CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>جان استوارت میل - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"e99429ec-a9d1-4f49-8dd8-e82b9b20a250","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"جان_استوارت_میل","wgTitle":"جان استوارت میل","wgCurRevisionId":40391110,"wgRevisionId":40391110,"wgArticleId":48969,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌ها با اچ‌کاردها","مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند", "پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BIBSYS","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CANTICN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ICCU","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLK","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NTA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های PLWABN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RSL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SELIBR","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RKDartists", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Google Scholar","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ZBMATH","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SNAC-ID","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Trove","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF","داده‌های کتابخانه‌ای با ۳۳ عنصر","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه","اعضای پارلمان بریتانیا برای حوزه‌های انتخابیه انگلیسی", "اعضای فرهنگستان هنر و دانش آمریکا","افراد انگلیسی اسکاتلندی‌تبار","اقتصاددانان اهل بریتانیا","اقتصاددانان سده ۱۹ (میلادی)","اقتصاددانان فمینیست","اقتصاددانان کلاسیک","بی‌خدایان اهل انگلستان","بی‌خدایان سودمندگرا","پیامدگرایان","تجربه‌گرایان","جان استوارت‌میل","جستارنویسان مرد اهل بریتانیا","خاک‌سپاری‌ها در اوینیون","خودزندگی‌نامه‌نویسان اهل انگلستان","درگذشتگان ۱۸۷۳ (میلادی)","درگذشتگان به علت بیماری عفونی در فرانسه","رئیسان دانشگاه سنت اندروز","زادگان ۱۸۰۶ (میلادی)","سافرجت‌های اهل انگلستان","سافرجت‌های اهل بریتانیا", "سوسیال لیبرال‌های اهل بریتانیا","فایده‌گرایان","فعالان آزادی بیان","فمنیست‌های فردگرا","فمینیست‌های اهل انگلستان","فمینیست‌های بی‌خدا","فمینیست‌های مرد","فیلسوفان اجتماعی","فیلسوفان اخلاق","فیلسوفان اهل انگلستان","فیلسوفان بی‌خدا","فیلسوفان تاریخ","فیلسوفان ذهن","فیلسوفان روان‌شناسی","فیلسوفان زبان","فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان","فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل بریتانیا","فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی)","فیلسوفان سیاسی اهل انگلستان","فیلسوفان علم","فیلسوفان فرهنگ","فیلسوفان فمینیست","فیلسوفان لیبرال","فیلسوفان منطق","کارشناسان آموزش و پرورش", "لیبرال‌های کلاسیک اهل بریتانیا","لیبرال‌های کلاسیک","مقاله‌نویسان اهل انگلستان","مقاله‌نویسان سده ۱۹ (میلادی)","منتقدان اجتماعی","منتقدان فرهنگی","منطق‌دانان اهل انگلستان","منطق‌دانان اهل بریتانیا","منطق‌دانان","ندانم‌گرایان اهل انگلستان","نظریه‌پردازان تمدن غرب","نظریه‌پردازان سیاست اهل انگلستان","نمایندگان مجلس عوام بریتانیا ۶۸-۱۸۶۵","نویسندگان انگلیسی سده ۱۹ (میلادی)","نویسندگان دوره ویکتوریا","نویسندگان سیاسی اهل انگلستان","نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی)","نویسندگان فلسفه","نویسندگان فمینیست اهل بریتانیا","نویسندگان فمینیست", "نویسندگان مرد اهل انگلستان","نویسندگان مرد غیرداستانی اهل انگلستان","نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان","لیبرترین‌های اهل انگلستان","جمهوری‌خواهان اهل انگلستان","سوسیال‌دموکرات‌های اهل اروپا","اعضای افتخاری انجمن سلطنتی ادینبورگ","اعضای پارلمان حزب لیبرال برای حوزه‌های انتخاباتی انگلیسی","فیلسوفان اقتصاد","فلسفه سیاسی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"جان_استوارت_میل","wgRelevantArticleId":48969,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{ "status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q50020","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready", "site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth", "ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1495"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="997"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg/640px-Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="جان استوارت میل - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-جان_استوارت_میل rootpage-جان_استوارت_میل skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%D9%85%DB%8C%D9%84" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%D9%85%DB%8C%D9%84" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%D9%85%DB%8C%D9%84" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%D9%85%DB%8C%D9%84" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-دوران_زندگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دوران_زندگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>دوران زندگی</span> </div> </a> <ul id="toc-دوران_زندگی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زندگی_فکری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زندگی_فکری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>زندگی فکری</span> </div> </a> <ul id="toc-زندگی_فکری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زندگی_سیاسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زندگی_سیاسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>زندگی سیاسی</span> </div> </a> <ul id="toc-زندگی_سیاسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>آثار</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">جان استوارت میل</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۹۰ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۹۰ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D9%84" title="جون ستيوارت مل–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جون ستيوارت مل" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%86_%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D9%84" title="جون ستيوارت مل–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="جون ستيوارت مل" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Con_St%C3%BCart_Mill" title="Con Stüart Mill–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Con Stüart Mill" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%86%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D1%96%D0%BB%D1%8C" title="Джон Сцюарт Міль–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Джон Сцюарт Міль" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%B8%D0%BB" title="Джон Стюарт Мил–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Джон Стюарт Мил" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B2" title="জন স্টুয়ার্ট মিল–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জন স্টুয়ার্ট মিল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%86%D9%86_%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جۆن ستیوارت میل–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="جۆن ستیوارت میل" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%BF%CE%BD_%CE%A3%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%B1%CF%81%CF%84_%CE%9C%CE%B9%CE%BB" title="Τζον Στιούαρτ Μιλ–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Τζον Στιούαρτ Μιλ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%27%D7%95%D7%9F_%D7%A1%D7%98%D7%99%D7%95%D7%90%D7%A8%D7%98_%D7%9E%D7%99%D7%9C" title="ג'ון סטיוארט מיל–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="ג'ון סטיוארט מיל" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%82%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="जॉन स्टूवर्ट मिल–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जॉन स्टूवर्ट मिल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%B8%D5%B6_%D5%8D%D5%BF%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A1%D6%80%D5%BF_%D5%84%D5%AB%D5%AC" title="Ջոն Ստյուարտ Միլ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջոն Ստյուարտ Միլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%81%E3%83%A5%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%9F%E3%83%AB" title="ジョン・スチュアート・ミル–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジョン・スチュアート・ミル" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჯონ სტიუარტ მილი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჯონ სტიუარტ მილი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D1%8C" title="Джон Стюарт Милль–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Джон Стюарт Милль" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%82%E0%B2%B5%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B3%8D_%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%B2%E0%B3%8D" title="ಜಾನ್ ಸ್ಟೂವರ್ಟ್ ಮಿಲ್–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜಾನ್ ಸ್ಟೂವರ್ಟ್ ಮಿಲ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B4_%EC%8A%A4%ED%8A%9C%EC%96%B4%ED%8A%B8_%EB%B0%80" title="존 스튜어트 밀–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="존 스튜어트 밀" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D1%8C" title="Жон Стюарт Милль–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жон Стюарт Милль" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ioannes_Stuart_Mill" title="Ioannes Stuart Mill–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Ioannes Stuart Mill" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEons_Stjuarts_Mills" title="Džons Stjuarts Mills–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Džons Stjuarts Mills" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%98%D1%83%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%B8%D0%BB" title="Џон Стјуарт Мил–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Џон Стјуарт Мил" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B5%BA_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B5%BD" title="ജോൺ സ്റ്റുവർട്ട് മിൽ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജോൺ സ്റ്റുവർട്ട് മിൽ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%81%E0%A4%85%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2" title="जॉन स्टुअर्ट मिल–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जॉन स्टुअर्ट मिल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA_%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%9D%E1%80%95%E1%80%BA_%E1%80%99%E1%80%AE%E1%80%B8" title="ဂျွန် စတူးဝပ် မီး–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျွန် စတူးဝပ် မီး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/John_Mill" title="John Mill–لیوی-کارلیان" lang="olo" hreflang="olo" data-title="John Mill" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="لیوی-کارلیان" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%81%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A8%9F_%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%B2" title="ਜਾਨ ਸਟੁਅਰਟ ਮਿੱਲ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜਾਨ ਸਟੁਅਰਟ ਮਿੱਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جان ستورات میل–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="جان ستورات میل" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D1%8C,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82" title="Милль, Джон Стюарт–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Милль, Джон Стюарт" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8C%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BB" title="Дьон Стюарт Милл–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Дьон Стюарт Милл" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEon_Stjuart_Mil" title="Džon Stjuart Mil–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Džon Stjuart Mil" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%82%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="జాన్ స్టూవర్ట్ మిల్–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="జాన్ స్టూవర్ట్ మిల్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D1%8E%D0%B0%D1%80%D1%82_%D0%9C%D1%96%D0%BB%D0%BB" title="Джон Стюарт Мілл–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Джон Стюарт Мілл" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%B9%D9%88%D8%A6%D8%B1%D9%B9_%D9%85%D9%84" title="جان اسٹوئرٹ مل–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جان اسٹوئرٹ مل" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%A6%E7%BF%B0%C2%B7%E6%96%AF%E5%9B%BE%E5%B0%94%E7%89%B9%C2%B7%E5%AF%86%E5%B0%94" title="约翰·斯图尔特·密尔–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="约翰·斯图尔特·密尔" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2_%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98" title="ჯონ სტიუარტ მილი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯონ სტიუარტ მილი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%A6%E7%BF%B0%C2%B7%E6%96%AF%E5%9B%BE%E5%B0%94%E7%89%B9%C2%B7%E5%AF%86%E5%B0%94" title="约翰·斯图尔特·密尔–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="约翰·斯图尔特·密尔" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" title="John Stuart Mill–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="John Stuart Mill" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%97%E8%8E%8A%E9%9B%AA" title="苗莊雪–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="苗莊雪" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50020#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&oldid=40391110" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&id=40391110&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25AA_%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2584"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25AA_%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2584"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/John_Stuart_Mill" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" hreflang="fa"><span>ویکی‌گفتاورد</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50020" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox biography vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above"><div class="fn"><i>جان استوارت میل</i></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg/265px-Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg" decoding="async" width="265" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg/398px-Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg/530px-Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg 2x" data-file-width="642" data-file-height="800" /></a></span><br />جان استوارت میل</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زادهٔ</th><td class="infobox-data">۲۰ مه ۱۸۰۶<br /><div style="display:inline" class="birthplace"><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a>، بریتانیا</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">درگذشت</th><td class="infobox-data">۸ مه ۱۸۷۳ (۶۶ سال)<br /><div style="display:inline" class="deathplace"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="آوینیون">آوینیون</a>، فرانسه</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="فهرست مکتب‌های فلسفی">مکتب</a></th><td class="infobox-data category"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a><br /><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a><br /><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks" style="width:15%"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">از مجموعه مقاله‌های</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="font-size:200%; line-height:1.0em; font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Economic_template.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Economic_template.svg/90px-Economic_template.svg.png" decoding="async" width="90" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Economic_template.svg/135px-Economic_template.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Economic_template.svg/180px-Economic_template.svg.png 2x" data-file-width="37" data-file-height="32" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">مفاهیم</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="سرمایه">سرمایه</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="انباشت سرمایه">انباشت سرمایه</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="بانک مرکزی">بانک مرکزی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون تجاری (صفحه وجود ندارد)">قانون تجاری</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون کمپانی‌ها (صفحه وجود ندارد)">قانون کمپانی‌ها</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C" title="مزیت نسبی">مزیت نسبی</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA" title="قانون رقابت">قانون رقابت</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="حمایت از مصرف‌کننده">حمایت از مصرف‌کننده</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="کپی‌رایت">کپی‌رایت</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA" class="mw-redirect" title="ابرشرکت">ابرشرکت</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B8%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بی‌نظمی (صفحه وجود ندارد)">بی‌نظمی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی اقتصادی">آزادی اقتصادی</a> •  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم اقتصادی">لیبرالیسم اقتصادی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="مقررات مالی">مقررات مالی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="سیاست مالی">سیاست مالی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اقتصاد بازار">بازار آزاد</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظام قیمت آزاد (صفحه وجود ندارد)">نظام قیمت آزاد</a> •  <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="پیمان تجارت آزاد">پیمان تجارت آزاد</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="آزادی قرارداد">آزادی قرارداد</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهانی‌سازی">جهانی‌سازی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85" title="تورم">تورم</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مالکیت فکری">مالکیت فکری</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="دست نامرئی">دست نامرئی</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="قانون کار">قانون کار</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دولت با مسئولیت محدود (صفحه وجود ندارد)">دولت با مسئولیت محدود</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="بازار">بازار</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیوه تولید سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">شیوه‌ تولید</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C" title="سیاست پولی">سیاست پولی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1" title="انحصار">انحصار</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="انحصار چند جانبه (صفحه وجود ندارد)">انحصار چند جانبه</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%82_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="حق انحصاری اختراع (صفحه وجود ندارد)">حق انحصاری اختراع</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="خصوصی‌سازی">خصوصی‌سازی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تنظیم بازار (صفحه وجود