CINXE.COM

राजनीति - विकिसूक्ति

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 vector-feature-appearance-disabled vector-feature-appearance-pinned-clientpref-0 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hi" dir="ltr"> <head><script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/bundle-playback.js?v=7YQSqjSh" charset="utf-8"></script> <script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/wombat.js?v=txqj7nKC" charset="utf-8"></script> <script>window.RufflePlayer=window.RufflePlayer||{};window.RufflePlayer.config={"autoplay":"on","unmuteOverlay":"hidden"};</script> <script type="text/javascript" src="https://web-static.archive.org/_static/js/ruffle/ruffle.js"></script> <script type="text/javascript"> __wm.init("https://web.archive.org/web"); __wm.wombat("https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF","20240615142526","https://web.archive.org/","web","https://web-static.archive.org/_static/", "1718461526"); </script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://web-static.archive.org/_static/css/banner-styles.css?v=p7PEIJWi" /> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://web-static.archive.org/_static/css/iconochive.css?v=3PDvdIFv" /> <!-- End Wayback Rewrite JS Include --> <meta charset="UTF-8"> <title>राजनीति - विकिसूक्ति</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 vector-feature-appearance-disabled vector-feature-appearance-pinned-clientpref-0 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hiwikiquotemwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""], "wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9","०\t१\t२\t३\t४\t५\t६\t७\t८\t९"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","जनवरी","फ़रवरी","मार्च","अप्रैल","मई","जून","जुलाई","अगस्त","सितम्बर","अक्टूबर","नवम्बर","दिसम्बर"],"wgRequestId":"c56d3171-5ac0-42ff-9f72-1952285cd149","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"राजनीति","wgTitle":"राजनीति","wgCurRevisionId":26598,"wgRevisionId":26598,"wgArticleId":6514,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"hi","wgPageContentLanguage":"hi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"राजनीति","wgRelevantArticleId":6514,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikiquote","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgULSCurrentAutonym":"हिन्दी","wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7163","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user": "ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Numeral_converter","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/web/20240615142526cs_/https://hi.wikiquote.org/w/load.php?lang=hi&amp;modules=ext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/web/20240615142526js_/https://hi.wikiquote.org/w/load.php?lang=hi&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/web/20240615142526cs_/https://hi.wikiquote.org/w/load.php?lang=hi&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.43.0-wmf.9"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="राजनीति - विकिसूक्ति"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://hi.m.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="सम्पादन" href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit"> <link rel="icon" href="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/favicon/wikiquote.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/rest.php/v1/search" title="विकिसूक्ति (hi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hi.wikiquote.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="विकिसूक्ति की Atom फ़ीड" href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://meta.wikimedia.org/"/> <link rel="dns-prefetch" href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://login.wikimedia.org/"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-राजनीति rootpage-राजनीति skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">सामग्री पर जाएँ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right"> <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="मुख्य मेन्यू"> <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true"><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">मुख्य मेन्यू</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container"> <div class="vector-pinnable-header-label">मुख्य मेन्यू</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">छुपाएँ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation"> <div class="vector-menu-heading"> नेविगेशन </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="मुखपृष्ठ पर जाएँ [z]" accesskey="z"><span>मुखपृष्ठ</span></a></li><li id="n-चौपाल" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2"><span>चौपाल</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChanges" title="विकि में हाल में हुए बदलावों की सूची [r]" accesskey="r"><span>हाल में हुए बदलाव</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="परियोजना