class="mw-redirect" title="Doku bilimi">Doku bilimi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Embriyoloji" title="Embriyoloji">Embriyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Entomoloji" title="Entomoloji">Entomoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Etoloji" title="Etoloji">Etoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Evrimsel_biyoloji" title="Evrimsel biyoloji">Evrimsel biyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik">Filogenetik</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Fizyoloji" title="Fizyoloji">Fizyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Gelişim biyolojisi">Gelişim biyolojisi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/%C4%B0htiyoloji" title="İhtiyoloji">İhtiyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/%C4%B0mm%C3%BCnoloji" title="İmmünoloji">İmmünoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Kriyobiyoloji" title="Kriyobiyoloji">Kriyobiyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Limnoloji" title="Limnoloji">Limnoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">Mikrobiyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">Moleküler biyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Morfoloji_(biyoloji)" title="Morfoloji (biyoloji)">Morfoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/N%C3%B6robilim" title="Nörobilim">Nörobilim</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Ontojeni" title="Ontojeni">Ontojeni</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Ku%C5%9F_bilimi" title="Kuş bilimi">Kuş bilimi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Paleontoloji" title="Paleontoloji">Paleontoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Parazitoloji" title="Parazitoloji">Parazitoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Patoloji" title="Patoloji">Patoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Sitoloji" title="Sitoloji">Sitoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Sosyobiyoloji" title="Sosyobiyoloji">Sosyobiyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Taksonomi_(biyoloji)" title="Taksonomi (biyoloji)">Taksonomi</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/T%C4%B1p" title="Tıp">Tıp</a> <b>·</b>  <a href="/wiki/Veteriner_t%C4%B1p" title="Veteriner tıp">Veteriner tıp</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Astrobiyoloji" title="Astrobiyoloji">Astrobiyoloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Viroloji" title="Viroloji">Viroloji</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Zooloji" title="Zooloji">Zooloji</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Fizik" title="Fizik">Fizik</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Teorik_fizik" title="Teorik fizik">Teorik fizik</a></li> <li><a href="/wiki/Deneysel_fizik" title="Deneysel fizik">Deneysel fizik</a></li> <li><a href="/wiki/Hesaplamal%C4%B1_fizik" title="Hesaplamalı fizik">Hesaplamalı fizik</a></li> <li><a href="/wiki/Uygulamal%C4%B1_fizik" title="Uygulamalı fizik">Uygulamalı fizik</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Astronomi" title="Astronomi">Astronomi</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Astrobiyoloji" title="Astrobiyoloji">Astrobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Astrofizik" title="Astrofizik">Astrofizik</a></li> <li><a href="/wiki/Astrojeoloji" title="Astrojeoloji">Astrojeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Astrokimya" title="Astrokimya">Astrokimya</a></li> <li><a href="/wiki/Astrometri" title="Astrometri">Astrometri</a></li> <li><a href="/wiki/Ekstragalaktik_astronomi" title="Ekstragalaktik astronomi">Ekstragalaktik astronomi</a></li> <li><a href="/wiki/Fiziksel_kozmoloji" title="Fiziksel kozmoloji">Fiziksel kozmoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Galaktik_astronomi" title="Galaktik astronomi">Galaktik astronomi</a></li> <li><a href="/wiki/Gezegen_bilimi" title="Gezegen bilimi">Gezegen bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%B6k_%C3%B6l%C3%A7%C3%BCm%C3%BC" class="mw-redirect" title="Gök ölçümü">Gök ölçümü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%BCne%C5%9F_astronomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Güneş astronomisi (sayfa mevcut değil)">Güneş astronomisi</a></li> <li><a href="/wiki/Kozmokimya" title="Kozmokimya">Kozmokimya</a></li> <li><a href="/wiki/Kozmoloji" title="Kozmoloji">Kozmoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C4%B1ld%C4%B1z_astronomisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yıldız astronomisi (sayfa mevcut değil)">Yıldız astronomisi</a></li> <li><a href="/wiki/Y%C3%B6r%C3%BCnge_mekani%C4%9Fi" title="Yörünge mekaniği">Yörünge