CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="mk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Електрификација — Википедија</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","јануари","февруари","март","април","мај","јуни","јули","август","септември","октомври","ноември","декември"],"wgRequestId":"a724a12b-936b-46af-a2fe-26034caf44c7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Електрификација","wgTitle":"Електрификација","wgCurRevisionId":5077268,"wgRevisionId":5077268,"wgArticleId":1235396,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1-грешки: недостасува списание","Сите статии со мртви надворешни врски","CS1-одржување: ref=harv","Електрична сила","Електротехника","Енергетика","Историја на технологијата","Индустриска историја"], "wgPageViewLanguage":"mk","wgPageContentLanguage":"mk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Електрификација","wgRelevantArticleId":1235396,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":5077268,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"mk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"mk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true, "wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1076056","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.1"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"} ;RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mk&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=mk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Електрификација — Википедија"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//mk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Уреди" href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедија (mk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//mk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.mk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Атом-тековник на Википедија" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Електрификација rootpage-Електрификација skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Прејди на содржината</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Мрежно место"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Главно мени" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Главно мени</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Главно мени</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">скриј</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Прегледник </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посети главна страница [z]" accesskey="z"><span>Главна страница</span></a></li><li id="n-Што-е-Википедија?" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4"><span>Што е Википедија?</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8"><span>Избрана содржина</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Вчитај случајна страница [x]" accesskey="x"><span>Случајна страница</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB" title="За проектот, што можете да направите, каде да најдете некои работи"><span>Портал</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> технички </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Тековни-настани" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8"><span>Тековни настани</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8" title="Список на скорешни промени на викито. [r]" accesskey="r"><span>Скорешни промени</span></a></li><li id="n-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%88%D0%BC%D0%B0"><span>Селска чешма</span></a></li><li id="n-Викисредби" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B1%D0%B0"><span>Викисредби</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Место каде што може да се информирате."><span>Помош</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедија" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-sr.svg" style="width: 7.8125em; height: 1.4375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Слободна енциклопедија" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-mk.svg" width="114" height="11" style="width: 7.125em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%98" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Пребарај низ Википедија [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Пребарај</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Пребарајте по Википедија" aria-label="Пребарајте по Википедија" autocapitalize="sentences" title="Пребарај низ Википедија [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Специјална:Барај"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пребарај</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Лични алатки"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Изглед"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Сменете ги големината на фонтот, ширината и бојата" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Изглед" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Изглед</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_mk.wikipedia.org&uselang=mk" class=""><span>Дарување</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%98%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0&returnto=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ви препорачуваме да направите сметка и да се најавите, иако тоа не е задолжително" class=""><span>Направи сметка</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&returnto=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ви препорачуваме да се најавите, иако тоа не е задолжително. [o]" accesskey="o" class=""><span>Најава</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Повеќе можности" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Лични алатки" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Лични алатки</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Корисничко мени" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_mk.wikipedia.org&uselang=mk"><span>Дарување</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%98%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0&returnto=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ви препорачуваме да направите сметка и да се најавите, иако тоа не е задолжително"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Направи сметка</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&returnto=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Ви препорачуваме да се најавите, иако тоа не е задолжително. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Најава</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Страници за одјавени уредници <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:%D0%92%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4" aria-label="Дознајте повеќе за уредувањето"><span>дознајте повеќе</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9C%D0%BE%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B8" title="Список на уредувања направени од оваа IP-адреса [y]" accesskey="y"><span>Придонеси</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9C%D0%BE%D1%98%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80" title="Разговор за уредувањата од оваа IP-адреса [n]" accesskey="n"><span>Разговор</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eтргни\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"mk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"background:white\"\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:F_icon.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/25px-F_icon.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/38px-F_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/F_icon.svg/50px-F_icon.svg.png 2x\" data-file-width=\"128\" data-file-height=\"128\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСледете ја Википедија на македонски јазик на \u003Cb\u003E\u003Cspan class=\"plainlinks\"\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://www.facebook.com/mk.wikipedia\"\u003EFacebook\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/b\u003E\nи на \u003Cb\u003E\u003Cspan class=\"plainlinks\"\u003E\u003Ca rel=\"nofollow\" class=\"external text\" href=\"https://www.instagram.com/wikimedia_mkd\"\u003EInstagram\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/b\u003E!\n\u003Cbr style=\"clear:both;\" /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Turkish_tea2.jpg\" class=\"mw-file-description\" title=\"Уредувачки викенд „Турска кујна“\"\u003E\u003Cimg alt=\"Уредувачки викенд „Турска кујна“\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/25px-Turkish_tea2.jpg\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"33\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/38px-Turkish_tea2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Turkish_tea2.jpg/50px-Turkish_tea2.jpg 2x\" data-file-width=\"3000\" data-file-height=\"4000\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003EУредувачки викенд „Турска кујна“\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСе известуваат сите заинтересирани уредници на Википедија на македонски јазик дека во периодот 23-24 ноември 2024 година ќе се одржи \u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8\" title=\"Википедија:Уредувачки викенди\"\u003Eуредувачки викенд\u003C/a\u003E на тема „\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B8_2024#Турска_кујна\" title=\"Википедија:Уредувачки викенди 2024\"\u003EТурска кујна\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E“.\n\u003Cbr style=\"clear:both;\" /\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003Cfigure class=\"mw-halign-left\" typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Wikipe-tan_mopping.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/25px-Wikipe-tan_mopping.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"30\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/38px-Wikipe-tan_mopping.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Wikipe-tan_mopping.png/50px-Wikipe-tan_mopping.png 2x\" data-file-width=\"1800\" data-file-height=\"2149\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003Cfigcaption\u003E\u003C/figcaption\u003E\u003C/figure\u003E\n\u003Cp\u003EСе известуваат сите заинтересирани уредници дека во периодот од 4 ноември до 3 декември 2024 година се одржува \u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8\" title=\"Википедија:Уредувачки натпревари\"\u003Eуредувачки натпревар\u003C/a\u003E за \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A3%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_(2024)\" title=\"Википедија:Уредувачки натпревари/Средување (2024)\"\u003Eсредување на статии\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E. Прочитајте ги правилата и вклучете се!\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Мрежно место"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Содржина" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Содржина</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">скриј</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Почеток</div> </a> </li> <li id="toc-Историја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Историја"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Историја</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Историја-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Префрли на пододделот Историја</span> </button> <ul id="toc-Историја-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Развој_на_магнето,_динамо_и_генератори" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Развој_на_магнето,_динамо_и_генератори"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Развој на магнето, динамо и генератори</span> </div> </a> <ul id="toc-Развој_на_магнето,_динамо_и_генератори-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Осветлување" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Осветлување"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Осветлување</span> </div> </a> <ul id="toc-Осветлување-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Лачно_светло_(Лак)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Лачно_светло_(Лак)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1</span> <span>Лачно светло (Лак)</span> </div> </a> <ul id="toc-Лачно_светло_(Лак)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Класични_елетрични_светилки" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Класични_елетрични_светилки"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.2</span> <span>Класични елетрични светилки</span> </div> </a> <ul id="toc-Класични_елетрични_светилки-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Централи_и_изолирани_системи" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Централи_и_изолирани_системи"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Централи и изолирани системи</span> </div> </a> <ul id="toc-Централи_и_изолирани_системи-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Фактор_на_оптоварување_и_изолирани_системи" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Фактор_на_оптоварување_и_изолирани_системи"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3.1</span> <span>Фактор на оптоварување и изолирани системи</span> </div> </a> <ul id="toc-Фактор_на_оптоварување_и_изолирани_системи-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Електрични_мотори_на_еднонасочна_струја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрични_мотори_на_еднонасочна_струја"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Електрични мотори на еднонасочна струја</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрични_мотори_на_еднонасочна_струја-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Наизменична_струја" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Наизменична_струја"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Наизменична струја</span> </div> </a> <ul id="toc-Наизменична_струја-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Назименични_електрани" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Назименични_електрани"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5.1</span> <span>Назименични електрани</span> </div> </a> <ul id="toc-Назименични_електрани-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Парни_турбини" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Парни_турбини"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Парни турбини</span> </div> </a> <ul id="toc-Парни_турбини-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Електрична_мрежа" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрична_мрежа"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Електрична мрежа</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрична_мрежа-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Електрификација_на_домаќинствата" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрификација_на_домаќинствата"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Електрификација на домаќинствата</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрификација_на_домаќинствата-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Трошоци_за_електрична_енергија_низ_историјата" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Трошоци_за_електрична_енергија_низ_историјата"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>Трошоци за електрична енергија низ историјата</span> </div> </a> <ul id="toc-Трошоци_за_електрична_енергија_низ_историјата-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Електрификацијата_во_Македонија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрификацијата_во_Македонија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Електрификацијата во Македонија</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Електрификацијата_во_Македонија-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Префрли на пододделот Електрификацијата во Македонија</span> </button> <ul id="toc-Електрификацијата_во_Македонија-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1909-1944[46][47]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1909-1944[46][47]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>1909-1944<sup><span>[</span>46<span>]</span></sup><sup><span>[</span>47<span>]</span></sup></span> </div> </a> <ul id="toc-1909-1944[46][47]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1945-1991[46]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1945-1991[46]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>1945-1991<sup><span>[</span>46<span>]</span></sup></span> </div> </a> <ul id="toc-1945-1991[46]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Електрична_мрежа_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрична_мрежа_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Електрична мрежа</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрична_мрежа_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Електрификација_на_превозот" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрификација_на_превозот"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Електрификација на превозот</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрификација_на_превозот-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Електрификација_на_превозот_во_Македонија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Електрификација_на_превозот_во_Македонија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Електрификација на превозот во Македонија</span> </div> </a> <ul id="toc-Електрификација_на_превозот_во_Македонија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Корисности_од_електрификацијата" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Корисности_од_електрификацијата"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Корисности од електрификацијата</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Корисности_од_електрификацијата-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Префрли на пододделот Корисности од електрификацијата</span> </button> <ul id="toc-Корисности_од_електрификацијата-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Корисноста_на_електричното_осветлување" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Корисноста_на_електричното_осветлување"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Корисноста на електричното осветлување</span> </div> </a> <ul id="toc-Корисноста_на_електричното_осветлување-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Пред_електричната_енергија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Пред_електричната_енергија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Пред електричната енергија</span> </div> </a> <ul id="toc-Пред_електричната_енергија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Економското_влијание_на_електрификацијата" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Економското_влијание_на_електрификацијата"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Економското влијание на електрификацијата</span> </div> </a> <ul id="toc-Економското_влијание_на_електрификацијата-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Извори_на_моќ_за_производство_на_електрична_енергија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Извори_на_моќ_за_производство_на_електрична_енергија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Извори на моќ за производство на електрична енергија</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Извори_на_моќ_за_производство_на_електрична_енергија-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Префрли на пододделот Извори на моќ за производство на електрична енергија</span> </button> <ul id="toc-Извори_на_моќ_за_производство_на_електрична_енергија-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Хидроелектрицитет" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Хидроелектрицитет"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Хидроелектрицитет</span> </div> </a> <ul id="toc-Хидроелектрицитет-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ветерници" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ветерници"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Ветерници</span> </div> </a> <ul id="toc-Ветерници-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Геотермална_енергија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Геотермална_енергија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Геотермална енергија</span> </div> </a> <ul id="toc-Геотермална_енергија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Сончева_енергија" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Сончева_енергија"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Сончева енергија</span> </div> </a> <ul id="toc-Сончева_енергија-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Степен_на_електрификација" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Степен_на_електрификација"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Степен на електрификација</span> </div> </a> <ul id="toc-Степен_на_електрификација-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Енергетска_еластичност" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Енергетска_еластичност"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Енергетска еластичност</span> </div> </a> <ul id="toc-Енергетска_еластичност-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Поврзано" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Поврзано"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Поврзано</span> </div> </a> <ul id="toc-Поврзано-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Наводи" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Наводи"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Наводи</span> </div> </a> <ul id="toc-Наводи-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Литература" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Литература"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Литература</span> </div> </a> <ul id="toc-Литература-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Надворешни_врски" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Надворешни_врски"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Надворешни врски</span> </div> </a> <ul id="toc-Надворешни_врски-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Содржина" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Прик./скр. содржина" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Прик./скр. содржина</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Електрификација</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Појдете на статија на друг јазик. Достапно на 24 јазици" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-24" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">24 јазици</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="كهربة — арапски" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كهربة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арапски" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Elektrifikacija" title="Elektrifikacija — босански" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Elektrifikacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босански" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Elektrifikace" title="Elektrifikace — чешки" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Elektrifikace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешки" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Elektrificere" title="Elektrificere — дански" lang="da" hreflang="da" data-title="Elektrificere" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дански" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Elektrifizierung" title="Elektrifizierung — германски" lang="de" hreflang="de" data-title="Elektrifizierung" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="германски" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Elektrifitseerimine" title="Elektrifitseerimine — естонски" lang="et" hreflang="et" data-title="Elektrifitseerimine" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="естонски" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Electrification" title="Electrification — англиски" lang="en" hreflang="en" data-title="Electrification" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англиски" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Electrificaci%C3%B3n" title="Electrificación — шпански" lang="es" hreflang="es" data-title="Electrificación" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="шпански" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Elektrizo" title="Elektrizo — есперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Elektrizo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="есперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="برق‌رسانی — персиски" lang="fa" hreflang="fa" data-title="برق‌رسانی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персиски" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89lectrification" title="Électrification — француски" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Électrification" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француски" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Electrificaci%C3%B3n" title="Electrificación — галициски" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Electrificación" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галициски" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Elektrifikacija" title="Elektrifikacija — хрватски" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Elektrifikacija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хрватски" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Elektrifikasi" title="Elektrifikasi — индонезиски" lang="id" hreflang="id" data-title="Elektrifikasi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезиски" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrificatie" title="Elektrificatie — холандски" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Elektrificatie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="холандски" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektryfikacja" title="Elektryfikacja — полски" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Elektryfikacja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="полски" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Eletrifica%C3%A7%C3%A3o" title="Eletrificação — португалски" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Eletrificação" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португалски" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Electrificare" title="Electrificare — романски" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Electrificare" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="романски" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Elektrifikimi" title="Elektrifikimi — албански" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Elektrifikimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албански" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B6%B6%E0%B6%BD_%E0%B7%81%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92_%E0%B7%80%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BA" title="විදුලිබල ශක්ති ව්‍යාප්තිය — синхалски" lang="si" hreflang="si" data-title="විදුලිබල ශක්ති ව්‍යාප්තිය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="синхалски" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Elektrifik%C3%A1cia" title="Elektrifikácia — словачки" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Elektrifikácia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словачки" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Elektrifikasyon" title="Elektrifikasyon — турски" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Elektrifikasyon" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турски" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Електрифікація — украински" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Електрифікація" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украински" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%BB%E6%B0%A3%E5%8C%96" title="電氣化 — кинески" lang="zh" hreflang="zh" data-title="電氣化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кинески" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1076056#sitelinks-wikipedia" title="Уредување на меѓујазични врски" class="wbc-editpage">Уреди врски</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Именски простори"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Преглед на содржинската страница [c]" accesskey="c"><span>Страница</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80:%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" rel="discussion" title="Разговор за содржинската страница [t]" accesskey="t"><span>Разговор</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Менување на јазичната варијанта" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">македонски</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Посети"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0"><span>Читај</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit" title="Уредете ја страницава [v]" accesskey="v"><span>Уреди</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit" title="Уредување на изворниот код на страницава [e]" accesskey="e"><span>Уреди извор</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=history" title="Претходни верзии на оваа страница. [h]" accesskey="h"><span>Историја</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Алатки за страници"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="алатник" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">алатник</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Алатки</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">скриј</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Повеќе можности" > <div class="vector-menu-heading"> Дејства </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0"><span>Читај</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit" title="Уредете ја страницава [v]" accesskey="v"><span>Уреди</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit" title="Уредување на изворниот код на страницава [e]" accesskey="e"><span>Уреди извор</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=history"><span>Историја</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Општо </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A8%D1%82%D0%BE%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%9E%D0%B2%D0%B4%D0%B5/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Список на сите викистраници што водат овде [j]" accesskey="j"><span>Што води овде</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" rel="nofollow" title="Скорешни промени на страници со врски на оваа страница [k]" accesskey="k"><span>Поврзани промени</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Список на сите службени страници [q]" accesskey="q"><span>Службени страници</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&oldid=5077268" title="Постојана врска до оваа преработка на страницата"><span>Постојана врска</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=info" title="Повеќе информации за страницата"><span>Информации за страницата</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4&page=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&id=5077268&wpFormIdentifier=titleform" title="Информации како да ја наведете оваа страница"><span>Наведи ја страницава</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%A1%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%9D%D0%B0URL&url=https%3A%2F%2Fmk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2595%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BA%25D1%2582%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%2586%25D0%25B8%25D1%2598%25D0%25B0"><span>Дај скратена URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:QrCode&url=https%3A%2F%2Fmk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2595%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BA%25D1%2582%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B8%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%2586%25D0%25B8%25D1%2598%25D0%25B0"><span>Преземи QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Печати/извези </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0&bookcmd=book_creator&referer=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0"><span>Создај книга</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:DownloadAsPdf&page=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=show-download-screen"><span>Преземи како PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&printable=yes" title="Верзија за печатење на оваа страница [p]" accesskey="p"><span>Верзија за печатење</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> На други проекти </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Electrification" hreflang="en"><span>Ризница</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1076056" title="Врска до поврзаниот предмет во складиштето за податоци [g]" accesskey="g"><span>Предмет на Википодатоци</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Алатки за страници"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Изглед"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Изглед</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">премести во страничникот</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">скриј</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Од Википедија — слободната енциклопедија</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="mk" dir="ltr"><p><b>Електрификација</b> е процес на напојување со <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Електрична енергија">електрична енергија</a> или, во друг контекст, изградба на објекти и постројки за производство на електрична струја и воведување на ваква моќност со промена на претходниот извор на <a href="/wiki/%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Енергија">енергија</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Изградбата на системите за електрификација (<a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Производство на електрична енергија (страницата не постои)">производство на електрична енергија</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B1%D1%83%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дистрибуција на електрична енергија (страницата не постои)">дистрибуција на електрична енергија</a>) започнала во средината на 1880-тите во <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="mw-redirect" title="Велика Британија">Велика Британија</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%90%D0%94" class="mw-redirect" title="САД">САД</a> и другите развиени земји, и генерално се инсталирала до околу 1950 година, иако сè уште е во тек поврзувањето во руралните области во некои <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D1%98%D0%B0_%D0%B2%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%98" title="Земја во развој">земји во развој</a>. Ова вклучувало и премин на производството од <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Парна машина">парни</a> и <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Хидраулика">хидраулични</a> машини во машини со <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електричен мотор (страницата не постои)">електричен мотор</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Електрификацијата во одредени сектори на економијата се нарекува <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Масовно производство (страницата не постои)">масовно производство</a>, куќна електрификација, <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рурална електрификација (страницата не постои)">рурална електрификација</a> или <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Железнички електричен систем (страницата не постои)">железнички електричен систем</a>. Може да важи и за примена на индустриски процеси како топење, одвојување и рафинирање метални руди со помош на јаглен и кокс или хемиски процеси што вклучуваат некаков вид на електрична моќ како <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE_%D0%BB%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%B5%D1%87%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електро лачна печка (страницата не постои)">електро лачни печки</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електрична индукција (страницата не постои)">електрична индукција</a>, <a href="/wiki/%D0%8F%D1%83%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B8" title="Џулови закони">Омско</a> греење и <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Електролиза">електролиза</a> или електролитичко одвојување. </p><p>Електрификацијата е именувана како „<i>најголемото инженерско достигнување на 20 век</i>“ од Националната Инженерска Академија на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%90%D0%94" class="mw-redirect" title="САД">САД</a>.<sup id="cite_ref-Constable1999_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Constable1999-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Историја"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Историја</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=1" title="Уреди го одделот „Историја“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=1" title="Уреди изворен код на одделот: Историја"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Најраните комерцијални употреби на електричната енергија биле <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галванизација (страницата не постои)">галванизацијата</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84" title="Телеграф">телеграфот</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Развој_на_магнето,_динамо_и_генератори"><span id=".D0.A0.D0.B0.D0.B7.D0.B2.D0.BE.D1.98_.D0.BD.D0.B0_.D0.BC.D0.B0.D0.B3.D0.BD.D0.B5.D1.82.D0.BE.2C_.D0.B4.D0.B8.D0.BD.D0.B0.D0.BC.D0.BE_.D0.B8_.D0.B3.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8"></span>Развој на магнето, динамо и генератори</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=2" title="Уреди го одделот „Развој на магнето, динамо и генератори“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=2" title="Уреди изворен код на одделот: Развој на магнето, динамо и генератори"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Faraday_disk_generator.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Faraday_disk_generator.jpg/300px-Faraday_disk_generator.jpg" decoding="async" width="300" height="234" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Faraday_disk_generator.jpg/450px-Faraday_disk_generator.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Faraday_disk_generator.jpg/600px-Faraday_disk_generator.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1500" /></a><figcaption><b>Фарадеј диск</b> е првиот <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хомополарен генератор (страницата не постои)">хомополарен генератор</a>. Магнетот во форма на потковица „А“ создава магнетно поле преку дискот „Д“. Кога дискот се врти, се генерира електрична струја во полупречник од центарот, па нанадвор кон работ. Струјата тече низ лизгачкиот контакт на пружината „m“, преку надворешното коло и се враќа назад во центарот на дискот преку оската.</figcaption></figure> <p>Во 1831–32 година, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%BA%D0%BB_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%98" title="Мајкл Фарадеј">Мајкл Фарадеј</a> го открил начинот на работа на електромагнетните генератори. Принципот, подоцна наречен <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B5%D0%B2_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Фарадеев закон за индукција">Фарадеев закон за индукција</a>, постулира дека <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електромотивна сила (страницата не постои)">електромотивна сила</a> се генерира во електричен спроводник кој е подложен на различен <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D1%82%D0%B5%D0%BA" title="Магнетен тек">магнетен тек</a>, како на пример, жица што се движи низ магнетно поле. Тој исто така го создал и првиот <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електромагнетен генератор (страницата не постои)">електромагнетен генератор</a>, наречен Фарадеј диск, кој е тип на <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хомополарен генератор (страницата не постои)">хомополарен генератор</a>, кој користи <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80" title="Бакар">бакарен</a> диск што ротира меѓу половите на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Магнет">магнетот</a> во форма на потковица. Произведувал низок <a href="/wiki/%D0%95%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Еднонасочна струја">прав</a> (DC) напон. </p><p>Околу 1832 година, <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82_%D0%9F%D0%B8%D0%BA%D1%81%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иполит Пикси (страницата не постои)">Иполит Пикси</a> го подобрил <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Магнето (страницата не постои)">магнетото</a> користејќи потковица замотана со жица, па со помош на дополнителните намотки на спроводникот создавал поголема струја, при што ја открил <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Наизменична струја">наизменичната струја</a> (AC). <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%90%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Андре-Мари Ампер">Андре-Мари Ампер</a> предложил средство за претворање на наизменичната струја од магнетото на Пикси во права со помош на прекинувач во форма на нишалка. Подоцна, сегментирани комутатори биле користени за производство на еднонасочна струја.<sup id="cite_ref-McNeil_1990_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-McNeil_1990-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A4%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%BB_%D0%9A%D1%83%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вилијам Фотергил Кук (страницата не постои)">Вилијам Фотергил Кук</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%81_%D0%92%D0%B8%D1%82%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%83%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чарлс Витстоун (страницата не постои)">Чарлс Витстоун</a> го развиле <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84" title="Телеграф">телеграфот</a> во 1838-40 година. Во 1840 година, Витстоун користел магнето што го развил за да го напојува телеграфот. Витстоун и Кук направиле битно подобрување во производството на електрична енергија користејќи <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Електромагнет">електромагнет</a> на <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Батерија">батерија</a>, наместо <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%98%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Постојан магнет (страницата не постои)">постојан магнет</a>, што го патентирале во 1845 година.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> „Самовозбудливото“ магнетно динамо ја трошело батеријата за напојување на електромагнетите. Овој вид на динамо го произведувале неколку луѓе во 1866 година. </p><p>Првиот практичен генератор, <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%BE_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грамово динамо (страницата не постои)">Грамовото динамо</a> е направен од <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B1_%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зеноб Теофил Грам (страницата не постои)">Зеноб Теофил Грам</a>, кој продал многу вакви машини во 1870-тите. Британскиот инженер <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%BA%D1%81_%D0%95%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D0%91%D0%B5%D0%BB_%D0%9A%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%82%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рукс Евелин Бел Кромптон (страницата не постои)">Р.Е.Б.Кромптон</a> го подобрил генераторот така што овозможил подобро ладење и други механички подобрувања. <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Намотка за компензација (страницата не постои)">Намотката за компензација</a>, која давала постабилен напон при оптоварување, ги подобрила оперативните одлики на генераторите.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Подобрувањата во технологијата за производството на електрична енергија значително ја зголемиле ефикасноста и сигурноста во XIX век. Првото магнето претворило само неколку проценти од <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Механичка енергија (страницата не постои)">механичката енергија</a> во електрична енергија. До крајот на овој век, највисоката ефикасност била над 90 проценти. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Осветлување"><span id=".D0.9E.D1.81.D0.B2.D0.B5.D1.82.D0.BB.D1.83.D0.B2.D0.B0.D1.9A.D0.B5"></span>Осветлување</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=3" title="Уреди го одделот „Осветлување“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=3" title="Уреди изворен код на одделот: Осветлување"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Лачно_светло_(Лак)"><span id=".D0.9B.D0.B0.D1.87.D0.BD.D0.BE_.D1.81.D0.B2.D0.B5.D1.82.D0.BB.D0.BE_.28.D0.9B.D0.B0.D0.BA.29"></span>Лачно светло (Лак)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=4" title="Уреди го одделот „Лачно светло (Лак)“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=4" title="Уреди изворен код на одделот: Лачно светло (Лак)"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg/300px-Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg" decoding="async" width="300" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg/450px-Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg/600px-Yablochkov_candles_illuminating_Avenue_de_l%27Opera_ca1878.jpg 2x" data-file-width="780" data-file-height="480" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Павел Јаблочков (страницата не постои)">Јаблочковата</a> демонстрација на неговите брилијантни лачни светла на изложбата во <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B7" title="Париз">Париз</a> во 1878 година по должината на <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_(%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авенија на Операта (Франција) (страницата не постои)">Avenue de l'Opéra</a>, предизвикало млитава продажба на <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D0%B0%D1%81" class="mw-redirect" title="Природен гас">природен гас</a>.