CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="oc" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Manuscrit — Wikipèdia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ocwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"oc normal","wgMonthNames":["","genièr","febrièr","març","abril","mai","junh","julhet","agost","setembre","octobre","novembre","decembre"],"wgRequestId":"0c6e6721-ba04-4642-908e-d311cc0f3f52","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Manuscrit","wgTitle":"Manuscrit","wgCurRevisionId":2071945,"wgRevisionId":2071945,"wgArticleId":166977,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Categoria Commons amb ligam local diferent sus Wikidata","Article utilizant lo modèl Commonscat","Pagina utilizant Commonscat sens afichatge personalizat","Articles amb referències puntuals demanades","Control d'autoritats"],"wgPageViewLanguage":"oc","wgPageContentLanguage":"oc","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Manuscrit","wgRelevantArticleId":166977,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"oc","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"oc"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q87167","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=oc&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1028"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="685"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="548"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Manuscrit — Wikipèdia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//oc.m.wikipedia.org/wiki/Manuscrit"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modificar" href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipèdia (oc)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//oc.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Manuscrit"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.oc"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipèdia" href="/w/index.php?title=Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Manuscrit rootpage-Manuscrit skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vejatz lo contengut</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menut principal/Menut principau" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menut principal/Menut principau</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menut principal/Menut principau</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-Navigacion" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Navigacion" > <div class="vector-menu-heading"> Navigacion </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Acuèlh" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Acu%C3%A8lh"><span>Acuèlh</span></a></li><li id="n-La-tavèrna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:La_tav%C3%A8rna"><span>La tavèrna</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Acu%C3%A8lh"><span>Portals tematics</span></a></li><li id="n-alphindex" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Totas_las_paginas"><span>Indèx alfabetic</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Pagina_a_l%27azard" title="Afichar una pagina a l'azard [x]" accesskey="x"><span>Una pagina a l'azard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Contact-url"><span>contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuir" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuir" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuir </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Somari" title="L'endrech per s'assabentar."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh" title="A prepaus del projècte, çò que podètz far, ont trobar d'informacions"><span>Comunautat</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments" title="Lista dels darrièrs cambiaments sul wiki [r]" accesskey="r"><span>Darrièrs cambiaments</span></a></li><li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh_dels_nov%C3%A8ls_venguts"><span>Acuèlh dels novèls venguts</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Acu%C3%A8lh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipèdia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-oc.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'enciclopèdia liura" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-oc.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Rec%C3%A8rca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Recercar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Recercar sus Wikipèdia" aria-label="Recercar sus Wikipèdia" autocapitalize="sentences" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Recèrca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Recercar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Aisinas personalas"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparença" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparença</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc" class=""><span>Far un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Manuscrit" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri" class=""><span>Crear un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Manuscrit" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connectar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Més opcions" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aisinas personalas" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aisinas personalas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú d'usuari" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc"><span>Far un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Manuscrit" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Manuscrit" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connectar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pàgines per a editors no registrats <a href="/wiki/Ajuda:Introducci%C3%B3" aria-label="Vegeu més informació sobre l'edició"><span>més informació</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_contribucions" title="Una llista de les modificacions fetes des d'aquesta adreça IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_discussions" title="La pagina de discussion per aquesta adreça IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Somari" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Somari</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">Escondre</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Començament</div> </a> </li> <li id="toc-Istòria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Istòria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Istòria</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Istòria-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Istòria</span> </button> <ul id="toc-Istòria-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antiquitat_classica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antiquitat_classica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Antiquitat classica</span> </div> </a> <ul id="toc-Antiquitat_classica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edat_medievala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Edat_medievala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Edat medievala</span> </div> </a> <ul id="toc-Edat_medievala-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_secularizacion_dels_manuscrits" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#La_secularizacion_dels_manuscrits"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1</span> <span>La secularizacion dels manuscrits</span> </div> </a> <ul id="toc-La_secularizacion_dels_manuscrits-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Edat_modèrna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Edat_modèrna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Edat modèrna</span> </div> </a> <ul id="toc-Edat_modèrna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tipologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tipologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tipologia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tipologia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Tipologia</span> </button> <ul id="toc-Tipologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Volumen_o_codex" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Volumen_o_codex"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Volumen o codex</span> </div> </a> <ul id="toc-Volumen_o_codex-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Codèx" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Codèx"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Codèx</span> </div> </a> <ul id="toc-Codèx-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Localizacion_e_identificacion_de_codèxs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Localizacion_e_identificacion_de_codèxs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Localizacion e identificacion de codèxs</span> </div> </a> <ul id="toc-Localizacion_e_identificacion_de_codèxs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Manuscrits_religioses" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Manuscrits_religioses"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Manuscrits religioses</span> </div> </a> <ul id="toc-Manuscrits_religioses-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Palimpsèst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Palimpsèst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Palimpsèst</span> </div> </a> <ul id="toc-Palimpsèst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Manuscrits_d'autor[3]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Manuscrits_d'autor[3]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Manuscrits d'autor<sup><span>[</span>3<span>]</span></sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Manuscrits_d'autor[3]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Copiás_d'usatge_personal_realizat_per_de_non_professionals_de_l'escritura[4]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Copiás_d'usatge_personal_realizat_per_de_non_professionals_de_l'escritura[4]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Copiás d'usatge personal realizat per de non professionals de l'escritura<sup><span>[</span>4<span>]</span></sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Copiás_d'usatge_personal_realizat_per_de_non_professionals_de_l'escritura[4]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Supòrts" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Supòrts"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Supòrts</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Supòrts-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Supòrts</span> </button> <ul