mekaniği</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Kimya" title="Kimya">Kimya</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Fiziksel_kimya" title="Fiziksel kimya">Fiziksel kimya</a></li> <li><a href="/wiki/Organik_kimya" title="Organik kimya">Organik kimya</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0norganik_kimya" title="İnorganik kimya">İnorganik kimya</a></li> <li><a href="/wiki/Analitik_kimya" title="Analitik kimya">Analitik kimya</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Yer_bilimleri" title="Yer bilimleri">Yer bilimleri</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Atmosfer_bilimi" title="Atmosfer bilimi">Atmosfer bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87evre_bilimi" title="Çevre bilimi">Çevre bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Jeodezi" title="Jeodezi">Jeodezi</a></li> <li><a href="/wiki/Jeoloji" title="Jeoloji">Jeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Jeofizik" title="Jeofizik">Jeofizik</a></li> <li><a href="/wiki/Buzul_bilimi" title="Buzul bilimi">Buzul bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Su_bilimi" title="Su bilimi">Su bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Meteoroloji" title="Meteoroloji">Meteoroloji</a></li> <li><a href="/wiki/Okyanus_bilimi" title="Okyanus bilimi">Okyanus bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Fiziki_co%C4%9Frafya" title="Fiziki coğrafya">Fiziki coğrafya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Toprak_Bilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toprak Bilimi (sayfa mevcut değil)">Toprak Bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Volkanoloji" title="Volkanoloji">Volkanoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Meteoroloji" title="Meteoroloji">Meteoroloji</a></li> <li><a href="/wiki/Pedoloji" title="Pedoloji">Pedoloji</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Schematicky_atom.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Schematicky_atom.png/50px-Schematicky_atom.png" decoding="async" width="50" height="44" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Schematicky_atom.png/75px-Schematicky_atom.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Schematicky_atom.png/100px-Schematicky_atom.png 2x" data-file-width="1648" data-file-height="1447" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Sayısal - Yapısal<br />(Formel) Bilimler</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Bilgisayar_bilimi" title="Bilgisayar bilimi">Bilgisayar bilimi</a></li> <li><a href="/wiki/Geometri" title="Geometri">Geometri</a></li> <li><a href="/wiki/Sibernetik" title="Sibernetik">Sibernetik</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0statistik" title="İstatistik">İstatistik</a></li> <li><a href="/wiki/Mant%C4%B1k" title="Mantık">Mantık</a></li> <li><a href="/wiki/Matematik" title="Matematik">Matematik</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Sosyal Bilimler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Antropoloji" title="Antropoloji">Antropoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Bilgi_bilimi" title="Bilgi bilimi">Bilgi bilimi</a> <ul><li><a href="/wiki/Filoloji" title="Filoloji">Filoloji</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Bili%C5%9Fsel_bilim" title="Bilişsel bilim">Bilişsel bilim</a></li> <li><a href="/wiki/Co%C4%9Frafya" title="Coğrafya">İnsan coğrafyası</a></li> <li><a href="/wiki/Dilbilim" title="Dilbilim">Dilbilim</a></li> <li><a href="/wiki/E%C4%9Fitim_bilimleri" title="Eğitim bilimleri">Eğitim bilimleri</a></li> <li><a href="/wiki/Ekonomi" title="Ekonomi">Ekonomi</a></li> <li><a href="/wiki/Felsefe" title="Felsefe">Felsefe</a></li> <li><a href="/wiki/Hukuk" title="Hukuk">Hukuk</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_bilimleri" title="İletişim bilimleri">İletişim bilimleri</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0%C5%9Fletme" title="İşletme">İşletme</a></li> <li><a href="/wiki/Kriminoloji" title="Kriminoloji">Kriminoloji</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCzikoloji" title="Müzikoloji">Müzikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Psikoloji" title="Psikoloji">Psikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Siyaset_bilimi" title="Siyaset bilimi">Siyaset bilimi</a> <ul><li><a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_ili%C5%9Fkiler" title="Uluslararası ilişkiler">Uluslararası ilişkiler</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sosyoloji" title="Sosyoloji">Sosyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Tarih" title="Tarih">Tarih</a> <ul><li><a