CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tradycja apostolska – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"d8b2454f-f648-4813-ad11-2b6681539133","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tradycja_apostolska","wgTitle":"Tradycja apostolska","wgCurRevisionId":73135987,"wgRevisionId":73135987,"wgArticleId":108598,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Teologia chrześcijańska"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tradycja_apostolska","wgRelevantArticleId":108598,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}}, "wgStableRevisionId":73135987,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1055765","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready", "ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced", "ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tradycja apostolska – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Tradycja_apostolska"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Tradycja_apostolska"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tradycja_apostolska rootpage-Tradycja_apostolska skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Tradycja+apostolska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Tradycja+apostolska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Tradycja+apostolska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Tradycja+apostolska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Źródła_tradycji_apostolskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Źródła_tradycji_apostolskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Źródła tradycji apostolskiej</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Źródła_tradycji_apostolskiej-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Źródła tradycji apostolskiej</span> </button> <ul id="toc-Źródła_tradycji_apostolskiej-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Stary_Testament" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stary_Testament"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Stary Testament</span> </div> </a> <ul id="toc-Stary_Testament-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jezus_Chrystus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jezus_Chrystus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Jezus Chrystus</span> </div> </a> <ul id="toc-Jezus_Chrystus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tradycja_apostolska_w_Nowym_Testamencie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tradycja_apostolska_w_Nowym_Testamencie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tradycja apostolska w Nowym Testamencie</span> </div> </a> <ul id="toc-Tradycja_apostolska_w_Nowym_Testamencie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_rozumieniu_teologii_prawosławnej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#W_rozumieniu_teologii_prawosławnej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>W rozumieniu teologii prawosławnej</span> </div> </a> <ul id="toc-W_rozumieniu_teologii_prawosławnej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_rozumieniu_teologii_katolickiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#W_rozumieniu_teologii_katolickiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>W rozumieniu teologii katolickiej</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-W_rozumieniu_teologii_katolickiej-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję W rozumieniu teologii katolickiej</span> </button> <ul id="toc-W_rozumieniu_teologii_katolickiej-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nauczanie_Soboru_watykańskiego_II" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nauczanie_Soboru_watykańskiego_II"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Nauczanie Soboru watykańskiego II</span> </div> </a> <ul id="toc-Nauczanie_Soboru_watykańskiego_II-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-W_rozumieniu_teologii_protestanckiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#W_rozumieniu_teologii_protestanckiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>W rozumieniu teologii protestanckiej</span> </div> </a> <ul id="toc-W_rozumieniu_teologii_protestanckiej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Tradycja apostolska</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 29 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-29" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">29 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%84%D9%8A%D8%AF_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="تقليد مقدس – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تقليد مقدس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_%C9%99n%C9%99n%C9%99" title="Müqəddəs ənənə – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Müqəddəs ənənə" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Sagradong_tradisyon" title="Sagradong tradisyon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Sagradong tradisyon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Posv%C3%A1tn%C3%A1_tradice" title="Posvátná tradice – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Posvátná tradice" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B5%CF%81%CE%AC_%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B7" title="Ιερά Παράδοση – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιερά Παράδοση" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sacred_tradition" title="Sacred tradition – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Sacred tradition" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Tradici%C3%B3n_apost%C3%B3lica" title="Tradición apostólica – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Tradición apostólica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sankta_Tradicio" title="Sankta Tradicio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sankta Tradicio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tradition_(christianisme)" title="Tradition (christianisme) – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tradition (christianisme)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%B1%EC%A0%84_(%EC%8B%A0%ED%95%99)" title="성전 (신학) – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="성전 (신학)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Tradisi_Suci" title="Tradisi Suci – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Tradisi Suci" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Tradizione_(Chiesa_cattolica)" title="Tradizione (Chiesa cattolica) – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Tradizione (Chiesa