CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Czad – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"56e9873c-8255-44f6-966f-3b9bdb7188e1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Czad","wgTitle":"Czad","wgCurRevisionId":76033845,"wgRevisionId":76033845,"wgArticleId":9359,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Czad","Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych","Państwa w Afryce"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Czad","wgRelevantArticleId":9359,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":76033845,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgCoordinates":{"lat":15.466667,"lon":19.4},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q657","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg/640px-Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Czad – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Czad"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Czad&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Czad"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Czad rootpage-Czad skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Główne menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne"><span>Strony specjalne</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Czad" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Czad" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Czad" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Czad" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ustrój_polityczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ustrój_polityczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Ustrój polityczny</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ustrój_polityczny-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Ustrój polityczny</span> </button> <ul id="toc-Ustrój_polityczny-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Polityka_wewnętrzna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polityka_wewnętrzna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Polityka wewnętrzna</span> </div> </a> <ul id="toc-Polityka_wewnętrzna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Polityka_zagraniczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polityka_zagraniczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Polityka zagraniczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Polityka_zagraniczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Podział_administracyjny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_administracyjny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Podział administracyjny</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział_administracyjny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Społeczeństwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Społeczeństwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Społeczeństwo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Społeczeństwo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Społeczeństwo</span> </button> <ul id="toc-Społeczeństwo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Grupy_etniczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grupy_etniczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Grupy etniczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Grupy_etniczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Religia</span> </div> </a> <ul id="toc-Religia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Gospodarka</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Gospodarka-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Gospodarka</span> </button> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rolnictwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rolnictwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Rolnictwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Rolnictwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przemysł_i_górnictwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przemysł_i_górnictwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Przemysł i górnictwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Przemysł_i_górnictwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Handel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Handel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Handel</span> </div> </a> <ul id="toc-Handel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Turystyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Turystyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Turystyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Turystyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Transport</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kultura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Kultura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kultura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Kultura</span> </button> <ul id="toc-Kultura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Święta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Święta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Święta</span> </div> </a> <ul id="toc-Święta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Spis treści" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Czad</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 253 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-253" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">253 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – aceh" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Chad" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="aceh" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – adygejski" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Чад" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="adygejski" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tsjad" title="Tsjad – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Tsjad" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Tschad" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%BB%E1%8B%B5" title="ቻድ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ቻድ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1ad" title="Tšad – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Tšad" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%88%E0%A4%A1" title="चैड – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="चैड" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Cead" title="Cead – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Cead" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – abchaski" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Чад" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abchaski" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="تشاد – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تشاد" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Chad" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AC%DC%AB%DC%90%DC%95" title="ܬܫܐܕ – aramejski" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܬܫܐܕ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramejski" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Tchad" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="চাদ – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="চাদ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Chad" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A1de" title="Cháde – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Cháde" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Çad" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="چاد" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Chad" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Cad" title="Cad – bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Cad" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="bambara" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="চাদ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="চাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Chad" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chad" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Chad" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Чад" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Чад" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Чад" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="चाड" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Tsad" title="Tsad – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Tsad" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Chad" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Чад" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Tschad" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%86%E0%BD%B1%E0%BC%8B%E0%BD%8C%E0%BC%8D" title="ཆཱ་ཌ། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཆཱ་ཌ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Čad" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Tchad" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Чад" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Txad" title="Txad – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Txad" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чад" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/T%C5%9Bad" title="Tśad – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tśad" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Čad" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Chad" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chadhi" title="Chadhi – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chadhi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Chad" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="tumbuka" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Ciad" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Tsiad" title="Tsiad – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Tsiad" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Chad" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Tchad" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="تشاد – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="تشاد" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Chad" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Tschad" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%9D%DE%A7%DE%8B%DE%AA" title="ޝާދު – malediwski" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ޝާދު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="malediwski" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9%C3%ADb%C4%85%C4%85h_Dine%CA%BC%C3%A9_Bik%C3%A9yah" title="Séíbąąh Dineʼé Bikéyah – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Séíbąąh Dineʼé Bikéyah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1ad" title="Tšad – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Tšad" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="चाड" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1aad" title="Tšaad – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Tšaad" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%84" title="Τσαντ – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Τσαντ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Chad" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Chad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88ado" title="Ĉado – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ĉado" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Chad" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Txad" title="Txad – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Txad" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Tsyadi" title="Tsyadi – ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Tsyadi" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="ewe" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gur mw-list-item"><a href="https://gur.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – frafra" lang="gur" hreflang="gur" data-title="Chad" data-language-autonym="Farefare" data-language-local-name="frafra" class="interlanguage-link-target"><span>Farefare</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="چاد" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Chad" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kjad" title="Kjad – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kjad" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tchad" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Tsjaad" title="Tsjaad – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Tsjaad" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Caadi" title="Caadi – fulani" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Caadi" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="fulani" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sead" title="Sead – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sead" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Shad" title="Shad – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Shad" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – gagauski" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Çad" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="gagauski" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_t-Siad" title="An t-Siad – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An t-Siad" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Chad" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – kikuju" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Chad" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="kikuju" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9A%E0%AB%85%E0%AA%A1" title="ચૅડ – gudżarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ચૅડ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gudżarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chad" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B0%A8%EB%93%9C" title="차드 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="차드" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Cadi" title="Cadi – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Cadi" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%89%D5%A1%D5%A4" title="Չադ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Չադ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चाड" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Čad" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Čad" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Chad" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Chad" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Chad" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="চাদ – bisznuprija-manipuri" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="চাদ" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="bisznuprija-manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Chad" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Tchad" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Chad" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Чад" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/ITshedi" title="ITshedi – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="ITshedi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Tjad" title="Tjad – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Tjad" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Ciad" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%27%D7%90%D7%93" title="צ'אד – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="צ'אד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Chad" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Caad%C9%A9" title="Caadɩ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Caadɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9A%E0%B2%BE%E0%B2%A1%E0%B3%8D" title="ಚಾಡ್ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಚಾಡ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Tsad" title="Tsad – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Tsad" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩადი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Чад" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Chad" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Cade" title="Cade – kinya-ruanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Cade" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="kinya-ruanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Chad" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Tasadi" title="Tasadi – kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Tasadi" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Tcada" title="Tcada – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Tcada" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Tchad" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Tchad" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çad" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Чад" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Чад" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Ciad" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Chad" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%94%E0%BA%8A%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ປະເທດຊາດ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະເທດຊາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Tzadia" title="Tzadia – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Tzadia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cada" title="Čada – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Čada" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Tschad" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cadas" title="Čadas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Čadas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Ciad" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Tsjaad" title="Tsjaad – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Tsjaad" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Tsadi" title="Tsadi – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Tsadi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Txad" title="Txad – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Txad" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Čad" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/tcad" title="tcad – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="tcad" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Chad" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="ganda" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Ciad" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Cs%C3%A1d" title="Csád – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Csád" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – madurski" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Chad" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurski" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Чад" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tsady" title="Tsady – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tsady" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9B%E0%B4%BE%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ഛാഡ് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഛാഡ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/%C4%8Aad" title="Ċad – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ċad" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/K%C4%81ta" title="Kāta – maoryjski" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Kāta" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maoryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="चाड" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ჩადი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჩადი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="تشاد – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تشاد" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="چاد" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Chad" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%86%EA%AF%A5%EA%AF%97_(%EA%AF%82%EA%AF%A9%EA%AF%84%EA%AF%A5%EA%AF%9B)" title="ꯆꯥꯗ (ꯂꯩꯄꯥꯛ) – manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯆꯥꯗ (ꯂꯩꯄꯥꯛ)" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="Chad" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Chad" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Xade" title="Xade – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Xade" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Чад" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Чад" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%92%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ချဒ်သမ္မတနိုင်ငံ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ချဒ်သမ္မတနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – pidżyn nigeryjski" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Chad" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="pidżyn nigeryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Naijá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tsjaad" title="Tsjaad – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tsjaad" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Tsjaad" title="Tsjaad – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Tsjaad" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="चाड" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="चाड" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%89" title="チャド – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="チャド" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Чад" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Tschad" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tsjad" title="Tsjad – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tsjad" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tsjad" title="Tsjad – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tsjad" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Chad" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Chad" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Chaad" title="Chaad – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Chaad" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Chad" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%A1" title="ਚਾਡ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਚਾਡ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – palijski" lang="pi" hreflang="pi" data-title="चाड" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="palijski" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Jhad" title="Jhad – pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Jhad" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Chad" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%DA%88" title="چاڈ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="چاڈ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Chad" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چاد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Chad" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%86%E1%9E%B6%E1%9E%8A" title="ឆាដ – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ឆាដ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ciad" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Tschad" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Chade" title="Chade – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Chade" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – karakałpacki" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Chad" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakałpacki" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Çad" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ciad" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – retoromański" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Tschad" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromański" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Chat" title="Chat – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Chat" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чад" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Чад" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Чад" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Chad" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – samoański" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Chad" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="samoański" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%A1" title="चाड – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="चाड" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2de" title="Sâde – sango" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Sâde" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="sango" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AA%E1%B1%9F%E1%B1%AB%E1%B1%BD" title="ᱪᱟᱫᱽ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱪᱟᱫᱽ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A0d" title="Ciàd – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Ciàd" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Chad" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – taroko" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Chad" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="taroko" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Tschad" title="Tschad – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Tschad" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – sotho południowy" lang="st" hreflang="st" data-title="Chad" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="sotho południowy" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – sotho północny" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Chad" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho północny" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/%C3%87adi" title="Çadi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Çadi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ciad" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A0%E0%B7%91%E0%B6%A9%E0%B7%8A" title="චෑඩ් – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="චෑඩ්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chad" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%DA%8A" title="چاڊ – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="چاڊ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IShedi" title="IShedi – suazi" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IShedi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="suazi" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čad" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Čad" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Czad" title="Czad – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Czad" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Jad" title="Jad – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Jad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چاد" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Чад" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Čad" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Chad" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="polecany artykuł"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1ad" title="Tšad – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tšad" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tchad" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Chad" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D" title="சாட் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சாட்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tcad" title="Tcad – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tcad" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/%C4%8C%C4%8Dad" title="Ččad – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ččad" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Чад" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%81%B6%E1%80%BB%E1%81%A2%E1%80%90%E1%80%BA%E1%82%88" title="မိူင်းၶျၢတ်ႈ – szan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းၶျၢတ်ႈ" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="szan" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Atayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Chad" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Atayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%8D" title="చాద్ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="చాద్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Xade" title="Xade – tetum" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Xade" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="tetum" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%94" title="ประเทศชาด – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศชาด" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Cad" title="Cad – dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Cad" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Чад" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%A3%E1%8F%97" title="ᏣᏗ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏣᏗ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çad" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – turkmeński" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Çad" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmeński" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Caad" title="Caad – tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Caad" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Чад" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4" title="Чад – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Чад" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%DA%88" title="چاڈ – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="چاڈ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%AF" title="چاد – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="چاد" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – czuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Chad" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="czuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Ciad" title="Ciad – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Ciad" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cad" title="Čad – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Čad" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tchad" title="Tchad – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tchad" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Tjad%C3%A4n" title="Tjadän – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Tjadän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1aad" title="Tšaad – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tšaad" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Tchade" title="Tchade – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Tchade" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8D%E5%BE%97" title="乍得 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="乍得" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Tsjad" title="Tsjad – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Tsjad" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Chad" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Cadd" title="Cadd – wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Cadd" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8D%E5%BE%97" title="乍得 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="乍得" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Chad" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%98%D7%A9%D7%90%D7%93_(%D7%9C%D7%90%D7%A0%D7%93)" title="טשאד (לאנד) – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="טשאד (לאנד)" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Tsad" title="Tsad – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Tsad" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8D%E5%BE%97" title="乍得 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="乍得" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C3%87ad" title="Çad – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Çad" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Tsjaod" title="Tsjaod – zelandzki" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Tsjaod" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zelandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C4%8Cads" title="Čads – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Čads" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8D%E5%BE%97" title="乍得 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="乍得" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Chad" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Cad" title="Cad – betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Cad" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gpe mw-list-item"><a href="https://gpe.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Ghanaian Pidgin" lang="gpe" hreflang="gpe" data-title="Chad" data-language-autonym="Ghanaian Pidgin" data-language-local-name="Ghanaian Pidgin" class="interlanguage-link-target"><span>Ghanaian Pidgin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Chad" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Chad" title="Chad – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Chad" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Cad" title="Cad – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Cad" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B5%9B%E2%B4%B0%E2%B4%B7" title="ⵜⵛⴰⴷ – standardowy marokański tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⵛⴰⴷ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="standardowy marokański tamazight" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q657#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Czad" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Czad" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Czad"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Czad"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Czad" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Czad" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&oldid=76033845" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Czad&id=76033845&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCzad"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCzad"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Czad"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Czad&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Czad&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Tchad" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://pl.wikinews.org/wiki/Kategoria:Czad" hreflang="pl"><span>Wikinews</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Czad" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czad" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q657" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Czad&params=15.466667_N_19.4_E_type:country"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 15,46667°N 19,40000°E"><span class="latitude">15,46667°N</span> <span class="longitude">19,40000°E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 15,466667 19,400000"><span class="latitude">15,466667</span> <span class="longitude">19,400000</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: <a href="/wiki/Czad_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Czad (ujednoznacznienie)">inne znaczenia tego słowa</a>.</span></div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562627">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Republika Czadu</div><div class="iboxt-2"><span lang="ar">‏جمهوريّة تشاد‎</span><br /><em lang="ar-Latn">Jumhuriyat Tashad</em><br /><em lang="fr">République du Tchad</em></div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_arms_of_Chad.svg" class="mw-file-description"><img alt="Herb" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Coat_of_arms_of_Chad.svg/120px-Coat_of_arms_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="100" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Coat_of_arms_of_Chad.svg/250px-Coat_of_arms_of_Chad.svg.png 1.5x" data-file-width="686" data-file-height="599" /></a></span> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Chad.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/120px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/250px-Flag_of_Chad.svg.png 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Herb_Czadu" title="Herb Czadu">Herb</a> </td> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><a href="/wiki/Flaga_Czadu" title="Flaga Czadu">Flaga</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr style="border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2" style="text-align:center;"><a href="/wiki/Dewiza" title="Dewiza">Dewiza</a>: <i><span lang="fr">Unité, Travail, Progrès</span><br />(Jedność, Praca, Postęp)</i> </td></tr> <tr style="border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2" style="text-align:center;"><a href="/wiki/Hymn_pa%C5%84stwowy" title="Hymn państwowy">Hymn</a>: <i><a href="/wiki/Hymn_Czadu" title="Hymn Czadu"><span lang="fr">La Tchadienne</span></a><br />(Pieśń Czadu)</i><br /><span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="200" style="width:200px;" data-durationhint="62" data-mwtitle="La_Tchadienne_(instrumental).ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/8d/La_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg/La_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/La_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ALa_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg&lang=ar&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ar" label="العربية ‪(ar)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ALa_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ALa_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg&lang=fr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fr" label="français ‪(fr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ALa_Tchadienne_%28instrumental%29.ogg&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny" title="Ustrój polityczny">Ustrój polityczny</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Dyktatura_wojskowa" title="Dyktatura wojskowa">dyktatura wojskowa</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Stolica" title="Stolica">Stolica</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Ndżamena">Ndżamena</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data powstania </th> <td> <p><a href="/wiki/11_sierpnia" title="11 sierpnia">11 sierpnia</a> <a href="/wiki/1960" title="1960">1960</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Prezydent" title="Prezydent">Prezydent</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Mahamat_D%C3%A9by_Itno" title="Mahamat Déby Itno">Mahamat Déby Itno</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Premier" title="Premier">Premier</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Allamaye_Halina" title="Allamaye Halina">Allamaye Halina</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> <p>1 284 000 km² </p> </td></tr> <tr> <th style="padding-bottom:0px;">Populacja <small>(2017)</small><br />• liczba ludności </th> <td style="padding-bottom:0px;"> <p><br />12 185 000<sup id="cite_ref-IMF_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-IMF-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th style="padding-top:0px;">• gęstość </th> <td style="padding-top:0px;"> <p>9 os./km² </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ISO_3166-1" title="ISO 3166-1">Kod ISO 3166</a> </th> <td> <p>TD </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Waluta" title="Waluta">Waluta</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Frank_CFA" title="Frank CFA">frank CFA</a> (XOF) </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Telefoniczny_kod_kraju" title="Telefoniczny kod kraju">Telefoniczny nr kierunkowy</a> </th> <td> <p>+235 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Domena_najwy%C5%BCszego_poziomu" title="Domena najwyższego poziomu">Domena internetowa</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/.td" title=".td">.td</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_kod_samochodowy" title="Międzynarodowy kod samochodowy">Kod samochodowy</a> </th> <td> <p>TCH </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_kod_samolotowy" class="mw-redirect" title="Międzynarodowy kod samolotowy">Kod samolotowy</a> </th> <td> <p>TT </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Strefa_czasowa" title="Strefa czasowa">Strefa czasowa</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Uniwersalny_czas_koordynowany" title="Uniwersalny czas koordynowany">UTC</a> +1 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/J%C4%99zyk_urz%C4%99dowy" title="Język urzędowy">Język urzędowy</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">francuski</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">arabski</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Produkt_krajowy_brutto" title="Produkt krajowy brutto">PKB</a> (2023)<br /> • całkowite <br /> • na osobę </th> <td> <p><br />11,96 mld<sup id="cite_ref-IMF_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-IMF-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Dolar_ameryka%C5%84ski" title="Dolar amerykański">USD</a><br />668 <a href="/wiki/Dolar_ameryka%C5%84ski" title="Dolar amerykański">USD</a><sup id="cite_ref-IMF2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-IMF2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Produkt_krajowy_brutto" title="Produkt krajowy brutto">PKB</a> (<a href="/wiki/Parytet_si%C5%82y_nabywczej" title="Parytet siły nabywczej">PSN</a>) (2023)<br /> • całkowite <br /> • na osobę </th> <td> <p><br />32,03 mld <a href="/wiki/Dolar_mi%C4%99dzynarodowy" title="Dolar międzynarodowy">dolarów międzynar.</a><sup id="cite_ref-IMF2_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-IMF2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />1 787 <a href="/wiki/Dolar_mi%C4%99dzynarodowy" title="Dolar międzynarodowy">dolarów międzynar.</a><sup id="cite_ref-IMF2_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-IMF2-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Mapa opisywanego kraju" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg/240px-Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg/360px-Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg/480px-Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="800" /></a></span> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span style="font-weight:bold;">Położenie na mapie</span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Location_Chad_AU_Africa.svg" class="mw-file-description"><img alt="Położenie na mapie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Location_Chad_AU_Africa.svg/250px-Location_Chad_AU_Africa.svg.png" decoding="async" width="240" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Location_Chad_AU_Africa.svg/500px-Location_Chad_AU_Africa.svg.png 1.5x" data-file-width="1400" data-file-height="1300" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chad" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chad" class="extiw" title="commons:Category:Chad">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Czad" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Czad" class="extiw" title="q:Czad">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Czad" title="Wikisłownik"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Czad" class="extiw" title="wikt:Czad">Hasło w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czad" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/40px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/60px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Czad" class="extiw" title="voy:Czad">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Czad</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">fr.</a> <em lang="fr">Tchad</em>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">arab.</a> <span style="font-style: normal;" lang="ar">‏تشاد‎</span>), oficjalnie <b>Republika Czadu</b> (fr. <em lang="fr">République du Tchad</em>, arab. <span lang="ar">‏جمهوريّة تشاد‎</span>, <a href="/wiki/Transkrypcja_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Transkrypcja (językoznawstwo)">trb.