के बारे में, आप क्या कर सकतें हैं, सहायता कहाँ से लें"><span>समुदाय प्रवेशद्वार</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%98%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81" title="हालकी घटनाओं की पृष्ठभूमि प्राप्त करें"><span>हाल की घटनाएँ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Random" title="किसी एक लेख पर जाएँ [x]" accesskey="x"><span>बेतरतीब पृष्ठ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="पता लगाने का स्थान"><span>सहायता</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_hi.wikiquote.org&amp;uselang=hi" title="हमें सहायता दें"><span>दान करें</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/icons/wikiquote.svg" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="विकिसूक्ति" src="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/mobile/copyright/wikiquote-wordmark-hi.svg" style="width: 8.5em; height: 2.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A5%8B%E0%A4%9C" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="विकिसूक्ति में खोजें [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>खोजें</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="विकिसूक्ति में खोजें" aria-label="विकिसूक्ति में खोजें" autocapitalize="sentences" title="विकिसूक्ति में खोजें [f]" accesskey="f" id="searchInput"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="विशेष:खोज"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">खोजें</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="व्यक्तिगत उपकरण"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="पठन सेटिंग्स"> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81&amp;returnto=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="हमारा सुझाव है की आप खाता बनाएँ और लॉगिन करें, परन्तु यह अनिवार्य नहीं है" class=""><span>खाता बनाएँ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&amp;returnto=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="आपको सत्रारम्भ करने के लिए प्रोत्साहित किया जाता है; लेकिन यह अनिवार्य नहीं है [o]" accesskey="o" class=""><span>लॉग-इन करें</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="अन्य विकल्प"> <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="व्यक्तिगत उपकरण"> <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true"><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">व्यक्तिगत उपकरण</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81&amp;returnto=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="हमारा सुझाव है की आप खाता बनाएँ और लॉगिन करें, परन्तु यह अनिवार्य नहीं है"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>खाता बनाएँ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&amp;returnto=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="आपको सत्रारम्भ करने के लिए प्रोत्साहित किया जाता है; लेकिन यह अनिवार्य नहीं है [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>लॉग-इन करें</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor"> <div class="vector-menu-heading"> लॉग-आउट किए गए संपादकों के लिए पृष्ठ <a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%AF" aria-label="संपादन के बारे में अधिक जानें"><span>अधिक जानें</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="इस आईपी पते से संपादन की सूची [y]" accesskey="y"><span>योगदान</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="इस आईपी एड्रेससे हुए बदलावों के बारे में वार्ता [n]" accesskey="n"><span>वार्ता</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice" class="notheme"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eहटायें\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"hi\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Csmall\u003Eदेवनागरी में लिखने के लिए दाहिने और \u003Ccode style=\"color:blue\"\u003Eभाषाएँ\u003C/code\u003E या \u003Ccode style=\"color:blue\"\u003ELanguages\u003C/code\u003Eके पास \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Farm-Fresh_cog.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Farm-Fresh_cog.png/20px-Farm-Fresh_cog.png\" decoding=\"async\" width=\"20\" height=\"20\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Farm-Fresh_cog.png/30px-Farm-Fresh_cog.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/Farm-Fresh_cog.png 2x\" data-file-width=\"32\" data-file-height=\"32\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E पर क्लिक करके Input में हिन्दी के लिए अनुकूल की-बोर्ड पसंद करें। \u003C/small\u003E\u003Cbr /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cdiv class=\"sitenotice-hi\"\u003Eआपको यदि हिन्दी में लिखना नहीं आता है तो \u003Ca href=\"/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82_%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%B8%E0%A5%87_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A5%87%E0%A4%82\" title=\"विकिसूक्ति:देवनागरी लिपि में कैसे लिखें\"\u003E\u003Cspan class=\"sitenotice-link-color\"\u003Eइसे देखें\u003C/span\u003E\u003C/a\u003E।