id="toc-Supòrts-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Papir" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Papir"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Papir</span> </div> </a> <ul id="toc-Papir-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pergamin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pergamin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Pergamin</span> </div> </a> <ul id="toc-Pergamin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Papièr" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Papièr"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Papièr</span> </div> </a> <ul id="toc-Papièr-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Instruments_grafics[5]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Instruments_grafics[5]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Instruments grafics<sup><span>[</span>5<span>]</span></sup></span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Instruments_grafics[5]-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Instruments grafics<sup><span>[</span>5<span>]</span></sup></span> </button> <ul id="toc-Instruments_grafics[5]-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Instruments_d'escriura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Instruments_d'escriura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Instruments d'escriura</span> </div> </a> <ul id="toc-Instruments_d'escriura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Instruments_per_escafar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Instruments_per_escafar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Instruments per escafar</span> </div> </a> <ul id="toc-Instruments_per_escafar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Instruments_per_marcar_los_intervals_de_linhas_e_colomnas_del_tèxe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Instruments_per_marcar_los_intervals_de_linhas_e_colomnas_del_tèxe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Instruments per marcar los intervals de linhas e colomnas del tèxe</span> </div> </a> <ul id="toc-Instruments_per_marcar_los_intervals_de_linhas_e_colomnas_del_tèxe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tintas_e_tintièrs[6]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tintas_e_tintièrs[6]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Tintas e tintièrs<sup><span>[</span>6<span>]</span></sup></span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tintas_e_tintièrs[6]-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Tintas e tintièrs<sup><span>[</span>6<span>]</span></sup></span> </button> <ul id="toc-Tintas_e_tintièrs[6]-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Las_tintas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Las_tintas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Las tintas</span> </div> </a> <ul id="toc-Las_tintas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Los_tintièrs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Los_tintièrs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Los tintièrs</span> </div> </a> <ul id="toc-Los_tintièrs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Comèrci_e_prètz" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Comèrci_e_prètz"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Comèrci e prètz</span> </div> </a> <ul id="toc-Comèrci_e_prètz-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enluminadura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Enluminadura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Enluminadura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Enluminadura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció Enluminadura</span> </button> <ul id="toc-Enluminadura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_miniatura_grèga_classica,_bizantina_e_medievala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_miniatura_grèga_classica,_bizantina_e_medievala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>La miniatura grèga classica, bizantina e medievala</span> </div> </a> <ul id="toc-La_miniatura_grèga_classica,_bizantina_e_medievala-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_miniatura_entre_los_sègles_VIII_e_XII" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_miniatura_entre_los_sègles_VIII_e_XII"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>La miniatura entre los sègles VIII e XII</span> </div> </a> <ul id="toc-La_miniatura_entre_los_sègles_VIII_e_XII-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_miniatura_dins_los_sègles_XIII_e_XVI" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_miniatura_dins_los_sègles_XIII_e_XVI"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>La miniatura dins los sègles XIII e XVI</span> </div> </a> <ul id="toc-La_miniatura_dins_los_sègles_XIII_e_XVI-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-La_religadura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#La_religadura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>La religadura</span> </div> </a> <ul id="toc-La_religadura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referéncias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referéncias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Referéncias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referéncias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Somari" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Commuta la taula de continguts." > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Commuta la taula de continguts.</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Manuscrit</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vés a un article en una altra llengua. Disponible en 81 llengües" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-81" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">81 lengas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Manuskrip" title="Manuskrip - afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Manuskrip" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Manuskript" title="Manuskript - aleman de Soïssa" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Manuskript" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="aleman de Soïssa" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7" title="مخطوط - arabi" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مخطوط" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabi" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Manuscritu" title="Manuscritu - asturian" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Manuscritu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturian" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Flyazma" title="Əlyazma - azerbaijani" lang="az" hreflang="az" data-title="Əlyazma" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84_%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7" title="ال یازما - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ال یازما" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BF%D1%82" title="Манускрыпт - belarús" lang="be" hreflang="be" data-title="Манускрыпт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarús" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81" title="Рукапіс - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Рукапіс" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8A%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81" title="Ръкопис - bulgar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ръкопис" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgar" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="পাণ্ডুলিপি - bengalin" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পাণ্ডুলিপি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalin" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Dornskrid" title="Dornskrid - breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Dornskrid" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Manuscrit" title="Manuscrit - catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Manuscrit" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Rukopis" title="Rukopis - chèc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Rukopis" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="chèc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%C3%A7%D1%8B%D1%80%D1%83" title="Алçыру - chovash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Алçыру" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chovash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Llawysgrif" title="Llawysgrif - gal·lès" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Llawysgrif" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gal·lès" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Manuskript" title="Manuskript - danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Manuskript" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Manuskript" title="Manuskript - alemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Manuskript" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%B9%CF%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%BF" title="Χειρόγραφο - grèc" lang="el" hreflang="el" data-title="Χειρόγραφο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grèc" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Manuscript" title="Manuscript - anglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Manuscript" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Manuskripto" title="Manuskripto - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Manuskripto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Manuscrito" title="Manuscrito - espanhòl" lang="es" hreflang="es" data-title="Manuscrito" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhòl" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4sikiri" title="Käsikiri - estonian" lang="et" hreflang="et" data-title="Käsikiri" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonian" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Eskuizkribu" title="Eskuizkribu - basc" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Eskuizkribu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basc" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87_%D8%AE%D8%B7%DB%8C" title="نسخه خطی - perse" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نسخه خطی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perse" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4sikirjoitus" title="Käsikirjoitus - finlandés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Käsikirjoitus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Manuscrit" title="Manuscrit - francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Manuscrit" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/H%C3%A2nskrift_(dokumint)" title="Hânskrift (dokumint) - frisó occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hânskrift (dokumint)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisó occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Manuscrito" title="Manuscrito - galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Manuscrito" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A4" title="હસ્તપ્રત - gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="હસ્તપ્રત" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%AA%D7%91_%D7%99%D7%93_(%D7%94%D7%A2%D7%AA%D7%A7)" title="כתב יד (העתק) - ebrèu" lang="he" hreflang="he" data-title="כתב יד (העתק)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebrèu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF" title="पाण्डुलिपि - Indi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पाण्डुलिपि" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Indi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rukopis" title="Rukopis - croat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rukopis" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croat" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%A9zirat_(dokumentum)" title="Kézirat (dokumentum) - ongrés" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kézirat (dokumentum)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ongrés" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%81%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Ձեռագիր - armèni" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ձեռագիր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armèni" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Naskah" title="Naskah - indonesian" lang="id" hreflang="id" data-title="Naskah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesian" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Manuskripto" title="Manuskripto - ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Manuskripto" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Handrit" title="Handrit - islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Handrit" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Manoscritto" title="Manoscritto - italian" lang="it" hreflang="it" data-title="Manoscritto" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italian" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%86%99%E6%9C%AC" title="写本 - japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="写本" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Naskah" title="Naskah - javanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Naskah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B2%AA%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%A4%E0%B2%BF" title="ಹಸ್ತಪ್ರತಿ - kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಸ್ತಪ್ರತಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EB%B3%B8" title="사본 - corean" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사본" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="corean" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%BF%D1%82" title="Манускрипт - kirguís" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Манускрипт" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguís" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Manuscriptum" title="Manuscriptum - latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Manuscriptum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Manoscrito" title="Manoscrito - lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Manoscrito" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Rankra%C5%A1tis" title="Rankraštis - lituan" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Rankraštis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituan" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Rokraksts" title="Rokraksts - leton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rokraksts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="leton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sora-tanam-piraketana" title="Sora-tanam-piraketana - malgash" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sora-tanam-piraketana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgash" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%87" title="हस्तलिखिते - marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हस्तलिखिते" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Naskhah" title="Naskhah - malai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Naskhah" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Manascritto" title="Manascritto - napolità" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Manascritto" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolità" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A4%BF" title="पाण्डुलिपि - nepalés" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पाण्डुलिपि" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalés" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Handschrift_(document)" title="Handschrift (document) - neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Handschrift (document)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Manuskript" title="Manuskript - norvegian nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Manuskript" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegian nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Manuskript" title="Manuskript - norvegian bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Manuskript" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegian bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%A5_%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%96%E0%A8%A4" title="ਹੱਥ ਲਿਖਤ - punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਹੱਥ ਲਿਖਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C4%99kopis" title="Rękopis - polonés" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Rękopis" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonés" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Manuscrito" title="Manuscrito - portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Manuscrito" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Manuscris" title="Manuscris - romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Manuscris" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C" title="Рукопись - rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Рукопись" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%83%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%83" title="मातृकाग्रन्थः - sanscrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="मातृकाग्रन्थः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanscrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D9%8A_%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%88" title="قلمي نسخو - sindi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="قلمي نسخو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rukopis" title="Rukopis - serbocroat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rukopis" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroat" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Manuscript" title="Manuscript - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Manuscript" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Rukopis_(star%C3%BD_dokument)" title="Rukopis (starý dokument) - eslovac" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rukopis (starý dokument)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovac" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rokopis" title="Rokopis - eslovèn" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rokopis" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="eslovèn" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Dor%C3%ABshkrimi" title="Dorëshkrimi - albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Dorëshkrimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%9A%D0%B8%D0%B3%D0%B0" title="Рукописна књига - serbi" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рукописна књига" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbi" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Naskah" title="Naskah - sondanès" lang="su" hreflang="su" data-title="Naskah" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sondanès" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Handskrift" title="Handskrift - suedés" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Handskrift" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suedés" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AF%86%E0%AE%B4%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%9F%E0%AE%BF" title="கையெழுத்துப்படி - tamol" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கையெழுத்துப்படி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamol" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Manuskrito" title="Manuskrito - tagal" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Manuskrito" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagal" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/El_yazmas%C4%B1" title="El yazması - turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="El yazması" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81" title="Рукопис - ucrainés" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Рукопис" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucrainés" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7%DB%81" title="مخطوطہ - ordó" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مخطوطہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ordó" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qo%CA%BBlyozma" title="Qoʻlyozma - ozbèc" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qoʻlyozma" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ozbèc" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BB%A7_b%E1%BA%A3n" title="Thủ bản - vietnamian" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thủ bản" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamian" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Pap%C3%AEscr%C3%AEt" title="Papîscrît - való" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Papîscrît" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="való" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Manuskrito" title="Manuskrito - waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Manuskrito" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%89%8B%E6%8A%84%E6%9C%AC" title="手抄本 - xinès wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="手抄本" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="xinès wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%89%8B%E6%8A%84%E6%9C%AC" title="手抄本 - chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="手抄本" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q87167#sitelinks-wikipedia" title="Modificar los ligams interlenga" class="wbc-editpage">Modificar los ligams</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacis