CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Hedendaagse filosofie - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"67d4d57f-3c17-4f7c-8790-23129eeed789","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Hedendaagse_filosofie","wgTitle":"Hedendaagse filosofie","wgCurRevisionId":67188074,"wgRevisionId":67188074,"wgArticleId":272635,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken","Filosofie naar periode"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Hedendaagse_filosofie","wgRelevantArticleId":272635,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q943303","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready", "user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader", "ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Hedendaagse filosofie - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Hedendaagse_filosofie"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hedendaagse_filosofie"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Hedendaagse_filosofie rootpage-Hedendaagse_filosofie skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/4_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Hedendaagse+filosofie" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Hedendaagse+filosofie" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Hedendaagse+filosofie" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Hedendaagse+filosofie" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Het_begin_van_de_hedendaagse_filosofie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Het_begin_van_de_hedendaagse_filosofie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Het begin van de hedendaagse filosofie</span> </div> </a> <ul id="toc-Het_begin_van_de_hedendaagse_filosofie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kenmerken_en_stromingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kenmerken_en_stromingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Kenmerken en stromingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Kenmerken_en_stromingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_kloof_tussen_de_continentale_en_de_analytische_filosofie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#De_kloof_tussen_de_continentale_en_de_analytische_filosofie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>De kloof tussen de continentale en de analytische filosofie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-De_kloof_tussen_de_continentale_en_de_analytische_filosofie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>De kloof tussen de continentale en de analytische filosofie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-De_kloof_tussen_de_continentale_en_de_analytische_filosofie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nuancering" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nuancering"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Nuancering</span> </div> </a> <ul id="toc-Nuancering-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Analytische_filosofie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Analytische_filosofie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Analytische filosofie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Analytische_filosofie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Analytische filosofie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Analytische_filosofie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Continentale_filosofie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Continentale_filosofie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Continentale filosofie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Continentale_filosofie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Continentale filosofie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Continentale_filosofie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geschiedenis_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Hedendaagse_filosofen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hedendaagse_filosofen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Hedendaagse filosofen</span> </div> </a> <ul id="toc-Hedendaagse_filosofen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Hedendaagse filosofie</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 43 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-43" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">43 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A9" title="فلسفة معاصرة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فلسفة معاصرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Filosof%C3%ADa_contempor%C3%A1nea" title="Filosofía contemporánea – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Filosofía contemporánea" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%99%D2%99%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D1%84%D3%99%D0%BB%D1%81%D3%99%D1%84%D3%99%D2%BB%D0%B5" title="Хәҙерге заман фәлсәфәһе – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хәҙерге заман фәлсәфәһе" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8F%D0%B7%D0%BE%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Сучасная філязофія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сучасная філязофія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Съвременна философия – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Съвременна философия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Savremena_filozofija" title="Savremena filozofija – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Savremena filozofija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filosofia_contempor%C3%A0nia" title="Filosofia contemporània – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filosofia contemporània" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%DB%95%DB%8C_%DA%BE%D8%A7%D9%88%DA%86%DB%95%D8%B1%D8%AE" title="فەلسەفەی ھاوچەرخ – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="فەلسەفەی ھاوچەرخ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%85%D0%B8_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8" title="Хальхи философи – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хальхи философи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Philosophie_der_Gegenwart" title="Philosophie der Gegenwart – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Philosophie der Gegenwart" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Contemporary_philosophy" title="Contemporary philosophy – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Contemporary philosophy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Filosof%C3%ADa_contempor%C3%A1nea" title="Filosofía contemporánea – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Filosofía contemporánea" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Filosofia_garaikide" title="Filosofia garaikide – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Filosofia garaikide" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1" title="فلسفه معاصر – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فلسفه معاصر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Nykyfilosofia" title="Nykyfilosofia – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Nykyfilosofia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Philosophie_contemporaine" title="Philosophie contemporaine – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Philosophie contemporaine" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Filozofi_kontamporenn" title="Filozofi kontamporenn – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Filozofi kontamporenn" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%A8_%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8" title="समकालीन दर्शन – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="समकालीन दर्शन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ժամանակակից փիլիսոփայություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ժամանակակից փիլիսոփայություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filsafat_kontemporer" title="Filsafat kontemporer – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Filsafat kontemporer" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Heimspeki_samt%C3%ADmans" title="Heimspeki samtímans – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Heimspeki samtímans" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Filosofia_contemporanea" title="Filosofia contemporanea – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Filosofia contemporanea" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%80%9D%E6%83%B3" title="現代思想 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="現代思想" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Kantempareri_filasafi" title="Kantempareri filasafi – Jamaicaans Creools" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kantempareri filasafi" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaicaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%80%D0%B3%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Қазіргі заман философиясы – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қазіргі заман философиясы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%98%84%EB%8C%80%EC%B2%A0%ED%95%99" title="현대철학 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="현대철학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Philosophia_hodierna" title="Philosophia hodierna – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Philosophia hodierna" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Filosofia_contemporanea" title="Filosofia contemporanea – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Filosofia contemporanea" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%BD_%D2%AF%D0%B5%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8" title="Орчин үеийн философи – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Орчин үеийн философи" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Falsafah_kontemporari" title="Falsafah kontemporari – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Falsafah kontemporari" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%80_%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B2%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਸਮਕਾਲੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਮਕਾਲੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D9%87_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%90" title="معاصره فلسفې – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="معاصره فلسفې" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia_contempor%C3%A2nea" title="Filosofia contemporânea – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Filosofia contemporânea" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Современная философия – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Современная философия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/S%C3%BA%C4%8Dasn%C3%A1_filozofia" title="Súčasná filozofia – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Súčasná filozofia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Savremena_filozofija" title="Savremena filozofija – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Savremena filozofija" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Nutidens_filosofi" title="Nutidens filosofi – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Nutidens filosofi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2_%E0%AE%AE%E0%AF%86%E0%AE%AF%E0%AF%8D%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="தற்கால மெய்யியல் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தற்கால மெய்யியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%B8_%D0%BC%D1%83%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%80" title="Фалсафаи муосир – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Фалсафаи муосир" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87a%C4%9Fda%C5%9F_felsefe" title="Çağdaş felsefe – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çağdaş felsefe" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Сучасна філософія – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сучасна філософія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Triết học đương đại – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Triết học đương đại" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BD%93%E4%BB%A3%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="当代哲学 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="当代哲学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q943303#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hedendaagse_filosofie" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Hedendaagse_filosofie" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hedendaagse_filosofie"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Hedendaagse_filosofie"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Hedendaagse_filosofie" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Hedendaagse_filosofie" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&oldid=67188074" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Hedendaagse_filosofie&id=67188074&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHedendaagse_filosofie"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHedendaagse_filosofie"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Hedendaagse+filosofie"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Hedendaagse_filosofie&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Contemporary_philosophy" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q943303" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="3"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r56498100">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style><span class="nobold">Deel van een <a href="/wiki/Categorie:Filosofie" title="Categorie:Filosofie">serie</a> artikelen over</span><br /><big><big>Filosofie</big></big> </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Philbar_4.png" class="mw-file-description" title="Philbar 4.png"><img alt="Philbar 4.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Philbar_4.png/264px-Philbar_4.png" decoding="async" width="264" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Philbar_4.png/396px-Philbar_4.