href="/wiki/Arkeoloji" title="Arkeoloji">Arkeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%BCmismatik" title="Nümismatik">Nümismatik</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Biyoloji_tarihi" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Biyoloji_tarihi" title="Şablon:Biyoloji tarihi"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Biyoloji_tarihi" title="Şablon tartışma:Biyoloji tarihi"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Biyoloji_tarihi&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Biyoloji_tarihi" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Biyoloji_tarihi" title="Biyoloji tarihi">Biyoloji tarihi</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Alanlar,<br />disiplinler</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Zirai_bilim_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zirai bilim tarihi (sayfa mevcut değil)">Zirai bilim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anatomi_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatomi tarihi (sayfa mevcut değil)">Anatomi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyokimya_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyokimya tarihi (sayfa mevcut değil)">Biyokimya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyoteknoloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoteknoloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Biyoteknoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Botanik_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Botanik tarihi (sayfa mevcut değil)">Botanik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ekoloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekoloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Evrim_d%C3%BC%C5%9F%C3%BCncesinin_tarihi" title="Evrim düşüncesinin tarihi">Evrim düşüncesi</a></li> <li><a href="/wiki/Genetik_bilimi_tarihi" title="Genetik bilimi tarihi">Genetik</a></li> <li><a href="/wiki/Jeoloji_tarihi" title="Jeoloji tarihi">Jeoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0mm%C3%BCnoloji_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İmmünoloji zaman çizelgesi (sayfa mevcut değil)">İmmünoloji</a></li> <li><a href="/wiki/T%C4%B1p_tarihi" title="Tıp tarihi">Tıp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Model_organizmalar%C4%B1n_tarih%C3%A7esi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Model organizmaların tarihçesi (sayfa mevcut değil)">Model organizmalar</a></li> <li><a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji_tarih%C3%A7esi" title="Moleküler biyoloji tarihçesi">Moleküler biyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molek%C3%BCler_evrimin_tarih%C3%A7esi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moleküler evrimin tarihçesi (sayfa mevcut değil)">Moleküler evrim</a></li> <li><a href="/wiki/Paleontoloji_tarihi" title="Paleontoloji tarihi">Paleontoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pikoloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pikoloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Pikoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bitki_sistemati%C4%9Finin_tarih%C3%A7esi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitki sistematiğinin tarihçesi (sayfa mevcut değil)">Bitki sistematiği</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=RNA_biyolojisinin_tarih%C3%A7esi&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNA biyolojisinin tarihçesi (sayfa mevcut değil)">RNA biyolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zooloji_tarihi_(1859-g%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCz)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zooloji tarihi (1859-günümüz) (sayfa mevcut değil)">Zooloji (1859-günümüz)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1859_%C3%B6ncesi_zooloji_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="1859 öncesi zooloji tarihi (sayfa mevcut değil)">Zooloji (1859 öncesi)</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:HomunculusLarge.png" class="mw-file-description" title="The homunculus"><img alt="The homunculus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/HomunculusLarge.png/60px-HomunculusLarge.png" decoding="async" width="60" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/HomunculusLarge.png/90px-HomunculusLarge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/HomunculusLarge.png/120px-HomunculusLarge.png 2x" data-file-width="145" data-file-height="580" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Enstitüler</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cold_Spring_Harbor_Laboratory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cold Spring Harbor Laboratory (sayfa mevcut değil)">Cold Spring Harbor