CINXE.COM

جهاز حيوي - ويكيبيديا

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ar" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>جهاز حيوي - ويكيبيديا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )arwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "٠\t١\t٢\t٣\t٤\t٥\t٦\t٧\t٨\t٩"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","يناير","فبراير","مارس","أبريل","مايو","يونيو","يوليو","أغسطس","سبتمبر","أكتوبر","نوفمبر","ديسمبر"],"wgRequestId":"dd7c8cb8-4068-415a-bc11-333bedbc8088","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"جهاز_حيوي","wgTitle":"جهاز حيوي","wgCurRevisionId":61111703,"wgRevisionId":61111703,"wgArticleId":8558304,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحات تستخدم امتداد JsonConfig","أخطاء الاستشهاد: تجاهل الدورية","قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك","صفحات تستخدم روابط المشاريع الشقيقة مع عدم تطابق نطاق ويكي بيانات", "بوابة علم وظائف الأعضاء/مقالات متعلقة","بوابة علم الأنظمة/مقالات متعلقة","بوابة طب/مقالات متعلقة","بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة","نظم أحيائية"],"wgPageViewLanguage":"ar","wgPageContentLanguage":"ar","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"جهاز_حيوي","wgRelevantArticleId":8558304,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":61111703,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ar","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"ar"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":9000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q30336093","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.Site":"ready","ext.gadget.Font-Amiri":"ready","ext.gadget.palestineTheme":"ready","ext.gadget.WMP-icons":"ready","ext.gadget.HideExLinkIcon":"ready","ext.gadget.Urgent-fixes":"ready","ext.gadget.color-definition":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles" :"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.events-loader","ext.gadget.ArabicAds","ext.gadget.LoadJS","ext.gadget.searchlang","ext.gadget.NoRefCopy","ext.gadget.exlinks","ext.gadget.content-support-loader","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.TemplateParamWizard","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=ext.gadget.Font-Amiri%2CHideExLinkIcon%2CSite%2CUrgent-fixes%2CWMP-icons%2Ccolor-definition%2CpalestineTheme&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ar&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="جهاز حيوي - ويكيبيديا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ar.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="عدل" href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ويكيبيديا (ar)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ar.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="تلقيمة أتوم ويكيبيديا" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-جهاز_حيوي rootpage-جهاز_حيوي skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">انتقل إلى المحتوى</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="الموقع"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="القائمة الرئيسة" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="القائمة الرئيسية" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">القائمة الرئيسية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">القائمة الرئيسية</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">أخف</button> </div> <div id="p-encyclopedia" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-encyclopedia" > <div class="vector-menu-heading"> الموسوعة </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D8%A9" title="زر الصفحة الرئيسية [z]" accesskey="z"><span>الصفحة الرئيسة</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AB_%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="مطالعة سريعة لأهم الأحداث الجارية"><span>الأحداث الجارية</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="قائمة أحدث التغييرات في الويكي. [r]" accesskey="r"><span>أحدث التغييرات</span></a></li><li id="n-wrecentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A9/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A9"><span>أحدث التغييرات الأساسية</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> تصفح </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-subjects" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD"><span>المواضيع</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3_%D8%B3%D8%B1%D9%8A%D8%B9"><span>أبجدي</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD"><span>بوابات</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%B9%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%8A" title="حمل صفحة عشوائية [x]" accesskey="x"><span>مقالة عشوائية</span></a></li><li id="n-Kiwix" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%83%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%83%D8%B3"><span>تصفح من غير إنترنت</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B5%D8%A9"><span>الصفحات الخاصة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-contributing" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-contributing" > <div class="vector-menu-heading"> مشاركة </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A7%D8%AA%D8%B5%D9%84_%D8%A8%D9%86%D8%A7"><span>تواصل مع ويكيبيديا</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="حيث تجد المساعدة"><span>مساعدة</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D9%86"><span>الميدان</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D8%A9" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ويكيبيديا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ar.svg" style="width: 7em; height: 2.4375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ar.svg" width="105" height="22" style="width: 6.5625em; height: 1.375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A8%D8%AD%D8%AB" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ابحث في ويكيبيديا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>بحث</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ابحث في ويكيبيديا" aria-label="ابحث في ويكيبيديا" autocapitalize="sentences" title="ابحث في ويكيبيديا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="خاص:بحث"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بحث</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="أدوات شخصية"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="المظهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغيير مظهر الصفحة، حجم الخط، العرض واللون" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="المظهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">المظهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ar.wikipedia.org&amp;uselang=ar" class=""><span>تبرع</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8&amp;returnto=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="نشجعك على عمل حساب وتسجيل دخولك؛ لكنه غير ضروري على اي حال" class=""><span>إنشاء حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85&amp;returnto=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="يفضل أن تسجل الدخول، لكنه ليس إلزاميا. [o]" accesskey="o" class=""><span>دخول</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="المزيد من الخيارات" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="أدوات شخصية" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">أدوات شخصية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="قائمة المستخدم" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ar.wikipedia.org&amp;uselang=ar"><span>تبرع</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8&amp;returnto=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="نشجعك على عمل حساب وتسجيل دخولك؛ لكنه غير ضروري على اي حال"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>إنشاء حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85&amp;returnto=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="يفضل أن تسجل الدخول، لكنه ليس إلزاميا. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>دخول</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحات للمحررين الذين سجَّلوا خروجهم <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D8%A9" aria-label="تعلَّم المزيد بخصوص التحرير"><span>تعلَّم المزيد</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="قائمة بتعديلات قام بها عنوان الآي بي [y]" accesskey="y"><span>مساهمات</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%D9%8A" title="نقاش حول التعديلات من عنوان الأيبي هذا [n]" accesskey="n"><span>نقاش</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="الموقع"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="المحتويات" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">المحتويات</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">أخف</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">المقدمة</div> </a> </li> <li id="toc-أنظمة_الأعضاء_والأنسجة" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#أنظمة_الأعضاء_والأنسجة"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>أنظمة الأعضاء والأنسجة</span> </div> </a> <ul id="toc-أنظمة_الأعضاء_والأنسجة-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاريخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاريخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>تاريخ</span> </div> </a> <ul id="toc-تاريخ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انظر_أيضًا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#انظر_أيضًا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>انظر أيضًا</span> </div> </a> <ul id="toc-انظر_أيضًا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مراجع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مراجع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>مراجع</span> </div> </a> <ul id="toc-مراجع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="المحتويات" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="جدول المحتويات" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تبديل عرض