CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Zaratusztrianizm – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"c39c1f62-b34a-43e6-9ee2-8e9d64ff7a5a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Zaratusztrianizm","wgTitle":"Zaratusztrianizm","wgCurRevisionId":75115988,"wgRevisionId":75115988,"wgArticleId":7128,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Artykuły wymagające poprawy stylu","Byłe Artykuły na Medal","Zaratusztrianizm"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Zaratusztrianizm","wgRelevantArticleId":7128,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75115988,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9601","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled": false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/1200px-Faravahar.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="643"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/800px-Faravahar.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="429"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/640px-Faravahar.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="343"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Zaratusztrianizm – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Zaratusztrianizm"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaratusztrianizm"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Zaratusztrianizm rootpage-Zaratusztrianizm skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Zaratusztrianizm" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Zaratusztrianizm" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Zaratusztrianizm" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Zaratusztrianizm" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Geneza,_lokalizacja,_datowanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geneza,_lokalizacja,_datowanie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geneza, lokalizacja, datowanie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geneza,_lokalizacja,_datowanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Święte_księgi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Święte_księgi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Święte księgi</span> </div> </a> <ul id="toc-Święte_księgi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zarys_historii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zarys_historii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Zarys historii</span> </div> </a> <ul id="toc-Zarys_historii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wierzenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Wierzenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Wierzenia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Wierzenia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Wierzenia</span> </button> <ul id="toc-Wierzenia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Podstawowe_koncepcje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Podstawowe_koncepcje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Podstawowe koncepcje</span> </div> </a> <ul id="toc-Podstawowe_koncepcje-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-MAN,_Manah_–_(aw._Myśl,_myślenie)_Zaratusztry_poety-ofiarnika[27]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#MAN,_Manah_–_(aw._Myśl,_myślenie)_Zaratusztry_poety-ofiarnika[27]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span><i>MAN, Manah</i> – (aw. Myśl, myślenie) Zaratusztry poety-ofiarnika<sup>[27]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-MAN,_Manah_–_(aw._Myśl,_myślenie)_Zaratusztry_poety-ofiarnika[27]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Manyu_(Mainyu)_–_(aw._inspiracja,_Intencja,_myśl,_umysł,_duchowy_impuls,_duch,_wiedza)[27][30][31]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Manyu_(Mainyu)_–_(aw._inspiracja,_Intencja,_myśl,_umysł,_duchowy_impuls,_duch,_wiedza)[27][30][31]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span><i>Manyu (Mainyu)</i> – (aw. inspiracja, Intencja, myśl, umysł, duchowy impuls, duch, wiedza)<sup>[27]</sup><sup>[30]</sup><sup>[31]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Manyu_(Mainyu)_–_(aw._inspiracja,_Intencja,_myśl,_umysł,_duchowy_impuls,_duch,_wiedza)[27][30][31]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Asza_–_(aw._Aṣ̌a/Arta,_porządek,_prawo,_zasada._rozkaz,_prawda)[26][28][34]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Asza_–_(aw._Aṣ̌a/Arta,_porządek,_prawo,_zasada._rozkaz,_prawda)[26][28][34]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span><i>Asza</i> – (aw. <i>Aṣ̌a/Arta</i>, porządek, prawo, zasada. rozkaz, prawda)<sup>[26]</sup><sup>[28]</sup><sup>[34]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Asza_–_(aw._Aṣ̌a/Arta,_porządek,_prawo,_zasada._rozkaz,_prawda)[26][28][34]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ahu_–_(aw._Stan,_Egzystencja,_Tchnienie,_Pan,_Władca)[28][31]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ahu_–_(aw._Stan,_Egzystencja,_Tchnienie,_Pan,_Władca)[28][31]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.4</span> <span><i>Ahu</i> – (aw. Stan, Egzystencja, Tchnienie, Pan, Władca)<sup>[28]</sup><sup>[31]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Ahu_–_(aw._Stan,_Egzystencja,_Tchnienie,_Pan,_Władca)[28][31]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dwa_światy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dwa_światy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.5</span> <span>Dwa światy</span> </div> </a> <ul id="toc-Dwa_światy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Walka_(pahl._zmieszanie_–_gumēzišn)[37]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Walka_(pahl._zmieszanie_–_gumēzišn)[37]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.6</span> <span>Walka (pahl. <i>zmieszanie – gumēzišn</i>)<sup>[37]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Walka_(pahl._zmieszanie_–_gumēzišn)[37]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Haithya_–_(awest._prawda_i_rzeczywistość,_naprawdę_rzeczywiste)[28][29]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Haithya_–_(awest._prawda_i_rzeczywistość,_naprawdę_rzeczywiste)[28][29]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.7</span> <span><i>Haithya</i> – (awest. prawda i rzeczywistość, naprawdę rzeczywiste)<sup>[28]</sup><sup>[29]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Haithya_–_(awest._prawda_i_rzeczywistość,_naprawdę_rzeczywiste)[28][29]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Druj_–_(aw._kłamstwo)[28][32]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Druj_–_(aw._kłamstwo)[28][32]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.8</span> <span><i>Druj</i> – (aw. kłamstwo)<sup>[28]</sup><sup>[32]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Druj_–_(aw._kłamstwo)[28][32]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ratu_–_(aw._odpowiednik,_wzorzec,_modele,_prototyp)[28]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ratu_–_(aw._odpowiednik,_wzorzec,_modele,_prototyp)[28]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.9</span> <span><i>Ratu</i> – (aw. odpowiednik, wzorzec, modele, prototyp)<sup>[28]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Ratu_–_(aw._odpowiednik,_wzorzec,_modele,_prototyp)[28]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bóg_Ahura_Mazda_(Ormuzd)_i_inne_boskie_byty[28]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bóg_Ahura_Mazda_(Ormuzd)_i_inne_boskie_byty[28]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.10</span> <span>Bóg Ahura Mazda (Ormuzd) i inne boskie byty<sup>[28]</sup></span> </div> </a> <ul id="toc-Bóg_Ahura_Mazda_(Ormuzd)_i_inne_boskie_byty[28]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amesza_Spenta_(aw._Aməša_Spənta,_Życiodajni_Nieśmiertelni,_święci_nieśmiertelni)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Amesza_Spenta_(aw._Aməša_Spənta,_Życiodajni_Nieśmiertelni,_święci_nieśmiertelni)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.11</span> <span>Amesza Spenta (aw. <i>Aməša Spənta,</i> Życiodajni Nieśmiertelni, święci nieśmiertelni)</span> </div> </a> <ul id="toc-Amesza_Spenta_(aw._Aməša_Spənta,_Życiodajni_Nieśmiertelni,_święci_nieśmiertelni)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Heptada_Ahura_Mazdy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Heptada_Ahura_Mazdy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.11.1</span> <span>Heptada Ahura Mazdy</span> </div> </a> <ul id="toc-Heptada_Ahura_Mazdy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trzy_męskie_(nijakie)_Moce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Trzy_męskie_(nijakie)_Moce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.11.2</span> <span>Trzy męskie (nijakie) Moce</span> </div> </a> <ul id="toc-Trzy_męskie_(nijakie)_Moce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trzy_żeńskie_Moce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Trzy_żeńskie_Moce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.11.3</span> <span>Trzy żeńskie Moce</span> </div> </a> <ul id="toc-Trzy_żeńskie_Moce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Jazata_i_Dewa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jazata_i_Dewa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Jazata i Dewa</span> </div> </a> <ul id="toc-Jazata_i_Dewa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Akt_stworzenia_i_trzy_epoki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Akt_stworzenia_i_trzy_epoki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Akt stworzenia i trzy epoki</span> </div> </a> <ul id="toc-Akt_stworzenia_i_trzy_epoki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Życie_pośmiertne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Życie_pośmiertne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Życie pośmiertne</span> </div> </a> <ul id="toc-Życie_pośmiertne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mesjanizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mesjanizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Mesjanizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Mesjanizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zmartwychwstanie,_sąd,_nieśmiertelność" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zmartwychwstanie,_sąd,_nieśmiertelność"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Zmartwychwstanie, sąd, nieśmiertelność</span> </div> </a> <ul id="toc-Zmartwychwstanie,_sąd,_nieśmiertelność-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Etyka_i_obyczaje_zaratusztrian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etyka_i_obyczaje_zaratusztrian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Etyka i obyczaje zaratusztrian</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Etyka_i_obyczaje_zaratusztrian-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Etyka i obyczaje zaratusztrian</span> </button> <ul id="toc-Etyka_i_obyczaje_zaratusztrian-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kult_czystości" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kult_czystości"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Kult czystości</span> </div> </a> <ul id="toc-Kult_czystości-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kult_ognia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kult_ognia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Kult ognia</span> </div> </a> <ul id="toc-Kult_ognia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Religijna_literatura_zaratusztriańska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Religijna_literatura_zaratusztriańska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Religijna literatura zaratusztriańska</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Religijna_literatura_zaratusztriańska-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Religijna literatura zaratusztriańska</span> </button> <ul id="toc-Religijna_literatura_zaratusztriańska-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Religijna_literatura_staroperska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religijna_literatura_staroperska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Religijna literatura staroperska</span> </div> </a> <ul id="toc-Religijna_literatura_staroperska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religijna_literatura_średnioperska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religijna_literatura_średnioperska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Religijna literatura średnioperska</span> </div> </a> <ul id="toc-Religijna_literatura_średnioperska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Zaratusztrianizm</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 146 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-146" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">146 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D9%8A%D8%A9" title="الزرادشتية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الزرادشتية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Զրադաշտականութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Զրադաշտականութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%B0%E0%A6%A5%E0%A7%81%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="জৰথুষ্ট্ৰবাদ – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="জৰথুষ্ট্ৰবাদ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismu" title="Zoroastrismu – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Zoroastrismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Soro%C3%A1toro_jerovia" title="Soroátoro jerovia – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Soroátoro jerovia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Z%C9%99rd%C3%BC%C5%9Ft%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Zərdüştçülük – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Zərdüştçülük" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A5%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="জরাথুস্ট্রবাদ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জরাথুস্ট্রবাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Zoroaster-k%C3%A0u" title="Zoroaster-kàu – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Zoroaster-kàu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Зараастрызм – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Зараастрызм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Зараастрызм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Зараастрызм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Зороастризъм – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Зороастризъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%9B%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BD%B2%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BC%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="ཛོ་ར་སིའི་ཆོས་ལུགས། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཛོ་ར་སིའི་ཆོས་ལུགས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Zoroastregezh" title="Zoroastregezh – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Zoroastregezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BD_%D1%88%D0%B0%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Зороастрын шажан – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зороастрын шажан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%C4%83%D1%80%D1%82%C4%83%D1%88" title="Сăртăш – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Сăртăш" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Sorowastrismo" title="Sorowastrismo – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Sorowastrismo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Uzoroasti" title="Uzoroasti – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Uzoroasti" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Zoroastriaeth" title="Zoroastriaeth – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Zoroastriaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Zarathustrianisme" title="Zarathustrianisme – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Zarathustrianisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8A%DE%A7%DE%83%DE%A8%DE%90%DE%A9%DE%8B%DE%A9%DE%82%DE%B0" title="ފާރިސީދީން – malediwski" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ފާރިސީދީން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="malediwski" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CF%89%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Ζωροαστρισμός – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Ζωροαστρισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismu" title="Zoroastrismu – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Zoroastrismu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Soro%C3%A4strisme" title="Soroästrisme – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Soroästrisme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3r%C3%B3starachas" title="Sóróstarachas – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sóróstarachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%A5%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="જરથોસ્તી ધર્મ – gudżarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જરથોસ્તી ધર્મ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gudżarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B0%EB%A1%9C%EC%95%84%EC%8A%A4%ED%84%B0%EA%B5%90" title="조로아스터교 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="조로아스터교" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Zoroastra" title="Zoroastra – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Zoroastra" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Զրադաշտականություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Զրադաշտականություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Soroastrianismo" title="Soroastrianismo – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Soroastrianismo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3r%C3%B3ismi" title="Sóróismi – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Sóróismi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%95%D7%A8%D7%95%D7%90%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%95%D7%AA" title="זורואסטריות – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="זורואסטריות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Zarathustra_%C5%8Bgb%C9%9By%C9%9B" title="Zarathustra ŋgbɛyɛ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Zarathustra ŋgbɛyɛ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9D%E0%B2%B0%E0%B2%A4%E0%B3%81%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%B0_%E0%B2%AE%E0%B2%A4" title="ಝರತುಷ್ಟ್ರ ಮತ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಝರತುಷ್ಟ್ರ ಮತ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ზოროასტრიზმი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ზოროასტრიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uzoroasta" title="Uzoroasta – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uzoroasta" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Zerde%C5%9Ft%C3%AE" title="Zerdeştî – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zerdeştî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmo" title="Zoroastrizmo – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Zoroastrizmo" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisms" title="Zoroastrisms – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zoroastrisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmas" title="Zoroastrizmas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Zoroastrizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianesim" title="Zoroastrianesim – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Zoroastrianesim" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Zoroasztrizmus" title="Zoroasztrizmus – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Zoroasztrizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Зороастризам – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Зороастризам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Z%C3%B4r%C3%B4astrisma" title="Zôrôastrisma – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Zôrôastrisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8A%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%AE%E0%B4%A4%E0%B4%82" title="സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/%C5%BBoroastrijani%C5%BCmu" title="Żoroastrijaniżmu – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Żoroastrijaniżmu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारशी धर्म – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पारशी धर्म" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ზოროასტრიზმი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ზოროასტრიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AA%D9%8A%D9%87" title="زرادشتيه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="زرادشتيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مزدیسنا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Majusi" title="Majusi – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Majusi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0" title="Зороастризма – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Зороастризма" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%91%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%AC" title="ဇိုရိုရက်စထရာဘာသာ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ဇိုရိုရက်စထရာဘာသာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%80_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="पारसी धर्म – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पारसी धर्म" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%86%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE" title="जोरोआस्तर धर्म – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="जोरोआस्तर धर्म" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BE%E3%83%AD%E3%82%A2%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%BC%E6%95%99" title="ゾロアスター教 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ゾロアスター教" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Soroastrismus" title="Soroastrismus – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Soroastrismus" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Parsisme" title="Parsisme – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Parsisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Zardushtiylik" title="Zardushtiylik – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Zardushtiylik" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A9%80_%E0%A8%A7%E0%A8%B0%E0%A8%AE" title="ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਾਰਸੀ ਧਰਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="زرتشتیان – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زرتشتیان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Zoroaschrianizim" title="Zoroaschrianizim – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Zoroaschrianizim" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Zoroastrisme" title="Zoroastrisme – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Zoroastrisme" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismus" title="Zoroastrismus – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Zoroastrismus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Zoroastrismo" title="Zoroastrismo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Zoroastrismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A1rd%C3%BAshtiylik_dini" title="Zárdúshtiylik dini – karakałpacki" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Zárdúshtiylik dini" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakałpacki" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Zerd%C3%BC%C5%9Ftlik" title="Zerdüştlik – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Zerdüştlik" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Зороастрізм – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Зороастрізм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmi" title="Zoroastrizmi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Zoroastrizmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Zoruastrismu" title="Zoruastrismu – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Zoruastrismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianism" title="Zoroastrianism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Zoroastrianism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%D9%8A_%D9%85%D8%B0%DA%BE%D8%A8" title="زرتشتي مذھب – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="زرتشتي مذھب" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizmus" title="Zoroastrizmus – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Zoroastrizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zaratustrstvo" title="Zaratustrstvo – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zaratustrstvo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="ئایینی زەردەشتی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئایینی زەردەشتی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Зороастризам – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Зороастризам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Zoroastrizam" title="Zoroastrizam – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zoroastrizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Zarathustralaisuus" title="Zarathustralaisuus – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Zarathustralaisuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%B0%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%9A%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சரதுசம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சரதுசம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D3%99%D1%80%D0%B4%D3%A9%D1%88%D1%82%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Зәрдөштлек – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Зәрдөштлек" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%8A%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="జొరాస్ట్రియన్ మతం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="జొరాస్ట్రియన్ మతం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ศาสนาโซโรอัสเตอร์ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ศาสนาโซโรอัสเตอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D0%BE" title="Маздаясно – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Маздаясно" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zerd%C3%BC%C5%9Ft%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Zerdüştçülük – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Zerdüştçülük" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Zaratu%C5%9Ftra%C3%A7ylyk" title="Zaratuştraçylyk – turkmeński" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Zaratuştraçylyk" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmeński" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Зороастризм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="زرتشتیت – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="زرتشتیت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%87%D8%B4%D8%AA%D9%89%D9%84%D9%89%D9%83" title="زەردۇشتىلىك – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="زەردۇشتىلىك" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%8Fa_gi%C3%A1o" title="Hỏa giáo – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hỏa giáo" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Zoroastrism" title="Zoroastrism – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Zoroastrism" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%86%E6%95%99" title="祆教 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="祆教" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianismo" title="Zoroastrianismo – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Zoroastrianismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%9C%E7%81%AB%E6%95%99" title="拜火教 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="拜火教" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%90%D7%A8%D7%90%D7%90%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%96%D7%9D" title="זאראאסטריזם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="זאראאסטריזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%91%A3%E7%BE%85%E4%BA%9E%E6%96%AF%E5%BE%B7%E6%95%99" title="瑣羅亞斯德教 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="瑣羅亞斯德教" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Zerdu%C5%9Ftiye" title="Zerduştiye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Zerduştiye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Zuoruoastr%C4%97zmos" title="Zuoruoastrėzmos – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Zuoruoastrėzmos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%86%E6%95%99" title="祆教 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="祆教" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Zoroastrianisme" title="Zoroastrianisme – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Zoroastrianisme" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Z%C9%99rdu%C5%A1ti%C9%99ti" title="Zərduštiəti – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Zərduštiəti" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9601#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zaratusztrianizm" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Zaratusztrianizm" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Zaratusztrianizm"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Zaratusztrianizm"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Zaratusztrianizm" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Zaratusztrianizm" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&oldid=75115988" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Zaratusztrianizm&id=75115988&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FZaratusztrianizm"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FZaratusztrianizm"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Zaratusztrianizm"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Zaratusztrianizm&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Zoroastrianism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9601" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Faravahar.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/220px-Faravahar.svg.png" decoding="async" width="220" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/330px-Faravahar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Faravahar.svg/440px-Faravahar.svg.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="300" /></a><figcaption><a href="/wiki/Faravahar" title="Faravahar">Faravahar</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>, jeden z symboli zaratusztrianizmu przypuszczalnie symbolizuje Frawaszi<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup> geniusza opiekuńczego</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Swiety_ogien.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Swiety_ogien.jpg/220px-Swiety_ogien.jpg" decoding="async" width="220" height="391" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Swiety_ogien.jpg/330px-Swiety_ogien.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Swiety_ogien.jpg/440px-Swiety_ogien.jpg 2x" data-file-width="2268" data-file-height="4032" /></a><figcaption>Święty Ogień w Świątyni Ognia w Jazdzie. Według tradycji, pali się już 500 lat.</figcaption></figure><div class="metadata plainlinks mbox mbox-content" tabindex="0"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75358068">.mw-parser-output .mbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid var(--color-progressive,#36c);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%0.5em 10%;display:grid;padding:.3em;gap:.3em;grid-template-columns:60px 1fr;align-items:center;word-break:break-word}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:60px 1fr min-content}.mw-parser-output .mbox.without-icon{grid-template-columns:1fr}.mw-parser-output .mbox-iconright,.mw-parser-output .mbox-icon{justify-self:center}.mw-parser-output .mbox-icon img{max-width:100%;object-fit:contain}.mw-parser-output .mbox p{font-size:inherit}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .mbox{margin-left:0;margin-right:0}}@media(max-width:600px){.mw-parser-output .mbox{width:100%}}@media(max-width:450px){.mw-parser-output .mbox-iconright{grid-row:2;grid-column:1/span 2;justify-self:end}.mw-parser-output .mbox.with-iconright{grid-template-columns:40px 1fr}.mw-parser-output .mbox{grid-template-columns:40px 1fr;font-size:0.85rem}}.mw-parser-output .mbox+.mbox{margin-top:calc(-0.5em + 2px)}.mw-parser-output .mbox.mbox-serious{border-left-color:#d33}.mw-parser-output .mbox.mbox-content{border-left-color:#f28500}.mw-parser-output .mbox.mbox-notice{border-left-color:var(--color-progressive,#36c)}.mw-parser-output .mbox.mbox-merge{border-left-color:#9932cc}body.ns-6 .mw-parser-output .mbox{width:unset;max-width:unset}</style> <div class="mbox-icon"> <div><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Broom_icon.svg/35px-Broom_icon.svg.png" decoding="async" width="35" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Broom_icon.svg/53px-Broom_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Broom_icon.svg/70px-Broom_icon.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></span></span></div></div> <div class="mbox-text"><b>Ten artykuł należy dopracować<span class="hide-when-compact">:</span></b><div class="hide-when-compact"><i>od 2024-05 → <a href="/wiki/Pomoc:Styl_%E2%80%93_poradnik_dla_autor%C3%B3w" title="Pomoc:Styl – poradnik dla autorów">poprawić styl – powinien być encyklopedyczny</a>,<br /> m.in. nadmiar spacji niełamiących, długie nagłówki, interpunkcja.</i><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%">Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w <a href="/wiki/Dyskusja:Zaratusztrianizm" title="Dyskusja:Zaratusztrianizm">dyskusji tego artykułu</a>.</span><br /><span style="color: var(--color-subtle, #54595d); font-size:80%"> Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon <a href="/wiki/Szablon:Dopracowa%C4%87" title="Szablon:Dopracować">{{Dopracować}}</a> z tego artykułu.</span></div></div> </div> <p><b>Zaratusztrianizm</b> (<i>zaratustryzm,</i> <i>zoroastryzm</i>, <i>zoroastrianizm</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">awest.</a> <i>Daēnā Vañuhi</i>; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_perski" title="Język perski">pers.</a> <b>آيين زرتشتی</b> <i>Âjin-e Zaratoszt-i</i>) – <a href="/wiki/Religia" title="Religia">religia</a> <a href="/wiki/Ludy_ira%C5%84skie" title="Ludy irańskie">irańska</a> wywodząca się od <a href="/wiki/Zaratusztra" title="Zaratusztra">Zaratusztry</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-:0_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-4">[4]</a></sup>, powstała pomiędzy 1500 a 500 rokiem p.n.e.<sup id="cite_ref-:0_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-4">[4]</a></sup> Liczba wyznawców wynosi 110-120 tys. (2012)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geneza,_lokalizacja,_datowanie"><span id="Geneza.2C_lokalizacja.2C_datowanie"></span>Geneza, lokalizacja, datowanie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Geneza, lokalizacja, datowanie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geneza, lokalizacja, datowanie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zaratusztrianizm (także <a href="/wiki/Mazdaizm" title="Mazdaizm">mazdaizm</a>) był religią ludów posługujących się językami irańskimi, które przybyły z Azji Środkowej ok. 1000 p.n.e. i osiedliły się na <a href="/wiki/Wy%C5%BCyna_Ira%C5%84ska" title="Wyżyna Irańska">Płaskowyżu Irańskim</a>. <a href="/wiki/J%C4%99zyki_ira%C5%84skie" title="Języki irańskie">Języki irańskie</a> są spokrewnione z językami <a href="/wiki/J%C4%99zyki_indoeuropejskie" title="Języki indoeuropejskie">indo-europejskimi</a>, a wspólny język praindo-irański mógł być używany przez ludy zamieszkujące obszar na południe i południowy wschód od <a href="/wiki/Jezioro_Aralskie" title="Jezioro Aralskie">jeziora Aralskiego</a>. </p><p>Badania archeologiczne ujawniły gęste osadnictwo na tym obszarze <a href="/wiki/Azja_%C5%9Arodkowa" title="Azja Środkowa">Azji Środkowej</a>, skorelowane, zwłaszcza tzw. Baktryjsko-Margiańskim kompleksem archeologicznym (<a href="/wiki/Baktryjsko-Margia%C5%84ski_Zesp%C3%B3%C5%82_Archeologiczny" title="Baktryjsko-Margiański Zespół Archeologiczny">BMAC</a>) ok. 2200-1700 p.n.e. Według hipotez, to z tych terenów wywodzi się zaratusztrianizm, lecz część naukowców podaje inne możliwe lokalizacje (Daemestetr J., Talageri S. G., Farvhasi B., Anthony D., Gnolli G.). Brak jest jednak pełnego konsensusu naukowego wobec braku pisemnych świadectw<sup id="cite_ref-:1_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-6">[6]</a></sup><sup id="cite_ref-:2_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-7">[7]</a></sup>. </p><p>Teksty zoroastryjskie zebrane w <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Aweście</a> powstały między ok. 1500 i 500 p.n.e., ale nie zawierają żadnych informacji historycznych, ponieważ starożytni Irańczycy nie używali pisma, a dane archeologiczne z obszarów, które mogli zasiedlać, można jedynie wstępnie skorelować. W związku z tym nie można określić historyczno-kulturowego otoczenia różnych etapów rozwoju religii przed Achemenidami. Horyzont geograficzny twórców Awesty obejmuje obszar od współczesnych republik Azji Środkowej, przez współczesny <a href="/wiki/Afganistan" title="Afganistan">Afganistan</a>, po dorzecze <a href="/wiki/Helmand_(rzeka)" title="Helmand (rzeka)">Helmand</a>, odzwierciedlające migrację na południe. </p><p>Podobnie jak w przypadku innych religii, które można utożsamiać z założycielem, <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Jezusem</a>, <a href="/wiki/Mani" title="Mani">Manim</a> czy <a href="/wiki/Mahomet" title="Mahomet">Mahometem</a>, tak samo w przypadku zaratusztrianizmu, nowy ruch religijny został zainspirowany i ukształtowany na tle historyczno-kulturowym charakterystycznym dla założyciela. Problemem pozostaje jednak postać jego twórcy ponieważ posiadamy niewiele danych na jego temat. Uczeni znacznie różnią się co do takich szczegółów jak okres w którym żył i działał <a href="/wiki/Zaratusztra" title="Zaratusztra">Zaratusztra</a>. Proponowane datowanie mieści się od ok. 1500 p.n.e. - „datowanie wczesne”, przez ok. 1000 p.n.e. i tuż przed powstaniem imperium Achemenidów pod panowaniem <a href="/wiki/Cyrus_II_Wielki" title="Cyrus II Wielki">Cyrusa II</a> Wielkiego w połowie VI wieku p.n.e., do ok. 500 p.n.e. „datowanie późne”)<sup id="cite_ref-:1_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-6">[6]</a></sup><sup id="cite_ref-:2_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-7">[7]</a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Święte_księgi"><span id=".C5.9Awi.C4.99te_ksi.C4.99gi"></span>Święte księgi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Święte księgi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Święte księgi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Świętą księgą zaratusztrian jest <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Awesta</a>, której najważniejszą i najstarszą część tworzą <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Gathy</a> przypisywane samemu Zaratusztrze (zobacz: <a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">język awestyjski</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zarys_historii">Zarys historii</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Zarys historii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zarys historii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zaratusztrianizm był religią wspieraną przez królów z dynastii Achemenidów. Po <a href="/wiki/Wojny_Aleksandra_Wielkiego" title="Wojny Aleksandra Wielkiego">najeździe Aleksandra Wielkiego</a> na państwo Achemenidów był okresowo prześladowany. W tym okresie utracono także część tekstów Awesty. Ponownie przywrócony do łask w państwie <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Part%C3%B3w" title="Królestwo Partów">Partów</a> za panowania dynastii <a href="/wiki/Arsacydzi" title="Arsacydzi">Arsacydów</a> Podjęto wtedy pierwszą próbę kodyfikacji religii zrealizowaną w Imperium <a href="/wiki/Sasanidzi" title="Sasanidzi">Sasanidów</a> gdzie stał się <a href="/wiki/Religia_pa%C5%84stwowa" title="Religia państwowa">religią państwową</a>. <a href="/wiki/Podboje_arabskie" title="Podboje arabskie">Podboje arabskie</a> w latach 633–651 przyniosły kres panowaniu sasanidzkiemu i stopniowy upadek religii wobec powtarzających się prześladowań i presji ekonomicznej muzułmanów. Do XI wieku zaratusztrianie stali się mniejszością religijną w Iranie. Między VIII a X wiekiem miała miejsce duża migracja społeczności Zaratusztrian do Indii. Wychodźcy osiedlili się głównie w rejonie Gudżaratu dając początek diasporze <a href="/wiki/Parsowie" title="Parsowie">Parsów</a> istniejącej do dziś. W trakcie prześladowań i wędrówek zaratusztrian utracone zostały 3/4 tekstów oryginalnej Awesty. </p><p>Wywarł wpływ i wchodził w interakcje na różne koncepcje innych religii <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a>, wczesnego buddyzmu i <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzm</a> <a href="/wiki/Mahajana" title="Mahajana">mahajany</a>, <a href="/wiki/Manicheizm" title="Manicheizm">manicheizmu</a>, <a href="/wiki/Gnostycyzm" title="Gnostycyzm">gnostycyzmu</a>, <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">wczesnego chrześcijaństwa</a> i <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamu</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. Jego <a href="/wiki/Synkretyzm_religijny" title="Synkretyzm religijny">synkretyczne</a> odmiany wyznawane były w Azji Środkowej, a także w Chinach<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. Część naukowców dopatruje się także wątków zaratusztriańskich u niektórych filozofów greckich<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. </p><p>Istnieniu przesłanek do twierdzenia, że takie pojęcia religii monoteistycznych (judaizmu, chrześcijaństwa i islamu) jak <a href="/wiki/S%C4%85d_Ostateczny" class="mw-redirect" title="Sąd Ostateczny">Sąd Ostateczny</a>, wędrówka duszy po śmierci do <a href="/wiki/Piek%C5%82o" title="Piekło">piekła</a> lub <a href="/wiki/Niebo_(katolicyzm)" title="Niebo (katolicyzm)">nieba</a>, wiara w istnienie diabła i nadejście <a href="/wiki/Pomazaniec" title="Pomazaniec">mesjasza</a> mogły powstać pod wpływem zaratusztrianizmu<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. Przeciwstawiają się temu historycy z kręgów duchowieństwa chrześcijańskiego, którzy są zdania, że pogląd ten jest przestarzały, niewiarygodny i bierze swoje źródło w oświeceniowej krytyce chrześcijaństwa, sprzeciwiającej się wszelkiej jego oryginalności<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yazd_fire_temple.