Laboratory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Laboratory_of_Molecular_Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laboratory of Molecular Biology (sayfa mevcut değil)">Laboratory of Molecular Biology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marine_Biological_Laboratory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marine Biological Laboratory (sayfa mevcut değil)">Marine Biological Laboratory</a></li> <li><a href="/wiki/Max_Planck_Toplulu%C4%9Fu" title="Max Planck Topluluğu">Max Planck Topluluğu</a></li> <li><a href="/wiki/Pasteur_Enstit%C3%BCs%C3%BC" title="Pasteur Enstitüsü">Pasteur Enstitüsü</a></li> <li><a href="/wiki/Rockefeller_%C3%9Cniversitesi" title="Rockefeller Üniversitesi">Rockefeller Üniversitesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rothamsted_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rothamsted Research (sayfa mevcut değil)">Rothamsted Research</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stazione_Zoologica_Anton_Dohrn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stazione Zoologica Anton Dohrn (sayfa mevcut değil)">Stazione Zoologica Anton Dohrn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Woods_Hole_Oceanographic_Institution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Woods Hole Oceanographic Institution (sayfa mevcut değil)">Woods Hole Oceanographic Institute</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Teoriler,<br />kavramlar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Hastal%C4%B1k_yap%C4%B1c%C4%B1_mikrop_teorisi" title="Hastalık yapıcı mikrop teorisi">Hastalık yapıcı mikrop teorisi</a></li> <li><a href="/wiki/Santral_dogma_(molek%C3%BCler_biyoloji)" title="Santral dogma (moleküler biyoloji)">Santral dogma</a></li> <li><a href="/wiki/Darwinizm" title="Darwinizm">Darwinizm</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_varl%C4%B1k_zinciri" title="Büyük varlık zinciri">Büyük varlık zinciri</a></li> <li><a href="/wiki/Biyolojik_organizasyon" title="Biyolojik organizasyon">Yaşam hiyerarşisi</a></li> <li><a href="/wiki/Lamarkizm" title="Lamarkizm">Lamarkizm</a></li> <li><a href="/wiki/Bir_gen_bir_enzim_hipotezi" title="Bir gen bir enzim hipotezi">Bir gen bir enzim hipotezi</a></li> <li><a href="/wiki/Eobiont" title="Eobiont">Eobiont</a></li> <li><a href="/wiki/RNA_d%C3%BCnyas%C4%B1_hipotezi" title="RNA dünyası hipotezi">RNA dünyası hipotezi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dizi_hipotezi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dizi hipotezi (sayfa mevcut değil)">Dizi hipotezi</a></li> <li><a href="/wiki/Kendili%C4%9Finden_olu%C5%9Fum" title="Kendiliğinden oluşum">Kendiliğinden oluşum</a></li> <li><a href="/wiki/Miazma_teorisi" title="Miazma teorisi">Miazma teorisi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Tarihî</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Klasik_Antik_%C3%87a%C4%9F" title="Klasik Antik Çağ">Klasik<br />Antik Çağ</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristoteles</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aristoteles%27in_biyolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aristoteles'in biyolojisi (sayfa mevcut değil)">Aristoteles'in biyolojisi</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%C3%9Cretim_ve_Yolsuzluk_%C3%9Czerine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Üretim ve Yolsuzluk Üzerine (sayfa mevcut değil)">Üretim ve Yolsuzluk Üzerine</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Hayvanlar%C4%B1n_Tarihi_%C3%9Czerine" title="Hayvanların Tarihi Üzerine">Historia animalium</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Theofrastos" title="Theofrastos">Teofrastus</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Historia_Plantarum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Plantarum (sayfa mevcut değil)">Historia Plantarum</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Pedanios_Dioskurides" title="Pedanios Dioskurides">Dioskorides Pedanius</a> <ul><li><i><a href="/wiki/De_materia_medica" title="De materia medica">De materia medica</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Galen" title="Galen">Galen</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/R%C3%B6nesans" title="Rönesans">Rönesans</a>,<br /><a href="/wiki/Yeni_%C3%87a%C4%9F" title="Yeni Çağ">Yeni Çağ</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Conrad_Gessner" title="Conrad Gessner">Conrad Gessner</a> <ul><li><a href="/wiki/Historiae_animalium_(Gessner)" title="Historiae animalium (Gessner)"><i>Historia animalium</i></a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Andreas_Vesalius" title="Andreas Vesalius">Andreas Vesalius</a> <ul><li><i><a href="/wiki/De_Humani_Corporis_Fabrica_Libri_Septem" title="De