CINXE.COM

Chuma cha pua - Wikipedia, kamusi elezo huru

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="sw" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Chuma cha pua - Wikipedia, kamusi elezo huru</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )swwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Januari","Februari","Machi","Aprili","Mei","Juni","Julai","Agosti","Septemba","Oktoba","Novemba","Desemba"],"wgRequestId":"849c25b0-95c3-4ad4-9a25-008f251fa340","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Chuma_cha_pua","wgTitle":"Chuma cha pua","wgCurRevisionId":1096391,"wgRevisionId":1096391,"wgArticleId":12532,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Mbegu za kemia","Kemia","Aloi"],"wgPageViewLanguage":"sw","wgPageContentLanguage":"sw","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Chuma_cha_pua","wgRelevantArticleId":12532,"wgTempUserName":null,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sw","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sw"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":3000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11427","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sw&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg/1200px-The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="674"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg/960px-The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="449"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="359"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Chuma cha pua - Wikipedia, kamusi elezo huru"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sw.m.wikipedia.org/wiki/Chuma_cha_pua"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Hariri" href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (sw)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sw.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Chuma_cha_pua"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sw"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Tawanyiko la Atom la Wikipedia" href="/w/index.php?title=Maalum:MabadalikoyaKaribuni&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Chuma_cha_pua rootpage-Chuma_cha_pua skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Nenda kwa yaliyomo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Tovuti"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menyu kuu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menyu kuu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menyu kuu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menyu kuu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ficha</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Urambazaji </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Mwanzo" title="Tembelea Mwanzo [z]" accesskey="z"><span>Mwanzo</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Jumuia" title="Kuhusu mradi, mambo unaweza kufanya, na mahali pa kugundua vitu"><span>Jumuiya</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:MabadalikoyaKaribuni" title="Orodha ya mabadiliko ya hivi karibuni katika Wiki. [r]" accesskey="r"><span>Mabadiliko ya karibuni</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:UkurasawaBahati" title="Onyesha ukurasa wa bahati [x]" accesskey="x"><span>Ukurasa wa bahati</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Mahali pa kueleweshwa."><span>Msaada</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:KurasaMaalum"><span>Kurasa maalumu</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Mwanzo" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Kamusi elezo ya maandishi huru" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sw.svg" width="117" height="10" style="width: 7.3125em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Maalum:Tafuta" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tafuta Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tafuta</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tafuta Wikipedia" aria-label="Tafuta Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tafuta Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Maalum:Tafuta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tafuta</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Zana binafsi"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Mandhari"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Badilisha mandhari ya ukubwa, upana, na rangi ya fonti ya ukurasa" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mandhari" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mandhari</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sw.wikipedia.org&amp;uselang=sw" class=""><span>Michango</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Maalum:SajiliAkaunti&amp;returnto=Chuma+cha+pua" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory" class=""><span>Unda akaunti</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Maalum:IngiaMtumiaji&amp;returnto=Chuma+cha+pua" title="Tunakushajiisha kuingia, lakini siyo lazima. [o]" accesskey="o" class=""><span>Ingia</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out user-links-collapsible-item" title="Chaguo zaidi" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zana binafsi" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Zana binafsi</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sw.wikipedia.org&amp;uselang=sw"><span>Michango</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:SajiliAkaunti&amp;returnto=Chuma+cha+pua" title="You are encouraged to create an account and log in; however, it is not mandatory"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Unda akaunti</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:IngiaMtumiaji&amp;returnto=Chuma+cha+pua" title="Tunakushajiisha kuingia, lakini siyo lazima. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Ingia</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Tovuti"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Yaliyomo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Yaliyomo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ficha</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Mwanzo</div> </a> </li> <li id="toc-Historia_ya_chumapua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_ya_chumapua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia ya chumapua</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia_ya_chumapua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tabia_za_chumapua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tabia_za_chumapua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tabia za chumapua</span> </div> </a> <ul id="toc-Tabia_za_chumapua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tanbihi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanbihi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tanbihi</span> </div> </a> <ul id="toc-Tanbihi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Viungo_vya_nje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Viungo_vya_nje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Viungo vya nje</span> </div> </a> <ul id="toc-Viungo_vya_nje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Yaliyomo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Yaliyomo" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Geuza uonekanaji wa yaliyomo" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Geuza uonekanaji wa yaliyomo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Chuma cha pua</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Nenda kwenye makala kwa lugha nyingine. Lugha 146 zinapatikana" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-146" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Lugha 146</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Staal" title="Staal – Kiafrikana" lang="af" hreflang="af" data-title="Staal" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Kiafrikana" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Stahl" title="Stahl – Kijerumani cha Uswisi" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Stahl" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Kijerumani cha Uswisi" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Acero" title="Acero – Kiaragoni" lang="an" hreflang="an" data-title="Acero" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Kiaragoni" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A4" title="इस्पात – Kiangika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="इस्पात" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Kiangika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B0" title="فولاذ – Kiarabu" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فولاذ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Kiarabu" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%96%E0%A6%BE" title="তীখা – Kiassam" lang="as" hreflang="as" data-title="তীখা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Kiassam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Aceru" title="Aceru – Kiasturia" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Aceru" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Kiasturia" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Polad" title="Polad – Kiazerbaijani" lang="az" hreflang="az" data-title="Polad" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Kiazerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="پولاد – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="پولاد" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81" title="Ҡорос – Kibashkiri" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡорос" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Kibashkiri" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pl%C4%97ins" title="Plėins – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Plėins" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Сталь – Kibelarusi" lang="be" hreflang="be" data-title="Сталь" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Kibelarusi" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Сталь – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сталь" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Waja" title="Waja – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Waja" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Стомана – Kibulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Стомана" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Kibulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Waja" title="Waja – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Waja" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="ইস্পাত – Kibengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ইস্পাত" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Kibengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Dir" title="Dir – Kibretoni" lang="br" hreflang="br" data-title="Dir" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Kibretoni" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celik" title="Čelik – Kibosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Čelik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Kibosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Ган булад – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Ган булад" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Acer" title="Acer – Kikatalani" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Acer" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Kikatalani" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%A5%E1%8E%B8_%E1%8F%94%E1%8E%B7%E1%8E%A9%E1%8F%8D%E1%8E%A9" title="ᎠᏥᎸ ᏔᎷᎩᏍᎩ – Kicherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏥᎸ ᏔᎷᎩᏍᎩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Kicherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%86%DA%B5%D8%A7" title="پۆڵا – Kikurdi cha Sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پۆڵا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Kikurdi cha Sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ocel" title="Ocel – Kicheki" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ocel" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Kicheki" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%C3%A7%C4%83" title="Хурçă – Kichuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хурçă" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Kichuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Dur" title="Dur – Kiwelisi" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Dur" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Kiwelisi" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/St%C3%A5l" title="Stål – Kidenmaki" lang="da" hreflang="da" data-title="Stål" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Kidenmaki" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Stahl" title="Stahl – Kijerumani" lang="de" hreflang="de" data-title="Stahl" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Kijerumani" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Stal" title="Stal – Kisobia cha Chini" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Stal" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Kisobia cha Chini" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CE%BB%CF%85%CE%B2%CE%B1%CF%82" title="Χάλυβας – Kigiriki" lang="el" hreflang="el" data-title="Χάλυβας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Kigiriki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Steel" title="Steel – Kiingereza" lang="en" hreflang="en" data-title="Steel" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Kiingereza" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ctalo" title="Ŝtalo – Kiesperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ŝtalo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Kiesperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Acero" title="Acero – Kihispania" lang="es" hreflang="es" data-title="Acero" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Kihispania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teras" title="Teras – Kiestonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Teras" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Kiestonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Altzairu" title="Altzairu – Kibaski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Altzairu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Kibaski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد – Kiajemi" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فولاد" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Kiajemi" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ter%C3%A4s" title="Teräs – Kifini" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Teräs" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Kifini" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Ter%C3%A4s" title="Teräs – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Teräs" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Acier" title="Acier – Kifaransa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Acier" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Kifaransa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Stial" title="Stial – Kifrisia cha Kaskazini" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Stial" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Kifrisia cha Kaskazini" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/A%C3%A7%C3%A2l" title="Açâl – Kifriulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Açâl" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Kifriulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Stiel" title="Stiel – Kifrisia cha Magharibi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stiel" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Kifrisia cha Magharibi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cruach_(miotal)" title="Cruach (miotal) – Kiayalandi" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cruach (miotal)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Kiayalandi" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Asy%C3%A9" title="Asyé – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Asyé" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/St%C3%A0ilinn" title="Stàilinn – Kigaeli cha Uskoti" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Stàilinn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Kigaeli cha Uskoti" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Aceiro" title="Aceiro – Kigalisi" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Aceiro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Kigalisi" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kuarepotijy" title="Kuarepotijy – Kiguarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kuarepotijy" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="Kiguarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe&#039;ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Karfe" title="Karfe – Kihausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Karfe" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Kihausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%9C%D7%93%D7%94" title="פלדה – Kiebrania" lang="he" hreflang="he" data-title="פלדה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Kiebrania" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A4" title="इस्पात – Kihindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="इस्पात" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Kihindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Steel" title="Steel – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Steel" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celik" title="Čelik – Kikorasia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Čelik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kikorasia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Wocl" title="Wocl – Kisobia cha Ukanda wa Juu" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Wocl" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Kisobia cha Ukanda wa Juu" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Asye" title="Asye – Kihaiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Asye" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Kihaiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ac%C3%A9l" title="Acél – Kihungaria" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Acél" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Kihungaria" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%B2%D5%BA%D5%A1%D5%BF" title="Պողպատ – Kiarmenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Պողպատ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Kiarmenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Aciero" title="Aciero – Kiintalingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Aciero" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Kiintalingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Baja" title="Baja – Kiindonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Baja" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Kiindonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Stalo" title="Stalo – Kiido" lang="io" hreflang="io" data-title="Stalo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Kiido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/St%C3%A1l" title="Stál – Kiisilandi" lang="is" hreflang="is" data-title="Stál" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Kiisilandi" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Acciaio" title="Acciaio – Kiitaliano" lang="it" hreflang="it" data-title="Acciaio" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Kiitaliano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%8B%BC" title="鋼 – Kijapani" lang="ja" hreflang="ja" data-title="鋼" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Kijapani" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Stiil" title="Stiil – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Stiil" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/gasta" title="gasta – Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="gasta" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Waja" title="Waja – Kijava" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Waja" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Kijava" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ფოლადი – Kijojia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფოლადი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Kijojia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Anfed" title="Anfed – Kikabylia" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Anfed" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Kikabylia" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Asiyee" title="Asiyee – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Asiyee" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%82" title="Болат – Kikazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Болат" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kikazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%89%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%81" title="ಉಕ್ಕು – Kikannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಉಕ್ಕು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kikannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B0%95%EC%B2%A0" title="강철 – Kikorea" lang="ko" hreflang="ko" data-title="강철" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Kikorea" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BC%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Емдон – Kikomi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Емдон" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="Kikomi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82" title="Болот – Kikyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Болот" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kikyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Chalybs" title="Chalybs – Kilatini" lang="la" hreflang="la" data-title="Chalybs" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Kilatini" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Stol" title="Stol – Kilasembagi" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Stol" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Kilasembagi" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Чаннан – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Чаннан" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Aser" title="Aser – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Aser" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Staol" title="Staol – Limburgish" lang="li" hreflang="li" data-title="Staol" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgish" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Azzal" title="Azzal – Kilongobardi" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Azzal" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Kilongobardi" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Plienas" title="Plienas – Kilithuania" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Plienas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Kilithuania" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/T%C4%93rauds" title="Tērauds – Kilatvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tērauds" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Kilatvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ts%E1%BB%B3" title="Tsỳ – Kimalagasi" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tsỳ" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Kimalagasi" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Baja" title="Baja – Kiminangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Baja" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Kiminangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Челик – Kimacedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Челик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Kimacedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="ഉരുക്ക് – Kimalayalamu" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഉരുക്ക്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Kimalayalamu" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD" title="Ган – Kimongolia" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ган" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Kimongolia" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%A6" title="पोलाद – Kimarathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पोलाद" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Kimarathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Keluli" title="Keluli – Kimalei" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Keluli" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Kimalei" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/A%C3%A7o" title="Aço – Kimirandi" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Aço" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Kimirandi" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%B6%E1%80%99%E1%80%8F%E1%80%AD" title="သံမဏိ – Kiburma" lang="my" hreflang="my" data-title="သံမဏိ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Kiburma" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Acciare" title="Acciare – Kinapoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Acciare" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Kinapoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Staal" title="Staal – Kisaksoni" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Staal" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Kisaksoni" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Stoal" title="Stoal – Low Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Stoal" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Low Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="स्टिल – Kinepali" lang="ne" hreflang="ne" data-title="स्टिल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Kinepali" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%80%E0%A4%B2" title="स्टील – Kinewari" lang="new" hreflang="new" data-title="स्टील" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Kinewari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Staal_(legering)" title="Staal (legering) – Kiholanzi" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Staal (legering)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Kiholanzi" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/St%C3%A5l" title="Stål – Kinorwe cha Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Stål" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Kinorwe cha Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/St%C3%A5l" title="Stål – Kinorwe cha Bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Stål" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Kinorwe cha Bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Aci%C3%A8r" title="Acièr – Kiokitani" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Acièr" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Kiokitani" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%87%E0%AC%B8%E0%AD%8D%E0%AC%AA%E0%AC%BE%E0%AC%A4" title="ଇସ୍ପାତ – Kioriya" lang="or" hreflang="or" data-title="ଇସ୍ପାତ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Kioriya" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%C3%86%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Æндон – Kiosetia" lang="os" hreflang="os" data-title="Æндон" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Kiosetia" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%87%E0%A8%B8%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%A4" title="ਇਸਪਾਤ – Kipunjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਇਸਪਾਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Kipunjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Stal" title="Stal – Kipolandi" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Stal" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Kipolandi" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Assel" title="Assel – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Assel" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="فولاد" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/A%C3%A7o" title="Aço – Kireno" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Aço" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Kireno" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Asiru" title="Asiru – Kikechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Asiru" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Kikechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/O%C8%9Bel" title="Oțel – Kiromania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Oțel" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Kiromania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Cilechi" title="Cilechi – Kiaromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Cilechi" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Kiaromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Сталь – Kirusi" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сталь" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Kirusi" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AB%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B0%D0%BB" title="Ыстаал – Kisakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Ыстаал" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Kisakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Azzaru" title="Azzaru – Kisicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Azzaru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Kisicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Steel" title="Steel – Kiskoti" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Steel" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Kiskoti" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BD%D9%8A%D9%84" title="اسٽيل – Kisindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="اسٽيل" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Kisindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C4%8Celik" title="Čelik – Kiserbia-kroeshia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Čelik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Kiserbia-kroeshia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%9A" title="වානේ – Kisinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="වානේ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Kisinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Steel" title="Steel – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Steel" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Oce%C4%BE" title="Oceľ – Kislovakia" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Oceľ" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Kislovakia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Jeklo" title="Jeklo – Kislovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Jeklo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Kislovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chisa" title="Chisa – Kishona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chisa" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Kishona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/%C3%87eliku" title="Çeliku – Kialbania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Çeliku" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Kialbania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Челик – Kiserbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Челик" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Kiserbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/St%C3%A5l" title="Stål – Kiswidi" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stål" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Kiswidi" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%8E%E0%AE%83%E0%AE%95%E0%AF%81" title="எஃகு – Kitamili" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எஃகு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Kitamili" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%81" title="ఉక్కు – Kitelugu" lang="te" hreflang="te" data-title="ఉక్కు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Kitelugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2" title="เหล็กกล้า – Kithai" lang="th" hreflang="th" data-title="เหล็กกล้า" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Kithai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Asero" title="Asero – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Asero" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87elik" title="Çelik – Kituruki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çelik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Kituruki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%87" title="Корыч – Kitatari" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Корыч" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Kitatari" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D2%A3" title="Каң – Kituva" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Каң" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="Kituva" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="پولات – Kiuyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="پولات" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Kiuyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Сталь – Kiukraini" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сталь" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Kiukraini" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد – Kiurdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فولاد" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Kiurdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Po%CA%BBlat" title="Poʻlat – Kiuzbeki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Poʻlat" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Kiuzbeki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Asal" title="Asal – Kivenisi" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Asal" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Kivenisi" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Teraz" title="Teraz – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Teraz" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9p" title="Thép – Kivietinamu" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thép" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Kivietinamu" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Stoal" title="Stoal – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Stoal" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Asero" title="Asero – Kiwaray" lang="war" hreflang="war" data-title="Asero" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Kiwaray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%92%A2" title="钢 – Kichina cha Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="钢" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Kichina cha Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%98" title="ბულათი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბულათი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%98%D7%90%D7%9C" title="שטאל – Kiyiddi" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שטאל" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Kiyiddi" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Irin" title="Irin – Kiyoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Irin" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Kiyoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%92%A2" title="钢 – Kichina" lang="zh" hreflang="zh" data-title="钢" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Kichina" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C7%B9g-thih" title="Kǹg-thih – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kǹg-thih" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%8B%BC" title="鋼 – Kikantoni" lang="yue" hreflang="yue" data-title="鋼" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kikantoni" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11427#sitelinks-wikipedia" title="Hariri viungo vya lugha zingine" class="wbc-editpage">Hariri viungo</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Maeneo ya wiki"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chuma_cha_pua" title="Onyesha kurasa zilizopo [c]" accesskey="c"><span>Makala</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majadiliano:Chuma_cha_pua&amp;action=edit&amp;redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Mazungumzo kuhusu makala (bado haujaandikwa) [t]" accesskey="t"><span>Majadiliano</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Badilisha lahaja ya lugha" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Kiswahili</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Mitazamo"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chuma_cha_pua"><span>Soma</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit" title="Hariri ukurasa huu na VisualEditor [v]" accesskey="v"><span>Hariri</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit" title="Hariri chanzo msimbo za ukurasa huu [e]" accesskey="e"><span>Hariri chanzo</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=history" title="Mapitio ya awali ya ukurasa huu [h]" accesskey="h"><span>Fungua historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Zana za ukurasa"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zana" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Zana</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Zana</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ficha</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Vitendo </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Chuma_cha_pua"><span>Soma</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit" title="Hariri ukurasa huu na VisualEditor [v]" accesskey="v"><span>Hariri</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit" title="Hariri chanzo msimbo za ukurasa huu [e]" accesskey="e"><span>Hariri chanzo</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=history"><span>Fungua historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Kijumla </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:VingoViungavyoUkurasahuu/Chuma_cha_pua" title="Orodha ya kurasa zote za Wiki zilizounganishwa na ukurasa huu [j]" accesskey="j"><span>Viungo viungavyo ukurasa huu</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Maalum:RecentChangesLinked/Chuma_cha_pua" rel="nofollow" title="Mabadiliko ya karibuni ya katika kurasa zilizounganishwa na ukurasa huu [k]" accesskey="k"><span>Mabadiliko husika</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=sw" title="Pakia picha, video, au sauti [u]" accesskey="u"><span>Pakia faili</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;oldid=1096391" title="Kiungo cha daima cha kufikisha pitio hili la ukurasa"><span>Kiungo cha daima</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=info" title="More information about this page"><span>Maelezo ya ukurasa</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:Taja&amp;page=Chuma_cha_pua&amp;id=1096391&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Taarifa juu ya njia ya kutaja ukurasa huu"><span>Taja ukurasa huu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fsw.wikipedia.org%2Fwiki%2FChuma_cha_pua"><span>Pata URL iliyofupishwa</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fsw.wikipedia.org%2Fwiki%2FChuma_cha_pua"><span>Pakua msimbo wa QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Chapa/peleka nje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:Kusanya&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Chuma+cha+pua"><span>Tunga kitabu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Maalum:DownloadAsPdf&amp;page=Chuma_cha_pua&amp;action=show-download-screen"><span>Pakua kama PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;printable=yes" title="Toleo linalochapika la ukurasa huu [p]" accesskey="p"><span>Ukurasa wa kuchapika</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Miradi mingine </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Steel" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11427" title="Link to connected data repository item [g]" accesskey="g"><span>Wikidata kifungu</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Zana za ukurasa"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Mandhari"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Mandhari</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">hamishia kwenye mwambaa upande</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ficha</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Kutoka Wikipedia, kamusi elezo huru</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="sw" dir="ltr"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Faili:The_viaduct_La_Polvorilla,_Salta_Argentina.