ندارد)">تنظیم بازار</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رکود اقتصادی">رکود اقتصادی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85_%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تورم رکودی (صفحه وجود ندارد)">تورم رکودی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%B6%D9%87_%D9%88_%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B6%D8%A7" title="عرضه و تقاضا">عرضه و تقاضا</a> •  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B2%D8%AF" title="دستمزد">دستمزد</a> • </div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">نظریه‌های اقتصادی</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="مکتب اتریش">مکتب اتریش</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88" title="مکتب اقتصادی شیکاگو">مکتب شیکاگو</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد کلاسیک (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد کلاسیک</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اقتصاد کینزی">اقتصاد کینزی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A6%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد نئوکینزی (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد نئوکینزی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد مارکسی (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد مارکسی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%BE%D9%88%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مکتب پول‌گرایی (صفحه وجود ندارد)">مکتب پول‌گرایی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A6%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد نئوکلاسیکی (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد نئوکلاسیکی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد نهادی (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد نهادی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="علم اقتصاد نئونهادی (صفحه وجود ندارد)">علم اقتصاد نئونهادی</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">خاستگاه‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="عصر روشنگری">عصر روشنگری</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="فئودالیسم">فئودالیسم</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فیزیوکراسی">فیزیوکراسی</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="مرکانتیلیسم">مرکانتیلیسم</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری اسلامی (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری اسلامی</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">افراد</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D9%86" title="میلتون فریدمن">میلتون فریدمن</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="فریدریش فون هایک">فریدریش فون هایک</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="جان مینارد کینز">جان مینارد کینز</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%84" title="آلفرد مارشال">آلفرد مارشال</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> •  <a class="mw-selflink selflink">جان استوارت میل</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%88%DB%8C%DA%A9_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="لودویک فون میس (صفحه وجود ندارد)">لودویک فون میس</a>  •  <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="دیوید ریکاردو">دیوید ریکاردو</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B4%D9%88%D9%85%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1" class="mw-redirect" title="جوزف شومپیتر">جوزف شومپیتر</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%86_%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%86" title="تورستن وبلن">تورستن وبلن</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">گونه‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارکو-کاپیتالیسم">آنارکو-کاپیتالیسم</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری رفاقتی">سرمایه‌داری رفاقتی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری شرکتی">سرمایه‌داری شرکتی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری دموکراتیک (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری دموکراتیک</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری مالی (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری مالی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری جهانی (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری جهانی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری انسان‌گرا (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری انسان‌گرا</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری لیبرال (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری لیبرال</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%B7" title="اقتصاد مختلط">اقتصاد مختلط</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="سرمایه‌داری انحصاری">سرمایه‌داری انحصاری</a> •  <a href="/w/index.php?title=Neo-Capitalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neo-Capitalism (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری نو</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="سرمایه‌داری اجتماعی">سرمایه‌داری اجتماعی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="اقتصاد بازار اجتماعی">اقتصاد بازار اجتماعی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="سرمایه‌داری اجتماعی">سرمایه‌داری اجتماعی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری انحصاری دولتی">سرمایه‌داری انحصاری دولتی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرمایه‌داری رفاه (صفحه وجود ندارد)">سرمایه‌داری رفاه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="سرمایه‌داری نظارتی">سرمایه‌داری نظارتی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87" title="سرمایه‌داری پیشرفته">سرمایه‌داری پیشرفته</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">موضوعات مرتبط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدسرمایه‌داری">ضدسرمایه‌داری</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="نقد سرمایه‌داری">نقد سرمایه‌داری</a> •  <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مصرف‌گرایی">مصرف‌گرایی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناسیونالیسم شرکتی (صفحه وجود ندارد)">ناسیونالیسم شرکتی</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ سرمایه‌داری</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخچه‌ی سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">تاریخچه</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخچه نظریه‌ی سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">تاریخچه‌ی نظریه</a> •  <a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چشم‌انداز سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)">چشم‌انداز سرمایه‌داری</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:light-bue; color:#333; font-size:100%;">جنبش‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنبش لیبرالی (صفحه وجود ندارد)">طرفداری از آزادی فردی</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="نومحافظه‌کاری">نومحافظه‌کاری</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="نئو لیبرالیسم">نئو لیبرالیسم</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دموکراسی اجتماعی (صفحه وجود ندارد)">دموکراسی اجتماعی</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="الگو:سرمایه‌داری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:سرمایه‌داری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:سرمایه‌داری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>جان استوارت میل</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">John Stuart Mill</span></span>) (زادهٔ ۲۰ مه ۱۸۰۶ در <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a> – درگذشتهٔ ۸ مه ۱۸۷۳ در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="آوینیون">آوینیون</a>)، <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81" title="فیلسوف">فیلسوف</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیایی</a> سدهٔ نوزدهم بود. او گذشته از آن که نویسنده بود و در زمینه <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="شناخت‌شناسی">شناخت‌شناسی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="اخلاق">اخلاق</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="علم اقتصاد">اقتصاد</a> قلم می‌زد، در عرصهٔ <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست">سیاست</a> نیز فعال بود. </p><p>میل دوره‌ای دراز کارمند <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کمپانی هند شرقی بریتانیا">کمپانی هند شرقی</a> بود و چندی هم رئیس آن شد. در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">دهه ۱۸۶۰ (میلادی)</a> او نمایندهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85" title="مجلس عوام">مجلس عوام</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="پارلمان بریتانیا">پارلمان بریتانیا</a> شد و به دفاع از سیاست <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="لیبرال">لیبرال</a> در مسائل <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون‌گذاری (صفحه وجود ندارد)">قانون‌گذاری</a> و آموزش همت نهاد. نوشته‌های سیاسی میل دربارهٔ مسائل مربوط به <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آزادی سیاسی">آزادی سیاسی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نظام پارلمانی">حکومت پارلمانی</a> و جایگاه و پایگاه زنان در جامعه بوده‌است. میل در شناخت‌شناسی قائل به <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a> و در <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فلسفه اخلاق">فلسفه اخلاق</a> <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرا</a> بود. <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فکری">مکتبی</a> که بنیانگذارانش <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a> و پدرش <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">جیمز میل</a> بودند. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دوران_زندگی"><span id=".D8.AF.D9.88.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C"></span>دوران زندگی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: دوران زندگی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mill_-_Essays_on_economics_and_society,_1967_-_5499347.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif/lossy-page1-220px-Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif.jpg" decoding="async" width="220" height="332" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif/lossy-page1-330px-Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif/lossy-page1-440px-Mill_-_Essays_on_economics_and_society%2C_1967_-_5499347.tif.jpg 2x" data-file-width="2480" data-file-height="3739" /></a><figcaption><i>مقالاتی در مورد اقتصاد و جامعه</i>، ۱۹۶۷</figcaption></figure> <p>جان استوارت میل در سال ۱۸۰۶ در خانواده‌ای متوسط در <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a> به دنیا آمد. پدرش <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">جیمز میل</a> اقتصاددان، فیلسوف و تاریخ نگار <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="اسکاتلند">اسکاتلندی</a> بود. جان استوارت میل از سه سالگی آموختن <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">زبان لاتین</a> را آغاز کرد. پدرش هرگز او را به مدرسه نفرستاد تا فرزندش را به شیوه خاص خودش تربیت کند. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%BE" class="mw-redirect" title="افسانه‌های ازوپ">افسانه‌های ازوپ</a> نخستین کتابی بود که جان توانست به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">زبان یونانی</a> بخواند. وقتی جان هشت ساله شد، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a> در اقدام سخاوتمندانه‌ای دیگر خانه شماره یک خیابان کوئین اسکویرپلیس را در اختیار خانوادهٔ میل گذاشت. جان پیش از آن‌که ۱۰ ساله شود، شش محاوره از <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="مکالمات افلاطون">محاورات</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a> را خوانده بود تا برای آموختن <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a> آماده شود؛ جان در ۱۲ سالگی علاوه‌بر مطالعه آثار <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="کلاسیک">کلاسیک</a> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a> و حتی «ریطوریقا» ی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a>، (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a>: <span lang="la" dir="ltr">Ars Rhetorica</span>)، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1" title="جبر">جبر</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%87" title="هندسه">هندسه</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="حساب دیفرانسیل">حساب دیفرانسیل</a> هم آموخته بود. آموختن علم <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a> در ۱۲ سالگی آغاز شد. آن هم با رساله‌های لاتینی دربارهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-disambig" title="اسکولاستیک">اسکولاستیک</a> (مَدرسی). جان در کتاب بیوگرافیکی که بعدها نگاشت، بر اهمیت این قسمت از آموزشش بسیار تأکید کرد. ۱۳ سالگی آغاز آموزش <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="اقتصاد">اقتصاد</a> بود. جیمز در این سال یک دوره کامل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اقتصاد سیاسی">اقتصاد سیاسی</a> را به جان تدریس کرد و او را موظف کرد کتاب‌های <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a> و هم‌چنین اثر تازه تألیف شده <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="دیوید ریکاردو">دیوید ریکاردو</a> با عنوان «<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول اقتصاد سیاسی و مالیات بندی (صفحه وجود ندارد)">اصول اقتصاد سیاسی و مالیات بندی</a>» را بخواند و خلاصه‌نویسی کند که جان در سال ۱۸۲۰ آن‌ها را در قالب کتاب «<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصول اولیه اقتصاد سیاسی (صفحه وجود ندارد)">اصول اولیه اقتصاد سیاسی</a>» منتشر کرد. در همین سال بود که به دعوت همان خانواده نوع‌دوست به <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> رفت تا یک سالی را در آن‌جا سر کند. وی در آن‌جا <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="زبان فرانسوی">زبان فرانسوی</a> آموخت و شش ماهی هم در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%87" title="مون‌پلیه">مون‌پلیه</a> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="شیمی">شیمی</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ریاضیات">ریاضیات</a> خواند. </p><p>در اوایل سال ۱۸۳۰، میل با شخصی که پس از پدرش بیشترین تأثیر را بر او داشت، ملاقات کرد: <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1" title="هریت تیلور">هریت تیلور</a>، زن متأهل بیست و دو ساله در آن زمان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%82" class="mw-redirect" title="عاشق">عاشق</a> میل، که دو سال از او بزرگتر بود، شد و تنها پس از آن «<a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%81%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="جفت روح (صفحه وجود ندارد)">جفت روح</a>» و عاشق او شد، گرچه هیچ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="ارتباط جنسی">ارتباط جنسی</a> وجود نداشت. در سال ۱۸۵۱، پس از مرگ همسر هریت تیلور در سال ۱۸۴۹، هریت تیلور با میل ازدواج کرد. هریت به عنوان یک «<a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1_%DA%86%D9%BE_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="روشنفکر چپ رادیکال (صفحه وجود ندارد)">روشنفکر چپ رادیکال</a>»، مدافع متعهدی برای <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="حقوق زنان">حقوق زنان</a> بود و تأثیرات تعیین‌کننده ای در افکار و آثار میل داشت (که وی در انتشارات خود دربارهٔ آزادی، تأملات در مورد دولت نماینده و سودگرایی تأکید کرد). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زندگی_فکری"><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D9.81.DA.A9.D8.B1.DB.8C"></span>زندگی فکری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: زندگی فکری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:John_Stuart_Mill_by_John_Watkins,_1865.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/John_Stuart_Mill_by_John_Watkins%2C_1865.jpg/220px-John_Stuart_Mill_by_John_Watkins%2C_1865.jpg" decoding="async" width="220" height="326" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/John_Stuart_Mill_by_John_Watkins%2C_1865.jpg 1.5x" data-file-width="244" data-file-height="362" /></a><figcaption>در سال ۱۸۶۵</figcaption></figure> <p>وی پس از بازگشت از <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و پژوهش و تحقیق دربارهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a>، در زمستان سال ۱۸۲۱ «<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="قانون رومی">قانون رومی</a>» را مطالعه کرد. همراه جان در این بخش از مطالعاتش <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="جان آستین">جان آستین</a> بود که شاید بتوان او را بهترین میراث‌دار اندیشه‌های «<a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایانه</a>» <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a> دانست. در زمستان ۱۸۲۲ جان و دوستان جوانش انجمنی تشکیل دادند که هر دو هفته یک بار تشکیل جلسه می‌داد و به بحث و بررسی دربارهٔ موضوعات مختلف می‌پرداخت. آن‌ها معیار تمام بحث‌هایشان را در اخلاق و سیاست «<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="اصل فایده (صفحه وجود ندارد)">اصل فایده</a>» گذاشته بودند. در سال ۱۸۲۳ جیمز میل کاری برای جان در <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کمپانی هند بریتانیایی (صفحه وجود ندارد)">کمپانی هند بریتانیایی</a> پیدا کرد. از همان سال <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="روزنامه‌نگاری">روزنامه‌نگاری</a> را هم آغاز کرد. در سال ۱۸۲۴ هم جان به انتشار مقاله در <a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="وست مینستر ریویو (صفحه وجود ندارد)">وست مینستر ریویو</a> پرداخت؛ نشریه‌ای که <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a> یک سال قبل راه‌اندازی کرده بود. نوشته‌های آغازین او در <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مورنینگ کرونیکل (صفحه وجود ندارد)">مورنینگ کرونیکل</a> منتشر شد. جان از سال ۱۸۲۵ سخنرانی‌های عمومی‌اش را آغاز کرد. بحث و جدل‌های او با دیگران، منجر به شکل‌گیری یک انجمن بحث و جدل شد که تقریباً تمام وقت جان را پر کرد. او آخرین مقاله‌اش را در وست مینستر، در بهار سال ۱۸۲۸ نوشت؛ مقاله‌ای دربارهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a>. در سال ۱۸۳۰ میل باز هم به <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> رفت. او در آن‌جا با انقلابیان انقلاب دوم فرانسه دیدار کرد و با نوشته‌های <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="آگوست کنت">آگوست کنت</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سن سیمون (صفحه وجود ندارد)">سن سیمون</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="جامعه‌شناس">جامعه‌شناس</a> فرانسوی نیز آشنا شد. در همین ایام میل دست به کار نگارش پنج رساله شد که بعدها تحت عنوان «رساله‌هایی در باب برخی مسائل حل و فصل نشده اقتصاد سیاسی» منتشر شد. آشنایی او با <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1" title="هریت تیلور">هریت تیلور</a> در سال ۱۸۳۰ هم در تغییر برخی دیدگاه‌های سیاسی‌اش بی تأثیر نبود؛ تیلور همان زنی بود که بعدها پس از مرگ همسرش با جان استوارت میل ازدواج کرد و تا آخر عمر با او ماند. او در سلسله مقالاتی که با عنوان «روح زمانه» در سال ۱۸۳۱ نگاشت، کوشید تا دیدگاه‌های تازه‌اش در باب حکومت را مدون کند. حال جسمی پدرش در سال ۱۸۳۵ وخیم شد و در <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%A6%D9%86" title="ژوئن">ژوئن</a> ۱۸۳۶ بود که جان استوارت میل بزرگ‌ترین معلم همه دوران‌های زندگی اش را از دست داد. یک سال پس از مرگ پدر، وی تألیف کتاب «نظام منطق» را که پنج سال پیش به کناری نهاده بود، از سرگرفت و آن را در سال ۱۸۴۰ به پایان برد. البته آن را طبق روال همیشگی‌اش در سال ۱۸۴۱ بازنویسی کرد و اندیشه‌های منطقی‌اش را در قالب ردیه‌ای بر «<a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علوم</a> استقرایی» <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="ویول">ویول</a> که تازه منتشر شده بود، عرضه کرد. میل اما هنوز به مهم‌ترین موضوعات زندگی‌اش نپرداخته بود. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زندگی_سیاسی"><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>زندگی سیاسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: زندگی سیاسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="مجلس بریتانیا">پارلمان انگلیس</a> وکلای مجلس با دقت و احترام به گفته‌های وی گوش می‌کردند و حتی مخالفان هم موقعی که جان استوارت میل صحبت می‌کرد سراپا گوش می‌شدند. گلادستن نخست‌وزیر نامی انگلستان یک بار به یکی از دوستانش گفته بود :هنگامی که جان استوارت میل در مجلس صحبت می‌کرد همیشه این‌طور احساس می‌کردم که به گفته‌های پیغمبری گوش می‌دهم (رساله <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="درباره آزادی">دربارهٔ آزادی</a> ترجمه جواد شیخ الاسلامی ص۱۳). علاقه او به نظریه‌پردازی سیاسی در سال ۱۸۴۷ اوج گرفت. دغدغه میل دربارهٔ وضعیت اسف‌بار زندگی مردمان آن دوران را می‌توان در جای جای آثارش بازیافت. در سال ۱۸۴۸ کتاب «<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اصول اقتصاد سیاسی">اصول اقتصاد سیاسی</a>» منتشر شد. در سال ۱۸۵۱ میل با <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1" title="هریت تیلور">هریت تیلور</a> ازدواج کرد. او به صورت کتبی به همسرش قول داد که همانند قبل برای انجام هر کاری آزاد باشد، اختیار اموالش را داشته باشد و نیمی از درآمد کتاب‌های میل هم از آن او باشد. این کار میل به معنای زیر پا گذاشتن قانون‌های نوشته و نانوشته بریتانیایی در نسبت میان مردان و زنان بود. میل در سال ۱۸۵۴ نگارش رساله مختصر آزادی را آغاز کرد که بعدها و در سال ۱۸۵۹ به‌صورت کتابی مستقل منتشر شد. در سال ۱۸۶۱ هم «<a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a>» منتشر شد که یکی از مهم‌ترین آثار میل و بازپرداخت دین‌اش به پدر و عمو بنتام بود. کار بعدی میل انتشار جزوه «اندیشه‌هایی در باب اصلاحات پارلمانی» بود. در سال‌های بعد او کتاب «بررسی فلسفه سر ویلیام همیلتن» شهودگرا را نگاشت و مجموعه مقالاتش در معرفی <a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="آگوست کنت">آگوست کنت</a> را در کتاب «آگوست کنت و پوزیتیویسم» منتشر کرد. شهرت جان استوارت میل بیشتر از آن شده بود که بتواند از تبعاتش برکنار بماند. در سال ۱۸۶۵ مردم از میل خواستند تا کاندیدای نمایندگی در <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85" title="مجلس عوام">مجلس عوام</a> شود. حضور میل در مجلس تأثیر فراوانی بر تصویب «<a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AD%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="لایحه اصلاحات (صفحه وجود ندارد)">لایحه اصلاحات</a>» داشت. در سال ۱۸۶۸ پارلمان منحل شد و میل هم به زندگی خصوصی‌اش برگشت و بیشتر اوقاتش را در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و در جوار گور همسر و معشوقش گذراند. در هشتم ماه مه سال، ۱۸۷۳ جان استوارت میل به دنبال یک حمله ناگهانی قلبی در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="آوینیون">آوینیون</a> درگذشت. او را در گورستان محقر <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سن وران">سن وران</a> و در کنار گور هریت به خاک سپردند. جان استوارت میل در اواخر عمرش دست به کار نگارش کتاب اتوبیوگرافیک‌اش شده بود که به زعم بسیاری ادیبان، از مهم‌ترین آثار <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="دوره ویکتوریا">دوره ویکتوریایی</a> به‌شمار می‌رود. این کتاب چند ماهی پس از مرگ میل منتشر شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آثار"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1"></span>آثار</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: آثار"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company,_c1870.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg/220px-John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg" decoding="async" width="220" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg/330px-John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg/440px-John_Stuart_Mill_by_London_Stereoscopic_Company%2C_c1870.jpg 2x" data-file-width="1274" data-file-height="1600" /></a><figcaption>میل در سال ۱۸۷۰</figcaption></figure> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="انقیاد زنان">انقیاد زنان</a></i>، ترجمه <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="علاءالدین طباطبایی">علاءالدین طباطبایی</a>، تهران: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B3" class="mw-redirect" title="انتشارات هرمس">انتشارات هرمس</a>، ۱۳۸۵</li> <li><i><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></i>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%87%D8%A7" title="مرتضی مردیها">مرتضی مردیها</a> (مترجم)، تهران: <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%B1_%D9%86%DB%8C" title="نشر نی">نشر نی</a>، ۱۳۸۸</li> <li><i>در راه آزادی</i></li> <li><i>مبانی اقتصاد سیاسی</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%27%27%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%DB%8C%27%27_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="''تأملاتی در حکومت انتخابی'' (کتاب) (صفحه وجود ندارد)">تأملاتی در حکومت انتخابی</a> (ترجمه: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86" title="علی رامین">علی رامین</a>)</li> <li>رساله <i>دربارهٔ آزادی</i>، ترجمه جواد شیخ الاسلامی، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D9%88_%D9%86%D8%B4%D8%B1_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="بنگاه ترجمه و نشر کتاب">بنگاه ترجمه و نشر کتاب</a>، ۱۳۳۸</li> <li><i>یادداشت‌هایی درباره‌ی سوسیالیسم</i>، ترجمه پوریا گل‌شناس، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%B1_%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87" title="نشر چشمه">نشر چشمه</a> -چرخ، ۱۴۰۱</li> <li><i>رویارویی کاپیتالیزم و سوسیالیزم</i>، ترجمه حسین فلاحی، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B4%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نشر آماره (صفحه وجود ندارد)">نشر آماره</a>، ۱۴۰۲</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> </div> <ul><li>ابک، حمیدرضا، <i>نگاهی به زندگی و افکار جان استوارت میل</i>، ص ۲۹.</li> <li><i>تاریخچه کوتاهی از فلسفه</i>، نوشته نایجل واربرتون، فصل ۲۳</li> <li>دادگر، یدالله، <i>تاریخ تحولات‌اندیشه اقتصادی</i></li> <li>کری، جان، <i>فلسفه سیاسی</i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%AA_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="رسالت (روزنامه)">روزنامه <i>رسالت</i></a> چاپ ۲۶ شهریور ۱۳۹۱</li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://ensani.ir/fa/article/47699/جان-استوارت-میل-یک-زندگی-فکری">http://ensani.ir/fa/article/47699/جان-استوارت-میل-یک-زندگی-فکری</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به <i><b><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" class="extiw" title="q:جان استوارت میل">جان استوارت میل</a></b></i> در ویکی‌گفتاورد موجود است.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:John_Stuart_Mill" class="extiw" title="commons:Category:John Stuart Mill">جان استوارت میل</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جان_استوارت_میل" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="الگو:جان استوارت میل"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:جان استوارت میل (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جان استوارت میل"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جان_استوارت_میل" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">جان استوارت میل</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Essays</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Essays_on_Some_Unsettled_Questions_of_Political_Economy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Essays on Some Unsettled Questions of Political Economy (صفحه وجود ندارد)">Essays on Some Unsettled Questions of Political Economy</a></i> (1844)</li> <li>"<a href="/w/index.php?title=A_Few_Words_on_Non-Intervention&action=edit&redlink=1" class="new" title="A Few Words on Non-Intervention (صفحه وجود ندارد)">A Few Words on Non-Intervention</a>" (1859)</li> <li>«<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="انقیاد زنان">انقیاد زنان</a>» (۱۸۶۹)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B3%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="سه مقاله در باب دین">سه مقاله در باب دین</a></i> (۱۸۷۴)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Books</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="یک سیستم منطقی">یک سیستم منطقی</a></i> (۱۸۴۳)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اصول اقتصاد سیاسی">اصول اقتصاد سیاسی</a></i> (۱۸۴۸)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="درباره آزادی">درباره آزادی</a></i> (1859)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Considerations_on_Representative_Government&action=edit&redlink=1" class="new" title="Considerations on Representative Government (صفحه وجود ندارد)">Considerations on Representative Government</a></i> (1861)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Utilitarianism_(book)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Utilitarianism (book) (صفحه وجود ندارد)">Utilitarianism</a></i> (1863)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Articles</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=John_Stuart_Mill_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Stuart Mill Institute (صفحه وجود ندارد)">John Stuart Mill Institute</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mill%27s_Methods&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mill's Methods (صفحه وجود ندارد)">Mill's Methods</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_علم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="الگو:فلسفه علم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه علم (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه علم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_علم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مفاهیم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="تحلیل فلسفی">تحلیل </a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="گزاره تحلیلی-گزاره ترکیبی">گزاره تحلیلی-گزاره ترکیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="پسینی و پیشینی">پسینی و پیشینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="علیت">علیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="قیاس‌پذیری (فلسفه علم)">هم‌پیمانگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consilience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consilience (صفحه وجود ندارد)">Consilience</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Construct_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Construct (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">ساختار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Creative_synthesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Creative synthesis (صفحه وجود ندارد)">Creative synthesis</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مسئله مرزبندی">مسئله مرزبندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="شواهد تجربی">شواهد تجربی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Explanatory_power&action=edit&redlink=1" class="new" title="Explanatory power (صفحه وجود ندارد)">Explanatory power</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وجود مسلم">وجود مسلم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ابطال‌پذیری">ابطال‌پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feminist_method&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminist method (صفحه وجود ندارد)">Feminist method</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85_%D9%88_%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA" title="نمی‌دانیم و نخواهیم دانست">نمی‌دانیم و نخواهیم دانست</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="استقراء">استقراء</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intertheoretic_reduction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intertheoretic reduction (صفحه وجود ندارد)">Intertheoretic reduction</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="استعلام">استعلام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nature_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">طبیعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87" title="مشاهده">مشاهده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%85" title="پارادایم">پارادایم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85)" title="قیاس‌پذیری (فلسفه علم)">قیاس‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="مسئله استقراء">مسئله استقراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="قانون علمی">قانون علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="روش علمی">روش علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="انقلاب علمی">انقلاب علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="تئوری علمی">تئوری علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزمون پذیری">آزمون پذیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theory_choice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theory choice (صفحه وجود ندارد)">Theory choice</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="تئوری-بارگیری">تئوری-بارگیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B5" title="تعین ناقص">تعین ناقص</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وحدت علم">وحدت علم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:فرانظریه علم">فرانظریه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85_(%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82)" class="mw-redirect" title="انسجام (منطق)">انسجام (منطق)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confirmation_holism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confirmation holism (صفحه وجود ندارد)">Confirmation holism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constructive_empiricism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructive empiricism (صفحه وجود ندارد)">Constructive empiricism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constructive_realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructive realism (صفحه وجود ندارد)">Constructive realism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="شناخت‌شناسی ساخت‌گرا">شناخت‌شناسی ساخت‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زمینه‌گرایی">زمینه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conventionalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conventionalism (صفحه وجود ندارد)">Conventionalism</a></li> <li>{<a href="/w/index.php?title=Deductive-nomological_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deductive-nomological model (صفحه وجود ندارد)">Deductive-nomological model</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypothetico-deductive_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypothetico-deductive model (صفحه وجود ندارد)">Hypothetico-deductive model</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Inductionism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inductionism (صفحه وجود ندارد)">Inductionism</a>}</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فرگشت‌گرایی">فرگشت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فریب‌گرایی">فریب‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84)" class="mw-redirect" title="مبناگرایی (روابط بین‌الملل)">مبناگرایی (روابط بین‌الملل)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابزارانگاری">ابزارانگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عمل‌گرایی">عمل‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Model-dependent_realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Model-dependent realism (صفحه وجود ندارد)">Model-dependent realism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فیزیکالیسم">فیزیکالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a>-<a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فروکاست‌گرایی">فروکاست‌گرایی</a>-<a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جبرگرایی">جبرگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a> / <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Received_view_of_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Received view of theories (صفحه وجود ندارد)">Received view</a> / <a href="/w/index.php?title=Semantic_view_of_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semantic view of theories (صفحه وجود ندارد)">Semantic view of theories</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="واقع‌گرایی علمی">واقع‌گرایی علمی</a> / <a href="/w/index.php?title=Anti-realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-realism (صفحه وجود ندارد)">Anti-realism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientific_essentialism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientific essentialism (صفحه وجود ندارد)">Scientific essentialism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="صورت‌گرایی علمی">صورت‌گرایی علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="شک‌گرایی علمی">شک‌گرایی علمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="علم‌گرایی">علم‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Structuralism_(philosophy_of_science)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Structuralism (philosophy of science) (صفحه وجود ندارد)">Structuralism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همدیس‌گرایی">همدیس‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیستگرایی">زیستگرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">فلسفهٔ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فلسفه فیزیک">فیزیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%88_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فلسفه فیزیک حرارتی و آماری">فلسفه فیزیک حرارتی و آماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA" title="فلسفه حرکت">فلسفه حرکت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="فلسفه شیمی">شیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه زیست‌شناسی">زیست‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" class="mw-redirect" title="فلسفه محیطی">فلسفه محیطی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="فلسفه جغرافیا">فلسفه جغرافیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فلسفه فناوری">فلسفه فناوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مهندسی">فلسفه مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه هوش مصنوعی">هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فلسفه علوم رایانه">علوم رایانه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="فلسفه اطلاعات">اطلاعات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B0%D9%87%D9%86" title="فلسفه ذهن">ذهن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسفه روان‌پزشکی (صفحه وجود ندارد)">فلسفه روان‌پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه روان‌شناسی">روان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="فلسفه ادراک">فلسفه ادراک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%D8%B6%D8%A7_%D9%88_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فلسفه فضا و زمان">فضا و زمان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em"><a href="/w/index.php?title=Index_of_philosophy_of_science_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of philosophy of science articles (صفحه وجود ندارد)">مطالب مرتبط</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کیمیا">کیمیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد علم (صفحه وجود ندارد)">نقد علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="معرفت‌شناسی">معرفت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="ایمان و عقلانیت">ایمان و عقلانیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ فلسفه علم (صفحه وجود ندارد)">تاریخ فلسفه علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" class="mw-redirect" title="تاریخ دانش">تاریخ دانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="تاریخچه اندیشه فرگشتی">تاریخچه اندیشه فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="منطق">منطق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="متافیزیک">متافیزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%84%D9%85" title="شبه‌علم">شبه‌علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رابطه علم و دین">رابطه علم و دین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhetoric_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhetoric of science (صفحه وجود ندارد)">Rhetoric of science</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی علم">جامعه‌شناسی علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی نادانی علمی (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی نادانی علمی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="فیلسوفان_علم_به_تفکیک_دوران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=List_of_philosophers_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of philosophers of science (صفحه وجود ندارد)">فیلسوفان علم</a> به تفکیک دوران</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">کهن</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="آرشیت دانا">آرشیت دانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="رواقی‌گری">زنون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="اپیکور">اپیکور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">قرون وسطی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="راجر بیکن">راجر بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="ویلیام اکام">ویلیام اکام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_of_Saint_Victor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh of Saint Victor (صفحه وجود ندارد)">Hugh of Saint Victor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dominicus_Gundissalinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominicus Gundissalinus (صفحه وجود ندارد)">Dominicus Gundissalinus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_Kilwardby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Kilwardby (صفحه وجود ندارد)">Robert Kilwardby</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مدرن‌های اولیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D9%86" title="فرانسیس بیکن">فرانسیس بیکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B2" title="توماس هابز">توماس هابز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A6%D9%88_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" title="گالیلئو گالیله">گالیلئو گالیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="پی‌یر گاسندی">پی‌یر گاسندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="آیزاک نیوتن">آیزاک نیوتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">مدرن‌های کلاسیک</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ">فریدریش ویلهلم یوزف شلینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84" title="ویلیام هیول">ویلیام هیول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="ویلهلم ویندلباند">ویلهلم ویندلباند</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">جان استوارت میل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="هربرت اسپنسر">هربرت اسپنسر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%87%D9%85" title="پی‌یر دوهم">پی‌یر دوهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="آنری پوانکاره">آنری پوانکاره</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%88%D9%88%D9%86%D8%AA" title="ویلهلم وونت">ویلهلم وونت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:7.5em">نوین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آلبرت اینشتین">آلبرت اینشتین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AB_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%AF" title="آلفرد نورث وایتهد">آلفرد نورث وایتهد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B1" title="رودولف اشتاینر">رودولف اشتاینر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%BE" title="رودلف کارناپ">رودلف کارناپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ویلارد کواین">ویلارد کواین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B3_%D9%88%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86" title="بس ون فراسن">بس ون فراسن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%87%D9%85%D9%BE%D9%84" title="کارل گوستاو همپل">کارل گوستاو همپل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="چارلز سندرز پرس">چارلز سندرز پرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="هانس رایشنباخ">هانس رایشنباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ایان هکینگ">ایان هکینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B1%D9%87_%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B4" title="ایمره لاکاتوش">ایمره لاکاتوش</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">یورگن هابرماس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="کارل پیرسون">کارل پیرسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">کارل پوپر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Larry_Laudan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Larry Laudan (صفحه وجود ندارد)">Larry Laudan</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مایکل پولانی">مایکل پولانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="اتو نویرات">اتو نویرات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="توماس کوهن">توماس کوهن</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Portal:Philosophy_of_science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Philosophy of science (صفحه وجود ندارد)">درگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:فلسفه علم">رده:فلسفه علم</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_اجتماعی_و_سیاسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه اجتماعی و سیاسی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_اجتماعی_و_سیاسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه اجتماعی">فلسفه اجتماعی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه سیاسی">سیاسی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=List_of_social_and_political_philosophers&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of social and political philosophers (صفحه وجود ندارد)">فیلسوفان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">جرمی بنتام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saul_Alinsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saul Alinsky (صفحه وجود ندارد)">Alinsky</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="آرشیت دانا">آرشیت دانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آگوستین">آگوستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88" title="سری اوروبیندو">سری اوروبیندو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="توماس آکویناس">توماس آکویناس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joxe_Azurmendi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joxe Azurmendi (صفحه وجود ندارد)">Azurmendi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="آلن بدیو">آلن بدیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="ژان بودریار">ژان بودریار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alain_de_Benoist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alain de Benoist (صفحه وجود ندارد)">Benoist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="آیزایا برلین">آیزایا برلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louis_Gabriel_Ambroise_de_Bonald&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis Gabriel Ambroise de Bonald (صفحه وجود ندارد)">Bonald</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bernard_Bosanquet_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Bosanquet (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Bosanquet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">ادموند برک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88" title="آلبر کامو">آلبر کامو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="چاناکیا">چاناکیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="نوآم چامسکی">نوآم چامسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%B1%D9%88%D9%86" title="سیسرون">سیسرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="کنفوسیوس">کنفوسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="گی دوبور">گی دوبور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%AC%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B3" title="میلوان جیلاس">میلوان جیلاس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%85" title="امیل دورکیم">امیل دورکیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" title="فریدریش انگلس">فریدریش انگلس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%84_%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%88" title="میشل فوکو">میشل فوکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="شارل فوریه">شارل فوریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مهاتما گاندی">مهاتما گاندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF_%DA%AF%D9%84%D9%86" title="آرنولد گلن">آرنولد گلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%87" title="جووانی جنتیله">جووانی جنتیله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B2%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="غزالی">ابوحامد محمد غزالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C" title="آنتونیو گرامشی">آنتونیو گرامشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="هوگو گروتیوس">هوگو گروتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">یورگن هابرماس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%81%DB%8C_%D8%B2%DB%8C" title="هان فی زی">هان فی زی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B2" title="توماس هابز">توماس هابز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84_%DA%A9%D8%B1%DA%A9" title="راسل کرک">راسل کرک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="پتر کروپوتکین">پتر کروپوتکین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%84%D9%88%D8%A8%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گوستاو لوبون">گوستاو لوبون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pierre_Guillaume_Fr%C3%A9d%C3%A9ric_le_Play&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Guillaume Frédéric le Play (صفحه وجود ندارد)">Le Play</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">جان لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رزا لوکزامبورگ">رزا لوکزامبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88_%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="نیکولو ماکیاولی">نیکولو ماکیاولی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="ژوزف دو مستر">ژوزف دو مستر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="نیکولا مالبرانش">نیکولا مالبرانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%87" title="هربرت مارکوزه">هربرت مارکوزه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%86" title="ژاک ماریتن">ژاک ماریتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مارسیلیوس پادوایی">مارسیلیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="منسیوس">منسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%84%D8%B2" title="روبرت میخلز">روبرت میخلز</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">جان استوارت میل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Justus_M%C3%B6ser&action=edit&redlink=1" class="new" title="Justus Möser (صفحه وجود ندارد)">Möser</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="موزی">موزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="محمد">محمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="آنتونیو نگری">آنتونیو نگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" title="فریدریش نیچه">فریدریش نیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="رابرت نوزیک">رابرت نوزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D8%AA" title="مایکل اوکشات">مایکل اوکشات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%A7_%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="خوزه ارتگا یی گاست">خوزه ارتگا یی گاست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="ویلفردو پارتو">ویلفردو پارتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="فیلیپ پتیت">فیلیپ پتیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%B2" title="جان پلامناتز">جان پلامناتز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86" title="افلاطون">افلاطون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کارل پولانی">کارل پولانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">کارل پوپر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%AF" title="آین رند">آین رند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2" title="جان رالز">جان رالز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ارنست رنان">ارنست رنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="موری راتبارد">موری راتبارد</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">ژان-ژاک روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Josiah_Royce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josiah Royce (صفحه وجود ندارد)">Royce</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="جرج سانتایانا">جرج سانتایانا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prabhat_Ranjan_Sarkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prabhat Ranjan Sarkar (صفحه وجود ندارد)">Sarkar</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1" title="ژان-پل سارتر">ژان-پل سارتر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="کارل اشمیت">کارل اشمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D9%84" title="جان سرل">جان سرل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%DA%AF_%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="شانگ یانگ">شانگ یانگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">آدام اسمیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ورنر زمبارت">ورنر زمبارت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Othmar_Spann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Othmar Spann (صفحه وجود ندارد)">Spann</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="هربرت اسپنسر">هربرت اسپنسر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ugo_Spirito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ugo Spirito (صفحه وجود ندارد)">Spirito</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%B1" title="ماکس اشتیرنر">ماکس اشتیرنر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="لئو اشتراوس">لئو اشتراوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA_%D8%AA%D9%86" title="ایپولیت تن">ایپولیت تن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81)" title="چارلز تیلور (فیلسوف)">چارلز تیلور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%AB%D9%88%D8%B1%D9%88" title="هنری دیوید ثورو">هنری دیوید ثورو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="ویوکاناندا">ویوکاناندا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Michael_Walzer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Walzer (صفحه وجود ندارد)">Walzer</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C_%DA%98%DB%8C%DA%98%DA%A9" title="اسلاوی ژیژک">اسلاوی ژیژک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:نظریه‌های اجتماعی">رده:نظریه‌های اجتماعی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%DA%A9%D8%A7" title="وی شیشکا">وی شیشکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آنارشیسم">آنارشیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اقتدارگرایی">اقتدارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمع‌گرایی">جمع‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اجتماع‌گرایی">اجتماع‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conflict_theories&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conflict theories (صفحه وجود ندارد)">Conflict theories</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کنفسیوس‌گرایی">کنفسیوس‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consensus_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consensus theory (صفحه وجود ندارد)">Consensus theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="محافظه‌کاری">محافظه‌کاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="قراردادگرایی">قراردادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرهنگ گرایی">فرهنگ گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="فاشیسم">فاشیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feminist_political_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feminist political theory (صفحه وجود ندارد)">Feminist political theory</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="گاندیگرایی">گاندیگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فردگرایی">فردگرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Legalism_(Chinese_philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Legalism (Chinese philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Legalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="موهیسم">موهیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="لیبرالیسم ملی‌گرا">لیبرالیسم ملی‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="جمهوری‌خواهی">جمهوری‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="ساخت‌گرایی اجتماعی">ساخت‌گرایی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C)" title="برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)">برساخت‌گرایی (علوم اجتماعی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="داروینیسم اجتماعی">داروینیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="جبرگرایی اجتماعی">جبرگرایی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم">سوسیالیسم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم اجتماعی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="نافرمانی مدنی">نافرمانی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Four_occupations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Four