Humani Corporis Fabrica Libri Septem">De Humani Corporis Fabrica Libri Septem</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/William_Harvey" title="William Harvey">William Harvey</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Exercitatio_Anatomica_de_Motu_Cordis_et_Sanguinis_in_Animalibus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus (sayfa mevcut değil)">De Motu Cordis</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Frederik_Ruysch" title="Frederik Ruysch">Frederik Ruysch</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Swammerdam" title="Jan Swammerdam">Jan Swammerdam</a></li> <li><a href="/wiki/Antonie_van_Leeuwenhoek" title="Antonie van Leeuwenhoek">Antonie van Leeuwenhoek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regnier_de_Graaf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regnier de Graaf (sayfa mevcut değil)">Regnier de Graaf</a></li> <li><a href="/wiki/Marcello_Malpighi" title="Marcello Malpighi">Marcello Malpighi</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Hooke" title="Robert Hooke">Robert Hooke</a> <ul><li><i><a href="/wiki/Micrographia" title="Micrographia">Micrographia</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Francesco_Redi" title="Francesco Redi">Francesco Redi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Evrim" title="Evrim">Evrim</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">19.<br />yüzyıl</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Carl_Linnaeus" title="Carl Linnaeus">Linnaeus</a> <ul><li><i><a href="/wiki/Systema_Naturae" title="Systema Naturae">Systema Naturae</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Georges-Louis_Leclerc" title="Georges-Louis Leclerc">Georges-Louis Leclerc</a> <ul><li><i><a href="/wiki/Histoire_Naturelle" title="Histoire Naturelle">Histoire Naturelle</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Lamarck</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Philosophie_Zoologique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philosophie Zoologique (sayfa mevcut değil)">Philosophie Zoologique</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Alexander_von_Humboldt" title="Alexander von Humboldt">Humboldt</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Lyell" title="Charles Lyell">Charles Lyell</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Principles_of_Geology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Principles of Geology (sayfa mevcut değil)">Principles of Geology</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> <ul><li><i><a href="/wiki/T%C3%BCrlerin_K%C3%B6keni" title="Türlerin Kökeni">Türlerin Kökeni</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%C4%B0nsan%C4%B1n_T%C3%BCreyi%C5%9Fi" title="İnsanın Türeyişi">İnsanın Türeyişi</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gregor_Mendel" title="Gregor Mendel">Gregor Mendel</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred_Russel_Wallace" title="Alfred Russel Wallace">Alfred Russel Wallace</a></li> <li><a href="/wiki/Henry_Walter_Bates" title="Henry Walter Bates">Henry Walter Bates</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Modern_evrimsel_sentez" title="Modern evrimsel sentez">Modern<br />sentez</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/William_Bateson" title="William Bateson">William Bateson</a></li> <li><a href="/wiki/Theodosius_Dobzhansky" title="Theodosius Dobzhansky">Theodosius Dobzhansky</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Genetics_and_the_Origin_of_Species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetics and the Origin of Species (sayfa mevcut değil)">Genetics and the Origin of Species</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ronald_Fisher" title="Ronald Fisher">R. A. Fisher</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=E.B._Ford&action=edit&redlink=1" class="new" title="E.B. Ford (sayfa mevcut değil)">E.B. Ford</a></li> <li><a href="/wiki/J._B._S._Haldane" title="J. B. S. Haldane">J. B. S. Haldane</a></li> <li><a href="/wiki/Ernst_Mayr" title="Ernst Mayr">Ernst Mayr</a></li> <li><a href="/wiki/Thomas_Hunt_Morgan" title="Thomas Hunt Morgan">Thomas Hunt Morgan</a></li> <li><a href="/wiki/George_Gaylord_Simpson" title="George Gaylord Simpson">George Gaylord Simpson</a></li> <li><a href="/wiki/Hugo_de_Vries" title="Hugo de Vries">Hugo de Vries</a></li> <li><a href="/wiki/Sewall_Wright" title="Sewall Wright">Sewall Wright</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Günümüz</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Stephen_Jay_Gould" title="Stephen Jay Gould">Stephen Jay Gould</a></li> <li><a href="/wiki/William_Donald_Hamilton" title="William