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Philbar_4.png/528px-Philbar_4.png 2x" data-file-width="660" data-file-height="440" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"> <p><b><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_filosofie" title="Geschiedenis van de filosofie">Geschiedenis van de filosofie</a></b> </p> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="3">Vakgebieden </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"> <p><a href="/wiki/Cultuurfilosofie" title="Cultuurfilosofie">Cultuurfilosofie</a> · <a href="/wiki/Esthetica" title="Esthetica">Esthetica</a> · <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">Ethiek</a> · <a href="/wiki/Filosofie_van_de_geest" title="Filosofie van de geest">Filosofie van de geest</a> · <a href="/wiki/Geschiedfilosofie" title="Geschiedfilosofie">Geschiedfilosofie</a> · <a href="/wiki/Kennistheorie" title="Kennistheorie">Kennistheorie</a> · <a href="/wiki/Logica" title="Logica">Logica</a> · <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">Metafysica</a> · <a href="/wiki/Rechtsfilosofie" title="Rechtsfilosofie">Rechtsfilosofie</a> · <a href="/wiki/Sociale_filosofie" title="Sociale filosofie">Sociale filosofie</a> · <a href="/wiki/Taalfilosofie" title="Taalfilosofie">Taalfilosofie</a> · <a href="/wiki/Wetenschapsfilosofie" title="Wetenschapsfilosofie">Wetenschapsfilosofie</a> </p> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="3">Westerse filosofie </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"> <p><a href="/wiki/Presocratische_filosofie" title="Presocratische filosofie">Presocratische filosofie</a> · <a href="/wiki/Antieke_filosofie" title="Antieke filosofie">Antieke filosofie</a> · <a href="/wiki/Middeleeuwse_filosofie" title="Middeleeuwse filosofie">Middeleeuwse filosofie</a> · <a href="/wiki/Renaissancefilosofie" title="Renaissancefilosofie">Renaissance-filosofie</a> · <a href="/wiki/Moderne_filosofie" title="Moderne filosofie">Moderne filosofie</a> · <a href="/wiki/Postmoderne_filosofie" title="Postmoderne filosofie">Postmoderne filosofie</a> </p> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="3">Oosterse filosofie </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"> <p><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Chinese_filosofie" title="Geschiedenis van de Chinese filosofie">Chinese filosofie</a> · <a href="/wiki/Tao%C3%AFsme" title="Taoïsme">Taoïsme</a> · <a href="/wiki/Confucianisme" title="Confucianisme">Confucianisme</a> · <a href="/wiki/Indische_filosofie" title="Indische filosofie">Indische filosofie</a> · <a href="/wiki/Hindoe%C3%AFstische_filosofie" title="Hindoeïstische filosofie">Hindoeïsme</a> · <a href="/wiki/Boeddhistische_filosofie" title="Boeddhistische filosofie">Boeddhisme</a> · <a href="/wiki/Japanse_filosofie" title="Japanse filosofie">Japanse filosofie</a> </p> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="3">Religieuze filosofie </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"> <p><a href="/wiki/Scholastiek" title="Scholastiek">Christelijke filosofie</a> · <a href="/wiki/Joodse_filosofie" title="Joodse filosofie">Joodse filosofie</a> · <a href="/wiki/Arabische_filosofie" title="Arabische filosofie">Islamitische filosofie</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop center notheme" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Filosofie" title="Portaal:Filosofie">Filosofie</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p>De <b>hedendaagse filosofie</b> is de <a href="/wiki/Filosofie" title="Filosofie">filosofie</a> die globaal begint in de twintigste eeuw. Stromingen binnen de hedendaagse filosofie zijn <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a>, <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a>, <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a>, <a href="/wiki/Structuralisme_(sociale_wetenschap)" class="mw-redirect" title="Structuralisme (sociale wetenschap)">structuralisme</a>, <a href="/wiki/Postmodernisme" title="Postmodernisme">postmodernisme</a>, <a href="/wiki/Metamodernisme" title="Metamodernisme">metamodernisme</a>, <i><a href="/wiki/Ordinary_language_philosophy" title="Ordinary language philosophy">ordinary language philosophy</a></i> en <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a>. De belangrijkste kenmerken van de hedendaagse filosofie zijn enerzijds de professionalisering van de filosofie, filosofen worden beroepsfilosofen. Anderzijds is er ook het kenmerk dat de grote <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">metafysische</a> pretenties grotendeels worden opgegeven: filosofen beogen niet meer een volledig metafysisch systeem te bedenken. Een andere belangrijke gebeurtenis is het ontstaan van de kloof tussen de <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">continentale filosofie</a>, met filosofen als <a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a> en <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a>, en de <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a> met filosofen als <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> en <a href="/wiki/Saul_Kripke" title="Saul Kripke">Saul Kripke</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Het_begin_van_de_hedendaagse_filosofie">Het begin van de hedendaagse filosofie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Het begin van de hedendaagse filosofie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Het begin van de hedendaagse filosofie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De benaming hedendaagse filosofie heeft het probleem waar het begin van de hedendaagse filosofie geplaatst moet worden. Het is zo bijvoorbeeld niet eenduidig te zeggen of stromingen zoals het <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a>, de <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a> of het <a href="/wiki/Pragmatisme" title="Pragmatisme">pragmatisme</a> volledig tot de hedendaagse wijsbegeerte moeten gerekend worden. Door de filosofen zelf worden er verschillende beginpunten aangeduid: zo laten sommigen het samenvallen met het ontstaan van de kloof tussen de <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">continentale</a> en <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a>. Er is hier echter moeilijk een precieze datum voor te vinden, maar al bij al situeert zich het ergens aan het begin van de 20e eeuw bij denkers als <a href="/wiki/Henri_Bergson" title="Henri Bergson">Henri Bergson</a>, <a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a> en <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a>. </p><p>Anderen gaan verder terug in de tijd, tot wat zij zien als de oorsprong van deze kloof. Zo wordt het hele <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a> en <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a>, en hun critici zoals <a href="/wiki/S%C3%B8ren_Kierkegaard" title="Søren Kierkegaard">Søren Kierkegaard</a>, <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> en <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedrich Nietzsche</a> in de hedendaagse wijsbegeerte opgenomen. Ook het werk van <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a> wordt soms al aangewezen als continentaal<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en de kloof tussen het <a href="/wiki/Empirisme" title="Empirisme">empirisme</a> en <a href="/wiki/Rationalisme" title="Rationalisme">rationalisme</a> wordt dan geïnterpreteerd in functie van deze latere tegenstelling: rationalisten waren de voorgangers van de continentale filosofie (ze leefde ook op het continent) en empiristen (die voornamelijk uit <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Groot-Brittannië</a> kwamen) waren de voorgangers van de analytische filosofie. </p><p><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Maria_Boche%C5%84ski" title="Józef Maria Bocheński">J.M. Bocheński</a> hanteert dan weer in zijn <i>Geschiedenis van de Europese Hedendaagse Wijsbegeerte</i> het criterium dat een filosoof behoort tot de hedendaagse filosofie wanneer deze na de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> de belangrijkste publicaties maakte. <a href="/wiki/Henri_Bergson" title="Henri Bergson">Henri Bergson</a> en <a href="/wiki/Max_Scheler" title="Max Scheler">Max Scheler</a> vallen hier dan bijvoorbeeld wel onder, maar iemand als <a href="/wiki/Francis_Herbert_Bradley" title="Francis Herbert Bradley">F.H. Bradley</a> dan weer niet. Bochenski maakte wel weer enkele uitzonderingen: het werk van <a href="/wiki/Wilhelm_Dilthey" title="Wilhelm Dilthey">Wilhelm Dilthey</a> en <a href="/wiki/William_James" title="William James">William James</a> nam hij toch op in zijn bespreking, ook al situeren hun publicaties zich eerder.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kenmerken_en_stromingen">Kenmerken en stromingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Kenmerken en stromingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Kenmerken en stromingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Net als in de <a href="/wiki/Middeleeuwse_filosofie" title="Middeleeuwse filosofie">middeleeuwse filosofie</a> of de <a href="/wiki/Moderne_filosofie" title="Moderne filosofie">moderne filosofie</a> kenmerkt de hedendaagse filosofie zich door enerzijds een onderverdeling in verschillende stromingen en anderzijds een reeks gemeenschappelijke kenmerken die deze stromingen delen. De voornaamste stromingen binnen de hedendaagse filosofie zijn: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68175564">.mw-parser-output .kolommen-lijst{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .kolommen-lijst ul,.mw-parser-output .kolommen-lijst ol{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst li,.mw-parser-output .kolommen-lijst dd{margin-bottom:0;padding-bottom:0.1em;page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5714285em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.6em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5em}.mw-parser-output .infobox .kolommen-lijst{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst figure{break-inside:avoid-column}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen-lijst{clear:both}}</style><div class="kolommen-lijst" style="column-width:40em; column-count:2;"> <ul><li>Het <a href="/wiki/Neokantianisme" title="Neokantianisme">neokantianisme</a> met <a href="/wiki/Hermann_Cohen" title="Hermann Cohen">Hermann Cohen</a> en <a href="/wiki/Ernst_Cassirer" title="Ernst Cassirer">Ernst Cassirer</a></li> <li>De <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a> met <a href="/wiki/Henri_Bergson" title="Henri Bergson">Henri Bergson</a> en <a href="/wiki/Georg_Simmel" title="Georg Simmel">Georg Simmel</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Pragmatisme" title="Pragmatisme">pragmatisme</a> met <a href="/wiki/Charles_Sanders_Peirce" title="Charles Sanders Peirce">C.S. Peirce</a> en <a href="/wiki/William_James" title="William James">William James</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Neothomisme" title="Neothomisme">neothomisme</a> met <a href="/wiki/Joseph_Mar%C3%A9chal" title="Joseph Maréchal">Joseph Maréchal</a> en <a href="/wiki/Jacques_Maritain" title="Jacques Maritain">Jacques Maritain</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">neorealisme</a> van de <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a> met <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> en <a href="/wiki/George_Edward_Moore" title="George Edward Moore">G.E. Moore</a></li> <li>De <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a> met <a href="/wiki/Franz_Brentano" title="Franz Brentano">Franz Brentano</a> en <a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a></li> <li>De nieuwe of <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">realistische</a> <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">metafysica</a> met <a href="/wiki/Nicolai_Hartmann" title="Nicolai Hartmann">Nicolai Hartmann</a> en <a href="/wiki/Alfred_North_Whitehead" title="Alfred North Whitehead">A.N. Whitehead</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Logisch_positivisme" title="Logisch positivisme">logisch positivisme</a> van de <i><a href="/wiki/Wiener_Kreis" title="Wiener Kreis">Wiener Kreis</a></i> met <a href="/wiki/Rudolf_Carnap" title="Rudolf Carnap">Rudolf Carnap</a> en <a href="/wiki/Otto_Neurath" title="Otto Neurath">Otto Neurath</a></li> <li>De <a href="/wiki/Kritische_theorie" title="Kritische theorie">kritische theorie</a> van de <i><a href="/wiki/Frankfurter_Schule" title="Frankfurter Schule">Frankfurter Schule</a></i> met <a href="/wiki/Theodor_Adorno" title="Theodor Adorno">Theodor Adorno</a> en <a href="/wiki/J%C3%BCrgen_Habermas" title="Jürgen Habermas">Jürgen Habermas</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a> met <a href="/wiki/Jean-Paul_Sartre" title="Jean-Paul Sartre">Jean-Paul Sartre</a> en <a href="/wiki/Albert_Camus" title="Albert Camus">Albert Camus</a></li> <li>De <a href="/wiki/Feministische_filosofie" title="Feministische filosofie">feministische filosofie</a> met <a href="/wiki/Simone_de_Beauvoir" title="Simone de Beauvoir">Simone de Beauvoir</a> en <a href="/wiki/Judith_Butler" title="Judith Butler">Judith Butler</a></li> <li>De <i><a href="/wiki/Ordinary_language_philosophy" title="Ordinary language philosophy">ordinary language philosophy</a></i> met <a href="/wiki/Ludwig_Wittgenstein" title="Ludwig Wittgenstein">Ludwig Wittgenstein</a> en <a href="/wiki/John_Austin_(taalfilosoof)" title="John Austin (taalfilosoof)">John Austin</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Structuralisme_(sociale_wetenschap)" class="mw-redirect" title="Structuralisme (sociale wetenschap)">structuralisme</a> met <a href="/wiki/Ferdinand_de_Saussure" title="Ferdinand de Saussure">Ferdinand de Saussure</a> en <a href="/wiki/Claude_L%C3%A9vi-Strauss" title="Claude Lévi-Strauss">Claude Lévi-Strauss</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Postmoderne_filosofie" title="Postmoderne filosofie">postmodernisme</a> of <a href="/wiki/Poststructuralisme" title="Poststructuralisme">poststructuralisme</a> met <a href="/wiki/Michel_Foucault" title="Michel Foucault">Michel Foucault</a> en <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a></li> <li>Het <a href="/wiki/Speculatief_realisme" title="Speculatief realisme">speculatief realisme</a> met <a href="/w/index.php?title=Ray_Brassier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ray Brassier (de pagina bestaat niet)">Ray Brassier</a> en <a href="/wiki/Quentin_Meillassoux" title="Quentin Meillassoux">Quentin Meillassoux</a></li> <li>De <a href="/wiki/Experimentele_filosofie" title="Experimentele filosofie">experimentele filosofie</a> met <a href="/w/index.php?title=Joshua_Knobe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joshua Knobe (de pagina bestaat niet)">Joshua Knobe</a> en <a href="/w/index.php?title=Shaun_Nichols&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shaun Nichols (de pagina bestaat niet)">Shaun Nichols</a></li></ul> </div> <p>De voornaamste kenmerken die in de hedendaagse filosofie te toon zetten, en het onderscheiden van de vroegere moderne filosofie, zijn:<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li>Antimechanisme: hierin wordt geageerd tegen een te mechanistische opvatting. Het wetenschappelijke wereldbeeld komt onder vuur te staan, voornamelijk binnen de continentale filosofie. Stromingen als de fenomenologie of het postmodernisme, maar ook de <i>ordinary language philosophy</i>, leggen de nadruk op de natuurlijke wijze waarop we de wereld zien. Dit is de oorspronkelijke wereld en de onpersoonlijke en onttoverde wereld van de wetenschap is hoogstens een theoretische abstractie.