cattolica)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A1%D7%95%D7%A8%D7%AA_%D7%94%D7%9B%D7%A0%D7%A1%D7%99%D7%99%D7%94" title="מסורת הכנסייה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="מסורת הכנסייה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mapokeo_ya_Mitume" title="Mapokeo ya Mitume – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mapokeo ya Mitume" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C5%A0ventoji_Tradicija" title="Šventoji Tradicija – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Šventoji Tradicija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Tradision_Apostolal" title="Tradision Apostolal – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Tradision Apostolal" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szent_hagyom%C3%A1ny" title="Szent hagyomány – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szent hagyomány" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Свето предание – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Свето предание" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Lovam-pampianarana" title="Lovam-pampianarana – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Lovam-pampianarana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Traditie_(christendom)" title="Traditie (christendom) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Traditie (christendom)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%81%96%E4%BC%9D" title="聖伝 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="聖伝" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Tradi%C3%A7%C3%A3o_cat%C3%B3lica" title="Tradição católica – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Tradição católica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Священное Предание – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Священное Предание" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D1%9A%D0%B5" title="Свето предање – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Свето предање" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sveto_predanje" title="Sveto predanje – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sveto predanje" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%A4_%E0%AE%AE%E0%AE%B0%E0%AE%AA%E0%AF%81_(%E0%AE%95%E0%AE%BF%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%B5%E0%AE%AE%E0%AF%8D)" title="புனித மரபு (கிறித்தவம்) – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="புனித மரபு (கிறித்தவம்)" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B5_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Святе Передання – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Святе Передання" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A1nh_truy%E1%BB%81n" title="Thánh truyền – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thánh truyền" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%A3%E4%BC%A0" title="圣传 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="圣传" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1055765#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tradycja_apostolska" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Tradycja_apostolska" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tradycja_apostolska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Tradycja_apostolska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Tradycja_apostolska" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Tradycja_apostolska" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&oldid=73135987" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Tradycja_apostolska&id=73135987&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTradycja_apostolska"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTradycja_apostolska"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Tradycja+apostolska"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Tradycja_apostolska&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Tradycja_apostolska" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1055765" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy Tradycji. Zobacz też: <a href="/wiki/Tradycja_apostolska_Hipolita" title="Tradycja apostolska Hipolita">Tradycja apostolska Hipolita</a>.</span></div> <p><b>Tradycja apostolska</b> lub <b>Tradycja</b> – jedno z podstawowych pojęć w <a href="/wiki/Teologia#Teologia_chrześcijańska" title="Teologia">teologii chrześcijańskiej</a>, szczególnie w tradycyjnych <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">Kościołach</a> głównego nurtu <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwa</a> jak <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_katolicki" title="Kościół katolicki">katolicki</a>, <a href="/wiki/Anglikanizm" title="Anglikanizm">anglikański</a>, <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławny</a> i <a href="/wiki/Ko%C5%9Bcio%C5%82y_wschodnie" title="Kościoły wschodnie">kościołów orientalnych</a>. Rozumiana jest jako całokształt <a href="/wiki/Modlitwa" title="Modlitwa">modlitwy</a>, nauki i życia <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarą</a>, które Kościół „jeden, święty, powszechny i apostolski” (<a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Credo</a>) otrzymał od <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Jezusa</a> i <a href="/wiki/Aposto%C5%82" title="Apostoł">apostołów</a>. </p><p>Pochodzenie Tradycji jest przypisywane <a href="/wiki/Aposto%C5%82" title="Apostoł">apostołom</a>, uważana jest za ustaloną u początków istnienia Kościoła – <a href="/wiki/Magisterium_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Magisterium Kościoła">nauczanie tych kościołów</a> uznaje ją za wzorzec, którego nie można naruszyć w jego ważnych elementach, bez zanegowania istoty chrześcijaństwa. Wspólnoty, które odeszły od istotnych elementów tradycji apostolskiej, były uznawane za nieautentycznie chrześcijańskie. Razem z niezmiennością istotnych elementów Tradycji apostolskiej teologia dostrzega zmienność tego, w jaki sposób jest ona przeżywana w każdym pokoleniu: rozumienie i sposób wyrażania tradycji pod natchnieniem <a href="/wiki/Duch_%C5%9Awi%C4%99ty" title="Duch Święty">Ducha Świętego</a> (por. <a href="/wiki/Ewangelia_Jana" title="Ewangelia Jana">J</a> 16,13) urzeczywistnia się przez wieki w sposób, który odpowiada wyzwaniom danego czasu<sup id="cite_ref-BOU_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-BOU-1">[1]</a></sup>. </p><p>W chrześcijaństwie nurtu <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacyjnego</a> mówi się o „głównym nurcie tradycji”<sup id="cite_ref-MACQ_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-MACQ-2">[2]</a></sup>. Według