Donald Hamilton">William Donald Hamilton</a></li> <li><a href="/wiki/Lynn_Margulis" title="Lynn Margulis">Lynn Margulis</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksandr_Oparin" title="Aleksandr Oparin">Aleksandr Oparin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=George_C._Williams_(biologist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="George C. Williams (biologist) (sayfa mevcut değil)">George C. Williams</a></li> <li><a href="/wiki/Carl_Woese" title="Carl Woese">Carl Woese</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">Mikrobiyoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ferdinand_Cohn" title="Ferdinand Cohn">Ferdinand Cohn</a></li> <li><a href="/wiki/Alexander_Fleming" title="Alexander Fleming">Alexander Fleming</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Felix_d%27Herelle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Felix d'Herelle (sayfa mevcut değil)">Felix d'Herelle</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Koch" title="Robert Koch">Robert Koch</a></li> <li><a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louis Pasteur</a></li> <li><a href="/wiki/Martinus_Beijerinck" title="Martinus Beijerinck">Martinus Beijerinck</a></li> <li><a href="/wiki/Lazzaro_Spallanzani" title="Lazzaro Spallanzani">Lazzaro Spallanzani</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sergei_Winogradsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sergei Winogradsky (sayfa mevcut değil)">Sergei Winogradsky</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Gelişim biyolojisi">Gelişim biyolojisi</a>,<br /><a href="/wiki/Evrimsel_geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Evrimsel gelişim biyolojisi">evrimsel gelişim</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Karl_Ernst_von_Baer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Ernst von Baer (sayfa mevcut değil)">Karl Ernst von Baer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gavin_de_Beer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gavin de Beer (sayfa mevcut değil)">Gavin de Beer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sean_B._Carroll&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sean B. Carroll (sayfa mevcut değil)">Sean B. Carroll</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scott_F._Gilbert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scott F. Gilbert (sayfa mevcut değil)">Scott F. Gilbert</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Walter_Gehring&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Gehring (sayfa mevcut değil)">Walter Gehring</a></li> <li><a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Jacob" title="François Jacob">François Jacob</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_B._Lewis" title="Edward B. Lewis">Edward B. Lewis</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Monod" title="Jacques Monod">Jacques Monod</a></li> <li><a href="/wiki/Christiane_N%C3%BCsslein-Volhard" title="Christiane Nüsslein-Volhard">Christiane Nüsslein-Volhard</a></li> <li><a href="/wiki/Eric_F._Wieschaus" title="Eric F. Wieschaus">Eric F. Wieschaus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edmund_Beecher_Wilson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edmund Beecher Wilson (sayfa mevcut değil)">E. B. Wilson</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a>,<br /><a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">Moleküler<br />biyoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Deneyler</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Griffith_Deneyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Griffith Deneyi (sayfa mevcut değil)">Griffith</a> (1928)</li> <li><a href="/wiki/Luria-Delbr%C3%BCck_deneyi" title="Luria-Delbrück deneyi">Luria-Delbrück</a> (1943)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Avery-MacLeod-McCarty_deneyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avery-MacLeod-McCarty deneyi (sayfa mevcut değil)">Avery-MacLeod-McCarty</a> (1944)</li> <li><a href="/wiki/Miller-Urey_deneyi" title="Miller-Urey deneyi">Miller-Urey</a> (1952)</li> <li><a href="/wiki/Hershey-Chase_deneyi" title="Hershey-Chase deneyi">Hershey-Chase</a> (1952)</li> <li><a href="/wiki/Meselson-Stahl_deneyi" title="Meselson-Stahl deneyi">Meselson-Stahl</a> (1958)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Crick,_Brenner_et_al._Deneyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crick, Brenner et al. Deneyi (sayfa mevcut değil)">Crick, Brenner et al.