</figcaption></figure> <p>Сер <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D1%84%D1%80%D0%B8_%D0%94%D0%B5%D1%98%D0%B2%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хамфри Дејви (страницата не постои)">Хамфри Дејви</a> ја измислил <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електрична Ламба (страницата не постои)">јаглеродната ламба</a> во 1802 година кога открил дека електричната енергија може да произведе <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BB%D0%B0%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електричен лак (страницата не постои)">светлина</a> со јаглеродни електроди. Сепак, не се користела во голема мера сè додека не било развиено практично средство за производство на електрична енергија. </p><p>Јаглеродните ламби се палеле при контакт помеѓу две електроди од јаглерод, кои пак биле разделени со тесен јаз. Поради согорувањето на јаглеродот, јазот морал постојано да се прилагодува. Развиени биле неколку механизми за регулирање на електричниот лак. Најчесто решение било да се пушти едната јаглеродна електрода озгора, по пад на гравитација, па така да се одржи јазот со пар електромагнети, од кои едниот ја повлекувал горната јаглеродна електрода при палењето и горењето, а вториот имал сопирачки за регулирање на гравитацискиот пад.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Лачните светла во ова време имале многу интензивна светлина - некој опсег од 4000 <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Кандела">кандели</a> (тогашниот термин за единица светлина не бил кандели, туку „свеќовна моќ“, која што е всушност 0.981 = 1 кандела) - и ослободувале премногу топлина, па како такви претставувале опасност од пожар, правејќи ги несоодветни за осветлување во домовите.<sup id="cite_ref-McNeil1990_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-McNeil1990-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Во 1850-тите, многу од овие проблеми биле решени со лачната светилка измислена од <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8_(%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вилијам Петри (инженер) (страницата не постои)">Вилијам Петри</a> и Вилијам Стајт. Светилката користела магнето-електричен генератор и имала саморегулирачки механизам за контрола на јазот помеѓу двете јаглеродни прачки. Нивните светилки биле искористени за осветлување на <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Национална галерија (страницата не постои)">Националната галерија</a> во <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Лондон">Лондон</a> и во тоа време биле голема новина. Овие лачни светла и други со сличен дизајн, напојувани од големи магнета (магнето), за првпат биле инсталирани во англиските светилници во средината на 1850-тите, но ограничувањата во моќноста ги спречиле овие модели да бидат вистински успех.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Првата успешна <a href="/w/index.php?title=%D0%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%9C%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Јаблочкова свеќа (страницата не постои)">лачна ламба</a> била развиена од рускиот инженер <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%BE%D0%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Павел Јаблочков (страницата не постои)">Павел Јаблочков</a>, која го користела <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%BE_%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грамово динамо (страницата не постои)">Грамовото динамо</a>. Нејзината предност била во тоа што не барала употреба на механички регулатор како нејзините претходници. Првпат била изложена на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%B7%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%B1%D0%B0_%D0%B2%D0%BE_1878&action=edit&redlink=1" class="new" title="Париска изложба во 1878 (страницата не постои)">Exhibition Universelle во 1878</a> и била многу промовирана од Грам.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ламбите биле поставени во должина од половина милја долж <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_(%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Авенија на Операта (Франција) (страницата не постои)">Avenue de l'Opéra</a>, плоштадот на Францускиот Театар и околу <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B4_%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_(%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Плоштад на Операта (Франција) (страницата не постои)">Place de l'Opéra</a> во 1878 година.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Британскиот инженер <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%BA%D1%81_%D0%95%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D0%91%D0%B5%D0%BB_%D0%9A%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%82%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рукс Евелин Бел Кромптон (страницата не постои)">Р.Е.Б.Кромптон</a> развил пософистициран дизајн во 1878 година кој давал многу посилна и постабилна светлина од онаа на Јаблочков. Во 1878 година, тој ја формирал „Кромптон и Ко.“ и започнал да ја произведува, продава и поставува светилката Кромптон. Ова претпријатие било едно од првите фирми за <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Електротехника">електротехника</a> во светот. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Класични_елетрични_светилки"><span id=".D0.9A.D0.BB.D0.B0.D1.81.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B8_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B8_.D1.81.D0.B2.D0.B5.D1.82.D0.B8.D0.BB.D0.BA.D0.B8"></span>Класични елетрични светилки</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=5" title="Уреди го одделот „Класични елетрични светилки“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=5" title="Уреди изворен код на одделот: Класични елетрични светилки"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Различни форми на <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Жарулка">елетрични светилки</a> имале бројни пронаоѓачи; сепак, најуспешните рани светилки биле оние што користеле јаглеродни влакна запечатени во силен вакуум. Овие светилки биле измислени од <a href="/wiki/%D0%8F%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%A1%D0%B2%D0%BE%D0%BD" title="Џозеф Свон">Џозеф Свон</a> во 1878 година во <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="mw-redirect" title="Велика Британија">Велика Британија</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81_%D0%95%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Томас Едисон">Томас Едисон</a> во 1879 година во <a href="/wiki/%D0%A1%D0%90%D0%94" class="mw-redirect" title="САД">САД</a>. Светилката на Едисон била поуспешна од онаа на Свон бидејќи Едисон користел потенко влакно, давајќи и поголема отпорност, па така спроведувала многу помала струја. Едисон започнал со комерцијално производство на светилки од јаглеродни влакна во 1880 година. Светлината на Свон започнала со комерцијално производство во 1881 година.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Куќата на Свон, во <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%BE%D1%83_%D0%A4%D0%B5%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лоу Фел (страницата не постои)">Лоу Фел</a>, Гејтсхед, била прва во светот со инсталирани светилки. Библиотеката „Лит и Фил“ во <a href="/w/index.php?title=%D0%8A%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%BB_%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D0%B0%D1%98%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Њукасл на Тајн (страницата не постои)">Њукасл</a>, била првата јавна просторија осветлена од електрично светло,<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> а <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%98&action=edit&redlink=1" class="new" title="Театар Савој (страницата не постои)">Театарот Савој</a> била првата јавна зграда во светот осветлена целосно со електрична енергија.<sup id="cite_ref-Burgess_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Burgess-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Централи_и_изолирани_системи"><span id=".D0.A6.D0.B5.D0.BD.D1.82.D1.80.D0.B0.D0.BB.D0.B8_.D0.B8_.D0.B8.D0.B7.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B8_.D1.81.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B8"></span>Централи и изолирани системи</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=6" title="Уреди го одделот „Централи и изолирани системи“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=6" title="Уреди изворен код на одделот: Централи и изолирани системи"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Првата централа која обезбедувала јавна моќ веројатно била таа во <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Побожно (страницата не постои)">Годалминг</a>, Сари, Велика Британија во есента 1881 година. Системот бил предложен откако градот не успеал да постигне договор за стапката што ја наплаќала компанијата за гас, па градскиот совет одлучил да користи електрична енергија. Системот напојувал лачни ламби на главните улици и електрични светилки на неколку споредни улици со хидроелектрична енергија. До 1882 година помеѓу 8 и 10 домаќинства биле поврзани со вкупно 57 светла. Системот не постигнал комерцијален успех и градот се вратил на природен гас.<sup id="cite_ref-McNeil_1990_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-McNeil_1990-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Првата централа за снабдување со централна дистрибуција била отворена во <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%82_%D0%BD%D0%B0_%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вијадукт на Холборн (страницата не постои)">Холборн Вијадукт</a> во Лондон во 1882 година.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Опремена со 1,000 електрични светилки кои го замениле постарото осветлување на гас, станицата го осветлувала циркусот Холборн, вклучувајќи ги и канцелариите на <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0_(%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Главна пошта (Англија) (страницата не постои)">Главната Пошта</a> и познатата <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_(%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Градски храм (Лондон) (страницата не постои)">црква Градски Храм</a> . Напојувањето било еднонасочна струја на 110 волти; поради загубите на електрична енергија од отпорот на бакарните жици, напонот изнесувал 100 V за потрошувачот. </p><p>За неколку недели, парламентарниот комитет препорачал усвојување на значајниот „Закон за електрично осветлување“ од 1882 година, кој овозможил дозволи за лиценцирање на лица, компании или локални власти да вршат снабдување со електрична енергија за какви било јавни или приватни цели. </p><p>Првата голема централа во Америка била „<a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Улична станица Перл (страницата не постои)">Перл стрит“</a> на Едисон во <a href="/wiki/%D0%8A%D1%83%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%BA_(%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4)" title="Њујорк (град)">Њујорк</a>, која започнала со работа во септември 1882 година. Станицата имала шест „Едисон динама“ со 200 коњски сили, секоја од нив напојувана со засебна парна машина. Се наоѓала во деловна и трговска област и снабдувала 110 волти еднонасочна струја на 85 потрошувачи со 400 ламби. До 1884 година Перл Стрит снабдувала 508 клиенти со 10,164 ламби.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEHunterBryant1991_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEHunterBryant1991-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>До средината на 1880-тите, други електрични компании воспоставиле централи и дистрибуирале електрична енергија, вклучувајќи ги <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%BA%D1%81_%D0%95%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D0%91%D0%B5%D0%BB_%D0%9A%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%82%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рукс Евелин Бел Кромптон (страницата не постои)">Кромптон и Ко</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%B8_%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Едисон и Сван осветлување (страницата не постои)">Електростопанството Свон</a> во Велика Британија, <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD-%D0%A5%D1%98%D1%83%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електрична компанија Томсон-Хјустон (страницата не постои)">електричната компанија Томсон-Хјустон</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%85%D0%B0%D1%83%D1%81_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BA_(1886)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вестингхаус електрик (1886) (страницата не постои)">Вестингхаус</a> во САД и <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сименс (страницата не постои)">Сименс</a> во <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Германија">Германија</a> . До 1890 година работеле 1000 централи.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> На пописот од 1902 година се наведени 3.620 централи. До 1925 година половина од напојувањето било обезбедено од централите.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Фактор_на_оптоварување_и_изолирани_системи"><span id=".D0.A4.D0.B0.D0.BA.D1.82.D0.BE.D1.80_.D0.BD.D0.B0_.D0.BE.D0.BF.D1.82.D0.BE.D0.B2.D0.B0.D1.80.D1.83.D0.B2.D0.B0.D1.9A.D0.B5_.D0.B8_.D0.B8.D0.B7.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B8_.D1.81.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B8"></span>Фактор на оптоварување и изолирани системи</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=7" title="Уреди го одделот „Фактор на оптоварување и изолирани системи“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=7" title="Уреди изворен код на одделот: Фактор на оптоварување и изолирани системи"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Еден од најголемите проблеми со кои се соочувале раните енергетски компании била променливата часовна побарувачка. Кога осветлувањето било практично единствената употреба на електрична енергија, побарувачката била голема во текот на првите часови пред работниот ден и вечерните часови кога побарувачката го достигала врвот.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Како последица на тоа, повеќето пионерски електрични компании не обезбедувале дневна услуга, па дури две третини од нив не обезбедувале дневна услуга во 1897 година.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-4" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Односот од просечното до најголемото оптоварување на централите се нарекува фактор на оптоварување.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-5" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> За електричните компании да ја зголемат профитабилноста и пониските стапки, било потребно да го зголемат факторот на оптоварување. Начинот на кој што ова се постигнало било преку моторно оптоварување.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-6" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Моторите се користат повеќе во текот на денот и обично работат постојано (<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Масовно производство (страницата не постои)">Континуирано производство</a>) Електричните улични железници биле идеални за балансирање на оптоварувањето. Многу електрични железници создавале своја моќ, притоа продавајќи електрична енергија, и работеле со дистрибутивни системи.<sup id="cite_ref-Nye_1990_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nye_1990-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Факторот на оптоварување се зголемил кон крајот на 20 век - на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BB_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%82_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Перл стрит станица (страницата не постои)">Перл Стрит централата,</a> факторот на оптоварување се зголемил од 19,3% во 1884 година на 29,4% во 1908 година. До 1929 година, факторот на оптоварување низ целиот свет бил поголем од 50%, најмногу како резултат на моторното оптоварување.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-7" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Пред да се распространи широката дистрибуција на електрична енергија од централите, многу фабрики, големи хотели, станбени и деловни згради имале свое производство на електрична енергија. Честопати ова било економски привлечно затоа што издувната пареа можела да се користи за градење и индустриска обработка,<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-8" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> кое денес е познато како <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Когенерација (страницата не постои)">когенерација</a> или комбинирана топлина и моќност (КТМ). Со.падот на цените на електричната енергија, трендот за производство на сопствена енергија станал неекономичен. Уште во почетокот на 20 век, изолираните електроенергетски системи во голема мера ги надминувале централите.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-9" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Когенерација (страницата не постои)">Когенерацијата</a> сèуште се практикува во многу индустрии кои користат големи количини на пареа и моќ, како индустриите за целулоза и хартија или хемиските и рафинирачките индустрии. Континуираната употреба на приватни електрични генератори се нарекува <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Микрогенерација (страницата не постои)">микрогенерација</a> . </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрични_мотори_на_еднонасочна_струја"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B8_.D0.BC.D0.BE.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8_.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.B4.D0.BD.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D1.81.D0.BE.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D1.81.D1.82.D1.80.D1.83.D1.98.D0.B0"></span>Електрични мотори на еднонасочна струја</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=8" title="Уреди го одделот „Електрични мотори на еднонасочна струја“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=8" title="Уреди изворен код на одделот: Електрични мотори на еднонасочна струја"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Првиот комутаторски DC електричен мотор способен да врти машини, бил измислен од британскиот научник <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A1%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%9F%D0%B5%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вилијам Стерџен (страницата не постои)">Вилијам Старџен</a> во 1832 година. Клучниот напредок пред моторот демонстриран од <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%BA%D0%BB_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%98" title="Мајкл Фарадеј">Мајкл Фарадеј</a> претставувало инкорпорацијата на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Комутатор (електротехника)">комутаторот</a>. Ова му овозможило на моторот на Старџен да биде првиот способен да обезбеди континуирано вртечко движење.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%BA_%D0%8F._%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Френк Џ. Спраг (страницата не постои)">Френк Џ. Спраг</a> го подобрил <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Еднонасочен мотор (страницата не постои)">DC моторот</a> во 1884 година со решавање на проблемот со одржување на постојана брзина при различното оптоварување и намалување на искрењето од четкиците. Спраг го продавал својот мотор преку „Едисон Ко.“<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Менувањето на брзината на DC моторите е лесно, што ги прави погодни за голем број употреби, како што се електрични улични пруги, машински алати и други индустриски употреби каде што е потребна контрола на брзината.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-10" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Наизменична_струја"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.B8.D0.B7.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D1.81.D1.82.D1.80.D1.83.D1.98.D0.B0"></span>Наизменична струја</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=9" title="Уреди го одделот „Наизменична струја“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=9" title="Уреди изворен код на одделот: Наизменична струја"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Иако првите електрани снабдувале <a href="/wiki/%D0%95%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Еднонасочна струја">права струја</a>, дистрибуцијата на <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Наизменична струја">наизменичната струја</a> наскоро станала најпосакувана опција. Главните предности на наизменичната струја се во тоа што може да се трансформира во висок напон и со тоа да се намалат загубите во преносот на електричната енергија и тоа што AC моторите лесно можат да работат со постојана брзина. </p><p>Технологијата на <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Наизменична струја">наизменичната струја</a> била вкоренета во откритието на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%BA%D0%BB_%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%98" title="Мајкл Фарадеј">Мајкл Фарадеј</a> од 1830-31 година дека променливото <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5" title="Магнетно поле">магнетно поле</a> може да предизвика <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Електрична струја">електрична струја</a> во дадено <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%BD%D0%BE_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE" title="Струјно коло">коло</a>.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Првиот човек што го осмислил вртечкото магнетно поле бил Валтер Бејли кој дал практична демонстрација на неговиот <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%9C%D0%B5%D1%84%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B8" title="Повеќефазни системи">полифазен</a> мотор напојуван од батерии, со помош на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_(%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0)" title="Комутатор (електротехника)">комутатор</a> на 28 јуни, 1879 година на „Физичкото друштво на Лондон“.