CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="be" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Апартэід — Вікіпедыя</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","студзень","люты","сакавік","красавік","Май","чэрвень","ліпень","жнівень","верасень","кастрычнік","лістапад","снежань"],"wgRequestId":"56ce2bce-ca6f-4198-b816-9c80d79328fc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Апартэід","wgTitle":"Апартэід","wgCurRevisionId":4805148,"wgRevisionId":4805148,"wgArticleId":46735,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікіданых без беларускага подпісу","Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікіданых","Артыкулы з універсальнай карткай","Вікіпедыя:Карткі без параметраў", "Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная","Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі","Вікіпедыя:Істотныя артыкулы","Апартэід","Культура ПАР"],"wgPageViewLanguage":"be","wgPageContentLanguage":"be","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Апартэід","wgRelevantArticleId":46735,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4805148,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"be","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"be"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11409","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready", "mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.edittop","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.navboxNavigation","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.Statistics","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=be&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/DurbanSign1989.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2044"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/DurbanSign1989.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1363"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1090"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Апартэід — Вікіпедыя"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//be.m.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Правіць" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Вікіпедыя (be)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//be.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Вікіпедыя струмень Atom" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Апартэід rootpage-Апартэід skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Перайсці да зместу</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Галоўнае меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Галоўнае меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Галоўнае меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навігацыя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Адкрыць Галоўную старонку [z]" accesskey="z"><span>Галоўная старонка</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Пра праект, чым можна заняцца, дзе што шукаць"><span>Супольнасць</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges" title="Пералік нядаўніх змяненняў у віксе. [r]" accesskey="r"><span>Апошнія змены</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:NewPages"><span>Новыя старонкі</span></a></li><li id="n-Village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC"><span>Форум</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Random" title="Паказаць выпадковую старонку [x]" accesskey="x"><span>Выпадковая старонка</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Дзе можна атрымаць тлумачэнні."><span>Даведка</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Паведаміць пра памылку</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Вікіпедыя" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-be.svg" style="width: 7.625em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-be.svg" width="117" height="12" style="width: 7.3125em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Пошук</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Шукаць у Вікіпедыі" aria-label="Шукаць у Вікіпедыі" autocapitalize="sentences" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Адмысловае:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пошук</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Асабістыя інструменты"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Выгляд" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Выгляд</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be" class=""><span>Ахвяраваць</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова" class=""><span>Стварыць уліковы запіс</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o" class=""><span>Увайсці</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больш магчымасцей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Асабістыя інструменты" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Асабістыя інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Меню ўдзельніка" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be"><span>Ахвяраваць</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Стварыць уліковы запіс</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Увайсці</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Старонкі для ананімных рэдактараў <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" aria-label="Даведацца больш пра праўку"><span>даведацца больш</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyContributions" title="Спіс правак, зробленых з гэтага IP-адраса [y]" accesskey="y"><span>Уклад</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyTalk" title="Размовы пра праўкі, зробленыя з гэтага IP-адраса [n]" accesskey="n"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Змест" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Змест</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">схаваць</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Пачатак</div> </a> </li> <li id="toc-Сутнасць" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Сутнасць"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Сутнасць</span> </div> </a> <ul id="toc-Сутнасць-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Стварэнне_сістэмы_апартэіду" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Стварэнне_сістэмы_апартэіду"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Стварэнне сістэмы апартэіду</span> </div> </a> <ul id="toc-Стварэнне_сістэмы_апартэіду-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сістэма_апартэіду" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Сістэма_апартэіду"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Сістэма апартэіду</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Сістэма_апартэіду-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Сістэма апартэіду</span> </button> <ul id="toc-Сістэма_апартэіду-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Штодзённае_жыццё" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Штодзённае_жыццё"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Штодзённае жыццё</span> </div> </a> <ul id="toc-Штодзённае_жыццё-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сістэма_бантустанаў" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Сістэма_бантустанаў"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Сістэма бантустанаў</span> </div> </a> <ul id="toc-Сістэма_бантустанаў-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Гвалтоўнае_высяленне" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Гвалтоўнае_высяленне"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Гвалтоўнае высяленне</span> </div> </a> <ul id="toc-Гвалтоўнае_высяленне-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-«Каляровыя»" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#«Каляровыя»"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>«Каляровыя»</span> </div> </a> <ul id="toc-«Каляровыя»-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Іншыя_меншасці" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Іншыя_меншасці"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Іншыя меншасці</span> </div> </a> <ul id="toc-Іншыя_меншасці-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Барацьба_супраць_апартэіду" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Барацьба_супраць_апартэіду"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Барацьба супраць апартэіду</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Барацьба_супраць_апартэіду-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Змяніць стан падраздзелу Барацьба супраць апартэіду</span> </button> <ul id="toc-Барацьба_супраць_апартэіду-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Белыя_праціўнікі_апартэіду" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Белыя_праціўнікі_апартэіду"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Белыя праціўнікі апартэіду</span> </div> </a> <ul id="toc-Белыя_праціўнікі_апартэіду-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Супраціўленне_чорнага_насельніцтва" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Супраціўленне_чорнага_насельніцтва"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Супраціўленне чорнага насельніцтва</span> </div> </a> <ul id="toc-Супраціўленне_чорнага_насельніцтва-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ААН_і_Міжнародны_крымінальны_суд" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ААН_і_Міжнародны_крымінальны_суд"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>ААН і Міжнародны крымінальны суд</span> </div> </a> <ul id="toc-ААН_і_Міжнародны_крымінальны_суд-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Спартыўныя_спаборніцтвы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Спартыўныя_спаборніцтвы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Спартыўныя спаборніцтвы</span> </div> </a> <ul id="toc-Спартыўныя_спаборніцтвы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Канец_эпохі_апартэіду_(1989—1994_гады)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Канец_эпохі_апартэіду_(1989—1994_гады)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Канец эпохі апартэіду (1989—1994 гады)</span> </div> </a> <ul id="toc-Канец_эпохі_апартэіду_(1989—1994_гады)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Пасля_апартэіду" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Пасля_апартэіду"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Пасля апартэіду</span> </div> </a> <ul id="toc-Пасля_апартэіду-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зноскі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Зноскі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Зноскі</span> </div> </a> <ul id="toc-Зноскі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Спасылкі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Спасылкі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Спасылкі</span> </div> </a> <ul id="toc-Спасылкі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Змест" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Пераключыць змест" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Пераключыць змест</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Апартэід</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перайсці да артыкула на іншай мове. Даступны на 138 мовах." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-138" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">138 моў</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – афрыкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="афрыкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – швейцарская нямецкая" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарская нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – арагонская" lang="an" hreflang="an" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонская" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%AD%E0%A5%87%E0%A4%A6" title="रंगभेद – ангіка" lang="anp" hreflang="anp" data-title="रंगभेद" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангіка" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%8A_%D9%81%D9%8A_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A7" title="الفصل العنصري في جنوب إفريقيا – арабская" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الفصل العنصري في جنوب إفريقيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабская" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%8A%D8%AF" title="لأپارتايد – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لأپارتايد" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%87%D9%8A%D8%AF" title="ابارتهيد – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ابارتهيد" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AC%E0%A7%88%E0%A6%B7%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AF_%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="বৰ্ণবৈষম্য নীতি – асамская" lang="as" hreflang="as" data-title="বৰ্ণবৈষম্য নীতি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="асамская" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – астурыйская" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – азербайджанская" lang="az" hreflang="az" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанская" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="آپارتاید – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آپارتاید" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – башкірская" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкірская" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Apartheids" title="Apartheids – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Apartheids" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Апартэід – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Апартэід" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Апартейд – балгарская" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Апартейд" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="балгарская" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%9F" title="আপার্টহাইট – бенгальская" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আপার্টহাইট" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальская" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – брэтонская" lang="br" hreflang="br" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="брэтонская" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – баснійская" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="баснійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – каталанская" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанская" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – чачэнская" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чачэнская" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – себуана" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуана" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="ئەپارتاید – цэнтральнакурдская" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئەپارتاید" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="цэнтральнакурдская" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – карсіканская" lang="co" hreflang="co" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="карсіканская" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – чэшская" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чэшская" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – чувашская" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашская" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – валійская" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валійская" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – дацкая" lang="da" hreflang="da" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – нямецкая" lang="de" hreflang="de" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%84%CF%87%CE%AC%CE%B9%CE%BD%CF%84" title="Απαρτχάιντ – грэчаская" lang="el" hreflang="el" data-title="Απαρτχάιντ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грэчаская" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – англійская" lang="en" hreflang="en" data-title="Apartheid" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англійская" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Apartismo" title="Apartismo – эсперанта" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Apartismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанта" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – іспанская" lang="es" hreflang="es" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="іспанская" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – эстонская" lang="et" hreflang="et" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонская" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – баскская" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскская" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="آپارتاید – фарсі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آپارتاید" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – фінская" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фінская" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – фарэрская" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарэрская" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – французская" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французская" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – заходняя фрызская" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="заходняя фрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cinedheighilt" title="Cinedheighilt – ірландская" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cinedheighilt" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ірландская" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – шатландская гэльская" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шатландская гэльская" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – галісійская" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галісійская" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – гуарані" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарані" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A4%D7%A8%D7%98%D7%94%D7%99%D7%99%D7%93" title="אפרטהייד – іўрыт" lang="he" hreflang="he" data-title="אפרטהייד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="іўрыт" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%AD%E0%A5%87%E0%A4%A6_%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="रंगभेद नीति – хіндзі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रंगभेद नीति" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хіндзі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – харвацкая" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="харвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – гаіцянская крэольская" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаіцянская крэольская" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – венгерская" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерская" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B0%D5%A5%D5%B5%D5%A4" title="Ապարտհեյդ – армянская" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ապարտհեյդ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянская" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – інданезійская" lang="id" hreflang="id" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="інданезійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – ілакана" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ілакана" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – іда" lang="io" hreflang="io" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="іда" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/A%C3%B0skilna%C3%B0arstefnan_%C3%AD_Su%C3%B0ur-Afr%C3%ADku" title="Aðskilnaðarstefnan í Suður-Afríku – ісландская" lang="is" hreflang="is" data-title="Aðskilnaðarstefnan í Suður-Afríku" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ісландская" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – італьянская" lang="it" hreflang="it" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="італьянская" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%91%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%98%E3%82%A4%E3%83%88" title="アパルトヘイト – японская" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アパルトヘイト" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японская" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="აპართეიდი – грузінская" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აპართეიდი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузінская" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Апартхейд – кабардзінская" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Апартхейд" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардзінская" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – казахская" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахская" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%95%84%ED%8C%8C%EB%A5%B4%ED%8A%B8%ED%97%A4%EC%9D%B4%ED%8A%B8" title="아파르트헤이트 – карэйская" lang="ko" hreflang="ko" data-title="아파르트헤이트" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="карэйская" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="добры артыкул"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – карачай-балкарская" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачай-балкарская" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%90%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2" title="نسلی اِمتیاز – кашмірская" lang="ks" hreflang="ks" data-title="نسلی اِمتیاز" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмірская" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Apartheed" title="Apartheed – кёльнская" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Apartheed" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="кёльнская" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – курдская" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдская" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – корнская" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнская" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – кіргізская" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="кіргізская" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – лацінская" lang="la" hreflang="la" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="лацінская" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – ладына" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ладына" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – люксембургская" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургская" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B3%D1%8C%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Апартгьейд – лезгінская" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Апартгьейд" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгінская" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Apartheidas" title="Apartheidas – літоўская" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Apartheidas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="літоўская" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aparte%C4%ABds" title="Aparteīds – латышская" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aparteīds" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышская" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B4" title="Апартхејд – македонская" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Апартхејд" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонская" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%9A%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലെ വർണ്ണവിവേചനം – малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലെ വർണ്ണവിവേചനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – мангольская" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="мангольская" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3_%E0%A4%86%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A4%A7%E0%A5%80%E0%A4%B2_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%AD%E0%A5%87%E0%A4%A6" title="दक्षिण आफ्रिकेमधील वर्णभेद – маратхі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="दक्षिण आफ्रिकेमधील वर्णभेद" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – малайская" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – мірандыйская" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="мірандыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%B2%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF" title="အသားအရောင်ခွဲခြားမှု – бірманская" lang="my" hreflang="my" data-title="အသားအရောင်ခွဲခြားမှု" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бірманская" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="آپارتاید – мазандэранская" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="آپارتاید" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандэранская" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – ніжненямецкая" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ніжненямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – ніжнесаксонская" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ніжнесаксонская" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A5%87%E0%A4%88%E0%A4%A1" title="अपार्थेईड – неўары" lang="new" hreflang="new" data-title="अपार्थेईड" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неўары" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Apartheid_in_Zuid-Afrika" title="Apartheid in Zuid-Afrika – нідэрландская" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Apartheid in Zuid-Afrika" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нідэрландская" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – нарвежская (нюношк)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нарвежская (нюношк)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – нарвежская (букмол)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="нарвежская (букмол)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – паўночная сота" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="паўночная сота" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – аксітанская" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="аксітанская" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Appaartaayidii" title="Appaartaayidii – арома" lang="om" hreflang="om" data-title="Appaartaayidii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="арома" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%B0%E0%A8%97_%E0%A8%AD%E0%A9%87%E0%A8%A6" title="ਰੰਗ ਭੇਦ – панджабі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੰਗ ਭੇਦ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджабі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – польская" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польская" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%BE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%88" title="اپارتھائیڈ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="اپارتھائیڈ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%8A%D8%AF" title="اپارتايد – пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اپارتايد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – партугальская" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="партугальская" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – румынская" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынская" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – руская" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руская" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%96%D0%B4" title="Апартеід – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Апартеід" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B4" title="Апартеид – якуцкая" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Апартеид" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="якуцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – сардзінская" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардзінская" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – сіцылійская" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сіцылійская" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%84%D9%8A_%D9%85%D8%AA%DA%80%D9%8A%D8%AF_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%8A_%D9%86%D9%8A%D8%AA%D9%8A" title="نسلي متڀيد واري نيتي – сіндхі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نسلي متڀيد واري نيتي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="сіндхі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – сербскахарвацкая" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскахарвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – славацкая" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="славацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – славенская" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="славенская" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Aparteidi" title="Aparteidi – албанская" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Aparteidi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанская" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B4" title="Апартхејд – сербская" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Апартхејд" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербская" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – сунда" lang="su" hreflang="su" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунда" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – шведская" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведская" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – суахілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%86%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%A9%E0%AE%BE%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%87%E0%AE%A9%E0%AE%B5%E0%AF%8A%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="தென்னாபிரிக்காவின் இனவொதுக்கல் – тамільская" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தென்னாபிரிக்காவின் இனவொதுக்கல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамільская" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%96%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%9C%E0%B8%B4%E0%B8%A7" title="การถือผิว – тайская" lang="th" hreflang="th" data-title="การถือผิว" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайская" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – туркменская" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="туркменская" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – турэцкая" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турэцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – татарская" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарская" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%97%D0%B4" title="Апартеїд – украінская" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Апартеїд" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украінская" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%BE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%88" title="اپارتھائیڈ – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اپارتھائیڈ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – узбекская" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекская" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Aparteid" title="Aparteid – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Aparteid" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – в’етнамская" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="в’етнамская" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Apartheid" title="Apartheid – варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Apartheid" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E9%9D%9E%E7%A7%8D%E6%97%8F%E9%9A%94%E7%A6%BB" title="南非种族隔离 – ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="南非种族隔离" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="აპართეიდი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="აპართეიდი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%98%D7%94%D7%99%D7%99%D7%93" title="אפארטהייד – ідыш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אפארטהייד" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ідыш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%81p%C3%A1rt%C3%A1%C3%ACd%C3%AC" title="Ápártáìdì – ёруба" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ápártáìdì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ёруба" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E9%9D%9E%E7%A8%AE%E6%97%8F%E9%9A%94%E9%9B%A2" title="南非種族隔離 – кітайская" lang="zh" hreflang="zh" data-title="南非種族隔離" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кітайская" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E9%9D%9E%E7%A8%AE%E6%97%8F%E9%9A%94%E9%9B%A2" title="南非種族隔離 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="南非種族隔離" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%A2m-hui_Chi%C3%B3ng-cho%CC%8Dk_Keh-l%C4%AB" title="Lâm-hui Chióng-cho̍k Keh-lī – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lâm-hui Chióng-cho̍k Keh-lī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E9%9D%9E%E7%A8%AE%E6%97%8F%E9%9A%94%E9%9B%A2" title="南非種族隔離 – кантонскі дыялект кітайскай" lang="yue" hreflang="yue" data-title="南非種族隔離" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонскі дыялект кітайскай" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Uhlelo_lobandlululo" title="Uhlelo lobandlululo – зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Uhlelo lobandlululo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11409#sitelinks-wikipedia" title="Правіць міжмоўныя спасылкі" class="wbc-editpage">Правіць спасылкі</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Прасторы назваў"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Паказаць уласна змест старонкі [c]" accesskey="c"><span>Старонка</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B:%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Размовы пра змест гэтай старонкі (няма такой старонкі) [t]" accesskey="t"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Змяніць моўны варыянт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">беларуская</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Віды"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=history" title="Ранейшыя версіі гэтай старонкі. [h]" accesskey="h"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Інструменты" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Інструменты</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Больш магчымасцей" > <div class="vector-menu-heading"> Дзеянні </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=history"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Агульныя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:WhatLinksHere/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Спіс вікістаронак, якія спасылаюцца сюды [j]" accesskey="j"><span>Сюды спасылаюцца</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChangesLinked/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" rel="nofollow" title="Нядаўнія змены ў старонках, на якія спасылаецца гэтая старонка [k]" accesskey="k"><span>Звязаныя праўкі</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:SpecialPages" title="Пералік усіх адмысловых старонак [q]" accesskey="q"><span>Адмысловыя старонкі</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&oldid=4805148" title="Нязменная спасылка на гэтую версію гэтай старонкі"><span>Нязменная спасылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=info" title="Больш звестак пра гэту старонку"><span>Звесткі пра старонку</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CiteThisPage&page=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&id=4805148&wpFormIdentifier=titleform" title="Інфармацыя пра тое, як цытаваць гэтую старонку"><span>Цытаваць гэту старонку</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D0%25BF%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2582%25D1%258D%25D1%2596%25D0%25B4"><span>Атрымаць скарочаны URL-адрас</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D0%25BF%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2582%25D1%258D%25D1%2596%25D0%25B4"><span>Спампаваць QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Друк/экспарт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4"><span>Стварыць кнігу</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:DownloadAsPdf&page=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=show-download-screen"><span>Спампаваць як PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&printable=yes" title="Друкавальная версія гэтай старонкі [p]" accesskey="p"><span>Для друку</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> У іншых праектах </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Apartheid" hreflang="en"><span>Вікісховішча</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11409" title="Спасылка на звязаны элемент рэпазітара даных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Вікіданых</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Выгляд</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">схаваць</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="be" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4261388">.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-original{text-align:center}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-label{width:9em}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-split{vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Універсальная_картка-error{background:#fee7e6;border-color:#b32424}</style> <table class="infobox" data-name="Універсальная картка"> <tbody><tr><th scope="colgroup" colspan="2" class="infobox-above">Апартэід</th></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Дата заснавання / стварэння</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$6845606F-08F9-4D0C-82B3-D8AD9864CE81" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P571"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1948</span></span></span></td></tr> <tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span data-wikidata-claim-id="Q11409$33ef1adb-4d50-72ae-9f52-88ad64932cf2" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P18"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:DurbanSign1989.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Выява" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/DurbanSign1989.jpg/235px-DurbanSign1989.jpg" decoding="async" width="235" height="400" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/DurbanSign1989.jpg/352px-DurbanSign1989.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/DurbanSign1989.jpg/469px-DurbanSign1989.jpg 2x" data-file-width="587" data-file-height="1000" /></a></span></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Юрысдыкцыя распаўсюджваецца на</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$125404D3-13E4-4EA5-B9E7-CEBC8B9CA349" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1001"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F+%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Паўднёва-Заходняя Афрыка</span></a></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q953068" class="extiw" title="d:Q953068">[d]</a></sup></span></span> і <span data-wikidata-claim-id="Q11409$8F799EB9-EAEE-43AA-B6DE-C1E3B7F87FFB" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P1001"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0-%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка">ПАР</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Асноватворны дакумент</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$E2763091-FC45-40E5-AD50-BB7EED9C2C7F" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P457"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Prohibition+of+Mixed+Marriages+Act%2C+1949&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Prohibition of Mixed Marriages Act, 1949</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1586493" class="extiw" title="d:Q1586493">[d]</a></sup></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q11409$133837EC-3FBF-43C4-8332-3002F5B788CD" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P457"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Immorality+Act&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Immorality Act</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q917015" class="extiw" title="d:Q917015">[d]</a></sup></span></span> і <span data-wikidata-claim-id="Q11409$3289583E-8021-40BE-B2E1-7123E3C381CD" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P457"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Population+Registration+Act%2C+1950&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Population Registration Act, 1950</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q772197" class="extiw" title="d:Q772197">[d]</a></sup></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Асноўваецца на</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$EF83D649-0783-47B6-A13F-62769424DA4F" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P144"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Baasskap&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Baasskap</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2877652" class="extiw" title="d:Q2877652">[d]</a></sup></span></span>, <span data-wikidata-claim-id="Q11409$82df5987-4cad-234a-3e4b-7a01f9ba7c63" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P144"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Расізм">расізм</a></span></span> і <span data-wikidata-claim-id="Q11409$e86278f9-4afa-f874-2f48-f65cc565cb09" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P144"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=white+supremacy&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">white supremacy</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q698752" class="extiw" title="d:Q698752">[d]</a></sup></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Папярэдні ў спісе</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$59220C1E-B4CB-47A7-899E-19D828D2DF04" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P155"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0-%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D1%83_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B5" title="Паўднёва-Афрыканскі Саюз у Першай сусветнай вайне">Паўднёва-Афрыканскі Саюз у Першай сусветнай вайне</a></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Наступны ў спісе</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$3C3E9785-3109-45AA-9921-4BC4FDC91AC4" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P156"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span lang="en"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=history+of+South+Africa+%281944%E2%80%93present%29&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">history of South Africa (1944–present)</span></a></span></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3136857" class="extiw" title="d:Q3136857">[d]</a></sup></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Першаадкрывальнік</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$78006751-0593-44B2-8678-E8B76F43D8D9" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P61"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Hendrik+Frensch+Verwoerd&action=edit"><span style="color:var(--color-link-red, #d73333); text-decoration:inherit; text-decoration-color:var(--color-link-red, #d73333);">Hendrik Frensch Verwoerd</span></a></span><sup><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q297000" class="extiw" title="d:Q297000">[d]</a></sup></span></span></td></tr> <tr><th scope="row" class="infobox-label ts-Універсальная_картка-label">Дата спынення існавання</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q11409$a01bb791-4042-2e70-29cb-5d2889ea5a31" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P576"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">1991</span></span><sup id="cite_ref-_685366ef7595cdc4_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-_685366ef7595cdc4-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td></tr> <tr><td colspan="2" class="infobox-below"><span data-wikidata-claim-id="q11409$CE7B288B-61D2-41E8-9D60-69EDF533911E" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Apartheid" title="commons:Category:Apartheid"><img alt="Лагатып Вікісховішча" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Apartheid" class="extiw" title="commons:Category:Apartheid">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>Апартэід</b>, <b>апартхейд</b> (<a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Афрыкаанс">афр.