</a> (1961)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Nirenberg_ve_Matthaei_Deneyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nirenberg ve Matthaei Deneyi (sayfa mevcut değil)">Nirenberg-Matthaei</a> (1961)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Nirenberg_ve_Leder_Deneyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nirenberg ve Leder Deneyi (sayfa mevcut değil)">Nirenberg-Leder</a> (1964)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Kişiler</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Barbara_McClintock" title="Barbara McClintock">Barbara McClintock</a></li> <li><a href="/wiki/George_Wells_Beadle" title="George Wells Beadle">George Beadle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Seymour_Benzer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seymour Benzer (sayfa mevcut değil)">Seymour Benzer</a></li> <li><a href="/wiki/Rosalind_Franklin" title="Rosalind Franklin">Rosalind Franklin</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Photo_51&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photo 51 (sayfa mevcut değil)">Photo 51</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/James_Dewey_Watson" title="James Dewey Watson">James Dewey Watson</a> ve <a href="/wiki/Francis_Crick" title="Francis Crick">Francis Crick</a> <ul><li>"<a href="/w/index.php?title=Molecular_Structure_of_Nucleic_Acids:_A_Structure_for_Deoxyribose_Nucleic_Acid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular Structure of Nucleic Acids: A Structure for Deoxyribose Nucleic Acid (sayfa mevcut değil)">Molecular structure of Nucleic Acids</a>"</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Linus_Pauling" title="Linus Pauling">Linus Pauling</a> <ul><li>"<a href="/w/index.php?title=Sickle_Cell_Anemia,_a_Molecular_Disease&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sickle Cell Anemia, a Molecular Disease (sayfa mevcut değil)">Sickle Cell Anemia, a Molecular Disease</a>"</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Frederick_Sanger" title="Frederick Sanger">Fred Sanger</a></li> <li><a href="/wiki/Max_Perutz" title="Max Perutz">Max Perutz</a></li> <li><a href="/wiki/John_Kendrew" title="John Kendrew">John Kendrew</a></li> <li><a href="/wiki/Sydney_Brenner" title="Sydney Brenner">Sydney Brenner</a></li> <li><a href="/wiki/Joshua_Lederberg" title="Joshua Lederberg">Joshua Lederberg</a></li> <li><a href="/wiki/Walter_Gilbert" title="Walter Gilbert">Walter Gilbert</a></li> <li><a href="/wiki/Kary_Mullis" title="Kary Mullis">Kary Mullis</a></li> <li><a href="/wiki/Emmanuelle_Charpentier" title="Emmanuelle Charpentier">Emmanuelle Charpentier</a></li> <li><a href="/wiki/Jennifer_Doudna" title="Jennifer Doudna">Jennifer Doudna</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Rachel_Carson" title="Rachel Carson">Rachel Carson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frederic_Clements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederic Clements (sayfa mevcut değil)">Frederic Clements</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Sutherland_Elton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sutherland Elton (sayfa mevcut değil)">Charles Elton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Henry_Gleason&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Gleason (sayfa mevcut değil)">Henry Gleason</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arthur_Tansley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Tansley (sayfa mevcut değil)">Arthur Tansley</a></li> <li><a href="/wiki/Eugenius_Warming" title="Eugenius Warming">Eugenius Warming</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Etoloji" title="Etoloji">Etoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Nikolaas_Tinbergen" title="Nikolaas Tinbergen">Nikolaas Tinbergen</a></li> <li><a href="/wiki/Karl_von_Frisch" title="Karl von Frisch">Karl von Frisch</a></li> <li><a href="/wiki/Konrad_Lorenz" title="Konrad Lorenz">Konrad Lorenz</a></li> <li><a href="/wiki/Frans_de_Waal" title="Frans de Waal">Frans de Waal</a></li> <li><a href="/wiki/Jane_Goodall" title="Jane Goodall">Jane Goodall</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0van_Pavlov" title="İvan Pavlov">İvan Pavlov</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">İlgili konular</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Bilim tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoloji_felsefesi" title="Biyoloji felsefesi">Biyoloji felsefesi</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biyolojide_teleoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyolojide teleoloji (sayfa mevcut değil)">Teleoloji</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Etnobotanik" title="Etnobotanik">Etnobotanik</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96jenik" title="Öjenik">Öjenik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yarat%C4%B1l%C4%B1%C5%9F-evrim_tart%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1n%C4%B1n_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yaratılış-evrim