komentatorów brak pojęcia tradycji w <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantyzmie</a> lub właściwego rozumienia tego pojęcia jest przyczyną podziału doktrynalnego i rozdrobnienia wspólnot protestanckich<sup id="cite_ref-BOUSFP_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-BOUSFP-3">[3]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Źródła_tradycji_apostolskiej"><span id=".C5.B9r.C3.B3d.C5.82a_tradycji_apostolskiej"></span>Źródła tradycji apostolskiej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Źródła tradycji apostolskiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Źródła tradycji apostolskiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stary_Testament">Stary Testament</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Stary Testament" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stary Testament"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według Pierre'a Grelota, w Izraelu można bez trudu dostrzec fakt przekazywania bardzo określonego, obejmującego wiele elementów świętego depozytu, zwanego tradycją. Depozyt ów obejmował całe życie ludu Bożego Izraela: wspomnienia wydarzeń historycznych i ich interpretacja w wierze, sposób modlenia się i zasady dotyczące życia codziennego, obrzędy, kult, zwyczaje i prawo. Przekonanie o świętości, a więc swego rodzaju nienaruszalności tego depozytu, wynikało z przekonania, że stał za nim autorytet samego <a href="/wiki/Jahwe" title="Jahwe">Boga</a>, a nie jedynie to, że był on tradycją ojców – jak w przypadku niereligijnych tradycji danego narodu. Depozyt ów wynikał, według wierzeń <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a>, z <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">Objawienia</a>, które Bóg przekazywał przez swych wysłanników, zwłaszcza <a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">Mojżesza</a>. Tradycja ta miała dwie cechy: trwałość i postęp. Pewne elementy były uznane za niezmienne, jak np. <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteizm</a>, nauka o przymierzu, zwyczaje pochodzące jeszcze od patriarchów a podyktowane prawem mojżeszowym. Ale Bóg posyłał coraz to nowe osoby, przez które rozwijał tradycję i jej rozumienie. </p><p>Należy zaznaczyć, że powyższe odnosi się do <i>postrzegania</i> składników tradycji jako kluczowych i niezmiennych. Badanie rzeczywistego pochodzenia i powstania poszczególnych elementów jest przedmiotem naukowego <a href="/wiki/Judaizm#Historia_judaizmu" title="Judaizm">badania historycznego</a>, które może podać w wątpliwość nawet najbardziej centralne cechy tradycji, jak np. monoteizm. </p><p>Tradycja w <a href="/wiki/Stary_Testament" title="Stary Testament">Starym Testamencie</a> była wpierw przekazywana ustnie, w stylu zgodnym z danym środowiskiem, następnie przybrała postać pisaną czyli <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblii</a>. Tekst pisany z czasem nabierał coraz większego znaczenia. W <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmie</a> czasów bliskich Chrystusowi, głównym środkiem przekazywania tradycji były teksty pisane. Przekaz ustny istniał, choć nie mógł cieszyć się takim autorytetem, pretendować do posiadania normatywnego charakteru w taki sposób, jak właśnie Tora<sup id="cite_ref-Grelot_985_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Grelot_985-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jezus_Chrystus">Jezus Chrystus</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Jezus Chrystus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Jezus Chrystus"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według <a href="/wiki/Ewangelie" class="mw-redirect" title="Ewangelie">Ewangelistów</a>, <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Jezus</a> szanował <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Prawo</a> i proroków (por. Mt 5,17). Sam zaś nauczał „nie jak uczeni w Piśmie”, lecz „jak ten, kto ma władzę” (por. Mk 1,22.27). Zgodnie z nauczaniem kościołów głównego nurtu, poprzez swe nauczanie i czyny, np. sprawowanie Eucharystii, którą chciał by Jego uczniowie czynili na Jego pamiątkę (por. 1 Kor 11,23nn), wprowadził nowy wymiar w tradycję <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a> i stanął u źródeł nowej tradycji chrześcijańskiej, która stanowiła kryterium właściwego odczytywania <a href="/wiki/Tanach" title="Tanach">Biblii hebrajskiej</a><sup id="cite_ref-Grelot_985_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Grelot_985-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tradycja_apostolska_w_Nowym_Testamencie">Tradycja apostolska w Nowym Testamencie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Tradycja apostolska w Nowym Testamencie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tradycja apostolska w Nowym Testamencie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Opis tradycji, przekazu apostolskiego (gr. παράδοσις), jak zauważa komentarz w <a href="/wiki/Biblia_jerozolimska" title="Biblia jerozolimska">Biblii jerozolimskiej</a><sup id="cite_ref-BJTES_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-BJTES-5">[5]</a></sup>, podaje <a href="/wiki/Pawe%C5%82_z_Tarsu" title="Paweł z Tarsu">Paweł z Tarsu</a> w <a href="/wiki/1._List_do_Tesaloniczan" title="1. List do Tesaloniczan">Pierwszym liście do Tesaloniczan</a> 2,13: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>...gdy przyjęliście słowo Boże, usłyszane od nas, przyjęliście je nie jako słowo ludzkie, ale – jak jest naprawdę – jako słowo Boga, który działa w was wierzących. </p> </blockquote> </div> <p><a href="/wiki/Aposto%C5%82" title="Apostoł">Apostoł</a> mówi konkretnie o tradycji, używając tego słowa, w <a href="/wiki/2._List_do_Tesaloniczan" title="2. List do Tesaloniczan">2. Liście do Tesaloniczan</a> 3,6, jako o czymś, czego przestrzegać trzeba za cenę bycia wyłączonym ze wspólnoty wierzących: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, abyście stronili od każdego brata, który postępuje wbrew porządkowi, a nie według <b>tradycji</b>, którą przejęliście od nas. </p> </blockquote> </div> <p>Apostołowie otrzymali od Chrystusa nie tylko zespół prawd, ale także sposób życia, moralność, całe życie pierwszej wspólnoty uczniów Chrystusa zostało w sposób duchowy zapoczątkowane przez Mistrza. Dlatego dalej w swym liście Paweł zachęcał kolejnych uczniów Chrystusa do życia według tego, co „przejęli” od apostołów: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>według tego, coście od nas przejęli w sprawie sposobu postępowania i podobania się Bogu – jak już postępujecie – stawajcie