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg/250px-The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg" decoding="async" width="250" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg/375px-The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg/500px-The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="1832" /></a><figcaption>Daraja la reli nchini Argentina ilitengenezwa kwa kutumia feleji.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Faili:Paris_06_Eiffelturm_4828.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Paris_06_Eiffelturm_4828.jpg/250px-Paris_06_Eiffelturm_4828.jpg" decoding="async" width="250" height="397" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Paris_06_Eiffelturm_4828.jpg/500px-Paris_06_Eiffelturm_4828.jpg 1.5x" data-file-width="630" data-file-height="1000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Mnara_wa_Eiffel" title="Mnara wa Eiffel">Mnara wa Eiffel</a> mwenye kimo cha mita 300 ilikuwa jengo kubwa la dunia; imetengenzewa kwa chumapua tu.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Faili:Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg/250px-Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg" decoding="async" width="250" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg/375px-Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg/500px-Allegheny_Ludlum_steel_furnace.jpg 2x" data-file-width="3209" data-file-height="2486" /></a><figcaption>Chumapua moto katika hali ya kiowevu yamwagwa kutoka jiko lake.</figcaption></figure> <p><b>Chuma cha pua</b> (pia: <b>chumapua</b>, <b>feleji</b>) ni <a href="/wiki/Aloi" title="Aloi">aloi</a> wa <a href="/wiki/Chuma" title="Chuma">chuma</a> pamoja na gredi mbalimbali za <a href="/wiki/Kaboni" title="Kaboni">kaboni</a> ambayo imekuwa <a href="/wiki/Uti_wa_mgongo" title="Uti wa mgongo">uti wa mgongo</a> wa <a href="/wiki/Mapinduzi_ya_viwandani" class="mw-redirect" title="Mapinduzi ya viwandani">mapinduzi ya viwandani</a>. Hadi leo ni <a href="/wiki/Msingi" title="Msingi">msingi</a> wa <a href="/wiki/Mashine" title="Mashine">mashine</a> na <a href="/wiki/Vifaa" class="mw-redirect" title="Vifaa">vifaa</a> vingi, pia <a href="/wiki/Silaha" title="Silaha">silaha</a> zinazounda uwezo wa kijeshi wa <a href="/wiki/Mataifa" class="mw-redirect" title="Mataifa">mataifa</a>. Pia <a href="/wiki/Ujenzi" title="Ujenzi">ujenzi</a> wa kisasa hauwezekani bila chuma cha pua. </p><p>Chuma cha pua ni ngumu kushinda <a href="/wiki/Chuma" title="Chuma">chuma</a> tupu isiyo na <a href="/wiki/Kaboni" title="Kaboni">kaboni</a>. Siku hizi kuna pia aloi za chumapua ambamo <a href="/wiki/Dutu" title="Dutu">dutu</a> tofauti na kaboni hutumiwa. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_ya_chumapua">Historia ya chumapua</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Hariri sehemu: Historia ya chumapua" class="mw-editsection-visualeditor"><span>hariri</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit&amp;section=1" title="Edit section&#39;s source code: Historia ya chumapua"><span>hariri chanzo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kutengenezwa kwa chumapua kulikuwa <a href="/wiki/Sanaa" title="Sanaa">sanaa</a> ya pekee kwa <a href="/wiki/Karne" title="Karne">karne</a> nyingi. Silaha kama <a href="/wiki/Panga" class="mw-redirect" title="Panga">panga</a> za chumapua zilikuwa bora kushinda panga za chuma cha kawaida. Vilevile vifaa kama <a href="/wiki/Visu" class="mw-redirect" title="Visu">visu</a> hata <a href="/wiki/Jembe" title="Jembe">majembe</a> vilidumu kama vilitengenezwa kwa chumapua. <a href="/w/index.php?title=Wahunzi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Wahunzi (bado haujaandikwa)">Wahunzi</a> walipeana mbinu za kutengeneza chumapua kama <a href="/wiki/Siri" title="Siri">siri</a>, kwa mfano kati ya wahunzi wa <a href="/wiki/Jadi" title="Jadi">jadi</a> wa <a href="/wiki/Wahaya" title="Wahaya">Wahaya</a> wa maeneo karibu na <a href="/wiki/Ziwa_Viktoria" title="Ziwa Viktoria">Ziwa Viktoria</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Tangu <a href="/wiki/Mwaka" title="Mwaka">mwaka</a> <a href="/wiki/1610" title="1610">1610</a> <a href="/wiki/Viwanda" class="mw-redirect" title="Viwanda">viwanda</a> katika <a href="/wiki/Uingereza" title="Uingereza">Uingereza</a> vilianza kutengeneza chumapua kwa vingi ikaboreshwa katika miaka 100 iliyofuata. Mbinu hiyo ilikuwa msingi wa <a href="/wiki/Maendeleo" title="Maendeleo">maendeleo</a> ya Uingereza juu ya mataifa mengine mengi katika mapinduzi wa viwandani. Mashine zote zilitengenezwa kwa chumapua. </p><p><a href="/wiki/Mnara_wa_Eiffel" title="Mnara wa Eiffel">Mnara wa Eiffel</a> ulikuwa <a href="/wiki/Jengo" title="Jengo">jengo</a> kubwa la kwanza lililoundwa kwa chumapua pekee. <a href="/wiki/Meli" title="Meli">Meli</a> za chumapua zilichukua nafasi ya <a href="/wiki/Jahazi" title="Jahazi">jahazi</a> za awali za <a href="/wiki/Ubao" title="Ubao">ubao</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tabia_za_chumapua">Tabia za chumapua</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Hariri sehemu: Tabia za chumapua" class="mw-editsection-visualeditor"><span>hariri</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit&amp;section=2" title="Edit section&#39;s source code: Tabia za chumapua"><span>hariri chanzo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Tabia" title="Tabia">Tabia</a> za chumapua hutegemea na kiasi cha kaboni ndani yake. Kiasi kikubwa cha kaboni husabibisha aloi kuwa ngumu zaidi lakini inavunjika kwa urahisi pia. Kiasi kidogo cha kaboni husababisha chumapua kuwa laini zaidi lakini inanapukia zaidi. </p><p>Chumapua cha kawaida huhitaji kinga dhidi ya <a href="/w/index.php?title=Kutu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kutu (bado haujaandikwa)">kutu</a> kama vile <a href="/wiki/Rangi" title="Rangi">rangi</a> au kupakwa kwa <a href="/wiki/Zinki" title="Zinki">zinki</a>. </p><p>Nyongeza za kromi zababisha chumapua kutoshika kutu. Hivyo vyombo vya <a href="/wiki/Chakula" title="Chakula">chakula</a> kama vile ny<a href="/wiki/Uma" title="Uma">uma</a>, visu au <a href="/w/index.php?title=Vijiko&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Vijiko (bado haujaandikwa)">vijiko</a> hutengenezwa na aloi hiyo, pia vifaa vya <a href="/w/index.php?title=Madaktari&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Madaktari (bado haujaandikwa)">madaktari</a> kama vile visu vya <a href="/wiki/Upasuaji" title="Upasuaji">upasuaji</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tanbihi">Tanbihi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Hariri sehemu: Tanbihi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>hariri</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit&amp;section=3" title="Edit section&#39;s source code: Tanbihi"><span>hariri chanzo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Peter Schmidt and