</li> <li>Antipositivisme: met uitzondering van het logisch positivisme delen de meeste hedendaagse filosofische stromingen de premisse dat de wetenschap niet de ultieme bron kan zijn voor alle kennis. Er zijn met andere woorden andere kennisbronnen en -fundamenten naast de wetenschap. De waarde die aan de wetenschap zelf toegekend wordt, kan variëren van het toeschrijven van een (zeker) ondergeschikt belang tot het ontzeggen van alle waarde in een specifiek deelgebied. De continentale filosofie staat veel vijandiger tegenover de pretenties van de wetenschap dan de analytische filosofie, die zich grotendeels spiegelt aan de wetenschap, maar er desondanks 'naast' bestaat, en vertrekt vanuit een <a href="/wiki/Naturalisme_(filosofie)" title="Naturalisme (filosofie)">naturalisme</a>.</li> <li>Analyse en methode: vele hedendaagse stromingen hanteren een veel duidelijkere en meer afgelijnde methode van analyse en onderzoek. Bekend is bijvoorbeeld de analytische filosofie die de conceptuele analyse als haar uithangbord neemt, een idee dat ook verder werkt in de <i>ordinary language philosophy</i> die zich richt op een analyse van de alledaagse taal.<sup id="cite_ref-wet_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-wet-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Andere voorbeelden zijn de <a href="/wiki/Transcendentale_reductie" title="Transcendentale reductie">transcendentale reductie</a> van de fenomenologie, de <a href="/wiki/Structuralistische_semantiek" title="Structuralistische semantiek">structuralistische semantiek</a> van het structuralisme en de <a href="/wiki/Deconstructie" title="Deconstructie">deconstructie</a> van Derrida.</li> <li>Realisme: vele hedendaagse filosofen maken komaf met de dominantie van het <a href="/wiki/Idealisme" title="Idealisme">idealisme</a> in de filosofie en kiezen voor een <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">realistische</a> inslag. Dit is vooral prominent in de analytische filosofie, die ontstaan is als kritiek op het <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a>. Vaak bestaat dit realisme ook uit een direct realisme: het onderscheid tussen de fenomenale wereld en het <i><a href="/wiki/Ding_an_sich" title="Ding an sich">Ding an sich</a></i> van <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a> wordt verworpen.</li> <li>Pluralisme: hedendaagse filosofen staan sceptisch tegenover elke vorm van <a href="/wiki/Monisme_(filosofie)" title="Monisme (filosofie)">monisme</a>, de stelling dat de hele wereld uit één oorzaak of stof voortkomt, een dominant idee in de 19e eeuw. Vele hedendaagse stromingen kiezen voor een radicaal <a href="/wiki/Pluralisme_(filosofie)" title="Pluralisme (filosofie)">pluralisme</a>. Een goed voorbeeld hiervan is het <a href="/wiki/Moreel_pluralisme" title="Moreel pluralisme">moreel pluralisme</a> van <a href="/wiki/Isaiah_Berlin" title="Isaiah Berlin">Isaiah Berlin</a> en <a href="/wiki/Thomas_Nagel" title="Thomas Nagel">Thomas Nagel</a>. Het beperkt zich echter niet tot een moreel of politiek pluralisme, maar kan ook gehanteerd worden in de <a href="/wiki/Kennistheorie" title="Kennistheorie">kennistheorie</a>, <a href="/wiki/Taalfilosofie" title="Taalfilosofie">taalfilosofie</a> of <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">metafysica</a>. Dit vindt men bijvoorbeeld terug in het pragmatisme (op vlak van kennis) en de <i>ordinary language philosophy</i> (op vlak van taal).</li> <li>Actualisme: een andere verschuiving is die van het zijn naar het worden. De wereld wordt niet meer als een statisch geheel gezien en er wordt niet meer zozeer gezocht naar hetgeen dat onveranderlijk blijft door de tijd heen, maar meer geconcentreerd op de veranderingen. Heel duidelijk is dit bijvoorbeeld terug te vinden in de <a href="/w/index.php?title=Procesfilosofie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Procesfilosofie (de pagina bestaat niet)">procesfilosofie</a> van Whitehead of in het werk van de postmoderne filosoof <a href="/wiki/Gilles_Deleuze" title="Gilles Deleuze">Gilles Deleuze</a>.</li> <li>Personalisme: in tegenstelling tot de vroegere filosofie verschuift de nadruk in de filosofie naar de mens, terwijl het vroeger op God, de wereld, de geschiedenis of de samenleving lag. Heel duidelijk is dit in het <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a> dat de vrijheid, onbepaaldheid en de uniekheid van de mens propageert. Daarnaast is dit ook uitgesproken in het werk van <a href="/wiki/Personalisme" title="Personalisme">personalisten</a> zelf zoals <a href="/wiki/Emmanuel_Mounier" title="Emmanuel Mounier">Emmanuel Mounier</a> of in de fenomenologie van <a href="/wiki/Emmanuel_Levinas" title="Emmanuel Levinas">Emmanuel Levinas</a>.</li> <li>Antisubjectivisme: in de tweede helft van de 20e eeuw werden de ideeën losgelaten dat het menselijk subject altijd centraal moet staan (bijvoorbeeld in het structuralisme en de <i>ordinary language philosophy</i>). De mens is toch niet zo vrij als deze eerst denkt, maar wordt door de omgeving en de samenleving bepaalt.</li> <li>De linguïstische wending: ook is het opvallend hoe het merendeel van de hedendaagse filosofen in hun opvattingen over kennis niet zozeer de rede en het menselijk verstand meer centraal plaatsen, maar een grote rol toekennen aan de taal. Deze <a href="/wiki/Lingu%C3%AFstische_wending" title="Linguïstische wending">linguïstische wending</a> vond vooral plaats na de Tweede Wereldoorlog, toen het personalisme problematisch werd, en stelt dat de taal kennis mogelijk maakt en als tussenpersoon dient tussen mens en de wereld. Exemplarisch is dit in de <i>ordinary language philosophy</i>, maar bijvoorbeeld ook in het structuralisme. In feite zijn er weinig stromingen die aan deze wending ontsnappen en vindt men het ook terug in het pragmatisme van <a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Richard Rorty</a>, de postmoderne filosofie van <a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Lyotard" title="Jean-François Lyotard">Jean-François Lyotard</a> en de kritische theorie van <a href="/wiki/J%C3%BCrgen_Habermas" title="Jürgen Habermas">Jürgen Habermas</a>.</li> <li>De eeuw van de crisis: de hedendaagse filosofie wordt daarnaast ook gekenmerkt door een opvallend aantal aangekondigde crisissen en revoluties in de filosofie.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Voorbeelden zijn de vroege crisis van de fundamenten van de wetenschap en wiskunde (<a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a>, <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a>), de crisis rond de aard van de taal (<i><a href="/wiki/Ordinary_language_philosophy" title="Ordinary language philosophy">ordinary language philosophy</a></i>), het vergeten van de ontologische differentie (<a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a>), de crisis van het <a href="/wiki/Foundationalisme" class="mw-redirect" title="Foundationalisme">foundationalisme</a>, de dood van de mens (<a href="/wiki/Structuralisme_(sociale_wetenschap)" class="mw-redirect" title="Structuralisme (sociale wetenschap)">structuralisme</a>), de metafysica van de aanwezigheid (<a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a>) en het einde van de grote verhalen (<a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Lyotard" title="Jean-François Lyotard">Jean-François Lyotard</a>).</li></ul> <p>Naast deze reeks inhoudelijke kenmerken kan ook gewezen worden op de veranderingen in de formele kant van de filosofie: de filosofie heeft zich sterk geprofessionaliseerd. De opleidingen in de filosofie werden sterk uitgebouwd en losgekoppeld van andere disciplines zoals de <a href="/wiki/Theologie" title="Theologie">theologie</a>. Er werd ook meer verwacht van de filosoof. Zo is deze niet meer in de eerste plaats een verdediger van een bepaalde stelling of theorie die zich mag richten op het eigen werk en niets aantrekken van andere filosofen. Het wordt vandaag de dag verwacht van een academische filosoof dat deze op geregelde basis publiceert in erkende tijdschriften. Voor amateurfilosofen zonder een grote academische carrière, zoals <a href="/wiki/Arthur_Schopenhauer" title="Arthur Schopenhauer">Arthur Schopenhauer</a> of <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedrich Nietzsche</a> lijkt er geen plaats meer te zijn.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De debatten gevoerd in deze tijdschriften en tussen filosofen onderling kenmerken zich in de 20e eeuw ook door een hoog technisch en ingewikkeld karakter, grotendeels ten gevolge van de nadruk op analyse en methode. Vandaag de dag is het dan ook zinvol om een onderscheid te maken tussen academische filosofen en filosofen die schrijven voor het grote publiek, zoals <a href="/wiki/Ayn_Rand" title="Ayn Rand">Ayn Rand</a> of <a href="/wiki/Alain_de_Botton" title="Alain de Botton">Alain de Botton</a>. Deze laatste groep wordt vaak niet serieus genomen door de academische filosofie. </p><p>Gelijklopend met deze professionalisering van de filosofie, ontstonden ook een hele reeks gespecialiseerde <a href="/wiki/Lijst_van_filosofietijdschriften" title="Lijst van filosofietijdschriften">filosofische tijdschriften</a> en filosofische genootschappen. Een voorbeeld hiervan is het tijdschrift <i><a href="/wiki/Mind_(tijdschrift)" title="Mind (tijdschrift)">Mind</a></i> dat in 1876 werd opgericht en waarin onder anderen <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russells</a> <i>On Denoting</i> (1905) en <a href="/wiki/Alan_Turing" title="Alan Turing">Alan Turings</a> <i>Computing Machinery and Intelligence</i> (1950), met de eerste versie van de <a href="/wiki/Turingtest" title="Turingtest">turingtest</a>, verscheen. Andere voorbeelden zijn <i><a href="/wiki/The_Monist" title="The Monist">The Monist</a></i> (opgericht in 1890), en <i><a href="/wiki/Analysis_(tijdschrift)" title="Analysis (tijdschrift)">Analysis</a></i> (opgericht in 1933) waarin het <a href="/wiki/Gettier-probleem" title="Gettier-probleem">Gettier-probleem</a> voor het eerst werd geformuleerd. Een bekend filosofisch genootschap is de <i><a href="/w/index.php?title=American_Philosophical_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Philosophical Association (de pagina bestaat niet)">American Philosophical Association</a></i>. </p><p>Vanaf het begin van de 21e eeuw beginnen filosofen ook vaker gebruik te maken van het internet en <a href="/wiki/Weblog" class="mw-redirect" title="Weblog">weblogs</a> om filosofische teksten met andere mensen te delen. Een bekend filosoof die zich sterk heeft ingelaten met deze communicatiemedia is <a href="/wiki/David_Chalmers" title="David Chalmers">David Chalmers</a>. Ook bekend is de <i><a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a></i>, een internetencyclopedie waarvoor professionele filosofen artikels schrijven over allerlei filosofische onderwerpen en men gratis kan raadplegen op het internet. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_kloof_tussen_de_continentale_en_de_analytische_filosofie">De kloof tussen de continentale en de analytische filosofie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: De kloof tussen de continentale en de analytische filosofie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: De kloof tussen de continentale en de analytische filosofie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Meinong.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Meinong.jpg/260px-Meinong.jpg" decoding="async" width="260" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Meinong.jpg/390px-Meinong.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Meinong.jpg/520px-Meinong.jpg 2x" data-file-width="589" data-file-height="649" /></a><figcaption>Het werk van <a href="/wiki/Alexius_Meinong" title="Alexius Meinong">Alexius Meinong</a> wordt wel al binnen de hedendaagse filosofie gerekend, maar kan nog niet aan de hand van de kloof ingedeeld worden</figcaption></figure> <p>Oorspronkelijk was er van een eventuele splitsing tussen continentale en analytische filosofie geen sprake. Zo waren er nog vlijtige contacten tussen filosofen die nu zouden worden opgesplitst tussen continentale en analytische filosofen op het einde van de 19e eeuw.