occupations (صفحه وجود ندارد)">Four occupations</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="عدالت">عدالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فرمان آسمان">فرمان آسمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="صلح">صلح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84" title="مال">مال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="انقلاب">انقلاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82" title="حق">حق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="قرارداد اجتماعی">قرارداد اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="جامعه">جامعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="جنگ">جنگ</a></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Index_of_social_and_political_philosophy_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of social and political philosophy articles (صفحه وجود ندارد)">بیشتر…</a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقاله‌های مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="دانش نظری حقوق">دانش نظری حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="فلسفه اقتصاد">فلسفه اقتصاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" class="mw-redirect" title="فلسفه آموزش و پرورش">فلسفه آموزش و پرورش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="فلسفه تاریخ">فلسفه تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="فلسفه عشق">فلسفه عشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DA%A9%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="فلسفه سکسوالیته">فلسفه سکسوالیته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="معرفت‌شناسی اجتماعی">معرفت‌شناسی اجتماعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:فلسفه اجتماعی">رده:فلسفه اجتماعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portal:Social_and_political_philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Social and political philosophy (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:WikiProject_Philosophy/Social_and_political&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویکی‌پدیا:WikiProject Philosophy/Social and political (صفحه وجود ندارد)">Task Force</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_اخلاق" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="الگو:فلسفه اخلاق"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه اخلاق (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه اخلاق"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_اخلاق" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فلسفه اخلاق">فلسفه اخلاق</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="فهرست اخلاق‌شناسان">فهرست اخلاق‌شناسان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق هنجاری">اخلاق هنجاری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پیامدگرایی">پیامدگرایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">فایده‌گرایی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="اخلاق وظیفه‌گرا">اخلاق وظیفه‌گرا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="اخلاق کانتی">اخلاق کانتی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA" title="اخلاق مراقبت">اخلاق مراقبت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اگزیستانسیالیسم">اخلاق اگزیستانسیالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moral_particularism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moral particularism (صفحه وجود ندارد)">Particularism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B9%D9%85%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="اخلاق عمل‌گرا">اخلاق عمل‌گرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Role_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Role ethics (صفحه وجود ندارد)">Role ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B6%DB%8C%D9%84%D8%AA" title="اخلاقیات فضیلت">اخلاقیات فضیلت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="خوش‌روانی">خوش‌روانی</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="اخلاق کاربردی">اخلاق کاربردی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق جانوری">اخلاق جانوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اخلاق زیستی">اخلاق زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="اخلاق تجارت">اخلاق تجارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86" title="اخلاق گفتمان">اخلاق گفتمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="اخلاق مهندسی">اخلاق مهندسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" title="اخلاق زیست‌محیطی">اخلاق زیست‌محیطی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخلاق حقوقی (صفحه وجود ندارد)">اخلاق حقوقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخلاق ماشینی (صفحه وجود ندارد)">اخلاق ماشینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="اخلاق رسانه‌ای">اخلاق رسانه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="اخلاق پزشکی">اخلاق پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق پرستاری">اخلاق پرستاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="اخلاق حرفه‌ای">اخلاق حرفه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="اخلاق جنسی">اخلاق جنسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="اخلاق هوش مصنوعی">اخلاق هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخلاق گوشت‌خواری (صفحه وجود ندارد)">اخلاق گوشت‌خواری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق فناوری">اخلاق فناوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethics_of_terraforming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethics of terraforming (صفحه وجود ندارد)">Ethics of terraforming</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethics_of_uncertain_sentience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethics of uncertain sentience (صفحه وجود ندارد)">Ethics of uncertain sentience</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فرااخلاق">فرااخلاق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کاگنیتیویسم">کاگنیتیویسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="واقع‌گرایی اخلاقی">واقع‌گرایی اخلاقی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی اخلاقی">طبیعت‌گرایی اخلاقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethical_non-naturalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethical non-naturalism (صفحه وجود ندارد)">Ethical non-naturalism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethical_subjectivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethical subjectivism (صفحه وجود ندارد)">Ethical subjectivism</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ideal_observer_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideal observer theory (صفحه وجود ندارد)">Ideal observer theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C" title="نظریه فرمان الهی">نظریه فرمان الهی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%DA%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="هیچ‌انگاری اخلاقی">هیچ‌انگاری اخلاقی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="غیر-شناخت‌گرایی">غیر-شناخت‌گرایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عاطفه‌گرایی">عاطفه‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Expressivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Expressivism (صفحه وجود ندارد)">Expressivism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quasi-realism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quasi-realism (صفحه وجود ندارد)">Quasi-realism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%B2%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="تجویزگرایی عام">تجویزگرایی عام</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="جهانی‌گرایی اخلاقی">جهانی‌گرایی اخلاقی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Value_pluralism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Value pluralism (صفحه وجود ندارد)">Value monism – Value pluralism</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="نسبی‌گرایی اخلاقی">نسبی‌گرایی اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%DA%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="هیچ‌انگاری اخلاقی">هیچ‌انگاری اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="خردگرایی اخلاقی">خردگرایی اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="شهودگرایی اخلاقی">شهودگرایی اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="شک‌گرایی اخلاقی">شک‌گرایی اخلاقی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم<br />(<a href="/w/index.php?title=Index_of_ethics_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of ethics articles (صفحه وجود ندارد)">نمایه</a>)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="خودمختاری">خودمختاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ارزش‌شناسی">ارزش‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="وجدان">وجدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA_(%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82)" title="رضایت (حقوق)">رضایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مساوات‌خواهی">مساوات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="اختیار">اختیار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B1_%D9%88_%D8%B4%D8%B1" title="خیر و شر">خیر و شر</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="خیر">خیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1" title="شر">شر</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%AD%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="خوشحالی">خوشحالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آرمان‌گرایی">آرمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="بی‌اخلاقی">بی‌اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="عدالت">عدالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="اخلاق">اخلاق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norm_(philosophy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norm (philosophy) (صفحه وجود ندارد)">Norm</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آزادی سیاسی">آزادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%AC" title="رنج">رنج و عذاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%AA" title="مباشرت">مباشرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="همدردی">همدردی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trust_(social_science)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trust (social science) (صفحه وجود ندارد)">Trust</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4" title="ارزش">ارزش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%DB%8C%D9%84%D8%AA" title="فضیلت">فضیلت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="نادرست">نادرست</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقاله‌های مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Casuistry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Casuistry (صفحه وجود ندارد)">Casuistry</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="اخلاق مسیحی">اخلاق مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%81%DB%8C" title="اخلاق توصیفی">اخلاق توصیفی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ethics_in_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethics in religion (صفحه وجود ندارد)">Ethics in religion</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="اخلاقیات فرگشتی">اخلاقیات فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%81%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="اخلاق فمنیستی">اخلاق فمنیستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of ethics (صفحه وجود ندارد)">History of ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ایدئولوژی">ایدئولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="اخلاق اسلامی">اخلاق اسلامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jewish_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish ethics (صفحه وجود ندارد)">Jewish ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" class="mw-redirect" title="روان‌شناسی اخلاق">روان‌شناسی اخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="فلسفه حقوق">فلسفه حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه سیاسی">فلسفه سیاسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_ethics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population ethics (صفحه وجود ندارد)">Population ethics</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فلسفه اجتماعی">فلسفه اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%B1%D9%86%D8%AC%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1" title="اخلاق رنج‌محور">اخلاق رنج‌محور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="رده:فلسفه اخلاق">رده</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="لیبرالیسم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="الگو:لیبرالیسم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بحث الگو:لیبرالیسم"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:لیبرالیسم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="لیبرالیسم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span style="vertical-align:1px;"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Ideas</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="حقوق مدنی و سیاسی">حقوق مدنی و سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="لیبرال دموکراسی">دموکراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی اقتصادی">آزادی اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مساوات‌خواهی">مساوات‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="بازار آزاد">بازار آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="تجارت آزاد">تجارت آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87" title="آزادی رسانه">آزادی رسانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزادی ادیان">آزادی ادیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزادی بیان">آزادی بیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="برابری جنسیتی">برابری جنسیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اصل آزار">اصل آزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بین‌الملل‌گرایی">بین‌الملل‌گرایی</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اقتصاد بازار">اقتصاد بازار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="حقوق طبیعی و قانونی">حقوق طبیعی و قانونی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="قانون طبیعی">قانون طبیعی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C" title="آزادی منفی">آزادی منفی</a>/<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA" title="آزادی مثبت">آزادی مثبت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="انحصار طبیعی">انحصار طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2" title="جامعه باز">جامعه باز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="جامعه اباحه‌گرا">جامعه اباحه‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="مالکیت خصوصی">مالکیت خصوصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="حاکمیت قانون">حاکمیت قانون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="جدایی دین از دولت">جدایی دین از دولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="قرارداد اجتماعی">قرارداد اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87" title="دولت رفاه">دولت رفاه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Schools</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="لیبرالیسم کلاسیک">کلاسیک</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم اقتصادی">اقتصادی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="محافظه‌کاری مالی">Fiscal</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نئولیبرالیسم">Neo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%81%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فمینیسم منصفانه">فمینیسم منصفانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="جورجیسم">Georgist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رادیکالیسم">Radical</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="روحانی‌ستیزی">Anti-clerical</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="ملی‌گرایی مدنی">ملی‌گرایی مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="جمهوری‌خواهی">Republican</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فایده‌گرایی">Utilitarian</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="لیبرالیسم محافظه‌کارانه">محافظه‌کار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Democratic_liberalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Democratic liberalism (صفحه وجود ندارد)">Democratic</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="محافظه‌کاری لیبرال">محافظه‌کاری لیبرال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="لیبرالیسم ملی‌گرا">National</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اردولیبرالیسم">Ordo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="لیبرالیسم اجتماعی">اجتماعی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="لیبرالیسم سبز">سبز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="فمینیسم لیبرال">فمینیسم لیبرال</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بوم‌فمینیسم">بوم‌فمینیسم</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="سوسیالیسم لیبرال">سوسیالیسم لیبرال</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکراسی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ترقی‌خواهی">ترقی‌خواهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B3%D9%88%D9%85" title="راه سوم">راه سوم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Other</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="لیبرالیسم مشروطه‌ای">Constitutional</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87" title="وطن‌پرستی مشروطه">وطن‌پرستی مشروطه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="لیبرالیسم فرهنگی">فرهنگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberal_corporatism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberal corporatism (صفحه وجود ندارد)">Corporate</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="بین‌المللی‌گرایی لیبرال">International</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرترینیسم">لیبرترینیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%86%D9%BE" title="لیبرترینیسم چپ">لیبرترینیسم چپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="جئولیبرتاریانیسم">جئولیبرتاریانیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پالولیبرترینیسم">پالولیبرترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="لیبرتاریانیسم راست">لیبرتاریانیسم راست</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="میانه‌گرایی رادیکال">میانه‌گرایی رادیکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="لیبرالیسم دینی">Religious</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="مسیحیت لیبرال">Christian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اصلاح‌گری دینی در اسلام">Islamic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="لیبرالیسم سکولار">Secular</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تکنولیبرالیسم">Techno</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Liberal_parties_by_country&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberal parties by country (صفحه وجود ندارد)">By region</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Africa</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Egypt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Egypt (صفحه وجود ندارد)">Egypt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Nigeria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Nigeria (صفحه وجود ندارد)">Nigeria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Senegal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Senegal (صفحه وجود ندارد)">Senegal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_South_Africa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in South Africa (صفحه وجود ندارد)">South Africa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Tunisia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Tunisia (صفحه وجود ندارد)">Tunisia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Zimbabwe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Zimbabwe (صفحه وجود ندارد)">Zimbabwe</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Asia</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_China&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in China (صفحه وجود ندارد)">China</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Hong_Kong&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Hong Kong (صفحه وجود ندارد)">Hong Kong</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in India (صفحه وجود ندارد)">India</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="لیبرالیسم در ایران">ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Israel (صفحه وجود ندارد)">Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Japan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Japan (صفحه وجود ندارد)">Japan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_South_Korea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in South Korea (صفحه وجود ندارد)">South Korea</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Progressivism_in_South_Korea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Progressivism in South Korea (صفحه وجود ندارد)">Progressive</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberal_Party_(Philippines)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberal Party (Philippines) (صفحه وجود ندارد)">Philippines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Turkey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Turkey (صفحه وجود ندارد)">Turkey</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Europe (صفحه وجود ندارد)">Europe</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Albania (صفحه وجود ندارد)">Albania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Armenia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Armenia (صفحه وجود ندارد)">Armenia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Austria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Austria (صفحه وجود ندارد)">Austria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Belgium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Belgium (صفحه وجود ندارد)">Belgium</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Bulgaria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Bulgaria (صفحه وجود ندارد)">Bulgaria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Croatia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Croatia (صفحه وجود ندارد)">Croatia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Cyprus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Cyprus (صفحه وجود ندارد)">Cyprus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_the_Czech_lands&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in the Czech lands (صفحه وجود ندارد)">Czech lands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Denmark&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Denmark (صفحه وجود ندارد)">Denmark</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_centrism_in_Estonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and centrism in Estonia (صفحه وجود ندارد)">Estonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_centrism_in_Finland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and centrism in Finland (صفحه وجود ندارد)">Finland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_France&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in France (صفحه وجود ندارد)">France</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Orl%C3%A9anist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orléanist (صفحه وجود ندارد)">Orléanist</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Georgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Georgia (صفحه وجود ندارد)">Georgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Germany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Germany (صفحه وجود ندارد)">Germany</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Greece&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Greece (صفحه وجود ندارد)">Greece</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Hungary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Hungary (صفحه وجود ندارد)">Hungary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Italy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Italy (صفحه وجود ندارد)">Italy</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Berlusconism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Berlusconism (صفحه وجود ندارد)">Berlusconism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D9%87_%D9%81%D8%B1" title="لسه فر">لسه فر</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Latvia (صفحه وجود ندارد)">Latvia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Lithuania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Lithuania (صفحه وجود ندارد)">Lithuania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Luxembourg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Luxembourg (صفحه وجود ندارد)">Luxembourg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_North_Macedonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in North Macedonia (صفحه وجود ندارد)">Macedonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Moldova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Moldova (صفحه وجود ندارد)">Moldova</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Montenegro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Montenegro (صفحه وجود ندارد)">Montenegro</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_the_Netherlands&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in the Netherlands (صفحه وجود ندارد)">Netherlands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Norway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Norway (صفحه وجود ندارد)">Norway</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Portugal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Portugal (صفحه وجود ندارد)">Portugal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Romania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Romania (صفحه وجود ندارد)">Romania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Russia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Russia (صفحه وجود ندارد)">Russia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Serbia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Serbia (صفحه وجود ندارد)">Serbia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Slovakia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Slovakia (صفحه وجود ندارد)">Slovakia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Slovenia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Slovenia (صفحه وجود ندارد)">Slovenia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Spain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Spain (صفحه وجود ندارد)">Spain</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_centrism_in_Sweden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and centrism in Sweden (صفحه وجود ندارد)">Sweden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Switzerland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Switzerland (صفحه وجود ندارد)">Switzerland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Turkey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Turkey (صفحه وجود ندارد)">Turkey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Ukraine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Ukraine (صفحه وجود ندارد)">Ukraine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_the_United_Kingdom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in the United Kingdom (صفحه وجود ندارد)">United Kingdom</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gladstonian_liberalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gladstonian liberalism (صفحه وجود ندارد)">Gladstonian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Libertarianism_in_the_United_Kingdom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Libertarianism in the United Kingdom (صفحه وجود ندارد)">Libertarian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Manchester_Liberalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manchester Liberalism (صفحه وجود ندارد)">Manchester</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D8%B6%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لیبرالیسم عضلانی">Muscular</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radicals_(UK)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radicals (UK) (صفحه وجود ندارد)">Radical</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Whiggism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Whiggism (صفحه وجود ندارد)">Whiggist</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_conservatism_in_Latin_America&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and conservatism in Latin America (صفحه وجود ندارد)">Latin America and<br />the Caribbean</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Bolivia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Bolivia (صفحه وجود ندارد)">Bolivia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Brazil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Brazil (صفحه وجود ندارد)">Brazil</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Lulism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lulism (صفحه وجود ندارد)">Lulism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Chile&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Chile (صفحه وجود ندارد)">Chile</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Colombia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Colombia (صفحه وجود ندارد)">Colombia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Cuba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Cuba (صفحه وجود ندارد)">Cuba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Ecuador&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Ecuador (صفحه وجود ندارد)">Ecuador</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Honduras&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Honduras (صفحه وجود ندارد)">Honduras</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Mexico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Mexico (صفحه وجود ندارد)">Mexico</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Nicaragua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Nicaragua (صفحه وجود ندارد)">Nicaragua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Panama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Panama (صفحه وجود ندارد)">Panama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_and_radicalism_in_Paraguay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism and radicalism in Paraguay (صفحه وجود ندارد)">Paraguay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Peru&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Peru (صفحه وجود ندارد)">Peru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Uruguay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Uruguay (صفحه وجود ندارد)">Uruguay</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">North America</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Canada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Canada (صفحه وجود ندارد)">Canada</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_the_United_States&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in the United States (صفحه وجود ندارد)">United States</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Neoclassical_liberalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neoclassical liberalism (صفحه وجود ندارد)">Arizona School</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jacksonian_democracy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacksonian democracy (صفحه وجود ندارد)">Jacksonian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86%DB%8C" title="دموکراسی جفرسونی">Jeffersonian</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="لیبرترینیسم در ایالات متحده آمریکا">Libertarian</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="لیبرالیسم در ایالات متحده آمریکا">Modern</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ترقی‌خواهی در ایالات متحده آمریکا">Progressive</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Oceania</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liberalism_in_Australia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberalism in Australia (صفحه وجود ندارد)">Australia</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Moderates_(Liberal_Party_of_Australia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moderates (Liberal Party of Australia) (صفحه وجود ندارد)">Small-l</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historic_liberalism_in_New_Zealand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historic liberalism in New Zealand (صفحه وجود ندارد)">New Zealand</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="فهرست نظریه‌پردازان لیبرال">چهره‌های اساسی</a><br /><br />See also:<br /><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تاریخ لیبرالیسم">History of<br />Liberalism</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جان اکتون">Acton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Juan_Bautista_Alberdi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juan Bautista Alberdi (صفحه وجود ندارد)">Alberdi</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%87" title="موریس اله">Allais</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%A2%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%84%D8%AF" title="متیو آرنولد">Arnold</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="رمون آرون">Aron</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D8%B3" title="خوزه گرواسیو آرتیگاس">Artigas</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A8%D8%AF%D9%88%DB%8C" title="رائف بدوی">Badawi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicolae_B%C4%83lcescu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolae Bălcescu (صفحه وجود ندارد)">Bălcescu</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%BE%D8%B1_%D8%AF%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="پروسپر دو بارانت">Barante</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="فردریک باستیا">Bastiat</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="جرمی بنتام">بنتام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="آیزایا برلین">برلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ram%C3%B3n_Emeterio_Betances&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ramón Emeterio Betances (صفحه وجود ندارد)">Betances</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AC" title="ویلیام بوریج">Beveridge</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_Blum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Blum (صفحه وجود ندارد)">Blum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Norberto_Bobbio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norberto Bobbio (صفحه وجود ندارد)">Bobbio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lujo_Brentano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lujo Brentano (صفحه وجود ندارد)">Brentano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Bright&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Bright (صفحه وجود ندارد)">Bright</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Victor_de_Broglie_(1785%E2%80%931870)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor de Broglie (1785–1870) (صفحه وجود ندارد)">Broglie</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DA%A9" title="ادموند برک">Burke</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%DA%86%D8%A7%D9%BE%DA%A9" title="کارل چاپک">Čapek</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%B1" title="ارنست کاسیرر">Cassirer</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88_%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B1" title="کامیلو دی کاوور">Cavour</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Boris_Chicherin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boris Chicherin (صفحه وجود ندارد)">Chicherin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chu_Anping&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu Anping (صفحه وجود ندارد)">Chu</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B3_%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="آندرس کیودنیوس">Chydenius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Cobden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Cobden (صفحه وجود ندارد)">Cobden</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1._%D8%AC._%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%88%D8%AF" title="ر. ج. کالینگوود">Collingwood</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3%D9%87" title="مارکی دو کندورسه">Condorcet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DA%98%D8%A7%D9%85%D9%86_%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بنژامن کنستان">Constant</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D9%88_%DA%A9%D8%B1%D9%88%DA%86%D9%87" title="بندیتو کروچه">Croce</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Herbert_Croly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herbert Croly (صفحه وجود ندارد)">Croly</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vincenzo_Cuoco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vincenzo Cuoco (صفحه وجود ندارد)">Cuoco</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%AA%D8%B3_%D8%AF%D8%A6%D8%A7%DA%A9" title="فرنتس دئاک">Deák</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="آلفرد دیکین">Deakin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="جان