się coraz doskonalszymi! (1 Tes 4,1; por. 1 Kor 11,23; 15,1.3; Ga 1,9; Flp 4,9; Kol 2,6) </p> </blockquote> </div> <p>Ta tradycja, której centrum stanowi „Ewangelia”, czyli przepowiadanie zbawczego wydarzenia śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, nie jest – w rozumieniu teologii – ludzką tradycją (por. Mk 7,8), lecz jest słowem Bożym, które otrzymuje się przez słuchanie (por. Rz 10,17; Ef 1,13; Dz 15,7) i przyjmuje sercem (por. Rz 10,8-10), dzięki <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wierze</a>, że przez głoszącego przemawia sam Bóg (por. 1 Tes 4,1n; 2 Kor 3,5; 13,3). W ten sposób tradycja zostaje „przyjęta”, a ci którzy ją przyjmują sami stają się wzorem dla innych. Mówi św. Paweł w 1 Tes 1,6n: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>A wy, przyjmując słowo pośród wielkiego ucisku, z radością Ducha Świętego, staliście się naśladowcami naszymi i Pana, by okazać się w ten sposób wzorem (gr. τυπος) dla wszystkich wierzących w Macedonii i Achai (por. 2 Tes 2,10; 2 Kor 11,4; Dz 8,14; itd.; Mk 4,20)<sup id="cite_ref-BJTES_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-BJTES-5">[5]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="W_rozumieniu_teologii_prawosławnej"><span id="W_rozumieniu_teologii_prawos.C5.82awnej"></span>W rozumieniu teologii prawosławnej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: W rozumieniu teologii prawosławnej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W rozumieniu teologii prawosławnej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według <a href="/wiki/Siergiej_Bu%C5%82gakow" title="Siergiej Bułgakow">Siergieja Bułgakowa</a> tradycja <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">Kościoła</a> jest gwarantem tożsamości Kościoła i wypływa z jedności żyjącego w nim Ducha. Tradycja jest czymś wewnętrznym, jest „noumenalną jednością”, żywą mocą i samoświadomością organizmu Kościoła. Ogarnia i jednoczy jego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Tradycja prowadzi Kościół w przyszłość <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Bo%C5%BCe" title="Królestwo Boże">Królestwa niebieskiego</a>, które wypełni się w <a href="/wiki/Paruzja" title="Paruzja">paruzji</a>, podobnie jak <a href="/wiki/Stary_Testament" title="Stary Testament">Stary Testament</a> prowadził do <a href="/wiki/Nowy_Testament" title="Nowy Testament">Nowego</a>, który był jego kontynuacją i wypełnieniem. Wewnętrzną normą określającą Tradycję jest świętość, gdyż Boży Duch mieszka zarówno w pojedynczym człowieku, jak i w Kościele. Stąd poszczególny człowiek może ogarnąć to, czym jest tradycja, gdy wzrasta w świętości. Tradycja, będąc czymś wewnętrznym – według Bułgakowa – zapisuje się zewnętrznie w zabytkach literatury, sztuki, liturgii, prawa kanonicznego i w zwyczajach. Ale sama nie da się zamknąć w nich, bo jest zawsze kontynuowana w życiu chrześcijan. Dotyczy ona <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiary</a> i życia, nauki i pobożności. Z początku funkcjonowała jedynie jako przekaz ustny, później zaczęła być spisywana. Bułgakow, zgodnie z <a href="/wiki/Prawos%C5%82awie" title="Prawosławie">prawosławną</a> tradycją teologiczną, bardzo mocno wiąże określenie podstawowych elementów tradycji, zwłaszcza w dziedzinie wiary, z <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny" title="Sobór powszechny">Soborami powszechnymi</a> i ich kanonami. Szczególne znaczenie ma tu <a href="/wiki/Nicejsko-konstantynopolita%C5%84skie_wyznanie_wiary" title="Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary">Credo nicejsko-konstantynopolskie</a>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Takim minimum tradycji w dziedzinie wiary, obowiązującym wszystkich, ale nie wyczerpującym oczywiście całej tradycji, Kościół uczynił to, co zostało uroczyście ogłoszone i stało się prawem Kościoła na soborach powszechnych lub lokalnych, jako najbardziej autorytatywnych zgromadzeniach kościelnych, będących dla swoich czasów najwyższym organem władzy kościelnej. Obowiązującym wszystkich wyznaniem wiary jest Symbol Wiary Nicejsko-konstantynopolitański, wygłaszany także podczas liturgii (z nim łączą się, chociaż mają mniejsze znaczenie i nie mają zastosowania liturgicznego, <a href="/wiki/Apostolski_symbol_wiary" title="Apostolski symbol wiary">Skład Apostolski</a>, a zwłaszcza tak zwany <a href="/wiki/Atanazja%C5%84skie_wyznanie_wiary" class="mw-redirect" title="Atanazjańskie wyznanie wiary">Symbol św. Atanazego</a>), oraz decyzje dogmatyczne siedmiu soborów powszechnych. Każdy, kto nie akceptuje tej tradycji kościelnej, tym samym znajduje się poza Kościołem i jego życiem. Istniejące w Kościele zasady praktyczne, czyli kanony, nie mogą być porównywane co do swojej ważności z definicjami dogmatycznymi, gdyż na wielu kanonach ciąży pieczęć uwarunkowań historycznych i ograniczoności. Dlatego niektóre kanony po prostu zostały zmienione przez późniejsze decyzje (co nie może zdarzyć się w odniesieniu do określeń dogmatycznych), inne zaś, chociaż formalnie nie odwołane, wychodzą z użycia i przestają być żywą tradycją Kościoła, stając się przedmiotem badań historyków i archeologów<sup id="cite_ref-BULG_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-BULG-6">[6]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Siergiej Bułgakow podkreślał różnicę między soborowymi kanonami <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">dogmatycznymi</a>, a kanonami dotyczącymi praktycznego życia <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">Kościoła</a> – włączając w to także księgi <a href="/wiki/Liturgia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Liturgia chrześcijańska">liturgiczne</a>, jak <i>Typikon</i> (prawosławny odpowiednik <a href="/wiki/Msza%C5%82_rzymski" title="Mszał rzymski">mszału rzymskiego</a>). Przykładem dla rosyjskiego teologa było to, że podział jednego Kościoła na dwie tradycje liturgiczne, wschodnią i zachodnią, był możliwy do zaakceptowania. Z chwilą jednak, kiedy pojawił się podział w rozumieniu dogmatu związany ze sporem o <a href="/wiki/Filioque" title="Filioque">Filioque</a>, doszło do <a href="/wiki/Wielka_schizma_wschodnia" title="Wielka schizma wschodnia">schizmy</a><sup id="cite_ref-BULG_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-BULG-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="W_rozumieniu_teologii_katolickiej">W rozumieniu teologii katolickiej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: W rozumieniu teologii katolickiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W rozumieniu teologii katolickiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W