<sup id="cite_ref-Mulligan_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mulligan-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zo werd het werk van <a href="/wiki/William_James" title="William James">William James</a> door filosofen van beide kanten gelezen, erkende <a href="/wiki/George_Edward_Moore" title="George Edward Moore">G.E. Moore</a> een sterke verwantschap met <a href="/wiki/Franz_Brentano" title="Franz Brentano">Franz Brentano</a> op vlak van de <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">ethiek</a> en had <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> nog vele elementen van <a href="/wiki/Alexius_Meinong" title="Alexius Meinong">Alexius Meinongs</a> filosofie in zijn eigen werk gebruikt. Daarnaast ageerden zowel <a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a> als <a href="/wiki/Gottlob_Frege" title="Gottlob Frege">Gottlob Frege</a> sterk tegen het toen dominante <a href="/wiki/Psychologisme" title="Psychologisme">psychologisme</a>: de reductie van de <a href="/wiki/Logica" title="Logica">logica</a> tot de <a href="/wiki/Psychologie" title="Psychologie">psychologie</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De hedendaagse filosofie vertrekt vanuit een crisis in de filosofie. Het hoogtepunt van de moderne filosofie was het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a> met personen als <a href="/wiki/Johann_Gottlieb_Fichte" title="Johann Gottlieb Fichte">Fichte</a> en <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">G.W.F. Hegel</a>. Zij plaatsten de filosofie bovenaan de top van alle wetenschappen en gaven deze het laatste woord. De stromingen faalde echter in haar ambities toen zij geconfronteerd werd met kritische denkers als <a href="/wiki/Arthur_Schopenhauer" title="Arthur Schopenhauer">Arthur Schopenhauer</a>, <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedrich Nietzsche</a>, <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> en de <a href="/wiki/Psychoanalyse" title="Psychoanalyse">psychoanalyse</a> van <a href="/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud">Sigmund Freud</a>. Terwijl het Duits idealisme beweerde dat de werkelijkheid volledig redelijk was, toonden deze kritische denkers aan dat er ook irrationele elementen in de samenleving waren, waardoor het <a href="/wiki/Subject_(filosofie)" title="Subject (filosofie)">subject</a> bepaald wordt: de natuurlijke driften en impulsen, de machtswellust en de bestaande economische en sociale structuren. Als verdere oorzaken van deze kentering in de filosofie wijzen auteurs als Bochenski vooral op de crisis in de wetenschap en in de <a href="/wiki/Wiskunde" title="Wiskunde">wiskunde</a>: aan het begin van de 20e eeuw werd meer en meer getwijfeld aan het klassieke <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Newtoniaanse</a> mechanistische wereldbeeld waarin alles zuiver <a href="/wiki/Determinisme_(filosofie)" title="Determinisme (filosofie)">deterministisch</a> verliep (de <a href="/wiki/Determinisme_(filosofie)#Demon_van_Laplace" title="Determinisme (filosofie)">demon van Laplace</a>). Op deze manier bleek er toch een toevoeging van filosofie nodig, zelfs al was het maar een eeuwige kritische noot tegen deze ambitieuze wetenschappelijke toekomstperspectieven. In de wiskunde ontstond ook een gelijkaardige crisis, veroorzaakt door enerzijds het ontstaan van de <a href="/wiki/Niet-euclidische_meetkunde" title="Niet-euclidische meetkunde">niet-euclidische meetkunde</a> en anderzijds de <a href="/wiki/Verzamelingenleer" title="Verzamelingenleer">verzamelingenleer</a> van <a href="/wiki/Georg_Cantor" title="Georg Cantor">Georg Cantor</a>. Beide vernieuwingen ondergroeven de klassieke wiskundige <a href="/wiki/Axioma" title="Axioma">axioma</a>'s. Hierdoor ontstond er twijfel rond de idee dat de wiskunde een solide basis kon vormen voor alle kennis, een idee dat al bij <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">René Descartes</a> speelde. Hierdoor kwam de moderne <a href="/wiki/Formele_logica" class="mw-redirect" title="Formele logica">formele logica</a> weer opzetten met denkers als <a href="/wiki/Gottlob_Frege" title="Gottlob Frege">Gottlob Frege</a> en <a href="/wiki/Giuseppe_Peano" title="Giuseppe Peano">Giuseppe Peano</a>.<sup id="cite_ref-ken_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ken-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De filosofie in het begin van de 20e eeuw trachtte op deze ontnuchtering een antwoord te bieden omdat het traditionele idealisme hier niet in slaagde. De hedendaagse filosofie deed dit vooral door te proberen zichzelf te herdefiniëren en een nieuwe methode uit te denken. Het is hier waar de splitsing begon tussen de <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">continentale filosofie</a> en de <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a>, omdat zij beide een ander antwoord gaven op deze crisis. Vele auteurs, waaronder <a href="/wiki/Michael_Dummett" title="Michael Dummett">Michael Dummett</a> in zijn <i>Origins of Analytical Philosophy</i> (1993),<sup id="cite_ref-Dum_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dum-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> stellen dus dat beide stromingen uit dezelfde bron komen, maar zich in een andere richting hebben bewogen. Hedendaagse <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">continentale filosofie</a> ontstond samen met het werk van <a href="/wiki/Franz_Brentano" title="Franz Brentano">Franz Brentano</a>, <a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a> en <a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a>, en breder ging het samen met de ontwikkeling van de <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a>. Deze filosofen stelden fundamentele fouten vast in het vroegere denken over de mens en <a href="/wiki/Bewustzijn" title="Bewustzijn">bewustzijn</a> en herdefinieerden vooral de relatie tussen mens en wereld. Deze verschuiving was geïnspireerd op de crisis in de wetenschap: de wetenschap leek toch niet de ultieme grond voor kennis te schenken, grotendeels door een verkeerd mens- en wereldbeeld, waardoor de filosofie op zoek moest gaan naar een nieuw fundament. Het <a href="/wiki/Psychologisme" title="Psychologisme">psychologisme</a> was hier een symptoom van. </p><p>Deze ontwikkeling was er echter gelijktijdig met het werk van Frege, <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> en <a href="/wiki/Ludwig_Wittgenstein" title="Ludwig Wittgenstein">Ludwig Wittgenstein</a>, waar ook een nieuwe methode werd ontwikkeld, namelijk een gebaseerd op de conceptuele analyse van <a href="/wiki/Taal" title="Taal">taal</a> via moderne <a href="/wiki/Formele_logica" class="mw-redirect" title="Formele logica">formele logica</a> (vandaar ook de naam <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">analytische filosofie</a>).<sup id="cite_ref-wet_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-wet-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Dum_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dum-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In tegenstelling tot de continentale filosofie, was dit vooral een antwoord op de crisis in de wiskunde: de wiskunde was niet het ultieme fundament, dus moest via de logica gezocht worden naar de structuur achter de wiskunde (het <a href="/wiki/Logicisme" title="Logicisme">logicisme</a>). Frege was bijvoorbeeld in de eerste plaats een logicus en Russell en <a href="/wiki/Alfred_North_Whitehead" title="Alfred North Whitehead">Alfred North Whitehead</a> zijn bekend om hun werk <i><a href="/wiki/Principia_Mathematica" title="Principia Mathematica">Principia Mathematica</a></i> (1910-1913) dat volledig in deze traditie valt te plaatsen. </p><p>Anderen gaan vroeger terug in de tijd om de oorsprong van deze splitsing te begrijpen. Ze wijzen erop dat de analytische en continentale filosofie een gemeenschappelijke geschiedenis kennen tot en met het werk van <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a>.<sup id="cite_ref-Kant_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kant-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het is pas in de opvolging hiervan dat de twee soorten van filosofie verschillen qua mening. Zo wordt het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a>, met <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">G.W.F. Hegel</a> gezien als een belangrijke gebeurtenis in de <a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_filosofie" title="Geschiedenis van de filosofie">geschiedenis van de filosofie</a> binnen de continentale filosofie, terwijl analytische filosofen vanaf Russell en Moore de waarde van dit <a href="/wiki/Idealisme" title="Idealisme">idealisme</a> minimaliseren.<sup id="cite_ref-Mulligan_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Mulligan-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De filosofie van Russell en Moore moet immers zelf verstaan worden als een reactie op het <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a>, een voortvloeisel uit dit Duits idealisme. </p><p>Het verschil volgens <a href="/w/index.php?title=Simon_Critchley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Simon Critchley (de pagina bestaat niet)">Simon Critchley</a> bestaat dan weer vooral uit hoe en hoeveel Kant is gelezen.<sup id="cite_ref-Kant_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kant-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De analytische filosofie concentreert zich vooral op de <i><a href="/wiki/Kritik_der_reinen_Vernunft" title="Kritik der reinen Vernunft">Kritik der reinen Vernunft</a></i> (1781) en bespreekt vooral de <a href="/wiki/Kennistheorie" title="Kennistheorie">kentheoretische</a> problemen, terwijl de continentale filosofie meer waarde hecht aan de latere ambities van Kant in zijn <i>Kritik der Urteilskraft</i> (1790) waarin hij de kloof tussen het praktische ethische leven en het wetenschappelijk wereldbeeld wil overbruggen.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dus terwijl de analytische filosofie zich vooral bezighoudt met problemen rond <a href="/wiki/Logica" title="Logica">logica</a>, kennis en <a href="/wiki/Wetenschapsfilosofie" title="Wetenschapsfilosofie">wetenschap</a> (en dus de vraag wat kan ik weten?), heeft de continentale een veel breder en ambitieuzer project: zij wil de vraag naar de samenhang van de onverschillige, wetenschappelijke wereld en de betekenisvolle, ethische mens denken (en dus meer in de vraag van wat is de <a href="/wiki/Zin_van_het_leven" title="Zin van het leven">zin van het leven</a>?). </p><p>De analytische filosofie werd vooral dominant in de <a href="/wiki/Engels" title="Engels">Engelstalige</a> wereld (zoals in het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a>, de <a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a>, <a href="/wiki/Canada" title="Canada">Canada</a> en <a href="/wiki/Australi%C3%AB_(land)" title="Australië (land)">Australië</a>) alsook in <a href="/wiki/Scandinavi%C3%AB" title="Scandinavië">Scandinavië</a>, terwijl de continentale filosofie vooral gedijde op het Europese vasteland (in <a href="/wiki/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> en <a href="/wiki/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a>, maar ook in <a href="/wiki/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> en <a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>). De benaming van deze twee stromingen is in zekere mate ongelukkig gekozen. Zo worden bijvoorbeeld de Duitser <a href="/wiki/Gottlob_Frege" title="Gottlob Frege">Gottlob Frege</a>, de filosofen van de <i><a href="/wiki/Wiener_Kreis" title="Wiener Kreis">Wiener Kreis</a></i> en de logici van de Poolse logische school (gesticht door <a href="/wiki/Kazimierz_Twardowski" title="Kazimierz Twardowski">Kazimierz Twardowski</a>),<sup id="cite_ref-ken_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-ken-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die van continentaal Europa afkomstig waren, klassiek geplaatst onder de analytische filosofie. Daartegenover staat dan weer dat filosofen als <a href="/wiki/Judith_Butler" title="Judith Butler">Judith Butler</a>, <a href="/wiki/Theodor_Adorno" title="Theodor Adorno">Theodor Adorno</a>, <a href="/wiki/Hannah_Arendt" title="Hannah Arendt">Hannah Arendt</a> en <a href="/wiki/Hubert_Dreyfus" title="Hubert Dreyfus">Hubert Dreyfus</a> die uit de Verenigde Staten afkomstig zijn, of er lange tijd geleefd en gewerkt hebben, in de continentale traditie worden geplaatst.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Levy_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Levy-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nuancering">Nuancering</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Nuancering" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Nuancering"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het is belangrijk op te merken dat deze tegenstelling tussen de continentale en analytische filosofie niet zo strikt is als ze op het eerste gezicht lijkt. Er bestaat wel degelijk interactie tussen beide tradities zoals <a href="/wiki/Gilbert_Ryle" title="Gilbert Ryle">Gilbert Ryles</a> zelftypering als <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenoloog</a>, de contacten tussen <a href="/wiki/Alfred_Ayer" title="Alfred Ayer">Alfred Ayer</a> en <a href="/wiki/Maurice_Merleau-Ponty" title="Maurice Merleau-Ponty">Maurice Merleau-Ponty</a><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en het bekende debat tussen <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a> en <a href="/wiki/John_Searle" title="John Searle">John Searle</a> over het werk van <a href="/wiki/John_Austin_(taalfilosoof)" title="John Austin (taalfilosoof)">John Austin</a>,<sup id="cite_ref-Mulligan_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-Mulligan-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> waarbij Searle ook bekend was om zijn vele contacten met <a href="/wiki/Michel_Foucault" title="Michel Foucault">Michel Foucault</a>.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Daarnaast is het zo dat de hedendaagse voortzetting van het <a href="/wiki/Pragmatisme" title="Pragmatisme">pragmatisme</a> (ook bekend onder de naam <a href="/w/index.php?title=Neopragmatisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neopragmatisme (de pagina bestaat niet)">neopragmatisme</a>) deze tegenstelling afwijst en probeert elementen van beide kampen te combineren.