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/220px-Yazd_fire_temple.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/330px-Yazd_fire_temple.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Yazd_fire_temple.jpg/440px-Yazd_fire_temple.jpg 2x" data-file-width="2011" data-file-height="1501" /></a><figcaption>Świątynia Ognia w <a href="/wiki/Jazd_(miasto)" class="mw-redirect" title="Jazd (miasto)">Jazdzie</a>, w środkowym Iranie</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Chakchak_Barry_Kent.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Chakchak_Barry_Kent.jpg/220px-Chakchak_Barry_Kent.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Chakchak_Barry_Kent.jpg/330px-Chakchak_Barry_Kent.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Chakchak_Barry_Kent.jpg/440px-Chakchak_Barry_Kent.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Świątynia w <a href="/wiki/Chak_Chak" class="mw-redirect" title="Chak Chak">Chak Chak</a> koło Jazdu</figcaption></figure> <p>W samym Iranie pozostało obecnie ok. 40 tys. zaratusztrian, cieszących się statusem <a href="/wiki/Konstytucja" title="Konstytucja">konstytucyjnej</a> mniejszości, w praktyce administracyjnej jednak często dyskryminowanych. Najliczniejszą grupę współczesnych zaratusztrian stanowią <a href="/wiki/Indie" title="Indie">indyjscy</a> <a href="/wiki/Parsowie" title="Parsowie">Parsowie</a> (ok. 150 tys.). Poza tym znaczniejsze wspólnoty istnieją jedynie w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanach Zjednoczonych</a> i <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a>. Łącznie na świecie jest obecnie nie więcej niż 250 tys. wyznawców zaratusztrianizmu. W ostatnich latach notuje się spadek liczby wiernych (na rzecz <a href="/wiki/Bahaizm" title="Bahaizm">bahaizmu</a>, islamu i <a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">hinduizmu</a>) oraz spadek aktywności religijnej. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wierzenia">Wierzenia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Wierzenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wierzenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Podstawowe_koncepcje">Podstawowe koncepcje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Podstawowe koncepcje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podstawowe koncepcje"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podstawowe koncepcje religii i filozofii zaratusztrianizmu oparte są głównie na tekstach awestyjskich. Wiadomości o wielu aspektach najwcześniejszych wierzeń Irańczyków znajdują się w tekstach <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Awesty</a>, inskrypcjach i zapisach staroperskich, uzupełniają je informacje greckich autorów. Późniejsze wierzenia zostały opisane w tekstach średnioperskich (Pahlavi). Myśl religijna starożytnych Irańczyków opiera się na przeciwstawieniu porządku i chaosu, dobra i zła, prawdy i fałszu, co przejawia się w myśli, mowie i działalności istot boskich i ludzi<sup id="cite_ref-:03_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="MAN,_Manah_–_(aw._Myśl,_myślenie)_Zaratusztry_poety-ofiarnika[27]"><span id="MAN.2C_Manah_.E2.80.93_.28aw._My.C5.9Bl.2C_my.C5.9Blenie.29_Zaratusztry_poety-ofiarnika.5B27.5D"></span><i>MAN, Manah</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> Myśl, myślenie) Zaratusztry poety-ofiarnika<sup id="cite_ref-:12_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-:12-27">[27]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: MAN, Manah – (aw. Myśl, myślenie) Zaratusztry poety-ofiarnika[27]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: MAN, Manah – (aw. Myśl, myślenie) Zaratusztry poety-ofiarnika[27]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Mana_(religia_polinezyjska)" title="Mana (religia polinezyjska)">Mana (religia polinezyjska)</a>.</i></div> <p>Duża liczba słów wywodzących się od czasownika <i>man</i> - „myśleć, pamiętać” itp. oraz innych terminów oznaczających jakiś rodzaj aktywności umysłowej jest jedną z najbardziej uderzających cech poematów staroawestyjskich. Termin <a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> <i>vohu manah</i> „dobra myśl”<sup id="cite_ref-:5_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup> jest jednym z najczęstszych we wszystkich <i><a href="/wiki/Gathy" class="mw-redirect" title="Gathy">Gâthâ</a>.</i> Dlatego siedziba Ahura Mazdy, Dom Pieśni<sup id="cite_ref-:22_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-:22-29">[29]</a></sup>, była przezeń również nazywana Domem Dobrej Myśli<sup id="cite_ref-:22_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-:22-29">[29]</a></sup> (1.32.15). To oznacza, że jest domem istoty o najlepszej myśli ze wszystkich, a mianowicie Ahura Mazdy, ale także domem tych, którzy mają dobrą myśl<sup id="cite_ref-:03_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p><p>Myśl i pomyślane słowo mają według Zaratusztry mieć niezwykłą moc, odzwierciedlającą pierwotny akt stworzenia. Według tekstów awestyjskich, na początku dziejów Ahura Mazdâ ułożył swoją myśl w słowa modlitwy <i>Ahuna Wairya</i>, którą wyrecytował i tym samym oszołomił i obezwładnił Złego Ducha (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> <i>Angra Mainju,</i> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <i><a href="/wiki/Aryman" title="Aryman">Aryman</a></i>) uporządkował świat tak, aby nie zawierał złych elementów: żadnej ciemności, choroby, śmierci ani oszustwa, a zamiast tego był pełen światła, życia i płodności<sup id="cite_ref-:03_26-2" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Manyu_(Mainyu)_–_(aw._inspiracja,_Intencja,_myśl,_umysł,_duchowy_impuls,_duch,_wiedza)[27][30][31]"><span id="Manyu_.28Mainyu.29_.E2.80.93_.28aw._inspiracja.2C_Intencja.2C_my.C5.9Bl.2C_umys.C5.82.2C_duchowy_impuls.2C_duch.2C_wiedza.29.5B27.5D.5B30.5D.5B31.5D"></span><i>Manyu (Mainyu)</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> inspiracja, Intencja, myśl, umysł, duchowy impuls, duch, wiedza)<sup id="cite_ref-:12_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-:12-27">[27]</a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup><sup id="cite_ref-lrc.la.utexas.edu_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-lrc.la.utexas.edu-31">[31]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Manyu (Mainyu) – (aw. inspiracja, Intencja, myśl, umysł, duchowy impuls, duch, wiedza)[27][30][31]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Manyu (Mainyu) – (aw. inspiracja, Intencja, myśl, umysł, duchowy impuls, duch, wiedza)[27][30][31]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Staroawestyjskie pojęcie manyu odgrywa kluczową rolę w koncepcjach zoroastryjskich. Jest to gwałtowna i dominująca siła mentalna, dobra lub zła, która włada i kieruje bytami boskimi i ludźmi z ich własnej woli i za ich przyzwoleniem. Można to przetłumaczyć jako „impuls umysłowy” lub „moc umysłu”, Wewnętrzne znaczenie jest bliskie „inspiracji (poetyckiej lub religijnej)”. W późniejszych tekstach termin ten odnosi się do dwóch pierwotnych sił stwórczych wszechświata: Życiodajnego Ducha (<i>spenta mainyu</i>)<sup id="cite_ref-:4_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-32">[32]</a></sup> i Złego (Niszczącego) Ducha (<a href="/wiki/Aryman" title="Aryman"><i>angra mainyu</i></a>)<sup id="cite_ref-:03_26-3" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p><p><i>Mainyu</i> jest, wyprowadzone (słownik avestyjsko-sanskrycki) od słowa <i>man</i>, co oznacza „myśleć, kontemplować, medytować”. Ervad Kanga podaje znaczenie „ducha, umysł, mózg”, a Bartholomae „Geist, als Sitz des Denkens und Wollens – duch-umysł, siedziba myśli i intencji”. Nawet słowniki sanskryckie definiują to jako „umysł, gorliwość, duch, nastrój, charakter”, a „duch” w tym przypadku oznacza tylko „charakter lub usposobienie umysłu”<sup id="cite_ref-:03_26-4" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Asza_–_(aw._Aṣ̌a/Arta,_porządek,_prawo,_zasada._rozkaz,_prawda)[26][28][34]"><span id="Asza_.E2.80.93_.28aw._A.E1.B9.A3.CC.8Ca.2FArta.2C_porz.C4.85dek.2C_prawo.2C_zasada._rozkaz.2C_prawda.29.5B26.5D.5B28.5D.5B34.5D"></span><i>Asza</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> <i>Aṣ̌a/Arta</i>, porządek, prawo, zasada. rozkaz, prawda)<sup id="cite_ref-:03_26-5" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-:5_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Asza – (aw. Aṣ̌a/Arta, porządek, prawo, zasada. rozkaz, prawda)[26][28][34]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Asza – (aw. Aṣ̌a/Arta, porządek, prawo, zasada. rozkaz, prawda)[26][28][34]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Ardibeheszt" title="Ardibeheszt">Ardibeheszt</a>.</i></div> <p>Świat Ahury Mazdy został uporządkowany zgodnie z zasadą (mikro/makro)kosmicznego „Porządku” (<a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">aw</a>. Asza), który przejawia się w świetle. We wstępie Gath termin ten jest tłumaczony jako „Porządek - [rozkaz - prawo – zasada], także Prawda” i odpowiednio jego pochodne: <i>aszawan</i><sup id="cite_ref-:6_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-35">[35]</a></sup> „podtrzymujący Porządek” (także „utrwalający lub nakazujący Porządek”). </p><p>„Porządek” jest wytworem „myśli” Ahura Mazdy i został przez niego narzucony kosmosowi, kiedy został ustanowiony. To także <a href="/wiki/Ormuzd" title="Ormuzd">Ahura Mazdâ</a> swoją myślą stworzył świetliste przestrzenie Porządku. Ahura Mazdâ jest ojcem porządku i on go podtrzymuje, utrwala i nakazuje. Jako aspekt tego Porządku Ahura mazda tworzy kosmos.(Gatha 1.32.2),.Termin Asza ma zatem trzy podstawowe odniesienia w tekstach staroawestyjskich: </p> <ol><li>Porządek kosmiczny, w tym porządek natury i ludzkości.</li> <li>Widoczny aspekt Porządku, czyli dzienne niebo, niebo i światła nieba, których najbardziej znaczącym elementem jest słońce; Jakakolwiek komunikacja między sferami boską i ludzką musi koniecznie przebiegać przez tę przestrzeń.</li> <li>Porządek to także porządek rytuału, czyli rytualnych czynów, słów, a także myśli zmaterializowany w <i>Gathah</i>.</li> <li>Powszechną praktyką jest tłumaczenie Asza (rta) jako „prawda”, ale w tekstach Awesty i późniejszych i jej późniejszych formach, Asza nigdy nie jest używana w wyrażeniach takich jak „mów prawdę”<sup id="cite_ref-:03_26-6" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ahu_–_(aw._Stan,_Egzystencja,_Tchnienie,_Pan,_Władca)[28][31]"><span id="Ahu_.E2.80.93_.28aw._Stan.2C_Egzystencja.2C_Tchnienie.2C_Pan.2C_W.C5.82adca.29.5B28.5D.5B31.5D"></span><i>Ahu</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> Stan, Egzystencja, Tchnienie, Pan, Władca)<sup id="cite_ref-:5_28-2" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-lrc.la.utexas.edu_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-lrc.la.utexas.edu-31">[31]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Ahu – (aw. Stan, Egzystencja, Tchnienie, Pan, Władca)[28][31]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ahu – (aw. Stan, Egzystencja, Tchnienie, Pan, Władca)[28][31]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Egzystencja dzieli się na różne typy „stanów” egzystencji. W czasie są trzy; teraźniejszość z jej przeszłością, teraźniejszością i przyszłością oraz czwarty, stan ostateczny. W przestrzeni są dwa: <b>świat z kości – materialny (<a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">aw</a>. <i>astuuant</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl</a>., <i>Getig</i>) – ten „z kośćmi”</b> lub stan istot żywych, czyli świat człowieka, w którym żyjemy, i <b>świat myśli, (<a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">aw</a>. <i>mainiiauua</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <i>Menog</i>) – ten „z myśli” (ducha)</b>, czyli ten, w którym przebywają istoty boskie i zmarli. Wszystkie te stany mogą być dobre lub złe<sup id="cite_ref-:3_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-36">[36]</a></sup>. </p><p>Pierwsze <b>Dobre Istnienie</b> jest stanem Uporządkowanego kosmosu, podczas gdy Pierwsze <b>Złe Istnienie</b> jest stanem Chaosu odpowiadającemu pierwszemu, atakowi Zła (Gatha 1.29). Ostatnia egzystencja, opisana w <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Starej Aweście</a>, odnosi się do zmarłych, którzy doświadczą dobrej (najlepszej) lub <b>złej (najgorszej) egzystencji</b>, adekwatnie do swojego postępowania i zachowania w świecie żywych. Zarówno pierwsze, jak i ostatnie byty są unikalne (<i>aêwa</i>- Gatha 1.29.6), w przeciwieństwie do przeszłych, teraźniejszych i przyszłych (ludzi), którzy są zjawiskiem ciągłym i powracającym. Ludzie, którzy usłuchali jego wezwania są odpowiedzialni za kolejne istnienia, a ich zadaniem jest, by każde z nich było możliwie tak dobre jak pierwsze istnienie. Ich rywale i przeciwnicy, z drugiej strony, są odpowiedzialni za schyłek, obrzydliwość i zniszczenie każdego z obecnych bytów, przez co konieczna jest regeneracja i rewitalizacja bytu<sup id="cite_ref-:03_26-7" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dwa_światy"><span id="Dwa_.C5.9Bwiaty"></span>Dwa światy</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Dwa światy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dwa światy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Uporządkowany świat dzieli się na dwie sfery: <b>świat egzystencji (myśli)</b> i <b>świat z kośćmi czyli świat (egzystencji) istot żywych</b>. Świat myśli zawiera to, co człowiek może pojąć tylko myślą, podczas gdy świat istot żywych zawiera to, co można pojąć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, uczucia)<sup id="cite_ref-:3_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-36">[36]</a></sup>. <b>Zaratusztrianizm charakteryzuje się zatem podwójną dwoistością</b>: pomiędzy pierwotną zasadą dobra i zła oraz między „stworzonymi” światami myśli i istot żywych. Zasada „Porządku” dotyczy zarówno świata myśli, jak i świata żywych istot. W pierwszym odnosi się do procesów kosmicznych, ustanowionych i podtrzymywanych przez Ahura Mazdę; w tym ostatnim odnosi się do zachowania ludzi, zarówno w życiu codziennym, jak i w rytuale. Wszystkie istoty we wszechświecie, w tym ludzkość, które postępują zgodnie z tą „Zasadą”, nazywane są „podtrzymującymi Porządek” lub w skrócie „Porządnymi” (aw. <i>ašāvan</i> aszawan)<sup id="cite_ref-:6_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-:6-35">[35]</a></sup>. Te dwa światy są czasami nazywane światami „duchowymi i materialnymi”, ale terminy te są stosunkowo nowoczesne, mają wiele różnych i częściowo bardzo mylących implikacji<sup id="cite_ref-:03_26-8" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Walka_(pahl._zmieszanie_–_gumēzišn)[37]"><span id="Walka_.28pahl._zmieszanie_.E2.80.93_gum.C4.93zi.C5.A1n.29.5B37.5D"></span>Walka (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <i>zmieszanie – gumēzišn</i>)<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Walka (pahl. zmieszanie – gumēzišn)[37]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Walka (pahl. zmieszanie – gumēzišn)[37]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jednak pierwotny chaos regularnie atakuje i powraca do uporządkowanego kosmosu <a href="/wiki/Ormuzd" title="Ormuzd">Ahura Mazdy</a> i proces porządkowania musi zostać powtórzony i ciągle podtrzymywany. Ludzie powinni pomagać Ahura Mazdzie w tym procesie, Światopogląd ten zorganizowany jako <b>pole odwiecznej bitwy</b> <b>pomiędzy siłami porządku</b> (obrońcami światła, życia, płodności, porządku i prawdy), reprezentowanymi przez najwyższego boga Ahura Mazdę, „wszechwiedzącego władcę”, z towarzyszącymi mu boskimi bytami, <b>a siłami chaosu</b> (sprawiającymi ciemność, cierpienie, destrukcję, śmierć i jałowość), reprezentowanymi przez kosmiczne <b>Oszustwo</b> i <b>Kłamstwo</b> (patrz poniżej) i jego różnych sojuszników. </p><p>Towarzysze Ahury Mazdy to sześciu „życiodajnych nieśmiertelnych” i wielcy Jazatowie, tacy jak Mitra – słońce i inni (patrz poniżej). <b>Siły zła obejmują w szczególności Angra Manyu, Złego Ducha, złych, starych bogów</b> – <a href="/wiki/Dewa_(zaratusztrianizm)" title="Dewa (zaratusztrianizm)">Dewy</a> (<i>daêwas</i>) i gniew <i>Aeszma</i> – (<i>aêshma</i> zob, też w <a href="/wiki/Dewa_(zaratusztrianizm)" title="Dewa (zaratusztrianizm)">Dewa (zaratusztrianizm)</a>), W takim aspekcie Zaratusztrianizm jest zatem <a href="/wiki/Dualizm_(religia)" title="Dualizm (religia)">dualistycznym</a> i <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeistycznym</a> <a href="/wiki/Henoteizm" title="Henoteizm">henoteizmem</a>, z jednym najwyższym bogiem, który jest ojcem uporządkowanego kosmosu<sup id="cite_ref-:03_26-9" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p><p>Po <b>odnowie świata</b> <b>fraszokereti</b> (aw. FRAŠŌ.KARATI, Sk. tr. vrddhi-kṛti-, akṣaya-) i pokonaniu sił Zła, Ahura Mazda ma stać się jedynym Bogiem<sup id="cite_ref-:7_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-:7-38">[38]</a></sup> i dlatego w ujęciu czasu liniowego zaratusztrianizm jest docelowym <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteizmem</a><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Haithya_–_(awest._prawda_i_rzeczywistość,_naprawdę_rzeczywiste)[28][29]"><span id="Haithya_.E2.80.93_.28awest._prawda_i_rzeczywisto.C5.9B.C4.87.2C_naprawd.C4.99_rzeczywiste.29.5B28.5D.5B29.5D"></span><i>Haithya</i> – (awest. prawda i rzeczywistość, naprawdę rzeczywiste)<sup id="cite_ref-:5_28-3" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-:22_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-:22-29">[29]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Haithya – (awest. prawda i rzeczywistość, naprawdę rzeczywiste)[28][29]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Haithya – (awest. prawda i rzeczywistość, naprawdę rzeczywiste)[28][29]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>We wszechświecie, w którym dwie przeciwstawne siły dobra i zła, prawdy i kłamstwa, nieustannie walczą o dominację, <b>człowiek jest bezustannie poddawany próbie wprowadzania go w błąd</b> (przez siły zła) i dochodzenia jakie zachowanie jest właściwe. Nawet poeta-ofiarnik Zaratusztra nie jest wolny od tej słabości. Jego koncepcja Rzeczywistości, to znaczy tego, co „naprawdę, naprawdę jest” (aw. <i>haithya</i>, sans. <i>satya</i>), może okazać się błędna. Chociaż myśli, że wie, co jest prawdziwym niebezpieczeństwem, urojeniem spowodowanych mocą Kłamstwa. Ciągle obecna jest jednak możliwość błędu<sup id="cite_ref-:03_26-10" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Druj_–_(aw._kłamstwo)[28][32]"><span id="Druj_.E2.80.93_.28aw._k.C5.82amstwo.29.5B28.5D.5B32.5D"></span><i>Druj</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> kłamstwo)<sup id="cite_ref-:5_28-4" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup><sup id="cite_ref-:4_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-32">[32]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Druj – (aw. kłamstwo)[28][32]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Druj – (aw. kłamstwo)[28][32]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Przeciwnikiem Uporządkowanego kosmosu jest kosmiczne Oszustwo lub Kłamstwo</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> <i>Druj</i>, oznacza także – narkotyk, staroperski – drauga). Znajdujące się w tekstach opisy różnych aspektów lub przejawów Kłamstwa pomagają je zdefiniować. Pochodzenie Kłamstwa nie jest podane wprost, ale musiało ono „zaistnieć” za pierwszym razem, gdy ktoś pomyślał lub wypowiedział twierdzenie, że „Porządek” Ahura Mazdy nie jest prawdziwym „Porządkiem”. Musiało to zatem „logicznie” nastąpić po ustanowieniu pierwszego Uporządkowanego kosmosu, to znaczy podczas pierwszego stanu, powodując jego „obrzydliwość” i „zniszczenie”. Gatha 1.30.6. </p><p><b>Domeną Złego Ducha rządzi zasada Oszustwa</b> (<i>druj</i>), przez które można pogubić się w rozumieniu w prawdziwej naturze świata i nie dokonać właściwego wyboru, z kim się sprzymierzyć: siłami dobra czy siłami zła. Według Starej Awesty to właśnie przydarzyło się starym bogom, dewom, którzy byli zdezorientowani i dokonali złych wyborów (Gatha 1.30.6) Dotyczy to oczywiście także ludzi<sup id="cite_ref-:03_26-11" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-:4_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-:4-32">[32]</a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ratu_–_(aw._odpowiednik,_wzorzec,_modele,_prototyp)[28]"><span id="Ratu_.E2.80.93_.28aw._odpowiednik.2C_wzorzec.2C_modele.2C_prototyp.29.5B28.5D"></span><i>Ratu</i> – (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> odpowiednik, wzorzec, modele, prototyp)<sup id="cite_ref-:5_28-5" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Ratu – (aw. odpowiednik, wzorzec, modele, prototyp)[28]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ratu – (aw. odpowiednik, wzorzec, modele, prototyp)[28]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Istnieje powiązanie między istotami w światach myśli a istotami żywymi w tym sensie, że wszystkie obiekty w tych ostatnich mają model lub prototyp <b>(Aw.</b> <i>Ratu</i>), w świecie myśli. T<b>e prototypy i kategorie bytów przypominającej idee platońskie</b>. Tak więc powtarzające się wciąż na nowo podziały roku mają swoje niezmienne modele w świecie myśli, a Ahura Mazda ukształtował prototypowego człowieka, krowę/byka, rok każdy byt, pojęcie i tak dalej, aby były one niejako schematami dla ludzi, zwierząt i podziałów czasu w świecie istot żywych. Łącznie z rytuałem haomy (litanie w Jaśnie 1 i 6). Pojęcie wyrażone słowem Ratu jest ściśle związane z „Porządkiem” i być może językowo spokrewnione z Asza (sanskryckie. rta). Można sobie wyobrazić „Porządek” jako rozległą sieć lub sieć harmonijnych relacji, w których „węzłami” są Ratu, boskie modele lub prototypy „dominujące” nad wszystkimi zjawiskami w świecie żywych lub jako czterowymiarową przestrzeń, w której wszystkie Ratu to współrzędne obiektów w czasie i przestrzeni<sup id="cite_ref-:03_26-12" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bóg_Ahura_Mazda_(Ormuzd)_i_inne_boskie_byty[28]"><span id="B.C3.B3g_Ahura_Mazda_.28Ormuzd.29_i_inne_boskie_byty.5B28.5D"></span>Bóg Ahura Mazda (<a href="/wiki/Ormuzd" title="Ormuzd">Ormuzd</a>) i inne boskie byty<sup id="cite_ref-:5_28-6" class="reference"><a href="#cite_note-:5-28">[28]</a></sup></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Bóg Ahura Mazda (Ormuzd) i inne boskie byty[28]" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bóg Ahura Mazda (Ormuzd) i inne boskie byty[28]"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Ahura Mazda swoimi myślami (oraz słowami i czynami) najpierw zarządził kosmos i nadal podtrzymuje prawdziwy/rzeczywisty porządek kosmiczny.</b> <b><a href="/wiki/Ormuzd" title="Ormuzd">Ahura Mazda</a> (Pan Mądrości) i jego przeciwieństwo <a href="/wiki/Aryman" title="Aryman">Angra Mainju</a> (Zły Duch) tworzą stale splecioną parę, która toczy z sobą bezustanny bój o władzę nad światem.</b> Ahura Mazda jest również tym, który stworzył kosmos i jest jego władcą. Jego dwa epitety, Ahura i Mazda, które również składają się na jego imię, odnoszą się do tych funkcji. Ahura Mazda jest blisko związany z sześcioma „<a href="/wiki/Amszaspandowie" title="Amszaspandowie">życiodajnymi nieśmiertelnymi</a>”. Były to pierwotnie części istoty i emanacje Ahura Mazdy, ale mogą być samodzielnymi bytami boskimi. Są jednak jeszcze bardziej złożonymi bytami, ponieważ reprezentują również części kosmosu i są „strażnikami” rzeczy na tym świecie<sup id="cite_ref-:03_26-13" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-:4_32-3" class="reference"><a href="#cite_note-:4-32">[32]</a></sup>.</p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Heptada_Ahura_Mazda-01.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Heptada_Ahura_Mazda-01.png/220px-Heptada_Ahura_Mazda-01.png" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Heptada_Ahura_Mazda-01.png/330px-Heptada_Ahura_Mazda-01.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Heptada_Ahura_Mazda-01.png/440px-Heptada_Ahura_Mazda-01.png 2x" data-file-width="3934" data-file-height="3223" /></a><figcaption>Infografika – Heptada Ahura Mazdy i 21 ważniejszych Jazatów</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Amesza_Spenta_(aw._Aməša_Spənta,_Życiodajni_Nieśmiertelni,_święci_nieśmiertelni)"><span id="Amesza_Spenta_.28aw._Am.C9.99.C5.A1a_Sp.C9.99nta.2C_.C5.BByciodajni_Nie.C5.9Bmiertelni.2C_.C5.9Bwi.C4.99ci_nie.C5.9Bmiertelni.29"></span>Amesza Spenta (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_awestyjski" title="Język awestyjski">aw.</a> <i>Aməša Spənta,</i> Życiodajni Nieśmiertelni, święci nieśmiertelni)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Amesza Spenta (aw. Aməša Spənta, Życiodajni Nieśmiertelni, święci nieśmiertelni)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Amesza Spenta (aw. Aməša Spənta, Życiodajni Nieśmiertelni, święci nieśmiertelni)"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Amszaspandowie" title="Amszaspandowie">Amszaspandowie</a>.</i></div> <p>Żadni bogowie inni niż Ahura Mazda nie są wymienieni z imienia w Gâthah i Jaśnie Haptanghâiti, ale Airyaman jest przywoływany w modlitwie Airyamâ ishiyô (5.54.1), która kończy zbiór Gâth, a kilka istot będących także bytami fizycznymi jest przywoływanych jako bóstwa w Jaśnie Haptanghâiti, wśród nich jest <b>niebiański ogień i niebiańskie wody</b>. Zamiast tego w Starej Aweście znajduje się szereg pojęć o boskim statusie, które nazwalibyśmy „abstrakcyjnymi” (ludzkie zmysły, emocje itp.). Czasami określane jako „istoty”, obejmują one<sup id="cite_ref-:03_26-14" class="reference"><a href="#cite_note-:03-26">[26]</a></sup><sup id="cite_ref-:4_32-4" class="reference"><a href="#cite_note-:4-32">[32]</a></sup>: </p> <ul><li>Wohu/Wahiszta manah – dobra/najlepsza myśl”</li> <li>Asza (Wahiszta) – „(Najlepszy) Porządek”</li> <li>Kszatra(Wairiya) – „(Wybór zasłużony) Rozkaz, Panowanie”</li> <li>(Spentâ) Armaiti – „(życiodajna) pokora, miłość, pobożność” (Jest także geniuszem ziemi)</li> <li>Haurwatât – „Całość-Całkowitość, Zdrowie”</li> <li>Amertatât – Nieśmiertelność („nie umieranie”, nie umieranie przed czasem)</li> <li>Atar, ogień</li> <li>Sraosza – „gotowość do słuchania” (ludzi przez Boga, Boga przez ludzi)</li> <li>Airyaman – harmonijne związków i uzdrawianie</li> <li>Aszi – „(niebiańska) nagroda”</li></ul> <p>W Młodszej Aweście pierwszych sześć tych pojęć stanowi stałą heptadę z Ahura Mazdą </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg/220px-KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg" decoding="async" width="220" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg/330px-KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg/440px-KUH-E%E1%B8%B4%E1%B5%9B%C4%80JA.jpg 2x" data-file-width="1080" data-file-height="985" /></a><figcaption>Rekonstrukcja Sasanidzkiej świątyni ognia w kompleksie cytadeli na górze Kajeh - znanej jako Ghagha-Shahr. 224-651 n.e.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup></figcaption></figure> <p><b>Ahura Mazda, pozostając jednością, posiada sześć Amesza Spentów</b> (aw. <i>ameša</i> „nieśmiertelny”, <i>spenta</i> „posiadający moc”) – <b>emanacji tworzących duchową osnowę świata</b>, zwanych także świetlistymi Istotami. Wraz z nimi tworzy tzw. „Świętą Siódemkę”. Ich imiona można rozumieć jako nazwy podstawowych atrybutów Ahury Mazdy i jednocześnie podstawowych cnót, którymi powinien cechować się każdy wyznawca: </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Heptada_Ahura_Mazdy">Heptada Ahura Mazdy</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Heptada Ahura Mazdy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Heptada Ahura Mazdy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zwykle podaje się taki skład heptady, której część stanowią Amesza Spentowie wraz z ich atrybutami: </p> <ul><li>Ahura Mazda – Bóg</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Trzy_męskie_(nijakie)_Moce"><span id="Trzy_m.C4.99skie_.28nijakie.29_Moce"></span>Trzy męskie (nijakie) Moce</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Trzy męskie (nijakie) Moce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Trzy męskie (nijakie) Moce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Bahman" class="mw-redirect" title="Bahman">Bahman</a> – aw. <i>Wohu Manah</i>, czyli <i>Dobra Myśl</i>; królestwo zwierząt</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Ardibeheszt" title="Ardibeheszt">Ardibeheszt</a> – aw. <i><b>Asza</b> Wahiszta</i>, czyli <i>Najlepsza Prawda</i>, <i>Ład Należyty</i>; królestwo ognia, ciepło, światło boże</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Szachriwar" title="Szachriwar">Szachriwar</a> – aw. <i>Chszatra Warija</i>, czyli <i>Królewskość Zwycięska, „Pożądane Panowanie”</i>; królestwo metali</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Trzy_żeńskie_Moce"><span id="Trzy_.C5.BCe.C5.84skie_Moce"></span>Trzy żeńskie Moce</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Trzy żeńskie Moce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Trzy żeńskie Moce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Spandarmat" title="Spandarmat">Spandarmat</a> – aw. <i>Spenta Aramaiti</i>, czyli <i>Święta Cierpliwość</i>; królestwo ziemi, kobiecość</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Chordad" title="Chordad">Chordad</a> – aw. <i>Haurwatat</i>, czyli <i>Zdrowie, integralność</i>; królestwo wody</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pahlawi" title="Język pahlawi">pahl.</a> <a href="/wiki/Mordad" title="Mordad">Mordad</a> – aw. <i>Ameratat</i>, czyli <i>Nieśmiertelność;</i> królestwo roślin</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jazata_i_Dewa">Jazata i Dewa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Jazata i Dewa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Jazata i Dewa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Oprócz tego Ahurze Maździe pomagają Jazatowie (awestyjskie yazatåŋhō) godni czci lub godni głębokiego kultu” czasem nazywani także Jazata Spenta – Wielka liczba świętych bytów stworzonych przez Ahura Mazdę, do których Zaratusztra zaliczył część bogów z panteonu <a href="/wiki/Mazdaizm" title="Mazdaizm">mazdaizmu</a>. W Gathah Zaratusztry wymienieni są Sraosza (Sędzia na moście Czinwat), Aszi jako hipostaza „nagrody”, „zapłaty” lub „kapryśnego szczęścia”, Atar Święty ogień, hipostaza światłości Ahura Mazdy, Geusz Taszan „Twórca krowy”, boski rzemieślnik, Geusz Urwan „Dusza Krowy”, „Duszą Stworzenia”, hipostaza zwierząt, wszystkich istot żywych, Tusznamaiti „Cisza umysłu”, „Boski Umysł” hipostaza oświecenia i Iza – w późniejszych tekstach zaratusztriańskich wysoką pozycję zajmują jazatowie tacy jak <a href="/wiki/Mitra_(mitologia)" title="Mitra (mitologia)">Mitra</a>, bóstwo przymierza, światła, przysięgi, sprawiedliwości i słońca, wszechwidzący obrońca prawdy oraz strażniki bydła, żniw i wód. Mitra jest jednym z trzech sędziów na moście Czinwat, „Most Oddzielenia” obok Sraoszy i Rasznu (personifikacja sprawiedliwości). Czczona była także powszechnie jazatka Anahita opiekunka wód, źródeł, rzek, kobiet<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>. </p><p>Angra Mainju nie posiada takich emanacji jak Ahura Mazda, posiada jednak korpus złych duchów, tzw. <a href="/wiki/Dewa" title="Dewa">Dewów</a>, zwanych w wersji pahlawijskiej <a href="/wiki/Demon" title="Demon">demonami</a>, które pomagają mu w dziele zniszczenia. W Gathah prawie nie są omawiane osobowości poszczególnych dewów; są traktowani jako kolektyw fałszywych bogów, którzy podążają za Kłamstwem i prowadzą swoich wyznawców do czynienia zła i przemocy. Późniejsze teksty średnioperskie prezentują bardziej złożoną i szczegółową demonologię, wymieniają wielu dewów i opisując ich atrybuty i siły zła, które ucieleśniają w najdrobniejszych szczegółach. Ostatecznie oznacza to zmianę ich konceptualizacji przez stanie się dosłownymi przeciwnikami odpowiadających im przeciwstawnym bytom stworzonym przez boga<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Akt_stworzenia_i_trzy_epoki">Akt stworzenia i trzy epoki</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Akt stworzenia i trzy epoki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Akt stworzenia i trzy epoki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ahura Mazda jest bogiem, który stworzył świat i wszystko, co w nim dobre. W pierwszym etapie Ahura Mazda poprzez swoje Świetliste Istoty stworzył wszystko oprócz ognia, co trwało siedem dni, po czym pozostawił to w stanie bezcielesnym i wstrzymał upływ czasu, aby odpocząć. Była to pierwsza epoka świata. Wszystkie twory Ahury były w tym stanie doskonale statyczne i niezmienne – wszystko doskonałe i na swoim miejscu. Następnie Ahura Mazda stworzył ogień i puścił świat w ruch, uruchamiając upływ czasu i nadając wszystkiemu cielesność. Otworzyło to drogę Angra Maju, który natychmiast zaatakował i skaził wszystkie 7 tworów Ahura Mazdy. Zaatakował ziemię, tworząc pustynię, zasolił wodę w morzach, przebił południową stronę nieba, spowodował więdnięcie roślin, śmierć pierwszego byka oraz pierwszego człowieka, a na koniec „popsuł” nieskalaną czystość ognia, tworząc dym. Od tego czasu zaczęła się druga epoka – epoka „zmieszania” – walki dobra ze złem, w której obecnie żyjemy. Pod koniec tej epoki nastanie czas Odnowy Świata (fraszokereti), porównywany do pojęcia sądu ostatecznego, kiedy to zło zostanie ostatecznie pokonane i oddzielone od dobra. Nastanie wtedy trzecia epoka, a świat uzyska swoją doskonałą formę. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Życie_pośmiertne"><span id=".C5.BBycie_po.C5.9Bmiertne"></span>Życie pośmiertne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Życie pośmiertne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życie pośmiertne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">Dusze</a> ludzi po śmierci trafiają przed sąd Mitry, Sraoszy i Rasznu. Mitra dzierży w swoich rękach szale sprawiedliwości, na których są ważone dobre i złe uczynki, myśli i słowa. Gdy dobro przeważa nad złem w życiu danej duszy, trafia ona do Domu Pieśni, zwanego również Domem Dobrej Myśli<sup id="cite_ref-:22_29-3" class="reference"><a href="#cite_note-:22-29">[29]</a></sup> (porównywane do pojęcia <a href="/wiki/Niebo_(raj)" title="Niebo (raj)">nieba</a>). Gdy zło przeważa nad dobrem, dusza spada z Mostu Rozdzielenia Czinwat do Domu Najgorszego Bytowania, zwanego także Domem Najgorszej Myśli (porównywane do pojęcia <a href="/wiki/Piek%C5%82o" title="Piekło">piekła</a>), i będzie pod kontrolą Angra Mainju, poddana cierpieniom. Gdy skalania duszy doskonale się równoważą – dusza trafia do Miejsca Pomiędzy (porównywane do pojęcia <a href="/wiki/Czy%C5%9Bciec" title="Czyściec">czyśćca</a>), stając się szarym cieniem, nie mogącym czuć radości ani smutku. W tych miejscach dusze oczekują na Odnowę Świata (fraszokereti). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mesjanizm">Mesjanizm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Mesjanizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Mesjanizm"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sama idea nadejścia Mesjasza w Gatach jest jedynie zasygnalizowana, dopiero w Młodszej Aweście zostaje rozwinięta<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup>. Bezpośrednio przed dniem Sądu Ostatecznego, do jeziora Kasaoja w <a href="/wiki/Pamir" title="Pamir">Pamirze</a> ma wejść dziewica. Ma ona zostać cudownie zapłodniona nasieniem Zaratusztry, ocalonym po jego śmierci<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>, i urodzić <a href="/wiki/Saoszjant" title="Saoszjant">Saoszjanta</a><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>(porównywanego do pojęcia Mesjasza w chrześcijaństwie), który poprowadzi zastępy sił dobra do ostatecznej walki ze złem. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zmartwychwstanie,_sąd,_nieśmiertelność"><span id="Zmartwychwstanie.2C_s.C4.85d.2C_nie.C5.9Bmiertelno.C5.9B.C4.87"></span>Zmartwychwstanie, sąd, nieśmiertelność</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Zmartwychwstanie, sąd, nieśmiertelność" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zmartwychwstanie, sąd, nieśmiertelność"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gdy nadejdzie Saoszjant, nastąpi Odnowa Świata. Saoszjant wskrzesi wszystkich ludzi, którzy kiedykolwiek żyli, sprawiedliwych i grzesznych. Rozpoznają oni znajomych, krewnych, rodziców i dzieci. Na wielkim zebraniu wszyscy ujrzą swoje dobre i złe uczynki. Następnie na ziemię wyleje się rzeka płynnego metalu. Wszyscy będą musieli przez nią przejść. Dla sprawiedliwych będzie ona jak ciepłe mleko, natomiast dla złych będzie ostatnią, straszliwą karą. Później odprawione zostanie nabożeństwo, podczas którego zbawieni otrzymają do wypicia napój z haomy, dającej nieśmiertelność. Wszyscy ludzie uzyskają nowe, nieśmiertelne ciała, jak Amesza Spenta, i zamieszkają w odnowionym i doskonałym uniwersum, pozbawionym zła<sup id="cite_ref-:7_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-:7-38">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etyka_i_obyczaje_zaratusztrian">Etyka i obyczaje zaratusztrian</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Etyka i obyczaje zaratusztrian" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Etyka i obyczaje zaratusztrian"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W etyce zaratusztriańskiej człowiek jest dziełem <a href="/wiki/Ormuzd" title="Ormuzd">Ahury Mazdy</a>, ma jednak <a href="/wiki/Wolna_wola" title="Wolna wola">wolną wolę</a> i może zdradzić swojego stwórcę, stając po stronie sił zła. Z natury człowiek jest jednak dobry i jego powołaniem jest stanąć do walki ze złem w szeregach popleczników Ahury Mazdy. Lapidarnie nakazy zaratusztrianizmu określa formuła: <i>humata</i>, <i>huchta</i>, <i>hwareszta</i> – dobre myśli, dobre słowa, dobre uczynki. gatha 1.1.28 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kult_czystości"><span id="Kult_czysto.C5.9Bci"></span>Kult czystości</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Kult czystości" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kult czystości"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W etyce zaratusztrianizmu nie występuje pojęcie <a href="/wiki/Grzech" title="Grzech">grzechu</a>. Zastępuje je pojęcie "zbrukania, skalania". Dusza człowieka może ulec zbrukaniu poprzez złe myślenie, złe mówienie i złe czynienie, a także przez kontakt z brudnymi tworami i istotami Angra Mainju. Silnie zbrukana dusza, która przeszła na stronę sił zła, po śmierci runie w otchłań do Domu Złej Myśli (Aka Manah), siedziby Arymana. Obowiązkiem człowieka jest zatem dbanie o swoją czystość duchową, psychiczną i cielesną. Szczegółowe przepisy, mówiące o tym, co powoduje skalanie ciała i duszy, w okresie post-gatyckim ostatecznie sformułowano w Wendidad. Przepisy zawarte w Wendidad określają zabiegi higieniczne, rytualne i magiczne, pozwalające na oczyszczenie ciała i duszy. Zawierają także listę czynności i zachowań zakazanych. Błędem jest porównywanie skalań do pojęcia koszerności w judaizmie, ponieważ nie ma zakazanych pokarmów. Jedynie skażone, zepsute lub zatrute jedzenie uważa się za skalane. Wiele praw Wendidad zawiera bardzo trafne, ze współczesnego punktu widzenia, zalecenia higieniczne, zapobiegające skażeniu środowiska naturalnego oraz nakazujące ochronę czystości wody, ziemi, powietrza i ognia. Są także zalecenia o charakterze bio-etycznym, w tym nakazy troskliwej opieki nad zwierzętami domowymi i dobre ich traktowanie. </p><p>Psy cieszą się szczególnym szacunkiem w zaratusztrianizmie, a zabicie psa mogła grozić kara śmierci. </p><p>W Wendidad określono też dozwolone formy zachowań seksualnych. Miesiączkującą kobietę uważa się za skalaną i zakazuje się w tym okresie stosunków płciowych. Wśród przepisów znajdują się także zasady zawierania małżeństw, zawierania umów i prowadzenia interesów. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg/300px-Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg/450px-Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg/600px-Zoroastriangrave_Barry_Kent.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Nagrobek na cmentarzu zoroastryjskim w Jazdzie</figcaption></figure><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wieza_milczenia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Wieza_milczenia.jpg/220px-Wieza_milczenia.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Wieza_milczenia.jpg/330px-Wieza_milczenia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Wieza_milczenia.jpg/440px-Wieza_milczenia.jpg 2x" data-file-width="4032" data-file-height="2268" /></a><figcaption>Wieża Milczenia (Ciszy) w Jazd w Iranie. Do lat 70. XX wieku tradycyjne miejsce pochówku wyznawców Zaratusztranizmu.</figcaption></figure><p><a href="/wiki/Zw%C5%82oki" title="Zwłoki">Zwłoki</a> człowieka są, według Wendidad, jedną z najbardziej skalanych rzeczy na świecie, gdyż śmiercią i jej przyczyną jest Aryman. By nie zbrukać ziemi, grzebiąc w niej zwłoki, praktykowano tzw. <a href="/wiki/Pogrzeb_powietrzny" title="Pogrzeb powietrzny">pogrzeb powietrzny</a>, polegający na ekspozycji zwłok w tzw. <a href="/wiki/Wie%C5%BCa_milczenia" title="Wieża milczenia">wieżach milczenia</a> (dakhma), gdzie tkankę miękką zjadały padlinożerne ptaki. Wysuszone kości chowano w osuariach lub umieszczano w centralnym szybie wieży. Kremacja jest zakazana ze względu na świętość ognia. Współcześnie czynna jest tylko jedna dakhma, w Mumbaju, a zwłoki chowane są w betonowych grobach, tak by nie stykały się z ziemią. </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kult_ognia">Kult ognia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Kult ognia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kult ognia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Ogie%C5%84" title="Ogień">Ogień</a> stanowi szczególny obiekt kultu zaratusztrian. Jest on najczystszym ze wszystkich tworów Ahury Mazdy. Angra Maju zbrukał go co prawda, dodając do niego <a href="/wiki/Dym" title="Dym">dym</a>, jednak dym nie miesza się z samym ogniem, lecz ucieka do góry i dlatego płomienie są zawsze doskonale czyste. W centralnym punkcie świątyni pali się stale podtrzymywany święty ogień, który gwarantuje trwanie mocy Ahury Mazdy na ziemi. Świętość ognia wzrasta z czasem jego trwania. Kult ognia zyskał szczególne znaczenie w czasach dynastii Achemenidów, kiedy to budowano ołtarze ognia. Za <a href="/wiki/Sasanidzi" title="Sasanidzi">Sasanidów</a> powstawały rozbudowane sanktuaria i <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_ognia" title="Świątynia ognia">świątynie ognia</a>, (zobacz <a href="/wiki/Ateszgah" title="Ateszgah">Ateszgiah</a>), gdzie płomień był stale podtrzymywany. Płonące przez długi czas ognie otaczają zaratusztrianie szczególną czcią, gdyż wierzono, że ogień, który palił się stale ponad 100 lat, ma ogromną siłę uzdrawiania i spełniania innych życzeń. </p> <figure class="mw-halign-center mw-image-border" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Plik:Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg" class="mw-file-description" title="Takht-e-soleyman (Iran) Ruiny świątryni królewskiego ognis Sasanidów (Adar Gusznasp)"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg/959px-Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg" decoding="async" width="959" height="539" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg/1439px-Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg/1918px-Takht-e-soleyman-Golnaz_Moghaddam.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="2592" /></a><figcaption><b>Takht-e-soleyman</b> (Iran) Ruiny świątryni królewskiego ognis Sasanidów (<i>Adar Gusznasp</i>)</figcaption></figure> <p><b>Takht-e-soleyman</b> (Iran) Ruiny świątyni królewskiego ognia dynastii Sasnidów (<i>Adar Gusznasp</i>) i świątyni Anahity VI-VII w. n.e.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religijna_literatura_zaratusztriańska"><span id="Religijna_literatura_zaratusztria.C5.84ska"></span>Religijna literatura zaratusztriańska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Religijna literatura zaratusztriańska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religijna literatura zaratusztriańska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religijna_literatura_staroperska">Religijna literatura staroperska</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Religijna literatura staroperska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religijna literatura staroperska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Awesta</a> <ul><li>Jasna: (zawiera <a href="/wiki/Awesta" title="Awesta">Gathy</a>) nazwa podstawowego liturgicznego zbioru tekstów Awesty, recytowanych podczas tej ceremonii <i>jasny</i>.</li> <li>Wendidad: (prawo przeciw demonom) główne źródłem prawa zoroastryjskiego, zarówno rytualnego, jak i cywilnego</li> <li>Wisparat: pomniejsze pism liturgiczne, zawierające hymny pochwalne</li> <li>Jaszty: 21 hymnów do Jazatów</li> <li>fragmenty: pozostałe zachowane teksty Awesty</li></ul></li> <li>Mała Awesta (Chorda Awesta) <ul><li>grupa pomniejszych tekstów, hymnów i modlitw na określone okazje.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religijna_literatura_średnioperska"><span id="Religijna_literatura_.C5.9Brednioperska"></span>Religijna literatura średnioperska</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Religijna literatura średnioperska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religijna literatura średnioperska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zawiera wiele cytatów i materiałów z niezachowanych, wcześniejszych pism. </p><p>Ważniejsze pozycje<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>: </p> <ul><li><a href="/wiki/Ksi%C4%99ga_Arta_Wirafa" title="Księga Arta Wirafa">Arda Wiraz Namag</a>: „Księga o pobożnym Wirazie” podróż świątobliwego Wiraza w zaświaty (do nieba i piekła)</li> <li>Bundahiszn: kosmologia, kosmogonia, eschatologia zaratusztriańska (wersja mniejsza indyjska)</li> <li>Wielki Bundahiszn: kosmologia, kosmogonia, eschatologia zaratusztriańska (wersja większa irańska)</li> <li>Czidag Andarz Porjotkeszan: Obowiązki zaratusztrianina (rodzaj katechizmu)</li> <li>Pouczenia Adarbada Mahraspandana: zbiór aforyzmów i rad praktycznych mędrca Mahraspandana</li> <li>Dadestan i Denig: „Decyzje religijne” zawiera odpowiedzi udzielone przez Manuszczira i Gosznajamana na pytania zadane mu przez jego współwyznawców”</li> <li>Denkard: encyklopedia religii zaratusztriańskiej, zawierająca obszerne cytaty z materiałów starszych o tysiące lat, w tym zaginionych tekstów awestyjskich</li> <li>Menog_i Khrad „Wyroki Ducha Mądrości” zawiera głównie mądrości praktyczne w formie pytań i odpowiedzi</li> <li>Riwajaty: „Poglądy i Opinie …” Odpowiedzi kapłanów irańskich na ytania mobadów Parsów w Indiach</li> <li>Teksty w języku Pazand: zbiór tłumaczeń różnych tekstów staro i średnio–perskich na język Pazand</li> <li>Zand_i Wohuman Jaszt: „Komentarz do Vohuman Yasn”. zaratusztriańska „Apokalipsa”</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>piosenkarz <a href="/wiki/Freddie_Mercury" title="Freddie Mercury">Freddie Mercury</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Boyce</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary">M.</span></span>, <i>Zaratusztrianie</i>, <span class="cite-name-full">Bolesław J</span><span class="cite-name-initials" title="Bolesław J" style="display:none">B.J.</span> <span class="cite-lastname">Korzeniowski</span> (tłum.), <span class="cite-name-full">Zofia</span><span class="cite-name-initials" title="Zofia" style="display:none">Z.</span> <span class="cite-lastname">Józefowicz-Czabak</span> (tłum.), <span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara" style="display:none">B.</span> <span class="cite-lastname">Majewska</span>, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1988, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/832180683X" title="Specjalna:Książki/832180683X">ISBN <span class="isbn">83-218-0683-X</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/749245004">749245004</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=%C5%81%C3%B3d%C5%BA&rft.aufirst=Mary&rft.aulast=Boyce&rft.date=1988&rft.isbn=83-218-0683-X&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zaratusztrianie&rft.pub=Wydawnictwo+%C5%81%C3%B3dzkie&rft_id=info%3Aoclcnum%2F749245004" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>FAROHARS</i>, [w:] <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">M.N.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">M.N.</span> </span><span class="cite-lastname">Dhalla</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">M.N.</span><span class="cite-name-initials">M.N.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/dhalla/history5.htm#chap41"><i>M.N. Dhalla: History of Zoroastrianism (1938), part 5</i></a>, www.avesta.org, 1 stycznia 1938, s. 375-378<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-26]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=M.N.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=M.N.+Dhalla%3A+History+of+Zoroastrianism+%281938%29%2C+part+5&rft.atitle=FAROHARS&rft.date=1938-01-01&rft.aulast=Dhalla&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Fdhalla%2Fhistory5.htm%23chap41" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Angels in Zoroastrianism</i>, [w:] <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">M.N.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">M.N.</span> </span><span class="cite-lastname">Dhalla</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">M.N.</span><span class="cite-name-initials">M.N.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/angels.html"><i>History of Zoroastrianism</i></a>, www.avesta.org, 1 stycznia 1938, s. 232-243<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-26]</span>, Cytat: (…)Kim są Fravashi. Klasą wyższych inteligencji, odgrywających najbardziej znaczącą rolę w panteonie wyznawców Mazdajasny(…), klasa Fravashi, czyli duchów opiekuńczych i prototypów ludzkości w jej najczystszej stworzonej formie.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=M.N.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=History+of+Zoroastrianism&rft.atitle=Angels+in+Zoroastrianism&rft.date=1938-01-01&rft.aulast=Dhalla&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Fangels.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4000389"><i>Zaratusztrianizm</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-07-30]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Zaratusztrianizm&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B4000389" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_4-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Grzegorz</span><span class="cite-name-initials" title="Grzegorz" style="display:none">G.</span> </span><span class="cite-lastname">Musik</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Grzegorz</span><span class="cite-name-initials" title="Grzegorz">G.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=107049"><i>Zaratusztrianizm jako czynnik inicjujący zmiany ustawodawstwa dotyczącego niewolnictwa w państwie Cyrusa Wielkiego</i></a>, Wrocław 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2022-01-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Grzegorz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zaratusztrianizm+jako+czynnik+inicjuj%C4%85cy+zmiany+ustawodawstwa+dotycz%C4%85cego+niewolnictwa+w+pa%C5%84stwie+Cyrusa+Wielkiego&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.date=2019&rft.aulast=Musik&rft_id=https%3A%2F%2Frepozytorium.uni.wroc.pl%2Fdlibra%2Fdoccontent%3Fid%3D107049" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Roshan Rivetna, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170816062002/http://fezana.org/downloads/ZoroastrianWorldPopTable_FEZANA_Journal_Fall_2013.pdf"><i>THE ZARATHUSHTI WORLD a 2012 demographic picture</i></a></span> </li> <li id="cite_note-:1-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_6-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Introduction</i>, [w:] <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Prods. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods. Oktor" style="display:none">P.O.</span> </span><span class="cite-lastname">Skjærvø</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Prods. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods. Oktor">P.O.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yumpu.com/en/document/read/11818241/zoroastrianism-p-oktor-skjaerv-harvard-university-"><i>Zoroastrianism</i></a>, yumpu.com, Harvard University, 29 marca 2013, s. 1<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span>, Cytat: The Zoroastrian sacred texts collected in the Avesta were composed orally between ca. 1500 and 500 BCE, but contain no historical information, and, since the Iranians did not use writing, the archeological records from the areas they may have occupied can only be tentatively correlated with them. Thus, the historical-cultural settings of the various stages of the religion before the Achaemenids cannot be determined.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Prods.+Oktor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zoroastrianism&rft.place=Harvard+University&rft.atitle=Introduction&rft.date=2013-03-29&rft.aulast=Skj%C3%A6rv%C3%B8&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yumpu.com%2Fen%2Fdocument%2Fread%2F11818241%2Fzoroastrianism-p-oktor-skjaerv-harvard-university-" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:2-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_7-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Persian Studies</span><span class="cite-name-initials" title="Persian Studies" style="display:none">P.S.</span> </span><span class="cite-lastname">Cluj-Napoca</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Persian Studies</span><span class="cite-name-initials" title="Persian Studies">P.S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/98955680/Mary_Boyce_A_History_of_Zoroastrianism_Vol_I_1975_"><i>Mary Boyce, A History of Zoroastrianism, Vol. I [1975]</i></a>, „Leiden, Brill, 1975”, s. 3<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span>, Cytat: (…)uważa się, że powstanie najstarszego indyjskiego dzieła, Rygwedy, ma swój początek się około 1700 r. p.n.e. Język jej hymnów, w ich zachowanej formie, jest bardzo zbliżony do języka Gath, Zoroaster; i nie tylko zewnętrzna forma dzieł proroka, ale także uderzająco archaiczne elementy w ich treści pozwalają przypuszczać, że on sam nie mógł żyć później niż około 1000 r. p.n.e.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=Mary+Boyce%2C+A+History+of+Zoroastrianism%2C+Vol.+I+%5B1975%5D&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=Leiden%2C+Brill%2C+1975&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F98955680%2FMary_Boyce_A_History_of_Zoroastrianism_Vol_I_1975_" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">William W.</span><span class="cite-name-initials" title="William W." style="display:none">W.W.</span> </span><span class="cite-lastname">Malandra</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">William W.</span><span class="cite-name-initials" title="William W.">W.W.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranicaonline.org/articles/zoroastrianism-i-historical-review"><i>Zoroastrianism historical review</i></a> [online], iranicaonline.org, 20 lipca 2005<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=William+W.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zoroastrianism+historical+review&rft.date=2005-07-20&rft.aulast=Malandra&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fzoroastrianism-i-historical-review" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Prods Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods Oktor" style="display:none">P.O.</span> </span><span class="cite-lastname">Skjærvø</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Prods Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods Oktor">P.O.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/profile/Dickson_Adom/post/Do_you_think_Zoroastrianism_influenced_Judaism/attachment/5a7813454cde266d5888c3ad/AS%3A590588558721024%401517818693025/download/zorocomplete.pdf"><i>Introduction to Zoroastrianism, For use in Early Iranian Civilizations</i></a> [online], researchgate.net, 1 stycznia 2005, s. 55<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Prods+Oktor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Introduction+to+Zoroastrianism%2C+For+use+in+Early+Iranian+Civilizations&rft.date=2005-01-01&rft.aulast=Skj%C3%A6rv%C3%B8&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fprofile%2FDickson_Adom%2Fpost%2FDo_you_think_Zoroastrianism_influenced_Judaism%2Fattachment%2F5a7813454cde266d5888c3ad%2FAS%253A590588558721024%25401517818693025%2Fdownload%2Fzorocomplete.pdf" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Louis H.</span><span class="cite-name-initials" title="Louis H." style="display:none">L.H.</span> </span><span class="cite-lastname">Gray</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Louis H.</span><span class="cite-name-initials" title="Louis H.">L.H.