Donald H. Avery: Complex Iron Smelting and Prehistoric Culture in Tanzania, Science Journal, New Series, Vol. 201, No. 4361 (Sep. 22, 1978), pp. 1085-1089 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/1746308?seq=1#page_scan_tab_contents">online hapa</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Viungo_vya_nje">Viungo vya nje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Hariri sehemu: Viungo vya nje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>hariri</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit&amp;section=4" title="Edit section&#39;s source code: Viungo vya nje"><span>hariri chanzo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint" style="clear: right; border: solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color:inherit; width: 250px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Faili:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="WikiMedia Commons"><img alt="WikiMedia Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="50" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/75px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/100px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a><figcaption>WikiMedia Commons</figcaption></figure></div> <div style="margin-left: 60px;"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> ina media kuhusu: <div style="margin-left: 10px;"><i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Steel?uselang=sw">Steel</a></b></i></div> </div> </div> <table style="font-size:90%; width: 65%; padding: 3px; margin: 0 auto;" class="toccolours"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Faili:Chem_template.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chem_template.svg/30px-Chem_template.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chem_template.svg/45px-Chem_template.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chem_template.svg/60px-Chem_template.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span> </td> <td>Makala hii kuhusu mambo ya <a href="/wiki/Kemia" title="Kemia">kemia</a> bado ni <b>mbegu</b>. <br /> Je, unajua kitu kuhusu <b>Chuma cha pua</b> kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? <br />Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? <br />Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa <a class="external text" href="https://sw.wikipedia.org/w/index.php?stub&amp;title=Chuma_cha_pua&amp;action=edit">kuihariri na kuongeza habari</a><i>.</i> </td></tr></tbody></table> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐5886496d‐hfcpm Cached time: 20250314201517 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.036 seconds Real time usage: 0.148 seconds Preprocessor visited node count: 119/1000000 Post‐expand include size: 1353/2097152 bytes Template argument size: 10/2097152 bytes Highest expansion depth: 5/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 613/5000000 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 8.176 1 -total 48.15% 3.937 1 Kigezo:Reflist 24.76% 2.024 1 Kigezo:Commons 24.62% 2.013 1 Kigezo:Mbegu-kemia --> <!-- Saved in parser cache with key swwiki:pcache:12532:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250314201517 and revision id 1096391. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Rudishwa kutoka "<a dir="ltr" href="https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;oldid=1096391">https://sw.wikipedia.org/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;oldid=1096391</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Maalum:Jamii" title="Maalum:Jamii">Jamii</a>: <ul><li><a href="/wiki/Jamii:Mbegu_za_kemia" title="Jamii:Mbegu za kemia">Mbegu za kemia</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Kemia" title="Jamii:Kemia">Kemia</a></li><li><a href="/wiki/Jamii:Aloi" title="Jamii:Aloi">Aloi</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ukurasa huu umebadilishwa kwa mara ya mwisho tarehe 23 Desemba 2019, saa 07:24.</li> <li id="footer-info-copyright">Maandishi yanapatikana chini ya leseni ya <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a>; matakwa mengine yanaweza kutakiwa. Tazama maelezo zaidi ya <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Matakwa ya Utumiaji</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Sera ya faragha</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Kuhusu">Kuhusu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Kanusho_kwa_jumla">Kanusho</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kanuni ya Maadili</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Waunzi programu</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sw.wikipedia.org">takwimu</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Maelezo ya kuki</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sw.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Chuma_cha_pua&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mtazamo wa rununu</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tafuta</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tafuta Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Maalum:Tafuta"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tafuta</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Yaliyomo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Geuza uonekanaji wa yaliyomo" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Geuza uonekanaji wa yaliyomo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Chuma cha pua</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>Lugha 146</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Weka mada</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7ccc697c5f-db5ct","wgBackendResponseTime":102,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.036","walltime":"0.148","ppvisitednodes":{"value":119,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1353,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":5,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":613,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 8.176 1 -total"," 48.15% 3.937 1 Kigezo:Reflist"," 24.76% 2.024 1 Kigezo:Commons"," 24.62% 2.013 1 Kigezo:Mbegu-kemia"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5886496d-hfcpm","timestamp":"20250314201517","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Chuma cha pua","url":"https:\/\/sw.wikipedia.org\/wiki\/Chuma_cha_pua","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11427","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11427","author":{"@type":"Organization","name":"Uchangiaji katika miradi ya Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-07-19T12:19:15Z","dateModified":"2019-12-23T07:24:07Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/76\/The_viaduct_La_Polvorilla%2C_Salta_Argentina.jpg"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10