جدول المحتويات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تبديل عرض جدول المحتويات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">جهاز حيوي</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="اذهب إلى المقالة في لغةٍ أخرى. مُتاحة في 18 لغة" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-18" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">18 لغة</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Bioloji_sistem" title="Bioloji sistem – الأذربيجانية" lang="az" hreflang="az" data-title="Bioloji sistem" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="الأذربيجانية" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Biolo%C5%A1ki_sistem" title="Biološki sistem – البوسنية" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Biološki sistem" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="البوسنية" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sistema_biol%C3%B2gic" title="Sistema biològic – الكتالانية" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sistema biològic" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="الكتالانية" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Biological_system" title="Biological system – الإنجليزية" lang="en" hreflang="en" data-title="Biological system" data-language-autonym="English" data-language-local-name="الإنجليزية" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sistema_biol%C3%B3gico" title="Sistema biológico – الإسبانية" lang="es" hreflang="es" data-title="Sistema biológico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="الإسبانية" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sistema_biologiko" title="Sistema biologiko – الباسكية" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sistema biologiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="الباسكية" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="دستگاه زیستی – الفارسية" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دستگاه زیستی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="الفارسية" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Syst%C3%A8me_biologique" title="Système biologique – الفرنسية" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Système biologique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="الفرنسية" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sistemas_biol%C3%B3xicos" title="Sistemas biolóxicos – الجاليكية" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sistemas biolóxicos" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="الجاليكية" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Anagraw_asnudran" title="Anagraw asnudran – القبيلية" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Anagraw asnudran" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="القبيلية" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Biologisk_system" title="Biologisk system – النرويجية نينورسك" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Biologisk system" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="النرويجية نينورسك" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Biological_seestem" title="Biological seestem – الأسكتلندية" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Biological seestem" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="الأسكتلندية" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%88" title="حياتياتي سرشتو – السندية" lang="sd" hreflang="sd" data-title="حياتياتي سرشتو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="السندية" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Sistim_biologis" title="Sistim biologis – السوندانية" lang="su" hreflang="su" data-title="Sistim biologis" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="السوندانية" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Biyolojik_sistem" title="Biyolojik sistem – التركية" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Biyolojik sistem" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="التركية" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0" title="Біологічна система – الأوكرانية" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Біологічна система" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="الأوكرانية" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Hệ sinh học – الفيتنامية" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hệ sinh học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="الفيتنامية" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%B3%BB%E7%B5%B1" title="生物系統 – الصينية" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生物系統" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="الصينية" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q30336093#sitelinks-wikipedia" title="تعديل وصلات اللغات" class="wbc-editpage">عدل الوصلات</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="نطاقات"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="اعرض صفحة المحتوى [c]" accesskey="c"><span>مقالة</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4:%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" rel="discussion" title="نقاش صفحة المحتوى [t]" accesskey="t"><span>نقاش</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="غيّر لهجة اللغة" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">العربية</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="معاينة"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A"><span>اقرأ</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit" title="عدل الكود المصدري لهذه الصفحة [e]" accesskey="e"><span>عدّل</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=history" title="النسخ السابقة لهذه الصفحة [h]" accesskey="h"><span>تاريخ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="أدوات الصفحة"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="أدوات" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">أدوات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">أدوات</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">أخف</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="المزيد من الخيارات" > <div class="vector-menu-heading"> إجراءات </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A"><span>اقرأ</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit" title="عدل الكود المصدري لهذه الصفحة [e]" accesskey="e"><span>عدّل</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=history"><span>تاريخ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عام </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%A7%D8%B0%D8%A7_%D9%8A%D8%B5%D9%84_%D9%87%D9%86%D8%A7/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="قائمة بكل صفحات الويكي التي تصل هنا [j]" accesskey="j"><span>ماذا يصل هنا</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A3%D8%AD%D8%AF%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%BA%D9%8A%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A9/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" rel="nofollow" title="أحدث التغييرات في الصفحات الموصولة من هذه الصفحة [k]" accesskey="k"><span>تغييرات ذات علاقة</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ar.wikipedia.org/wiki/ويكيبيديا:رفع" title="ارفع ملفات [u]" accesskey="u"><span>رفع ملف</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;oldid=61111703" title="وصلة دائمة لهذه النسخة من الصفحة"><span>وصلة دائمة</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=info" title="المزيد من المعلومات عن هذه الصفحة"><span>معلومات الصفحة</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF&amp;page=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;id=61111703&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="معلومات عن كيفية الاستشهاد بالصفحة"><span>استشهد بهذه الصفحة</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D8%AA%D9%82%D8%B5%D9%8A%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1&amp;url=https%3A%2F%2Far.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AC%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B2_%25D8%25AD%25D9%258A%25D9%2588%25D9%258A"><span>احصل على مسار مختصر</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Far.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AC%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B2_%25D8%25AD%25D9%258A%25D9%2588%25D9%258A"><span>تنزيل رمز الاستجابة السريعة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> طباعة/تصدير </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A"><span>إنشاء كتاب</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:DownloadAsPdf&amp;page=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=show-download-screen"><span>تحميل PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;printable=yes" title="نسخة للطباعة لهذه الصفحة [p]" accesskey="p"><span>نسخة للطباعة</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> في مشاريع أخرى </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biological_systems" hreflang="en"><span>ويكيميديا كومنز</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q30336093" title="وصلة إلى المادة المرتبطة في مستودع البيانات المركزي [g]" accesskey="g"><span>عنصر ويكي بيانات</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="أدوات الصفحة"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="المظهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">المظهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انقل للشريط الجانبي</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">أخف</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">من ويكيبيديا، الموسوعة الحرة</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ar" dir="rtl"><p><b>الجهاز الحيوي</b>، شبكة معقدة تصل العديد من الكيانات المرتبطة ببعضها حيويًا. يمتد التنظيم البيولوجي على عدة مقاييس ويتحدد ببنى مختلفة اعتمادًا على ماهية الجهاز.