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/hadith-v"><i>Zoroastrian Elements in Mohammedan Eschatology</i></a>, „Le Muséon”, 3, Le Muséon, 15 grudnia 2002, s. 153–184<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2002-12-15&rft.pub=Le+Mus%C3%A9on&rft.jtitle=Le+Mus%C3%A9on&rft.volume=3&rft.atitle=Zoroastrian+Elements+in+Mohammedan+Eschatology&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2Farticles%2Fhadith-v" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">REFLECTIONS ACROSS RELIGIONS: A HISTORICAL EXAMINATION OF COMMON THEMES IN ZOROASTRIANISM, JUDAISM AND CHRISTIANITY A Thesis Presented to the Faculty Of the College of Arts & Sciences In Partial Fulfillment Of the Requirements for the Degree Of Master of Arts In History Winthrop University, May, 2023  By  Jason Heckert</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Kersey H. Antia, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/antia/concepts_shared_beliefs.pdf"><i>Concepts and Beliefs Zoroastrianism Shares with other Religions as a Guide to an Interreligious Dialogue</i></a>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Common Elements in Buddhism and Zoroastrianism (Paul J. du Breuil, Journal of the K.R. Cama Oriental Institute, Bombay, 1980, 48, pp. 40-42).</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Werner</span><span class="cite-name-initials" title="Werner" style="display:none">W.</span> </span><span class="cite-lastname">Sundermann</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Werner</span><span class="cite-name-initials" title="Werner">W.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S1356186307008036/type/journal_article"><i>Zoroastrian motifs in non-Zoroastrian traditions</i></a>, „Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland”, 18 (2), <span title="kwiecień 2008">2008</span>, s. 155–165, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017%2FS1356186307008036">10.1017/S1356186307008036</a><span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0035-869X">0035-869X</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=Zoroastrian+motifs+in+non-Zoroastrian+traditions&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2008-04&rft.issn=0035-869X&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Asiatic+Society+of+Great+Britain+%26+Ireland&rft.volume=18&rft.edition=2&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS1356186307008036&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Fproduct%2Fidentifier%2FS1356186307008036%2Ftype%2Fjournal_article" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">„Some Iranian Themes in Islamic Literature” w P. Gignoux, red., Recurrent Patterns in Iranian Religions from Mazdaism to Sufism , Paryż, 1992, s. 143-58.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">D. Winston, „Irański komponent w Biblii, apokryfach i Qumran. A Review of the Evidence”, History of Religions 5, 1966, s. 183-216.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Zarathushtra’s Religion and His Pastoral Imagery, Universitaire Pers Leiden, 1975, p. 22</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michael E.J.</span><span class="cite-name-initials" title="Michael E.J." style="display:none">M.E.J.</span> </span><span class="cite-lastname">Witzel</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michael E.J.</span><span class="cite-name-initials" title="Michael E.J.">M.E.J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dash.harvard.edu/handle/1/9887626"><i>Gandhāra and the Formation of the Vedic and Zoroastrian Canons</i></a> [online], 2011<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Michael+E.J.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Gandh%C4%81ra+and+the+Formation+of+the+Vedic+and+Zoroastrian+Canons&rft.date=2011&rft.aulast=Witzel&rft_id=https%3A%2F%2Fdash.harvard.edu%2Fhandle%2F1%2F9887626" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Shaul</span><span class="cite-name-initials" title="Shaul" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Shaked</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Shaul</span><span class="cite-name-initials" title="Shaul">S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/38723349/_Irano_Judaica_vol_3_Studies_Relating_to_Jewish_Contacts_with_Persian_Culture_Throughout_the_Ages_eds_Shaul_Shaked_and_Amnon_Netzer_Jerusalem_Ben_Zvi_Institute_1994_"><i>*Irano-Judaica, vol. 3: Studies Relating to Jewish Contacts with Persian Culture Throughout the Ages*, eds. Shaul Shaked and Amnon Netzer (Jerusalem: Ben-Zvi Institute, 1994)</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Shaul&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%2AIrano-Judaica%2C+vol.+3%3A+Studies+Relating+to+Jewish+Contacts+with+Persian+Culture+Throughout+the+Ages%2A%2C+eds.+Shaul+Shaked+and+Amnon+Netzer+%28Jerusalem%3A+Ben-Zvi+Institute%2C+1994%29&rft.aulast=Shaked&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F38723349%2F_Irano_Judaica_vol_3_Studies_Relating_to_Jewish_Contacts_with_Persian_Culture_Throughout_the_Ages_eds_Shaul_Shaked_and_Amnon_Netzer_Jerusalem_Ben_Zvi_Institute_1994_" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Shaul</span><span class="cite-name-initials" title="Shaul" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Shaked</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Shaul</span><span class="cite-name-initials" title="Shaul">S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/38723377/_Irano_Judaica_vol_6_Studies_Relating_to_Jewish_Contacts_with_Persian_Culture_Throughout_the_Ages_eds_Shaul_Shaked_and_Amnon_Netzer_Jerusalem_Ben_Zvi_Institute_2008_"><i>*Irano-Judaica, vol. 6: Studies Relating to Jewish Contacts with Persian Culture Throughout the Ages*, eds. Shaul Shaked and Amnon Netzer (Jerusalem: Ben-Zvi Institute, 2008)</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Shaul&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%2AIrano-Judaica%2C+vol.+6%3A+Studies+Relating+to+Jewish+Contacts+with+Persian+Culture+Throughout+the+Ages%2A%2C+eds.+Shaul+Shaked+and+Amnon+Netzer+%28Jerusalem%3A+Ben-Zvi+Institute%2C+2008%29&rft.aulast=Shaked&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F38723377%2F_Irano_Judaica_vol_6_Studies_Relating_to_Jewish_Contacts_with_Persian_Culture_Throughout_the_Ages_eds_Shaul_Shaked_and_Amnon_Netzer_Jerusalem_Ben_Zvi_Institute_2008_" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Antonino</span><span class="cite-name-initials" title="Antonino" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Forte</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Antonino</span><span class="cite-name-initials" title="Antonino">A.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.persee.fr/doc/asie_0766-1177_1999_num_11_1_1157"><i>Iranians in China : Buddhism, Zoroastrianism, and Bureaus of Commerce</i></a>, „Cahiers d'Extrême-Asie”, 11 (1), 1999, s. 277–290, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3406%2Fasie.1999.1157">10.3406/asie.1999.1157</a><span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1999&rft.atitle=Iranians+in+China+%3A+Buddhism%2C+Zoroastrianism%2C+and+Bureaus+of+Commerce&rft.jtitle=Cahiers+d%27Extr%C3%AAme-Asie&rft.volume=11&rft.edition=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.3406%2Fasie.1999.1157&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.persee.fr%2Fdoc%2Fasie_0766-1177_1999_num_11_1_1157" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Anton-Hermann</span><span class="cite-name-initials" title="Anton-Hermann" style="display:none">A.H.</span> </span><span class="cite-lastname">Chroust</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Anton-Hermann</span><span class="cite-name-initials" title="Anton-Hermann">A.H.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">American Catholic Philosophical</span><span class="cite-name-initials" title="American Catholic Philosophical" style="display:none">A.C.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Association</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">American Catholic Philosophical</span><span class="cite-name-initials" title="American Catholic Philosophical">A.C.P.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Philosophy Documenation</span><span class="cite-name-initials" title="Philosophy Documenation" style="display:none">P.D.</span> </span><span class="cite-lastname">Center</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Philosophy Documenation</span><span class="cite-name-initials" title="Philosophy Documenation">P.D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pdcnet.org/oom/service?url_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=&rft.imuse_id=newscholas_1980_0054_0003_0342_0357&svc_id=info:www.pdcnet.org/collection"><i>The Influence of Zoroastrian Teachings on Plato, Aristotle, and Greek Philosophy in General:</i></a>, „New Scholasticism”, 54 (3), 1980, s. 342–357, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.5840%2Fnewscholas198054313">10.5840/newscholas198054313</a><span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0028-6621">0028-6621</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-23]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=The+Influence+of+Zoroastrian+Teachings+on+Plato%2C+Aristotle%2C+and+Greek+Philosophy+in+General%3A&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1980&rft.issn=0028-6621&rft.jtitle=New+Scholasticism&rft.volume=54&rft.edition=3&rft_id=info%3Adoi%2F10.5840%2Fnewscholas198054313&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pdcnet.org%2Foom%2Fservice%3Furl_ver%3DZ39.88-2004%26rft_val_fmt%3D%26rft.imuse_id%3Dnewscholas_1980_0054_0003_0342_0357%26svc_id%3Dinfo%3Awww.pdcnet.org%2Fcollection" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Jacques Duchesne-Guillemin <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-9207"><i>Zoroastrianizm</i> w Encyclopaedia Britannica</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>; Gherardo Gnoli <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/articles/dualism"><i>Dualism</i> w Encyclopaedia Iranica.</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>; Shaul Shaked <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/articles/eschatology-i"><i>Eschatology in Zoroastrianizm and Zoroastrian Influence</i> w Encyclopaedia Iranica</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Kazimierz</span><span class="cite-name-initials" title="Kazimierz" style="display:none">K.</span> </span><span class="cite-lastname">Banek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Kazimierz</span><span class="cite-name-initials" title="Kazimierz">K.</span></span>, <i>Słownik Wiedzy o Religiach</i>, Bielsko-Biała 2007, s. 373, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788372665959" title="Specjalna:Książki/9788372665959">ISBN <span class="isbn">978-83-7266-595-9</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Kazimierz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+Wiedzy+o+Religiach&rft.isbn=978-83-7266-595-9&rft.place=Bielsko-Bia%C5%82a&rft.date=2007&rft.aulast=Banek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Tomasz" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Jelonek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tomasz</span><span class="cite-name-initials" title="Tomasz">T.</span></span>, <i>Kultura Perska a Biblia</i>, Kraków: Petrus, 2010, s. 158<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tomasz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Kultura+Perska+a+Biblia&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Petrus&rft.date=2010&rft.aulast=Jelonek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:03-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:03_26-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-13">n</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:03_26-14">o</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Prods Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods Oktor" style="display:none">P.O.</span> </span><span class="cite-lastname">Skjærvø</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Prods Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="Prods Oktor">P.O.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://context4book.com/download/4776436-zoroastrianism-an-introduction-to-zoroastrianism"><i>Zoroastrianism An Introduction To Zoroastrianism</i></a> [online], context4book.com, 1 stycznia 2005, s. 12-18<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Prods+Oktor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Zoroastrianism+An+Introduction+To+Zoroastrianism&rft.date=2005-01-01&rft.aulast=Skj%C3%A6rv%C3%B8&rft_id=https%3A%2F%2Fcontext4book.com%2Fdownload%2F4776436-zoroastrianism-an-introduction-to-zoroastrianism" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:12-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:12_27-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:12_27-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/avdict/avdict.htm"><i>Avestan Dictionary</i></a> [online], www.avesta.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Avestan+Dictionary&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Favdict%2Favdict.htm" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:5-28"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:5_28-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_28-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">P. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="P. Oktor" style="display:none">P.O.</span> </span><span class="cite-lastname">Skjaervo</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">P. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="P. Oktor">P.O.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/85836340/YAvestan_dictionary"><i>YAvestan dictionary</i></a> [online], 29 sierpnia 2022<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=P.+Oktor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=YAvestan+dictionary&rft.date=2022-08-29&rft.aulast=Skjaervo&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F85836340%2FYAvestan_dictionary" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:22-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:22_29-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:22_29-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:22_29-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:22_29-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jenny</span><span class="cite-name-initials" title="Jenny" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Rose</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jenny</span><span class="cite-name-initials" title="Jenny">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/5883633/_The_House_of_Song_the_House_of_Deceit_Faith_ISS_28"><i>"The House of Song, the House of Deceit" Faith ISS 28</i></a> [online], s. 2<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jenny&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%26quot%3BThe+House+of+Song%2C+the+House+of+Deceit%26quot%3B+Faith+ISS+28&rft.aulast=Rose&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F5883633%2F_The_House_of_Song_the_House_of_Deceit_Faith_ISS_28" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/kanga/english.htm"><i>K. E. Kanga: English-Avesta Dictionary</i></a> [online], www.avesta.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=K.+E.+Kanga%3A+English-Avesta+Dictionary&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2Fkanga%2Fenglish.htm" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-lrc.la.utexas.edu-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-lrc.la.utexas.edu_31-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-lrc.la.utexas.edu_31-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lrc.la.utexas.edu/eieol_base_form_dictionary/aveol/16"><i>Old Iranian Online</i></a> [online], lrc.la.utexas.edu<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Old+Iranian+Online&rft_id=https%3A%2F%2Flrc.la.utexas.edu%2Feieol_base_form_dictionary%2Faveol%2F16" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:4-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:4_32-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_32-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_32-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_32-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_32-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Ahura Mazda, Angra Mainyu and Bounteous Immortals</i>, [w:] <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Boyce</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">F.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">F.</span> </span><span class="cite-lastname">Grenet</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">F.</span><span class="cite-name-initials">F.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/98955680/Mary_Boyce_A_History_of_Zoroastrianism_Vol_I_1975_"><i>academia.edu</i></a>, Academia Edu, 2 listopada 2015, s. 192-228<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Mary&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=academia.edu&rft.atitle=Ahura+Mazda%2C+Angra+Mainyu+and+Bounteous+Immortals&rft.date=2015-11-02&rft.aulast=Boyce&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F98955680%2FMary_Boyce_A_History_of_Zoroastrianism_Vol_I_1975_" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zoroastrian.org.uk/vohuman/Article/Spenta%20Mainyu.htm"><i>Spenta Mainyu</i></a> [online], www.zoroastrian.org.uk<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spenta+Mainyu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zoroastrian.org.uk%2Fvohuman%2FArticle%2FSpenta%2520Mainyu.htm" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">P. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="P. Oktor" style="display:none">P.O.</span> </span><span class="cite-lastname">Skjaervo</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">P. Oktor</span><span class="cite-name-initials" title="P. Oktor">P.O.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/85836340/YAvestan_dictionary"><i>YAvestan dictionary</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=P.+Oktor&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=YAvestan+dictionary&rft.aulast=Skjaervo&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F85836340%2FYAvestan_dictionary" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:6-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:6_35-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:6_35-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/asavan-avestan"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2Farticles%2Fasavan-avestan" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:3-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_36-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_36-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/getig-and-menog"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2Farticles%2Fgetig-and-menog" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/gumezisn"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2Farticles%2Fgumezisn" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:7-38"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:7_38-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:7_38-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Almut</span><span class="cite-name-initials" title="Almut" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Hintze</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Almut</span><span class="cite-name-initials" title="Almut">A.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/81735057/Fra%C5%A1%C5%8D_k%C9%99r%C9%99ti"><i>ENCYCLOPAEEDIA IRANICA</i></a> [online], Bibliotheca Persica Press, New York, 1 stycznia 2000, s. 190-192<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Almut&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=ENCYCLOPAEEDIA+IRANICA&rft.date=2000-01-01&rft.aulast=Hintze&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F81735057%2FFra%25C5%25A1%25C5%258D_k%25C9%2599r%25C9%2599ti" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-lastname">Zarathustra</span><span class="cite-at-al" title="Zarathustra, Pallan Ichaporia, Zarathustra, Zarathustra"> i inni</span>, <i>The Mamayasnian Religion</i>, [w:] <span class="cite-name-full">Helmut</span><span class="cite-name-initials" title="Helmut" style="display:none">H.