</a>: <span style="font-style: italic;" lang="af">apartheid</span> — «раздзеленасць» «адасобленасць», г. зн. раздзельнае пражыванне, праца, інш.) — афіцыйная палітыка расавай <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B3%D1%80%D1%8D%D0%B3%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Сегрэгацыя">сегрэгацыі</a>, што практыкавалася ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%90%D0%A0" class="mw-redirect" title="ПАР">Паўднёвай Афрыцы</a> ў <a href="/wiki/1948" title="1948">1948</a>—<a href="/wiki/1994" title="1994">1994</a>, у тым ліку на тэрыторыі <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Паўднёва-Заходняя Афрыка (няма такой старонкі)">Паўднёва-Заходняй Афрыкі</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сутнасць"><span id=".D0.A1.D1.83.D1.82.D0.BD.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.8C"></span>Сутнасць</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=1" title="Правіць раздзел: Сутнасць" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=1" title="Правіць зыходнік раздзела: Сутнасць"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Апартэід у ПАР прадпісваў народам банту пражываць у спецыяльных рэзервацыях (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Бантустан">бантустанах</a>) на тэрыторыі, якая складала каля 30 % плошчы рассялення банту на тэрыторыі Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі да прыходу еўрапейцаў. Выезд з рэзервацыі і з’яўленне ў буйных гарадах маглі здзяйсняцца толькі па спецыяльным дазволе або пры наяўнасці працоўнага месца (мясцовае насельніцтва было занята на непрэстыжных і нізкааплатных працах пераважна ў сферы абслугоўвання). У ходзе ўкаранення сістэмы апартэіду чарнаскурыя жыхары ПАР былі пазбаўленыя амаль усіх грамадзянскіх правоў. Сцвярджалася, што паслугі накшталт адукацыі і аховы здароўя былі «паасобнымі, але роўнымі», аднак якасць тых паслуг, што падаваліся чорным, была звычайна нашмат ніжэй. На падобныя папрокі з боку еўрапейскіх «левых» паўднёваафрыканскі ўрад адказваў, што ўзровень медыцынскага абслугоўвання неграў сапраўды ніжэй, пры роўнай і нават больш высокай удзельнай колькасці ўрачоў на душу насельніцтва сярод неграў. Паводле сцвярджэнняў уладаў, прычына гэтага — больш нізкі ўзровень кваліфікацыі негрыцянскіх лекараў. А ён, у сваю чаргу, быў выкліканы ранейшай памылковай дзяржаўнай палітыкай у галіне адукацыі — больш паблажлівым стаўленнем да негрыцянскіх абітурыентаў з мэтай павялічыць лік чорных студэнтаў. Урад меркаваў, што новыя меры цалкам ліквідуюць няроўнасць ва ўзроўні медыцынскага абслугоўвання да пачатку XXI стагоддзя. Але гэтым планам не наканавана было спраўдзіцца. </p><p>Пазбаўленне чорнага насельніцтва палітычных правоў было звычайнай практыкай у еўрапейскіх калоніях, аднак пасля дэкаланізацыі Афрыкі стала разглядацца як частка палітыкі апартэіду. </p><p>Барацьба з апартэідам стала адной з прыярытэтных задач ААН у 1970-х і 1980-х гадах. Да барацьбы падключыліся і многія іншыя міжнародныя праваабарончыя арганізацыі. У ПАР таксама актыўна дзейнічала ўнутраны дысідэнцкі рух. Падзенне рэжыму апартэіду звязваецца з актыўнай дзейнасцю Нэльсана Мандэлы і яго прыхільнікаў з Афрыканскага нацыянальнага кангрэса (АНК). Пазней Нэльсан Мандэла быў узнагароджаны за сваю барацьбу Нобелеўскай прэміяй міра. Разам з узброенай барацьбой АНК і міжнароднай ізаляцыяй расісцкага рэжыму асноўнымі прычынамі падзення рэжыму апартэіду стала падзенне колькасці белага насельніцтва з 21 % у 1940 годзе да 11 % у 1990 годзе, а таксама меры па дэмантажы сістэмы апартэіду, якія праводзяцца ў гады кіравання Фрэдэрыка дэ Клерка. </p><p>Сімвалам апартэіду лічыцца турма «Робен-Айлэнд», дзе ў часы апартэіду ўтрымліваліся тысячы палітвязняў. Зараз турма з’яўляецца адной з асноўных турыстычных славутасцей ПАР. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Стварэнне_сістэмы_апартэіду"><span id=".D0.A1.D1.82.D0.B2.D0.B0.D1.80.D1.8D.D0.BD.D0.BD.D0.B5_.D1.81.D1.96.D1.81.D1.82.D1.8D.D0.BC.D1.8B_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83"></span>Стварэнне сістэмы апартэіду</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=2" title="Правіць раздзел: Стварэнне сістэмы апартэіду" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=2" title="Правіць зыходнік раздзела: Стварэнне сістэмы апартэіду"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Наколькі цяпер вядома, упершыню слова «апартэід» (дакладней, «апартхейд», у перакладзе з мовы афрыкаанс — «адасобленасць») ужыў у сваёй прамове ў 1917 годзе Ян Хрысціян Смэтс, які стаў у 1919 годзе прэм’ер-міністрам ПАС. Хоць звычайна апартэід звязваюць з перавагай афрыканёраў ва ўрадзе з 1948 па 1994 год, <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Брытанская імперыя">Брытанская імперыя</a> яшчэ ў XIX стагоддзі абмяжоўвала правы на перасяленне чарнаскурых афрыканцаў са сваіх тэрыторый у рэгіёны Капскай калоніі і Наталя, занятыя белымі і каляровымі. Чарнаскурым афрыканцам забаранялася не толькі перасяляцца ў гэтыя землі, але і наогул перасоўвацца з адной акругі ў іншай без адпаведнага пропуску, які яны павінны былі заўсёды мець пры сабе. У Кейптаўне і гарадах Наталя ім забаранялася выходзіць на вуліцу пасля заходу. </p><p>Тым самым часам сцвярджаецца, што палітыка апартэіду была працягам і пашырэннем той сегрэгацыі, якую практыкавалі белыя ўрады ў Паўднёвай Афрыцы. Сярод прыкладаў гэтай палітыкі можна назваць Зямельны акт 1912 года і абмежаванні на наём чарнаскурых афрыканцаў на працу, з’яўленне якіх было звязана з дамоўленасцямі, дасягнутымі бурскімі рэспублікамі (Трансвааль і Аранжавай свабоднай дзяржавай) з Брытанскай імперыяй пасля англа-бурскай вайны. З іншага боку, існуе меркаванне, быццам спачатку ідэя апартэіду мела на ўвазе толькі палітычны падзел («вялікі апартэід»), але не бытавую сегрэгацыю («дробны апартэід»). Напрыклад, падчас <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Другая сусветная вайна">Другой сусветнай вайны</a> ўрад Аб’яднанай партыі Смэтса не надта строга сачыў за выкананнем сегрэгацыянісцкіх законаў. </p><p>У ходзе перадвыбарчай кампаніі перад усеагульнымі выбарамі 1948 года Нацыянальная партыя (НП) зрабіла асновай сваёй праграмы палітыку апартэіду. НП з невялікім адрывам выйграла выбары, нанёсшы паразу Аб’яднанай партыі Смэтса, і сфармавала кааліцыйны ўрад разам з Партыяй афрыканёраў, які ўзначаліў пратэстанцкі святар Д. Ф. Малан. </p><p>Урад неадкладна пачаў рыхтавацца да ўкаранення апартэіду. Былі прынятыя законы, якія забаранялі змешаныя шлюбы, ўведзена расавая класіфікацыя ўсіх грамадзян і створана камісія для разгляду цяжкіх выпадкаў. Асновай апартэіду стаў прыняты ў 1950 годзе Закон аб групавых абласцях (Group Areas Act), мэтай якога быў геаграфічны падзел расавых груп. Афармленне сістэмы апартхейда праходзіла ва ўмовах уздыму антыкаланіяльнай барацьбы ў краінах Азіі і Афрыкі, што не магло не адбіцца на агульным характары палітыкі ўрада Нацыянальнай партыі. Апартхейд павінен быў дапамагчы белым захаваць сваё панаванне праз абмежаванне тэрыторыі пражывання чарнаскурых афрыканцаў адмысловымі тэрыторыямі, хоўмлендамі, якія сталі пасля вядомымі як бантустаны. У іх пад кантролем уласных уладаў, якія складаліся з прадстаўнікоў мясцовай афрыканскай палітычнай эліты, павінна была засяродзіцца асноўная частка чарнаскурага насельніцтва, а на тэрыторыях, зарэзерваваных за белымі, заставаліся толькі тыя, чыя праца была неабходнай для працы прамысловых прадпрыемстваў і абслугоўвання белых. У 1953 годзе быў прыняты закон аб паасобных паслугах (Separate Amenities Act), увод паасобных пляжаў, грамадскага транспарту, бальніц, школ і ўніверсітэтаў. Пашпартны рэжым быў яшчэ больш жорсткім: цяпер чарнаскурыя афрыканцы павінны былі заўсёды мець пры сабе пасведчанні асобы, што моцна ўскладняла іх міграцыю ў «белыя» раёны краіны. З увядзеннем гэтага закона чарнаскурым афрыканцам было забаронена без спецыяльнага дазволу жыць у «белых» гарадах і нават проста наведваць іх. Пражыванне ў вялікіх гарадах дазвалялася толькі тым, хто меў там працу, але не членам іх сем’яў. </p><p>Ёханэс Стрэйдам, які стаў прэм’ер-міністрам пасля Малана, пазбавіў чарнаскурых афрыканцаў тых нешматлікіх правоў на галасаванне, якія яны мелі. Папярэдні ўрад у 1951 годзе прыняў Закон аб асобным прадстаўніцтве выбаршчыкаў, аднак яго канстытуцыйнасць была аспрэчана ў судзе групай з чатырох выбаршчыкаў пры падтрымцы Аб’яднанай партыі. Вярхоўны суд Капскай правінцыі адмовіў ім, але Апеляцыйны суд прыняў іх пратэст і прызнаў закон такім, што не мае сілы, паколькі для змены канстытуцыі патрабаваліся галасы за дзве траціны дэпутатаў абедзвюх палат парламента. Тады ўрад прыняў Закон пра парламенцкі вярхоўны суд, даўшы парламенту права адмяняць судовыя рашэнні. Гэта было прызнана незаконным і Апеляцыйным судом, і судом Капскай правінцыі. У 1955 годзе ўрад Стрэйдама павялічыла лік суддзяў у Апеляцыйным судзе з пяці да адзінаццаці, прызначыўшы на новыя месцы суддзяў-прыхільнікаў палітыкі апартэіду. У тым жа годзе з’явіўся Закон аб Сенаце, павялічваецца колькасць дэпутатаў з 49 да 89, прычым у выніку пераразмеркавання ў НП аказалася 79 месцаў. Нарэшце на сумесным пасяджэнні абедзвюх палат Закон аб асобным прадстаўніцтве выбаршчыкаў быў прыняты, у выніку чаго ў Капскай правінцыі быў сфармаваны асобны спіс каляровых выбаршчыкаў. </p><p>Галоўнымі «законамі апартэіду» былі наступныя: </p> <ul><li>Папраўка да Закона аб забароне змешаных шлюбаў (1949)</li> <li>Папраўка да Закона аб амаральнасці (1950) <ul><li>Гэты закон зрабіў крымінальным злачынствам <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Секс">сексуальныя</a> кантакты белага і чалавека іншай расы.</li></ul></li> <li>Закон аб рэгістрацыі насельніцтва (1950) <ul><li>Паводле гэтага закона, кожны грамадзянін павінен быў быць зарэгістраваны як белы, каляровы або банту (урад Нацыянальнай партыі выключыў з афіцыйных дакументаў ужыванне слова «тубылец», звычайна якое выкарыстоўвалася да гэтага для абазначэння прадстаўнікоў карэннага насельніцтва, і замяніла яго словам «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%83" title="Банту">банту</a>»).</li></ul></li> <li>Акт аб групавых абласцях (<a href="/wiki/27_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="27 красавіка">27 красавіка</a> <a href="/wiki/1950" title="1950">1950</a>) <ul><li>Па гэтым законе краіна была падзелена на некалькі абласцей, кожная з якіх была аддадзена пэўнай расавай групе. Ён стаў асновай апартэіду, бо менавіта на яго аснове будавалася сістэма палітычнага і сацыяльнага падзелу.</li></ul></li> <li>Закон аб самакіраванні банту (1951) <ul><li>Гэты закон стварыў для чарнаскурых афрыканцаў асобныя «ўрадавыя» структуры.</li></ul></li> <li>Закон аб барацьбе з незаконным заняткам памяшканняў (1951) <ul><li>Гэты закон дазваляў уладам зносіць трушчобы, дзе жылі чарнаскурыя афрыканцы.</li></ul></li> <li>Закон аб тубыльных будаўнічых рабочых, увядзенні падатку на туземныя паслугі (1951) <ul><li>Гэты закон абавязваў белых наймальнікаў аплачваць будаўніцтва жылля для чарнаскурых рабочых, прызнаных законнымі жыхарамі гарадоў.</li></ul></li> <li>Закон аб забеспячэнні паасобных паслуг (1953) <ul><li>Гэты закон забараняў людзям розных рас карыстацца аднымі і тымі ж грамадскімі ўстановамі (пакоямі адпачынку і інш.)</li></ul></li> <li>Закон аб адукацыі банту (1953) <ul><li>Гэты закон цалкам перадаў дзяржаве кантроль над школьнай адукацыяй сярод чарнаскурых афрыканцаў, спыніўшы існаванне місійных школ.</li></ul></li> <li>Закон аб гарадскіх абласцях банту (1954) <ul><li>Гэты закон абмежаваў міграцыю чарнаскурых афрыканцаў у гарады.</li></ul></li> <li>Закон аб шахтах і працы (1956) <ul><li>Гэты закон рабіў афіцыйнай расавую дыскрымінацыю пры прыёме на працу.</li></ul></li> <li>Закон аб паляпшэнні самакіравання чарнаскурых афрыканцаў (1958) <ul><li>Гэты закон увёў асобныя тэрытарыяльныя ўрады ў бантустанах — спецыяльных галінах, дзе ў чарнаскурых афрыканцаў было права голасу. Меркавалася, што яны ў рэшце рэшт стануць незалежныя, аднак на практыцы ПАР аказвала на іх вырашальны ўплыў, нават пасля прадастаўлення некаторым з іх фармальнай незалежнасці.</li></ul></li> <li>Закон аб інвестыцыйных карпарацыях банту (1959) <ul><li>Гэты закон стварыў механізм перакладу капіталу ў бантустаны, што дазволіла б ствараць там рабочыя месцы.</li></ul></li> <li>Закон аб пашырэнні ўніверсітэцкай адукацыі (1959) <ul><li>Гэты закон увёў асобныя ўніверсітэты для чарнаскурых, каляровых і індыйцаў.</li></ul></li> <li>Закон аб фізічным планаванні і выкарыстанні рэсурсаў (1967) <ul><li>Гэты закон дазволіў ураду спыніць будаўніцтва прамысловых прадпрыемстваў у «белых» раёнах і перавесці іх у прыгранічныя раёны бантустанаў. Тым самым магла паскорыцца міграцыя чарнаскурых афрыканцаў у бантустаны, дзе ім было лягчэй знайсці працу.