de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Manuscrit" title="Veire l’article [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Discutir:Manuscrit&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Discussion a prepaus d'aquesta pagina (la pagina existís pas) [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Canvia la variant de llengua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">occitan</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Afichatges"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Manuscrit"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina [e]" accesskey="e"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=history" title="Los autors e versions precedentas d'aquesta pagina. [h]" accesskey="h"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Bóstia d'aisinas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Bóstia d'aisinas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aisinas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mai d'opcions" > <div class="vector-menu-heading"> Accions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Manuscrit"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina [e]" accesskey="e"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=history"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generau </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_ligadas/Manuscrit" title="Lista de las paginas ligadas a aquesta. [j]" accesskey="j"><span>Paginas connèxas</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Seguit_dels_ligams/Manuscrit" rel="nofollow" title="Lista dels darrièrs cambiaments de las paginas ligadas a aquesta [k]" accesskey="k"><span>Seguit dels ligams</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=oc" title="Mandar un imatge o fichièr mèdia sul servidor [u]" accesskey="u"><span>Importar un fichièr</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_especialas" title="Lista de totas las paginas especialas [q]" accesskey="q"><span>Paginas especialas</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&oldid=2071945" title="Ligam permanent cap a aquesta version de la pagina"><span>Ligam permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=info" title="Mai d’informacion sus aquesta pagina"><span>Informacion sus la pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Manuscrit&id=2071945&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacions sus cossí citar aquesta pagina"><span>Citar aqueste article</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fwiki%2FManuscrit"><span>Obténer una URL acorchida</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fwiki%2FManuscrit"><span>Telecargar lo còdi QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir / exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libre&bookcmd=book_creator&referer=Manuscrit"><span>Crear un libre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Manuscrit&action=show-download-screen"><span>Telecargar coma PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&printable=yes" title="Version imprimibla d'aquesta pagina [p]" accesskey="p"><span>Version imprimibla</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dins d'autres projèctes </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Manuscripts" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q87167" title="Ligam cap a l’element de referencial de las donadas connectadas [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparença</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">Escondre</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="oc" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg/220px-BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg" decoding="async" width="220" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg/330px-BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg/440px-BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg 2x" data-file-width="585" data-file-height="501" /></a><figcaption>Clèrgue al <i>scriptorium</i> d'un monastèri copiant un manuscrit</figcaption></figure> <p>Un <b>manuscrit</b> (del <a href="/wiki/Latin" title="Latin">latin</a> <i>manu scriptus</i>) es coma indica lo sieu nom un tèxte 'escrich a <a href="/wiki/Man" title="Man">man'</a>, sovent per de <a href="/w/index.php?title=Cl%C3%A8rgue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clèrgue (la pagina existís pas)">clèrgues</a>. La majoritat datan de las epòcas de l'<a href="/wiki/Antiquitat" title="Antiquitat">Antiquitat</a> e de l'<a href="/wiki/Edat_Mejana" title="Edat Mejana">Edat Mejana</a>; es un artefact singular e unic de cada tèxte. La reproduccion manuscrita del tèxte es un prètzfach que tòca un subjècte unic e dona luòc a un còpia o un exemplar unic. Los manuscrits tractan de quin tèma que siá, dempuèi la <a href="/wiki/Religions" title="Religions">religion</a> fins a la <a href="/wiki/Sci%C3%A9ncia" title="Sciéncia">sciéncia.</a> A partir del <a href="/wiki/S%C3%A8gle_XV" title="Sègle XV">sègle XV</a>, amb l'invencion de l'<a href="/wiki/Estampari%C3%A1" title="Estampariá">estampariá</a>, predominan los <a href="/wiki/Libre" title="Libre">libres</a> imprimats. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Istòria"><span id="Ist.C3.B2ria"></span>Istòria</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=1" title="Modificar la seccion : Istòria" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=1" title="Edita el codi de la secció: Istòria"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antiquitat_classica">Antiquitat classica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=2" title="Modificar la seccion : Antiquitat classica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=2" title="Edita el codi de la secció: Antiquitat classica"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dins l'<a href="/wiki/Antiquitat_classica" title="Antiquitat classica">Antiquitat classica</a>, subretot e, <a href="/wiki/Gr%C3%A8cia_antica" title="Grècia antica">Grècia</a>, los libres èran fòrça presents dins la <a href="/wiki/Cultura" title="Cultura">cultura</a>, e de personas los colleccionavan e d'autras se consacravan al comèrci des libres. Se sap pas del segur, mas lo mai probable es que los autors daissavan solament copiar sos libres a d'amics, restrenhissent atal lo ròtle dels editors. </p><p>A Roma, existissiá un comèrci de libres perfièchament organizats; l'autor vendiá son libre a un editor que podava li pagar lo nombre d'exemplars venduts o dirèctament amb una soma per l'òbra totala. Se sap que las edicions preferidas del public de l'epòca podavan arribar a un milion d'exemplars, aquò indicta que lo manuscrit de l'autor se dictava a l'encòp a un grand nombre de secretaris. Los secretaris èran d'esclaus estrangièrs qu'avián pas una bona coneissença del latin e podavan sovent far d'errors a la dictada; alara de las còpias sortissián an fòrça errors. Lo procediment comun de transcriure de manuscrits a la man se realizava en copian lo manuscrit original, d'aqueste biais s'evitavan los errors de dictada, subretot poder copiar mai exactament la <a href="/wiki/Calligrafia" title="Calligrafia">calligrafia</a> e las <a href="/wiki/Enluminadura" title="Enluminadura">enluminuras</a> dels manuscrits originals. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Edat_medievala">Edat medievala</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=3" title="Modificar la seccion : Edat medievala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=3" title="Edita el codi de la secció: Edat medievala"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pendent l'<a href="/wiki/Edat_Mejana" title="Edat Mejana">Edat Mejana</a> nauta, los monastèris vengavan los centres del patrimòni <a href="/wiki/Cultura" title="Cultura">cultural</a>, subretot los monastèris benedictins, que la còpia dels manuscrits dins los <i>scriptoriums</i> èra una de las principalas ocupacions dels monges d'aqueste òrde. Al començament, los copistas realizavan las còpias suls genolhs pausat sus un supòrt de fusta qu'utilizavan coma <a href="/w/index.php?title=Escript%C3%B2ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Escriptòri (la pagina existís pas)">escriptòri</a>. A fins de l'Edat Mejana los secretaris utilizavan de <a href="/wiki/Pupitre" title="Pupitre">pupitres</a> e de taulas per realizar sas còpias. </p><p>Un còp preparat lo <a href="/wiki/Pergamin" title="Pergamin">pergamin</a> o lo <a href="/wiki/Papi%C3%A8r" title="Papièr">papièr</a>, lo copista procedissiá a la realizacion de las raias orizontalas e del marge traçant de linhas verticalas per limitar las colomnas. La qualitat d'una còpia s'evaluava per la regularitat dins la <a href="/wiki/Calligrafia" title="Calligrafia">calligrafia</a> del copista. Quand s'acabavan la còpia, la majoritat e apondissiá son <a href="/w/index.php?title=Colofon_(libre)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colofon (libre) (la pagina existís pas)">colofon</a>, que conteniá de detalhs importants coma: lo títol de l'òbra transcricha, indicacions cronologicas, lo nom del copista, la demanda que se pregue per son <a href="/wiki/Arma" title="Arma">alma</a> e que lo siá perdonat per sas possiblas errors e fautas comesas dins la transcripcion e s'apondiá fin finala un malediccion per qui ensajariá de panar lo codèx. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="La_secularizacion_dels_manuscrits">La secularizacion dels manuscrits</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=4" title="Modificar la seccion : La secularizacion dels manuscrits" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=4" title="Edita el codi de la secció: La secularizacion dels manuscrits"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Al sègle III, los manuscrits confeccionats pels monges èran sufisents per provesir la demanda, que la màger partida de gents podavan pas esperar n'obténer. Lo pauc atrach dels manuscrits per la populacion èra causat per la carestiá del prètz, la manca de coneissença generala, la lentor de la produccion e la dificultat de se provesir. </p><p>Amb lo vam de las universitats e l'aument de l'activitat intellectuala, la produccion de còpias manuscritas dels monges veniá plan insufisenta. Alara, lo manuscrit venguèt lo patrimòni exclusiu dels grands centres eclesiastics e mai tard passèt a un mond mai laïc, subretot los universitaris, las corts reialas e los ostals dels grands capulièrs. Per provesir totes los estudiants de las nòvas universitats, s'adoptèt una tecnica que consistissiá a devesir lo manuscrit en diferents quasèrns e aqueles se los distribuissián entre los copistas de las universitats. Cadun copiava una <i>pecia</i> (seccion o quasèrn dividission d'un manuscrit) tant de còps que necessari per crear un <i>exemplar.