\u003C/div\u003E\n\u003Cp\u003EIf you are unable to see the Devnagari scripts on this page, go to Hindi wikipedia's notes on \u003Ci\u003E\u003Ca href=\"https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:Devanagari_Help\" class=\"extiw\" title=\"w:विकिपीडिया:Devanagari Help\"\u003EEnabling complex text support for Indic scripts\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="साइट"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="सामग्री" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc"> <h2 class="vector-pinnable-header-label">सामग्री</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">छुपाएँ</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">शुरुआत</div> </a> </li> <li id="toc-इन्हें_भी_देखें" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#इन्हें_भी_देखें"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">१</span> <span>इन्हें भी देखें</span> </div> </a> <ul id="toc-इन्हें_भी_देखें-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-बाहरी_कड़ियाँ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#बाहरी_कड़ियाँ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">२</span> <span>बाहरी कड़ियाँ</span> </div> </a> <ul id="toc-बाहरी_कड़ियाँ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="सामग्री" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left"> <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="विषयसूची को टॉगल करें"> <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true"><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">विषयसूची को टॉगल करें</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">राजनीति</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang"> <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="दूसरे भाषा में लेख पर जाएँ। ४३ भाषाओं में उपलब्ध"> <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-43" aria-hidden="true"><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">४३ भाषाएँ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ar.wikiquote.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9" title="سياسة – अरबी" lang="ar" hreflang="ar" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://az.wikiquote.org/wiki/Siyas%C9%99t" title="Siyasət – अज़रबैजानी" lang="az" hreflang="az" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://bg.wikiquote.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%E2%80%94_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Политика — Политици – बुल्गारियाई" lang="bg" hreflang="bg" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://bn.wikiquote.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="রাজনীতি – बंगाली" lang="bn" hreflang="bn" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://bs.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – बोस्नियाई" lang="bs" hreflang="bs" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ca.wikiquote.org/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política – कातालान" lang="ca" hreflang="ca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://cs.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – चेक" lang="cs" hreflang="cs" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://cy.wikiquote.org/wiki/Gwleidyddiaeth" title="Gwleidyddiaeth – वेल्श" lang="cy" hreflang="cy" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://de.wikiquote.org/wiki/Politik" title="Politik – जर्मन" lang="de" hreflang="de" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://el.wikiquote.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE" title="Πολιτική – यूनानी" lang="el" hreflang="el" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://en.wikiquote.org/wiki/Politics" title="Politics – अंग्रेज़ी" lang="en" hreflang="en" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://eo.wikiquote.org/wiki/Politiko" title="Politiko – एस्पेरेंतो" lang="eo" hreflang="eo" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://es.wikiquote.org/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política – स्पेनिश" lang="es" hreflang="es" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://et.wikiquote.org/wiki/Poliitika" title="Poliitika – एस्टोनियाई" lang="et" hreflang="et" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://eu.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – बास्क" lang="eu" hreflang="eu" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://fa.wikiquote.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست – फ़ारसी" lang="fa" hreflang="fa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://fi.wikiquote.org/wiki/Politiikka" title="Politiikka – फ़िनिश" lang="fi" hreflang="fi" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://fr.wikiquote.org/wiki/Politique" title="Politique – फ़्रेंच" lang="fr" hreflang="fr" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://gl.wikiquote.org/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política – गैलिशियन" lang="gl" hreflang="gl" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://he.wikiquote.org/wiki/%D7%A4%D7%95%D7%9C%D7%99%D7%98%D7%99%D7%A7%D7%94" title="פוליטיקה – हिब्रू" lang="he" hreflang="he" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://hr.