rozumieniu <a href="/wiki/Teologia" title="Teologia">teologii</a> <a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">katolickiej</a>, tradycja jest źródłem poznania wiary komplementarnym w stosunku do <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblii</a>. Jest jednocześnie punktem odniesienia do poprawnej jej interpretacji. <a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a> sformułował rolę władz <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">kościelnych</a> w odniesieniu do tradycji Kościoła w dziedzinie <a href="/wiki/Liturgia" title="Liturgia">liturgii</a>, jako swego rodzaju kustosza, konserwatora ustalonego przez Jezusa i apostołów <i>modelu</i>. Ów <i>model</i> ma być żywą rzeczywistością odpowiadającą potrzebom czasu, a nie martwym przepisem lub eksponatem muzealnym. Według francuskiego <a href="/wiki/Teolog" title="Teolog">teologa</a> to określenie zadań biskupów wobec <a href="/wiki/Liturgia" title="Liturgia">liturgii</a> odnosi się równie dobrze do wszystkich innych dziedzin życia Kościoła<sup id="cite_ref-BOU_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-BOU-1">[1]</a></sup>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Żywy autorytet samej <a href="/wiki/Stolica_Apostolska" title="Stolica Apostolska">Stolicy Apostolskiej</a> i wszystkich biskupów zebranych na <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny" title="Sobór powszechny">soborze powszechnym</a>, np. trydenckim lub innym, interweniuje dokładnie po to, by kanonizować to, co uznaje za najdoskonalszy dostępny w naszym wieku nośnik zachowywania tradycji, która od samych <a href="/wiki/Aposto%C5%82" title="Apostoł">Apostołów</a> poprzez starożytność chrześcijańską doszła aż do nas. </p> </blockquote> </div> <p>Według Bouyera, tradycja w rozumieniu <a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">katolickim</a> nie jest czymś z przeszłości, ustalonym raz na zawsze w szczegółowej pisemnej formie, niepodatnej na zmianę lub postęp. Nie jest też czymś zmiennym, co może być kształtowane do woli przez jednostki lub przez władze kościelne. Jest swego rodzaju żyjącym <i>wzorcem, modelem</i> danym raz na zawsze przez Chrystusa i Jego apostołów. Ten <i>model</i> ma być przeżywany zarówno przez duchowieństwo jak i świeckich w sposób aktywny. Nie ma być jedynie tak, że świeccy mają biernie przyjmować rządy biskupów. By ukazać właściwy sposób życia tradycją przez cały Kościół, L. Bouyer przytoczył rozróżnienie bł. kardynała <a href="/wiki/Jan_Henryk_Newman" title="Jan Henryk Newman">J. H. Newmana</a>. Angielski teolog dostrzegał dwa elementy tradycji: <i>tradycję biskupią</i>, sprawującą tzw. nadzwyczajne <a href="/wiki/Magisterium_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Magisterium Kościoła">Magisterium Kościoła</a>, jako taka jedynie ona w sposób właściwy i ścisły jest autorytatywna, oraz <i>tradycję profetyczną</i>. Nie można ich ani oddzielać, ani tym bardziej przeciwstawiać. Tradycja prorocka jest właściwa całemu ciału Kościoła, nie tylko biernie, ale i czynnie – jednak zawsze w jedności z tymi, którzy są <i>u głowy</i>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>/Profetyczna tradycja to/ <i>dążenia umysłu według ducha</i> (por. <a href="/wiki/List_do_Rzymian" title="List do Rzymian">Rz</a> 8, 6), myśli, zasady, które są jakby oddechem Wspólnoty Kościoła, [to] sposób, w jaki stale, habitualnie i jakby podświadomie postrzega ona rzeczy – raczej niż jakikolwiek, statyczny i systematyczny, komplet dogmatów<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Ta profetyczna tradycja wyraża się w najróżniejszy sposób poprzez historię, czyli dokumenty pisane i zabytki, które składają się na historię. Według L. Bouyera, bardzo istotne jest to, że tradycję tę mogą odczytać i rozpoznać w świadectwach z przeszłości jedynie ci, którzy <i>żyją we Wspólnocie Kościoła, oddychają jej oddechem, żyją jej życiem i modlą się jej modlitwą</i><sup id="cite_ref-BOU_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-BOU-1">[1]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nauczanie_Soboru_watykańskiego_II"><span id="Nauczanie_Soboru_watyka.C5.84skiego_II"></span>Nauczanie Soboru watykańskiego II</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Nauczanie Soboru watykańskiego II" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nauczanie Soboru watykańskiego II"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_watyka%C5%84ski_II" title="Sobór watykański II">Sobór Watykański II</a> przypomniał podstawowe znaczenie tradycji, jako przekazywania depozytu wiary, otrzymanej od apostołów: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Stąd Apostołowie, przekazując to, co sami otrzymali, upominają wiernych, by trzymali się tradycji, które poznali czy to przez naukę ustną, czy też przez list (por. <a href="/wiki/2._List_do_Tesaloniczan" title="2. List do Tesaloniczan">2 Tes</a> 2,15) /.../ Tradycja ta, wywodząca się od Apostołów, rozwija się w Kościele pod opieką Ducha Świętego. Wzrasta bowiem zrozumienie tak rzeczy, jak słów przekazywanych, już to dzięki kontemplacji oraz dociekaniu wiernych, którzy je rozważają w sercu swoim (por. <a href="/wiki/Ewangelia_%C5%81ukasza" title="Ewangelia Łukasza">Łk</a> 2,19 i 51), już też dzięki głębokiemu, doświadczalnemu pojmowaniu spraw duchowych, już znowu dzięki nauczaniu tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali niezawodny charyzmat prawdy. Albowiem Kościół z biegiem wieków dąży stale do pełni prawdy Bożej, aż wypełnią się w nim słowa Boże<sup id="cite_ref-SWKO_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-SWKO-8">[8]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Biblia jest spisaną w pokoleniu apostolskim częścią Tradycji, stąd cieszy się najwyższym autorytetem. Biblia i tradycja nie są "konkurencyjne" wobec siebie, przeciwnie, są wyrazem jednego <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">Objawienia Bożego</a> w Chrystusie. Sobór ujął to następująco: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Tradycja święta zatem i Pismo święte ściśle się ze sobą łączą i komunikują. Obydwoje bowiem, wypływając z tego samego źródła Bożego, zrastają się jakoś w jedno i zdążają do tego samego celu. Albowiem Pismo św. jest mową Bożą, utrwaloną pod natchnieniem Ducha Świętego na piśmie, a święta Tradycja, słowo Boże, przez Chrystusa Pana i Ducha Świętego powierzone Apostołom, przekazuje w całości ich następcom, by oświeceni Duchem prawdy, wiecznie je w swym nauczaniu zachowywali, wyjaśniali i rozpowszechniali. Stąd to Kościół osiąga pewność swoją co do wszystkich spraw