tartışmasının tarihi (sayfa mevcut değil)">Yaratılış-evrim tartışmasının tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nsan_Genom_Projesi" title="İnsan Genom Projesi">İnsan Genom Projesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Humboldt%C3%A7u_bilim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humboldtçu bilim (sayfa mevcut değil)">Humboldtçu bilim</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fa_tarihi" title="Doğa tarihi">Doğa tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fa_felsefesi" title="Doğa felsefesi">Doğa felsefesi</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fal_teoloji" title="Doğal teoloji">Doğal teoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Din_ve_bilim_aras%C4%B1ndaki_ili%C5%9Fki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Din ve bilim arasındaki ilişki (sayfa mevcut değil)">Din ve bilim arasındaki ilişki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyoloji_ve_organik_kimyan%C4%B1n_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoloji ve organik kimyanın zaman çizelgesi (sayfa mevcut değil)">Biyoloji ve organik kimyanın zaman çizelgesi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kategori:Biyoloji_tarihi" title="Kategori:Biyoloji tarihi">Kategori</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q201486&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q201486&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q201486" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/7504427-4">7504427-4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Letonya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Letonya Millî Kütüphanesi">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000061557&P_CON_LNG=ENG">000061557</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph137169&CON_LNG=ENG">ph137169</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilim_tarihi&oldid=33853184">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilim_tarihi&oldid=33853184</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Bilim_tarihi" title="Kategori:Bilim tarihi">Bilim tarihi</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Ek_kaynaklar_gereken_maddeler_May%C4%B1s_2020" title="Kategori:Ek kaynaklar gereken maddeler Mayıs 2020">Ek kaynaklar gereken maddeler Mayıs 2020</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Ek_kaynaklar_gereken_t%C3%BCm_maddeler" title="Kategori:Ek kaynaklar gereken tüm maddeler">Ek kaynaklar gereken tüm maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:KB1_bak%C4%B1m:_Edit%C3%B6rler_parametresini_kullanan" title="Kategori:KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan">KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LNB_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 13.41, 22 Eylül 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz.<br />Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilim_tarihi&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-w8msc","wgBackendResponseTime":242,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.670","walltime":"0.988","ppvisitednodes":{"value":3151,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":198211,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3422,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":22853,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 576.905 1 -total"," 17.53% 101.130 1 Şablon:Ek_kaynak_gerekli"," 16.33% 94.184 2 Şablon:Sidebar_with_collapsible_lists"," 13.51% 77.935 1 Şablon:Mikutu"," 13.21% 76.225 18 Şablon:Web_kaynağı"," 12.04% 69.455 4 Şablon:Dolaşım"," 11.72% 67.607 6 Şablon:Kitap_kaynağı"," 11.28% 65.096 1 Şablon:Bilim_tarihi_kenar_çubuğu"," 7.90% 45.568 1 Şablon:Bilim_Dalları"," 7.84% 45.203 1 Şablon:Kaynakça"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.266","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4896164,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-568dbbbfd9-94fv9","timestamp":"20241109114556","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bilim tarihi","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Bilim_tarihi","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q201486","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q201486","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2017-11-04T10:56:12Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/aa\/Newton%27s_reflecting_telescope.jpg","headline":"bilimin ve bilimsel bilginin tarihsel geli\u015fiminin incelenmesi"}</script> </body> </html>