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – क्रोएशियाई" lang="hr" hreflang="hr" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://hy.wikiquote.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քաղաքականություն – आर्मेनियाई" lang="hy" hreflang="hy" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://id.wikiquote.org/wiki/Politik" title="Politik – इंडोनेशियाई" lang="id" hreflang="id" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://it.wikiquote.org/wiki/Politica" title="Politica – इतालवी" lang="it" hreflang="it" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ja.wikiquote.org/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB" title="政治 – जापानी" lang="ja" hreflang="ja" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ko.wikiquote.org/wiki/%EC%A0%95%EC%B9%98" title="정치 – कोरियाई" lang="ko" hreflang="ko" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ku.wikiquote.org/wiki/Siyaset" title="Siyaset – कुर्दिश" lang="ku" hreflang="ku" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://li.wikiquote.org/wiki/Politici" title="Politici – लिंबर्गिश" lang="li" hreflang="li" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://lt.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – लिथुआनियाई" lang="lt" hreflang="lt" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://nl.wikiquote.org/wiki/Politiek" title="Politiek – डच" lang="nl" hreflang="nl" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://nn.wikiquote.org/wiki/Politikk" title="Politikk – नॉर्वेजियाई नॉयनॉर्स्क" lang="nn" hreflang="nn" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://pl.wikiquote.org/wiki/Polityka" title="Polityka – पोलिश" lang="pl" hreflang="pl" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://pt.wikiquote.org/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política – पुर्तगाली" lang="pt" hreflang="pt" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ru.wikiquote.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Политика – रूसी" lang="ru" hreflang="ru" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://sk.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – स्लोवाक" lang="sk" hreflang="sk" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://sl.wikiquote.org/wiki/Politika" title="Politika – स्लोवेनियाई" lang="sl" hreflang="sl" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://sr.wikiquote.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Политика – सर्बियाई" lang="sr" hreflang="sr" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://sv.wikiquote.org/wiki/Politik" title="Politik – स्वीडिश" lang="sv" hreflang="sv" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://ta.wikiquote.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%B0%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="அரசியல் – तमिल" lang="ta" hreflang="ta" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://th.wikiquote.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87" title="การเมือง – थाई" lang="th" hreflang="th" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://tr.wikiquote.org/wiki/Siyaset" title="Siyaset – तुर्की" lang="tr" hreflang="tr" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://uk.wikiquote.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Політика – यूक्रेनियाई" lang="uk" hreflang="uk" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://zh.wikiquote.org/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB" title="政治 – चीनी" lang="zh" hreflang="zh" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7163#sitelinks-wikiquote" title="अंतरभाषा कड़ियाँ संपादित करें" class="wbc-editpage">कड़ियाँ संपादित करें</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="नामस्थान"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="सामग्री वाला पृष्ठ देखें [c]" accesskey="c"><span>पृष्ठ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE:%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" title="सामग्री पृष्ठ के बारे में वार्तालाप (पृष्ठ मौजूद नहीं है) [t]" accesskey="t"><span>वार्ता</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet"> <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="भाषा का प्रकार बदलें"> <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true"><span class="vector-dropdown-label-text">हिन्दी</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="प्रदर्शन"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF"><span>पढ़ें</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit" title="यह पृष्ठ संपादित करें [e]" accesskey="e"><span>सम्पादित करें</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=history" title="इस पृष्ठ के पुराने अवतरण [h]" accesskey="h"><span>इतिहास