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Amerikaan <a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Richard Rorty</a>, een kernfiguur in deze stroming, is bijvoorbeeld opgegroeid in de analytische traditie, maar heeft in zijn latere werk uitvoerig beroep gedaan op ideeën van <a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a> en <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a>.<sup id="cite_ref-Rorty_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rorty-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er wordt weleens gesproken van <a href="/wiki/Postanalytische_filosofie" title="Postanalytische filosofie">postanalytische filosofie</a>. Een tweede punt dat erop wijst dat de scheiding niet zo strikt is, is dat er ook filosofen zijn, zoals <a href="/wiki/Ayn_Rand" title="Ayn Rand">Ayn Rand</a>, die niet goed te plaatsen zijn in deze tegenstelling. </p><p>Er zijn ook verschillende auteurs of stromingen die betogen dat deze tegenstelling niet de belangrijkste of juiste is. Zo stelt het <a href="/wiki/Speculatief_realisme" title="Speculatief realisme">speculatief realisme</a> met denkers als <a href="/wiki/Quentin_Meillassoux" title="Quentin Meillassoux">Quentin Meillassoux</a> dat beide ten prooi vallen aan wat Meillassoux noemt het correlationisme: het bewustzijn en de wereld worden gedacht als correlatief met elkaar. Hierdoor wordt absolute kennis van de wereld problematisch omdat men nooit kan bewijzen dat deze correlatie correct is en met wat ons bewustzijn correleert. Het speculatief realisme betwist deze stelling en stelt dat zekere kennis over de wereld op zich wel degelijk mogelijk is.<sup id="cite_ref-spec_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-spec-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een ander voorbeeld is <a href="/w/index.php?title=Nikolas_Kompridis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolas Kompridis (de pagina bestaat niet)">Nikolas Kompridis</a> die in <i>Philosophical Romanticism</i> (2006) betoogt dat het echte onderscheid niet tussen analytische en continentale filosofie bestaat, maar tussen <a href="/wiki/Naturalisme_(filosofie)" title="Naturalisme (filosofie)">naturalistische</a> en niet-naturalistische filosofie. Het draait dus om de vraag of de filosofie zich moet spiegelen aan de natuurwetenschappen (naturalisme) of ook verder naar andere takken, zoals de menswetenschappen en de literatuur, kijken. De keuze hiertussen is volgens Kompridis van cruciaal belang voor het antwoord op de vraag of de mens volledig <a href="/wiki/Biologie" title="Biologie">biologisch</a> bepaald is of niet. </p><p>Verder zijn er in de hedendaagse filosofie ook andere stromingen te onderkennen die minder bekend zijn en vandaag de dag grotendeels in de vergetelheid geraakt zijn.<sup id="cite_ref-ken_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-ken-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Allereerst is er de <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a> of het <a href="/wiki/Vitalisme_(filosofie)" title="Vitalisme (filosofie)">vitalistisch</a> <a href="/w/index.php?title=Irrationalisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irrationalisme (de pagina bestaat niet)">irrationalisme</a>, dat zijn oorsprong kent in het werk van <a href="/wiki/Arthur_Schopenhauer" title="Arthur Schopenhauer">Arthur Schopenhauer</a> en verder is uitgewerkt door <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedrich Nietzsche</a>, <a href="/wiki/Wilhelm_Dilthey" title="Wilhelm Dilthey">Wilhelm Dilthey</a>, <a href="/wiki/Georg_Simmel" title="Georg Simmel">Georg Simmel</a>, <a href="/wiki/William_James" title="William James">William James</a> en <a href="/wiki/Henri_Bergson" title="Henri Bergson">Henri Bergson</a>. Deze stroming was grotendeels een kritiek op het eeuwige <a href="/wiki/Rationalisme" title="Rationalisme">rationalisme</a> dat in de filosofie bleef doorwerken. Hoewel Kant stelde dat men het ding op zichzelf niet kon kennen, beweerde hij toch dat de empirische werkelijkheid volledig rationeel was. Ook in het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a> bleef dit idee overeind. Bij de levensfilosofie verschoof echter de nadruk van het redelijke naar het onredelijke, het levendige en het driftmatige. Een verdere grote inspiratiebron was de <a href="/wiki/Evolutietheorie" title="Evolutietheorie">evolutietheorie</a> van <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a>. </p><p>Een andere stroming was dan weer de moderne <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">realistische</a> <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">metafysica</a> met denkers als <a href="/w/index.php?title=Samuel_Alexander&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuel Alexander (de pagina bestaat niet)">Samuel Alexander</a>, <a href="/wiki/Victor_Cousin" title="Victor Cousin">Victor Cousin</a>, <a href="/w/index.php?title=Paul_Janet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Janet (de pagina bestaat niet)">Paul Janet</a>, <a href="/wiki/Hermann_Lotze" title="Hermann Lotze">Hermann Lotze</a> en <a href="/wiki/Nicolai_Hartmann" title="Nicolai Hartmann">Nicolai Hartmann</a>. Ook meer specifieke stromingen zoals de <a href="/w/index.php?title=Procesfilosofie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Procesfilosofie (de pagina bestaat niet)">procesfilosofie</a> van <a href="/wiki/Alfred_North_Whitehead" title="Alfred North Whitehead">Alfred North Whitehead</a> of het <a href="/wiki/Neothomisme" title="Neothomisme">neothomisme</a> van <a href="/wiki/Joseph_Mar%C3%A9chal" title="Joseph Maréchal">Joseph Maréchal</a>, <a href="/wiki/Jacques_Maritain" title="Jacques Maritain">Jacques Maritain</a> en <a href="/wiki/%C3%89tienne_Gilson" title="Étienne Gilson">Étienne Gilson</a> kunnen onder deze noemer geplaatst worden. Net als de levensfilosofie, en in feite de hele hedendaagse filosofie, reageerde zij tegen de moderne filosofie van Kant en Hegel. In tegenstelling tot Kant vonden deze filosofie het wel gelegitimeerd om zich tot metafysische uitspraken over het ding an sich te wagen en in tegenstelling tot Hegel deden ze dat op een realistische wijze: de werkelijkheid bestond buiten de menselijke geest. </p><p>Ook valt op te merken dat oudere stromingen niet volledig ten ondergaan in de hedendaagse filosofie. Het empirisme leeft nog voort in de analytische filosofie en het <a href="/wiki/Logisch_positivisme" title="Logisch positivisme">logisch positivisme</a>. het <a href="/wiki/Idealisme" title="Idealisme">idealisme</a> blijft zijn invloed hebben in het <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a>, maar ook bijvoorbeeld in het werk van <a href="/wiki/Benedetto_Croce" title="Benedetto Croce">Benedetto Croce</a>, <a href="/wiki/L%C3%A9on_Brunschvicg" title="Léon Brunschvicg">Léon Brunschvicg</a> of <a href="/wiki/John_Dewey" title="John Dewey">John Dewey</a>. In Duitsland vindt men in het begin van de 20e eeuw nog aanhangers van het <a href="/wiki/Neokantianisme" title="Neokantianisme">neokantianisme</a>, zoals <a href="/wiki/Otto_Liebmann" title="Otto Liebmann">Otto Liebmann</a>, <a href="/wiki/Hermann_Cohen" title="Hermann Cohen">Hermann Cohen</a> en <a href="/w/index.php?title=Bruno_Bauch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bruno Bauch (de pagina bestaat niet)">Bruno Bauch</a>. Ook het <a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">marxisme</a> in de vorm van het <a href="/wiki/Dialectisch_materialisme" title="Dialectisch materialisme">dialectisch materialisme</a> blijft nog populair, voornamelijk is in de <a href="/wiki/Russische_filosofie" title="Russische filosofie">Russische filosofie</a> waar het wordt uitgewerkt tot het <a href="/wiki/Leninisme" title="Leninisme">leninisme</a> en het <a href="/wiki/Stalinisme" title="Stalinisme">stalinisme</a>. Zelfs in westerse landen heeft het marxisme nog aanhang: bijvoorbeeld in het <a href="/wiki/Analytisch_marxisme" title="Analytisch marxisme">analytisch marxisme</a> of in het werk van <a href="/wiki/Louis_Althusser" title="Louis Althusser">Louis Althusser</a> of <a href="/wiki/Antonio_Negri" title="Antonio Negri">Antonio Negri</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Analytische_filosofie">Analytische filosofie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Analytische filosofie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Analytische filosofie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Analytische_filosofie" title="Analytische filosofie">Analytische filosofie</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De analytische of Anglo-Amerikaanse filosofie is een algemene verzamelnaam voor een bepaalde stijl<sup id="cite_ref-autogenerated2_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated2-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> van filosofie die vooral wordt gehanteerd in de Engelstalige landen in de hedendaagse filosofie. De stijl gaat vooral terug op het werk van <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> en <a href="/wiki/George_Edward_Moore" title="George Edward Moore">G. E. Moore</a>, die zelf voortbouwden op het werk van <a href="/wiki/Gottlob_Frege" title="Gottlob Frege">Gottlob Frege</a>. Een klassiek werk die deze nieuwe stijl illustreert is Russells paper <i>On Denoting</i> (1905).<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kenmerkend voor analytische filosofie is het streven naar helderheid in verwoording en argumentatie van het ideeëngoed. Ook wordt ze gekenmerkt door een afkeer voor elke vorm van obscuur taalgebruik, waarvan ze continentale filosofen vaak beschuldigen. Verder wordt dit soort filosofie ook getypeerd door een sterk vertrouwen in de <a href="/wiki/Natuurwetenschap" title="Natuurwetenschap">natuurwetenschappen</a> en een zekere minimalisering van het historisch aspect van de filosofie en de mens. Daarnaast vertrekt de analytische wijsbegeerte vooral van concrete filosofische problemen die weliswaar kunnen gaan over een heel gamma van onderwerpen. Voorbeelden hiervan vindt men terug in de <a href="/wiki/Filosofie_van_de_geest" title="Filosofie van de geest">filosofie van de geest</a>, de <a href="/wiki/Epistemologie" class="mw-redirect" title="Epistemologie">epistemologie</a> of de <a href="/wiki/Taalfilosofie" title="Taalfilosofie">taalfilosofie</a>, waarrond dan de verschillende filosofen werk verrichten. Hierdoor heeft het geen echte verder te onderscheiden stromingen, in tegenstelling tot de continentale wijsbegeerte. Verscheidene bekende filosofen werken allemaal mee aan een gamma van gemeenschappelijke problemen van de filosofie die ze willen oplossen. Ze presenteren daarbij dan geen eigen gehele systemen, maar gaan in op elkaars werken en oplossingen voor een probleem. De school van de <i><a href="/wiki/Ordinary_language_philosophy" title="Ordinary language philosophy">ordinary language philosophy</a></i> kan hierop als een uitzondering beschouwd worden. </p><p>Sommige analytische filosofen aan het eind van de 20e eeuw, zoals bijvoorbeeld <a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Richard Rorty</a> en <a href="/wiki/Robert_Brandom" title="Robert Brandom">Robert Brandom</a><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hebben opgeroepen om dit klassiek onderscheid tussen analytische en continentale filosofie te doorbreken, en niet meer zo rotsvast aan de eigen typische analytische methode vast te houden. Rorty roept de analytische traditie op in zijn werk <i>Philosophy and the Mirror of Nature</i> (1979) om meer aandacht te schenken aan de belangrijke ideeën die het werk van de continentale filosofen de analytische filosofie kan leren.<sup id="cite_ref-Rorty_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Rorty-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het begin van de analytische filosofie is te vinden in bepaalde Britse universiteiten, zoals <a href="/wiki/Universiteit_van_Oxford" title="Universiteit van Oxford">universiteit van Oxford</a> en de <a href="/wiki/Universiteit_van_Cambridge" title="Universiteit van Cambridge">universiteit van Cambridge</a>. Verscheidene filosofen die daar werkten, zoals <a href="/wiki/George_Edward_Moore" title="George Edward Moore">G.E. Moore</a> en <a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a> probeerden zich af te zetten tegen het destijds dominante <a href="/wiki/Brits_idealisme" title="Brits idealisme">Brits idealisme</a>, de Britse variant van het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a>. Russell wees vooral op de logische contradicties bij dit idealisme en stelde zelf een meer <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">realistische</a> filosofie voor: de wereld is er geen waar de zaken enkel door het denken van het subject bestaan, maar er bestaat ook een externe buitenwereld, los van elk denkend subject. Moore gaat hier in principe nog verder in en verwerpt samen met dit idealisme ook iedere vorm van <a href="/wiki/Scepticisme" title="Scepticisme">scepticisme</a> (de <i>common sense</i>-filosofie). Hij vertrekt van de meest basale relatie met de wereld waarin het overduidelijk is dat ik bijvoorbeeld twee handen heb. Hieraan twijfelen, of pretenderen dat het slechts een idealistische constructie is, is volgens Moore geen houdbaar standpunt. </p><p>Hoewel Russell en Moore in het begin nog dit <a href="/wiki/Idee%C3%ABnleer_(Plato)" class="mw-redirect" title="Ideeënleer (Plato)">platoons</a> realisme aanhingen, wijzigden ze hun standpunten later naar het <a href="/w/index.php?title=Logisch_atomisme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Logisch atomisme (de pagina bestaat niet)">logisch atomisme</a>, dat ook verder werd ontwikkeld door <a href="/wiki/Ludwig_Wittgenstein" title="Ludwig Wittgenstein">Ludwig Wittgenstein</a> in zijn <i><a href="/wiki/Tractatus_Logico-Philosophicus" title="Tractatus Logico-Philosophicus">Tractatus Logico-Philosophicus</a></i> (1921). Niet alleen richtten zij zich op analyse van taal (proposities) en betekenis, ook keerden zij zich af van een bepaalde filosofische methode waarbij grote systemen of grootschalige syntheses werden gepresenteerd. In plaats van op syntheses concentreerden zij zich