دیویی">Dewey</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%B2" title="چارلز دیکنز">دیکنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="دنی دیدرو">Diderot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zhang_Dongsun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zhang Dongsun (صفحه وجود ندارد)">Dongsun</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%AF%D9%88%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="رونالد دوورکین">Dworkin</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AC%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="لوئیجی ایناودی">Einaudi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رالف والدو امرسون">Emerson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zsef_E%C3%B6tv%C3%B6s&action=edit&redlink=1" class="new" title="József Eötvös (صفحه وجود ندارد)">Eötvös</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D9%81%D9%88%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7" title="فرانسیس فوکویاما">Fukuyama</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%85%D9%86" title="میلتون فریدمن">Friedman</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%86%D8%AA_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="جان کنت گالبرایت">Galbraith</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Almeida_Garrett&action=edit&redlink=1" class="new" title="Almeida Garrett (صفحه وجود ندارد)">Garrett</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ویلیام لوید گریسون">Garrison</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DB%8C%D9%88%D8%A6%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="ویلیام یوئرت گلدستون">Gladstone</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Piero_Gobetti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piero Gobetti (صفحه وجود ندارد)">Gobetti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gopal_Krishna_Gokhale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gopal Krishna Gokhale (صفحه وجود ندارد)">Gokhale</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81)" title="جان گری (فیلسوف)">Gray</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%87%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="تامس هیل گرین">Green</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86._%D8%A7%D9%81._%D8%A7%D8%B3._%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%AA%D9%88%DB%8C%DA%AF" title="ان. اف. اس. گروندتویگ">Grundtvig</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gu_Zhun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gu Zhun (صفحه وجود ندارد)">Gu</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7_%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%88" title="فرانسوا گیزو">Guizot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frederic_Harrison&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederic Harrison (صفحه وجود ندارد)">Harrison</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karel_Havl%C3%AD%C4%8Dek_Borovsk%C3%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karel Havlíček Borovský (صفحه وجود ندارد)">Havlíček</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A2%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="فریدریش آوگوست فون هایک">Hayek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Auberon_Herbert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auberon Herbert (صفحه وجود ندارد)">Herbert</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="یوهان گوتفرید فون هردر">Herder</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B2" title="توماس هابز">Hobbes</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="لئونارد هابهاوس">Hobhouse</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جان اتکینسون هابسون">Hobson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hu_Shih&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hu Shih (صفحه وجود ندارد)">Hu</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA" title="ویلهلم فون هومبولت">Humboldt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%A7%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%88%DA%A9%D9%87" title="ایتاگاکی تایسوکه">Itagaki</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس جفرسون">Jefferson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vladimir_Jovanovi%C4%87_(politician)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladimir Jovanović (politician) (صفحه وجود ندارد)">Jovanović</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%88_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="بنیتو خوارس">Juárez</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zef_Jubani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zef Jubani (صفحه وجود ندارد)">Jubani</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theophilos_Kairis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophilos Kairis (صفحه وجود ندارد)">Kairis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%A9%D9%84%D8%B3%D9%86" title="هانس کلسن">Kelsen</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%82_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84" title="نامق کمال">Kemal</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="جان مینارد کینز">Keynes</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%DA%A9%D9%86%D8%B2%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ویلیام لیون مکنزی کینگ">King</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugo_Ko%C5%82%C5%82%C4%85taj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugo Kołłątaj (صفحه وجود ندارد)">Kołłątaj</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="آدامانتیوس کورائیس">Korais</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B4_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%AA" title="لایوش کشوت">Kossuth</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84_%DA%A9%DB%8C%D9%85%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ویل کیملیکا">Kymlicka</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D9%88%D9%86%D8%B3_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آلفونس دو لامارتین">Lamartine</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87" title="فلیسیته روبر دو لامنه">La Mennais</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="ماریانو خوزه دلارا">Larra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Victorino_Lastarria&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Victorino Lastarria (صفحه وجود ندارد)">Lastarria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ali_Latifiyan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali Latifiyan (صفحه وجود ندارد)">Latifiyan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Joachim_Lelewel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joachim Lelewel (صفحه وجود ندارد)">Lelewel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84_%D9%84%D9%88%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="واسیل لوسکی">Levski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Li_Shenzhi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Li Shenzhi (صفحه وجود ندارد)">Li</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D9%86" title="آبراهام لینکلن">Lincoln</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="فریدریش لیست">List</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D8%B1%D8%AC" title="دیوید لوید جرج">Lloyd George</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%DA%A9" title="جان لاک">لاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%84%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="احمد لطفی السید">Lufti</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D8%A8%D8%A8%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86_%D9%85%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تامس ببینگتن مکولی">Macaulay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salvador_de_Madariaga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salvador de Madariaga (صفحه وجود ندارد)">Madariaga</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="فرانسیسکو مادرو">Madero</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جیمز مدیسون">Madison</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="خوزه مارتی">Martí</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88" title="هریت مارتینو">Martineau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Masterman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Masterman (صفحه وجود ندارد)">Masterman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ivan_Ma%C5%BEurani%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivan Mažuranić (صفحه وجود ندارد)">Mažuranić</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%BE%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B2%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جوزپه ماتزینی">Mazzini</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%B3" title="رابرت منزیس">Menzies</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84_%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%84%D9%87" title="ژول میشله">Michelet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جیمز میل">Mill (James)</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mill (John Stuart)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="جان میلتون">میلتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%81" title="پاول میلیوکف">Milyukov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%86%D9%88" title="دونالد بارکلی مولتنو">Molteno</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%85%D8%B3%D9%86" title="تئودور مومسن">Mommsen</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%B3_%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%AA" title="چارلز فوربس رنه دو مونتالمبرت">Montalembert</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%88" class="mw-redirect" title="شارل دو مونتسکیو">شارل دو مونتسکیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="خوزه ماریا لوئیس مورا">Mora</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%87_%DA%86%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86" title="ناکائه چومین">Nakae</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="دادابای نائوروجی">Naoroji</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فریدریش ناومان">Naumann</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88_%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="فرانچسکو ساوریو نیتی">Nitti</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%86" title="برتیل اوهلین">Ohlin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%A7_%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="خوزه ارتگا یی گاست">Ortega</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B2%D8%A7%DA%A9%DB%8C_%DB%8C%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A6%D9%88" title="اوزاکی یوکیئو">Ozaki</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="توماس پین">Paine</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D9%88%D9%86" title="آلن پیتون">Paton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Pino_Su%C3%A1rez&action=edit&redlink=1" class="new" title="José María Pino Suárez (صفحه وجود ندارد)">Pino Suárez</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%B2_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="لستر بولز پیرسون">Pearson</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">Popper</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Richard_Price&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Price (صفحه وجود ندارد)">Price</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="جوزف پریستلی">Priestley</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%B1%D9%85%D9%88_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="گویلرمو پریتو">Prieto</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%88%DB%8C" title="کین هوی">Qin</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%87" title="ادگار کینه">Quinet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DA%86%D9%81" title="الکساندر رادیشچف">Radishchev</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88_%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2" title="ایگناسیو رامیرز">Ramírez</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88" title="والتر راتناو">Rathenau</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2" title="جان رالز">رالز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="جوزف راز">Raz</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ارنست رنان">Renan</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%B1%D9%86%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%87" title="چارلز رنوویه">Renouvier</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="دیوید ریکاردو">Ricardo</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%B2" title="تورولد راجرز">Rogers</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%B1%D9%BE%DA%A9%D9%87" title="ویلهلم رپکه">Röpke</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="ریچارد رورتی">Rorty</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%AA" title="فرانکلین دلانو روزولت">روزولت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C._%D8%A7%DB%8C._%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%AA%DB%8C" title="سی. ای. روزتی">Rosetti</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="آنتونیو روزمینی">Rosmini</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" title="کارلو روسلی">Rosselli</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%88" title="ژان-ژاک روسو">روسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guido_De_Ruggiero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guido De Ruggiero (صفحه وجود ندارد)">Ruggiero</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88_%D9%81%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88" title="دومینگو فوستینو سارمینتو">Sarmiento</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D9%87" title="ژان-باتیست سه">Say</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D9%86" title="آمارتیا سن">سن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%B4%D9%81%D8%AA%D8%B3%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="آنتونی اشلی کوپر، سومین ارل شفتسبری">Shaftesbury</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judith_N._Shklar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judith N. Shklar (صفحه وجود ندارد)">Shklar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Algernon_Sidney&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algernon Sidney (صفحه وجود ندارد)">Sidney</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B3%DB%8C%D8%B3" title="امانوئل ژوزف سیس">Sieyès</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ابراهیم شناسی">Şinasi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%86_%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="جین چارلز لئونارد دی سیسموندی">Sismondi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="آدام اسمیت">Smith</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="هربرت اسپنسر">Spencer</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا">Spinoza</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%84" title="مادام دو استائل">Staël</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88_%DB%8C%D9%88%D9%87%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="کارلو یوهو استالبرگ">Ståhlberg</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B2_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="لورنز فون اشتاین">Stein</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%87_%D8%B7%D9%87%D8%B7%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="رفاعه طهطاوی">Tahtawi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tao_Xingzhi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tao Xingzhi (صفحه وجود ندارد)">Tao</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ivan_Tav%C4%8Dar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivan Tavčar (صفحه وجود ندارد)">Tavčar</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="آگوستن تیری">Thierry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A8%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="یوهان رودلف توربک (صفحه وجود ندارد)">Thorbecke</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D8%AB%D9%88%D8%B1%D9%88" title="هنری دیوید ثورو">Thoreau</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%84" title="الکسی دو توکویل">توکویل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antoine_Destutt_de_Tracy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine Destutt de Tracy (صفحه وجود ندارد)">Tracy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Willem_Treub&action=edit&redlink=1" class="new" title="Willem Treub (صفحه وجود ندارد)">Treub</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D9%84%DA%86" title="ارنست ترلچ">Troeltsch</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1_%DA%98%D8%A7%DA%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88" title="آن روبر ژاک تورگو">Turgot</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%84%D9%88%D8%B3" title="الفتریوس ونیزلوس">Venizelos</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="لستر فرانک وارد">Ward</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">وبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="مری ولستون‌کرافت">Wollstonecraft</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%88" title="ماریا زامبرانو">Zambrano</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Organisations</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Africa_Liberal_Network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Africa Liberal Network (صفحه وجود ندارد)">Africa Liberal Network</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alliance_of_Liberals_and_Democrats_for_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alliance of Liberals and Democrats for Europe (صفحه وجود ندارد)">Alliance of Liberals and Democrats for Europe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alliance_of_Liberals_and_Democrats_for_Europe_Party&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alliance of Liberals and Democrats for Europe Party (صفحه وجود ندارد)">Alliance of Liberals and Democrats for Europe Party</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arab_Liberal_Federation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arab Liberal Federation (صفحه وجود ندارد)">Arab Liberal Federation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Council_of_Asian_Liberals_and_Democrats&action=edit&redlink=1" class="new" title="Council of Asian Liberals and Democrats (صفحه وجود ندارد)">Council of Asian Liberals and Democrats</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Democratic_Party&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Democratic