देखें</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरण"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown"> <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="उपकरण"> <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true"><span class="vector-dropdown-label-text">उपकरण</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container"> <div class="vector-pinnable-header-label">उपकरण</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">साइडबार पर जाएँ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">छुपाएँ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options"> <div class="vector-menu-heading"> क्रियाएँ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF"><span>पढ़ें</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit" title="यह पृष्ठ संपादित करें [e]" accesskey="e"><span>सम्पादित करें</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=history"><span>इतिहास देखें</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb"> <div class="vector-menu-heading"> सामान्य </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="यहाँ का हवाला देने वाले सभी विकि पन्नों की सूची [j]" accesskey="j"><span>कड़ियाँ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:RecentChangesLinked/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" rel="nofollow" title="यहाँ जुड़े हुए सभी पन्नों में हुए हाल के बदलाव [k]" accesskey="k"><span>पृष्ठ से जुड़े बदलाव</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=hi" title="फ़ाइल अपलोड करें [u]" accesskey="u"><span>चित्र अपलोड करें</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7_%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="सभी विशेष पृष्ठों की सूची [q]" accesskey="q"><span>विशेष पृष्ठ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;oldid=26598" title="पृष्ठ के इस संस्करण की स्थायी कड़ी"><span>स्थायी कड़ी</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=info" title="इस पृष्ठ के बारे में अधिक जानकारी"><span>पृष्ठ की जानकारी</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:CiteThisPage&amp;page=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;id=26598&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="इस पृष्ठ को उद्धृत करने के बारे में जानकारी"><span>इस पृष्ठ को उद्धृत करें</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fhi.wikiquote.org%2Fwiki%2F%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25A8%25E0%25A5%2580%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF"><span>Get shortened URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fhi.wikiquote.org%2Fwiki%2F%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25A8%25E0%25A5%2580%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BF"><span>Download QR code</span></a></li><li id="t-wikibase" class="mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7163" title="संबद्ध डेटा रिपॉज़िटरी आयटम की कड़ी [g]" accesskey="g"><span>विकिडेटा आयटम</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export"> <div class="vector-menu-heading"> छापें/निर्यात करें </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%95&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF"><span>पुस्तक बनायें</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:DownloadAsPdf&amp;page=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=show-download-screen"><span>PDF के रूप में डाउनलोड करें</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;printable=yes" title="इस पृष्ठका छपानेलायक अवतरण [p]" accesskey="p"><span>छापने योग्य संस्करण</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects"> <div class="vector-menu-heading"> दूसरे परियोजनाओं में </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Politics" hreflang="en"><span>विकिमीडिया कॉमन्स</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikipedia mw-list-item"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" hreflang="hi"><span>विकिपीडिया</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="पृष्ठ उपकरण"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="पठन सेटिंग्स"> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">विकिसूक्ति से</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hi" dir="ltr"><dl><dd>हे तात! (प्रियवर) आप में अपने वंश के अनुरूप सभी संपदाएँ (गुण) अत्यधिक रूप से दिखाई पड़ती हैं। नृत्य-गीतादि कलाओं में, चित्र (निर्माण) में तथा शल्य कला में स्वभाव से ही तीक्ष्ण आपकी बुद्धि और लोगों की अपेक्षा अधिक विशिष्ट है तथापि (आपकी बुद्धि) अर्थशास्त्र (राजनीति) में आत्मसंस्कार न पाकर (शिक्षा न पाने के कारण) न तपाये हुए स्वर्ण के समान, अधिक शोभा नहीं देती। बुद्धिरहित राजा अत्युन्नत होने पर भी शत्रु द्वारा आक्रमण किये जाते हुए भी अपने को समझने में समर्थ नहीं होता है। वह साध्य तथा साधन का (समुचित) विभाग कर व्यवहार करने में भी समर्थ नहीं होता। अनुचित रीति से व्यवहार करने वाला राजा (अपने) कार्यों में असफल होता हुआ, अपने तथा अन्य लोगों के द्वारा तिरस्कृत हुआ करता है। उस अवज्ञात (तिरस्कृत) राजा की आज्ञा, प्रजा के योग (अप्राप्त का प्राप्त करना) तथा