objawionych nie przez samo Pismo święte. Toteż obydwoje należy z równym uczuciem czci i poważania przyjmować i mieć w poszanowaniu. Święta Tradycja i Pismo św. stanowią jeden święty depozyt słowa Bożego powierzony Kościołowi. (Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”, nn.9-10<sup id="cite_ref-SWKO_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-SWKO-8">[8]</a></sup>) </p> </blockquote> </div> <p>Tradycja rozwija się zawsze w słuchaniu Pisma Świętego, podlega mu jako normie krytycznej. Ale i na odwrót tradycja stanowi konieczne odniesienie dla poprawnego odczytywania w <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wierze</a> Pisma Świętego. Słowo spisane <a href="/wiki/Nowy_Testament" title="Nowy Testament">Nowego Testamentu</a> powstało jako dzieło <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">Kościoła</a>. Historyczno-krytyczna metoda interpretacji Biblii, choć pomocna, jest w Kościele katolickim uważana za niewystarczającą do właściwego rozumienia, przyjęcia i nauczania Słowa Bożego w wierze. W celu uniknięcia błędów wynikających z ludzkiej omylności konieczne jest odniesienie do <a href="/wiki/Magisterium_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Magisterium Kościoła">Magisterium Kościoła</a>, które otrzymało misję od samego Chrystusa nauczania wiary apostolskiej. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="W_rozumieniu_teologii_protestanckiej">W rozumieniu teologii protestanckiej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: W rozumieniu teologii protestanckiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W rozumieniu teologii protestanckiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">Protestantyzm</a>, w myśl <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacyjnej</a> zasady <a href="/wiki/Sola_scriptura" title="Sola scriptura">Sola scriptura</a>, w XVI w. zakwestionował autorytet Kościoła w odniesieniu do tradycji przejętej od apostołów. Jednak, według Jamesa Mackeya, teologia reformacji nie wystąpiła przeciw zasadzie tradycji jako takiej. Dwa punkty zdają się być dla reformacji najważniejsze: </p> <ol><li>Wszelka tradycja musi opierać się na Piśmie świętym i być „sądzona” według Pisma.</li> <li>Duchowni nie mogą posiadać żadnej, nawet względnie niezależnej władzy nauczania.</li></ol> <p>Według Mackeya, najbardziej przeciwny tradycji kościelnej był Marcin Luter, inni reformatorzy byli bardziej umiarkowani w swej krytyce: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Sam Luter jest, być może, najbardziej negatywnym z reformatorów w stosunku do teologii tradycji, ponieważ zbyt mocno zależało mu na odrzuceniu papiestwa, soborów i władzy nauczycielskiej Kościoła w ogólności, by usiłował zastąpić je czymś pozytywnym. Lecz Melanchton, a później <a href="/wiki/Martin_Chemnitz" title="Martin Chemnitz">Chemnitz</a> zajmują zupełnie inne stanowisko. <a href="/wiki/Filip_Melanchton" title="Filip Melanchton">Melanchton</a> odwoływał się do wczesnych wierzeń i do pism pierwszych Ojców jako przewodników dla wiary chrześcijańskiej. Sądził on, iż Ojcowie pierwszych wieków byli tak świątobliwymi i uczonymi mężami, a ponadto tak bliskimi czasów autentycznej nauki apostołów, że w praktyce ich nauczanie można uważać za dokładny wyraz prawdy chrześcijańskiej zawartej jako słowo Boże w Piśmie świętym<sup id="cite_ref-CITEREFMackey1974199-200_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMackey1974199-200-9">[9]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>W swej książce <i>O rozwoju doktryny chrześcijańskiej</i> <a href="/wiki/Jan_Henryk_Newman" title="Jan Henryk Newman">Jan Henryk Newman</a> udowadniał, że zmiana i rozwój są oznaką życia i doskonałości<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. Według Mackeya, w dążeniach reformatorskich doszło do naruszenia tego prawa rozwoju. Pragnąc wrócić do domniemanego „Złotego Wieku” chrześcijaństwa, stanu pierwotnej czystości, zapoznali prawdę, że tradycja Kościoła z konieczności zawiera w sobie zmianę lub rozwój, z zachowaniem istotnych prawd i praktyki chrześcijańskiej. Ogólnie jednak, teologia reformacji nigdy do końca nie negowała zasady tradycji. Współcześnie wielu autorów podkreśla jej znaczenie. Według Daniela Jenkinsa każda grupa chrześcijańska ostatecznie rządzi się jakąś tradycją: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Wszyscy ludzie są spadkobiercami tradycji, nawet ci pozornie najbardziej samoistni z sekciarzy protestanckich. A kiedy wyobrażają sobie, że są naprawdę wyzwoleni od pewnego zespołu tradycji, to właśnie wtedy w sposób najbardziej naturalny popadają pod władanie innego<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Troska o wierne odczytanie Biblii idzie w parze z koniecznością zachowania ciągłości przekazu wiary. W teologii <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestanckiej</a> znajduje to wyraz w określeniu <i>główny nurt tradycji</i> /<span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span> <i>main stream of tradition</i>/. Według J. MacQuarrie, profesora <a href="/w/index.php?title=Union_Theological_Seminary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union Theological Seminary (strona nie istnieje)">Union Theological Seminary</a> w <a href="/wiki/Nowy_Jork" title="Nowy Jork">Nowym Jorku</a> w latach 1943-1966, poszczególni teolodzy nie mogą się sprzeciwiać temu <i>nurtowi tradycji</i> w równym stopniu jak nie mogą tego czynić wobec <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Pisma Świętego</a>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Przeczyć podstawowym doktrynom, jak ta o <a href="/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Trójca Święta">Trójcy Świętej</a>, odrzucać <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Chrześcijańskie wyznania wiary">formuły <i>Credo</i></a>, odstawiać na bok wiarę /<span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span> <i>beliefs</i>/ wczesnych <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny" title="Sobór powszechny">soborów</a> niepodzielonego jeszcze Kościoła - są to działania, do których jednostki mogą się skłaniać przez swoje własne myślenie na temat tych kwestii. Nie mogą jednak mieć miejsca w chrześcijańskiej teologii, gdyż stają się one nie czym innym, jak odrzuceniem historii, a więc ciągłości tożsamości wspólnoty, w ramach której dokonuje się chrześcijańska refleksja teologiczna<sup id="cite_ref-MACQ_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-MACQ-2">[2]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Krytykując protestanckie postawy wobec tradycji