</i> La persona de l'univeritat especialament encargada, demanda a las gents que volgavan de manuscrits per copiar. Pauc a pauc, aquel procès venguèt en un negòci coma aquò mai de la populacion podava aquerir de manuscrits. </p><p>Pasmens lo problèma de capitar pas a tocar totas las gents a causa del procés lent de còpia e dels paucs exemplars produsits se resolguèt sonque amb l'arribada del papièr. Se podèt atal passar lo fach que lo prètz del pergamin o del <a href="/w/index.php?title=Velin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Velin (la pagina existís pas)">velin</a> sus que s'escrivián los manuscrits èra fòrça naut. </p><p>Far un grand nombre de còpias representava un còst naut, a causa del prètz del pergamin e dels autres materials utilizats; èra pas rendable e los copistas perdavan d'argent. </p><p>Nasquèt l'institucion de la <i>pecia</i> per la necessitat de multiplicar los exemplars dels libres indispensables al trabalh escolar; alara, dins lo sègle XIII, dins lo mitan universitari se diferenciava l'exemplar de la <i>pecia</i>. Se realizava amb una calligrafia granda e traçada amb suenh un exemplar tipic que comptava unas quatre fuèlhas. Aqueles quasèrns èran corregits per una comission universitària e venián alara de <i>pecias</i> que, amb pagament, podián passar dins las mans dels copistas per èsser transcrichas. Antan, dins unes monastèris, aquela metòda de copia èra tanben utilizada de biais excepcional.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>  </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Edat_modèrna"><span id="Edat_mod.C3.A8rna"></span>Edat modèrna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=5" title="Modificar la seccion : Edat modèrna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=5" title="Edita el codi de la secció: Edat modèrna"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A subjècte de l'estudi del libre, en Euròpa i a doas estapas pendent que se copiavan de milièrs d'exemplars de libres manuscrits <a href="/wiki/Enluminadura" title="Enluminadura">enluminats</a>. La primièra estapa comença en 1400 e s'acaba en <a href="/wiki/1400" class="mw-redirect" title="1400">1430</a> e se nomena <i><a href="/w/index.php?title=G%C3%B2tic_internacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gòtic internacional (la pagina existís pas)">gotic internacional.</a></i> La segonda estapa se nomena <i>flamenca</i>. </p><p>La primièra estapa, la gotica internacionala, se caracteriza pel fach que los grands clients e promotors dels libres manuscrits son: de monarcas, las familhas reialas, los clèrgues e la noblesa. Son al vam los libres d'òras (de tematica religiosa, sègles XIII e XIV), destinats subretot a las femnas. En França, se copiavan fòrça òbras literàrias, istoricas, politicas e scientificas, tradusidas de l'italian o lo latin. </p><p>Dins la <a href="/wiki/Corona_d%27Aragon" title="Corona d'Aragon">corona d'Aragon</a>, en Catalonha, la monarquia èra en crisi. Aquel fach toquèt la produccion de codèx luxosos enluminats, que foguèt redusida. La noblesa èra tanpauc en una situacion gaire mai bona. Per aquò, los principals clients dels codèxs èra de corporacions, d'eclesiastics, avesques e los parroquians. Per contra, dins la corona de Castelha, la produccion de libres manuscrits enluminats èra favorabla, que los reis e la nauta noblesa fasiá fòrça comandas. </p><p>Pendent la Guèrra de cent ans, los enluminaires dels manuscrits se trobèron separats dins diferentas vilas, mas la produccion mermèt pas, quitament aumentèt la diversitat tematica e los clients, que la borgesiá comecèt a ne crompar. </p><p>L'invencion de la <a href="/wiki/Estampari%C3%A1" title="Estampariá">estampariá</a> d'en primièr toquèt pas la produccion dels codèx e de rics manuscrits, que la diferéncia èra fòrça clara. Se podava pas comparar la qualitat dels manuscrits e sas enluminueras amb aquesta dels libres editats o estampats. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tipologia">Tipologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=6" title="Modificar la seccion : Tipologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=6" title="Edita el codi de la secció: Tipologia"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Volumen_o_codex">Volumen o codex</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=7" title="Modificar la seccion : Volumen o codex" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=7" title="Edita el codi de la secció: Volumen o codex"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg/109px-1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg" decoding="async" width="109" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg/163px-1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg/218px-1638_manuscrit_lithurgique_09986.jpg 2x" data-file-width="1199" data-file-height="1718" /></a><figcaption>Enluminura ont se vei que lo personatge legís un rotlèu o volumen</figcaption></figure> <p>Lo rotlèu o <i>volumen</i> es la forma que portavan los escrits e tèxtes sus papir. Los tèxtes se dispausavan en colomnas amb mèsme nombre de linhas. Dins la colomna del títol o a la fin del volumen, s'escriviá lo nombre de linhas del manuscrit. Totas aquelas nòrmas estilisticas servissián per poder calcular lo salari del copista; s'utilizava una mesura d'unes 16 a 17 sillabas (de 34 a 38 letras). </p><p>La facilitat de lectura e de consultacion dels libres actuals, la recèrca d'una citacion o d'una error per lo corregir es malaisida sus de rotlèus a causa de disposicion en colomnas; qu'èra pauc practica la lectura pacienta e fastigosa de desenrotlar e enrotlar per aviar la lectura. </p><p>Lo rotlèu o <i>volumen</i> durèt fins al sègle V ApC alara que lo codèx comencèt a èsser utilizat dins al sègle I o II. Aquel cambiament de tendéncia del <i>volumen</i> al codèx se vei dins las representacions artisticas; fins al sègle V, totas las esculturas crestianas representadas acompanhadas de quin escrit que siá, èran presentada sus de rotlèus; mas, a partir del sègle V, per aquelas presentacions dels escrits se comencèt a predominar lo codèxs. Es dins la vida videnta que trionfava lo codèx sul volumen a causa del format del pergamin e de la forma en libre. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Codèx"><span id="Cod.C3.A8x"></span>Codèx</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=8" title="Modificar la seccion : Codèx" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=8" title="Edita el codi de la secció: Codèx"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo <a href="/wiki/Cod%C3%A8x" title="Codèx">codèx</a> es inspirat de las formas de las <a href="/w/index.php?title=Tauletas_de_cera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tauletas de cera (la pagina existís pas)">tauletas de cera</a> mas utilizant una autra matèria, lo pergamin, qu'èra un melhor supòrt d'escritura a l'encòp sul recto e sul verso. Après aver fabricat lo pergamin, se lo talhava e se lo plegava; los plecs èran ligats per formar de quasèrns amb un nombre variable fulhets; èran nomenats segon lo nombre de plecs amb que èran realizats. L'escritura se presenta en linha entièra o en colomnas, mai sovent doas e a vegada tres. L'utilizacion del papir en forma de codèx foguèt fòrça excepcional dins los sègles VI – X. Los monastèris benedictins realizavan un prètzfach de granda importància culturala que compreniá los prètzfaches artesanals dels monges: la còpia manuala d'ancians codèxs, unes d'enluminats. Atal los monastèris contribuissián a preservar e transmetre la cultura anciana, en mai de la crestiana, permetent que se perdèsse aquel grand patrimòni ancian. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia,_palau_de_Cervell%C3%B3,_Val%C3%A8ncia.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG/188px-C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG" decoding="async" width="188" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG/282px-C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG/376px-C%C3%B2dex_dels_Furs_de_Val%C3%A8ncia%2C_palau_de_Cervell%C3%B3%2C_Val%C3%A8ncia.JPG 2x" data-file-width="4282" data-file-height="2968" /></a><figcaption>Codèx, tipe de manuscrit</figcaption></figure> <p>La tradicion manuscrita permetèt de saber que los codèxs mai ancians qu'avèm dins las bibliotècas datan del sègle IV ApC, que la majoritat de la òbras classicas es conservada dins manuscrits del sègle IX e X e fòrça dins de codèx profans dels sègles XV e XVI. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Localizacion_e_identificacion_de_codèxs"><span id="Localizacion_e_identificacion_de_cod.C3.A8xs"></span>Localizacion e identificacion de codèxs</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=9" title="Modificar la seccion : Localizacion e identificacion de codèxs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=9" title="Edita el codi de la secció: Localizacion e identificacion de codèxs"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Las bibliotècas modèrnas an de catalògs de manuscrits e codèxs, que son la majoritat de caractèr general, e contenon practicament totes los codèxs existents per país. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Manuscrits_religioses">Manuscrits religioses</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=10" title="Modificar la seccion : Manuscrits religioses" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=10" title="Edita el codi de la secció: Manuscrits religioses"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>I a 3 tipes diferents  de manuscrits religioses: </p><p>Los evangelaris: son los libres que contenián los evangèlis jornalièrs de l'annada. Los mai importants son aquestes qu'apertenon als sègles XII e XV, e foguèron utilizats abans de l'aparicion de la messa. </p><p>Lo libre de còr: sas fuèlhas èran mai sovent de pergamin. I èran escrichs los salms, antifons, etc. Aquestes escrits se cantavan als còrs de las glèisas. Coma èra de granda talha, èran gardats dins d'armaris especials e se plaçavan en cantussièr, qu'avián 4 caras per i metre diferents libres. </p><p>Los libres de preguièras que contenián las oracions utilizadas a totas oras del jorn e de l'an, que se nomenava tanben <i>libres d'oras.</i> Èran mai sovent enluminats. Dins los sègles XV e XVI, se faguèt d'edicions preciosas estampadas amb fòrça gravaduras, se destria las estampas per Simon Vostre a París. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Palimpsèst"><span id="Palimps.C3.A8st"></span>Palimpsèst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=11" title="Modificar la seccion : Palimpsèst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=11" title="Edita el codi de la secció: Palimpsèst"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los <a href="/w/index.php?title=Palimps%C3%A8st&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palimpsèst (la pagina existís pas)">palimpsèsts</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> son una categoria fòrça especiala de rotlèus de pergamin, tanben conegut jol nom de <i>codèx rescripte.