क्षेम (प्राप्त की सुरक्षा) साधने में समर्थ नहीं होती। (फिर तो) शासन का उल्लंघन (अतिक्रमण) करने वाली प्रजाएँ अपनी इच्छानुसार जो चाहती है वही कहने लगा करती हैं, अपनी इच्छानुसार व्यवहार करने लगा करती हैं तथा अन्त में सम्पूर्ण स्थिति (मर्यादा) को छिन्न-भिन्न (तितर-बितर) कर देती हैं। (पुनः) ऐसी मर्यादाहीन प्रजाएँ इस लोक तथा परलोक दोनों से अपने को तथा (अपने) स्वामी को भ्रष्ट कर देती हैं। लोकयात्रा (जीवन यात्रा) (तो) शास्त्र रूपी दीपक से देखे हुए मार्ग (पर चलने) से (ही) सुखपूर्वक चलती है। वह रहने वाले एवं दूरस्थ विषयों में भी अप्रतिहत गति से पहुँच जाया करती है, कहीं भी रुकती नहीं है। उस (शास्त्र ज्ञान) से रहित प्राणी लम्बे-चौड़े तथा विशाल नेत्रों के रखते होने पर भी अर्थदर्शन (राजनीति) में सामर्थ्य (ज्ञान अथवा योग्यता) न होने के कारण अंधा ही हुआ करता है। अतः आप बाह्य विद्याओं की आसक्ति (रुचि) का त्याग कर अपनी वंश परम्परा की विद्या (दण्डनीति) की ओर ध्यान लगायें तथा सीखें। उसके अर्थों (नियमों) के अनुसार व्यवहार करने से (व्यवहार करके) शक्तिसिद्धि प्राप्त कर बाधाओं से रहित शासन वाला बनकर, चिरकाल तक, समुद्ररूपी करधनी वाली (अर्थात् समुद्र से घिरी हुई) पृथ्वी पर शासन करो। ( दशकुमारचरितम के अष्टम् उच्छास 'विश्रुतचरितम' में वृद्ध मन्त्री वसुरक्षित द्वारा राजा अनन्तवर्मा को राजनीति का उपदेश)</dd></dl> <ul><li><i>सामर्थ्यमूलं स्वातन्त्र्यं श्रममूलं च वैभवम् ।</i></li></ul> <dl><dd><i>न्यायमूलं सुराज्यं स्यात् संघमूलं महाबलम् ॥</i></dd> <dd>( शक्ति स्वतन्त्रता की जड़ है , मेहनत धन-दौलत की जड़ है , न्याय सुराज्य का मूल होता है और संगठन महाशक्ति की जड़ है । )</dd></dl> <ul><li>निश्चित ही राज्य तीन शक्तियों के अधीन है । शक्तियाँ मन्त्र , प्रभाव और उत्साह हैं जो एक दूसरे से लाभान्वित होकर कर्तव्यों के क्षेत्र में प्रगति करती हैं । मंत्र ( योजना , परामर्श ) से कार्य का ठीक निर्धारण होता है , प्रभाव ( राजोचित शक्ति , तेज ) से कार्य का आरम्भ होता है और उत्साह ( उद्यम ) से कार्य सिद्ध होता है। -- दशकुमारचरित</li></ul> <ul><li>यथार्थ को स्वीकार न करनें में ही व्यावहारिक राजनीति निहित है। -- हेनरी एडम</li></ul> <ul><li>विपत्तियों को खोजने, उसे सर्वत्र प्राप्त करने, गलत निदान करने और अनुपयुक्त चिकित्सा करने की कला ही राजनीति है। -- सर अर्नेस्ट वेम</li></ul> <ul><li>मानव स्वभाव का ज्ञान ही राजनीति-शिक्षा का आदि और अन्त है। -- हेनरी एडम</li></ul> <ul><li>राजनीति में किसी भी बात का तब तक विश्वास मत कीजिए जब तक कि उसका खंडन आधिकारिक रूप से न कर दिया गया हो। -- ओटो वान बिस्मार्क</li></ul> <ul><li>सफल क्रांतिकारी, राजनीतिज्ञ होता है&#160;; असफल अपराधी। -- एरिक फ्रॉम</li></ul> <ul><li>दण्ड द्वारा प्रजा की रक्षा करनी चाहिये लेकिन बिना कारण किसी को दंड नहीं देना चाहिये। -- रामायण</li></ul> <ul><li>प्रजा के सुख में ही राजा का सुख और प्रजा के हित में ही राजा को अपना हित समझना चाहिये । आत्मप्रियता में राजा का हित नहीं है, प्रजा की प्रियता में ही राजा का हित है। -- चाणक्य</li></ul> <ul><li>वही सरकार सबसे अच्छी होती है जो सबसे कम शाशन करती है।</li></ul> <ul><li>सरकार चाहे किसी की हो , सदा बनिये (व्यापारी) ही शाशन करते हैं।</li></ul> <ul><li>आप सभी लोगों को कुछ समय के लिए मूर्ख बना सकते हैं, आप कुछ लोगों को हर समय मूर्ख बना सकते हैं, लेकिन आप हर समय सभी लोगों को मूर्ख नहीं बना सकते। -- अब्राहम लिंकन</li></ul> <ul><li>राजनीति भौतिकी से ज्यादा कठिन है। -- अल्बर्ट आइंस्टीन</li></ul> <ul><li>राजनीति एक दूसरे से रक्षा करने का वादा करके, गरीबों से वोट पाने और अमीरों से प्रचार के धन प्राप्त करने की सौम्य कला है। -- ऑस्कर आमिंगर</li></ul> <ul><li>सबसे बड़ी और सबसे शक्तिशाली क्रांतियां अक्सर बहुत चुपचाप शुरू होती हैं, छाया में छिपी होती हैं। इसे याद रखो। -- रिचर्डेल मीड</li></ul> <ul><li>यह बहुत बुरा है कि देश को चलाने के बारे में जानने वाले सभी लोग टैक्सी चलाने और बाल काटने में व्यस्त हैं। -- जॉर्ज बर्न्स</li></ul> <ul><li>लोकतंत्र के तहत एक पार्टी हमेशा अपनी ऊर्जा मुख्य रूप से यह साबित करने की कोशिश में लगाती है कि दूसरी पार्टी शासन करने के लिए अयोग्य है – और दोनों आमतौर पर सफल होते हैं, और सही हैं। -- एच. एल. मेनकेन</li></ul> <ul><li>शासन में गिरावट के लिए सबसे भारी जुर्माना किसी अपने से हीन व्यक्ति द्वारा शासित होना है। -- प्लेटो, द रिपब्लिक</li></ul> <ul><li>एक राजनेता एक ऐसा व्यक्ति होता है जो लहरें उठा सकता है और फिर आपको यह लगता है कि वह एकमात्र ऐसा व्यक्ति है जो इन लहरों से जहाज को बचा सकता है। -- इवन बॉल</li></ul> <ul><li>देश के प्रति वफादारी। सरकार के प्रति वफादारी, जब वह इसका हकदार हो। -- मार्क ट्वेन</li></ul> <ul><li>मैं देख सकता हूं कि मनुष्य के लिए पृथ्वी पर नीचे देखना और नास्तिक होना कैसे संभव हो सकता है, लेकिन मैं यह कल्पना नहीं कर सकता कि एक आदमी कैसे आकाश में देख सकता है और कह सकता है कि कोई भगवान नहीं है। “ -- अब्राहम लिंकन</li></ul> <ul><li>राजनीति बिना रक्तपात के युद्ध है जबकि युद्ध रक्तपात से राजनीति है। -- माओ ज़ेडॉन्ग</li></ul> <ul><li>राजनीति में, मूर्खता कोई बाधा नहीं है। -- नेपोलियन बोनापार्ट</li></ul> <ul><li>राजनीति निर्णयों को स्थगित करने की कला है जब तक वे प्रासंगिक नहीं हैं। -- हेनरी क्यूइइल</li></ul> <ul><li>सभी युद्ध एक जानवर की सोच वाले आदमी के रूप में की विफलता का एक लक्षण है। -- जॉन स्टीनबेक</li></ul> <ul><li>राजनीति वर्तमान के लिए है, लेकिन एक समीकरण अनंत काल के लिए है। -- अल्बर्ट