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> تشمل الأمثلة على الأجهزة الحيوية على مستوىً كلي عدد الأفراد <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">والكائنات الحية</a>. على مقياس الأعضاء والأنسجة في الثدييات والحيوانات الأخرى، تشمل الأمثلة جهاز الدوران والجهاز التنفسي والجهاز العصبي. على المقياس الجزئي إلى النانوسكوبي، تشمل الأمثلة على الأجهزة الحيوية الخلايا والعضيات والمجمعات الجزيئية والسبل المنظمة. يجب عدم الخلط بين الجهاز الحيوي والنظام الحي، مثل الكائن الحي. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="أنظمة_الأعضاء_والأنسجة"><span id=".D8.A3.D9.86.D8.B8.D9.85.D8.A9_.D8.A7.D9.84.D8.A3.D8.B9.D8.B6.D8.A7.D8.A1_.D9.88.D8.A7.D9.84.D8.A3.D9.86.D8.B3.D8.AC.D8.A9"></span>أنظمة الأعضاء والأنسجة</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit&amp;section=1" title="عدل القسم: أنظمة الأعضاء والأنسجة"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دُرست هذه الأجهزة المحددة على نطاق واسع في علم التشريح البشري وهي موجودة أيضًا لدى العديد من الحيوانات الأخرى. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%8A" title="جهاز تنفسي">الجهاز التنفسي</a>: يضم الأعضاء التي تستعمل في التنفس، وهي البلعوم والحنجرة والشعب الهوائية والرئتين والحجاب الحاجز.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%87%D8%B6%D9%85%D9%8A" title="جهاز هضمي">الجهاز الهضمي</a>: مسؤول عن هضم وتفكيك الطعام بواسطة الغدد اللعابية والمريء والمعدة والكبد والمرارة والبنكرياس والأمعاء والمستقيم والشرج.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جهاز الدوران">الجهاز القلبي الوعائي</a> (القلب وجهاز الدوران): مسؤول عن ضخ الدم ونقله من وإلى الجسم والرئتين بواسطة القلب والأوعية الدموية.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%8A" title="جهاز بولي">الجهاز البولي</a>: يتكون من الكليتين والحالبين والمثانة والإحليل، مسؤول عن توازن السوائل والشوارد وإفراز البول.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%81%D9%8A" title="جهاز لحافي">الجهاز اللحافي</a>: يضم الجلد والشعر والدهن والأظافر.</li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%8A%D9%83%D9%84_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="هيكل (أحياء)">الجهاز الهيكلي</a>: يؤمن الدعم الهيكلي والحماية بواسطة العظام والغضاريف والأربطة والأوتار.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%85%D8%A7%D8%A1" title="جهاز الغدد الصماء">جهاز الغدد الصماء</a>: مسؤول عن التواصل داخل الجسم باستخدام الهرمونات التي تصنعها الغدد الصماء مثل الوطاء والغدة النخامية والجسم الصنوبري أو الغدة الصنوبرية والغدة الدرقية والغدد جارات الدرقية والكظريات، أي الغدد الكظرية.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%84%D9%85%D9%81%D9%8A" title="جهاز لمفي">الجهاز اللمفاوي</a>: يضم البنى التي تشارك في نقل اللمف بين الأنسجة ومجرى الدم؛ يشمل العقد الليمفاوية والأوعية الليمفاوية. يؤدي الجهاز الليمفاوي وظائف منها الاستجابات المناعية وتطوير الأجسام المضادة.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="جهاز مناعي">جهاز المناعة</a>: يحمي الكائن الحي من الأجسام الأجنبية.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A" title="جهاز عصبي">الجهاز العصبي</a>: مسؤول عن جمع المعلومات ونقلها ومعالجتها بواسطة الدماغ والحبل الشوكي والجهاز العصبي المحيطي وأعضاء الإحساس.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A9" title="حاسة">الأجهزة الحسية</a>: يضم جهاز الرؤية والجهاز السمعي وجهاز الشم وجهاز التذوق والجهاز الحسي الجسدي والجهاز الدهليزي.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B6%D9%84%D9%8A" title="جهاز عضلي">الجهاز العضلي</a>: يسمح بالتلاعب بالبيئة ويؤمن الحركة ويحافظ على وضعية الجسم وينتج الحرارة. يشمل العضلات الهيكلية والعضلات الملساء وعضلة القلب.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%8A" title="جهاز تناسلي">الجهاز التناسلي</a>: يضم الأعضاء الجنسية، مثل المبيضين وقناتي الرحم والرحم والمهبل والغدد الثديية والخصيتين والأسهرين والحويصلين المنويين والبروستاتا.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاريخ"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.8A.D8.AE"></span>تاريخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit&amp;section=2" title="عدل القسم: تاريخ"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>يعتمد مفهوم الجهاز على مفهوم <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="علم وظائف الأعضاء">الوظيفة الحيوية</a> أو العضوية، إذ إن الجهاز عبارة عن مجموعة من الأعضاء ذات وظيفة محددة.<sup id="cite_ref-Fletcher_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fletcher-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> تواجدت هذه الفكرة مسبقًا في العصور الكلاسيكية القديمة (جالينوس وأرسطو)، ولكن يعتبر تطبيق مصطلح «جهاز» أكثر حداثة. على سبيل المثال، سمي <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A" title="جهاز عصبي">الجهاز العصبي</a> من قبل مونرو (1783)، ولكن عرض <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%81%D8%B3%D8%B3%D9%8A" title="روفس الأفسسي">روفس الأفسسي</a> (نحو 90-120) بوضوح ولأول مرة الدماغ والحبل الشوكي والأعصاب القحفية كوحدة تشريحية، على الرغم من أنه كتب القليل حول وظيفتها، ولم يطلق أي اسم على هذه الوحدة.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>بقي تعداد الوظائف الرئيسية، وتتالي الأجهزة، مماثلًا تقريبًا لما كان عليه منذ العصور الكلاسيكية القديمة، لكن تنوع تصنيفها للغاية آنذاك،<sup id="cite_ref-Fletcher_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Fletcher-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> على سبيل المثال، المقارنة بين أرسطو وبيشا وكوفييه.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>سمح مفهوم التقسيم الفيزيولوجي للعمل، الذي قدمه عالم الفيزيولوجيا الفرنسي هنري ميلن إدوارد في عشرينيات القرن التاسع عشر، «بمقارنة الكائنات الحية ودراستها كما لو كانت آلات من صنع الإنسان». كتب <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%8A_%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%86_%D8%A5%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="هنري ميلن إدوار">ميلن إدواردز</a>، مستلهمًا من أعمال <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%85_%D8%B3%D9%85%D9%8A%D8%AB" title="آدم سميث">آدم سميث</a>، أن «جسم جميع الكائنات الحية، سواء أكانت حيوانية أم نباتية، يشبه المصنع ... حيث تعمل الأعضاء، حالها حال العمال، باستمرار لأداء الظواهر التي تشكل الحياة للفرد». في الكائنات الحية الأكثر تمايزًا، يمكن تقسيم العمل الوظيفي على أدوات أو أنظمة مختلفة (أطلق عليها اسم أجهزة).<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انظر_أيضًا"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.B8.D8.B1_.D8.A3.D9.8A.D8.B6.D9.8B.D8.A7"></span>انظر أيضًا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit&amp;section=3" title="عدل القسم: انظر أيضًا"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A8%D9%83%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A9" title="الشبكات البيولوجية">الشبكات البيولوجية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A9_%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%86%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D8%A9" title="حياة اصطناعية">حياة اصطناعية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="هندسة النظم الحيوية">هندسة النظم الحيوية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="علم أنظمة الأحياء">علم أنظمة الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85" title="علم بيئة النظم">علم بيئة النظم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="نظرية الأنظمة">نظرية الأنظمة</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مراجع"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.AC.D8.B9"></span>مراجع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit&amp;section=4" title="عدل القسم: مراجع"><span>عدل</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68964954">.mw-parser-output .reflist-wrap{overflow-y:auto;max-height:300px}.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:36em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:28em}.mw-parser-output .reflist-columns-4{column-width:20em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}@media print{.mw-parser-output .reflist{overflow-y:visible!important;max-height:none!important}}</style><div class="reflist-wrap"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68982381">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")left 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFF._MuggianuA._BensoR._BardiniE._Hu2018" class="citation book cs1">F. Muggianu؛ A. Benso؛ R. Bardini؛ E. Hu؛ G. Politano؛ S. Di Carlo (2018). "Modeling biological complexity using Biology System Description Language (BiSDL)". <i>2018 IEEE International Conference on Bioinformatics and Biomedicine (BIBM)</i>. ص.&#160;713–717. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D9%85%D9%8A" title="معرف الغرض الرقمي">DOI</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1109%2FBIBM.2018.8621533">10.1109/BIBM.2018.8621533</a>. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%8A_%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8" title="النظام القياسي الدولي لترقيم الكتب">ISBN</a>:<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-5386-5488-0" title="خاص:مصادر كتاب/978-1-5386-5488-0"><bdi>978-1-5386-5488-0</bdi></a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%83_%D8%B3%D9%83%D9%88%D9%84%D8%B1" title="سيمانتك سكولر">S2CID</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:59233194">59233194</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.atitle=Modeling+biological+complexity+using+Biology+System+Description+Language+%28BiSDL%29&amp;rft.btitle=2018+IEEE+International+Conference+on+Bioinformatics+and+Biomedicine+%28BIBM%29&amp;rft.pages=713-717&amp;rft.date=2018&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A59233194%23id-name%3DS2CID&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1109%2FBIBM.2018.8621533&amp;rft.isbn=978-1-5386-5488-0&amp;rft.au=F.+Muggianu&amp;rft.au=A.+Benso&amp;rft.au=R.+Bardini&amp;rft.au=E.+Hu&amp;rft.au=G.+Politano&amp;rft.au=S.