<sup id="cite_ref-ReferenceA_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Скоро идентичен на апаратот на Бејли, францускиот електроинженер <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BB_%D0%94%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Марсел Депрез (страницата не постои)">Марсел Депрез</a> во 1880 година објавил труд во кој го посочил принципот на вртечкото магнетно поле, заедно со двофазниот наизменичен систем на струи кој би го произведувал.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Во 1886 година, англискиот инженер <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B8%D1%85%D1%83_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Елиху Томсон (страницата не постои)">Елиху Томсон</a> изградил мотор на наизменична струја користејќи се со принципот на индукција-репулсија и неговиот <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ватметар (страницата не постои)">ватметар</a>.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Токму во 1880-тите, технологијата била комерцијално развиена за производство и пренос на електрична енергија од големи размери. Во 1882 година, британскиот пронаоѓач и <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Електротехника">електроинженер</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Себастијан де Феранти (страницата не постои)">Себастијан де Феранти</a>, кој работел за компанијата <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сименс (страницата не постои)">Сименс</a>, соработувал со истакнатиот физичар <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Вилијам Томсон Келвин">Лорд Келвин</a> создавајќи пионерска технологија за напојување со наизменична струја, вклучително и привичниот трансформатор.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Трансформатор">Трансформатор</a> развиен од <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B5%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лусиен Галард (страницата не постои)">Лусиен Галард</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%8F%D0%BE%D0%BD_%D0%94%D0%B8%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%93%D0%B8%D0%B1%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Џон Диксон Гибс (страницата не постои)">Џон Диксон Гибс</a> бил демонстриран во Лондон во 1881 година и го привлекол интересот на <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%85%D0%B0%D1%83%D1%81_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BA_(1886)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вестингхаус електрик (1886) (страницата не постои)">Вестингхаус</a>. Тие исто така го истакнале пронајдокот во <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE" title="Торино">Торино</a> во 1884 година, каде што бил усвоен како електричен систем за осветлување. Многу од нивните дизајни биле прилагодени на посебните закони што ја регулирале електричната дистрибуција во Велика Британија. </p><p><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD_%D0%85%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B8_%D0%B4%D0%B5_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Себастијан Ѕиани де Феранти (страницата не постои)">Себастијан Ѕиани де Феранти</a> почнал со овој бизнис во 1882 година кога основал продавница во Лондон дизајнирајќи разни електрични уреди. Феранти уште на почетокот верувал во успехот на наизменичната дистрибуција на електрична енергија и бил еден од ретките експерти за овој систем во Велика Британија. Со помош на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Вилијам Томсон Келвин">Лорд Келвин</a>, Феранти бил пионер на првиот наизменичен генератор и <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Трансформатор">трансформатор</a> во 1882 година.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%8F%D0%BE%D0%BD_%D0%A5%D0%BE%D0%BF%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Џон Хопкинсон (страницата не постои)">Џон Хопкинсон</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Обединето Кралство">британски</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80" title="Физичар">физичар</a>, го измислил <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Трофазна струја">трофазниот</a> систем за дистрибуција на електрична енергија, за што му е даден <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Патент">патент</a> во 1882 година.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Италијанскиот пронаоѓач <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BE_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галилео Ферари (страницата не постои)">Галилео Ферарис</a> измислил полифазен <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Индукциски мотор (страницата не постои)">индукциски мотор</a> во 1885 година. Идејата му била дека две вон-фазни, но синхронизирани струи можат да произведат две магнетни полиња кои можат да се спојат за да создадат вртечко поле без никаква потреба од прекинувач или подвижни делови. Други пронаоѓачи биле американските инженери Чарлс С. Бредли и <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0_%D0%A2%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0" title="Никола Тесла">Никола Тесла</a>, и германскиот техничар <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%B8%D1%85_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82_%D0%A5%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фридрих Август Хаселвандер (страницата не постои)">Фридрих Август Хаселвандер</a>.<sup id="cite_ref-books.google.com_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-books.google.com-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Тие успеале да го надминат проблемот на стартување на AC моторот користејќи вртечко магнетно поле создадено од полифазна струја.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-11" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%94%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE-%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BA%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Михаил Доливо-Доброволски (страницата не постои)">Михаил Доливо-Доброволски</a> го вовел првиот трофазен индукциски мотор во 1890 година, кој е многу поспособен дизајн кој станал прототипот што се користи во Европа и САД.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> До 1895 година „Џенерал Електрик“ и „Вестингхаус“ имале мотори на наизменична струја на пазарот.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-12" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Со помош на кондензатор или индуктивна намотка, вградени во дел од колото на мотор на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%84%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" class="mw-redirect" title="Монофазна струја">монофазна струја</a>, може да се создаде вртечко магнетно поле.<sup id="cite_ref-McNeil_1990_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-McNeil_1990-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Повеќебрзински AC мотори кои имаат одделно поврзани поларности веќе долго време се достапни, а најчести се оние со две брзини. Брзината на овие мотори се менува со вклучување или исклучување на поларитетите, што е направено заедно со специјален стартер за поголеми мотори, или обичен прекинувач за повеќекратни брзини за мотори со фракциони коњски сили. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Назименични_електрани"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.B7.D0.B8.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B8_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B8"></span>Назименични електрани</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=10" title="Уреди го одделот „Назименични електрани“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=10" title="Уреди изворен код на одделот: Назименични електрани"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Првата електрична централа е направена од англискиот <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Електротехника">електроинженер</a> <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%B5_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Себастијан де Феранти (страницата не постои)">Себастијан де Феранти</a> . Во 1887 година, „лондонската корпорација за електрично снабдување“ го ангажирала Феранти за да ја дизајнира нивната електрана во <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D1%82%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Детфорд (страницата не постои)">Детфорд</a> . Тој ги дизајнирал зградата, погонот за производство и дистрибутивниот систем. Изградена е кај Стоуејџ, место западно од устието на <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D1%82%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Детфорд Крик (страницата не постои)">Детфорд Крик</a>, некогаш користено од компанијата <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Британска источноиндиска компанија (страницата не постои)">Источна Индија</a>. Изградена на невидени размери и пионерска во употребата на висок напон (10,000 волти) наизменична струја, генерирала 800 kW (киловати) и го снабдувала центарот на Лондон. По завршувањето во 1891 година, таа била првата навистина модерна централа, снабдувајќи високонапонска наизменична струја, која потоа била „степувана“ пониско со трансформатори за потрошувачите на секоја улица. Овој основен систем останува во употреба и денес низ целиот свет. </p><p>Во Америка, <a href="/w/index.php?title=%D0%8F%D0%BE%D1%80%D1%9F_%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%85%D0%B0%D1%83%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Џорџ Вестингхаус (страницата не постои)">Џорџ Вестингхаус</a> се заинтересирал за трансформаторот развиен од Галард и Гибс, па започнал да го развива својот систем за осветлување на наизменична струја, користејќи преносен систем со напон во сооднос 20:1 степуван пониско (пониско степуван трансформатор претвора висок напон во помал напон, додека повисоко степуван трансформатор претвора низок напон во повисок напон. Обичниот изолаторски трансформатор има сооднос од 1 према 1 чијшто излезен напон е ист како влезниот напон). Во 1890 година Вестингхаус и Стенли изградиле систем за пренесување на електрична енергија од неколку милји до рудникот во Колорадо. Подоцна, донесена била одлука за користење на наизменична струја за пренос на електрична енергија од „Нијагара проектот за моќност“ до Бафало, Њујорк. Предлозите поднесени од продавачите во 1890 година вклучувал систем на еднонасочна струја и компресиран воздух. Комбиниран систем на еднонасочно напојување со компресиран воздух останал како опција до крајот на проектот. И покрај демонтрациите од комесарот на Нијагара, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Вилијам Томсон Келвин">Вилијам Томсон</a> (лорд Келвин), донесена е одлука за изградба на систем на наизменична струја, кој бил предложен од Вестингхаус и Џенерал Електрик. Во октомври 1893 година, Вестингхаус го добил договорот да ги обезбеди првите три двофазни генератори со спецификации од 5,000 КС, 250 вртежи во минута и 25 Hz (осцилации во секунда).<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-13" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Хидроцентралата се вклучила во мрежата во 1895 година<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и била најголемата во тоа време.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>До 1890-тите, монофазната и полифазната наизменична струја претрпела брзо воведување во употреба.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-14" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Во САД до 1902 година, 61% од производниот капацитет бил на наизменична струја, а се зголемил на 95% во 1917 година.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-15" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> И покрај супериорноста на наизменичната струја за повеќето употреби, неколку еднонасочни системи продолжиле да работат и во наредните децении иако наизменичните системи станале стандардни. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:3phase-rmf-noadd-60f-airopt.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/3phase-rmf-noadd-60f-airopt.gif/220px-3phase-rmf-noadd-60f-airopt.gif" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/3phase-rmf-noadd-60f-airopt.gif 1.5x" data-file-width="320" data-file-height="240" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Трофазна струја">Трофазно</a> вртечко магнетно поле на <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Наизменичен мотор (страницата не постои)">AC мотор</a>. Трите магнетни полови се поврзани со струја со посебна жица, која што носи фаза оддалечена на 120 степени. Стрелките ги покажуваат добиените вектори на силата на магнетното поле. Трофазна струја се користи во трговијата и индустријата. </figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Парни_турбини"><span id=".D0.9F.D0.B0.D1.80.D0.BD.D0.B8_.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B1.D0.B8.D0.BD.D0.B8"></span>Парни турбини</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=11" title="Уреди го одделот „Парни турбини“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=11" title="Уреди изворен код на одделот: Парни турбини"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ефикасноста на придвижувачите на пареа при претворање на топлинската енергија на согореното горивото за механичка работа била критичен фактор за економично работење на централите за производство на пареа. Во првите проекти се користеле реципрочни <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Парна машина">парни мотори</a>, работејќи со релативно мала брзина. Воведувањето на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парна турбина (страницата не постои)">парната турбина</a> од корен ја сменила економичноста во работењето на централите. Парни турбини можеле да се направат во поголеми количини од клипните мотори, и генерално имале поголема ефикасност. Брзината на парните турбини не се менувала при циклусот на секоја револуција, па станало изводливо нивното поврзување со генераторите на наизменична струја и со тоа се подобрила стабилноста на вртечките претворачи за производство на еднонасочна струја за тракција и индустриска употреба. Парните турбини работеле со поголема брзина од клипните мотори, зошто не биле ограничени од дозволената брзина на еден клип во цилиндар. Ова ги направило покомпатибилни со генераторите на наизменична струја конструирани со два или четири магнетни пола; не бил потребен менувач или ремен за зголемување на брзината помеѓу моторот и генераторот. Било скапо и крајно невозможно да се обезбеди погон на ремен помеѓу нискобрзински мотор и големобрзински генератор потребни за да се задоволи потребата на централата. </p><p>Современата <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парна турбина (страницата не постои)">парна турбина</a> е измислена во 1884 година од британецот <a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%81_%D0%90%D0%BB%D0%B6%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BE%D0%BD%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чарлс Алжернон Парсонс (страницата не постои)">Сер Чарлс Парсонс</a>, чиј прв модел бил поврзан со <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE" title="Динамо">динамо</a> кое генерирало 7,5 kW (10 коњски сили) електрична енергија.<sup id="cite_ref-birrcastle.com_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-birrcastle.com-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Пронаоѓањето на Парсоновата турбина овозможило евтина и обилна електрична енергија. <a href="/w/index.php?title=%D0%A6._A._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BE%D0%BD%D1%81_%D0%B8_%D0%9A%D0%BE.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ц. A. Парсонс и Ко. (страницата не постои)">Турбините Парсонс</a> биле нашироко воведени во англиските централни станици до 1894 година; првата компанија за снабдување со електрична енергија во светот што генерирала електрична енергија користејќи <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%BE_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Турбо генератор (страницата не постои)">турбо генератори</a> била компанијата за снабдување со електрична енергија на Парсонс, <a href="/w/index.php?title=%D0%8A%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%BB_%D0%B8_%D0%94%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Њукасл и Дистрикт осветлување (страницата не постои)">Њукасл и Дистрикт осветлување</a>, основана во 1894 година.<sup id="cite_ref-siemens_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-siemens-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Во животниот век на Парсон, производствениот капацитет на единиците е зголемен за околу 10,000 пати.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png/220px-PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png/330px-PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png/440px-PSM_V56_D0717_Parsons_steam_turbine_linked_directly_to_a_dynamo.png 2x" data-file-width="3170" data-file-height="1762" /></a><figcaption> <a href="/w/index.php?title=%D0%A6._%D0%90._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BE%D0%BD%D1%81_%D0%B8_%D0%9A%D0%BE.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ц. А. Парсонс и Ко. (страницата не постои)">Парсонс парна турбина</a> од 1899 година директно врзана со динамо </figcaption></figure> <p>Првите американски турбини биле двете „Де Левал“ единици на „Едисон Ко“ во Њујорк во 1895 година. Првата американска Парсонс турбина била на компанијата <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%85%D0%B0%D1%83%D1%81_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B8_%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вестингхаус компанија за воздушни сопирачки (страницата не постои)">Вестингхаус Еј Брејк Ко</a> близу <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3" title="Питсбург">Питсбург</a> .<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-16" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Парните турбини имале помали трошоци и работни предности во однос на клипните мотори. Кондензатот од парните машини се контаминирал со масло и не можел да се искористи повторно, додека кондензатот од турбините бил чист и обично се користел повторно. Парните турбини биле само дел од големината и тежината во споредба со тогашните клипни парни машини. Парните турбини можеле да работат со години без скоро никакво абење. Клипните мотори на пареа барале големо и редовно одржување. Парните турбини можат да се произведуваат во капацитети далеку поголеми од кои било парни мотори некогаш направени, важно придонесувајќи кон ефектот за <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82_%D0%B2%D0%BE_%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Предност во трошоците (страницата не постои)">предност во трошоците</a>. </p><p>Парните турбини можат да се изградат за да работат на повисок притисок и повисока температура на пареата. Основен принцип на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Термодинамика">термодинамиката</a> е дека колку е поголема температурата на пареата што влегува во моторот, толку е поголема ефикасноста. Воведувањето на парните турбини мотивирало низа подобрувања во температурите и притисоците. Како резултат на зголеменото претворање, се намалиле цените на електричната енергија.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Густината на моќност на котлите се зголемила со употребата на силен воздух на согорување и со употреба на компримиран воздух за напојување на прашкаст јаглен. Исто така, управувањето на јагленот било механичко и автоматизирано.<sup id="cite_ref-Jerome_1934_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jerome_1934-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрична_мрежа"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D0.BC.D1.80.D0.B5.D0.B6.D0.B0"></span>Електрична мрежа</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=12" title="Уреди го одделот „Електрична мрежа“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=12" title="Уреди изворен код на одделот: Електрична мрежа"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg" class="mw-file-description"><img alt="This black and white photograph shows construction workers raising power lines next to the railroad tracks of the Toledo, Port Clinton, Lakeside Railroad tracks in a rural area. The workers are using a railroad car as their vehicle to carry supplies and themselves down the line. It was taken in approximately 1920." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg/220px-Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg/330px-Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg/440px-Construction_workers_raising_power_lines_-_DPLA_-_fd565d9aa7d12ccb81f4f2000982d48a.jpg 2x" data-file-width="3743" data-file-height="2560" /></a><figcaption> Градежни работници подигаат далноводи, 1920 година</figcaption></figure> <p>Со реализацијата на преносот на електрична енергија на далечина било можно меѓусебно поврзување на различни централи за да се балансира оптоварувањето и да се подобри факторот на оптоварување. Интерконекцијата станала сè попосакувана бидејќи електрификацијата брзо растела во раните години на 20 век. </p><p><a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%81_%D0%A5%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B5%D1%80%D1%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чарлс Хестерман Мерц (страницата не постои)">Чарлс Мерц</a>, од консултантското партнерство „<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%80%D1%86_%D0%B8_%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%9B%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мерц и МекЛелан (страницата не постои)">Мерц и МекЛелан</a>“, ја изградил централата „<a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%83%D0%BD_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%BA_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нептун Бенк електрана (страницата не постои)">Нептун Бенк</a>“ во близина на <a href="/w/index.php?title=%D0%8A%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%BB_%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D0%B0%D1%98%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Њукасл на Тајн (страницата не постои)">Њукасл</a> во 1901 година,<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> која што до 1912 година се развила во најголемиот интегриран електроенергетски систем во Европа.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Во 1905 година тој се обидел да го убеди Парламентот да се обедини разновидноста на напоните и честотите во националната индустрија за снабдување на електрична енергија, но дури во <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Прва светска војна">Првата светска војна</a> парламентот започнал сериозно да ја сфаќа оваа идеја, назначувајќи го за шеф на парламентарниот комитет за решавање на проблемот. Во 1916 година, Мерц истакнал дека Велика Британија може да ја искористи својата мала површина во своја полза, со создавање густа дистрибутивна мрежа за ефикасно хранење на своите индустрии. Неговите откритија довеле до „<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B4_%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Арчибалд Вилијамсон (страницата не постои)">Извештајот на Вилијамсон</a>“ од 1918 година, кој пак го создал предлог-законот за снабдување со електрична енергија од 1919 година. Законот бил првиот чекор кон интегриран систем за електрична енергија во Велика Британија. </p><p>Позначајниот „Закон за снабдување на електрична енергија“ од 1926 година, довел до поставување на „Националната мрежа“.