</li></ul></li> <li>Закон аб грамадзянстве бантустанаў (1970) <ul><li>Гэты закон памяняў статус насельнікаў бантустанаў: яны страцілі грамадзянства ПАР. Тым самым меркавалася зрабіць белых большасцю ў «белай» часткі краіны.</li></ul></li> <li>Указ пра выкладанне на афрыкаанс (1974) <ul><li>Паводле гэтага закона, па-за бантустанаў выкладанне павінна было весціся напалову на <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Англійская мова">англійскай</a>, напалову на <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Афрыкаанс">афрыкаанс</a>.</li></ul></li></ul> <p>У той час як іншыя краіны (напрыклад, ЗША) адмянялі дыскрымінацыйныя законы, у Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі, насупраць, уводзіліся ўсё новыя акты, якія рэгулююць расавыя адносіны. Збольшага падтрымка апартэіду белымі паўднёваафрыканцаў была звязана з дэмаграфіяй: яны імкнуліся захаваць уладу ў краіне, колькасць белага насельніцтва ў якой у сувязі з натуральнай стратай скарачалася, у той час як прырост колькасці чарнаскурых у XX стагоддзі быў значны. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сістэма_апартэіду"><span id=".D0.A1.D1.96.D1.81.D1.82.D1.8D.D0.BC.D0.B0_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83"></span>Сістэма апартэіду</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=3" title="Правіць раздзел: Сістэма апартэіду" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=3" title="Правіць зыходнік раздзела: Сістэма апартэіду"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Штодзённае_жыццё"><span id=".D0.A8.D1.82.D0.BE.D0.B4.D0.B7.D1.91.D0.BD.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D0.B6.D1.8B.D1.86.D1.86.D1.91"></span>Штодзённае жыццё</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=4" title="Правіць раздзел: Штодзённае жыццё" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=4" title="Правіць зыходнік раздзела: Штодзённае жыццё"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Сістэматыка апартэіду была ўсталяваная законам: усе пералічаныя ніжэй абмежаванні былі замацаваны заканадаўча. Да прыкладу, Закон аб забеспячэнні паасобных паслуг прама дазваляў уладам прадастаўляць розным расам паслугі рознай якасці. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_South_Africa_(1928-1982).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg/250px-Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg/375px-Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg/500px-Flag_of_South_Africa_%281928-1982%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%B3_%D0%9F%D0%90%D0%A0" class="mw-redirect" title="Сцяг ПАР">Сцяг ПАР</a> (да <a href="/wiki/1961" title="1961">1961</a> г. — ПАС) з <a href="/wiki/1928" title="1928">1928</a> па <a href="/wiki/1994" title="1994">1994</a> г.</figcaption></figure> <ul><li>Афрыканцам забаранялася адкрываць прадпрыемствы або весці практыку ў абласцях, пазначаных як «белая Паўднёвая Афрыка» (па сутнасці, усе важныя гарады і эканамічныя зоны), без спецыяльнага дазволу. Меркавалася, што ім варта пераязджаць у бантустаны і працаваць там.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B3%D1%80%D1%8D%D0%B3%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Сегрэгацыя">Сегрэгацыя</a> праводзілася на транспарце і ў іншых грамадскіх месцах.</li> <li>Чарнаскурым афрыканцам забаранялася жыць ці працаваць у белых зонах, калі толькі ў іх не было пропуску (вядомага на афрыкаанс як dompas — «пропуск для тупых»). Гэта патрабаванне не распаўсюджвалася толькі на чарнаскурых афрыканцаў, якія валодалі правамі, апісанымі ў «Раздзеле 10» (якія пераехалі ў гарады да Другой сусветнай вайны). Строга кажучы, белым таксама патрабаваўся пропуск у зоны пражывання чарнаскурых афрыканцаў.</li> <li>Пропуск мог атрымаць толькі чалавек, які знайшоў сабе працу. Жонку ці мужа і дзяцей ён узяць з сабой не мог, яны павінны былі заставацца ў бантустанах. Многія белыя сям’і наймалі чарнаскурых афрыканцаў у якасці хатніх работнікаў, і тыя жылі ў хаце — або ў невялікіх памяшканнях па-за самага дома. <ul><li>Пропуск быў сапраўдны толькі на тэрыторыі адной магістратнай акругі (звычайна супадаў з невялікім горадам).</li> <li>Адсутнасць пропуску было падставай для неадкладнага арышту, паданні суду і часцяком дэпартацыі ў адпаведныя бантустаны, а таксама для пакарання наймальніка. Паліцэйскія патрулі пастаянна палявалі за парушальнікамі закона аб пропусках.</li> <li>У негрыцянскіх раёнах часта не было ні водаправода, ні электрычнасці.</li></ul></li></ul> <p>Бальніцы і служба «хуткай дапамогі» таксама былі сегрэгіраваных: бальніцы для белых звычайна фінансаваліся добра і выконвалі паслугі высокай якасці, у той час як у шпіталях для чарнаскурых афрыканцаў хранічна не хапала сродкаў і работнікаў. У многіх негрыцянскіх раёнах бальніц не было зусім<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>У 1970-я гады дзяржава траціць на адукацыю аднаго чарнаскурага дзіцяці дзясятую долю той сумы, якая прыпадала на аднаго белага. Закон аб адукацыі банту прама прадугледжваў, што чарнаскурым дзецям трэба выкладаць толькі асноўныя навыкі, патрэбныя ў працы на белых. З 1959 года сегрэгацыя была ўведзена і ў вышэйшую адукацыю: усе існуючыя і аўтарытэтныя ўніверсітэты дасталіся белым. Для прадстаўнікоў іншых расавых груп ствараліся свае вышэйшыя навучальныя ўстановы, а для афрыканцаў — нават для кожнай этнічнай групы. Аднак колькасці месцаў для чарнаскурых студэнтаў было вельмі недастаткова. Так, у 1975 годзе ў Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі налічвалася 170 тыс. студэнтаў. З іх 9 тыс. былі афрыканцы, 6 тыс. індыйцы, 4 тыс. каляровыя, а астатнія — белыя<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Сегрэгацыя праводзілася ў аўтобусах і на чыгунцы: аўтобусы спыняліся на розных прыпынках, а ў цягніках чарнаскурым афрыканцам быў адведзены толькі трэці клас. </p><p>Грамадскія пляжы таксама былі падзеленыя па расам, прычым белым даставаліся лепшыя, у той час як пляжы для чарнаскурых афрыканцаў знаходзіліся ў аддаленых раёнах і не мелі ніякіх «выгод». Басейнаў і бібліятэк для чарнаскурых афрыканцаў практычна не было. </p><p>Сегрэгацыя распаўсюджвалася таксама на пешаходныя масты, кінатэатры пад адкрытым небам, могілак, паркі, пешаходныя пераходы, грамадскія прыбіральні і таксі. </p><p>З 1948 года былі забароненыя сексуальныя кантакты і тым больш шлюбы паміж людзьмі розных рас. Калі белы быў за рулём, ён не мог пасадзіць на пярэдняе пасажырскае сядзенне чарнаскурага афрыканца іншага полу. </p><p>Чарнаскурыя афрыканцы не маглі наймаць белых на працу. Чарнаскурыя паліцыянты не мелі права арыштоўваць белых людзей. </p><p>У тэатры і кінатэатры «белых раёнаў» (гэта значыць усіх значных гарадоў) не дазвалялася дапускаць чарнаскурых афрыканцаў, у той час як у негрыцянскіх раёнах амаль не было ні тэатраў, ні кіно, ні рэстаранаў. Большасць гасцініц і рэстаранаў у белых раёнах маглі ўпускаць чарнаскурых афрыканцаў толькі ў якасці прыслугі без дазволу ўладаў (неабходнага, напрыклад, для абслугоўвання дыпламатаў іншых афрыканскіх краін). </p><p>Спачатку чарнаскурым афрыканцам забаранялася купляць моцны алкаголь, хоць пазней гэта патрабаванне стала больш мяккім. </p><p>Чарнаскурым афрыканцам не дазвалялася прысутнічаць у «белых» цэрквах у адпаведнасці з папраўкамі 1957 года да Закону аб тубыльцаў і цэрквах. Аднак гэтая забарона ніколі не праводзілася дастаткова жорстка, і ў цэрквах чарнаскурыя афрыканцы з белымі маглі сустракацца на роўных на параўнальна законных падставах. </p><p>Хоць прафсаюзы для чарнаскурых і каляровых работнікаў існавалі з пачатку XX стагоддзя, толькі пасля рэформаў 1980-х гадоў сяброўства чарнаскурых афрыканцаў у прафсаюзах стала законным. </p><p>Няроўным чынам былі размеркаваны і падаткі: чарнаскурыя афрыканцы плацілі падаходны падатак з мінімальнай сумы 360 рандаў у год (R30 у месяц), а белыя — з 750 рандаў (R62,5 у месяц). З іншага боку, белыя плацілі куды большы працэнт. </p><p>Апартэід пракраўся не толькі ў закон ПАР, але і ў яе культуру: гэтая ідэалогія актыўна ўкаранялася многімі СМІ. Адсутнасць магчымасці штодзённых зносін таксама аддаляла расы адна ад адной. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сістэма_бантустанаў"><span id=".D0.A1.D1.96.D1.81.D1.82.D1.8D.D0.BC.D0.B0_.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D1.82.D1.83.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.B0.D1.9E"></span>Сістэма бантустанаў</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=5" title="Правіць раздзел: Сістэма бантустанаў" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=5" title="Правіць зыходнік раздзела: Сістэма бантустанаў"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Southafricanhomelandsmap.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Southafricanhomelandsmap.png/250px-Southafricanhomelandsmap.png" decoding="async" width="250" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Southafricanhomelandsmap.png/375px-Southafricanhomelandsmap.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Southafricanhomelandsmap.png/500px-Southafricanhomelandsmap.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="1166" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ciskei2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Ciskei2.jpg/250px-Ciskei2.jpg" decoding="async" width="250" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Ciskei2.jpg/375px-Ciskei2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Ciskei2.jpg/500px-Ciskei2.jpg 2x" data-file-width="1123" data-file-height="818" /></a><figcaption>Сельская мясцовасць у бантустане <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%B5%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сіскей (няма такой старонкі)">Сіскей</a></figcaption></figure> <p>Прыхільнікі апартэіду меркавалі, што пасля поўнага ўвядзення гэтай сістэмы чарнаскурыя афрыканцы павінны былі спыніць быць грамадзянамі Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі; замест гэтага яны павінны былі стаць грамадзянамі незалежных псеўдадзяржаў-рэзервацый (англ. homelands). Такім чынам, жыхары бантустанаў, якія працуюць у Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі, станавіліся працоўнымі імігрантамі, якія валодаюць часовымі дазволамі на працу. </p><p>Урад Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі паспрабаваў падзяліць краіну на некалькі дзяржаў. Прыкладна 87 % зямлі (з іх прыкладна 40 % займае пустыннае плато Вельд) было адведзена белым, каляровым і індыйцам. Тыя 13 %, што засталіся, былі падзелены паміж дзесяццю «рэзервацыі» для чарнаскурых афрыканцаў (якія складалі каля 80 % насельніцтва). Некаторым з бантустанаў была прадастаўлена «незалежнасць», не прызнаная, аднак, ні адной трэцяй краінай<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Калі чалавек належаў бантустану, які атрымаў незалежнасць, ён губляў грамадзянства ПАР і замест пропуску атрымліваў пашпарт сваёй рэзервацыі. Людзі з «аўтаномных» бантустанаў таксама гублялі частку правоў, звязаных з грамадзянствам ПАР (напрыклад, калі чалавек хацеў зусім пакінуць краіну, ён атрымліваў не пашпарт, а «шляхавыя дакументы»). Урад спрабавала правесці паралель паміж сваімі праблемамі з чарнаскурымі працоўнымі і цяжкасцямі, якія іншыя краіны адчувалі ў сувязі з нелегальнай міграцыяй. </p><p>Большасць чарнаскурых афрыканцаў пазбаўляліся грамадзянства ПАР пасля таго, як іх бантустаны абвяшчаліся «незалежнымі». Такім чынам, яны не маглі атрымаць пашпарт ПАР, які дае права выезду за мяжу; зрэшты, і без таго атрымаць гэты пашпарт было складана. Уладанне ім лічылася прывілеем, а не правам, і ўрад не лічыў патрэбным выдаваць чарнаскурым афрыканцам шмат пашпартоў. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Гвалтоўнае_высяленне"><span id=".D0.93.D0.B2.D0.B0.D0.BB.D1.82.D0.BE.D1.9E.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D0.B2.D1.8B.D1.81.D1.8F.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.B5"></span>Гвалтоўнае высяленне</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=6" title="Правіць раздзел: Гвалтоўнае высяленне" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=6" title="Правіць зыходнік раздзела: Гвалтоўнае высяленне"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У 1960-я, 1970-я і ў пачатку 1980-х гадоў урад праводзіў палітыку «перасялення», спрабуючы прымусіць людзей адправіцца ў раёны, прызначаныя для пражывання адпаведных груп. Паводле некаторых звестак, колькасць пераселеных у гэты час дасягала трох з паловай мільёнаў чалавек. Высяленню маглі падвяргацца наступныя групы: </p> <ul><li>наёмныя рабочыя на фермах, якія належаць белым;</li> <li>жыхары так званых «чорных плям» — участкаў зямлі, якія належаць чарнаскурым афрыканцам і акружаных «белымі» фермамі;</li> <li>сем’і рабочых, якія жывуць у прыгарадах паблізу бантустанаў;</li> <li>«залішнія людзі» ў гарадах, уключаючы тысячы людзей у цяперашнім Заходнім Капе: мясцовасць была аб’яўлена «вобласцю перавагі каляровай працы», і чарнаскурых афрыканцаў перасялялі ў бантустаны Сіскей і Транскей;</li> <li>найбольш вядомыя перасяленні 1950-х гадоў адбыліся ў Ёханэсбургу, дзе 60 000 людзей перасялілі ў новы прыгарад Саўэта (англ. Soweto, скарачэнне ад South Western Townships).</li></ul> <p>Да 1955 года Сафіятаўн быў адным з нямногіх гарадскіх раёнаў, дзе чарнаскурым афрыканцам дазвалялася валодаць зямлёй; паступова ён развіваўся ў па-сапраўднаму шматрасавае паселішча. Па меры росту Ёханэсбурга Сафіятаўн стаў месцам жыхарства для ўсё большай колькасці чарнаскурых рабочых, паколькі ён быў зручна размешчаны паблізу прамысловага цэнтра. Аднак нягледзячы на пратэсты АНК, 9 лютага 1955 года пачалося рассяленне Сафіятаўна: ранняй раніцай паліцыя ўвайшла ў раён, выгнала жыхароў на вуліцу і пагрузіла іх рэчы на спецыяльна прадастаўленыя грузавікі. Жыхароў адвезлі на набыты ўрадам за два гады да таго ўчастак зямлі прыкладна ў 20 км на паўднёвы захад ад цэнтра Ёханэсбурга, вядомы як Медаўлендс. Сафіятаўн быў знесены, а на яго месцы быў уладкаваны прыгарад для белых пад назвай Triomf («Трыюмф»). У наступныя некалькі гадоў падобныя падзеі адбыліся таксама ў Дурбане (Кейт-Манор, або Мкхумбане) і Кейптаўне (55 000 каляровых і індыйцаў Шостага акругі былі пераселены ў новыя прыгарады). Акрамя чарнаскурага насельніцтва, ад Закона аб групавых абласцях пацярпелі 600 000 каляровых, індыйцаў і кітайцаў, а таксама за 40 000 белых. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="«Каляровыя»"><span id=".C2.AB.D0.9A.D0.B0.D0.BB.D1.8F.D1.80.D0.BE.D0.B2.D1.8B.D1.8F.C2.BB"></span>«Каляровыя»</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=7" title="Правіць раздзел: «Каляровыя»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=7" title="Правіць зыходнік раздзела: «Каляровыя»"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Усё насельніцтва было па законе падзелена на чатыры групы: чарнаскурыя афрыканцы, белыя, азіяты (галоўным чынам індыйцы) і «каляровыя». У апошнюю групу ўваходзілі людзі змешанага паходжання, чыімі продкамі былі і прадстаўнікі кайсанскіх народаў, і народаў банту, і еўрапейскіх імігрантаў (а таксама малайцы, асабліва ў заходняй частцы Капскай правінцыі); да «каляровых» адносіліся і некаторыя «чыстакроўныя» кайсаны. Паўднёваафрыканскімі ўладамі былі распрацаваны складаныя правілы для вызначэння таго, хто адносіўся да «каляровых». Прыняцце рашэння ўскладалася на дробных чыноўнікаў. Часам члены адной сям’і маглі трапляць у розныя групы. Пасля далейшага расследавання ўсе каляровыя «каталагізаваныя» па больш дробным падгрупам. У цяперашняй ПАР тэрмін «каляровыя» многім не падабаецца, хоць ён і не мае юрыдычнай афарбоўкі, як раней. У апошнія гады сталі шырока выкарыстоўвацца назвы «так званыя каляровыя» (Sogenaame Kleurlinge) і «карычневыя» (Bruinmense). </p><p>У рамках апартэіду каляровыя таксама падвяргаліся дыскрымінацыі: іх перасялялі ў спецыяльныя прыгарады, часам прымушаючы для гэтага пакінуць дамы, якія належалі іх сем’ям вельмі доўгі час. Якасць адукацыі, які прадстаўляе каляровым, была куды горшай, чым якасць адукацыі для белых (хоць і лепшай, чым для чарнаскурых афрыканцаў). Многія каляровыя згулялі важную ролю ў барацьбе з апартэідам: напрыклад, заснаваная ў 1902 году Афрыканская палітычная арганізацыя прымала ў свае шэрагі толькі каляровых. </p><p>На працягу амаль усяго часу «афіцыйнага» апартэіду — прыкладна з 1950 па 1983 год — каляровыя былі, як і чарнаскурыя афрыканцы, фактычна пазбаўлены права голасу. У 1983 годзе ў канстытуцыю былі ўнесены папраўкі, згодна з якімі каляровыя і азіяты атрымалі права ўдзельнічаць у выбарах у трохпалатны парламент. Гэтыя папраўкі не атрымалі шырокай падтрымкі. Меркавалася, што «каляровая» меншасць атрымала б права голасу, а прадстаўнікі чарнаскурай большасці стануць грамадзянамі «незалежных» бантустанаў. Такая сітуацыя захоўвалася да адмены апартэіду. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Іншыя_меншасці"><span id=".D0.86.D0.BD.D1.88.D1.8B.D1.8F_.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D1.88.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.96"></span>Іншыя меншасці</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=8" title="Правіць раздзел: Іншыя меншасці" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=8" title="Правіць зыходнік раздзела: Іншыя меншасці"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Складаную праблему для ўрада эпохі апартэіду прадстаўлялі паўднёваафрыканцы ўсходнеазіяцкага паходжання: колькасць іх было зусім невялікай, але іх нельга было з відавочнасцю адносіць ні да адной з чатырох устаноўленых законам груп. Паўднёваафрыканцы кітайскага паходжання, чые продкі прыехалі на руднікі Вітватэрсранд яшчэ ў XIX стагоддзі, звычайна класіфікаваліся як «індыйцы», гэта значыць «небелыя», а імігранты з Тайваня і Японіі, з якімі ПАР падтрымлівала дыпламатычныя адносіны, атрымлівалі статус «ганаровых белых», г. зн. атрымлівалі тыя ж правы, што і белыя. Часам гэты статус атрымлівалі і прадстаўнікі іншых небелых меншасцей (нават чарнаскурыя афрыканцы), калі ўрад лічыла, што гэты чалавек быў «цывілізаваным», цалкам успрыняўшы заходнія каштоўнасці. Часта гэтае правіла ўжывалася да афраамерыканцаў. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Барацьба_супраць_апартэіду"><span id=".D0.91.D0.B0.D1.80.D0.B0.D1.86.D1.8C.D0.B1.D0.B0_.D1.81.D1.83.D0.BF.D1.80.D0.B0.D1.86.D1.8C_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83"></span>Барацьба супраць апартэіду</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=9" title="Правіць раздзел: Барацьба супраць апартэіду" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=9" title="Правіць зыходнік раздзела: Барацьба супраць апартэіду"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Белыя_праціўнікі_апартэіду"><span id=".D0.91.D0.B5.D0.BB.D1.8B.D1.8F_.D0.BF.D1.80.D0.B0.D1.86.D1.96.D1.9E.D0.BD.D1.96.D0.BA.D1.96_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83"></span>Белыя праціўнікі апартэіду</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=10" title="Правіць раздзел: Белыя праціўнікі апартэіду" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=10" title="Правіць зыходнік раздзела: Белыя праціўнікі апартэіду"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Апартэід быў падтрыманы далёка не ўсімі пластамі белага насельніцтва. Кіраўніцтвам і выкладчыцкімі складамі ўніверсітэтаў, дзе склад студэнтаў з самага пачатку быў шмарасавы, палітыка апартэіду крытыкавалася і часта сабатавалася, нягледзячы на намаганні ўрада па ўкараненні сегрэгацыі, у прыватнасці, стварэнне асобных «чорных» універсітэтаў. </p><p>Актыўна супрацьдзейнічалі апартэіду некаторыя арганізацыі ветэранаў Другой сусветнай вайны, асабліва з прычыны таго, што Нацыянальная партыя ў ваенны перыяд сімпатызавала нацызму і выступала супраць падтрымкі антыгітлераўскай кааліцыі. Былы ваенны лётчык-ас Адольф Малан праводзіў у 1950-я гг. буйныя маніфестацыі, колькасць удзельнікаў якіх дасягала некалькіх дзясяткаў тысяч. </p><p>У Паўднёваафрыканскай камуністычнай партыі, якая змагалася супраць апартэіду, было таксама шмат белых (у сілу гістарычных прычын, галоўным чынам яўрэяў)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Сярод яе бачных белых дзеячаў былі Джо Слова, Рут Ферст, Абрахам (Брам) Фішэр, Роні Касрылс. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Супраціўленне_чорнага_насельніцтва"><span id=".D0.A1.D1.83.D0.BF.D1.80.D0.B0.D1.86.D1.96.D1.9E.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.B5_.D1.87.D0.BE.D1.80.D0.BD.D0.B0.D0.B3.D0.B0_.D0.BD.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.96.D1.86.D1.82.D0.B2.D0.B0"></span>Супраціўленне чорнага насельніцтва</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=11" title="Правіць раздзел: Супраціўленне чорнага насельніцтва" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=11" title="Правіць зыходнік раздзела: Супраціўленне чорнага насельніцтва"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Прыход да ўлады Нацыянальнай партыі ў 1948 годзе і абвяшчэнне апартэіду афіцыйнай палітыкай новага ўрада і ўзмацненне рэпрэсій адносна нябелага насельніцтва прымусіла актывізаваць сваю дзейнасць Афрыканскі нацыянальны кангрэс (АНК), якія прытрымліваўся да таго досыць умеранай тактыкі. Да кіраўніцтва ў арганізацыі сталі прыходзіць больш радыкальныя лідары, якія выйшлі з Моладзевай лігі АНК. У 1949 годзе АНК упершыню выступіў з праграмай, якая адкрыта прадугледжвала пратэсты ў форме забастовак, пратэстных шэсцяў і акцый грамадзянскага непадпарадкавання. Гэта працягвалася на працягу 1950-х гадоў і часам прыводзіла да беспарадкаў. У чэрвені 1955 года некалькі арганізацый, уключаючы Індыйскі кангрэс і АНК, сабраліся ў Кліптаўне каля Ёханэсбургу і прынялі Хартыю свабоды, дзе вылучалася ідэя Паўднёва-афрыканскага саюза (ПАС) як дэмакратычнай дзяржавы без расавай дыскрымінацыі. </p><p>21 сакавіка 1960 года паліцыя ў пасёлку Шарпевіль адкрыла агонь па бяззбройных чарнаскурых дэманстрантах, забіўшы 69 чалавек, што выклікала абурэнне ва ўсім свеце. Пасля гэтага лідары руху супраць апартэіду вырашылі перайсці да гвалтоўных метадаў барацьбы, стварыўшы баявую арганізацыю «Умконта ве сізве» («Дзіда нацыі»). У гэтым жа годзе ПАС выйшаў з брытанскай Садружнасці і абвясціў сябе Рэспублікай (ПАР). </p><p>Напружаная абстаноўка ў краіне выклікала ў чэрвені 1976 паўстанне чарнаскурых афрыканцаў у Саўэта — прыгарадзе Ёханэсбургу, якое распаўсюдзілася затым на іншыя гарады. Было ўведзена надзвычайнае становішча, але хваляванні працягваліся амаль цэлы год. </p><p>Пасля падзей у Саўэта краіны Захаду ўвялі санкцыі супраць ПАР. У выніку ўрад пачаў асцярожныя рэформы — была адменена сегрэгацыя на транспарце, у спорце, была легалізаваная дзейнасць афрыканскіх прафсаюзаў. Была прынята новая канстытуцыя, якая зрабіла ПАР прэзідэнцкай рэспублікай і прадугледжвала трохпалатны парламент — для белых, каляровых і індыйцаў (пры тым, што чарнаскурыя складалі большасць насельніцтва, яны права голасу не атрымалі). Натуральна, што чарнаскурыя былі незадаволеныя новай канстытуцыяй і пачалі супраць яе дэманстрацыі, падтрыманыя забастоўкамі. </p><p>У сакавіку 1985 года паліцыя зноў расстраляла мірную дэманстрацыю. Гэта выклікала ўсеагульную забастоўку, перарослая ў новае паўстанне чарнаскурых афрыканцаў, якое ахапіла амаль усе гарады ПАР. Нягледзячы на арышты каля 25 тыс. чалавек, ураду не ўдавалася справіцца з хваляваннямі да канца 1986 года. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ААН_і_Міжнародны_крымінальны_суд"><span id=".D0.90.D0.90.D0.9D_.D1.96_.D0.9C.D1.96.D0.B6.D0.BD.D0.B0.D1.80.D0.BE.D0.B4.D0.BD.D1.8B_.D0.BA.D1.80.D1.8B.D0.BC.D1.96.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.8B_.D1.81.D1.83.D0.B4"></span>ААН і Міжнародны крымінальны суд</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=12" title="Правіць раздзел: ААН і Міжнародны крымінальны суд" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=12" title="Правіць зыходнік раздзела: ААН і Міжнародны крымінальны суд"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>У 1973 годзе Генеральная асамблея ААН прыняла Міжнародную канвенцыю аб спыненні злачынствы апартэіду і пакаранні за яго<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Непасрэднай мэтай канвенцыі было стварэнне юрыдычных падстаў для таго, каб краіны-члены ААН маглі ўжываць санкцыі да ўрада ПАР, спрабуючы тым самым дамагчыся змены яго палітыкі. Аднак фармулёўкі канвенцыі маюць больш шырокую дастасавальнасць: тым самым любой дзяржаве забараняецца прымаць падобныя меры. Канвенцыя ўступіла ў сілу ў 1976 годзе. </p><p>Рымскі статут вызначае апартэід як адно з 11 злачынстваў супраць чалавечнасці. Грамадзяне большасці дзяржаў (уключаючы ПАР) могуць паўстаць перад Міжнародным крымінальным судом за ўчыненне гэтага злачынства ці спрыянне яму<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Спартыўныя_спаборніцтвы"><span id=".D0.A1.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8B.D1.9E.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D1.81.D0.BF.D0.B0.D0.B1.D0.BE.D1.80.D0.BD.D1.96.D1.86.D1.82.D0.B2.D1.8B"></span>Спартыўныя спаборніцтвы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=13" title="Правіць раздзел: Спартыўныя спаборніцтвы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=13" title="Правіць зыходнік раздзела: Спартыўныя спаборніцтвы"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>На працягу многіх гадоў спартсмены ПАР не дапускаліся на міжнародныя спартыўныя спаборніцтвы, перш за ўсё па алімпійскіх відах спорту. Шырока вядомы байкот Алімпійскіх гульняў, арганізаваны афрыканскімі краінамі ў 1976 годзе. Гэты байкот быў формай пратэсту супраць правядзення таварыскага матчу па рэгбі паміж ПАР і Новай Зеландыяй. Дыскваліфікацыі падвяргаліся і спартсмены, якія падтрымлівалі кантакты з ПАР. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Канец_эпохі_апартэіду_(1989—1994_гады)"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BD.D0.B5.D1.86_.D1.8D.D0.BF.D0.BE.D1.85.D1.96_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83_.281989.E2.80.941994_.D0.B3.D0.B0.D0.B4.D1.8B.29"></span>Канец эпохі апартэіду (1989—1994 гады)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=14" title="Правіць раздзел: Канец эпохі апартэіду (1989—1994 гады)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=14" title="Правіць зыходнік раздзела: Канец эпохі апартэіду (1989—1994 гады)"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Да пачатку 1990-х гадоў у свядомасці кіруючай эліты ПАР сталі адбывацца перамены. Прычынай гэтага стала агульнае рэзкае змяненне палітычнай сітуацыі ў свеце. Ва ўмовах «Новага сусветнага парадку», абвешчанага прэзідэнтам ЗША Джорджам Бушам (старэйшым), які прадугледжваў пабудову дэмакратыі ва ўсім свеце, далейшае захаванне расава сегрэгіраванага ладу ў паўднёваафрыканскай дзяржаве ўжо не заставалася прыярытэтам ЗША і краін ЕС. Занепакоеныя магчымасцю рэальных эканамічных і палітычных санкцый з боку Захаду, эканамічныя колы ПАР узмацнілі націск на ўрад, кажучы аб неабходнасці «рашучай перамены курсу». </p><p>На адкрыцці сесіі парламента ў лютым 1990 года, Фрэдэрык дэ Клерк, які незадоўга да таго (15 жніўня 1989 года) стаў прэзідэнтам ПАР, абвясціў аб зняцці забароны на дзейнасць АНК, Панафрыканскага кангрэса і аб поўным вызваленні Нэльсана Мандэлы. </p><p>2 мая 1990 года адбылася сустрэча лідараў АНК з урадам Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі, на якой было дасягнута пагадненне аб правядзенні амністыі і наступнай рэабілітацыі палітвязняў. Вязні сумлення выпускаліся з турмаў, дысідэнты маглі вольна вярнуцца ў ПАР з-за мяжы. Ім гарантавалася далейшы імунітэт ад судовых пераследаў за палітычныя перакананні. Да 30 красавіка 1991 года было вызвалена 933 «змагара супраць апартэіду», аднак 364 тэрарысты засталіся ў зняволенні з-за сур’ёзнасці здзейсненых імі злачынстваў. Усяго ў Паўднёва-Афрыканскую Рэспубліку вярнулася каля 6000 палітычных эмігрантаў (адмоўлена было толькі 100 экстрэмістам). </p><p>У тым жа годзе была прапанавана новая дзяржаўная мадэль, паводле якой кожная расавая група павінна мець роўную вагу ў заканадаўчым органе, з тым, каб ні адна з іх не магла панаваць. Аднак Н. Мандэла рашуча адхіліў гэтую прапанову. У сваім выступе на мітынгу чорных радыкалаў у Кейптаўне ён заявіў: «Фактары, якія зрабілі неабходнай узброеную барацьбу, усё яшчэ існуюць сёння, у нас няма іншага выйсця, акрамя як працягваць барацьбу». </p><p>Нявызначанасць палітычнай абстаноўкі пастаянна падштурхоўвала дэ Клерка да новых рашучых крокаў. На чарговай сустрэчы з Мандэлай ён падпісаў пратакол, які прадугледжваў, што праект новай Канстытуцыі будзе распрацаваны выбарным канстытуцыйным сходам і што паводле вынікаў выбараў павінны быць сфарміраваны шматрасавы пераходны ўрад. Аналагічныя прапановы высунуў шматпартыйны форум, названы Канвентам за дэмакратычную Паўднёвую Афрыку (КОДЕСА). </p><p>Рух «Інката», які цяпер стаў называцца Партыяй свабоды Інката (ПСІ), выступіў супраць гэтага пагаднення, і ў снежні 1992 года правадыр Мангасуту Бутэлезі апублікаваў праект Канстытуцыі будучай дзяржавы ў складзе этнічнага бантустаны Квазулу і правінцыі Натал. Іншыя лідары былых бантустанаў (на той момант дэ-факта незалежных дзяржаў): Бапутатсваны і Сіскея таксама адмовіліся прымаць удзел у стварэнні шматрасавай унітарнай дзяржавы. </p><p>Пачаліся масавыя ўзброеныя сутыкненні прыхільнікаў АНК і СПІ. </p><p>У той жа час актывізавалі баявыя дзеянні і члены Панафрыканскага кангрэса. Яны перыядычна нападалі на паліцыянтаў і белых фермераў. На мітынгу 27 сакавіка 1993 года кіраўнік ПАК Кларэнс Маквету ў адкрытую ўзяў адказнасць на сваю арганізацыю за забітых незадоўга да гэтага белую жанчыну і двух яе дзяцей, і абвясціў: «Адзін фермер — адна куля! Мы збіраемся забіваць усіх белых — і дзяцей, і старых. Гэта будзе год тэрору!» </p><p>Белае насельніцтва між тым актыўна ўзбройвалася. У 1990—1992 гадах у дзень выдавалася больш за 500 ліцэнзій на нашэнне агнястрэльнай зброі. Быў створаны Афрыканерскі народны блок (АПФ), у які ўвайшлі больш за 20 арганізацый белых. Старшынёй яго савета стаў Ф. Харцэнберг, а дырэктарат узначаліў герой вайны ў Анголе, былы камандуючы Сіламі абароны Паўднёвай Афрыкі генерал Констанд Фільюн (Constand Viljoen)<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Галоўнымі мэтамі АПФ было стварэнне бурскай народнай арміі (з ліку рэзервістаў) і дасягненне самавызначэння для афрыканёраў. </p><p>Краіна апынулася на парозе поўнамаштабнай грамадзянскай вайны. </p><p>25 ліпеня 1993 года адбыўся тэракт, які меў сур’ёзныя міжнародныя наступствы. Чатыры чарнаскурых уварваліся ў Царкву Святога Якава ў Кейптаўне падчас набажэнства. Ужыўшы ручныя гранаты і аўтаматы, яны забілі 12 і паранілі 47 чалавек. У ліку загінулых апынуліся двое рыбакоў з украінскага траўлера «Апагей», трое былі цяжка паранены<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>У сітуацыі, якая склалася, улічваючы моцны міжнародны ціск, Фрэдэрыку дэ Клерку фактычна не заставалася нічога іншага, як пагадзіцца на правядзенне ўсеагульных дэмакратычных выбараў. </p><p>Выбары адбыліся 26-29 красавіка 1994 г. Перамог АНК, атрымаўшы падтрымку большасці выбаршчыкаў — 63 %, Нацыянальная партыя набрала 21 % галасоў. </p><p>9 мая 1994 года Нацыянальная асамблея абрала прэзідэнтам ПАР Нэльсана Мандэлу. </p><p>Перыяд апартэіду ў ПАР, які доўжыўся амаль 45 гадоў, завяршыўся. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Пасля_апартэіду"><span id=".D0.9F.D0.B0.D1.81.D0.BB.D1.8F_.D0.B0.D0.BF.D0.B0.D1.80.D1.82.D1.8D.D1.96.D0.B4.D1.83"></span>Пасля апартэіду</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=15" title="Правіць раздзел: Пасля апартэіду" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=15" title="Правіць зыходнік раздзела: Пасля апартэіду"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Пасля адмены апартэіду карэннае насельніцтва атрымала рэальны доступ да адукацыі, да дзяржаўных пасад і да занятку бізнесам. Былі адмененыя міжнародныя санкцыі супраць ПАР, што выклікала прыток замежных інвестыцый. Асновай канкурэнтаздольнасці ПАР з’яўляецца унікальнае спалучэнне высокапрафесійнага белага менеджменту і таннай чорнай працоўнай сілы. Тым не менш, у 2000—2007 гадах ўзровень беспрацоўя ў Паўднёва-Афрыканскай Рэспубліцы складаў 25-30 %<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Пасля адмены апартэіду ў краіне рэзка павялічылася злачыннасць, у прыватнасці колькасць забойстваў. Рэзка вырас як лік чарнаскурых, так і лік белых, якія сталі ахвярамі забойстваў<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Тым не менш, колькасць забойстваў на 100 000 насельніцтва ўсё ж знізілася з 66,9 ў 1994-95 гадах да 39,5 ў 2005-06 гадах<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Урад АНК ажыццяўляў праграмы, пры якіх пры ўладкаванні на працу перавага аддаецца людзям з чорным колерам скуры. Але кампетэнтных спецыялістаў сярод чарнаскурых пакуль мала. Пры гэтым шматлікія высокаадукаваныя белыя спецыялісты эмігрыравалі з краіны, перш за ўсё з-за ўсплёску злачыннасці. З 1995 па 2008 год з ПАР з’ехала каля 800 тыс. белых з тых чатырох з лішнім мільёнаў, што жылі ў ёй на момант адмены апартэіду<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Зноскі"><span id=".D0.97.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.BA.D1.96"></span>Зноскі</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-_685366ef7595cdc4-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_685366ef7595cdc4_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Apartheid#cite_note-1990s-5">https://en.wikipedia.org/wiki/Apartheid#cite_note-1990s-5</a><span class="wef_low_priority_links"></span><div style="display:none"></div></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.doh.gov.za/docs/policy/framewrk/chap01.html">Health Sector Strategic Framework 1999—2004 — Background</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060923163238/http://www.doh.gov.za/docs/policy/framewrk/chap01.html">Архівавана</a> 23 верасня 2006.</span></small> Официальный документ министерства здравоохранения ЮАР, 2004 год</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Грибанова В. В. Образование в Южной Африке. От апартеида к демократическим преобразованиям. М.: Институт Африки, 2003. С. 46.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Южно-Африканская Республика: справочник. М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1994. С. 60.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Артыкул <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eleven.co.il/article/15157">«<i>Южно-Африканская Республика</i>»</a> у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="" lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://culnhist.com/%D0%BA%D0%B0%D0%BA-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0-%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B6%D0%B8/">Как евреи боролись за права чернокожих: Южная Африка.</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none"><b> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="нявызначанай мовай">(нявызн.)</span></b></span><span class="ref-info">(недаступная спасылка)</span>. <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140223111400/http://culnhist.com/%D0%BA%D0%B0%D0%BA-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%8C-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0-%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B6%D0%B8/">Архівавана</a> з першакрыніцы 23 лютага 2014.</small> <small>Праверана 9 мая 2014.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="" lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jewish.ru/history/facts/2011/03/news994294107.php">Евреи против апартеида</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none"><b> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="нявызначанай мовай">(нявызн.)</span></b></span>. <small>Праверана 9 мая 2014.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.memo.ru/PRAWO/race/731130.htm">Дискриминация</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090517081249/http://www.memo.ru/PRAWO/race/731130.htm">Архівавана</a> 17 мая 2009.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">«Римский статут Международного уголовного суда, вступивший в силу в 2002 году, также предусматривает личную ответственность в международном суде» <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-233522">Britannica: Nonstate actors in international law</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Демкина Л. А. Некоторые аспекты социально-политического развития южноафриканского общества после 1994 г. — М.: Институт Африки, 2006. С. 64.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yuar.ru/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=26">ЮАР.ру: русскоязычная Южная Африка</a></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.economist.com/node/16248641">Jobless growth.The economy is doing nicely—but at least one person in three is out of work</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.segodnya.ua/news/13054559.html">Евгений Ихельзон, Ярослав Малюта, Светлана Тучинская. В ЮАР белым живется лучше черных, а в Индии ждут обвала рупии</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iss.co.za/pubs/CrimeQ/No.7/Thomson.htm">Coloured homicide trends in South Africa</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121105103142/http://www.iss.co.za/pubs/CrimeQ/No.7/Thomson.htm">Архівавана</a> 5 лістапада 2012.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iol.co.za/news/south-africa/crime-security-in-sa-1.377702">Crime, security in SA…by Lee Rondganger</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.economist.com/node/16248641">White flight from South Africa.Between staying and going</a></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Спасылкі"><span id=".D0.A1.D0.BF.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D1.96"></span>Спасылкі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&veaction=edit&section=16" title="Правіць раздзел: Спасылкі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&action=edit&section=16" title="Правіць зыходнік раздзела: Спасылкі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Лагатып Вікісховішча"><img alt="Лагатып Вікісховішча" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> На <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Вікісховішча">Вікісховішчы</a> ёсць медыяфайлы па тэме <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Apartheid" class="extiw" title="commons:Category:Apartheid">Апартэід</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vokrugsveta.ru/tv/vs/cast/383/">ЮАР. Апартеид</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110606235705/http://www.vokrugsveta.ru/tv/vs/cast/383/">Архівавана</a> 6 чэрвеня 2011.</span></small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yspu.yar.ru/images/2/22/24.pdf">Становление и крушение системы апартеида в Южной Африке. Развитие ЮАР в 1990-е — начале XXI века</a><span class="ref-info" style="margin-left:0.2em">(недаступная спасылка)</span></li> <li><i>Жуков Д.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wg-lj.livejournal.com/533546.html">Апартеид. История режима</a></li> <li><i>Гармсон Б.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.memorial.spb.ru/catalog/?p=413">Стив Бико и значение его личности в южноафриканском сопротивлении</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090620024812/http://www.memorial.spb.ru/catalog/?p=413">Архівавана</a> 20 чэрвеня 2009.</span></small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/russian/documen/gadocs/convres/r28-3068.pdf">Международная конвенция о пресечении преступления апартеида и наказании за него</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081230/http://www.un.org/russian/documen/gadocs/convres/r28-3068.pdf">Архівавана</a> 30 снежня 2008.</span></small></li> <li><i>А. Ривз.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scepsis.ru/library/id_2803.html">Шарпевильский расстрел — водораздел в истории Южной Африки</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sovmusic.ru/download.php?fname=shoshol">Shosholoza Песня борцов с апартеидом</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://proyuar.ru/apartheid">Апартеид</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100206171227/http://proyuar.ru/apartheid">Архівавана</a> 6 лютага 2010.</span></small> на сайте «Про ЮАР»</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://commons.com.ua/archives/10921">Андрей МАНЧУК Страх и ненависть апартхейда</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111203222314/http://commons.com.ua/archives/10921">Архівавана</a> 3 снежня 2011.</span></small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.echo.msk.ru/programs/sorokina/1214745-echo/">Смерть Манделы: какой станет ЮАР//Передача радиостанции «Эхо Москвы»</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4785216">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Расізм" data-name="Расізм" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Расізм" style="font-size:114%;margin:0 5em"><b><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Расізм">Расізм</a></b></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Гісторыя</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Апартэід</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Халакост">Халакост</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Расавая дэмакратыя (няма такой старонкі)">Расавая дэмакратыя</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Антырасізм (няма такой старонкі)">Антырасізм</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%86%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Праваабаронцы (няма такой старонкі)">Праваабаронцы</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="7" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 7px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg/100px-1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg" decoding="async" width="100" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg/150px-1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg/200px-1943_Colored_Waiting_Room_Sign.jpg 2x" data-file-width="1433" data-file-height="1503" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Ідэалогіі</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8B%D1%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="Перавага белых (няма такой старонкі)">Перавага белых</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B3%D1%80%D1%8B%D1%86%D1%8E%D0%B4" title="Негрыцюд">Негрыцюд</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чорны расізм (няма такой старонкі)">Чорны расізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыяльны дарвінізм">Сацыяльны дарвінізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Нацыянал-сацыялізм">Нацызм</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Расавая тэорыя (няма такой старонкі)">Расавая тэорыя</a></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Ketuanan Melayu"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кетуанан мелаю (няма такой старонкі)"><span class="iw-nonexists">Кетуанан мелаю</span></a></span><span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;"> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ketuanan_Melayu" class="extiw" title="en:Ketuanan Melayu"><span title="Ketuanan Melayu — версія артыкула «Кетуанан мелаю» на англійскай мове">англ.