apostolskiej, <a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a> uważa, że <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">Reformacja</a> z powodu zaprzeczenia doktrynie – do tej pory powszechnie uznawanej w chrześcijaństwie – że autorytet Kościoła jest jednocześnie autorytetem Bożym i umieszczenia Boskiego autorytetu w „niedostępnych niebiosach”, popadła w czysty indywidualizm. Zaowocowało to ustanowieniem absolutnej i wyłącznej władzy jednostki w sprawach duchowych, gdzie jedynym kryterium oceny ich prawdziwości jest osobiste doświadczenie, wyobrażenia, upodobania i rozumienie. Louis Bouyer uważa, że dalsze istnienie kościołów protestanckich jest jedynie próbą zapobieżenia całkowitej dezintegracji Kościoła chrześcijańskiego: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>System protestancki, który zrodził Kościoły protestanckie, w odrzuceniu prawdziwej «apostolskości» Kościoła poprzez niezrozumienie lub zanegowanie <a href="/wiki/Sukcesja_apostolska" title="Sukcesja apostolska">sukcesji apostolskiej</a>, sam w praktyce jest zaangażowany w ciągłe żądanie Boskiego autorytetu [dla siebie]. Mimo iż na początku chciał ustanowić to odrzucenie jako zasadę. Z chwilą zerwania z Kościołem tradycji, przed organizacjami protestanckimi stanęły otworem trzy możliwości. Albo, jak najpierw w przypadku <a href="/wiki/Anabaptyzm" title="Anabaptyzm">anabaptystów</a>, a później <a href="/wiki/Kwakrzy" title="Kwakrzy">kwakrów</a>, odrzucenie każdej widzialnej władzy, skutkujące w absolutnym, anarchicznym indywidualizmie; albo też, jak w przypadku odpowiedzi <a href="/wiki/Luteranizm" title="Luteranizm">Luterańskiej</a>, przekazanie organizowania i kierowania Kościołem w ręce władzy cywilnej; albo, jak w <a href="/wiki/Kalwinizm" title="Kalwinizm">kalwinizmie</a> i w sektach, które poszły za nim lub przeciwstawiły się mu, sztuczne skonstruowanie nowego kościoła, stworzonego we wszystkich swych elementach dzięki geniuszowi (lub fantazjom) jednostki, zgodnie z systemem własnego pomysłu. Rezultat był zawsze ten sam; w Kościele w miejsce boskiego autorytetu, protestantyzm ustanowił czysto ludzki autorytet, wraz z nieuniknioną konsekwencją zniewolenia człowieka przez człowieka, zduszając ideę religii osobistej i chrześcijańskiej wolności<sup id="cite_ref-BOUSFP_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-BOUSFP-3">[3]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <p>Dla Louisa Bouyera, fakt iż, mimo systemowego indywidualizmu, kościoły protestanckie trwają, świadczy głównie o chęci wierzących zapobieżenia całkowitej dezintegracji Kościoła, gdyż to w ich oczach oznaczałoby dezintegrację panowania samego Boga<sup id="cite_ref-BOUSFP_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-BOUSFP-3">[3]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-BOU-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BOU_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BOU_1-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BOU_1-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>The Catholic Tradition Concerning the Shape of the Eucharist</i>. s. 72-73.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Catholic+Tradition+Concerning+the+Shape+of+the+Eucharist&rft.pages=72-73"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-MACQ-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-MACQ_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-MACQ_2-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">J. MacQuarrie: <i>Principles of Christian Theology</i>. s. 11-12.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Christian+Theology&rft.au=J.+MacQuarrie&rft.pages=11-12"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-BOUSFP-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BOUSFP_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BOUSFP_3-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BOUSFP_3-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text">Por. <cite class="citation book"><a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a>: <i>The Spirit and Forms of Protestantism</i>. s. 253.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Spirit+and+Forms+of+Protestantism&rft.au=Louis+Bouyer&rft.pages=253"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-Grelot_985-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Grelot_985_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Grelot_985_4-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">Por. <cite class="citation book">Pierre Grelot: Tradycja. W: <i>Słownik teologii biblijnej</i>. s. 985-6.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+teologii+biblijnej&rft.atitle=Tradycja&rft.au=Pierre+Grelot&rft.pages=985-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-BJTES-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BJTES_5-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BJTES_5-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">Por. Przypis do 1 Tes 2,13 w <a href="/wiki/Biblia_jerozolimska" title="Biblia jerozolimska">Biblii jerozolimskiej</a>, Poznań 2006, s. 1590.</span> </li> <li id="cite_note-BULG-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BULG_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BULG_6-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Siergiej_Bu%C5%82gakow" title="Siergiej Bułgakow">Sergiusz Bułgakow</a>: Kościół jako Tradycja. W: Tenże: <i>Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego</i>. s. 37-39.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Prawos%C5%82awie.+Zarys+nauki+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+prawos%C5%82awnego&rft.atitle=Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82+jako+Tradycja&rft.au=Sergiusz+Bu%C5%82gakow&rft.pages=37-39"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">John Henry Newman, <i>Via Media</i>, t. 1, s. 249-251</span> </li> <li id="cite_note-SWKO-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-SWKO_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-SWKO_8-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20130220121939/http://archidiecezja.lodz.pl/czytelni/sobor/ko2.html">Rozdział 2. O przekazywaniu Objawienia Bożego</a>. [w:] <i>Konstytucja o dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum” Soboru Watykańskiego II</i> [on-line]. [dostęp 2011-04-12].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMackey1974199-200-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMackey1974199-200_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMackey1974">Mackey 1974 ↓</a></span>, s. 199-200.