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Централен одбор за електрична енергија (страницата не постои)">Централниот одбор за електрична енергија</a> го стандардизирал националното <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D1%9C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Електрична моќност">снабдување со електрична енергија</a> и ја воспоставил првата синхронизирана мрежа за наизменична струја, која работи на 132 <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%82" title="Волт">киловолти</a> и 50 <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B5%D1%80%D1%86" title="Херц">херци</a>. Овој систем, наречен „<a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B0_(%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Национална мрежа (Велика Британија) (страницата не постои)">Национална мрежа</a>“, започнал да работи во 1938 година. </p><p>По кризата со електричната енергија во текот на летото 1918 година, во екот на Првата светска војна, во Соединетите Американски Држави станало национална цел да се консолидира снабдувањето. Во 1934 година, „<a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%B7%D0%B0_%D1%98%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%98%D0%B0_(%D0%A1%D0%90%D0%94)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Закон за јавни комунални претпријатија (САД) (страницата не постои)">Законот за јавни комунални претпријатија</a>“ ги признал електричните комунални услуги како <a href="/w/index.php?title=%D0%88%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0_(%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Јавни добра (економија) (страницата не постои)">јавно добро</a>, заедно со гасните, водоснабдувачките и телефонските компании и со тоа им биле доделени ограничувања и регулаторен надзор на нивното работење.<sup id="cite_ref-Electric_Power_Planning_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Electric_Power_Planning-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрификација_на_домаќинствата"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0_.D0.BD.D0.B0_.D0.B4.D0.BE.D0.BC.D0.B0.D1.9C.D0.B8.D0.BD.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B0.D1.82.D0.B0"></span>Електрификација на домаќинствата</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=13" title="Уреди го одделот „Електрификација на домаќинствата“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=13" title="Уреди изворен код на одделот: Електрификација на домаќинствата"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електрификацијата на домаќинствата во Европа и Северна Америка започнала на почетокот на XX век во поголемите градови и во областите покриени со електрични железници, зголемувајќи се брзо до околу 1930 година кога дури 70% од домаќинствата биле електрифицирани во САД </p><p>Руралните области биле електрифицирани најпрво во Европа, додека во САД „<a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82_(%D0%A1%D0%90%D0%94)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рурална управа за електрицитет (САД) (страницата не постои)">руралната управа за електрицитет</a>“, основана во 1935 година, ги електрифицирала руралните области.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Трошоци_за_електрична_енергија_низ_историјата"><span id=".D0.A2.D1.80.D0.BE.D1.88.D0.BE.D1.86.D0.B8_.D0.B7.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.98.D0.B0_.D0.BD.D0.B8.D0.B7_.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.98.D0.B0.D1.82.D0.B0"></span>Трошоци за електрична енергија низ историјата</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=14" title="Уреди го одделот „Трошоци за електрична енергија низ историјата“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=14" title="Уреди изворен код на одделот: Трошоци за електрична енергија низ историјата"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Обезбедувањето и генерирањето на електрична енергија од централите е поефикасно и поевтино од помалите генератори. Оперативната цена во единица енергија е исто така поевтина преку централите.<sup id="cite_ref-Devine83_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Devine83-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Цената на електричната енергија драматично паднала во првите децении на XX век поради воведувањето на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парна турбина (страницата не постои)">парните турбини</a> и подобрениот фактор на оптоварување по воведувањето на наизменичните мотори. Како што паднале цените на електричната енергија, употребата драматично се зголемила и централите биле градени до огромни размери, создавајќи значителна предност во трошоците.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> За историските цене, видете во Ayres-Warr (2002) Fig. 7.<sup id="cite_ref-fraw.org.uk_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-fraw.org.uk-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Електрификацијата_во_Македонија"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0.D1.82.D0.B0_.D0.B2.D0.BE_.D0.9C.D0.B0.D0.BA.D0.B5.D0.B4.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Електрификацијата во Македонија</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=15" title="Уреди го одделот „Електрификацијата во Македонија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=15" title="Уреди изворен код на одделот: Електрификацијата во Македонија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Elektricna_centrala.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Elektricna_centrala.jpg/250px-Elektricna_centrala.jpg" decoding="async" width="250" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Elektricna_centrala.jpg/375px-Elektricna_centrala.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Elektricna_centrala.jpg/500px-Elektricna_centrala.jpg 2x" data-file-width="1560" data-file-height="967" /></a><figcaption>Електрана во Скопје, 1930 година</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1909-1944[46][47]"><span id="1909-1944.5B46.5D.5B47.5D"></span>1909-1944<sup id="cite_ref-istorija_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-istorija-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=16" title="Уреди го одделот „1909-1944[46][47]“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=16" title="Уреди изворен код на одделот: 1909-1944[46][47]"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електрификацијата во Македонија почнала во 1909 година кога била дел од <a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Отоманско Царство">Отоманското Царство</a>. Првата електрична централа била изградена во <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5" title="Скопје">Скопје</a> и била на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Парен погон">парен погон</a>. </p><p>Електрификацијата на другите градови се одвивала одделно. Втор електрифициран град била <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Битола">Битола</a> во 1924 година, а до 1930 година биле електрифицирани и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BE" title="Тетово">Тетово</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81" title="Велес">Велес</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE" title="Куманово">Куманово</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D1%82%D0%B8%D0%BF" title="Штип">Штип</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Крива Паланка">Крива Паланка</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B2%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Гевгелија">Гевгелија</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Виница">Виница</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Кочани">Кочани</a>. Од 1931 до 1935 електрифицирани биле <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BF" title="Прилеп">Прилеп</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%BE" title="Кичево">Кичево</a> и <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Демир Капија">Демир Капија</a>, а од 1936 до 1940 и <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D1%80" title="Гостивар">Гостивар</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4" title="Охрид">Охрид</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Струмица">Струмица</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B8%D0%BF" title="Пробиштип">Пробиштип</a>. </p><p>Електричната енергија главно се произведувала во мали <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Хидроелектрана">хидроелектрани</a>, но имало и централи на дизел и јаглен. Најзначајни производствени објекти кои биле изградени пред <a href="/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Втора светска војна">Втората светска војна</a> биле: <a href="/wiki/%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9F%D0%B5%D0%BD%D0%B0%E2%80%9C" title="ХЕЦ „Пена“">ХЕЦ „Пена“</a> со моќност од 1.760 kW изградена во 1927 година која била првата електрана што произведувала <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D1%98%D0%B0" title="Наизменична струја">наизменична струја</a><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Дизел-електраната во Скопје изградена во 1933 година со моќност од 1.000 kW и <a href="/wiki/%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0%E2%80%9C" class="mw-redirect" title="ХЕЦ „Матка“">ХЕЦ „Матка“</a> со моќност од 4.160 kW изградена во 1938 година. </p><p>На крајот од 1944 година во Македонија производството на електрична енергија било повеќе од скромно и изнесувало околу 14.200 МWh со инсталирана моќност од 9.600 kW. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1945-1991[46]"><span id="1945-1991.5B46.5D"></span>1945-1991<sup id="cite_ref-istorija_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-istorija-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=17" title="Уреди го одделот „1945-1991[46]“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=17" title="Уреди изворен код на одделот: 1945-1991[46]"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Обновата на електроенергетските капацитети кои биле тешко оштетени или разурнати во војната станала примарна и сеопфатна задача која со помош на државата и граѓаните во повоениот период во Македонија успешно се спроведувала. Електрификацијата на Македонија била речиси целосно реализирана и електричната енергија станала секојдневие во скоро сите градови и села во земјата. Систематски и макотрпно била градена дистрибутивната мрежа, трафостаниците и новите енергетски објекти кои успевале да ги задоволат сè поголемите потреби од електрична енергија на домаќинствата и растечката индустрија. Како најзначајни производствени капацитети на електрична енергија кои се изградени во повоениот период па сè до осамостојувањето на Македонија во 1991 треба да се издвојат: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%E2%80%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ТЕЦ „Маџари“ (страницата не постои)">ТЕЦ „Маџари“</a> (1949)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%E2%80%9C" class="mw-redirect" title="ХЕЦ „Маврово“">ХЕЦ „Маврово“</a> (1957)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%A2%D0%B8%D0%BA%D0%B2%D0%B5%D1%88%E2%80%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ХЕЦ „Тиквеш“ (страницата не постои)">ХЕЦ „Тиквеш“</a> (1968)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%93%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B8%D1%86%D0%B0%E2%80%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ХЕЦ „Глобочица“ (страницата не постои)">ХЕЦ „Глобочица“</a> (1965)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%A8%D0%BF%D0%B8%D1%99%D0%B5%E2%80%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ХЕЦ „Шпиље“ (страницата не постои)">ХЕЦ „Шпиље“</a> (1969)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9D%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BE%E2%80%9C" title="ТЕЦ „Неготино“">ТЕЦ „Неготино“</a> (1978)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%95%D0%A6_%E2%80%9E%D0%9E%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%98%E2%80%9C" title="ТЕЦ „Осломеј“">ТЕЦ „Осломеј“</a> (1980)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%95%D0%9A_%E2%80%9E%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B0%E2%80%9C" title="РЕК „Битола“">РЕК „Битола“</a> (1982)</li></ul> <p>Електроенергетскиот систем на Македонија од 1945 до 1990 година се развивал и бил составен дел од електроенергетскиот систем на поранешна Југославија. По распаѓањето на југословенската федерација и осамостојувањето на Република Македонија како независна држава следел и прекинот од мрежата на поранешна Југославија. Ова значело и осамостојување на македонскиот електроенергетски систем. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрична_мрежа_2"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D0.BC.D1.80.D0.B5.D0.B6.D0.B0_2"></span>Електрична мрежа</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=18" title="Уреди го одделот „Електрична мрежа“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=18" title="Уреди изворен код на одделот: Електрична мрежа"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Овој поим се однесува на процесот на изградба на неопходна инфраструктура со која електричната енергија се доставува до домовите и производни капацитети, особено во руралните и изолираните подрачја, како и замена на <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Железница">железницата</a> со <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0" title="Парна локомотива">парните локомотиви</a> (сега почесто дизел-локомотиви со електрични локомотиви). </p><p>Инфраструктурната потреба за електрификација вклучува <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Електрана">електрани</a>, долги спроводни кабли и потстаници. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрификација_на_превозот"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0_.D0.BD.D0.B0_.D0.BF.D1.80.D0.B5.D0.B2.D0.BE.D0.B7.D0.BE.D1.82"></span>Електрификација на превозот</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=19" title="Уреди го одделот „Електрификација на превозот“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=19" title="Уреди изворен код на одделот: Електрификација на превозот"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електрификација на <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B7" title="Превоз">превозот</a> претставува употреба на хибридни и електрични возила (како што се <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%98%D0%B1%D1%83%D1%81" title="Тролејбус">тролејбуси</a> и други варијанти на електрични автобуси, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B2%D0%B0%D1%98" title="Трамвај">трамваи</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Железничка електрификација (страницата не постои)">железница</a> наместо возила на <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%BE" title="Гориво">гориво</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Електрификација_на_превозот_во_Македонија"><span id=".D0.95.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0_.D0.BD.D0.B0_.D0.BF.D1.80.D0.B5.D0.B2.D0.BE.D0.B7.D0.BE.D1.82_.D0.B2.D0.BE_.D0.9C.D0.B0.D0.BA.D0.B5.D0.B4.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Електрификација на превозот во Македонија</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=20" title="Уреди го одделот „Електрификација на превозот во Македонија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=20" title="Уреди изворен код на одделот: Електрификација на превозот во Македонија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Во Македонија е извршена само делумна електрификација на железницата. </p><p>Железничката инфраструктура во Република Македонија располага со 327 км електрифицирана пруга со колосеци, од кои 234 км главна пруга. Пругите на територија на МЖ се електрифицирани со монофазен систем, со напон од 25 kV и 50 Hz.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Корисности_од_електрификацијата"><span id=".D0.9A.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.81.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B8_.D0.BE.D0.B4_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0.D1.82.D0.B0"></span>Корисности од електрификацијата</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=21" title="Уреди го одделот „Корисности од електрификацијата“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=21" title="Уреди изворен код на одделот: Корисности од електрификацијата"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Корисноста_на_електричното_осветлување"><span id=".D0.9A.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.81.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.B0_.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.BE.D1.82.D0.BE_.D0.BE.D1.81.D0.B2.D0.B5.D1.82.D0.BB.D1.83.D0.B2.D0.B0.D1.9A.D0.B5"></span>Корисноста на електричното осветлување</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=22" title="Уреди го одделот „Корисноста на електричното осветлување“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=22" title="Уреди изворен код на одделот: Корисноста на електричното осветлување"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електричното осветлување било многу пожелно. Светлината била многу посветла од ламбите на масло или гас и немало изорени остатоци (саѓи). Иако на почетокот електричната енергија била многу скапа во споредба со денес, таа била далеку поевтина и попогодна од осветлувањето на нафта или гас. Електричното осветлување била многу побезбедно од нафтата или гасот што некои компании биле во можност да си ја платат електричната енергија, заштедувајќи што не плаќале дополнително осигурување.<sup id="cite_ref-Nye_1990_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Nye_1990-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Пред_електричната_енергија"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B5.D0.B4_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0.D1.82.D0.B0_.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Пред електричната енергија</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=23" title="Уреди го одделот „Пред електричната енергија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=23" title="Уреди изворен код на одделот: Пред електричната енергија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <blockquote><p> „Еден од најважните пронајдоци за класата на високо квалификуваните работници (инженери) би бил во форма на мала мотивациона моќ - некаква јачина што би била силна како половина човек или два коња, што може да се пушти или гаси веднаш, во зависност од поединечната потреба, а да не бара трошење време за управување и да биде со скромни трошоци и при купувањето и при дневната употреба.“ Чарлс Бебиџ, 1851 година<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p></blockquote><p> За да бидат ефикасни, парните мотори требало да имаат неколку стотици коњски сили. Парните мотори и котли, исто така, барале оператори и одржување. Од овие причини, најмалите комерцијални мотори на пареа биле околу 2 коњски сили. Ова било над практилната употреба за многу мали продавници. Исто така, мала парна машина и котел чинеле околу 7,000$, додека, на пример, еден стар и слеп коњ кој развивал половина коњска сила чинел 20$ или помалку.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Машините што користење коњи за напојување чинеле 300$ или помалку.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-17" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Batteuse_1881.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Batteuse_1881.jpg/220px-Batteuse_1881.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Batteuse_1881.jpg/330px-Batteuse_1881.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Batteuse_1881.jpg/440px-Batteuse_1881.jpg 2x" data-file-width="1447" data-file-height="785" /></a><figcaption> „Глодачка“ од 1881 година.</figcaption></figure> <p>Побарувачката за моќ била помала од онаа на коњот. Машините во продавниците, како што се машините за обработка на дрво, често се напојувале со едно или две коленести вратила. Машините за шиење во домаќинствата се напојувале со нашите стапала; сепак, фабричките машини за шиење се напојувале на пареа од <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Линиско вратило (страницата не постои)">линиско вратило</a> . Кучиња понекогаш се користеле за напојување воденици, кои можеле да се прилагодат да гмечат путер.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-18" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Кон крајот на 19 век, специјално дизајнираните <i>енергетски згради</i> го изнајмувале својот простор на малите продавници. Овие згради снабдувале моќ до ќираџиите преку парни машини со <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Линиско вратило (страницата не постои)">линиски шахти</a> .<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-19" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Електричните мотори биле неколку пати поефикасни од малите парни мотори, затоа што производството на централите била поефикасна од малите парни мотори и затоа што линиските вратила и ремени имале големи загуби при триење.<sup id="cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-20" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Devine83_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-Devine83-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Електричните мотори биле поефикасни од човечката или животинската моќ. Делотворното претворање на моќ од добиточната храна за животни е помеѓу 4-5% во споредба со претворањето од 30+% за електричната енергија создадена со јаглен.<sup id="cite_ref-Ayers-Warr_2002_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ayers-Warr_2002-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Економското_влијание_на_електрификацијата"><span id=".D0.95.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.BC.D1.81.D0.BA.D0.BE.D1.82.D0.BE_.D0.B2.D0.BB.D0.B8.D1.98.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0.D1.82.D0.B0"></span>Економското влијание на електрификацијата</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=24" title="Уреди го одделот „Економското влијание на електрификацијата“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=24" title="Уреди изворен код на одделот: Економското влијание на електрификацијата"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електрификацијата и економскиот раст се тесно поврзани.