met oog voor detail op een afgebakend probleem binnen de filosofie. Deze ideeën hadden, vooral via het werk van Wittgenstein, een sterke invloed op de <i><a href="/wiki/Wiener_Kreis" title="Wiener Kreis">Wiener Kreis</a></i>, iets dat resulteerde in het <a href="/wiki/Logisch_positivisme" title="Logisch positivisme">logisch positivisme</a> met filosofen als <a href="/wiki/Alfred_Ayer" title="Alfred Ayer">A.J. Ayer</a> en <a href="/wiki/Rudolf_Carnap" title="Rudolf Carnap">Rudolf Carnap</a>. </p><p>Een belangrijke verschuiving gebeurde na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>, wanneer de focus verschoof van de zoektocht naar een ideale taal via de <a href="/wiki/Logica" title="Logica">logica</a> naar de alledaagse taal. Deze vroegere zoektocht kreeg al een zware klap te verduren wanneer <a href="/wiki/Kurt_G%C3%B6del" title="Kurt Gödel">Kurt Gödel</a> bewees dat het onmogelijk was de <a href="/wiki/Wiskunde" title="Wiskunde">wiskunde</a> op de logica te funderen. Dit was wat het <a href="/wiki/Logicisme" title="Logicisme">logicisme</a> ambieerde en personen als Frege en Russell waren hier sterke aanhangers van. In de filosofie kwam dit daarnaast ook door allerhande kritieken, geuit door filosofen als de latere Wittgenstein, <a href="/wiki/Willard_Van_Orman_Quine" title="Willard Van Orman Quine">W.V.O. Quine</a> en <a href="/wiki/Wilfrid_Sellars" title="Wilfrid Sellars">Wilfrid Sellars</a> op het logisch positivisme: het project van een ideale taal leek onhaalbaar en de alledaagse taal leek bruikbaarder dan gedacht. Dit laatste aspect is vooral terug te vinden in het latere werk van Wittgenstein, en meer algemeen in de school van de <i><a href="/wiki/Ordinary_language_philosophy" title="Ordinary language philosophy">ordinary language philosophy</a></i>, dat vooral naar voren kwam aan de universiteit van Oxford met filosofen als <a href="/wiki/Gilbert_Ryle" title="Gilbert Ryle">Gilbert Ryle</a>, <a href="/wiki/John_Austin_(taalfilosoof)" title="John Austin (taalfilosoof)">John Austin</a> en <a href="/wiki/Peter_Strawson" class="mw-redirect" title="Peter Strawson">Peter Strawson</a>. Vanaf de jaren zestig verloor de analytische filosofie in zekere zin zijn sterke focus op de taal. De taal staat niet langer centraal en allerhande subdisciplines van de analytische filosofie gaan verder dan taalfilosofie of de hieruit afgeleide metafysica. Voorbeelden hiervan zijn het <a href="/wiki/Lichaam-geestprobleem" title="Lichaam-geestprobleem">lichaam-geestprobleem</a> of het <a href="/wiki/Scepticisme" title="Scepticisme">scepticisme</a> in de <a href="/wiki/Kennistheorie" title="Kennistheorie">epistemologie</a>. Toch zal deze sterke nadruk op taal en logica blijven bestaan en typerend blijven voor de analytische filosofie. </p><p>Een meer hedendaagse trend is dan weer de opkomst van de <a href="/wiki/Experimentele_filosofie" title="Experimentele filosofie">experimentele filosofie</a> met onder anderen <a href="/w/index.php?title=Joshua_Knobe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joshua Knobe (de pagina bestaat niet)">Joshua Knobe</a> en <a href="/w/index.php?title=Shaun_Nichols&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shaun Nichols (de pagina bestaat niet)">Shaun Nichols</a>. Deze filosofen pleiten ervoor dat men op basis van de <a href="/wiki/Wetenschappelijke_methode" title="Wetenschappelijke methode">wetenschappelijke methode</a>, zoals die in de cognitieve wetenschappen terugkomt, de <a href="/wiki/Intu%C3%AFtie" title="Intuïtie">intuïties</a> van de gewone mensen moet testen. Vele analytische filosofen doen volgens experimentele filosofen in hun werk beroep op de intuïties van de mensen in zogenaamde <a href="/wiki/Gedachte-experiment" title="Gedachte-experiment">gedachte-experimenten</a>. Onderzoek in de experimentele filosofie lijkt er echter op te wijzen dat deze intuïties vaak niet algemeen gedeeld worden en per cultuur of zelfs geslacht kunnen verschillen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Continentale_filosofie">Continentale filosofie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Continentale filosofie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Continentale filosofie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">Continentale filosofie</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Edmund_Husserl_1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg/260px-Edmund_Husserl_1900.jpg" decoding="async" width="260" height="341" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg/390px-Edmund_Husserl_1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg 2x" data-file-width="419" data-file-height="550" /></a><figcaption><a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a> kan beschouwd als een fundamenteel figuur in de <a href="/wiki/Continentale_filosofie" title="Continentale filosofie">continentale filosofie</a></figcaption></figure> <p>De term continentale filosofie kan beschouwd worden als een benaming van een verzameling stromingen die vooral verspreid waren in Frankrijk en Duitsland. Stromingen waarop het kan duiden zijn het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a>, het <a href="/wiki/Neokantianisme" title="Neokantianisme">neokantianisme</a>, de <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a>, de <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a>, het <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a>, de <a href="/wiki/Hermeneutiek" title="Hermeneutiek">hermeneutiek</a>, het<a href="/wiki/Structuralisme_(filosofie)" class="mw-redirect" title="Structuralisme (filosofie)">structuralisme</a> of het <a href="/wiki/Poststructuralisme" title="Poststructuralisme">poststructuralisme</a>, de <a href="/wiki/Kritische_theorie" title="Kritische theorie">kritische theorie</a>, uitgewerkt door de <a href="/wiki/Frankfurter_Schule" title="Frankfurter Schule">Frankfurter Schule</a>, de moderne <a href="/wiki/Feministische_filosofie" title="Feministische filosofie">feministische filosofie</a>, maar ook de verscheidene richtingen in het <a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">marxisme</a> en <a href="/wiki/Neomarxisme" title="Neomarxisme">neomarxisme</a>. Het is dus belangrijk op te merken dat er geen vaststaande definitie of zelfs geen vaststaande methode is. De continentale filosofie wordt vooral bijeengehouden door bepaalde kenmerken, die haar contrasteren tegenover de analytische filosofie. </p><p>Kenmerkend voor de continentale filosofie is dat zij, in tegenstelling tot de analytische filosofie, eerder kritisch staat tegenover de <a href="/wiki/Natuurwetenschap" title="Natuurwetenschap">natuurwetenschapen</a> en haar claims op de objectieve waarheid. In dit verband wordt er dan op gewezen dat de wetenschappers, net als ieder mens, afhankelijk zijn van ervaringen die al op voorhand gekleurd zijn door <a href="/wiki/Cultuur" title="Cultuur">cultuur</a> en <a href="/wiki/Sociale_norm" class="mw-redirect" title="Sociale norm">sociale normen</a>. Het wordt met andere woorden bepaald door de <a href="/wiki/Context_(taal)" title="Context (taal)">context</a>, <a href="/w/index.php?title=Ruimte_(filosofie)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruimte (filosofie) (de pagina bestaat niet)">ruimte</a> en <a href="/wiki/Tijd" title="Tijd">tijd</a>, <a href="/wiki/Taal" title="Taal">taal</a>, <a href="/wiki/Cultuur" title="Cultuur">cultuur</a> en <a href="/wiki/Geschiedenis" title="Geschiedenis">geschiedenis</a> waarin de mens leeft.<sup id="cite_ref-Mulligan_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-Mulligan-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sommige passen dan ook de termen <a href="/wiki/Historicisme" title="Historicisme">historicisme</a> en <a href="/wiki/Relativisme" title="Relativisme">relativisme</a> toe op de continentale filosofie. Daarnaast is ook een nadruk op de <a href="/wiki/Metafilosofie" title="Metafilosofie">metafilosofie</a> kenmerkend. Als reactie op het succes van natuurwetenschappen en menswetenschappen probeerden continentale filosofen de methode en aard van filosofie te herdefiniëren. Zo zagen vroege stromingen als het <a href="/wiki/Duits_idealisme" title="Duits idealisme">Duits idealisme</a> en de <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a> nog de mogelijkheid dat de filosofie voorafgaat aan de andere wetenschappen. Filosofie zou als taak hebben de gehele werkelijkheid te denken of moet op z'n minst de oorspronkelijke voorwetenschappelijke wereld van de mens in kaart brengen. Latere stromingen zullen deze ambitie laten vallen, maar wel stellen dat de wetenschappen niet het laatste woord kunnen hebben over wat er al dan niet bestaat. Zij wijzen op de bepaaldheid van de mens door ideologie of maatschappelijke structuren, en zetten zich in om deze structuren te denken. Ook verschoof de aandacht naar de notie van '<a href="/wiki/Alteriteit" title="Alteriteit">alteriteit</a>': klassieke metafysica alsook de moderne wetenschap ziet niet in dat ze door het opleggen van rationele structuren aan de werkelijkheid, ze ook altijd bepaalde delen van de werkelijkheid onderdrukken. Door alles in te planten in een grotere theorie, wordt bijvoorbeeld de unieke singulariteit en particulariteit van een ding ontkent. Dit differentiedenken is sterk aanwezig bij <a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a>, <a href="/wiki/Emmanuel_Levinas" title="Emmanuel Levinas">Emmanuel Levinas</a> en <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geschiedenis_2">Geschiedenis</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het begin van de continentale filosofie wordt meestal geplaatst bij het werk van <a href="/wiki/Franz_Brentano" title="Franz Brentano">Franz Brentano</a> en <a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a> en het ontstaan van de <a href="/wiki/Fenomenologie" title="Fenomenologie">fenomenologie</a> in het begin van de 20e eeuw,<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoewel ook verder in de tijd kan worden teruggegaan naar de <a href="/wiki/Levensfilosofie" title="Levensfilosofie">levensfilosofie</a> of zelfs <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a>.<sup id="cite_ref-Kant_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-Kant-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De fenomenologie gaat zich richten op het voor zich laten spreken van de <a href="/wiki/Fenomeen" title="Fenomeen">fenomenen</a> en plaatst de intuïtieve ervaring centraal.<sup id="cite_ref-atotz_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-atotz-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Personen als Heidegger en <a href="/wiki/Maurice_Merleau-Ponty" title="Maurice Merleau-Ponty">Maurice Merleau-Ponty</a> werkten deze fenomenologische benadering verder uit. </p><p>Vooral door het werk van Heidegger bood deze nieuwe benadering een voedingsbodem voor het <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a>, dat daarnaast ook <a href="/wiki/S%C3%B8ren_Kierkegaard" title="Søren Kierkegaard">Søren Kierkegaard</a> en <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedrich Nietzsche</a> als grote voorbeelden profileert. Deze twee stromingen werden ook gecombineerd in de vorm van een <a href="/w/index.php?title=Existenti%C3%ABle_fenomenologie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Existentiële fenomenologie (de pagina bestaat niet)">existentiële fenomenologie</a>. De existentiële fenomenologie en breder het existentialisme plaatst het existentiële aspect van de mens centraal en stelt dat de mens doelloos in de wereld is geworpen, zonder enige vaste natuur die vertelt wat deze moet doen. Het existentialisme probeerde een antwoord te bieden op deze leemte. Zo stelde de vooraanstaande existentialist <a href="/wiki/Jean-Paul_Sartre" title="Jean-Paul Sartre">Jean-Paul Sartre</a> dat de mens volledig vrij en verantwoordelijk is in alles wat deze doet, omdat de vaste natuur ontbreekt. Het eigen leven moet hier bepaald worden en de zin van het leven moet zelf geschapen worden. In het werk van Levinas staat dan weer de <a href="/wiki/Ethiek" title="Ethiek">ethische</a> relatie tussen het Ik en de <a href="/wiki/Ander" title="Ander">Ander</a> (de andere persoon) centraal. Hij beschrijft in zijn werk hoe de ethiek tot stand komt door de confrontatie tussen het Ik en het radicale Andere. Deze <a href="/wiki/Alteriteit" title="Alteriteit">alteriteit</a> is een onophefbaar anders-zijn. Levinas leverde hiermee sterke kritiek op de gehele westerse filosofie, waarin volgens hem al sinds de <a href="/wiki/Oude_Grieken" class="mw-redirect" title="Oude Grieken">oude Grieken</a> geen plek voor anders-zijn is.