</span></a>)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Праявы</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%86%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Істытуцыянальны расізм (няма такой старонкі)">Істытуцыянальны расізм</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дзяржаўны расізм (няма такой старонкі)">Дзяржаўны расізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Нянавісць">Нянавісць</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B5%D0%B3%D1%80%D1%8D%D0%B3%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Расавая сегрэгацыя (няма такой старонкі)">Расавая сегрэгацыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BF" title="Стэрэатып">Стэрэатып</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Навуковы расізм (няма такой старонкі)">Навуковы расізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Рабства">Рабства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B4" title="Этнацыд">Этнацыд</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Гвалт</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%87%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Этнічныя чысткі (няма такой старонкі)">Этнічная чыстка</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%BB%D0%B0%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B5_%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%81%D1%86%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Злачынства на глебе нянавісці (няма такой старонкі)">Злачынства на глебе нянавісці</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рахова (няма такой старонкі)">Міжрасавая вайна</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B4" title="Генацыд">Генацыд</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4_%D0%9B%D1%96%D0%BD%D1%87%D0%B0" title="Суд Лінча">Суд Лінча</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Рухі і арганізацыі</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83-%D0%BA%D0%BB%D1%83%D0%BA%D1%81-%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Ку-клукс-клан">Ку-клукс-клан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Неанацызм">Неанацызм</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B7%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Базкурт (няма такой старонкі)">Базкурт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%8F_(%D0%9F%D0%90%D0%A0)" title="Нацыянальная Партыя (ПАР)">Нацыянальная Партыя (ПАР)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нацыя ісламу (няма такой старонкі)">Нацыя ісламу</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%8F_%D1%87%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Партыя чорных пантэр (няма такой старонкі)">Чорныя пантэры</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Баявая тэрарыстычная арганізацыя">Баявая тэрарыстычная арганізацыя</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Антырасізм (няма такой старонкі)">Антырасізм</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F_%D0%BF%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B1%D0%B5_%D0%B7_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D0%BC_%D1%96_%D0%BD%D0%B5%D1%86%D1%8F%D1%80%D0%BF%D1%96%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Еўрапейская камісія па барацьбе з расізмам і нецярпімасць (няма такой старонкі)">ЕКРН</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82_%D0%BF%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B9_%D0%B4%D1%8B%D1%81%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Камітэт па ліквідацыі расавай дыскрымінацыі (няма такой старонкі)">Камітэт па ліквідацыі расавай дыскрымінацыі</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нацыянальная асацыяцыя садзейнічання прагрэсу каляровага насельніцтва (няма такой старонкі)">НАСПКН</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%B4%D1%8B%D1%84%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D0%B3%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Антыдыфамацыйная ліга (няма такой старонкі)">Антыдыфамацыйная ліга</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%84%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Антыфа (няма такой старонкі)">Антыфа</a></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Civil rights movement"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%85_%D0%B7%D0%B0_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рух за грамадзянскія правы (няма такой старонкі)"><span class="iw-nonexists">Рух за грамадзянскія правы</span></a></span><span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;"> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Civil_rights_movement" class="extiw" title="en:Civil rights movement"><span title="Civil rights movement — версія артыкула «Рух за грамадзянскія правы» на англійскай мове">англ.</span></a>)</span></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Fighting Discrimination"><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D0%BF%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B1%D0%B5_%D0%B7_%D0%B4%D1%8B%D1%81%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Праграма па барацьбе з дыскрымінацыяй (няма такой старонкі)"><span class="iw-nonexists">Праграма па барацьбе з дыскрымінацыяй (Х’юман райтс фест)</span></a></span><span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;"> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Fighting_Discrimination" class="extiw" title="en:Fighting Discrimination"><span title="Fighting Discrimination — версія артыкула «Праграма па барацьбе з дыскрымінацыяй» на англійскай мове">англ.</span></a>)</span></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Southern Poverty Law Center"><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80_%D0%BF%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D1%9E%D0%B4%D0%BD%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прававы цэнтр па беднасці поўдня (няма такой старонкі)"><span class="iw-nonexists">Прававы цэнтр па беднасці поўдня</span></a></span><span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;"> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Southern_Poverty_Law_Center" class="extiw" title="en:Southern Poverty Law Center"><span title="Southern Poverty Law Center — версія артыкула «Прававы цэнтр па беднасці поўдня» на англійскай мове">англ.</span></a>)</span></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Searchlight (magazine)"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%91%D1%80%D1%87%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сёрчлайт (няма такой старонкі)"><span class="iw-nonexists">Сёрчлайт</span></a></span><span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;"> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Searchlight_(magazine)" class="extiw" title="en:Searchlight (magazine)"><span title="Searchlight (magazine) — версія артыкула «Сёрчлайт» на англійскай мове">англ.</span></a>)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Расізм паводле краін</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC_%D1%83_%D0%97%D0%A8%D0%90&action=edit&redlink=1" class="new" title="Расізм у ЗША (няма такой старонкі)">Расізм у ЗША</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC_%D1%83_%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Расізм у Расіі (няма такой старонкі)">Расізм у Расіі</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Навігацыйны шаблон" data-name="External links" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist toCollapsibleCount navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinks nowrap" style="font-size:85%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Слоўнікі і энцыклапедыі</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/apartheid">Вялікая нарвежская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/apartheid/22047">Ларуса</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/apartheid">Britannica (онлайн)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/apartheid">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/apartheid/">Universalis</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/apartheid-reperes-chronologiques/">Universalis</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Нарматыўны кантроль">Нарматыўны кантроль</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Францыі">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11998012n">11998012n</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4002394-1">4002394-1</a> · <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%B0" title="Кантрольны нумар Бібліятэкі Кангрэса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85005905">sh85005905</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Нацыянальная парламенцкая бібліятэка Японіі">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00574822">00574822</a> · <span title="Нацыянальная бібліятэка Чэхіі" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NKC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph114066">ph114066</a></div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Узята з "<a dir="ltr" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Апартэід&oldid=4805148">https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Апартэід&oldid=4805148</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Categories" title="Адмысловае:Categories">Катэгорыі</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4" title="Катэгорыя:Апартэід">Апартэід</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9F%D0%90%D0%A0" title="Катэгорыя:Культура ПАР">Культура ПАР</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Схаваныя катэгорыі: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8B_%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%83" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікіданых без беларускага подпісу">Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікіданых без беларускага подпісу</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0%D0%BC%D1%96_%D0%B7_%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%85" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікіданых">Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікіданых</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B9" title="Катэгорыя:Артыкулы з універсальнай карткай">Артыкулы з універсальнай карткай</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Карткі без параметраў">Вікіпедыя:Карткі без параметраў</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B9,_%D1%8F%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F" title="Катэгорыя:Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная">Артыкулы з універсальнай карткай, якая меркавана недарэчная</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D0%BC%D1%96_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі">Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы">Вікіпедыя:Істотныя артыкулы</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Апошняе змяненне старонкі адбылося 11:46, 19 ліпеня 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Тэкст даступны на ўмовах <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be">ліцэнзіі Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>, у асобных выпадках могуць дзейнічаць дадатковыя ўмовы. Падрабязней гл. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Умовы_выкарыстання">Умовы выкарыстання</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Палітыка прыватнасці</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A8%D1%82%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F">Пра Вікіпедыю</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B0%D0%B4_%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96">Адмова ад адказнасці</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Распрацоўшчыкі</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/be.wikipedia.org">Статыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заява пра cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//be.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мабільная версія</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-fg8gx","wgBackendResponseTime":178,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.604","walltime":"1.657","ppvisitednodes":{"value":2428,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":70429,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6552,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":29,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":19,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":14707,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":18,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1301.872 1 -total"," 77.47% 1008.519 1 Шаблон:Універсальная_картка"," 6.23% 81.085 1 Шаблон:Зноскі"," 6.08% 79.210 1 Шаблон:Расізм"," 6.05% 78.810 1 Шаблон:Ifsubst"," 5.86% 76.286 1 Шаблон:Reflist"," 5.68% 73.974 1 Шаблон:Навігацыйная_табліца"," 5.09% 66.317 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 4.67% 60.840 17 Шаблон:Wikidata"," 4.31% 56.159 2 Шаблон:Cite_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.419","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8250387,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P1001 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P457 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P144 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P155 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P156 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P61 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-59856bd7d8-8d8vp","timestamp":"20241119211619","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0410\u043f\u0430\u0440\u0442\u044d\u0456\u0434","url":"https:\/\/be.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B4","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11409","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11409","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0434\u0437\u0435\u043b\u044c\u043d\u0456\u043a\u0456 \u043f\u0440\u0430\u0435\u043a\u0442\u0430\u045e \u0412\u0456\u043a\u0456\u043c\u0435\u0434\u044b\u044f"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-09-07T14:02:04Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/81\/DurbanSign1989.jpg"}</script> </body> </html>