आइंस्टीन</li></ul> <ul><li>राजनीति मुसीबत की तलाश करने, उसे हर जगह खोजने, गलत तरीके से निदान करने और गलत उपायों को लागू करने की कला है। -- ग्रूचो मार्क्स</li></ul> <ul><li>मेरी चिंता यह नहीं है कि क्या ईश्वर हमारी तरफ है; मेरी सबसे बड़ी चिंता भगवान की तरफ होना है, क्योंकि भगवान हमेशा सही होते हैं। -- अब्राहम लिंकन</li></ul> <ul><li>राजनीति एक पेंडुलम है जिसके अराजकता और अत्याचार के बीच झूलों को सदा के लिए भ्रम में डाल दिया जाता है। -- अल्बर्ट आइंस्टीन</li></ul> <ul><li>आप देशभक्ति के साथ इतने अंधे नहीं हैं कि आप वास्तविकता का सामना नहीं कर सकते। गलत है, कोई फर्क नहीं पड़ता कि कौन इसे करता है या यह कहता है। -- मैल्कम एक्स</li></ul> <ul><li>सरकार हमें एक दूसरे से बचाने के लिए है। जहां सरकार अपनी सीमाओं से परे चली गई है वह हमें खुद से बचाने का फैसला कर रही है। -- रोनाल्ड रीगन</li></ul> <ul><li>राजनीति लोगों को उन मामलों में भाग लेने से रोकने की कला है जो उन्हें ठीक से चिंतित करते हैं। -- पॉल वालेरी</li></ul> <ul><li>युद्ध में, आप केवल एक बार मारे जा सकते हैं, लेकिन राजनीति में, कई बार। -- विंस्टन चर्चिल</li></ul> <ul><li>राजनीति को दूसरा सबसे पुराना पेशा माना जाता है। मुझे पता चला है कि यह पहले के बहुत करीब है। -- रोनाल्ड रीगन</li></ul> <ul><li>यदि आप विद्रोह करना चाहते हैं, तो सिस्टम के अंदर से विद्रोह करें। यह सिस्टम के बाहर विद्रोह करने की तुलना में बहुत अधिक शक्तिशाली है। -- मैरी लू, किंवदंति</li></ul> <ul><li>राजनीति में आपको हमेशा पैक के साथ चलना चाहिए। जिस क्षण आप लड़खड़ाएंगे और उन्हें पता चलेगा कि आप घायल हो गए हैं, तो बाकी लोग भेड़ियों की तरह आप पर टूट पड़ेंगे। -- आर ए बटलर</li></ul> <p><br/> </p> <ul><li>जब तक दार्शनिक शासक नहीं बन जाते अथवा विश्व के राजाओं तथा युवराजों में दर्शन की भावना व शक्ति नहीं आ जाती है, तब तक राज्यों की बुराइयाँ दूर नहीं हो सकतीं। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>स्त्रियों में पुरुषों के समान ही प्रतिभा, शक्ति एवम् कार्यक्षमता होती है, अतः उन्हें भी पुरुषों के समान सार्वजनिक जीवन में भाग लेने का अधिकार होना चाहिए। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>सामाजिक शिक्षा ही सामाजिक न्याय का साधन है। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>न्याय समाज को एकता प्रदान करने वाला सूत्र है। -- सेबाइन</li></ul> <ul><li>नागरिकों में कर्तव्य भावना ही राज्या का न्याय सिद्धान्त है। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>उचित नेतृत्व, उचित सुरक्षा एवम् उचित पोषण आदर्श राज्य के अपरिहार्य तत्व हैं। -- वेपर</li></ul> <ul><li>यदि सद्गुण ज्ञान हैं तो उनकी शिक्षा दी जा सकती है। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>शिक्षा एक ऐसा सकारात्मक साधन है जिसके द्वारा एक सामंजस्यपूर्ण राज्य का निर्माण करने के लिए मानव प्रकृति को सही दिशा में ढाला जा सकता है। -- सेबाइन</li></ul> <ul><li>वैयक्तिक नैतिकता एवम् सार्वजनिक नैतिकता में एकता स्थापित होने से राज्य की एकता एवम् स्थायित्व में दृढ़ता आती है। -- प्लेटो</li></ul> <ul><li>राज्य महान उद्देश्यों वाला मानव समुदाय है। -- अरस्तू</li></ul> <ul><li>कानून सामान्य हित में विवेक द्वारा दिया गया आदेश है जिसे वह व्यक्ति उद्घोषित व लागू करता है, जिस पर समाज की रक्षा का भार होता है। -- एक्वीनास</li></ul> <ul><li>मनुष्य स्वतन्त्र पैदा होता है और प्रत्येक स्थान पर वह बन्धनों से जकड़ा हुआ है। अनेकों में कोई एक ऐसा मनुष्य होता है जो स्वयम् को अन्यों का स्वामी/नेता मानता है परन्तु वह अन्यों की तुलना में अधिक दास होता है। -- रूसो</li></ul> <ul><li>चरित्र की शुद्धि ही सारे ज्ञान का ध्येय होनी चाहिए। -- महात्मा गाँधी</li></ul> <h2><span id=".E0.A4.87.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.B9.E0.A5.87.E0.A4.82_.E0.A4.AD.E0.A5.80_.E0.A4.A6.E0.A5.87.E0.A4.96.E0.A5.87.E0.A4.82"></span><span class="mw-headline" id="इन्हें_भी_देखें">इन्हें&#160;भी&#160;देखें</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit&amp;section=1" title="अनुभाग सम्पादित करें: इन्हें भी देखें"><span>सम्पादन</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2> <ul><li><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%82%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="कूटनीति">कूटनीति</a></li> <li><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="राजधर्म">राजधर्म</a></li> <li><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A0%E0%A4%A8" title="संगठन">संगठन</a></li></ul> <h2><span id=".E0.A4.AC.E0.A4.BE.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A5.80_.E0.A4.95.E0.A4.A1.E0.A4.BC.E0.A4.BF.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.81"></span><span class="mw-headline" id="बाहरी_कड़ियाँ">बाहरी&#160;कड़ियाँ</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;action=edit&amp;section=2" title="अनुभाग सम्पादित करें: बाहरी कड़ियाँ"><span>सम्पादन</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://kaisekareinhindime.com/politics-quotes-in-hindi/">राजनीतिक पर विचार</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://www.indiahallabol.com/quotes-in-hindi/politics.html">राजनीति पर महान लोगों के विचार</a></li></ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.eqiad.main‐654fd5d7d6‐ffp7w Cached time: 20240615102112 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [] CPU time usage: 0.012 seconds Real time usage: 0.015 seconds Preprocessor visited node count: 9/1000000 Post‐expand include size: 0/2097152 bytes Template argument size: 0/2097152 bytes Highest expansion depth: 2/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 0/5000000 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 0.000 1 -total --> <!