+Di+Carlo&amp;rfr_id=info%3Asid%2Far.wikipedia.org%3A%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2+%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="قالب:استشهاد بكتاب">استشهاد بكتاب</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">&#124;موقع=</code> تُجوهل (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF#periodical_ignored" title="مساعدة:أخطاء الاستشهاد">مساعدة</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Fletcher-2"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Fletcher_2-0"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Fletcher_2-1"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Fletcher, John (1837). "On the functions of organized beings, and their arrangement". In: <i>Rudiments of physiology</i>. Part 2. On life, as manifested in irritation. Edinburgh: John Carfrae &amp; Son. pp. 1-15. <a href="//archive.org/details/b21301608" class="extiw" title="iarchive:b21301608">link</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text">Swanson, Larry (2014). <i>Neuroanatomical Terminology: A Lexicon of Classical Origins and Historical Foundations</i>. Oxford: Oxford University Press. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5LLEBgAAQBAJ">link</a>. p. 489. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210427034822/https://books.google.com/books?id=5LLEBgAAQBAJ">نسخة محفوظة</a> 2021-04-27 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text">Bichat, X. (1801). <i>Anatomie générale appliquée à la physiologie et à la médecine</i>, 4 volumes in-8, Brosson, Gabon, Paris, <a href="//archive.org/details/anatomiegnra001bich" class="extiw" title="iarchive:anatomiegnra001bich">link</a>. (See pp. cvj-cxj).</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b></span> <span class="reference-text">Cuvier, Georges. <i>Lecons d'anatomie comparée</i> 2. éd., cor. et augm. Paris: Crochard, 1835-1846. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/6850#/summary">link</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210506230830/https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/6850">نسخة محفوظة</a> 2021-05-06 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b></span> <span class="reference-text">R. M. Brain. <i>The Pulse of Modernism: Physiological Aesthetics in Fin-de-Siècle Europe</i>. Seattle: University of Washington Press, 2015. 384 pp., <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://books.google.com/books?id=l8IECgAAQBAJ">[1]</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210427055551/https://books.google.com/books?id=l8IECgAAQBAJ">نسخة محفوظة</a> 2021-04-27 على موقع <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83_%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86" title="واي باك مشين">واي باك مشين</a>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r64177691">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68124052">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-right-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="أعضاء_وأجهزة_الجسم" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67666671">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A3%D8%AC%D9%87%D8%B2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B3%D9%85" title="قالب:أعضاء وأجهزة الجسم"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A3%D8%AC%D9%87%D8%B2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B3%D9%85" title="نقاش القالب:أعضاء وأجهزة الجسم"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1_%D9%88%D8%A3%D8%AC%D9%87%D8%B2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B3%D9%85&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="أعضاء_وأجهزة_الجسم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%88_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="عضو (تشريح)">أعضاء</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="جسم الإنسان">وأجهزة الجسم</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B6%D9%84%D9%8A_%D9%87%D9%8A%D9%83%D9%84%D9%8A" title="جهاز عضلي هيكلي">الجهاز العضلي الهيكلي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%8A%D9%83%D9%84_%D8%B9%D8%B8%D9%85%D9%8A_%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A" title="هيكل عظمي بشري">الهيكل العظمي</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B8%D9%85" title="عظم">العظم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%BA_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%AF" title="رسغ اليد">رسغ اليد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%82%D9%88%D8%A9" title="ترقوة">الترقوة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B8%D9%85_%D9%81%D8%AE%D8%B0" title="عظم فخذ">عظم الفخذ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B8%D9%8A%D8%A9_(%D8%B9%D8%B8%D9%85)" title="شظية (عظم)">الشظية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B8%D9%85_%D8%B9%D8%B6%D8%AF" title="عظم عضد">عظم العضد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%83_%D8%B3%D9%81%D9%84%D9%8A" title="فك سفلي">الفك السفلي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%AF" title="مشط اليد">مشط اليد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%85" title="مشط القدم">مشط القدم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B8%D9%8A%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="عظيمات">العظيمات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D9%81%D8%A9" title="رضفة">الرضفة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%89_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="سلامى (تشريح)">السلامى</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D8%B9%D8%A8%D8%B1%D8%A9" title="كعبرة">الكعبرة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="جمجمة الإنسان">الجمجمة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B5%D8%BA" title="رصغ">الرصغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%82" title="قصبة الساق">قصبة الساق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF" title="زند">الزند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D9%84%D8%B9_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="ضلع (تشريح)">الضلع</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%88%D8%AF_%D9%81%D9%82%D8%B1%D9%8A" title="عمود فقري">العمود الفقري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="حوض (تشريح)">الحوض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B8%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B5" title="عظم القص">عظم القص</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B6%D8%B1%D9%88%D9%81" title="غضروف">الغضروف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_(%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1)" title="مفصل (أحياء)">المفاصل</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D9%84%D9%8A%D9%81%D9%8A" title="مفصل ليفي">المفصل الليفي</a> <small><i>(مفصل ثابت)</i></small></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%BA%D8%B6%D8%B1%D9%88%D9%81%D9%8A" title="مفصل غضروفي">المفصل الغضروفي</a> <small><i>(مفصل نصف متحرك)</i></small></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84_%D8%B2%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%8A" title="مفصل زلالي">المفصل الزلالي</a> <small><i>(مفصل متحرك)</i></small></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B6%D9%84%D9%8A" title="جهاز عضلي">الجهاز العضلي</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%84%D8%A9" title="عضلة">العضلة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D8%B1_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="وتر (تشريح)">الوتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%AD%D8%A7%D8%AC%D8%B2" title="حجاب حاجز">حجاب الحاجز</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جهاز الدوران">الجهاز القلبي الوعائي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جهاز الدوران">جهاز الدوران</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i>الملحقات</i> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%86" title="شريان">الشريان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%AF" title="وريد">الوريد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%A1_%D9%84%D9%85%D9%81%D9%8A" title="وعاء لمفي">الوعاء المفي</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%A8" title="قلب">القلب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%84%D9%85%D9%81%D9%8A" title="جهاز لمفي">الجهاز اللمفاوي</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i>الأولي</i> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="نخاع العظام">النخاع العظامي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D8%B2%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="غدة زعترية">الغدة الزعترية</a></li></ul></li></ul> <ul><li><i>الثانوي</i> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%AD%D8%A7%D9%84" title="طحال">الطحال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%AF%D8%A9_%D9%84%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="عقدة لمفاوية">العقدة اللمفاوية</a></li></ul></li> <li><i>مكافئ الجهاز العصبي المركزي </i> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%BA%D9%84%D9%8A%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="جهاز غليمفاوي">الجهاز الغليمفاوي</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A" title="جهاز عصبي">جهاز عصبي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%BA_%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A" title="دماغ بشري">الدماغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%A7%D8%B9_%D8%B4%D9%88%D9%83%D9%8A" title="نخاع شوكي">النخاع الشوكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%A8" title="عصب">العصب</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A5%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3" title="جهاز إحساس">الجهاز الحسي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D8%B0%D9%86" title="أذن">الأذن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="عين الإنسان">العين</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%81%D9%8A" title="جهاز لحافي">الجهاز اللحافي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="جلد الإنسان">الجلد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%AC_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%84%D8%AF" title="نسيج