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Warszawa 1957, s. 65</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Tradition and the Spirit, London 1951, s. 101n.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Bouyer, Louis</a>: The Catholic Tradition Concerning the Shape of the Eucharist. W: Tenże: <i>Life and Liturgy</i>. Londyn: Sheed & Ward, 1956, s. 70-85.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+and+Liturgy&rft.atitle=The+Catholic+Tradition+Concerning+the+Shape+of+the+Eucharist&rft.au=Bouyer%2C+Louis&rft.pub=Sheed+%26+Ward&rft.place=Londyn&rft.pages=70-85"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Bouyer, Louis</a>: <i>The Spirit and Forms of Protestantism</i>. A. V. Littledale (przekład na j. ang.). Wyd. 2. London i Glasgow: Collins, 1963, s. 253.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Spirit+and+Forms+of+Protestantism&rft.au=Bouyer%2C+Louis&rft.edition=2&rft.pub=Collins&rft.place=London+i+Glasgow&rft.pages=253"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Siergiej_Bu%C5%82gakow" title="Siergiej Bułgakow">Bułgakow, Sergiusz</a>: Kościół jako Tradycja. W: Tenże: <i>Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego</i>. <a href="/wiki/Henryk_Paprocki" title="Henryk Paprocki">Henryk Paprocki</a>, (przekład). Białystok – Warszawa: Orthdruk - Formica, 1992, s. 20-45. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8385368035" title="Specjalna:Książki/8385368035">ISBN <span class="isbn">83-85368-03-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Prawos%C5%82awie.+Zarys+nauki+Ko%C5%9Bcio%C5%82a+prawos%C5%82awnego&rft.atitle=Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82+jako+Tradycja&rft.au=Bu%C5%82gakow%2C+Sergiusz&rft.pub=Orthdruk+-+Formica&rft.place=Bia%C5%82ystok+%E2%80%93+Warszawa&rft.pages=20-45&rft.isbn=83-85368-03-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Grelot, Pierre: Tradycja. W: <i>Słownik teologii biblijnej</i>. <a href="/wiki/Xavier_L%C3%A9on-Dufour" title="Xavier Léon-Dufour">X. Léon-Dufour</a> (red.), <a href="/wiki/Kazimierz_Romaniuk" title="Kazimierz Romaniuk">K. Romaniuk</a> (tłum. i oprac.). Wyd. 4. Poznań: Pallottinum, 1994, s. 983-989. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370142249" title="Specjalna:Książki/8370142249">ISBN <span class="isbn">83-7014-224-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+teologii+biblijnej&rft.atitle=Tradycja&rft.au=Grelot%2C+Pierre&rft.edition=4&rft.pub=Pallottinum&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=983-989&rft.isbn=83-7014-224-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation web"><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_watyka%C5%84ski_II" title="Sobór watykański II">Sobór watykański II</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20130220121939/http://archidiecezja.lodz.pl/czytelni/sobor/ko2.html">Rozdział 2. O przekazywaniu Objawienia Bożego</a>. [w:] <i>Konstytucja o dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum”</i> [on-line]. [dostęp 2011-04-12].</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMackey1974">Mackey, James: Dzieje poglądów na Tradycję: związek między Pismem Świętym a Tradycją. W: Tenże: <i>Tradycja i zmiana w Kościele</i>. Maria Wierzbicka (przekład). Warszawa: IW „PAX”, 1974, s. 163-220.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tradycja+i+zmiana+w+Ko%C5%9Bciele&rft.atitle=Dzieje+pogl%C4%85d%C3%B3w+na+Tradycj%C4%99%3A+zwi%C4%85zek+mi%C4%99dzy+Pismem+%C5%9Awi%C4%99tym+a+Tradycj%C4%85&rft.au=Mackey%2C+James&rft.pub=IW+%E2%80%9EPAX%E2%80%9D&rft.place=Warszawa&rft.pages=163-220"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">MacQuarrie J.: <i>Principles of Christian Theology</i>. Wyd. 6. Londyn: SCM Press, 1986, s. 544.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Christian+Theology&rft.au=MacQuarrie+J.&rft.edition=6&rft.pub=SCM+Press&rft.place=Londyn&rft.pages=544"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Sukcesja_apostolska" title="Sukcesja apostolska">Sukcesja apostolska</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Tradycja_apostolska" class="extiw" title="q:Tradycja apostolska"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>o Tradycji apostolskiej</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblia.wiara.pl/?grupa=4&art=1224667596"><i>Nie jesteśmy religią księgi - Wywiad z ojcem synodalnym, biskupem Andrzejem Suskim</i></a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a> (<span class="description">pojęcie religijne</span>):</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3988577.html">3988577</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/3542342">3542342</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&oldid=73135987">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&oldid=73135987</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Teologia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Kategoria:Teologia chrześcijańska">Teologia chrześcijańska</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 15 mar 2024, 20:26.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tradycja_apostolska&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-qjsnr","wgBackendResponseTime":174,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.378","walltime":"0.585","ppvisitednodes":{"value":7848,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":33103,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":22925,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21898,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 537.774 1 -total"," 54.25% 291.753 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 17.74% 95.407 11 Szablon:Cytuj_książkę"," 12.18% 65.482 13 Szablon:Cytat"," 11.22% 60.317 1 Szablon:Przypisy"," 5.13% 27.572 1 Szablon:Inne_znaczenia"," 3.07% 16.535 2 Szablon:Cytuj_stronę"," 2.24% 12.041 2 Szablon:Lang"," 2.17% 11.663 1 Szablon:Dmbox"," 1.81% 9.740 1 Szablon:Odn"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.189","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2826129,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-957487649-p8lvw","timestamp":"20241106010002","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tradycja apostolska","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Tradycja_apostolska","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1055765","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1055765","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-12-17T12:24:47Z","headline":"ca\u0142okszta\u0142t modlitwy, nauki i \u017cycia wiar\u0105, kt\u00f3re Ko\u015bci\u00f3\u0142 otrzyma\u0142 od Jezusa i aposto\u0142\u00f3w"}</script> </body> </html>