<sup id="cite_ref-atotz_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-atotz-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hij gaf deze kritiek echter ook op de fenomenologie en het existentialisme zelf: deze posities vertrekken immers nog altijd vanuit het Ik en plaatsen de Ander hoogstens als gelijke naast zich. Levinas stelde echter dat deze relatie asymmetrisch is en de Ander een hogere positie bekleedt dan het Ik. </p><p>Het existentialisme nam vanaf de jaren 1950 in invloed af en werd door het <a href="/wiki/Structuralisme_(filosofie)" class="mw-redirect" title="Structuralisme (filosofie)">structuralisme</a> opgevolgd. Deze stroming werd geïnspireerd door de <a href="/wiki/Semiotiek" title="Semiotiek">semiotiek</a>, voortvloeiend uit het werk van <a href="/wiki/Ferdinand_de_Saussure" title="Ferdinand de Saussure">Ferdinand de Saussure</a>. De Saussure stelde dat in de taal de betekenis van de termen bepaald werd door de andere termen binnen diezelfde taal en dus niet door de externe wereld of door conventie. De mens is zich hier niet bewust van; hij groeit op in die taal, maar kan niet buiten die taal gaan. Dit aspect wordt verder ontwikkeld in het werk van <a href="/wiki/Roman_Jakobson" title="Roman Jakobson">Roman Jakobson</a> en <a href="/wiki/Roland_Barthes" title="Roland Barthes">Roland Barthes</a>. Het structuralisme stelde verder dat de mens en de samenleving in het algemeen bepaald werden door onbewuste maatschappelijke structuren, die grote delen van het menselijk leven volledig bepalen. De grote invloed van dit structuralisme lag in zijn toepassing in allerlei andere gebieden, zoals in de <a href="/wiki/Antropologie" title="Antropologie">antropologie</a> door <a href="/wiki/Claude_L%C3%A9vi-Strauss" title="Claude Lévi-Strauss">Claude Lévi-Strauss</a>, in de <a href="/wiki/Sociologie" title="Sociologie">sociologie</a> door <a href="/wiki/Jean_Baudrillard" title="Jean Baudrillard">Jean Baudrillard</a>, in de <a href="/wiki/Psychoanalyse" title="Psychoanalyse">psychoanalyse</a> door <a href="/wiki/Jacques_Lacan" title="Jacques Lacan">Jacques Lacan</a> en in het <a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">marxisme</a> door <a href="/wiki/Louis_Althusser" title="Louis Althusser">Louis Althusser</a>. Een apart geval hierbij is <a href="/wiki/Michel_Foucault" title="Michel Foucault">Michel Foucault</a>, die het toepast op de <a href="/wiki/Geschiedenis" title="Geschiedenis">geschiedenis</a>: hij ziet onbewuste <i><a href="/wiki/Episteme_(filosofie)" title="Episteme (filosofie)">epistèmes</a></i> aan het werk die het denken van een tijdsperiode bepalen. Foucault wordt echter al gezien als een <a href="/wiki/Poststructuralisme" title="Poststructuralisme">poststructuralist</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png/260px-AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png" decoding="async" width="260" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png/390px-AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png/520px-AdornoHorkheimerHabermasbyJeremyJShapiro2.png 2x" data-file-width="1067" data-file-height="696" /></a><figcaption><a href="/wiki/Max_Horkheimer" title="Max Horkheimer">Max Horkheimer</a>, <a href="/wiki/Theodor_Adorno" title="Theodor Adorno">Theodor Adorno</a> en <a href="/wiki/J%C3%BCrgen_Habermas" title="Jürgen Habermas">Jürgen Habermas</a>. Drie vooraanstaande vertegenwoordigers van de <a href="/wiki/Frankfurter_Schule" title="Frankfurter Schule">Frankfurter Schule</a></figcaption></figure> <p>In de jaren 1960 kwam een nieuwe reeks filosofen op, getypeerd als <a href="/wiki/Poststructuralisme" title="Poststructuralisme">poststructuralisten</a> of <a href="/wiki/Postmoderne_filosofie" title="Postmoderne filosofie">postmodernisten</a>. Vooraanstaande filosofen hierbij zijn <a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Lyotard" title="Jean-François Lyotard">Jean-François Lyotard</a>, <a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a> en de eerder vermelde Foucault. Lyotard kan beschouwd worden als de grondlegger van het postmodernisme. Hij stelde dat het modernisme voorbij was en dat de Grote Verhalen zoals dat van het <a href="/wiki/Marxisme" title="Marxisme">marxisme</a>, de <a href="/wiki/Verlichting_(stroming)" title="Verlichting (stroming)">Verlichting</a> en de <a href="/wiki/Vooruitgangsoptimisme" class="mw-redirect" title="Vooruitgangsoptimisme">vooruitgang</a> voorbij waren. Er zou enkel nog plaats zijn voor kleine verhalen. Derrida ontwikkelde daarnaast de <a href="/wiki/Deconstructie" title="Deconstructie">deconstructie</a>, een soort leeswijze die hij toepaste op allerhande bekende teksten: hij trachtte aan te tonen hoe deze tekst zichzelf op een bepaalde manier ondergraaft en zo aantoont dat de structuren die door de mens op de werkelijkheid worden geplakt altijd tekortschieten. Verdere belangrijke filosofen binnen dit postmoderne denken zijn <a href="/wiki/Hans-Georg_Gadamer" title="Hans-Georg Gadamer">Hans-Georg Gadamer</a>, grondlegger van de filosofische <a href="/wiki/Hermeneutiek" title="Hermeneutiek">hermeneutiek</a>, voortbouwend op het werk van Heidegger, en verder nog <a href="/wiki/Paul_Ricoeur" class="mw-redirect" title="Paul Ricoeur">Paul Ricoeur</a>, <a href="/wiki/Gilles_Deleuze" title="Gilles Deleuze">Gilles Deleuze</a> en <a href="/wiki/Gianni_Vattimo" title="Gianni Vattimo">Gianni Vattimo</a>. Op deze filosofen wordt in Frankrijk dan weer recentelijk kritiek geuit door de <i><a href="/wiki/Nouveaux_philosophes" title="Nouveaux philosophes">Nouveaux philosophes</a></i> waaronder <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Glucksmann" title="André Glucksmann">André Glucksmann</a> en <a href="/wiki/Alain_Finkielkraut" title="Alain Finkielkraut">Alain Finkielkraut</a>. </p><p>Een ander belangrijke stroming die geassocieerd wordt met de continentale filosofie is de <a href="/wiki/Frankfurter_Schule" title="Frankfurter Schule">Frankfurter Schule</a>. Deze school bestaat uit een reeks sociologen en filosofen die vanuit <a href="/wiki/Neomarxisme" title="Neomarxisme">neomarxistische</a> hoek maatschappijkritiek uiten op de hedendaagse samenleving. Deze kritiek staat bekend onder de naam <a href="/wiki/Kritische_theorie" title="Kritische theorie">kritische theorie</a>. Belangrijke kenmerken van deze school zijn dat zij zich wel gedeeltelijk laat inspireren door het werk van <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a>, maar er zich ook gedeeltelijk tegen afzet. Zo verwerpen deze auteurs Marx' <a href="/wiki/Historicisme" title="Historicisme">historicistische</a> opvatting van de <a href="/wiki/Klassenstrijd" title="Klassenstrijd">klassenstrijd</a>. Daarnaast beroepen ze zich ook op het werk van <a href="/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud">Sigmund Freud</a>, dat ze dan combineren met dit neomarxisme. Vertegenwoordigers van deze school zijn <a href="/wiki/Max_Horkheimer" title="Max Horkheimer">Max Horkheimer</a>, <a href="/wiki/Theodor_Adorno" title="Theodor Adorno">Theodor Adorno</a>, <a href="/wiki/Herbert_Marcuse" title="Herbert Marcuse">Herbert Marcuse</a> en in zekere zin ook <a href="/wiki/Walter_Benjamin" title="Walter Benjamin">Walter Benjamin</a>. Ook de hedendaagse filosoof <a href="/wiki/J%C3%BCrgen_Habermas" title="Jürgen Habermas">Jürgen Habermas</a> wordt hieronder geplaatst, hoewel hij ook sterke kritiek heeft geuit op zijn voorgangers. </p><p>Anderzijds kan ook de <a href="/wiki/Feministische_filosofie" title="Feministische filosofie">feministische filosofie</a> met auteurs als <a href="/wiki/Judith_Butler" title="Judith Butler">Judith Butler</a>, <a href="/wiki/Simone_de_Beauvoir" title="Simone de Beauvoir">Simone de Beauvoir</a> en <a href="/wiki/Donna_Haraway" title="Donna Haraway">Donna Haraway</a> onder de continentale filosofie worden geplaatst. Een nieuw opkomende stroming is het <a href="/wiki/Speculatief_realisme" title="Speculatief realisme">speculatief realisme</a> met onder anderen <a href="/wiki/Quentin_Meillassoux" title="Quentin Meillassoux">Quentin Meillassoux</a> die vooral het werk van <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a> bekritiseren en een veel sterk <a href="/wiki/Realisme_(filosofie)" title="Realisme (filosofie)">realisme</a> vooropstellen: kennis van het <a href="/wiki/Ding_an_sich" title="Ding an sich">ding an sich</a> is wel degelijk mogelijk.<sup id="cite_ref-spec_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-spec-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hedendaagse_filosofen">Hedendaagse filosofen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Hedendaagse filosofen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Hedendaagse filosofen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68437638">.mw-parser-output .kolommen{display:flex;flex-wrap:wrap;column-gap:1em;row-gap:0.3em;margin-top:0.3em;clear:left}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 15em}.mw-parser-output .infobox .kolom,.mw-parser-output .thumbcaption .kolom{flex-basis:0}.mw-parser-output .kolommen-auto>.kolom{flex-basis:auto}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex-grow:0}.mw-parser-output .kolom .mw-heading{display:flex;flex-direction:column;padding:0}.mw-parser-output .kolom .mw-heading:first-of-type{margin-top:0}.mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:0 0 0.5em 0;line-height:unset}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom .mw-heading{flex-direction:row}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:inherit}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen:not(.kolommen-compact){flex-direction:column}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 auto!important}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex:0 1 auto!important}.mw-parser-output .kolom .wikitable{display:table;min-width:100%;table-layout:fixed}}</style><div class="kolommen kolommen-auto"> <div class="kolom"> <dl><dt>Analytische filosofen</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:12em; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/Elizabeth_Anscombe" title="Elizabeth Anscombe">Elizabeth Anscombe</a></li> <li><a href="/wiki/John_Austin_(taalfilosoof)" title="John Austin (taalfilosoof)">John Austin</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred_Ayer" title="Alfred Ayer">Alfred Ayer</a></li> <li><a href="/wiki/Rudolf_Carnap" title="Rudolf Carnap">Rudolf Carnap</a></li> <li><a href="/wiki/Noam_Chomsky" title="Noam Chomsky">Noam Chomsky</a></li> <li><a href="/wiki/Donald_Davidson" title="Donald Davidson">Donald Davidson</a></li> <li><a href="/wiki/Daniel_Dennett" title="Daniel Dennett">Daniel Dennett</a></li> <li><a href="/wiki/Michael_Dummett" title="Michael Dummett">Michael Dummett</a></li> <li><a href="/wiki/Ronald_Dworkin" title="Ronald Dworkin">Ronald Dworkin</a></li> <li><a href="/wiki/Jerry_Fodor" title="Jerry Fodor">Jerry Fodor</a></li> <li><a href="/wiki/Gottlob_Frege" title="Gottlob Frege">Gottlob Frege</a></li> <li><a href="/wiki/Richard_M._Hare" class="mw-redirect" title="Richard M. Hare">Richard M. Hare</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rosalind_Hursthouse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosalind Hursthouse (de pagina bestaat niet)">Rosalind Hursthouse</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joshua_Knobe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joshua Knobe (de pagina bestaat niet)">Joshua Knobe</a></li> <li><a href="/wiki/Thomas_Kuhn" title="Thomas Kuhn">Thomas Kuhn</a></li> <li><a href="/wiki/Saul_Kripke" title="Saul Kripke">Saul Kripke</a></li> <li><a href="/wiki/David_Kellogg_Lewis" title="David Kellogg Lewis">David Lewis</a></li> <li><a href="/wiki/John_Mackie" class="mw-redirect" title="John Mackie">John Mackie</a></li> <li><a href="/wiki/John_McDowell" title="John McDowell">John McDowell</a></li> <li><a href="/wiki/George_Edward_Moore" title="George Edward Moore">G.E. Moore</a></li> <li><a href="/wiki/Thomas_Nagel" title="Thomas Nagel">Thomas Nagel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shaun_Nichols&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shaun Nichols (de pagina bestaat niet)">Shaun Nichols</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Nozick" title="Robert Nozick">Robert Nozick</a></li> <li><a href="/wiki/Martha_Nussbaum" title="Martha Nussbaum">Martha Nussbaum</a></li> <li><a href="/wiki/Derek_Parfit" title="Derek Parfit">Derek Parfit</a></li> <li><a href="/wiki/Karl_Popper" title="Karl Popper">Karl Popper</a></li> <li><a href="/wiki/Hilary_Putnam" title="Hilary Putnam">Hilary Putnam</a></li> <li><a href="/wiki/Willard_Van_Orman_Quine" title="Willard Van Orman Quine">W.V.O. Quine</a></li> <li><a href="/wiki/John_Rawls" title="John Rawls">John Rawls</a></li> <li><a href="/wiki/Bertrand_Russell" title="Bertrand Russell">Bertrand Russell</a></li> <li><a href="/wiki/Gilbert_Ryle" title="Gilbert Ryle">Gilbert Ryle</a></li> <li><a href="/wiki/Moritz_Schlick" title="Moritz Schlick">Moritz Schlick</a></li> <li><a href="/wiki/John_Searle" title="John Searle">John Searle</a></li> <li><a href="/wiki/Wilfrid_Sellars" title="Wilfrid Sellars">Wilfrid Sellars</a></li> <li><a href="/wiki/Peter_Singer" title="Peter Singer">Peter Singer</a></li> <li><a href="/wiki/Peter_Strawson" class="mw-redirect" title="Peter Strawson">Peter Strawson</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Taylor_(filosoof)" title="Charles Taylor (filosoof)">Charles Taylor</a></li> <li><a href="/wiki/Bernard_Williams_(filosoof)" title="Bernard Williams (filosoof)">Bernard Williams</a></li> <li><a href="/wiki/Timothy_Williamson" title="Timothy Williamson">Timothy Williamson</a></li> <li><a href="/wiki/Ludwig_Wittgenstein" title="Ludwig Wittgenstein">Ludwig Wittgenstein</a></li></ul> </div> </div><div class="kolom"> <dl><dt>Continentale filosofen</dt></dl> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:12em; column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/Theodor_Adorno" title="Theodor Adorno">Theodor Adorno</a></li> <li><a href="/wiki/Louis_Althusser" title="Louis Althusser">Louis Althusser</a></li> <li><a href="/wiki/Hannah_Arendt" title="Hannah Arendt">Hannah Arendt</a></li> <li><a href="/wiki/Alain_Badiou" title="Alain Badiou">Alain Badiou</a></li> <li><a href="/wiki/Roland_Barthes" title="Roland Barthes">Roland Barthes</a></li> <li><a href="/wiki/Jean_Baudrillard" title="Jean Baudrillard">Jean Baudrillard</a></li> <li><a href="/wiki/Simone_de_Beauvoir" title="Simone de Beauvoir">Simone de Beauvoir</a></li> <li><a href="/wiki/Walter_Benjamin" title="Walter Benjamin">Walter Benjamin</a></li> <li><a href="/wiki/Henri_Bergson" title="Henri Bergson">Henri Bergson</a></li> <li><a href="/wiki/Martin_Buber" title="Martin Buber">Martin Buber</a></li> <li><a href="/wiki/Judith_Butler" title="Judith Butler">Judith Butler</a></li> <li><a href="/wiki/Albert_Camus" title="Albert Camus">Albert Camus</a></li> <li><a href="/wiki/Benedetto_Croce" title="Benedetto Croce">Benedetto Croce</a></li> <li><a href="/wiki/Gilles_Deleuze" title="Gilles Deleuze">Gilles Deleuze</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Jacques Derrida</a></li> <li><a href="/wiki/Wilhelm_Dilthey" title="Wilhelm Dilthey">Wilhelm Dilthey</a></li> <li><a href="/wiki/Hubert_Dreyfus" title="Hubert Dreyfus">Hubert Dreyfus</a></li> <li><a href="/wiki/Michel_Foucault" title="Michel Foucault">Michel Foucault</a></li> <li><a href="/wiki/Hans-Georg_Gadamer" title="Hans-Georg Gadamer">Hans-Georg Gadamer</a></li> <li><a href="/wiki/Donna_Haraway" title="Donna Haraway">Donna Haraway</a></li> <li><a href="/wiki/Martin_Heidegger" title="Martin Heidegger">Martin Heidegger</a></li> <li><a href="/wiki/Edmund_Husserl" title="Edmund Husserl">Edmund