-- Saved in parser cache with key hiwikiquote:pcache:idhash:6514-0!canonical and timestamp 20240615102112 and revision id 26598. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://web.archive.org/web/20240615142526im_/https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=राजनीति&amp;oldid=26598">https://hi.wikiquote.org/w/index.php?title=राजनीति&amp;oldid=26598</a>" से प्राप्त</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer"> <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> इस पृष्ठ का पिछला बदलाव ८ जुलाई २०२३ को ०९:५५ बजे हुआ था।</li> <li id="footer-info-copyright">टेक्स्ट <a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">क्रिएटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन-ShareAlike लाइसेंस</a> के अंतर्गत उपलब्ध है; अतिरिक्त शर्तें लागू हो सकती हैं। अधिक जानकारी के लिए <a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">उपयोग की शर्तें</a> देखें।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">गोपनीयता नीति</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%AF">विकिसूक्ति के बारे में</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/web/20240615142526/https://hi.wikiquote.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A3_%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3">अस्वीकरण</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://developer.wikimedia.org/">विकासक</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://stats.wikimedia.org/#/hi.wikiquote.org">सांख्यिकी</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">कुकी का वर्णन</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//web.archive.org/web/20240615142526/https://hi.m.wikiquote.org/w/index.php?title=%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">मोबाइल दृश्य</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://wikimediafoundation.org/"><img src="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/wikimedia-button.png" srcset="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/wikimedia-button-1.5x.png 1.5x, /web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/wikimedia-button-2x.png 2x" width="88" height="31" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"/></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://web.archive.org/web/20240615142526/https://www.mediawiki.org/"><img src="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /web/20240615142526im_/https://hi.wikiquote.org/static/images/footer/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul> <li> <button class="cdx-button cdx-button--icon-only vector-limited-width-toggle"><span class="vector-icon mw-ui-icon-fullScreen mw-ui-icon-wikimedia-fullScreen"></span> <span>सामग्री की सीमित चौड़ाई को टॉगल करें</span> </button> </li> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-7d9f4666b8-xnhtp","wgBackendResponseTime":161,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.012","walltime":"0.015","ppvisitednodes":{"value":9,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":0,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.eqiad.main-654fd5d7d6-ffp7w","timestamp":"20240615102112","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/web.archive.org\/web\/20240615142526\/https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0930\u093e\u091c\u0928\u0940\u0924\u093f","url":"https:\/\/web.archive.org\/web\/20240615142526\/https:\/\/hi.wikiquote.org\/wiki\/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF","sameAs":"https:\/\/web.archive.org\/web\/20240615142526\/http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7163","mainEntity":"https:\/\/web.archive.org\/web\/20240615142526\/http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7163","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/web.archive.org\/web\/20240615142526\/https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2022-03-20T17:08:59Z","dateModified":"2023-07-08T04:25:50Z"}</script> </body> </html><!-- FILE ARCHIVED ON 14:25:26 Jun 15, 2024 AND RETRIEVED FROM THE INTERNET ARCHIVE ON 00:22:40 Mar 13, 2025. JAVASCRIPT APPENDED BY WAYBACK MACHINE, COPYRIGHT INTERNET ARCHIVE. ALL OTHER CONTENT MAY ALSO BE PROTECTED BY COPYRIGHT (17 U.S.C. SECTION 108(a)(3)). --> <!-- playback timings (ms): captures_list: 0.69 exclusion.robots: 0.034 exclusion.robots.policy: 0.02 esindex: 0.014 cdx.remote: 37.825 LoadShardBlock: 605.046 (3) PetaboxLoader3.datanode: 345.193 (4) PetaboxLoader3.resolve: 712.545 (3) load_resource: 487.691 -->

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10