تحت الجلد">نسيج تحت الجلد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%AF%D9%8A" title="ثدي">الثدي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%AF_%D8%AB%D8%AF%D9%8A%D9%8A%D8%A9" title="غدد ثديية">الغدد الثديية</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="جهاز مناعي">الجهاز المناعي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%AC_%D9%86%D8%AE%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="نسيج نخاعي">النقياني</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="جهاز مناعي">الجهاز المناعي النخاعي</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D9%84%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="خلية لمفاوية">اللمفاوي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="جهاز مناعي">الجهاز المناعي اللمفاوي</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%8A" title="جهاز تنفسي">الجهاز التنفسي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D9%84_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%8A" title="سبيل تنفسي علوي">العلوي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D9%81_%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A" title="أنف بشري">الأنف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%85" title="بلعوم">البلعوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%86%D8%AC%D8%B1%D8%A9" title="حنجرة">الحنجرة</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D9%84_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%8A_%D8%B3%D9%81%D9%84%D9%8A" title="سبيل تنفسي سفلي">السفلي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%A8%D8%A9_%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="قصبة هوائية">القصبة الهوائية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A9_%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="شعبة هوائية">الشعبة الهوائية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%D8%A9" title="رئة">الرئتان</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%87%D8%B6%D9%85%D9%8A" title="جهاز هضمي">الجهاز الهضمي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%85" title="جوف الفم">الفم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="غدة لعابية">الغدد اللعابية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="لسان">اللسان</a></li></ul></li> <li><i>العلوي</i> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%85#أقسامه" title="بلعوم">البلعوم الفموي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%85#أقسامه" title="بلعوم">البلعوم الحنجري</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%88%D9%85#أقسامه" title="بلعوم">البلعوم الأنفي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%8A%D8%A1" title="مريء">المريء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D8%A9" title="معدة">المعدة</a></li></ul></li></ul> <ul><li><i>السفلي</i> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9" title="أمعاء دقيقة">الأمعاء الدقيقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%A6%D8%AF%D8%A9_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="زائدة دودية">الزائدة الدودية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%A1_%D8%BA%D9%84%D9%8A%D8%B8%D8%A9" title="أمعاء غليظة">الأمعاء الغليظة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%85_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="مستقيم (تشريح)">المستقيم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%AC" title="شرج">الشرج</a></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D9%87%D8%B6%D9%85%D9%8A" title="جهاز هضمي">الإضافي</a></i> <ul><li><a href="/wiki/%D9%83%D8%A8%D8%AF" title="كبد">الكبد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B5%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%8A" title="جهاز صفراوي">السبيل الصفراوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%83%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3" title="بنكرياس">البنكرياس</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%8A" title="جهاز بولي">الجهاز البولي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%8A_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%8A" title="جهاز بولي تناسلي">جهاز بولي تناسلي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="كلية">الكلية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%A8" title="حالب">الحالب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%86%D8%A9" title="مثانة">المثانة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%84" title="إحليل">الإحليل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%8A" title="جهاز تناسلي">الجهاز التناسلي</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%8A_%D8%A3%D9%86%D8%AB%D9%88%D9%8A" title="جهاز تناسلي أنثوي">الأنثوي</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%85" title="رحم">الرحم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A8%D9%84" title="مهبل">المهبل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AC_(%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A3%D8%A9)" title="فرج (امرأة)">الفرج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D9%8A%D8%B6" title="مبيض">المبيض</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="مشيمة">المشيمة</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%8A_%D8%B0%D9%83%D8%B1%D9%8A" title="جهاز تناسلي ذكري">الذكري</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%86" title="صفن">الصفن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B6%D9%8A%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="قضيب الإنسان">القضيب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA" title="بروستات">بروستاتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%8A%D8%A9" title="خصية">الخصية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D9%8A%D8%B5%D9%84%D8%A9_%D9%85%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="حويصلة منوية">الحويصلة المنوية</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%85%D8%A7%D8%A1" title="جهاز الغدد الصماء">جهاز الغدد الصماء</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D9%86%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="غدة نخامية">النخامية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="غدة صنوبرية">الصنوبرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="غدة درقية">الدرقية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%82%D9%8A%D8%A9" title="غدة جارة الدرقية">الدريقية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%AF%D8%A9_%D9%83%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="غدة كظرية">الكظرية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%86%D9%83%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3" title="جزيرات البنكرياس">جزر لانغرهانس</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="مصطلحات طبية">المصطلحات الطبية</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="التشريحية" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0;padding-right:0;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D9%8A%D8%A9" title="مصطلحات تشريحية">التشريحية</a> </div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%B9" title="قائمة مصطلحات تشريح المواضع">المواضع</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D8%A8" title="قائمة مصطلحات تشريح الأعصاب">الأعصاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B6%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="قائمة مصطلحات تشريح العضلات">العضلات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="قائمة مصطلحات تشريح العظام">العظام</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%B7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%86" title="قائمة مصطلحات طب الأسنان">الأسنان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9" title="قائمة مصطلحات تشريح الحركة">الحركات</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تراتب_حيوي" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="قالب:تراتب حيوي"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="نقاش القالب:تراتب حيوي"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="تراتب_حيوي" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="تراتب حيوي">تراتب حيوي</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space: normal;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%8A%D8%B7_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="محيط حيوي">محيط حيوي</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">نظام بيئي</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="جماعة حيوية">جماعة حيوية</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%8A_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85)" title="تجمع سكاني (علوم)">تجمع سكاني</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%A6%D9%86_%D8%AD%D9%8A" title="كائن حي">متعضية</a>&#160;&#62; <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نظام أحيائي (الصفحة غير موجودة)">نظام عضوي</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%88_(%D8%AA%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AD)" title="عضو (تشريح)">عضو</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%AC_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="نسيج حيوي">نسيج حيوي</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9" title="خلية">خلية</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%8A%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="عضية خلوية">عضية خلوية</a>&#160;&#62; <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%A8_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A_%D9%85%D8%B9%D9%82%D8%AF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مركب حيوي معقد (الصفحة غير موجودة)">مركب حيوي معقد</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A1_%D8%B6%D8%AE%D9%85" title="جزيء ضخم">جزيء ضخم</a>&#160;&#62; <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%8A%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A" title="جزيء حيوي">جزيء حيوي</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علم_الأنظمة" style="padding:1px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67666671"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-اعرض"><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="قالب:علم