</span> <span class="cite-lastname">Humbach</span> (red.), <i>The heritage of Zarathushtra: a new translation of his Gāthās</i>, Heidelberg: Winter, 1994, s. 12, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783825302511" title="Specjalna:Książki/9783825302511">ISBN <span class="isbn">978-3-8253-0251-1</span></a><span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-27]</span>, Cytat: (…) Jest to bardzo monoteistyczny aspekt duchowego świata Zaratustry. Nakreślony przez proroka obraz końca tego materialnego świata jest nawet czysto monoteistyczny. Poprzez renowację i transfigurację świata, (…)<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Heidelberg&rft.atitle=The+Mamayasnian+Religion&rft.aulast=Zarathustra&rft.date=1994&rft.isbn=978-3-8253-0251-1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+heritage+of+Zarathushtra%3A+a+new+translation+of+his+G%C4%81th%C4%81s&rft.pub=Winter" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranicaonline.org/articles/druj"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fdruj" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Schlerath</span><span class="cite-name-initials" title="Schlerath" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">B.</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Schlerath</span><span class="cite-name-initials" title="Schlerath">S.</span></span>, <i>AHU, two homonymous Avestan terms.</i>, [w:] <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> <span class="cite-lastname">Foundation</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/ahu-two-homonymous-avestan-terms"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a>, iranicaonline.org, 29 lipca 2011<span class="accessdate"> [dostęp 2023-06-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Schlerath&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.atitle=AHU%2C+two+homonymous+Avestan+terms.&rft.date=2011-07-29&rft.aulast=B.&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2Farticles%2Fahu-two-homonymous-avestan-terms" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2023-07-02]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Firanicaonline.org%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">strona główna serwisu</span></cite></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Boyce, Mary (1972), <i>History of Zoroastrianism</i>, vol. I, Leiden: Brill, s. 195, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789004104747" title="Specjalna:Książki/9789004104747">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">978-9004104747</span></a></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">THE DAEVAS IN ZOROASTRIAN SCRIPTURE A Thesis presented to the Faculty of the Graduate School at the University of Missouri-Columbia, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Arts in Religious Studies, by CHRIS GHAN Dr. Signe Cohen, Thesis Supervisor, pdf, may 2014 s. 71, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/44270/research.pdf?sequence=1">https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/44270/research.pdf?sequence=1</a></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal doi nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">A. Eustace</span><span class="cite-name-initials" title="A. Eustace" style="display:none">A.E.</span> </span><span class="cite-lastname">Haydon</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">A. Eustace</span><span class="cite-name-initials" title="A. Eustace">A.E.</span></span>, <i>Book Review:Our Perfecting World. Maneckji Nusservanji Dhalla</i>, „Ethics”, 42 (2), <span title="styczeń 1932">1932</span>, s. 228, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F207959">10.1086/207959</a><span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0014-1704">0014-1704</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2022-07-06]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=Book+Review%3AOur+Perfecting+World.+Maneckji+Nusservanji+Dhalla&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1932-01&rft.issn=0014-1704&rft.jtitle=Ethics&rft.volume=42&rft.edition=2&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F207959" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Boyce</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary">M.</span></span>, <i>A History of Zoroastrianism, The Early Period</i>, BRILL, s. 188, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789004294004" title="Specjalna:Książki/9789004294004">ISBN <span class="isbn">978-90-04-29400-4</span></a><span class="accessdate"> [dostęp 2022-07-06]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mary&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+History+of+Zoroastrianism%2C+The+Early+Period&rft.isbn=978-90-04-29400-4&rft.pub=BRILL&rft.aulast=Boyce" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Boyce</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mary</span><span class="cite-name-initials" title="Mary">M.</span></span>, <i>A History of Zoroastrianism, The Early Period</i>, BRILL, s. 192, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789004294004" title="Specjalna:Książki/9789004294004">ISBN <span class="isbn">978-90-04-29400-4</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Mary&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+History+of+Zoroastrianism%2C+The+Early+Period&rft.isbn=978-90-04-29400-4&rft.pub=BRILL&rft.aulast=Boyce" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica" style="display:none">E.I.</span> </span><span class="cite-lastname">Foundation</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Encyclopaedia Iranica</span><span class="cite-name-initials" title="Encyclopaedia Iranica">E.I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranicaonline.org/articles/saosyant/"><i>Welcome to Encyclopaedia Iranica</i></a> [online], iranicaonline.org<span class="accessdate"> [dostęp 2022-07-06]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Encyclopaedia+Iranica&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Welcome+to+Encyclopaedia+Iranica&rft.aulast=Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fsaosyant%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">UNESCO World Heritage</span><span class="cite-name-initials" title="UNESCO World Heritage" style="display:none">U.W.H.</span> </span><span class="cite-lastname">Centre</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">UNESCO World Heritage</span><span class="cite-name-initials" title="UNESCO World Heritage">U.W.H.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://whc.unesco.org/en/list/1077/"><i>Takht-e Soleyman</i></a> [online], UNESCO World Heritage Centre<span class="accessdate"> [dostęp 2023-07-02]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=UNESCO+World+Heritage&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Takht-e+Soleyman&rft.aulast=Centre&rft_id=https%3A%2F%2Fwhc.unesco.org%2Fen%2Flist%2F1077%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/"><i>Avesta -- Zoroastrian Archives</i></a> [online], www.avesta.org<span class="accessdate"> [dostęp 2019-08-18]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Avesta+--+Zoroastrian+Archives&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.avesta.org%2F" style="display:none"> </span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">strona główna serwisu</span></cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&veaction=edit&section=34" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&action=edit&section=34" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Zoroastrianism?uselang=pl"><strong>Zobacz multimedia</strong> związane z tematem: <em>Zaratusztrianizm</em></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/zaratusztrianizm" class="extiw" title="wikt:zaratusztrianizm"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>zaratusztrianizm</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zoroastrian.org/">Światowa organizacja Zaratusztrian</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/">Bogaty materiał literatury średnioperskiej</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avesta.org/zglos.html#Glos">Glosariusz zaratusztriański</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji"><img alt="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/8px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/12px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/16px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></span></span> <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/zoroastrianism/v-1">Zoroastrianism</a></i> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>, <a href="/wiki/Routledge_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Routledge Encyclopedia of Philosophy">Routledge Encyclopedia of Philosophy</a>, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-13].</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Religioznawstwo" title="Szablon:Religioznawstwo"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Religioznawstwo" title="Dyskusja szablonu:Religioznawstwo"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Religioznawstwo&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Religioznawstwo" title="Religioznawstwo">Religioznawstwo</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Religioznawstwo" title="Kategoria:Religioznawstwo">kategoria</a></li> <li><a href="/wiki/Wikiprojekt:Religioznawstwo" title="Wikiprojekt:Religioznawstwo">wikiprojekt</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Religie" title="Kategoria:Religie">Religie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Religia" title="Religia">religia</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_naturalna" title="Religia naturalna">religie pierwotne</a></li> <li><a href="/wiki/Religie_rodzime_Afryki" title="Religie rodzime Afryki">afrykańskie religie rodzime</a> <ul><li><a href="/wiki/Afrochrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Afrochrześcijaństwo">afrochrześcijaństwo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_afroameryka%C5%84skie" title="Religie afroamerykańskie">afroamerykańskie religie</a></li> <li><a href="/wiki/Synkretyzm_afroameryka%C5%84ski" title="Synkretyzm afroamerykański">afroamerykański synkretyzm</a> <ul><li><a href="/wiki/Candombl%C3%A9" title="Candomblé">candomblé</a></li> <li><a href="/wiki/If%C3%A1" title="Ifá">ifá</a></li> <li><a href="/wiki/Santeria" title="Santeria">santeria</a></li> <li><a href="/wiki/Umbanda" title="Umbanda">umbanda</a></li> <li><a href="/wiki/Voodoo" title="Voodoo">voodoo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_rodzime_Australii" title="Religie rodzime Australii">australijskie religie rodzime</a> <ul><li><a href="/wiki/Wikipedia:Skarbnica_Wikipedii/Mitologia_aboryge%C5%84ska" title="Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Mitologia aborygeńska">australijska mitologia aborygeńska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ahmadijja" title="Ahmadijja">ahmadijja</a></li> <li><a href="/wiki/Ajjawali" title="Ajjawali">ajjawali</a></li> <li><a href="/wiki/Animizm" title="Animizm">animizm</a></li> <li><a href="/wiki/Babizm" title="Babizm">babizm</a></li> <li><a href="/wiki/Bahaizm" title="Bahaizm">bahaizm</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B6n" title="Bön">bön</a></li> <li><a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Burchanizm" title="Burchanizm">burchanizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%C5%84ska_religia_ludowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chińska religia ludowa (strona nie istnieje)">chińska religia ludowa (szenizm)</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%C5%84ski_kult_przodk%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiński kult przodków (strona nie istnieje)">chiński kult przodków</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_chi%C5%84ska" title="Mitologia chińska">mitologia chińska</a></li> <li><a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwo</a></li> <li><a href="/wiki/Czondoizm" title="Czondoizm">czondoizm</a></li> <li><a href="/wiki/Druid" title="Druid">druidyzm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_druzyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia druzyjska (strona nie istnieje)">druzim</a></li> <li><a href="/wiki/D%C5%BAinizm" title="Dźinizm">dźinizm</a></li> <li><a href="/wiki/Eckankar" title="Eckankar">eckankar</a></li> <li><a href="/wiki/Falun_Gong" title="Falun Gong">Falun Gong</a></li> <li><a href="/wiki/Gnostycyzm" title="Gnostycyzm">gnostycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Ruchy_religijne_Indian" title="Ruchy religijne Indian">indiańskie ruchy religijne</a> <ul><li><a href="/wiki/Pejotyzm" title="Pejotyzm">pejotyzm</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99te_miejsca_tubylczych_lud%C3%B3w_Ameryki_P%C3%B3%C5%82nocnej" title="Święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej">święte miejsca tubylczych ludów Ameryki Północnej</a></li> <li><a href="/wiki/Ustawa_o_wolno%C5%9Bci_religijnej_Indian_ameryka%C5%84skich" title="Ustawa o wolności religijnej Indian amerykańskich">Ustawa o wolności religijnej Indian amerykańskich</a></li> <li><a href="/wiki/Panindianizm" title="Panindianizm">panindianizm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">hinduizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Hinduizm_balijski" title="Hinduizm balijski">hinduizm balijski</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a></li> <li><a href="/wiki/Jezydyzm" title="Jezydyzm">jezydyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kaodaizm" title="Kaodaizm">kaodaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kulty_cargo" title="Kulty cargo">kargizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Hauka" title="Hauka">hauka</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Konfucjanizm" title="Konfucjanizm">konfucjanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kult_przodk%C3%B3w" title="Kult przodków">kult przodków</a></li> <li><a href="/wiki/Mandaizm" title="Mandaizm">mandaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Manaizm" title="Manaizm">manaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Manicheizm" title="Manicheizm">manicheizm</a></li> <li><a href="/wiki/Mazdaizm" title="Mazdaizm">mazdaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Mitraizm" title="Mitraizm">mitraizm</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:Mitologie_wed%C5%82ug_kultury" title="Kategoria:Mitologie według kultury">mitologie</a></li> <li><a href="/wiki/Neopoga%C5%84stwo" title="Neopogaństwo">neopogaństwo</a></li> <li><a href="/wiki/New_Age" title="New Age">New Age</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Thought&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Thought (strona nie istnieje)">New Thought</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%8Cmoto" title="Ōmoto">ōmoto</a></li> <li><a href="/wiki/Preanimizm" title="Preanimizm">preanimizm</a></li> <li><a href="/wiki/Ruch_Rastafari" title="Ruch Rastafari">rastafarianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Olmek%C3%B3w" title="Wierzenia Olmeków">religia Olmeków</a></li> <li><a href="/wiki/Cywilizacja_Maj%C3%B3w#Religia_Majów" title="Cywilizacja Majów">religia Majów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_maja%C5%84ska" title="Mitologia majańska">mitologia majańska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Aztek%C3%B3w" title="Wierzenia Azteków">religia Azteków</a> <ul><li><a href="/wiki/Mexicayotl" title="Mexicayotl">mexicayotl</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wierzenia_Ink%C3%B3w" title="Wierzenia Inków">religia Inków</a> <ul><li><a href="/wiki/Ajmara#Religia" title="Ajmara">religia Ajmarów</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_Mezopotamii" title="Religia Mezopotamii">religia Mezopotamii</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_asyryjska" title="Religia asyryjska">religia asyryjska</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_babilo%C5%84ska" title="Religia babilońska">religia babilońska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_sumeryjska" title="Mitologia sumeryjska">mitologia sumeryjska</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Ba%C5%82t%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Bałtów (strona nie istnieje)">religia Bałtów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_ba%C5%82tyjska" title="Mitologia bałtyjska">mitologia bałtyjska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_litewska" title="Mitologia litewska">mitologia litewska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_ba%C5%82tyjskie" title="Rodzimowierstwo bałtyjskie">rodzimowierstwo bałtyjskie</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Scyt%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Scytów (strona nie istnieje)">religia Scytów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Hun%C3%B3w" title="Religia Hunów">religia Hunów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Mongo%C5%82%C3%B3w" title="Religia Mongołów">religia Mongołów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Awar%C3%B3w" title="Religia Awarów">religia Awarów</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_w%C4%99gierska" title="Mitologia węgierska">mitologia węgierska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_ormia%C5%84ska" title="Mitologia ormiańska">mitologia ormiańska</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_plemienna" title="Religia plemienna">religia plemienna</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_S%C5%82owian" title="Religia Słowian">religia Słowian</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_s%C5%82owia%C5%84ska" title="Mitologia słowiańska">mitologia słowiańska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo słowiańskie">rodzimowierstwo słowiańskie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_starosemicka" title="Religia starosemicka">religia starosemicka</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_kananejska" title="Religia kananejska">religia kananejska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_arabska" title="Mitologia arabska">mitologia arabska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnej_Grecji" title="Religia starożytnej Grecji">religia starożytnej Grecji</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_grecka" title="Mitologia grecka">mitologia grecka</a></li> <li><a href="/wiki/Orfizm_(religia)" title="Orfizm (religia)">orfizm</a></li> <li><a href="/wiki/Pitagorejczycy#Poglądy_religijne" title="Pitagorejczycy">pitagoreizm</a></li> <li><a href="/wiki/Hellenizm_(religia)" title="Hellenizm (religia)">hellenizm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnego_Egiptu" title="Religia starożytnego Egiptu">religia starożytnego Egiptu</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_egipska" title="Mitologia egipska">mitologia egipska</a></li> <li><a href="/wiki/Kemetyzm" title="Kemetyzm">kemetyzm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_staro%C5%BCytnego_Rzymu" title="Religia starożytnego Rzymu">religia starożytnego Rzymu</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_rzymska" title="Mitologia rzymska">mitologia rzymska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religie_etniczne" title="Religie etniczne">religie etniczne</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:Religie_pierwotne" title="Kategoria:Religie pierwotne">religie pierwotne</a></li> <li><a href="/wiki/Religie_prehistoryczne" title="Religie prehistoryczne">religie prehistoryczne</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_celtycka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia celtycka (strona nie istnieje)">religia celtycka</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_celtycka" title="Mitologia celtycka">mitologia celtycka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Gal%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Galów (strona nie istnieje)">religia Galów</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_irlandzka" title="Mitologia irlandzka">mitologia irlandzka</a></li> <li><a href="/wiki/Rekonstrukcjonizm_celtycki" title="Rekonstrukcjonizm celtycki">rekonstrukcjonizm