</i> Aquestes codèx an la caracteristica d'aver estat ja escriches de per abans que se ruscavan e raspaven per'mor poder èsser reutilizats e i rescrichs. Los palimpsests s'utilizavan sustot dins los monastèris ont i aviá pas pro de pergamin. Los codèxs que s'escafavan èran en majoritat de caractèr profan, mas existís lo cas d'unes religioses ont se tornèt escriure un tèxte classic. Unes dels palimpsèsts mai importants son: <i>De Republica</i> de Ciceron, <i>Instituciones de Gayo</i> (catedrala de Verona) e <i>Ambrosianus de Plaut</i> (Ambrosian de Millan).  </p><p>La lectura e interpretacion dels escrits dels palimpsèsts son plan malaisidas de grandas dificultats tant per legir lo tèxre novèl coma per recuperar los tèxtes raspats o escafats. Per çò far, s'utilizava l'<a href="/w/index.php?title=Acid_gallic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acid gallic (la pagina existís pas)">acid gallic</a> concentrat e la tintura de Giobert, mas la reaccion escursissiá lo pergamin. Lo sulfidrat d'amoniac èra mens agresiu, e permetiá de ressuscitar las inscripcions illegiblas amb la lutz de la lampa de Wood, fasent luminosas las matèrias dels pergamins e papièrs (las tintas fòrça palle se destaca de la color negra sus un fons fosforescent). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Manuscrits_d'autor[3]"><span id="Manuscrits_d.27autor.5B3.5D"></span>Manuscrits d'autor<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=12" title="Modificar la seccion : Manuscrits d'autor[3]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=12" title="Edita el codi de la secció: Manuscrits d'autor[3]"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Amb l'estampariá, los manuscrits podava èsser al l'encòp copiats a la man e amb de las letras de mòtle. Las copias que se realizavan amb l'estampariá, mai sovent, èran de copias d'usatge personal o d'escrits de creacion, que, après passats per l'estampariá, se destruissiá los originals. Per aquò, sol los manuscrits d'autor que foguèron pas estampats son conservats, an estats copiats per pas cap d'estampariá. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Copiás_d'usatge_personal_realizat_per_de_non_professionals_de_l'escritura[4]"><span id="Copi.C3.A1s_d.27usatge_personal_realizat_per_de_non_professionals_de_l.27escritura.5B4.5D"></span>Copiás d'usatge personal realizat per de non professionals de l'escritura<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=13" title="Modificar la seccion : Copiás d'usatge personal realizat per de non professionals de l'escritura[4]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=13" title="Edita el codi de la secció: Copiás d'usatge personal realizat per de non professionals de l'escritura[4]"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Amb l'espandiment de l'alfabetizacion cap a de sectors mai largs de la societat las gents, amb lo besonh de libres manuscrits per aumentar lor coneissença, podavan pas encara los pagar qu'èran carestissim. Aquò faguèt que fòrça personas que sabián escriure comencèron a copiar las òbras de lor interés. Se podián pas comparar los manuscrits d'execucion sonhada dins totas las estapas amb las còpias de manuscrits de forma personala amb de calligrafias cursiva, sanada e amb manca d'inicialas sonhadas que se diferéncian solament de la rèsta per sas dimensions e pas per la color o l'ornamentacion; se respectavan tanpauc las justificacions de las linhas del tèxte. En definitiva, aquelas copias se realizavan solament per utilizar lo contengut. L'estampariá acabèt tanpauc amb aquel tipe de libre. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Supòrts"><span id="Sup.C3.B2rts"></span>Supòrts</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=14" title="Modificar la seccion : Supòrts" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=14" title="Edita el codi de la secció: Supòrts"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Papir">Papir</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=15" title="Modificar la seccion : Papir" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=15" title="Edita el codi de la secció: Papir"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo <a href="/wiki/Papir" title="Papir">papir</a> es una planta de l'òrdre de las ciperacièas de talh prim, de forma triangulara e de mai d'un mètre de nautor; a l'interior, i a una seriá de filaments que se pòt extraire. Aqueles filaments s'extrason, se dispausan en doas sèrias sobrepausadas, premsadas e secadas al solelh en formant la fuèlha de <a href="/wiki/Papir" title="Papir">papir.</a> Segon las dimensions e la qualitat volguda après lo procès de transformacion de la planta, se podava obténer diferents tipes de papir coma: la ieratica, mai tard nomenada <i>augusta</i>, es lo supòrt de dimensions màger e consacrat a la transcripcion dels tèxtes sagrats; la <i>charta emporetica</i> èra lo supòrt de mai pichonas dimensions; los autres noms o de dimensions del papir èran los seguents: <i>amphitheatrica</i>, <i>fanniana</i>, <i>saitica</i> e <i>taeneotica</i>. </p><p>Las fuèlhas se talhavan en benda de mèsme farmat e dimensions e s'empegavan las unas amb las autras, d'esquèrra a drecha e pel costat mai larg, per poder obténer lo rotlèu o <i>volumen</i>. Las paginas s'organizavan en doas colomnas; podián èsser de difrentas grandors segon lo luòc e l'epòca. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pergamin">Pergamin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=16" title="Modificar la seccion : Pergamin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=16" title="Edita el codi de la secció: Pergamin"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo <a href="/wiki/Pergamin" title="Pergamin">pergamin</a> se fabricava amb de pèls d'animals, normalament de cabras e vacas de per abans preparadas. S'extrasiá la pèl dels animals, èra macerada dins la calç pendent unes jorns, al sortir la pèl èra raspada amb un instrument plan afilat, fin finala se polissiá amb una pèira ponce fins a obténer una superfícia lisa e uniforma. </p><p>Las originas del pergamin remontan a l'epòca de Tolomeo V Epifanes, rei d'Egipte qu'enebiguèt l'exportacion de papir; alara, lo monarca ordenèt d'utilizar las pèls dels animals coma supòrt de l'escritura. </p><p>Abans lo sègle XIII, la fabricacion de pergamin se realizava exclusivament dins los monastèris, ont dins sas bòrdas los monges realizavan tot lo procès necessari a las realizacion dels pergamins. Enseguida, la produccion de pergamins s'espandiguèt a la populacion laïca, creant las corporacions dels pergaminièrs dins las vilas màger. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Papièr"><span id="Papi.C3.A8r"></span>Papièr</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=17" title="Modificar la seccion : Papièr" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=17" title="Edita el codi de la secció: Papièr"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo <a href="/wiki/Papi%C3%A8r" title="Papièr">papièr</a> se fabricava amb de pelhas o substàncias fibrosas. Foguèt introdusit pels arabs a Euròpa avent aprés la tecnica de son elaboracion de la part dels chineses pendent lo sègle VIII. Aquesta tecnica consistissiá a triturar de pelhas de lin e de còrdas de cambe per los redusir en fuèlhas primas jos pression e dessecacion; puèi, per polir las imperfeccions se recobrissiá la pasta amb una capa glutinosa. Aquesta tecnica se perfeccionèt, amb trituracion de las pelhas dins l'aiga e sabon, s'obteniá una pasta espessa que s'introdusissiá dins un recipient plen d'aiga a una temperatura determinada. Dins lo recipient, se banhava lo quadre de fusta amb la forma desirada del papièr a obténer; lo quadre aviá una tela de fils que permetiá que l'aiga passe e se restanque la pasta, e en movent lo quadre se la repartissiá unifòrmament. Se retirava lo quadre, e se metiá la pasta sus un filtre perque restanque l'aiga, comença lo procès de dessecacion e, puèi, per acabar a elimina l'aiga, se plaçava lo papièr dins una premsa. Après, las fuèlhas de papièr se daissavan secar e, un còp secas, s'i aplicava una pèga que se pòsca fixar plan la tinta. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Instruments_grafics[5]"><span id="Instruments_grafics.5B5.5D"></span>Instruments grafics<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=18" title="Modificar la seccion : Instruments grafics[5]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=18" title="Edita el codi de la secció: Instruments grafics[5]"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Instruments_d'escriura"><span id="Instruments_d.27escriura"></span>Instruments d'escriura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=19" title="Modificar la seccion : Instruments d'escriura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=19" title="Edita el codi de la secció: Instruments d'escriura"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:C%C3%A0lam_001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/C%C3%A0lam_001.jpg/220px-C%C3%A0lam_001.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/C%C3%A0lam_001.jpg/330px-C%C3%A0lam_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/C%C3%A0lam_001.jpg/440px-C%C3%A0lam_001.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Lo calame: instrument per escriure</figcaption></figure> <p>Lo calame s'utilizèt dempuèi un bon començament per l'escritura en tinta; es un instrument de cana talhada en punta; aqueste tèrme punchut se deviá passar a la pèira ponce o per afilar quand s'aflaquissiá. Se fabriquèron tanben excepcionalment qualques de plumas metallicas als sègles V-VI qu'en Euròpa se calguèt substituir lo calame. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Instruments_per_escafar">Instruments per escafar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=20" title="Modificar la seccion : Instruments per escafar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=20" title="Edita el codi de la secció: Instruments per escafar"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Se s'agissiá de papir, s'utilizava una esponja per escafar çò que s'èra escrich; dins lo cas del pergamin, s'utilizava una gavina o raspador. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Instruments_per_marcar_los_intervals_de_linhas_e_colomnas_del_tèxe"><span id="Instruments_per_marcar_los_intervals_de_linhas_e_colomnas_del_t.C3.A8xe"></span>Instruments per marcar los intervals de linhas e colomnas del tèxe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=21" title="Modificar la seccion : Instruments per marcar los intervals de linhas e colomnas del tèxe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=21" title="Edita el codi de la secció: Instruments per marcar los intervals de linhas e colomnas del tèxe"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo ponchon o compas s'utilizava per marcar los ponches dels intervals de linhas e colomnas dels tèxtes amb las nòrmas de l'escritura existenta. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tintas_e_tintièrs[6]"><span id="Tintas_e_tinti.C3.A8rs.5B6.5D"></span>Tintas e tintièrs<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=22" title="Modificar la seccion : Tintas e tintièrs[6]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=22" title="Edita el codi de la secció: Tintas e tintièrs[6]"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Las_tintas">Las tintas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=23" title="Modificar la seccion : Las tintas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=23" title="Edita el codi de la secció: Las tintas"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Tinta" title="Tinta">tinta</a> negra èra aquela que s'utilizava dempuèi l'antiquitat. Èra compausada de 75 % de negre de fum e de 25 % de goma. Aquesta mèscla se secava al solelh e per la poder utilizar se li caliá barrejar amb d'aiga. Per escriure sus pergamin, s'utilizava una tinta amb una basa metallica, lo coire. </p><p>La tinta roja s'utilizava dempuèi l'antiquitat per escriure las inicialas e los títols dels tèxtes e escrits. </p><p>Se realiza tanben la tinturadura del pergamin de color porpra e escriure dessús amb tintas d'aur e argent; aquel art s'utilizèt en Euròpa dempuèi lo sègle VI, subretot a l'epòca bizantina. Dins los manuscrits medievals, per ornar los tèxtes, s'utilizavan de tintas d'autras colors coma verd, blau, jaune, violet, entre d'autras. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Los_tintièrs"><span id="Los_tinti.C3.A8rs"></span>Los tintièrs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=24" title="Modificar la seccion : Los tintièrs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=24" title="Edita el codi de la secció: Los tintièrs"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los mai ancians èran fabricats de fusta. Dins un tròç de fusta se realizavan dos orificis, l'un amb una bola compacta de color roja e l'autre de color negra. Se'n pòt tanben trobar d'autres materials coma la ceramica e lo bronze. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Comèrci_e_prètz"><span id="Com.C3.A8rci_e_pr.C3.A8tz"></span>Comèrci e prètz</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=25" title="Modificar la seccion : Comèrci e prètz" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=25" title="Edita el codi de la secció: Comèrci e prètz"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A l'epòca anciana grecoromana e a l'Edat Mejana, lo comèrci de manuscrits èra pas plan organizat, mas en mai de las comandas que se fasián als copistas, se crompavan tanben de manuscrits. Mercés a la passion dels umanistas pels manuscrits, lo comèrci s'intensifiquèt fins al ponch que fòrça d'eles amassavan un grand nombre de volums. </p><p>Al subjècte del prètz dels libres, se crei que deviá èsser carestiós, subretot lo prètz dels codèxs. Mai, segon diferentas fonts, se sap tanben que se realizavan de prèsts de codèxs e de manuscrits, e per aquò se fasiá una mena de contracte. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enluminadura">Enluminadura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=26" title="Modificar la seccion : Enluminadura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=26" title="Edita el codi de la secció: Enluminadura"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_miniatura_grèga_classica,_bizantina_e_medievala"><span id="La_miniatura_gr.C3.A8ga_classica.2C_bizantina_e_medievala"></span>La miniatura grèga classica, bizantina e medievala</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=27" title="Modificar la seccion : La miniatura grèga classica, bizantina e medievala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=27" title="Edita el codi de la secció: La miniatura grèga classica, bizantina e medievala"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'enluminadura del libre remonta a temps fòrça alunhats, dempuèi los egipcians. La substitucion del rotlèu pel codèx compren un cambiament tecnic amb l'enluminadura dels manuscrits, profiechan que lo pergamin èra una matèria melhora que lo papir, tant per recebre coma per gardar las enluminuras. Mas, coma l'art d'illustrar los manuscrits èra nascut suls rotlèus de papir, los escribes e enluminaire adoptèron las meteissas modalitats dins lo codèx. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Bdesaintmaure4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Bdesaintmaure4.jpg/220px-Bdesaintmaure4.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Bdesaintmaure4.jpg/330px-Bdesaintmaure4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Bdesaintmaure4.jpg/440px-Bdesaintmaure4.jpg 2x" data-file-width="451" data-file-height="600" /></a><figcaption>Eluminura o miniatura d'un manuscrit</figcaption></figure> <p>Los papirs illustrats que demoran son fòrça rars e las enluminuras se limitan a de simples esquèmas o croquis. Los testimònis classics defendon que lo retrach de l'autor se plaçava al començament del volum. La miniatura bizantina se dividís en quatre periòdes. Lo primièr periòde (325-717) se caracteriza per d'illustracions de doas categorias, quadres e figuras de plantas e animals dins lo tèxt. Lo segond periòde (717-842) se caracteriza per d'ensags ornamentals, arcs e colomnas pels evangèlis, decoracion fantastica, geometrica, aucèls, entre autras. Lo tresen periòde (842-976) se caracteriza per una melhoracion de las miniaturas, ensajant reproduire de modèls ancians dins los personatge; e una ornamentacion plena de fantasia. Lo quatren periòde (976-1025) se caracteriza per una tendéncia a alongar las siloetas per èsser mai primas.  </p><p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_miniatura_entre_los_sègles_VIII_e_XII"><span id="La_miniatura_entre_los_s.C3.A8gles_VIII_e_XII"></span>La miniatura entre los sègles VIII e XII</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=28" title="Modificar la seccion : La miniatura entre los sègles VIII e XII" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=28" title="Edita el codi de la secció: La miniatura entre los sègles VIII e XII"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La decoracion dels libres manuscrits se redusiá e solament al decòrs de las letras inicialas mejançant d'enlaces de fuèlhas amb tèsta estilizadas d'animals reals o imaginaris. </p><p>Dins aquestes sègles, los benauroses realizavan d'illustracions graficas de passatges de l'Apocalipsi e de la profecia de Danièl, l'alfa e l'omega, la majestat del senhor, la lucha de l'aucèl amb la sèrp, los inspiradors de l'òbra, la genealogia temporala de Jesucrist, l'istòria d'Adam e Èva, la anonciacion e lo presèp, los episòdis de la vida e mòrt de Jèsus, àngels portaires d'evangèlis, representacions de glèisas orientalas, simbòls evangelistas dins d'arcs. E unes exemplars de libres manuscrits mòstran la <i>mapa mundi</i>.  </p><p>Fòrça miniaturas ocupan de paginas entièras e quitament doas; al contrari, d'enluminuras son de dimensions mai redusidas e s'inserission dins las marges del tèxte o s'i intercalan. Las figuras enluminadas an pas de relèu ni de perspectiva, an un fons monocromatic e unifòrme. </p><p>Pendent la Renaissença, se perfilan de miniaturas de fòrça escòlas de saber; cal destacar que totas aquelas realizavan de magnificas enluminuras amb de representacions figurativas encara mai frequentas e luxosas. A aqueste periòde, ven encara mai al vam d'escriure amb d'aur o argent sus de pergamin de color porpra.  </p><p>Al sègle XI, apareguèt l'estil romanic, que consistissiá a aplicar l'art bizantin dins las tradicions artisticas de cada país. Aquel estil se caracteriza per de seriá de linhas qu'ajudan a donar lo relèu; es de caractèr narratiu e las enluminuras se caracterizan per èsser dessenhadas a la pluma. </p><p>La miniatura espanhòla dins aqueste estil se pòt dividir en tres grops de codèxs: </p> <ul><li>Manuscrits tradicionals, que gardan l'estil mossarab.</li> <li>Manuscrits que mesclan l'estil mossarab amb lo romanic.</li> <li>Manuscrits d'estil romanic.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_miniatura_dins_los_sègles_XIII_e_XVI"><span id="La_miniatura_dins_los_s.C3.A8gles_XIII_e_XVI"></span>La miniatura dins los sègles XIII e XVI</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=29" title="Modificar la seccion : La miniatura dins los sègles XIII e XVI" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=29" title="Edita el codi de la secció: La miniatura dins los sègles XIII e XVI"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dins aquestes sègles la miniatura dintra dins lo periòde gotic. Dins aqueste periòde, los manuscrits se caracterizan per una escritura fòrça tecnica e un gost refinat al subjècte de l'alternacion de tintas de color negra, roja e blava, e los cromatismes de las ornamentacions. Apareisson tanben sovent força d'illustracions, composicions pictoralas que materializan las scènas que tracta lo tèxte. </p><p>Las illustracions de poesias son compausadas per multiplas scènas d'actors de tota condicions socialas: d'òmes e de femnas, religioses e laics, de crestians, arabs e josieus, reis, comerçants, senhors, entre d'autras. E son de representacions de la vida reala de l'epòca medievala. </p><p>Al periòde de la renaissença, las miniaturas se caracterizan per d'ornamentcions gaireben excellentissimas de las letras inicialas e marges d'estil fòrça pur. </p><p>Dins la peninsula Iberica, predominavan las colors tristas en las miniaturas, coma lo gris e lo negre. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_religadura">La religadura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=30" title="Modificar la seccion : La religadura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=30" title="Edita el codi de la secció: La religadura"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg/220px-Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg" decoding="async" width="220" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg/330px-Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg/440px-Manuscrit_musique_XIV_XVe_09984.jpg 2x" data-file-width="2694" data-file-height="2196" /></a><figcaption>religadura d'un libre manuscrit</figcaption></figure> <p>La <a href="/w/index.php?title=Religadura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religadura (la pagina existís pas)">religadura</a> nasquèt quand se substituiguèt lo rotlèu pel codèx. Lo codèx en forma carrada o rectangulara demadava que las fuèlhas que lo compausavan sián jonchas e se protegidas. S'utilizava de tauletas de fusta, mai sovent de cèdre, e de bendas de cuèr que se ligavan amb una correja qu'encencha tot lo còdex. </p><p>Aquelas tampas dels codèxs faguèron possible l'aparicion d'una ornamentacion extèrna segon las tendéncias de cada epòca e tradicions de cada país. A partir del sègle IV, la religadura dels manuscrits es caracterizada pel luxe de l'estil bizantin. Son frequents las tampas de libres amb aur, argent, pèiras preciosas e esmalts. </p><p>Mai tard, apareguèron las religaduras que recobrissián las tampas de fusta amb cuèr, qu'èra adornat amb de pichonas representacions gravadas amb de fèrres premsats a sec, en relèu e sens aur (tecnica nomenada gofrat). Aqueles fèrres contenián de representacions vegetalas, animals, d'imatges de sants, cavalièrs e autras figuras umanas. </p><p>Al periòde gotic, las religaduras venon mai simplas amb fòrça àngels, sants, scènas eroticas e de caça. </p><p>Al periòde mudejar, las religaduras sutilizavan de ricas telas coma: lo velós, telas volosadas, rasas..., brodadas amb peirerias e esmalts amb d'emblèmas dins la partida centrala. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referéncias"><span id="Refer.C3.A9ncias"></span>Referéncias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=31" title="Modificar la seccion : Referéncias" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=31" title="Edita el codi de la secció: Referéncias"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Millares, Agustín. <i>Introducción a la historia del libro y de las bibliotecas</i> (en castellana). Cinquena.  Fondo de cultura económica, 1993, p. 58, 59, 60 i 61. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-375-0371-X">ISBN 84-375-0371-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introducci%C3%B3n+a+la+historia+del+libro+y+de+las+bibliotecas&rft.aulast=Millares&rft.aufirst=Agust%C3%ADn&rft.date=1993&rft.edition=Cinquena&rft.pub=Fondo+de+cultura+econ%C3%B3mica&rft.pages=58%2C+59%2C+60+i+61&rft.isbn=84-375-0371-X"> </span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Millares, Agustín. <i>Introducción a la historia del libro y de las bibliotecas</i> (en castellana). Cinquena.  Fondo de Cultura Económica, 1933, p. 52 i 53. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-375-0371-X">ISBN 84-375-0371-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introducci%C3%B3n+a+la+historia+del+libro+y+de+las+bibliotecas&rft.aulast=Millares&rft.aufirst=Agust%C3%ADn&rft.date=1933&rft.edition=Cinquena&rft.pub=Fondo+de+Cultura+Econ%C3%B3mica&rft.pages=52+i+53&rft.isbn=84-375-0371-X"> </span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Càtedra i López, Pedro i Maria Luisa. <i>La memoria de los libros. Estudios sobre la historia del escrito y de la lectura en Europa y America, Tomo I.</i> (en castellana).  Instituto de Historia del Libro y de la Lectura. Fundación Germán Sánchez Ruipérez i Duques de Soria., p. 94. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-933504-3-5">ISBN 84-933504-3-5</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+memoria+de+los+libros.+Estudios+sobre+la+historia+del+escrito+y+de+la+lectura+en+Europa+y+America%2C+Tomo+I.&rft.aulast=C%C3%A0tedra+i+L%C3%B3pez&rft.aufirst=Pedro+i+Maria+Luisa&rft.pub=Instituto+de+Historia+del+Libro+y+de+la+Lectura.+Fundaci%C3%B3n+Germ%C3%A1n+S%C3%A1nchez+Ruip%C3%A9rez+i+Duques+de+Soria.&rft.pages=94&rft.isbn=84-933504-3-5"> </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Càtedra i López, Pedro i Maria Luisa. <i>La memoria de los libros. Estudios sobre la historia del escrito y de la lectura en Europa y America, Tomo I.</i>.  Instituto de Historia del Libro y de la Lectura. Fundación Germán Sánchez Ruipérez i Duques de Soria., p. 106. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-933504-3-5">ISBN 84-933504-3-5</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+memoria+de+los+libros.+Estudios+sobre+la+historia+del+escrito+y+de+la+lectura+en+Europa+y+America%2C+Tomo+I.&rft.aulast=C%C3%A0tedra+i+L%C3%B3pez&rft.aufirst=Pedro+i+Maria+Luisa&rft.pub=Instituto+de+Historia+del+Libro+y+de+la+Lectura.+Fundaci%C3%B3n+Germ%C3%A1n+S%C3%A1nchez+Ruip%C3%A9rez+i+Duques+de+Soria.&rft.pages=106&rft.isbn=84-933504-3-5"> </span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Millares, Agustín. <i>Introducción a la historia del libro y de las bibliotecas</i> (en castellana). Cinquena.  Fondo de Cultura Económica, 1993, p. 25 i 26. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-375-0371-X">ISBN 84-375-0371-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introducci%C3%B3n+a+la+historia+del+libro+y+de+las+bibliotecas&rft.aulast=Millares&rft.aufirst=Agust%C3%ADn&rft.date=1993&rft.edition=Cinquena&rft.pub=Fondo+de+Cultura+Econ%C3%B3mica&rft.pages=25+i+26&rft.isbn=84-375-0371-X"> </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Millares, Agustín. <i>Introducción a la historia del libro y de las bibliotecas</i> (en castellana). cinquena.  Fondo de cultura económica, 1993, p. 26, 27 i 28. <a class="external text" href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Especial:Fonts_bibliogr%C3%A0fiques/84-375-0371-X">ISBN 84-375-0371-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introducci%C3%B3n+a+la+historia+del+libro+y+de+las+bibliotecas&rft.aulast=Millares&rft.aufirst=Agust%C3%ADn&rft.date=1993&rft.edition=cinquena&rft.pub=Fondo+de+cultura+econ%C3%B3mica&rft.pages=26%2C+27+i+28&rft.isbn=84-375-0371-X"> </span></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&veaction=edit&section=32" title="Modificar la seccion : Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Manuscrit&action=edit&section=32" title="Edita el codi de la secció: Bibliografia"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="títol">Suls autres projèctes Wikimèdia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Manuscrit?uselang=oc">Manuscrit</a>, sus <span class="project">Wikimedia Commons</span> </li></ul> </div> <ul><li>Cadièra, Pedro; López, Maria Luisa.  <i>La memoria de los libros. </i>Estudios Sus la historia del escrito y de la lectura en Euròpa y America, Tomo I. Instituto De Historia del Libro y de la Lectura. Fundación Germán Sánchez Ruipérez e Duques de Soria.</li> <li>Clair, Còlen. ( Madrid 1998). <i>“Historia De la impremta en Euròpa”.</i></li> <li>Jurado, Augusto. (Madrid 2001) "La impremta y lo libro en españa". C&G Comunicación Gráfica.</li> <li>Millares, Agustin. (Cinquena reimpressió 1993). <i>Introducción A la historia del libro y de las bibliotecas. </i>Fondo De cultura economica.</li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Recuperada de « <a dir="ltr" href="https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Manuscrit&oldid=2071945">https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Manuscrit&oldid=2071945</a> »</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias de la pagina</a> : <ul><li><a href="/w/index.php?title=Categoria:Articles_amb_refer%C3%A8ncies_puntuals_demanades&action=edit&redlink=1" class="new" title="Categoria:Articles amb referències puntuals demanades (la pagina existís pas)">Articles amb referències puntuals demanades</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Categoria:Control_d%27autoritats&action=edit&redlink=1" class="new" title="Categoria:Control d'autoritats (la pagina existís pas)">Control d'autoritats</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias amagadas : <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Categoria_Commons_amb_ligam_local_diferent_sus_Wikidata" title="Categoria:Categoria Commons amb ligam local diferent sus Wikidata">Categoria Commons amb ligam local diferent sus Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Article_utilizant_lo_mod%C3%A8l_Commonscat" title="Categoria:Article utilizant lo modèl Commonscat">Article utilizant lo modèl Commonscat</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Pagina_utilizant_Commonscat_sens_afichatge_personalizat" title="Categoria:Pagina utilizant Commonscat sens afichatge personalizat">Pagina utilizant Commonscat sens afichatge personalizat</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Aquela pagina es estada modificada pel darrièr còp lo 10 genièr de 2018 a 14.13.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Drech_d%27autor" title="Wikipèdia:Drech d'autor">Drech d'autor</a> : Los tèxtes son disponibles jos <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licéncia Creative Commons paternitat pertatge a l’identic</a> ; d’autras condicions se pòdon aplicar. Vejatz las <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condicions d’utilizacion</a> per mai de detalhs, e mai los credits grafics.<br /> Wikipedia® es una marca depausada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organizacion de benfasença regida pel paragraf 501(c)(3) del còde fiscal dels Estats Units.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politica de confidencialitat</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Avertiments_generals">Avertiments</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Còdi de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desvolopaires</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/oc.wikipedia.org">Estatisticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaracion suls cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//oc.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Manuscrit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Afichatge mobil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7pnpd","wgBackendResponseTime":201,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.070","walltime":"0.372","ppvisitednodes":{"value":410,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1995,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":108,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7138,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 35.183 1 -total"," 71.94% 25.309 1 Modèl:Commonscat"," 64.74% 22.779 1 Modèl:Autres_projèctes"," 27.82% 9.788 1 Modèl:Reflist"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-664bf89c8-p5jqd","timestamp":"20241107134449","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Manuscrit","url":"https:\/\/oc.wikipedia.org\/wiki\/Manuscrit","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q87167","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q87167","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2018-01-10T14:07:27Z","dateModified":"2018-01-10T14:13:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0c\/BnF_Manuscrit_Fran%C3%A7ais_273-74_-_Tite-Live_de_Versailles_Fol_7_Tite-Live_ou_son_traducteur_%C3%A9crivant.jpg"}</script> </body> </html>