الأنظمة"><abbr title="عرض هذا القالب">ع</abbr></a></li><li class="nv-ناقش"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="نقاش القالب:علم الأنظمة"><abbr title="ناقش هذا القالب">ن</abbr></a></li><li class="nv-عدل"><a class="external text" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9&amp;action=edit"><abbr title="عدل هذا القالب">ت</abbr></a></li></ul></div><div id="علم_الأنظمة" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="علم الأنظمة">علم الأنظمة</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">أنواع <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85)" title="نظام (علوم)">الأنظمة</a><br /></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="جسم الإنسان">تشريحي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="فن الأنظمة (الصفحة غير موجودة)">فن</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">حيوي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B9%D9%82%D8%AF" title="نظام معقد">معقد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A6%D9%85_%D9%85%D8%B9%D9%82%D8%AF" title="نظام متوائم معقد">متوائم معقد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%B7%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1%D9%8A" title="إطار عمل تصوري">مفاهيمي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%82%D8%AA%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نظام مقترن بين الإنسان والبيئة (الصفحة غير موجودة)">نظام مقترن بين الإنسان والبيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="قاعدة بيانات">قاعدة بيانات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A" title="نظام تحريكي">ديناميكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D9%8A" title="نظام بيئي">بيئي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%8A" title="نظام اقتصادي">اقتصادي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%82%D8%A9" title="نظام الطاقة">طاقة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B4%D9%83%D9%84%D9%8A" title="نظام شكلي">شكلي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="هولون (فلسفة) (الصفحة غير موجودة)">هولاركيك</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D9%85_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="نظم معلومات">معلومات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="قائمة الأنطمة القانونية الوطنية (الصفحة غير موجودة)">قانوني</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AA" title="نظام وحدات">وحدات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%8A" title="نظام متري">متري</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%A1" title="نظام متعدد الوكلاء">متعدد الوكلاء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A" title="جهاز عصبي">عصبي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%84%D8%A7%D8%AE%D8%B7%D9%8A" title="نظام لاخطي">لاخطي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%B4%D8%BA%D9%8A%D9%84" title="نظام تشغيل">تشغيل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%83%D9%88%D9%83%D8%A8%D9%8A" title="نظام كوكبي">كوكبي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A" title="نظام سياسي">سياسي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%A5%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3" title="جهاز إحساس">إحساس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A" title="نظام اجتماعي">اجتماعي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%8A" title="نظام نجمي">نجمي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%A9" title="نظام كتابة">كتابي</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">المفاهيم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B6%D8%A7%D8%B9%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%82%D8%AA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مضاعفة الوقت (الصفحة غير موجودة)">مضاعفة الوقت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AB%D9%86%D8%A7_%D8%B9%D8%B4%D8%B1_%D9%86%D9%82%D8%B7%D8%A9_%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B0%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="اثنا عشر نقطة نافذة (الصفحة غير موجودة)">نقاط النفوذ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D8%AF" title="عامل محدد">عامل محدد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%B3%D9%84%D8%A8%D9%8A" title="ارتجاع سلبي">ارتجاع سلبي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A5%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D9%8A" title="ارتجاع إيجابي">ارتجاع إيجابي</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مجال<br />النظرية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D9%81%D9%88%D8%B6%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D9%86" title="نظرية فوضى الكون">نظرية شواش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B9%D9%82%D8%AF" title="نظام معقد">نظام معقد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AD%D9%83%D9%85" title="نظرية التحكم">نظرية التحكم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%B7%D9%8A%D9%82%D8%A7" class="mw-redirect" title="سيبرنيطيقا">سيبرنيطيقا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6" title="علوم نظام الأرض">علوم نظام الأرض</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%AD%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="أنظمة حية (الصفحة غير موجودة)">أنظمة حية</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الأنظمة الاجتماعية التقانية">الأنظمة الاجتماعية التقنية</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="نظاميات">نظاميات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D9%8A" title="استقلاب حضري">استقلاب حضري</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="نظرية المنظومات العالمية">نظرية المنظومات العالمية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%D9%8A%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85" title="تحليل النظم">تحليل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="علم أنظمة الأحياء">الأحياء</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="ديناميكيات النظام">ديناميكيات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85" title="علم بيئة النظم">بيئة</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A9_%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="هندسة أنظمة">هندسة</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="أنظمة العلوم العصبية">العلوم العصبية</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%8A%D8%AF%D9%84%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="علم النظم الصيدلي (الصفحة غير موجودة)">علم العقاقير</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%86%D9%81%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B8%D9%85" title="علم نفس النظم">علم النفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="نظرية الأنظمة">النظرية</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">العلماء</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81" title="ألكسندر بوجدانوف">ألكسندر بوجدانوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84_%D8%A3%D9%83%D9%88%D9%81" title="راسل أكوف">راسل أكوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%B4%D8%A8%D9%8A" title="ويليام روس آشبي">ويليام روس آشبي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A%D9%86%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D9%83%D8%B3%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="روزينا باجكسي (الصفحة غير موجودة)">روزينا باجكسي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AB%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="بيلا بانثي (الصفحة غير موجودة)">بيلا بانثي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%AC%D9%88%D8%B1%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86" title="جريجوري بيتسون">جريجوري بيتسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D9%8A%D8%B1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ستافورد بير (الصفحة غير موجودة)">ستافورد بير</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D9%8A%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ريتشارد بيلمان">ريتشارد بيلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%81%D9%8A%D8%AC_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%8A%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%81%D9%8A" title="لودفيج فون بيرتالانفي">لودفيج فون بيرتالانفي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D8%AA_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86" title="مارغريت بودن">مارغريت بودن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%AB_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%AC" title="كينيث بولدينج">كينيث بولدينج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%86" title="موراي بوين">موراي بوين</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%83%D8%A7%D8%AB%D9%84%D9%8A%D9%86_%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="كاثلين كارلي (الصفحة غير موجودة)">كاثلين كارلي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%8A_%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%AA" title="ماري كارترايت">ماري كارترايت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%88%D9%8A%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%86" title="تشارلز ويست تشيرشمان">تشارلز ويست تشيرشمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF_%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مانفريد كلاينز (الصفحة غير موجودة)">مانفريد كلاينز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2%D8%BA" title="جورج دانتزغ">جورج دانتزغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%8A%D8%AF%D8%B3%D9%83%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D9%8A%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7" title="أيدسكر دايكسترا">أيدسكر دايكسترا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%A5%D9%85%D9%8A%D8%B1%D9%8A" title="فرد إميري">فرد إميري</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%B2_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="هاينز فون فورستر">هاينز فون