Party (صفحه وجود ندارد)">European Democratic Party</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Liberal_Youth&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Liberal Youth (صفحه وجود ندارد)">European Liberal Youth</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Party_for_Individual_Liberty&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Party for Individual Liberty (صفحه وجود ندارد)">European Party for Individual Liberty</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اتحاد بین‌المللی احزاب لیبرترین">اتحاد بین‌المللی احزاب لیبرترین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=International_Federation_of_Liberal_Youth&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Federation of Liberal Youth (صفحه وجود ندارد)">International Federation of Liberal Youth</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="بین‌الملل لیبرال">بین‌الملل لیبرال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberal_Network_for_Latin_America&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberal Network for Latin America (صفحه وجود ندارد)">Liberal Network for Latin America</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="رده:حزب‌های لیبرال">حزب‌های لیبرال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liberal_South_East_European_Network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberal South East European Network (صفحه وجود ندارد)">Liberal South East European Network</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Portal:Liberalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Liberalism (صفحه وجود ندارد)">Liberalism Portal</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q50020#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q50020#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q50020#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="آی‌اس‌ان‌آی (شناسه)">ISNI</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121451271">1</a></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C" title="برگه‌دان مستند مجازی بین‌المللی">ویاف</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/100189299">1</a></span></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/100189299">ورلدکت (از طریق ویاف)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتابخانه‌های ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90054289">نروژ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000940649">شیلی</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000034745">2</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX982464">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16832634f">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb16832634f">(داده‌ها)</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11916111f">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11916111f">(داده‌ها)</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058521912206706">کاتالونیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118582461">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/nome/CFIV019265">ایتالیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007265313105171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79007044">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000033125&P_CON_LNG=ENG">لتونی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00450029">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn20000604033&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35351912">استرالیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.nlg.gr/resource/authority/record183923">یونان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librarian.nl.go.kr/LI/contents/L20101000000.do?id=KAC199618826">کره</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000013150&local_base=nsk10">کرواسی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068423292">هلند</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=1&NU=1&IM=4&WI=9810690097805606">لهستان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request=000040163&CON_LNG=ENG">روسیه</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/205613">سوئد</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_2800">واتیکان</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نهادهای پژوهش هنری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/en/explore/artists/56133">هنرمندان آرکی‌دی (هلند)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deutsche-biographie.de/pnd118582461.html?language=en">آلمان</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پایگاه‌های دادهٔ علمی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA00728974?l=en">ساینی (ژاپن)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://scholar.google.com/citations?user=1hKAITgAAAAJ">گوگل اسکالر</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://zbmath.org/authors/?q=ai:mill.john-stuart">zbMATH</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/30255/">کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w68p60pf">شبکه‌های اجتماعی و محتوای بایگانی شونده</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%A9_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="سوداک (شناسه)">سوداک (فرانسه)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027029662">1</a></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%88" title="تروو">تروو (استرالیا)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/922170">1</a></span></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=جان_استوارت_میل&oldid=40391110">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=جان_استوارت_میل&oldid=40391110</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:اعضای پارلمان بریتانیا برای حوزه‌های انتخابیه انگلیسی">اعضای پارلمان بریتانیا برای حوزه‌های انتخابیه انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%B1_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="رده:اعضای فرهنگستان هنر و دانش آمریکا">اعضای فرهنگستان هنر و دانش آمریکا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="رده:افراد انگلیسی اسکاتلندی‌تبار">افراد انگلیسی اسکاتلندی‌تبار</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:اقتصاددانان اهل بریتانیا">اقتصاددانان اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:اقتصاددانان سده ۱۹ (میلادی)">اقتصاددانان سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="رده:اقتصاددانان فمینیست">اقتصاددانان فمینیست</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="رده:اقتصاددانان کلاسیک">اقتصاددانان کلاسیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:بی‌خدایان اهل انگلستان">بی‌خدایان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="رده:بی‌خدایان سودمندگرا">بی‌خدایان سودمندگرا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:پیامدگرایان">پیامدگرایان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:تجربه‌گرایان">تجربه‌گرایان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%DB%8C%D9%84" title="رده:جان استوارت‌میل">جان استوارت‌میل</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:جستارنویسان مرد اهل بریتانیا">جستارنویسان مرد اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" title="رده:خاک‌سپاری‌ها در اوینیون">خاک‌سپاری‌ها در اوینیون</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:خودزندگی‌نامه‌نویسان اهل انگلستان">خودزندگی‌نامه‌نویسان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:درگذشتگان ۱۸۷۳ (میلادی)">درگذشتگان ۱۸۷۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%84%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="رده:درگذشتگان به علت بیماری عفونی در فرانسه">درگذشتگان به علت بیماری عفونی در فرانسه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="رده:رئیسان دانشگاه سنت اندروز">رئیسان دانشگاه سنت اندروز</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:زادگان ۱۸۰۶ (میلادی)">زادگان ۱۸۰۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:سافرجت‌های اهل انگلستان">سافرجت‌های اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:سافرجت‌های اهل بریتانیا">سافرجت‌های اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:سوسیال لیبرال‌های اهل بریتانیا">سوسیال لیبرال‌های اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:فایده‌گرایان">فایده‌گرایان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:فعالان آزادی بیان">فعالان آزادی بیان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="رده:فمنیست‌های فردگرا">فمنیست‌های فردگرا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:فمینیست‌های اهل انگلستان">فمینیست‌های اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="رده:فمینیست‌های بی‌خدا">فمینیست‌های بی‌خدا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF" title="رده:فمینیست‌های مرد">فمینیست‌های مرد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:فیلسوفان اجتماعی">فیلسوفان اجتماعی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="رده:فیلسوفان اخلاق">فیلسوفان اخلاق</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلسوفان اهل انگلستان">فیلسوفان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="رده:فیلسوفان بی‌خدا">فیلسوفان بی‌خدا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="رده:فیلسوفان تاریخ">فیلسوفان تاریخ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B0%D9%87%D9%86" title="رده:فیلسوفان ذهن">فیلسوفان ذهن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:فیلسوفان روان‌شناسی">فیلسوفان روان‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلسوفان زبان">فیلسوفان زبان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان">فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل بریتانیا">فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی) اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی)">فیلسوفان سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلسوفان سیاسی اهل انگلستان">فیلسوفان سیاسی اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="رده:فیلسوفان علم">فیلسوفان علم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF" title="رده:فیلسوفان فرهنگ">فیلسوفان فرهنگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="رده:فیلسوفان فمینیست">فیلسوفان فمینیست</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="رده:فیلسوفان لیبرال">فیلسوفان لیبرال</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="رده:فیلسوفان منطق">فیلسوفان منطق</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" title="رده:کارشناسان آموزش و پرورش">کارشناسان آموزش و پرورش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:لیبرال‌های کلاسیک اهل بریتانیا">لیبرال‌های کلاسیک اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="رده:لیبرال‌های کلاسیک">لیبرال‌های کلاسیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:مقاله‌نویسان اهل انگلستان">مقاله‌نویسان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مقاله‌نویسان سده ۱۹ (میلادی)">مقاله‌نویسان سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:منتقدان اجتماعی">منتقدان اجتماعی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="رده:منتقدان فرهنگی">منتقدان فرهنگی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:منطق‌دانان اهل انگلستان">منطق‌دانان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:منطق‌دانان اهل بریتانیا">منطق‌دانان اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="رده:منطق‌دانان">منطق‌دانان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:ندانم‌گرایان اهل انگلستان">ندانم‌گرایان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="رده:نظریه‌پردازان تمدن غرب">نظریه‌پردازان تمدن غرب</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نظریه‌پردازان سیاست اهل انگلستان">نظریه‌پردازان سیاست اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%DB%B6%DB%B8-%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B5" title="رده:نمایندگان مجلس عوام بریتانیا ۶۸-۱۸۶۵">نمایندگان مجلس عوام بریتانیا ۶۸-۱۸۶۵</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:نویسندگان انگلیسی سده ۱۹ (میلادی)">نویسندگان انگلیسی سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="رده:نویسندگان دوره ویکتوریا">نویسندگان دوره ویکتوریا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان سیاسی اهل انگلستان">نویسندگان سیاسی اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی)">نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="رده:نویسندگان فلسفه">نویسندگان فلسفه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رده:نویسندگان فمینیست اهل بریتانیا">نویسندگان فمینیست اهل بریتانیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="رده:نویسندگان فمینیست">نویسندگان فمینیست</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان مرد اهل انگلستان">نویسندگان مرد اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان مرد غیرداستانی اهل انگلستان">نویسندگان مرد غیرداستانی اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان">نویسندگان غیرداستانی سده ۱۹ (میلادی) اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:لیبرترین‌های اهل انگلستان">لیبرترین‌های اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:جمهوری‌خواهان اهل انگلستان">جمهوری‌خواهان اهل انگلستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:سوسیال‌دموکرات‌های اهل اروپا">سوسیال‌دموکرات‌های اهل اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="رده:اعضای افتخاری انجمن سلطنتی ادینبورگ">اعضای افتخاری انجمن سلطنتی ادینبورگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:اعضای پارلمان حزب لیبرال برای حوزه‌های انتخاباتی انگلیسی">اعضای پارلمان حزب لیبرال برای حوزه‌های انتخاباتی انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF" title="رده:فیلسوفان اقتصاد">فیلسوفان اقتصاد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:فلسفه سیاسی">فلسفه سیاسی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="رده:مقاله‌ها با اچ‌کاردها">مقاله‌ها با اچ‌کاردها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین">مقاله‌های دارای واژگان به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_ISNI" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ISNI</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BIBSYS" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BIBSYS">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BIBSYS</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_CANTICN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CANTICN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CANTICN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_ICCU" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ICCU">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ICCU</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LNB" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NLA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NLG" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NLK" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLK">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLK</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NSK" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NTA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NTA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NTA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_PLWABN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های PLWABN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های PLWABN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_RSL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RSL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RSL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SELIBR" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SELIBR">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SELIBR</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VcBA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_RKDartists" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RKDartists">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RKDartists</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_DTBIO" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های DTBIO</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_CINII" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_Google_Scholar" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Google Scholar">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Google Scholar</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_ZBMATH" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ZBMATH">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های ZBMATH</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_FAST" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SNAC-ID" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SNAC-ID">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SNAC-ID</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SUDOC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_Trove" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Trove">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های Trove</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_WorldCat-VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%DB%B3%DB%B3_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" title="رده:داده‌های کتابخانه‌ای با ۳۳ عنصر">داده‌های کتابخانه‌ای با ۳۳ عنصر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴ ساعت ۰۵:۰۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-xs6j4","wgBackendResponseTime":210,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.779","walltime":"1.073","ppvisitednodes":{"value":3444,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":213049,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2507,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":34,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":57008,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 719.066 1 -total"," 25.48% 183.206 1 الگو:جعبه_اطلاعات_فیلسوف"," 24.45% 175.831 1 الگو:Infobox_person"," 17.08% 122.835 1 الگو:سرمایه‌داری"," 16.54% 118.962 1 الگو:Sidebar_with_collapsible_lists"," 14.99% 107.810 1 الگو:به_انگلیسی"," 14.66% 105.440 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 14.34% 103.083 1 الگو:Lang"," 11.99% 86.247 2 الگو:Side_box"," 11.14% 80.105 8 الگو:Navbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.396","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":18119318,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-9kd57","timestamp":"20241122092933","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062c\u0627\u0646 \u0627\u0633\u062a\u0648\u0627\u0631\u062a \u0645\u06cc\u0644","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50020","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50020","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-29T14:22:40Z","dateModified":"2024-09-29T05:07:02Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/78\/Stuart_Mill_G_F_Watts.jpg","headline":"\u0641\u06cc\u0644\u0633\u0648\u0641 \u0628\u0631\u06cc\u062a\u0627\u0646\u06cc\u0627\u06cc\u06cc"}</script> </body> </html>