celtycki</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Religia_German%C3%B3w" title="Religia Germanów">religia Germanów</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_germa%C5%84ska" title="Mitologia germańska">mitologia germańska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kontynentalna_mitologia_germa%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kontynentalna mitologia germańska (strona nie istnieje)">kontynentalna mitologia germańska</a></li> <li><a href="/wiki/Rodzimowierstwo_germa%C5%84skie" title="Rodzimowierstwo germańskie">rodzimowierstwo germańskie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Anglosas%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Anglosasów (strona nie istnieje)">religia Anglosasów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Frank%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Franków (strona nie istnieje)">religia Franków</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Got%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Gotów (strona nie istnieje)">religia Gotów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_staronordycka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia staronordycka (strona nie istnieje)">religia staronordycka</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_nordycka" title="Mitologia nordycka">mitologia nordycka</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religia_Berber%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia Berberów (strona nie istnieje)">religia Berberów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mitologia_polinezyjska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitologia polinezyjska (strona nie istnieje)">mitologia polinezyjska</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Religia_hawajska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religia hawajska (strona nie istnieje)">religia hawajska</a></li> <li><a href="/wiki/Mitologia_hawajska" title="Mitologia hawajska">mitologia hawajska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Satanizm" title="Satanizm">satanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Scjentologia" title="Scjentologia">scjentologia</a></li> <li><a href="/wiki/Shint%C5%8D" title="Shintō">shintō</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitologia_japo%C5%84ska" title="Mitologia japońska">mitologia japońska</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sikhizm" title="Sikhizm">sikhizm</a></li> <li><a href="/wiki/Szamanizm" title="Szamanizm">szamanizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Szamanizm_korea%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szamanizm koreański (strona nie istnieje)">szamanizm koreański</a></li> <li><a href="/wiki/Taoizm" title="Taoizm">taoizm</a></li> <li><a href="/wiki/Tenri-ky%C5%8D" title="Tenri-kyō">tenrikio</a></li> <li><a href="/wiki/Teozofia" title="Teozofia">teozofia</a></li> <li><a href="/wiki/Uniwersalizm" title="Uniwersalizm">uniwersalizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Religia_uniwersalna" title="Religia uniwersalna">religia uniwersalna</a></li> <li><a href="/wiki/Uniwersalizm_unitaria%C5%84ski" title="Uniwersalizm unitariański">unitarianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Subud" title="Subud">subud</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wicca" title="Wicca">wicca</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">zaratusztrianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Zurwanizm" title="Zurwanizm">zurwanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Nowe_ruchy_religijne" title="Nowe ruchy religijne">nowe ruchy religijne</a></li> <li><a href="/wiki/Agnostycyzm" title="Agnostycyzm">agnostycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Apateizm" title="Apateizm">apateizm</a></li> <li><a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a></li> <li><a href="/wiki/Deizm" title="Deizm">deizm</a></li> <li><a href="/wiki/Parodia_religii" title="Parodia religii">parodia religii</a> <ul><li><a href="/wiki/Dyskordianizm" title="Dyskordianizm">dyskordianizm</a></li> <li><a href="/wiki/Iglesia_Maradoniana" title="Iglesia Maradoniana">Iglesia Maradoniana</a></li> <li><a href="/wiki/Jediizm" title="Jediizm">jediizm</a></li> <li><a href="/wiki/Lataj%C4%85cy_Potw%C3%B3r_Spaghetti" title="Latający Potwór Spaghetti">pastafarianizm</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postteizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postteizm (strona nie istnieje)">postteizm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Biografie_wed%C5%82ug_religii_i_wyzna%C5%84" title="Kategoria:Biografie według religii i wyznań">Ludzie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Duchowie%C5%84stwo" title="Duchowieństwo">duchowny</a></li> <li><a href="/wiki/Kap%C5%82an" title="Kapłan">kapłan</a></li> <li><a href="/wiki/Ajatollah" title="Ajatollah">ajatollah</a></li> <li><a href="/wiki/Bhikku" title="Bhikku">bhikku</a></li> <li><a href="/wiki/B%C5%82ogos%C5%82awiony" title="Błogosławiony">błogosławiony</a></li> <li><a href="/wiki/Bramin" title="Bramin">bramin</a></li> <li><a href="/wiki/Cadyk" title="Cadyk">cadyk</a></li> <li><a href="/wiki/Czarownik" title="Czarownik">czarownik</a></li> <li><a href="/wiki/Druid" title="Druid">druid</a></li> <li><a href="/wiki/Egzorcysta" title="Egzorcysta">egzorcysta</a></li> <li><a href="/wiki/Eremita" title="Eremita">eremita</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ewangelizator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ewangelizator (strona nie istnieje)">ewangelizator</a></li> <li><a href="/wiki/G%C5%82osiciel" title="Głosiciel">głosiciel</a></li> <li><a href="/wiki/Guru" title="Guru">guru</a></li> <li><a href="/wiki/Heros" title="Heros">heros</a></li> <li><a href="/wiki/Imam" title="Imam">imam</a></li> <li><a href="/wiki/Kohen" title="Kohen">kohen</a></li> <li><a href="/wiki/Mu%C5%82%C5%82a" title="Mułła">mułła</a></li> <li><a href="/wiki/Junak_(mitologia)" title="Junak (mitologia)">junak</a></li> <li><a href="/wiki/Jurodiwyj" title="Jurodiwyj">jurodiwyj</a></li> <li><a href="/wiki/Kannushi" title="Kannushi">kannushi</a></li> <li><a href="/wiki/Kaznodzieja" title="Kaznodzieja">kaznodzieja</a></li> <li><a href="/wiki/Kriwe" title="Kriwe">kriwe</a></li> <li><a href="/wiki/Ksi%C4%85dz" title="Ksiądz">ksiądz</a></li> <li><a href="/wiki/Lama_(religioznawstwo)" title="Lama (religioznawstwo)">lama</a></li> <li><a href="/wiki/Magid" title="Magid">magid</a></li> <li><a href="/wiki/Medium_(osoba)" title="Medium (osoba)">medium</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%99czennik" title="Męczennik">męczennik</a></li> <li><a href="/wiki/Ministrant" title="Ministrant">ministrant</a></li> <li><a href="/wiki/Misjonarz" title="Misjonarz">misjonarz</a></li> <li><a href="/wiki/Mistycyzm#Niektórzy_mistycy" title="Mistycyzm">mistyk</a></li> <li><a href="/wiki/Pastor" title="Pastor">pastor</a></li> <li><a href="/wiki/Pielgrzym_(religia)" title="Pielgrzym (religia)">pielgrzym</a></li> <li><a href="/wiki/Pionier_(%C5%9Awiadkowie_Jehowy)" title="Pionier (Świadkowie Jehowy)">pionier</a></li> <li><a href="/wiki/Pop_(kap%C5%82an)" title="Pop (kapłan)">pop</a></li> <li><a href="/wiki/Prorok" title="Prorok">prorok</a></li> <li><a href="/wiki/Przeor" title="Przeor">przeor</a></li> <li><a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabin</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82uga_Bo%C5%BCy" title="Sługa Boży">sługa Boży</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82uga_pomocniczy" title="Sługa pomocniczy">sługa pomocniczy</a></li> <li><a href="/wiki/Starszy_zboru" title="Starszy zboru">starszy zboru</a></li> <li><a href="/wiki/Szaman" title="Szaman">szaman</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty" title="Święty">święty</a> <ul><li><a href="/wiki/R%C3%B3wny_aposto%C5%82om" title="Równy apostołom">równy apostołom</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Wo%C5%82chw" title="Wołchw">wołchw</a></li> <li><a href="/wiki/Wyznawca" title="Wyznawca">wyznawca</a></li> <li><a href="/wiki/Zakonnik" title="Zakonnik">zakonnik</a>/<a href="/wiki/Zakonnica" title="Zakonnica">zakonnica</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBerca" title="Żerca">żerca</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Hierotopografia" title="Kategoria:Hierotopografia">Miejsca</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Miejsce_%C5%9Bwi%C4%99te" title="Miejsce święte">miejsce święte</a></li> <li><a href="/wiki/Sanktuarium" title="Sanktuarium">sanktuarium</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia" title="Świątynia">świątynia</a></li> <li><a href="/wiki/Cerkiew_(budynek)" title="Cerkiew (budynek)">cerkiew</a></li> <li><a href="/wiki/Chram" title="Chram">chram</a></li> <li><a href="/wiki/Erem" title="Erem">erem</a></li> <li><a href="/wiki/Gompa" title="Gompa">gompa</a></li> <li><a href="/wiki/Jinja" title="Jinja">jinja</a></li> <li><a href="/wiki/Kaplica" title="Kaplica">kaplica</a></li> <li><a href="/wiki/Kienesa" title="Kienesa">kienesa</a></li> <li><a href="/wiki/Klasztor" title="Klasztor">klasztor</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(budynek)" title="Kościół (budynek)">kościół</a></li> <li><a href="/wiki/Mandir" title="Mandir">mandir</a></li> <li><a href="/wiki/Meczet" title="Meczet">meczet</a></li> <li><a href="/wiki/Molenna" title="Molenna">molenna</a></li> <li><a href="/wiki/Sala_kr%C3%B3lestwa" title="Sala królestwa">sala królestwa</a></li> <li><a href="/wiki/Sala_zgromadze%C5%84" title="Sala zgromadzeń">sala zgromadzeń</a></li> <li><a href="/wiki/Synagoga" title="Synagoga">synagoga</a></li> <li><a href="/wiki/Stupa" title="Stupa">stupa</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_gaj_(antropologia)" title="Święty gaj (antropologia)">święty gaj</a></li> <li><a href="/wiki/Zb%C3%B3r" title="Zbór">zbór</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Kult_religijny" title="Kategoria:Kult religijny">Rytuały</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Apostazja" title="Apostazja">apostazja</a></li> <li><a href="/wiki/Bierzmowanie" title="Bierzmowanie">bierzmowanie</a></li> <li><a href="/wiki/Brahma%C4%87arja" title="Brahmaćarja">brahmaćarja</a></li> <li><a href="/wiki/Chrzest" title="Chrzest">chrzest</a></li> <li><a href="/wiki/Egzorcyzm" title="Egzorcyzm">egzorcyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Eucharystia_(sakrament)" title="Eucharystia (sakrament)">eucharystia</a></li> <li><a href="/wiki/Gryhastha" title="Gryhastha">gryhastha</a></li> <li><a href="/wiki/Inicjacja" title="Inicjacja">inicjacja</a></li> <li><a href="/wiki/Joga" title="Joga">joga</a></li> <li><a href="/wiki/Konwersja_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Konwersja (chrześcijaństwo)">konwersja</a></li> <li><a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">koszerność</a></li> <li><a href="/wiki/Medytacja" title="Medytacja">medytacja</a></li> <li><a href="/wiki/Modlitwa" title="Modlitwa">modlitwa</a></li> <li><a href="/wiki/Nawr%C3%B3cenie" title="Nawrócenie">nawrócenie</a></li> <li><a href="/wiki/Obrzezanie" title="Obrzezanie">obrzezanie</a></li> <li><a href="/wiki/Obrz%C4%99d_przej%C5%9Bcia" title="Obrzęd przejścia">obrzęd przejścia</a></li> <li><a href="/wiki/Ofiara_(religia)" title="Ofiara (religia)">ofiara</a></li> <li><a href="/wiki/Pielgrzymka" title="Pielgrzymka">pielgrzymka</a></li> <li><a href="/wiki/Pi%C4%99%C4%87_filar%C3%B3w_islamu" title="Pięć filarów islamu">pięć filarów islamu</a></li> <li><a href="/wiki/Pogrzeb" title="Pogrzeb">pogrzeb</a></li> <li><a href="/wiki/Postrzy%C5%BCyny" title="Postrzyżyny">postrzyżyny</a></li> <li><a href="/wiki/Pud%C5%BAa" title="Pudźa">pudźa</a></li> <li><a href="/wiki/Sakrament" title="Sakrament">sakrament</a></li> <li><a href="/wiki/Spirytyzm" title="Spirytyzm">seans spirytystyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Alub" title="Ślub">ślub</a></li> <li><a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">tantra</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBa%C5%82oba" title="Żałoba">żałoba</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Absolut" title="Absolut">absolut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antropogonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antropogonia (strona nie istnieje)">antropogonia</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">bóg</a></li> <li><a href="/wiki/Brahman" title="Brahman">brahman</a></li> <li><a href="/wiki/Dao" title="Dao">dao</a> (tao)</li> <li><a href="/wiki/Demon" title="Demon">demon</a></li> <li>duch <ul><li><a href="/wiki/Duch_(filozofia)" title="Duch (filozofia)">filozofia</a></li> <li><a href="/wiki/Duch_(spirytyzm)" title="Duch (spirytyzm)">spirytyzm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">dusza</a></li> <li><a href="/wiki/Eschatologia" title="Eschatologia">eschatologia</a></li> <li><a href="/wiki/Fundamentalizm_religijny" title="Fundamentalizm religijny">fundamentalizm religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Kosmogonia" title="Kosmogonia">kosmogonia</a></li> <li><a href="/wiki/Kult_religijny" title="Kult religijny">kult</a></li> <li><a href="/wiki/Magia" title="Magia">magia</a></li> <li><a href="/wiki/Mana_(religia_polinezyjska)" title="Mana (religia polinezyjska)">mana</a></li> <li><a href="/wiki/Manitu" title="Manitu">manitu</a></li> <li><a href="/wiki/Mistycyzm" title="Mistycyzm">mistycyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Mit" title="Mit">mit</a></li> <li><a href="/wiki/Profanum" title="Profanum">profanum</a></li> <li><a href="/wiki/Reinkarnacja" title="Reinkarnacja">reinkarnacja</a></li> <li><a href="/wiki/Sacrum" title="Sacrum">sacrum</a></li> <li><a href="/wiki/Sekta" title="Sekta">sekta</a></li> <li><a href="/wiki/Spirytyzm" title="Spirytyzm">spirytyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Symbol_religijny" title="Symbol religijny">symbol</a></li> <li><a href="/wiki/Synkretyzm_religijny" title="Synkretyzm religijny">synkretyzm religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Tabu" title="Tabu">tabu</a></li> <li><a href="/wiki/Teofania" title="Teofania">teofania</a></li> <li><a href="/wiki/Teogonia" title="Teogonia">teogonia</a></li> <li><a href="/wiki/Totem_(religia)" title="Totem (religia)">totem</a></li> <li><a href="/wiki/Transcendencja_(religia)" title="Transcendencja (religia)">transcendencja</a></li> <li><a href="/wiki/Wr%C3%B3%C5%BCenie" title="Wróżenie">wróżenie</a></li> <li><a href="/wiki/Zakon" title="Zakon">zakon</a></li> <li><a href="/wiki/Zakon_mniszy" title="Zakon mniszy">zakon mniszy</a></li> <li><a href="/wiki/Za%C5%9Bwiaty" title="Zaświaty">zaświaty</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:ReligijneSymbole.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/90px-ReligijneSymbole.svg.png" decoding="async" width="90" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/135px-ReligijneSymbole.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/ReligijneSymbole.svg/180px-ReligijneSymbole.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1200" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Etnologia_religii" title="Etnologia religii">etnologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Fenomenologia_religii" title="Fenomenologia religii">fenomenologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Geneza_religii" title="Geneza religii">geneza religii</a></li> <li><a href="/wiki/Geografia_religii" title="Geografia religii">geografia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_religii" title="Historia religii">historia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Krytyka_religii" title="Krytyka religii">krytyka religii</a></li> <li><a href="/wiki/Psychologia_religii" title="Psychologia religii">psychologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Socjologia_religii" title="Socjologia religii">socjologia religii</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tanatologia_religii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tanatologia religii (strona nie istnieje)">tanatologia religii</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_religii" title="Teologia religii">teologia religii</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-k"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Religia" title="Religia">religia</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85150018">sh85150018</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4173393-9">4173393-9</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00574936">00574936</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11947457f">11947457f</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=8781">8781</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph127671">ph127671</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007536540205171">987007536540205171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4000389.html">4000389</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Zoroastrianism">topic/Zoroastrianism</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/zoroastrismo">zoroastrismo</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/zoroastrisme/">zoroastrisme</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/1996116">1996116</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=zoroastrisme">zoroastrisme</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0152193.xml">0152193</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&oldid=75115988">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&oldid=75115988</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Zaratusztrianizm" title="Kategoria:Zaratusztrianizm">Zaratusztrianizm</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_wymagaj%C4%85ce_poprawy_stylu" title="Kategoria:Artykuły wymagające poprawy stylu">Artykuły wymagające poprawy stylu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:By%C5%82e_Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Kategoria:Byłe Artykuły na Medal">Byłe Artykuły na Medal</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 2 lis 2024, 15:52.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaratusztrianizm&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-kcj9v","wgBackendResponseTime":201,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.731","walltime":"0.926","ppvisitednodes":{"value":9267,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":140920,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6746,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":84845,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 760.528 1 -total"," 36.86% 280.296 1 Szablon:Przypisy"," 34.33% 261.086 40 Szablon:Cytuj"," 25.87% 196.784 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 15.92% 121.105 1 Szablon:Religioznawstwo"," 15.48% 117.742 1 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 6.96% 52.927 1 Szablon:Dopracować"," 4.29% 32.641 1 Szablon:Mbox"," 1.76% 13.407 6 Szablon:Ikona"," 1.40% 10.660 1 Szablon:Encyklopedia_PWN"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.391","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5358008,"limit":52428800},"limitreport-logs":"ext = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Leiden, Brill, 1975\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Le Muséon\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain \u0026 Ireland\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Cahiers d'Extrême-Asie\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"New Scholasticism\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Ethics\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-68db4b6789-l97s2","timestamp":"20241126072656","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Zaratusztrianizm","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Zaratusztrianizm","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9601","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9601","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-07-10T08:57:04Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/77\/Faravahar.svg","headline":"religia monoteistyczna pochodzenia perskiego"}</script> </body> </html>