فورستر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%81%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%B3%D8%AA" title="ستيفاني فوريست">ستيفاني فوريست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%8A_%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%AA_%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="جاي رايت فوريستر">جاي رايت فوريستر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%A7_%D8%AC%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="باربرا جروسز (الصفحة غير موجودة)">باربرا جروسز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%87%D9%88%D9%84" title="تشارلز هول">تشارلز هول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%8A%D9%83_%D8%AC%D8%A7%D9%83%D8%B3%D9%88%D9%86_(%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%A8)" title="مايك جاكسون (عالم حاسوب)">مايك جاكسون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7_%D9%83%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%83%D9%8A" title="ليديا كافراكي">ليديا كافراكي</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%8A%D9%85%D8%B3_%D9%83%D8%A7%D9%8A" title="جيمس كاي">جيمس كاي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%A7_%D9%85%D9%8A%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84%D9%88%D9%81%D9%86%D8%A7_%D9%83%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7" title="فاينا ميخائيلوفنا كيريلوفا">فاينا ميخائيلوفنا كيريلوفا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D9%83%D9%84%D9%8A%D8%B1" title="جورج كلير">جورج كلير</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A3%D9%84%D9%8A%D9%86%D8%A7_%D9%84%D9%8A%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ألينا ليونارد (الصفحة غير موجودة)">ألينا ليونارد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA%D8%B2" title="إدوارد نورتون لورنتز">إدوارد نورتون لورنتز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%8A%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%84%D9%88%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86" title="نيكلاس لوهمان">نيكلاس لوهمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="هامبرتو ماتورانا">هامبرتو ماتورانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D8%AA_%D9%85%D9%8A%D8%AF" title="مارغريت ميد">مارغريت ميد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D9%8A%D9%84%D8%A7_%D9%85%D9%8A%D8%AF%D9%88%D8%B2" title="دونيلا ميدوز">دونيلا ميدوز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%8A%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%84%D9%88_%D9%85%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%AA%D8%B4&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ميهاجلو ميساروفيتش (الصفحة غير موجودة)">ميهاجلو ميساروفيتش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%8A%D9%85%D8%B3_%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D8%B1_%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%B1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="جيمس جرير ميلر (الصفحة غير موجودة)">جيمس جرير ميلر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D9%86%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D9%84&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="راديكا ناجبال (الصفحة غير موجودة)">راديكا ناجبال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A3%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%85" title="هوارد أودوم">هوارد أودوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%B2" title="تالكوت بارسونز">تالكوت بارسونز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%BA%D9%88%D8%AC%D9%8A%D9%86" title="إيليا بريغوجين">إيليا بريغوجين</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%87_%D8%B3%D9%86" title="تشيان شيويه سن">تشيان شيويه سن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A3%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84_%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="أناتول رابوبورت">أناتول رابوبورت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D9%86_%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%88%D9%86&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="جون سيدون (الصفحة غير موجودة)">جون سيدون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%8A%D8%AA%D8%B1_%D8%B3%D9%8A%D9%86%D8%AC%D9%8A" title="بيتر سينجي">بيتر سينجي</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%84%D9%88%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="كلود شانون">كلود شانون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%83%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A7_%D8%B3%D9%8A%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="كاتيا سيكارا (الصفحة غير موجودة)">كاتيا سيكارا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A5%D8%B1%D9%8A%D9%83_%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D8%B3%D8%AA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="إريك تريست (الصفحة غير موجودة)">إريك تريست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%8A%D8%B3%D9%83%D9%88_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%84%D8%A7" title="فرانسيسكو فاريلا">فرانسيسكو فاريلا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%A7_%D8%A5%D9%85._%D9%81%D9%8A%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%88" title="مانويلا إم. فيلوسو">مانويلا إم. فيلوسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%81%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%8A%D9%83" title="كيفن وارويك">كيفن وارويك</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D9%8A%D9%86%D8%B1" title="نوربرت فينر">نوربرت فينر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%81%D8%B1_%D9%88%D9%8A%D9%84%D8%A8%D9%8A&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="جينيفر ويلبي (الصفحة غير موجودة)">جينيفر ويلبي</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A3%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%8A_%D9%81%D9%8A%D9%84%D8%AF%D9%86&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="أنتوني فيلدن (الصفحة غير موجودة)">أنتوني فيلدن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">التطبيقات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نظرية الأنظمة في الأنثروبولوجيا (الصفحة غير موجودة)">نظرية الأنظمة في الأنثروبولوجيا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="نظرية الأنظمة في علم الآثار (الصفحة غير موجودة)">نظرية الأنظمة في علم الآثار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="نظرية الأنظمة في العلوم السياسية">نظرية الأنظمة في العلوم السياسية</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">المنظمات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85%D8%A9_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="قائمة منظمات علم الأنظمة (الصفحة غير موجودة)">قائمة</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A6_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="مبادئ السبرانية (الصفحة غير موجودة)">مبادئ السبرانية</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68409654">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageleft{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68510355">.mw-parser-output .sister-box .side-box-abovebelow{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .sister-box .side-box-abovebelow>b{display:block}.mw-parser-output .sister-box .side-box-text>ul{border-top:1px solid #aaa;padding:0.1em 0;width:217px;margin:0 auto}.mw-parser-output .sister-box .side-box-text>ul>li{min-height:25px;padding:0;margin:0}.mw-parser-output .sister-logo{display:inline-block;width:25px;line-height:25px;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .sister-link{display:inline-block;margin-left:2px;width:190px;vertical-align:middle}</style><div role="navigation" class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67666675">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/22px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="22" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/33px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">في كومنز مواد ذات صلة بـ <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Biological_systems" class="extiw" title="c:Biological systems"><b>جهاز حيوي</b></a>.</div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68268331">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:20ch;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:solid #aaa 1px;padding:0.1em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}.mw-parser-output #bandeau-portail{clear:both;line-height:1.9em;padding:3px;margin:2px 0;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);text-align:center;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output #liste-portail{padding:3px;text-align:center;margin-right:0;clear:both}.mw-parser-output #liste-portail li,.mw-parser-output #bandeau-portail li{display:inline}.mw-parser-output .bandeau-portail-element{white-space:nowrap;margin:auto 1.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-icone{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-texte>a:nth-child(1){font-weight:700}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail{width:242px;float:left;font-size:96%;text-align:right;margin:0;clear:left}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail li{margin-right:-17px}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .portalbox{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .pane{background:transparent}}</style><ul role="navigation" aria-label="Portals" class="noprint bandeau-portail" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:ATPsyn.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/ATPsyn.gif/32px-ATPsyn.gif" decoding="async" width="32" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/ATPsyn.gif/48px-ATPsyn.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/ATPsyn.gif/64px-ATPsyn.gif 2x" data-file-width="300" data-file-height="256" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:علم وظائف الأعضاء">بوابة علم وظائف الأعضاء</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Complex_adaptive_system.