Husserl</a></li> <li><a href="/wiki/Karl_Jaspers" title="Karl Jaspers">Karl Jaspers</a></li> <li><a href="/wiki/Panajotis_Kondylis" title="Panajotis Kondylis">Panajotis Kondylis</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Lacan" title="Jacques Lacan">Jacques Lacan</a></li> <li><a href="/wiki/Emmanuel_Levinas" title="Emmanuel Levinas">Emmanuel Levinas</a></li> <li><a href="/wiki/Georg_Luk%C3%A1cs" title="Georg Lukács">Georg Lukács</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Lyotard" title="Jean-François Lyotard">Jean-François Lyotard</a></li> <li><a href="/wiki/Gabriel_Marcel" title="Gabriel Marcel">Gabriel Marcel</a></li> <li><a href="/wiki/Maurice_Merleau-Ponty" title="Maurice Merleau-Ponty">Maurice Merleau-Ponty</a></li> <li><a href="/wiki/Emmanuel_Mounier" title="Emmanuel Mounier">Emmanuel Mounier</a></li> <li><a href="/wiki/Jos%C3%A9_Ortega_y_Gasset" title="José Ortega y Gasset">José Ortega y Gasset</a></li> <li><a href="/wiki/Paul_Ricoeur" class="mw-redirect" title="Paul Ricoeur">Paul Ricoeur</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%BCdiger_Safranski" title="Rüdiger Safranski">Rüdiger Safranski</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Paul_Sartre" title="Jean-Paul Sartre">Jean-Paul Sartre</a></li> <li><a href="/wiki/Max_Scheler" title="Max Scheler">Max Scheler</a></li> <li><a href="/wiki/Carl_Schmitt" title="Carl Schmitt">Carl Schmitt</a></li> <li><a href="/wiki/Peter_Sloterdijk" title="Peter Sloterdijk">Peter Sloterdijk</a></li> <li><a href="/wiki/Gianni_Vattimo" title="Gianni Vattimo">Gianni Vattimo</a></li> <li><a href="/wiki/Slavoj_%C5%BDi%C5%BEek" title="Slavoj Žižek">Slavoj Žižek</a></li></ul> </div> </div><div class="kolom"> <dl><dt>Andere filosofen</dt></dl> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Samuel_Alexander&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuel Alexander (de pagina bestaat niet)">Samuel Alexander</a></li> <li><a href="/wiki/Francis_Herbert_Bradley" title="Francis Herbert Bradley">F.H. Bradley</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Brandom" title="Robert Brandom">Robert Brandom</a></li> <li><a href="/wiki/Paul_Feyerabend" title="Paul Feyerabend">Paul Feyerabend</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%BCrgen_Habermas" title="Jürgen Habermas">Jürgen Habermas</a></li> <li><a href="/wiki/Nicolai_Hartmann" title="Nicolai Hartmann">Nicolai Hartmann</a></li> <li><a href="/wiki/Clarence_Irving_Lewis" title="Clarence Irving Lewis">C.I. Lewis</a></li> <li><a href="/wiki/Joseph_Mar%C3%A9chal" title="Joseph Maréchal">Joseph Maréchal</a></li> <li><a href="/wiki/Quentin_Meillassoux" title="Quentin Meillassoux">Quentin Meillassoux</a></li> <li><a href="/wiki/Alexius_Meinong" title="Alexius Meinong">Alexius Meinong</a></li> <li><a href="/wiki/Michael_Oakeshott" title="Michael Oakeshott">Michael Oakeshott</a></li> <li><a href="/wiki/Ayn_Rand" title="Ayn Rand">Ayn Rand</a></li> <li><a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Richard Rorty</a></li> <li><a href="/wiki/George_Santayana" title="George Santayana">George Santayana</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Twardowski" title="Kazimierz Twardowski">Kazimierz Twardowski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eric_Voegelin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eric Voegelin (de pagina bestaat niet)">Eric Voegelin</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred_North_Whitehead" title="Alfred North Whitehead">A.N. Whitehead</a></li></ul> </div></div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <ul><li>Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Contemporary_philosophy?oldid=">Contemporary philosophy</a> op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a> valt. Zie de <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Contemporary_philosophy?offset=20120304235959&action=history">bewerkingsgeschiedenis</a></span> aldaar.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r66936091">.mw-parser-output .error-bronvermelding{color:#ff0000;font-weight:bold}.mw-parser-output .error-bronvermelding span{font-size:larger}</style></li></ul> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Critchley, Simon</span>, <i>Continental Philosophy - a Very Short Introduction</i>, Oxford, Oxford University Press, 2001, p. 13</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Bochenski, I.M.</span>, <i>Geschiedenis der Hedendaagse Europese Wijsbegeerte</i>, MCMLII, Desclée de Brouwer, p. 15</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Gedeeltelijk gebaseerd op <span style="font-variant:small-caps;">Bochenski, I.M.</span>, <i>Geschiedenis der Hedendaagse Europese Wijsbegeerte</i>, p. 52-56</span> </li> <li id="cite_note-wet-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-wet_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-wet_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Horsten, Leon</span> & <span style="font-variant:small-caps;">Douven, Igor</span> & <span style="font-variant:small-caps;">Weber, Erik</span>, <i>Wetenschapsfilosofie</i>, Assen, Van Gorcum, 2007, p. 9</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Boundas, Constantin V.</span>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=-zpQRLlmMWkC&dq=">Columbia Companion To Twentieth-Century Philosophies</a></i>, Columbia University Press, 2007, p. 4</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <span style="font-variant:small-caps;">Hollingdale, R. J.</span>, 'The hero as outsider' in <span style="font-variant:small-caps;">Magnus, Bernd</span> & <span style="font-variant:small-caps;">Higgins, Kathleen M.</span> (red.), <i>The Cambridge Companion to Nietzsche</i>, Cambridge University Press, 1996, p. 71-89</span> </li> <li id="cite_note-Mulligan-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Mulligan_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Mulligan_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Mulligan_7-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Mulligan_7-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Mulligan, Kevin</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130513061059/http://www.unige.ch/lettres/philo/enseignants/km/doc/HistCP3.pdf"><i>Introduction: On the history of continental philosophy</i></a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Critchley, Simon</span>, <i>Continental Philosophy</i>, p. 14</span> </li> <li id="cite_note-ken-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-ken_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ken_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ken_9-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Bochenski, I.M.</span>, <i>Geschiedenis der Hedendaagse Europese Wijsbegeerte</i>, MCMLII, Desclée de Brouwer, p. 26-39</span> </li> <li id="cite_note-Dum-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Dum_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dum_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Michael_Dummett" title="Michael Dummett">Dummett, Michael</a></span>, <i>The Origins of Analytical Philosophy</i> (Harvard University Press, 1994), of <span style="font-variant:small-caps;">Prado, C.</span>, <i>A House Divided: Comparing Analytic and Continental Philosophy</i>, Prometheus/Humanity Books, 2003</span> </li> <li id="cite_note-Kant-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Kant_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kant_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kant_11-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Critchley, Simon</span>, <i>Continental Philosophy</i>, p. 17</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Gilles_Deleuze" title="Gilles Deleuze">Deleuze, Gilles</a></span>, <i>La philosophie critique de Kant: doctrine des facultés</i>, Presses Universitaires de France, 1977</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Dolcini, Nevia</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121120152628/http://mail.scu.edu.tw/~phstudies/pdf/no.16/no.16Dolcini.pdf"><i>The Analytic/Continental divide: Entities and Being</i></a></span> </li> <li id="cite_note-Levy-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Levy_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Levy, Neil</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://users.ox.ac.uk/~sfop0174/metaphilosophy.pdf">'Analytic and Continental Philosophy: explaining the differences'</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup>, <i>Metaphilosophy</i>, 2003</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Critchley, Simon</span>, <i>Continental Philosophy</i>, p. 35</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Jacques_Derrida" title="Jacques Derrida">Derrida, Jacques</a></span>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lab404.com/misc/ltdinc.pdf">Limited Inc. (inc. "Afterword")</a></i>, ed. Graff, trans. Weber, Evanston: Northwestern University Press, 1998 edition (LI). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230523095032/http://lab404.com/misc/ltdinc.pdf">Gearchiveerd</a> op 23 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120530101529/www.philomag.com/article,dossierauteur,complement-web-souvenirs-de-michel-foucault-par-john-searle,1223.php"><i>Souvenirs de Michel Foucault, par John Searle</i></a></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Richard_J._Bernstein" title="Richard J. Bernstein">Bernstein, Richard J.</a></span>, <i>The Pragmatic Turn</i>, Polity Press: Cambridge, 2010</span> </li> <li id="cite_note-Rorty-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Rorty_19-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Rorty_19-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Zie vooral <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Rorty, Richard</a></span>, <i>Philosophy and the Mirror of Nature</i>, 1980, Oxford - Basil Blackwell. en <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Richard_Rorty" title="Richard Rorty">Rorty, Richard</a></span>, <i>Contingency, Irony, and Solidarity</i>, 1989, Cambridge University Press</span> </li> <li id="cite_note-spec-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-spec_20-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-spec_20-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Quentin_Meillassoux" title="Quentin Meillassoux">Meillassoux, Quentin</a></span>, <i>Après la finitude. Essai sur la nécessité de la contingence</i>, p. VII</span> </li> <li id="cite_note-autogenerated2-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-autogenerated2_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Leiter, Brian</span>, <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20061115002425/http://www.philosophicalgourmet.com/analytic.asp">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Ludlow, Peter</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/archives/sum2005/entries/descriptions/">"Descriptions"</a>, <i>The Stanford Encyclopedia of Philosophy</i> (Summer 2005 Edition), Edward N. Zalta (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230416095111/https://plato.stanford.edu/archives/sum2005/entries/descriptions/">Gearchiveerd</a> op 16 april 2023.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Sharpe, Matthew</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://matthewsharpe.info/stable/anacon.pdf"><i>Before and beyond the analytic-continental divide</i></a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1350843/Western-philosophy">Western philosophy.</a>" <i>Encyclopædia Britannica.</i> Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Web. 07 Mar. 2012</span> </li> <li id="cite_note-atotz-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-atotz_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-atotz_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">N. Groen</span> en <span style="font-variant:small-caps;">R. Veen</span>, <i>Filosofie. Personen en begrippen van A tot Z</i>, 1990/1999, <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9027467765" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 90-274-6776-5</a></span> </li> </ol></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&oldid=67188074">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&oldid=67188074</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Filosofie_naar_periode" title="Categorie:Filosofie naar periode">Filosofie naar periode</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_ISBN_magische_links_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken">Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 12 mrt 2024 om 12:40.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Hedendaagse_filosofie&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6dfcdd5ff5-fkm8c","wgBackendResponseTime":146,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.176","walltime":"0.232","ppvisitednodes":{"value":2048,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":16577,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7385,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21326,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 122.503 1 -total"," 36.94% 45.258 1 Sjabloon:Appendix"," 28.31% 34.684 1 Sjabloon:References"," 16.68% 20.439 1 Sjabloon:Zijbalk_filosofie"," 13.62% 16.687 1 Sjabloon:Zijbalk_generiek"," 13.15% 16.110 3 Sjabloon:Kolommen_lijst"," 10.93% 13.393 1 Sjabloon:BeginKolommen"," 7.32% 8.968 1 Sjabloon:Nobold"," 6.69% 8.191 1 Sjabloon:Bronvermelding_anderstalige_Wikipedia"," 5.25% 6.435 2 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.002","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":586361,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6c8dfcb594-6fwk4","timestamp":"20241126223326","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Hedendaagse filosofie","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Hedendaagse_filosofie","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q943303","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q943303","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-10-10T09:20:09Z","dateModified":"2024-03-12T11:40:16Z","headline":"Filosofische stroming"}</script> </body> </html>