<sup id="cite_ref-Electricity_in_Economic_Growth_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Electricity_in_Economic_Growth-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Во економијата, се покажа дека делотворноста на електричното производство се поврзува со <i>технолошкиот напредок</i>.<sup id="cite_ref-Ayers-Warr_2002_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ayers-Warr_2002-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Electricity_in_Economic_Growth_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-Electricity_in_Economic_Growth-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Во САД од 1870-80 г. секој работен час беше одработен со 0.55 КС. Во 1950 година секој работен час беше одработен со 5 КС, или зголемување од 2,8% годишно, и зголемување од 1,5% годишно во периодот од 1930-50 година.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Периодот на електрификација на фабриките и домаќинствата од 1900 до 1940 година бил период на висока <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Продуктивност">продуктивност</a> и економски раст. </p><p>Повеќето студии за електрификација и електрични мрежи се фокусирале на земјите од индустриско јадро во Европа и САД. Во другите земји, жичената електрична енергија често се пренесувала низ колото на колонијалното владеење. Некои историчари и социолози сметаат дека меѓусебната активност на колонијалната политика и развојот на електричните мрежи (во Индија, Рао)<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> покажале дека регионалната политика заснована на лингвистиката - а не техничко-географските размислувања - довеле до создавање на две одделни електрични мрежи. Во колонијалната Зимбабве (Родезија), Чикаверо<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> покажал дека електрификацијата е расно заснована и им служи на заедницата на бели доселеници, притоа исклучувајќи ги Африканците. Во Палестина, Шамир<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> тврдел дека британските електрични концесии на компанија во сопственост на Зионистите ги продлабочуваат економските разлики помеѓу Арапите и Евреите. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Извори_на_моќ_за_производство_на_електрична_енергија"><span id=".D0.98.D0.B7.D0.B2.D0.BE.D1.80.D0.B8_.D0.BD.D0.B0_.D0.BC.D0.BE.D1.9C_.D0.B7.D0.B0_.D0.BF.D1.80.D0.BE.D0.B8.D0.B7.D0.B2.D0.BE.D0.B4.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE_.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Извори на моќ за производство на електрична енергија</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=25" title="Уреди го одделот „Извори на моќ за производство на електрична енергија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=25" title="Уреди изворен код на одделот: Извори на моќ за производство на електрична енергија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Најголемиот дел од електричната енергија се создава во <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Термоелектрана">термоцентрали</a> или парни постројки, од кои мнозинството се централи на <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Фосилни горива">фосилни горива</a> кои согоруваат јаглен, природен гас и мазут, или биогорива, како што се отпадоци од дрво и црн отпад од хемиската преработка на целулоза. </p><p>Најделотворниот топлински систем е <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%83%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Комбиниран циклус (страницата не постои)">комбиниран циклус</a> во кој <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Турбина на согорување (страницата не постои)">турбина на согорување</a> напојува генератор со употреба на жешките согорени гасови која потоа ги испушта поладните гасови од согорувањето за да произведе пареа со низок притисок за конвенционално производство на пареа. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Хидроелектрицитет"><span id=".D0.A5.D0.B8.D0.B4.D1.80.D0.BE.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.86.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.82"></span>Хидроелектрицитет</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=26" title="Уреди го одделот „Хидроелектрицитет“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=26" title="Уреди изворен код на одделот: Хидроелектрицитет"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хидроелектрицитет (страницата не постои)">Хидроелектрицитетот</a> користи <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Водна турбина (страницата не постои)">водна турбина</a> за производство на енергија. Во 1878 година, првата шема за хидроелектрична енергија во светот била развиена во <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B3%D1%81%D0%B0%D1%98%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Крегсајд (страницата не постои)">Крагсајд</a> во <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нортамберленд (страницата не постои)">Нортамберленд</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Англија">Англија</a> од <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BC_%D0%8F%D0%BE%D1%80%D1%9F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вилијам Џорџ Армстронг (страницата не постои)">Вилијам Џорџ Армстронг</a>. Се користела за напојување на единствена <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лачна ламба (страницата не постои)">лачна ламба</a> во неговата уметничка галерија.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Старата електрана <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B8%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%81_%D0%9D%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хидроцентрала Роберт Мозес Нијагара (страницата не постои)">Шуелкопф бр. 1</a> во близина на <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B8_%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B8" class="mw-redirect" title="Нијагарини Водопади">водопадите Нијагара</a> од американската страна започнала да произведува електрична енергија во 1881 година. Првата хидроцентрала на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81_%D0%90%D0%BB%D0%B2%D0%B0_%D0%95%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Томас Алва Едисон">Едисон</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вулкан Стрит (страницата не постои)">Вулкан Стрит</a>, започнала со работа на 30 септември, 1882 година, во <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BF%D0%BB%D1%82%D0%BE%D0%BD,_%D0%92%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аплтон, Висконсин (страницата не постои)">Аплтон, Висконсин</a> со моќност од околу 12,5 киловати.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ветерници"><span id=".D0.92.D0.B5.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.BD.D0.B8.D1.86.D0.B8"></span>Ветерници</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=27" title="Уреди го одделот „Ветерници“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=27" title="Уреди изворен код на одделот: Ветерници"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Првата <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Ветерна турбина">ветерна турбина</a> што произведува електрична енергија била машина за полнење батерии, инсталирана во јули 1887 година од шкотскиот академик <a href="/w/index.php?title=%D0%8F%D0%B5%D1%98%D0%BC%D1%81_%D0%91%D0%BB%D0%B8%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Џејмс Блит (страницата не постои)">Џејмс Блит</a> за да ја осветли својата викендичка во <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%80%D0%BA_(%D0%A8%D0%BA%D0%BE%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мерикирк (Шкотска) (страницата не постои)">Мерикирк</a>, Шкотска.<sup id="cite_ref-ODNB_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-ODNB-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Неколку месеци подоцна, американскиот пронаоѓач <a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%81_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81_%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чарлс Френцис Браш (страницата не постои)">Чарлс Френцис Браш</a> ја изгради првата автоматски управувана турбина на ветер за производство на електрична енергија во <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4" title="Кливленд">Кливленд, Охајо</a> . Напредокот во последните децении значително ги намали трошоците за ветерната енргија, што ја прави една од најконкурентните алтернативни енергии и е конкурентна со поскапиот природен гас. Главниот проблем на ветерната енергија е што е непостојана, па затоа и треба разгранување на мрежата и енергетски складишта за да биде сигурен главен извор на енергија. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Геотермална_енергија"><span id=".D0.93.D0.B5.D0.BE.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Геотермална енергија</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=28" title="Уреди го одделот „Геотермална енергија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=28" title="Уреди изворен код на одделот: Геотермална енергија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Принцот Пјеро Џинори Конти го тестирал првиот <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Геотермален градиент (страницата не постои)">геотермален</a> генератор на електрична енергија на 4 јули 1904 година во <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%BE_(%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лардерело (Италија) (страницата не постои)">Лардерело</a>, Италија. Тој успешно запалил четири светилки.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Подоцна, во 1911 година, таму била изградена и првата комерцијална геотермална централа во светот. Италија била единствениот индустриски производител на геотермална електрична енергија во светот до 1958 година. Геотермалната моќ бара многу жешки подземни температури во близина на површината за да се генерира пареа која се користи во постројки на пареа со ниска температура. Геотермалната енергија се користи само во неколку области. Италија ја снабдува целата електрифицирана железничка мрежа со геотермална моќ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сончева_енергија"><span id=".D0.A1.D0.BE.D0.BD.D1.87.D0.B5.D0.B2.D0.B0_.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Сончева енергија</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=29" title="Уреди го одделот „Сончева енергија“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=29" title="Уреди изворен код на одделот: Сончева енергија"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Производството од сончева енергија, дали директно преку <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фотонапојувачи (страницата не постои)">фотоволтаични ќелии</a>, или индиректно како што е преку производството на пареа за да се побуди генераторот на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Парна турбина (страницата не постои)">парните турбини</a>, е начин за снабдување со електрична енергија. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Степен_на_електрификација"><span id=".D0.A1.D1.82.D0.B5.D0.BF.D0.B5.D0.BD_.D0.BD.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.80.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.98.D0.B0"></span>Степен на електрификација</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=30" title="Уреди го одделот „Степен на електрификација“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=30" title="Уреди изворен код на одделот: Степен на електрификација"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Access_to_Electricity.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Access_to_Electricity.svg/220px-Access_to_Electricity.svg.png" decoding="async" width="220" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Access_to_Electricity.svg/330px-Access_to_Electricity.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Access_to_Electricity.svg/440px-Access_to_Electricity.svg.png 2x" data-file-width="2754" data-file-height="1398" /></a><figcaption>Процент од населението во секоја земја што има пристап до електрична енергија, заклучно со 2017 година.<sup id="cite_ref-el-access_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-el-access-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5155302">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#005ce6; color:white;"> </span> 80.1%–100%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5155302"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#1ba87c; color:black;"> </span> 60.1%–80%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5155302"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#7bed00; color:black;"> </span> 40.1%–60%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5155302"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#f0b411; color:black;"> </span> 20.1%–40%</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5155302"><div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#c2523c; color:white;"> </span> 0–20%</div></figcaption></figure> <p>Додека електрификацијата во градовите и домовите постои од крајот на XIX век, околу 840 милиони луѓе (претежно од Африка) немаат пристап до електрична енергија во 2017 година, што е намалување од 1,2 милијарди луѓе во 2010 година.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Скорешниот напредок во електрификацијата се случил помеѓу 1950-тите и 80-тите години на минатиот век. Огромни придобивки се забележани во 1970-тите и 1980-тите - од 49 проценти во 1970 година на 76 проценти во 1990 година од светското население.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Неодамнешните придобивки се поскромни - од почетокот на 2010-тите 81-83 проценти од светското население има пристап до електрична енергија.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Енергетска_еластичност"><span id=".D0.95.D0.BD.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B5.D1.82.D1.81.D0.BA.D0.B0_.D0.B5.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82"></span>Енергетска еластичност</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=31" title="Уреди го одделот „Енергетска еластичност“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=31" title="Уреди изворен код на одделот: Енергетска еластичност"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Електричната енергија е „леплива“ форма на енергија, на начин што има тенденција да остане на континентот или на островот каде што се произведува. Исто така е повеќенаменска; ако еден извор е недоволен, електрична енергија може да се произведе од други извори, вклучително и од <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Обновливи извори на енергија">обновливи извори</a>. Како резултат, на долгорочен план е релативно еластично средство за пренос на енергија.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> На краткорочен план, бидејќи електричната енергија мора да се снабдува во истиот момент кога се троши, е донекаде нестабилна, во споредба со горивата што можат да се испорачаат и складираат на лице место. Сепак, ова може да се ублажи со <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%BE_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%9A%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мрежно енергетско складирање (страницата не постои)">Мрежно енергетско складирање</a> и <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B1%D1%83%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дистрибуирано производство (страницата не постои)">Дистрибуирано производство</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Поврзано"><span id=".D0.9F.D0.BE.D0.B2.D1.80.D0.B7.D0.B0.D0.BD.D0.BE"></span>Поврзано</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=32" title="Уреди го одделот „Поврзано“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=32" title="Уреди изворен код на одделот: Поврзано"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE_%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D0%BB%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Електрично возило (страницата не постои)">Електрично возило</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%9E%D0%95%D0%9B%D0%A0%D0%9E_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="ГОЕЛРО план (страницата не постои)">План GOELRO</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B1%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Список на електродистрибутери (страницата не постои)">Список на електродистрибутери</a> - приклучоци, напони и честоти</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Железнички електричен систем (страницата не постои)">Железнички електричен систем</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Обновливи извори на енергија">Обновливи извори на енергија</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%98_%D0%BD%D0%B0_%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%B0_%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Развој на обновлива енергија (страницата не постои)">Развој на обновлива енергија</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рурална електрификација (страницата не постои)">Рурална електрификација</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Наводи"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.B2.D0.BE.D0.B4.D0.B8"></span>Наводи</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=33" title="Уреди го одделот „Наводи“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=33" title="Уреди изворен код на одделот: Наводи"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://drmj.eu//search/електрификација">„електрификација“</a> — <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Дигитален речник на македонскиот јазик">Дигитален речник на македонскиот јазик</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFDevine,_Jr.1983" class="citation journal">Devine, Jr., Warren D. (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190412093317/http://www.j-bradford-delong.net/teaching_folder/Econ_210c_spring_2002/Readings/Devine.pdf">„From Shafts to Wires: Historical Perspective on Electrification, Journal of Economic History, Vol. 43, Issue 2“</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>: 355. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.j-bradford-delong.net/teaching_folder/Econ_210c_spring_2002/Readings/Devine.pdf">изворникот</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> на 2019-04-12<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2011-07-03</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=From+Shafts+to+Wires%3A+Historical+Perspective+on+Electrification%2C+Journal+of+Economic+History%2C+Vol.+43%2C+Issue+2&rft.pages=355&rft.date=1983&rft.aulast=Devine%2C+Jr.&rft.aufirst=Warren+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.j-bradford-delong.net%2Fteaching_folder%2FEcon_210c_spring_2002%2FReadings%2FDevine.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Наводот journal бара <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Помош:CS1 errors">help</a>)</span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5289462">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:9px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:var(--color-subtle,#54595d)}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png");background-image:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg");background-repeat:no-repeat;background-size:12px;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">*<cite id="CITEREFNye1990" class="citation book">Nye, David E. (1990). <i>Electrifying America: Social Meanings of a New Technology</i>. Cambridge, MA, USA and London, England: The MIT Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electrifying+America%3A+Social+Meanings+of+a+New+Technology&rft.place=Cambridge%2C+MA%2C+USA+and+London%2C+England&rft.pub=The+MIT+Press&rft.date=1990&rft.aulast=Nye&rft.aufirst=David+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-Constable1999-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Constable1999_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFConstableSomerville2003" class="citation book">Constable, George; Somerville, Bob (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.greatachievements.org/?id=2988"><i>A Century of Innovation: Twenty Engineering Achievements That Transformed Our Lives</i></a>. Washington, DC: Joseph Henry Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-309-08908-5" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-309-08908-5"><bdi>0-309-08908-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Century+of+Innovation%3A+Twenty+Engineering+Achievements+That+Transformed+Our+Lives&rft.place=Washington%2C+DC&rft.pub=Joseph+Henry+Press&rft.date=2003&rft.isbn=0-309-08908-5&rft.aulast=Constable&rft.aufirst=George&rft.au=Somerville%2C+Bob&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.greatachievements.org%2F%3Fid%3D2988&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-McNeil_1990-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-McNeil_1990_5-0">5,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-McNeil_1990_5-1">5,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-McNeil_1990_5-2">5,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMcNeil1990">McNeil 1990</a><span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMcNeil1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMcNeil1990">McNeil 1990</a>, стр. 359<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMcNeil1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMcNeil1990">McNeil 1990</a>, стр. 360<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMcNeil1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Hunter_&_Bryant_1991_276–9-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-0">8,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-1">8,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-2">8,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-3">8,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-4">8,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-5">8,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-6">8,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-7">8,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-8">8,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-9">8,09</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-10">8,10</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-11">8,11</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-12">8,12</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-13">8,13</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-14">8,14</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-15">8,15</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-16">8,16</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-17">8,17</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-18">8,18</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-19">8,19</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_&_Bryant_1991_276–9_8-20">8,20</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHunterBryant1991">Hunter & Bryant 1991</a><span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFHunterBryant1991 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-McNeil1990-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-McNeil1990_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFMcNeil1990" class="citation book">McNeil, Ian (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780415147927"><i>An Encyclopedia of the History of Technology</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-415-14792-1" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-415-14792-1"><bdi>0-415-14792-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Encyclopedia+of+the+History+of+Technology&rft.place=London&rft.pub=Routledge&rft.date=1990&rft.isbn=0-415-14792-1&rft.aulast=McNeil&rft.aufirst=Ian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780415147927&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMcNeil1990">McNeil 1990</a>, стр. 360–65<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMcNeil1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFWoodbury1949" class="citation book">Woodbury, David Oakes (1949). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/measureforgreatn001419mbp/measureforgreatn001419mbp_djvu.txt"><i>A Measure for Greatness: A Short Biography of Edward Weston</i></a>. McGraw-Hill. стр. 83<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2009-01-04</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Measure+for+Greatness%3A+A+Short+Biography+of+Edward+Weston&rft.pages=83&rft.pub=McGraw-Hill&rft.date=1949&rft.aulast=Woodbury&rft.aufirst=David+Oakes&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Fmeasureforgreatn001419mbp%2Fmeasureforgreatn001419mbp_djvu.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBarrett1894" class="citation book">Barrett, John Patrick (1894). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/electricityatco00barrgoog"><i>Electricity at the Columbian Exposition</i></a>. R. R. Donnelley & sons company. стр. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/electricityatco00barrgoog/page/n21">1</a><span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2009-01-04</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electricity+at+the+Columbian+Exposition&rft.pages=1&rft.pub=R.+R.+Donnelley+%26+sons+company&rft.date=1894&rft.aulast=Barrett&rft.aufirst=John+Patrick&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Felectricityatco00barrgoog&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMcNeil1990">McNeil 1990</a>, стр. 366–68<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFMcNeil1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFGlover2011" class="citation news">Glover, Andrew (8 February 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110215165559/http://www.journallive.co.uk/north-east-news/todays-news/2011/02/08/alexander-armstrong-in-appeal-to-save-lit-and-phil-61634-28133303/">„Alexander Armstrong in appeal to save Lit and Phil“</a>. <i>The Journal</i>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journallive.co.uk/north-east-news/todays-news/2011/02/08/alexander-armstrong-in-appeal-to-save-lit-and-phil-61634-28133303/">изворникот</a> на 15 February 2011<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">8 February</span> 2011</span>. <q>The society’s lecture theatre was the first public room to be lit by electric light, during a lecture by Sir Joseph Swan on October 20, 1880.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal&rft.atitle=Alexander+Armstrong+in+appeal+to+save+Lit+and+Phil&rft.date=2011-02-08&rft.aulast=Glover&rft.aufirst=Andrew&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.journallive.co.uk%2Fnorth-east-news%2Ftodays-news%2F2011%2F02%2F08%2Falexander-armstrong-in-appeal-to-save-lit-and-phil-61634-28133303%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/tyne/content/image_galleries/lit_and_phil_gallery.shtml?12">History in pictures - The Lit & Phil</a> BBC. Retrieved 8 August 2011</span> </li> <li id="cite_note-Burgess-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Burgess_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Burgess, Michael. "Richard D'Oyly Carte", <i>The Savoyard</i>, January 1975, pp. 7–11</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101201194910/http://www.engineering-timelines.com/how/electricity/electricity_07.asp">„History of public supply in the UK“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.engineering-timelines.com/how/electricity/electricity_07.asp">изворникот</a> на 2010-12-01.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=History+of+public+supply+in+the+UK&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.engineering-timelines.com%2Fhow%2Felectricity%2Felectricity_07.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEHunterBryant1991-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEHunterBryant1991_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHunterBryant1991">Hunter & Bryant 1991</a>.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> sfn error: no target: CITEREFHunterBryant1991 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Nye_1990-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Nye_1990_19-0">19,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Nye_1990_19-1">19,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFNye1990" class="citation book">Nye, David E. (1990). <i>Electrifying America: Social Meanings of a New Technology</i>. Cambridge, MA, USA and London, England: The MIT Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electrifying+America%3A+Social+Meanings+of+a+New+Technology&rft.place=Cambridge%2C+MA%2C+USA+and+London%2C+England&rft.pub=The+MIT+Press&rft.date=1990&rft.aulast=Nye&rft.aufirst=David+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solarbotics.net/starting/200111_dcmotor/200111_dcmotor.html">„DC Motors“</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=DC+Motors&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.solarbotics.net%2Fstarting%2F200111_dcmotor%2F200111_dcmotor.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNye1990">Nye 1990</a><span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFNye1990 (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:Harv_and_Sfn_template_errors" title="Категорија:Harv and Sfn template errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=9tUrarQYhKMC&pg=PA2640&dq=AC+power+system+and+William+Stanley#v=onepage"><i>Historical Encyclopedia of Natural and Mathematical Sciences, Volume 1</i></a>. Springer. 6 March 2009. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9783540688310" title="Специјална:ПечатенИзвор/9783540688310"><bdi>9783540688310</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historical+Encyclopedia+of+Natural+and+Mathematical+Sciences%2C+Volume+1&rft.pub=Springer&rft.date=2009-03-06&rft.isbn=9783540688310&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D9tUrarQYhKMC%26pg%3DPA2640%26dq%3DAC%2Bpower%2Bsystem%2Band%2BWilliam%2BStanley%23v%3Donepage&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceA_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=h2DTNDFcC14C&dq=Invention+of+AC+motor+Ferraris+and+Tesla&q=Walter+Baily#v=snippet"><i>Wizard: the life and times of Nikola Tesla : biography of a genius</i></a>. Citadel Press. 1998. стр. 24. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9780806519609" title="Специјална:ПечатенИзвор/9780806519609"><bdi>9780806519609</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wizard%3A+the+life+and+times+of+Nikola+Tesla+%3A+biography+of+a+genius&rft.pages=24&rft.pub=Citadel+Press&rft.date=1998&rft.isbn=9780806519609&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dh2DTNDFcC14C%26dq%3DInvention%2Bof%2BAC%2Bmotor%2BFerraris%2Band%2BTesla%26q%3DWalter%2BBaily%23v%3Dsnippet&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bub_gb_TvwHAAAAMAAJ"><i>Polyphase electric currents and alternate-current motors</i></a>. Spon. 1895. стр. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bub_gb_TvwHAAAAMAAJ/page/n96">87</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polyphase+electric+currents+and+alternate-current+motors&rft.pages=87&rft.pub=Spon&rft.date=1895&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbub_gb_TvwHAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KUB5KFjTHhwC&pg=PA258&dq=Elihu+Thomson+and+AC+motor#v=onepage"><i>Innovation as a Social Process</i></a>. Cambridge University Press. 13 February 2003. стр. 258. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9780521533126" title="Специјална:ПечатенИзвор/9780521533126"><bdi>9780521533126</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Innovation+as+a+Social+Process&rft.pages=258&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2003-02-13&rft.isbn=9780521533126&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DKUB5KFjTHhwC%26pg%3DPA258%26dq%3DElihu%2BThomson%2Band%2BAC%2Bmotor%23v%3Donepage&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150909023444/http://www.swehs.co.uk/tactive/_S29-1.html?zoom_highlight=museum">„Nikola Tesla The Electrical Genius“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.swehs.co.uk/tactive/_S29-1.html?zoom_highlight=museum">изворникот</a> на 2015-09-09<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2013-10-06</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Nikola+Tesla+The+Electrical+Genius&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.swehs.co.uk%2Ftactive%2F_S29-1.html%3Fzoom_highlight%3Dmuseum&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://edisontechcenter.org/AC-PowerHistory.html">„AC Power History and Timeline“</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=AC+Power+History+and+Timeline&rft_id=http%3A%2F%2Fedisontechcenter.org%2FAC-PowerHistory.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Oxford_Dictionary_of_National_Biography&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford Dictionary of National Biography (страницата не постои)">Oxford Dictionary of National Biography</a>: <i>Hopkinson, John</i> by T. H. Beare</span> </li> <li id="cite_note-books.google.com-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-books.google.com_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFHughes1993" class="citation book">Hughes, Thomas Parke (March 1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=g07Q9M4agp4C&pg=PA118&dq=Polyphase+current+was+discovered#v=onepage"><i>Networks of Power</i></a>. <i>google.com</i>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/9780801846144" title="Специјална:ПечатенИзвор/9780801846144"><bdi>9780801846144</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Networks+of+Power&rft.date=1993-03&rft.isbn=9780801846144&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=Thomas+Parke&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dg07Q9M4agp4C%26pg%3DPA118%26dq%3DPolyphase%2Bcurrent%2Bwas%2Bdiscovered%23v%3Donepage&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Arnold_Heertje&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arnold Heertje (страницата не постои)">Arnold Heertje</a>, Mark Perlman Evolving Technology and Market Structure: Studies in Schumpeterian Economics, page 138</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFA._Madrigal2010" class="citation news">A. Madrigal (Mar 6, 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170701222752/https://www.wired.com/2010/06/0603long-distance-power-line/">„June 3, 1889: Power Flows Long-distance“</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Wired_(magazine)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wired (magazine) (страницата не постои)">wired.com</a></i>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wired.com/2010/06/0603long-distance-power-line/">изворникот</a> на 2017-07-01<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2019-01-30</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=wired.com&rft.atitle=June+3%2C+1889%3A+Power+Flows+Long-distance&rft.date=2010-03-06&rft.au=A.+Madrigal&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wired.com%2F2010%2F06%2F0603long-distance-power-line%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180825031930/http://edisontechcenter.org/HistElectPowTrans.html">„The History of Electrification: List of important early power stations“</a>. <i>edisontechcenter.org</i>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://edisontechcenter.org/HistElectPowTrans.html">изворникот</a> на 2018-08-25<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2019-01-30</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=edisontechcenter.org&rft.atitle=The+History+of+Electrification%3A+List+of+important+early+power+stations&rft_id=http%3A%2F%2Fedisontechcenter.org%2FHistElectPowTrans.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-birrcastle.com-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-birrcastle.com_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.birrcastle.com/steamTurbineAndElectricity.asp">[1]</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100513211302/http://www.birrcastle.com/steamTurbineAndElectricity.asp">Архивирано</a> на 13 мај 2010 г.</small></span> </li> <li id="cite_note-siemens-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-siemens_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFForbes1997" class="citation web">Forbes, Ross (17 April 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wiki-north-east.co.uk/article.aspx?id=201525">„A marriage took place last week that wedded two technologies possibly 120 years too late“</a>. <i>wiki-north-east.co.uk/</i>. <a href="/w/index.php?title=The_Journal_(newspaper)&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Journal (newspaper) (страницата не постои)">The Journal</a><span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2009-01-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=wiki-north-east.co.uk%2F&rft.atitle=A+marriage+took+place+last+week+that+wedded+two+technologies+possibly+120+years+too+late.&rft.date=1997-04-17&rft.aulast=Forbes&rft.aufirst=Ross&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wiki-north-east.co.uk%2Farticle.aspx%3Fid%3D201525&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедија:Мртви врски">мртва врска</a></i>]</span></sup><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9C%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Википедија:Мртви врски">мртва врска</a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFParsons" class="citation web"><a href="/w/index.php?title=Charles_A._Parsons&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles A. Parsons (страницата не постои)">Parsons, Sir Charles A.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110114174009/http://www.history.rochester.edu/steam/parsons/part1.html">„The Steam Turbine“</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.rochester.edu/steam/parsons/part1.html">изворникот</a> на 2011-01-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Steam+Turbine&rft.aulast=Parsons&rft.aufirst=Sir+Charles+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history.rochester.edu%2Fsteam%2Fparsons%2Fpart1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/steamitsgenerat00compgoog"><i>Steam-its generation and use</i></a>. Babcock & Wilcox.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Steam-its+generation+and+use&rft.pub=Babcock+%26+Wilcox&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsteamitsgenerat00compgoog&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-Jerome_1934-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jerome_1934_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFJerome1934" class="citation book">Jerome, Harry (1934). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nber.org/chapters/c5238.pdf"><i>Mechanization in Industry, National Bureau of Economic Research</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mechanization+in+Industry%2C+National+Bureau+of+Economic+Research&rft.date=1934&rft.aulast=Jerome&rft.aufirst=Harry&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nber.org%2Fchapters%2Fc5238.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFShaw2005" class="citation web">Shaw, Alan (29 September 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090304090015/http://www.royalsoced.org.uk/enquiries/energy/evidence/ShawA1.pdf">„Kelvin to Weir, and on to GB SYS 2005“</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Royal Society of Edinburgh. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.royalsoced.org.uk/enquiries/energy/evidence/ShawA1.pdf">изворникот</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> на 2009-03-04<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2020-09-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Kelvin+to+Weir%2C+and+on+to+GB+SYS+2005&rft.pub=Royal+Society+of+Edinburgh&rft.date=2005-09-29&rft.aulast=Shaw&rft.aufirst=Alan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.royalsoced.org.uk%2Fenquiries%2Fenergy%2Fevidence%2FShawA1.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160412000737/http://www.nnouk.com/survey/survey-utilities.shtml">„Survey of Belford 1995“</a>. North Northumberland Online. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nnouk.com/survey/survey-utilities.shtml">изворникот</a> на 2016-04-12<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2020-09-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Survey+of+Belford+1995&rft.pub=North+Northumberland+Online&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nnouk.com%2Fsurvey%2Fsurvey-utilities.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110629091025/http://www.nationaltrust.org.uk/main/w-chl/w-places_collections/w-collections-main/w-collections-highlights/w-collections-lighting-electricity.html">„Lighting by electricity“</a>. <a href="/w/index.php?title=National_Trust_for_Places_of_Historic_Interest_or_Natural_Beauty&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Trust for Places of Historic Interest or Natural Beauty (страницата не постои)">The National Trust</a>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationaltrust.org.uk/main/w-chl/w-places_collections/w-collections-main/w-collections-highlights/w-collections-lighting-electricity.html">изворникот</a> на 2011-06-29.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Lighting+by+electricity&rft.pub=The+National+Trust&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nationaltrust.org.uk%2Fmain%2Fw-chl%2Fw-places_collections%2Fw-collections-main%2Fw-collections-highlights%2Fw-collections-lighting-electricity.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-Electric_Power_Planning-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Electric_Power_Planning_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Mazer, A. (2007). Electric Power Planning for Regulated and Deregulated Markets. John, Wiley, and Sons, Inc., Hoboken, NJ. 313pgs.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFMooreSimon1999" class="citation journal">Moore, Stephen; Simon, Julian (Dec 15, 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cato.org/pubs/pas/pa364.pdf">„The Greatest Century That Ever Was: 25 Miraculous Trends of the last 100 Years, The Cato Institute: Policy Analysis, No. 364“</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>: 20 Fig. 16.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Greatest+Century+That+Ever+Was%3A+25+Miraculous+Trends+of+the+last+100+Years%2C+The+Cato+Institute%3A+Policy+Analysis%2C+No.+364&rft.pages=20+Fig.+16&rft.date=1999-12-15&rft.aulast=Moore&rft.aufirst=Stephen&rft.au=Simon%2C+Julian&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cato.org%2Fpubs%2Fpas%2Fpa364.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Наводот journal бара <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Помош:CS1 errors">help</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462">Fig 13.</span> </li> <li id="cite_note-Devine83-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Devine83_43-0">43,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Devine83_43-1">43,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFDevine,_Jr.1983" class="citation journal">Devine, Jr., Warren D. (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190412093317/http://www.j-bradford-delong.net/teaching_folder/Econ_210c_spring_2002/Readings/Devine.pdf">„From Shafts to Wires: Historical Perspective on Electrification, Journal of Economic History, Vol. 43, Issue 2“</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>: 355. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.j-bradford-delong.net/teaching_folder/Econ_210c_spring_2002/Readings/Devine.pdf">изворникот</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> на 2019-04-12<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2011-07-03</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=From+Shafts+to+Wires%3A+Historical+Perspective+on+Electrification%2C+Journal+of+Economic+History%2C+Vol.+43%2C+Issue+2&rft.pages=355&rft.date=1983&rft.aulast=Devine%2C+Jr.&rft.aufirst=Warren+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.j-bradford-delong.net%2Fteaching_folder%2FEcon_210c_spring_2002%2FReadings%2FDevine.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Наводот journal бара <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Помош:CS1 errors">help</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFSmil2006" class="citation book">Smil, Vaclav (2006). <span class="cs1-lock-limited" title="Слободен пристап како проба за ограничено време, инаку бара претплата"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/transformingtwen00smil"><i>Transforming the Twentieth Century: Technical Innovations and Their Consequences</i></a></span>. Oxford, New York: Oxford University Press. стр. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/transformingtwen00smil/page/n43">33</a><Maximum turbine size grew to about 200 MW in the 1920s and again to about 1000 MW in 1960. Significant increases in efficiency accompanied each increase in scale.></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Transforming+the+Twentieth+Century%3A+Technical+Innovations+and+Their+Consequences&rft.place=Oxford%2C+New+York&rft.pages=33&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2006&rft.aulast=Smil&rft.aufirst=Vaclav&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftransformingtwen00smil&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-fraw.org.uk-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-fraw.org.uk_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fraw.org.uk/files/economics/ayres_2001.pdf">Two Paradigms of Production and Growth</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130502195703/http://www.fraw.org.uk/files/economics/ayres_2001.pdf">Архивирано</a> на 2 мај 2013 г.