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Complex_adaptive_system.svg/32px-Complex_adaptive_system.svg.png" decoding="async" width="32" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Complex_adaptive_system.svg/48px-Complex_adaptive_system.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Complex_adaptive_system.svg/64px-Complex_adaptive_system.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="500" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9" title="بوابة:علم الأنظمة">بوابة علم الأنظمة</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:P_medicine.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/P_medicine.svg/31px-P_medicine.svg.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/P_medicine.svg/47px-P_medicine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/P_medicine.svg/62px-P_medicine.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B7%D8%A8" title="بوابة:طب">بوابة طب</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/28px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/42px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg/56px-%D8%A3%D9%8A%D9%82%D9%88%D9%86%D8%A9_%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%A9.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="بوابة:علم الأحياء">بوابة علم الأحياء</a></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r64177691"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68124052"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="ضبط_استنادي_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=عدلها_في_ويكي_بيانات&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q30336093#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;عدلها_في_ويكي_بيانات" style="padding:1px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="ضبط_استنادي_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=عدلها_في_ويكي_بيانات&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q30336093#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;عدلها_في_ويكي_بيانات" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B6%D8%A8%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%8A" title="ويكيبيديا:ضبط استنادي">ضبط استنادي</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q30336093#identifiers" title="عدلها في ويكي بيانات"><img alt="عدلها في ويكي بيانات" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">وطنية</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><ul><li><span class="uid"><span class="explain" title="biologické systémy"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph118904&amp;CON_LNG=ENG">قاعدة البيانات الوطنية التشيكية (NLCR AUT)</a></span></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&amp;local_base=lnc10&amp;doc_number=000055418&amp;P_CON_LNG=ENG">مكتبة لاتفيا الوطنية (LNB)</a></span></li><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/ar/authorities/987007282399905171">المكتبة القومية الإسرائيلية (J9U)</a></span></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12%">أخرى</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=35310">موسوعة أوكرانيا الحديثة (ESU)</a></span></li></ul></div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">مجلوبة من «<a dir="ltr" href="https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=جهاز_حيوي&amp;oldid=61111703">https://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=جهاز_حيوي&amp;oldid=61111703</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%AA%D8%B5%D9%81%D8%AD" title="ويكيبيديا:تصفح">تصنيف</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%86%D8%B8%D9%85_%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="تصنيف:نظم أحيائية">نظم أحيائية</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">تصنيفات مخفية: <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF_JsonConfig" title="تصنيف:صفحات تستخدم امتداد JsonConfig">صفحات تستخدم امتداد JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A3%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF:_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="تصنيف:أخطاء الاستشهاد: تجاهل الدورية">أخطاء الاستشهاد: تجاهل الدورية</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8_%D8%A3%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA_%D8%A8%D9%88%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%A8%D8%A7%D9%83" title="تصنيف:قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك">قالب أرشيف الإنترنت بوصلات واي باك</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%82%D9%8A%D9%82%D8%A9_%D9%85%D8%B9_%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%B7%D8%A7%D8%A8%D9%82_%D9%86%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A_%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="تصنيف:صفحات تستخدم روابط المشاريع الشقيقة مع عدم تطابق نطاق ويكي بيانات">صفحات تستخدم روابط المشاريع الشقيقة مع عدم تطابق نطاق ويكي بيانات</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88%D8%B8%D8%A7%D8%A6%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم وظائف الأعضاء/مقالات متعلقة">بوابة علم وظائف الأعضاء/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم الأنظمة/مقالات متعلقة">بوابة علم الأنظمة/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B7%D8%A8/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة طب/مقالات متعلقة">بوابة طب/مقالات متعلقة</a></li><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%86%D9%8A%D9%81:%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82%D8%A9" title="تصنيف:بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة">بوابة علم الأحياء/مقالات متعلقة</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> آخر تعديل لهذه الصفحة كان يوم 9 فبراير 2023، الساعة 00:36.</li> <li id="footer-info-copyright">النصوص متاحة تحت <a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D9%86%D8%B5_%D8%B1%D8%AE%D8%B5%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D9%8A:_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%AE%D9%8A%D8%B5_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AB%D9%84_4.0" title="ويكيبيديا:نص رخصة المشاع الإبداعي: النسبة-الترخيص بالمثل 4.0">رخصة المشاع الإبداعي الملزمة بنسبة العمل لمؤلفه وبترخيص الأعمال المشتقة بالمثل 4.0</a>؛ قد تُطبّق شروط إضافية. استخدامُك هذا الموقع هو موافقةٌ على <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Terms of Use">شروط الاستخدام</a> <a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy" class="extiw" title="foundation:Special:MyLanguage/Policy:Privacy policy">وسياسة الخصوصية</a>. ويكيبيديا ® هي علامة تجارية مسجلة <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">لمؤسسة ويكيميديا</a>، وهي منظمة غير ربحية.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ar">سياسة الخصوصية</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%B9%D9%86">حول ويكيبيديا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%A7:%D8%A5%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%A1_%D9%85%D8%B3%D8%A4%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A9_%D8%B9%D8%A7%D9%85">إخلاء مسؤولية</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">القواعد السلوكية</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">المطورون</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ar.wikipedia.org">إحصائيات</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بيان تعريف الارتباطات</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ar.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نسخة للأجهزة المحمولة</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>بحث</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ابحث في ويكيبيديا"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="خاص:بحث"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بحث</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="المحتويات" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تبديل عرض جدول المحتويات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تبديل عرض جدول المحتويات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">جهاز حيوي</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>18 لغة</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>أضف موضوعًا</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-698c79758b-j5s47","wgBackendResponseTime":152,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.427","walltime":"0.569","ppvisitednodes":{"value":2109,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":89600,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3375,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":34760,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 468.003 1 -total"," 35.44% 165.852 6 قالب:شريط"," 30.26% 141.606 1 قالب:مراجع"," 26.55% 124.266 1 قالب:أعضاء_وأجهزة_الجسم"," 22.13% 103.559 1 قالب:استشهاد_بكتاب"," 17.36% 81.223 1 قالب:روابط_شقيقة"," 14.88% 69.641 1 قالب:شريط_بوابات"," 6.87% 32.166 3 قالب:شريط/قسم"," 5.81% 27.183 1 قالب:ضبط_استنادي"," 2.82% 13.176 1 قالب:علم_الأنظمة"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.267","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5641856,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-4t6vn","timestamp":"20250217005802","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062c\u0647\u0627\u0632 \u062d\u064a\u0648\u064a","url":"https:\/\/ar.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%B2_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q30336093","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q30336093","author":{"@type":"Organization","name":"\u0627\u0644\u0645\u0633\u0627\u0647\u0645\u0648\u0646 \u0641\u064a \u0645\u0634\u0627\u0631\u064a\u0639 \u0648\u064a\u0643\u064a\u0645\u064a\u062f\u064a\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0624\u0633\u0633\u0629 \u0648\u064a\u0643\u064a\u0645\u064a\u062f\u064a\u0627","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2021-12-01T17:28:18Z"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10