</small></span> </li> <li id="cite_note-istorija-46"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-istorija_46-0">46,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-istorija_46-1">46,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.evn.mk/Za-nas/Istorija.aspx">Електрификација на Македонија</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191223181841/https://www.evn.mk/Za-nas/Istorija.aspx">Архивирано</a> на 23 декември 2019 г.</small> на семрежното место на ЕВН</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://matka.com.mk/istorija-na-elektrifikatsija-vo-makedonija/">Историја на електрификацијата во Македонија</a> на семрежното место на Матка</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.slobodnaevropa.mk/a/29352262.html">Како ја добиваме струјата што денес ја имаме?</a> на семрежното место на Радио Слободна Европа</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mzi.mk/services.php?cat=17">Електрификација на железницата</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190620083030/http://www.mzi.mk/services.php?cat=17">Архивирано</a> на 20 јуни 2019 г.</small> на семрежното место на Македонски железници</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFCardwell1972" class="citation book">Cardwell, D. S. L. (1972). <span class="cs1-lock-registration" title="Бара бесплатно членство"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/technologyscienc0000card"><i>Technology Science and History</i></a></span>. London: Heinemann. стр. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/technologyscienc0000card/page/163">163</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Technology+Science+and+History&rft.place=London&rft.pages=163&rft.pub=Heinemann&rft.date=1972&rft.aulast=Cardwell&rft.aufirst=D.+S.+L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftechnologyscienc0000card&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">Unskilled labor made approximately $1.25 per 10- to 12-hour day. Hunter and Bryant cite a letter from <a href="/w/index.php?title=Benjamin_Henry_Latrobe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benjamin Henry Latrobe (страницата не постои)">Benjamin Latrobe</a> to <a href="/w/index.php?title=John_Stevens_(inventor,_born_1749)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Stevens (inventor, born 1749) (страницата не постои)">John Stevens</a> ca. 1814 giving the cost of two old blind horses used to power a mill at $20 and $14. A good dray horse cost $165.</span> </li> <li id="cite_note-Ayers-Warr_2002-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Ayers-Warr_2002_52-0">52,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Ayers-Warr_2002_52-1">52,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFAyresAyresWarr2002" class="citation journal">Ayres, R. U.; Ayres, L. W.; Warr, B. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://econpapers.repec.org/article/eeeenergy/v_3a28_3ay_3a2003_3ai_3a3_3ap_3a219-273.htm">„Exergy, Power and Work in the U. S. Economy 1900-1998, Insead's Center For the Management of Environmental Resources, 2002/52/EPS/CMER“</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Exergy%2C+Power+and+Work+in+the+U.+S.+Economy+1900-1998%2C+Insead%27s+Center+For+the+Management+of+Environmental+Resources%2C+2002%2F52%2FEPS%2FCMER&rft.date=2002&rft.aulast=Ayres&rft.aufirst=R.+U.&rft.au=Ayres%2C+L.+W.&rft.au=Warr%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Feconpapers.repec.org%2Farticle%2Feeeenergy%2Fv_3a28_3ay_3a2003_3ai_3a3_3ap_3a219-273.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error error citation-comment">Наводот journal бара <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%88:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Помош:CS1 errors">help</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-Electricity_in_Economic_Growth-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Electricity_in_Economic_Growth_53-0">53,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Electricity_in_Economic_Growth_53-1">53,1</a></sup></span> <span class="reference-text"> <cite id="CITEREFCommittee_on_Electricity_in_Economic_Growth_Energy_Engineering_Board_Commission_on_Engineering_and_Technical_Systems_National_Research_Council1986" class="citation book">Committee on Electricity in Economic Growth Energy Engineering Board Commission on Engineering and Technical Systems National Research Council (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=900"><i>Electricity in Economic Growth</i></a>. Washington, DC: National Academy Press. стр. 16, 40. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-309-03677-1" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-309-03677-1"><bdi>0-309-03677-1</bdi></a><Available as free .pdf download></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electricity+in+Economic+Growth&rft.place=Washington%2C+DC&rft.pages=16%2C+40&rft.pub=National+Academy+Press&rft.date=1986&rft.isbn=0-309-03677-1&rft.au=Committee+on+Electricity+in+Economic+Growth+Energy+Engineering+Board+Commission+on+Engineering+and+Technical+Systems+National+Research+Council&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nap.edu%2Fcatalog.php%3Frecord_id%3D900&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFKendrick1980" class="citation book">Kendrick, John W. (1980). <i>Productivity in the United States: Trends and Cycles</i>. The Johns Hopkins University Press. стр. 97. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/978-0-8018-2289-6" title="Специјална:ПечатенИзвор/978-0-8018-2289-6"><bdi>978-0-8018-2289-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Productivity+in+the+United+States%3A+Trends+and+Cycles&rft.pages=97&rft.pub=The+Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=1980&rft.isbn=978-0-8018-2289-6&rft.aulast=Kendrick&rft.aufirst=John+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Rao, Y. Srinivasa (2010) “Electricity, Politics and Regional Economic Imbalance in Madras Presidency, 1900–1947.” Economic and Political Weekly 45(23), 59–66</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Chikowero, Moses (2007) “Subalternating Currents: Electrification and Power Politics in Bulawayo, Colonial Zimbabwe, 1894–1939.” Journal of Southern African Studies 33(2), 287–306</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Shamir, Ronen (2013) Current Flow: The Electrification of Palestine. Stanford: Stanford University Press</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFAssociation_for_Industrial_Archaeology1987" class="citation book">Association for Industrial Archaeology (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=4xg9AQAAIAAJ&dq=Industrial%20archaeology%20review%3A%20Volumes%2010-11"><i>Industrial archaeology review, Volumes 10-11</i></a>. Oxford University Press. стр. 187.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Industrial+archaeology+review%2C+Volumes+10-11&rft.pages=187&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1987&rft.au=Association+for+Industrial+Archaeology&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D4xg9AQAAIAAJ%26dq%3DIndustrial%2520archaeology%2520review%253A%2520Volumes%252010-11&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://home.clara.net/darvill/altenerg/hydro.htm">„Hydroelectric power - energy from falling water“</a>. Clara.net.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hydroelectric+power+-+energy+from+falling+water&rft.pub=Clara.net&rft_id=http%3A%2F%2Fhome.clara.net%2Fdarvill%2Faltenerg%2Fhydro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eia.doe.gov/kids/energy.cfm?page=tl_hydropower">Energy Timelines - Hydropower</a></span> </li> <li id="cite_note-ODNB-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ODNB_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxforddnb.com/public/dnb/100957.html">„James Blyth“</a>. <i>Oxford Dictionary of National Biography</i>. Oxford University Press<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2009-10-09</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Oxford+Dictionary+of+National+Biography&rft.atitle=James+Blyth&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oxforddnb.com%2Fpublic%2Fdnb%2F100957.html&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">Tiwari, G. N.; Ghosal, M. K. <i>Renewable Energy Resources: Basic Principles and Applications.</i> Alpha Science Int'l Ltd., 2005 <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/1-84265-125-0" title="Специјална:ПечатенИзвор/1-84265-125-0">1-84265-125-0</a></span> </li> <li id="cite_note-el-access-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-el-access_63-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.worldbank.org/indicator/eg.Elc.Accs.Zs">„Access to electricity (% of population)“</a>. <i>Data</i>. The World Bank<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">5 October</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Data&rft.atitle=Access+to+electricity+%28%25+of+population%29&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.worldbank.org%2Findicator%2Feg.Elc.Accs.Zs&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wri.org/blog/2019/08/closing-sub-saharan-africa-electricity-access-gap-why-cities-must-be-part-solution">Closing Sub-Saharan Africa’s Electricity Access Gap: Why Cities Must Be Part of the Solution</a></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130531115817/http://www.worldenergyoutlook.org/resources/energydevelopment/">„IEA - Energy Access“</a>. <i>worldenergyoutlook.org</i>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldenergyoutlook.org/resources/energydevelopment/">изворникот</a> на 2013-05-31<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2020-09-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=worldenergyoutlook.org&rft.atitle=IEA+-+Energy+Access&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.worldenergyoutlook.org%2Fresources%2Fenergydevelopment%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://iis-db.stanford.edu/pubs/22196/From_Acai_to_Access_(Published_Version).pdf">http://iis-db.stanford.edu/pubs/22196/From_Acai_to_Access_(Published_Version).pdf</a> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150610193847/http://iis-db.stanford.edu/pubs/22196/From_Acai_to_Access_%28Published_Version%29.pdf">Архивирано</a> на 10 јуни 2015 г.</small></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFThomson_Reuters_Foundation" class="citation web">Thomson Reuters Foundation. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141110210145/http://www.trust.org/item/20130531145822-jlky7/?source=hpeditorial">„Population growth erodes sustainable energy gains - UN report“</a>. <i>trust.org</i>. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trust.org/item/20130531145822-jlky7/?source=hpeditorial">изворникот</a> на 2014-11-10<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2020-09-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=trust.org&rft.atitle=Population+growth+erodes+sustainable+energy+gains+-+UN+report&rft.au=Thomson+Reuters+Foundation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.trust.org%2Fitem%2F20130531145822-jlky7%2F%3Fsource%3Dhpeditorial&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140825064622/http://www.american.com/archive/2008/july-august-magazine-contents/our-electric-future/">„Our Electric Future — The American, A Magazine of Ideas“</a>. American.com. 2009-06-15. Архивирано од <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.american.com/archive/2008/july-august-magazine-contents/our-electric-future">изворникот</a> на 2014-08-25<span class="reference-accessdate">. Посетено на <span class="nowrap">2009-06-19</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Our+Electric+Future+%E2%80%94+The+American%2C+A+Magazine+of+Ideas&rft.pub=American.com&rft.date=2009-06-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.american.com%2Farchive%2F2008%2Fjuly-august-magazine-contents%2Four-electric-future&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Литература"><span id=".D0.9B.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Литература</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=34" title="Уреди го одделот „Литература“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=34" title="Уреди изворен код на одделот: Литература"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite id="CITEREFHunterBryant1991" class="citation book">Hunter, Louis C.; Bryant, Lynwood (1991). <span class="cs1-lock-registration" title="Бара бесплатно членство"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofindustr00hunt"><i>A History of Industrial Power in the United States, 1730–1930, Vol. 3: The Transmission of Power</i></a></span>. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-262-08198-9" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-262-08198-9"><bdi>0-262-08198-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Industrial+Power+in+the+United+States%2C+1730%E2%80%931930%2C+Vol.+3%3A+The+Transmission+of+Power&rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts&rft.pub=MIT+Press&rft.date=1991&rft.isbn=0-262-08198-9&rft.aulast=Hunter&rft.aufirst=Louis+C.&rft.au=Bryant%2C+Lynwood&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofindustr00hunt&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1-одржување: ref=harv (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B6%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5:_ref%3Dharv" title="Категорија:CS1-одржување: ref=harv">link</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFHills1993" class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Richard_L._Hills&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard L. Hills (страницата не постои)">Hills, Richard Leslie</a> (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=t6TLOQBhd0YC"><i>Power from Steam: A History of the Stationary Steam Engine</i></a> (paperback. изд.). Cambridge University Press. стр. 244. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-521-45834-X" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-521-45834-X"><bdi>0-521-45834-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Power+from+Steam%3A+A+History+of+the+Stationary+Steam+Engine&rft.pages=244&rft.edition=paperback&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1993&rft.isbn=0-521-45834-X&rft.aulast=Hills&rft.aufirst=Richard+Leslie&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dt6TLOQBhd0YC&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFMcNeil1990" class="citation book">McNeil, Ian (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780415147927"><i>An Encyclopedia of the History of Technology</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%80/0-415-14792-1" title="Специјална:ПечатенИзвор/0-415-14792-1"><bdi>0-415-14792-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Encyclopedia+of+the+History+of+Technology&rft.place=London&rft.pub=Routledge&rft.date=1990&rft.isbn=0-415-14792-1&rft.aulast=McNeil&rft.aufirst=Ian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780415147927&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1-одржување: ref=harv (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B6%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5:_ref%3Dharv" title="Категорија:CS1-одржување: ref=harv">link</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li><cite id="CITEREFNye1990" class="citation book">Nye, David E. (1990). <i>Electrifying America: Social Meanings of a New Technology</i>. Cambridge, MA, USA and London, England: The MIT Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electrifying+America%3A+Social+Meanings+of+a+New+Technology&rft.place=Cambridge%2C+MA%2C+USA+and+London%2C+England&rft.pub=The+MIT+Press&rft.date=1990&rft.aulast=Nye&rft.aufirst=David+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fmk.wikipedia.org%3A%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1-одржување: ref=harv (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B6%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5:_ref%3Dharv" title="Категорија:CS1-одржување: ref=harv">link</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5289462"></li> <li>Замбеси Рејпидс - Рурална електрификација со водна моќ <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20120314191536/http://www.ossberger.de/cms/index.php?id=89">[2]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Надворешни_врски"><span id=".D0.9D.D0.B0.D0.B4.D0.B2.D0.BE.D1.80.D0.B5.D1.88.D0.BD.D0.B8_.D0.B2.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.B8"></span>Надворешни врски</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&veaction=edit&section=35" title="Уреди го одделот „Надворешни врски“" class="mw-editsection-visualeditor"><span>уреди</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&action=edit&section=35" title="Уреди изворен код на одделот: Надворешни врски"><span>уреди извор</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=4cR2Iy97hHc&t=9s">20190809 The Truth of Lightning 01 (English)2-An`s Safe Zone</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=bTbyekjoOC4&t=50s">20190809 The Truth of Lightning 01 (Japanese)2-An`s Safe Zone</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=9mRhQ5G97C4&t=172s">20190809 The Truth of Lightning 02 (English)2-An`s Safe Zone</a></li> <li>„<a rel="nofollow" class="external text" href="http://elektromobilnost.mk/">Електромобилност</a>“ — македонска непрофитна хоризонтална организација за електрични возила и електрификација на транспортот</li></ul></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Преземено од „<a dir="ltr" href="https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Електрификација&oldid=5077268">https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Електрификација&oldid=5077268</a>“</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Специјална:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Категорија:Електрична сила">Електрична сила</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Категорија:Електротехника">Електротехника</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%95%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Категорија:Енергетика">Енергетика</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Категорија:Историја на технологијата">Историја на технологијата</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%98%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Категорија:Индустриска историја">Индустриска историја</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скриени категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B8:_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Категорија:CS1-грешки: недостасува списание">CS1-грешки: недостасува списание</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%A1%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D0%BC%D1%80%D1%82%D0%B2%D0%B8_%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8_%D0%B2%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Категорија:Сите статии со мртви надворешни врски">Сите статии со мртви надворешни врски</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0:CS1-%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B6%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5:_ref%3Dharv" title="Категорија:CS1-одржување: ref=harv">CS1-одржување: ref=harv</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Последната промена на страницава е извршена на 2 октомври 2023 г. во 10:53 ч.</li> <li id="footer-info-copyright">Текстот е достапен под условите на лиценцата <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Криејтив комонс Наведи извор-Сподели под исти услови</a>. Може да важат и дополнителни услови. За повеќе информации, погледајте ги <a class="external text" href="https://mk.wikipedia.org/wiki/Википедија:Услови_на_употреба">Условите на употреба</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Заштита на личните податоци</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%97%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0">За Википедија</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0:%D0%9E%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82">Одрекување од одговорност</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Правилник на однесување</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Програмери</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/mk.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Согласност за колачиња</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//mk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобилен изглед</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-vz8dh","wgBackendResponseTime":193,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.614","walltime":"0.765","ppvisitednodes":{"value":3357,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":91768,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1991,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":203555,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 591.363 1 -total"," 70.55% 417.197 1 Предлошка:Наводи"," 17.37% 102.717 4 Предлошка:Наведено_списание"," 14.55% 86.060 22 Предлошка:Наведена_книга"," 11.54% 68.269 16 Предлошка:Наведена_мрежна_страница"," 11.34% 67.036 1 Предлошка:ISBN"," 11.07% 65.462 1 Предлошка:Sfn"," 6.13% 36.261 1 Предлошка:Легенда"," 4.42% 26.134 5 Предлошка:Greater_color_contrast_ratio"," 4.27% 25.254 1 Предлошка:Catalog_lookup_link"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.274","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3656536,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFGlover2011\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Cite news\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 7,\n [\"ISBN\"] = 1,\n [\"Legend\"] = 4,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 3,\n [\"ДРМЈ\"] = 1,\n [\"Легенда\"] = 1,\n [\"Мртва врска\"] = 1,\n [\"Мртва_врска\"] = 1,\n [\"Наведена книга\"] = 22,\n [\"Наведена мрежна страница\"] = 16,\n [\"Наведени вести\"] = 1,\n [\"Наведено списание\"] = 4,\n [\"Наводи\"] = 1,\n [\"Семарх\"] = 2,\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7d9797f5d-s5qz7","timestamp":"20241120044951","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0415\u043b\u0435\u043a\u0442\u0440\u0438\u0444\u0438\u043a\u0430\u0446\u0438\u0458\u0430","url":"https:\/\/mk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%95%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1076056","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1076056","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0447\u0435\u0441\u043d\u0438\u0446\u0438 \u043d\u0430 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0438\u043d\u0438 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0438"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434\u0430\u0446\u0438\u0458\u0430 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0458\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-01-03T15:22:44Z"}</script> </body> </html>