</a> <em lang="ar-Latn">Jumhuriyat Tashad</em>) – <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">państwo</a> <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_%C5%9Br%C3%B3dl%C4%85dowe" title="Państwo śródlądowe">śródlądowe</a> w środkowej <a href="/wiki/Afryka" title="Afryka">Afryce</a>. Graniczy od północy z <a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libią</a>, od wschodu z <a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudanem</a>, od południa z <a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republiką Środkowoafrykańską</a>, od południowego zachodu z <a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerunem</a> i <a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigerią</a>, a od zachodu z <a href="/wiki/Niger" title="Niger">Nigrem</a>. </p><p>Na terytorium Czadu wyróżnić można trzy główne regiony geograficzne: na północy rozciąga się obszar <a href="/wiki/Pustynia" title="Pustynia">pustynny</a>, przechodzący w środkowej części kraju w suchą strefę <a href="/wiki/Sahel" title="Sahel">Sahelu</a>, południe kraju zajmuje natomiast żyzny obszar sawannowy. Jezioro <a href="/wiki/Czad_(jezioro)" title="Czad (jezioro)">Czad</a>, od którego państwo wzięło swą nazwę, jest największym zbiornikiem wodnym w kraju. Najwyższym punktem jest szczyt <a href="/wiki/Emi_Kussi" title="Emi Kussi">Emi Kussi</a> w paśmie gór <a href="/wiki/Tibesti" title="Tibesti">Tibesti</a>, a <a href="/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Ndżamena">Ndżamena</a> (dawniej Fort-Lamy) jest stolicą i największym ośrodkiem miejskim kraju. W Czadzie mieszka ponad 200 rozmaitych wspólnot etnicznych i językowych. Językami urzędowymi są <a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">język arabski</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">język francuski</a>. Większość mieszkańców wyznaje <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a> i <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwo</a>, na południu praktykowane są również religie animistyczne. </p><p>Do 1960 roku Czad pozostawał w zależności politycznej od <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a>. Niepodległość uzyskał w tzw. <a href="/wiki/Rok_Afryki" title="Rok Afryki">roku Afryki</a>. Głową państwa był wówczas <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Tombalbaye" title="François Tombalbaye">François Tombalbaye</a>, prezydent w latach 1962–1973. Nietolerancyjna i krótkowzroczna polityka Tombalbayego względem zamieszkujących północną część kraju muzułmanów doprowadziła w 1965 roku do wybuchu długotrwałej wojny domowej. W 1979 roku rebelianci zdobyli stolicę, kładąc kres hegemonii południa w życiu politycznym kraju. Rozpoczęły się jednak walki między dowódcami zwycięskich ugrupowań rebelianckich, które doprowadziły w końcu do zwycięstwa <a href="/wiki/Hiss%C3%A8ne_Habr%C3%A9" title="Hissène Habré">Hissène Habré</a>. Rządził on do 1990 roku, kiedy został obalony w wyniku zamachu stanu kierowanego przez <a href="/wiki/Idriss_D%C3%A9by" title="Idriss Déby">Idrissa Déby’ego</a>. Déby pozostawał u władzy przez kolejne 30 lat, stając się <a href="/wiki/Lista_najd%C5%82u%C5%BCej_urz%C4%99duj%C4%85cych_przyw%C3%B3dc%C3%B3w_pa%C5%84stwowych" title="Lista najdłużej urzędujących przywódców państwowych">jednym z najdłużej rządzących</a> przywódców państwowych w Afryce i na świecie. Po jego śmierci 20 kwietnia 2021<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, władzę w kraju na okres 18 miesięcy przejęła <a href="/wiki/Junta_wojskowa" class="mw-redirect" title="Junta wojskowa">junta wojskowa</a> pod przewodnictwem <a href="/wiki/Mahamat_D%C3%A9by_Itno" title="Mahamat Déby Itno">Mahamata Déby’ego Itno</a> – syna zmarłego prezydenta<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Sytuacja polityczna pozostaje niestabilna, kraj jest nieustannie areną zamieszek oraz powtarzających się prób zamachu stanu (zob. <a href="/wiki/Bitwa_pod_Nd%C5%BCamen%C4%85_(2006)" title="Bitwa pod Ndżameną (2006)">bitwa pod Ndżameną (2006)</a>, <a href="/wiki/Bitwa_pod_Nd%C5%BCamen%C4%85_(2008)" title="Bitwa pod Ndżameną (2008)">bitwa pod Ndżameną (2008)</a>). Dodatkowym czynnikiem destabilizującym jest <a href="/wiki/Konflikt_w_Darfurze" title="Konflikt w Darfurze">konflikt w Darfurze</a>, który rozprzestrzenił się także na wschodnie obszary Czadu, wprowadzając chaos na tych terenach oraz doprowadzając do osiedlenia się tysięcy uchodźców w obozach wzdłuż granicy czadyjsko-sudańskiej. </p><p>Czad jest jednym z najbiedniejszych i najbardziej skorumpowanych państw na świecie. Większość Czadyjczyków żyje w ubóstwie, utrzymując się z pasterstwa i rolnictwa. W XXI wieku głównym źródłem dochodów do budżetu państwa stał się eksport ropy naftowej, zaś dotychczas dominujący przemysł bawełniany spadł pod tym względem na drugie miejsce. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografia">Geografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Geografia_Czadu" title="Geografia Czadu">Geografia Czadu</a>.</i></div> <p>Czad położony jest w centralnej części <a href="/wiki/Kontynent" title="Kontynent">kontynentu</a> afrykańskiego, bez dostępu do morza<sup id="cite_ref-PWN_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Zajmuje powierzchnię 1284 tys. km², a zamieszkuje go ponad 12 mln mieszkańców<sup id="cite_ref-CIA_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Większą część kraju zajmują nizinne tereny <a href="/wiki/Kotlina_Czadu" title="Kotlina Czadu">Kotliny Czadu</a>, z najniżej położonym obniżeniem w Djourab (175 m n.p.m.)<sup id="cite_ref-Britannica_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Kotlina" title="Kotlina">Kotlinę</a> otaczają od wschodu <a href="/wiki/P%C5%82askowy%C5%BC" title="Płaskowyż">płaskowyż</a> <a href="/wiki/Ennedi" title="Ennedi">Ennedi</a> i <a href="/wiki/G%C3%B3ra" title="Góra">góry</a> <a href="/wiki/Wadaj_(wy%C5%BCyna)" title="Wadaj (wyżyna)">Wadaj</a> oraz <a href="/wiki/Wulkan" title="Wulkan">wulkaniczny</a> masyw <a href="/wiki/Tibesti" title="Tibesti">Tibesti</a> z najwyższym szczytem kraju <a href="/wiki/Emi_Kussi" title="Emi Kussi">Emi Kussi</a> (3415 m n.p.m.)<sup id="cite_ref-PWN_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CIA_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Głównym zbiornikiem wodnym jest jezioro <a href="/wiki/Czad_(jezioro)" title="Czad (jezioro)">Czad</a>, położone na <a href="/wiki/Granica_pa%C5%84stwowa" title="Granica państwowa">granicy</a> z Nigrem, Nigerią i Kamerunem<sup id="cite_ref-Britannica2_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica2-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Zasilane jest głównie przez rzekę <a href="/wiki/Szari" title="Szari">Szari</a> (95%) z jej dopływem <a href="/wiki/Logon" title="Logon">Logone</a><sup id="cite_ref-Mainguet100–103_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mainguet100–103-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Jego powierzchnia jednak nieustannie się zmniejsza na skutek zmian klimatycznych i w wyniku działalności człowieka<sup id="cite_ref-UNEP52_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-UNEP52-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Sahara" title="Sahara">Sahara</a> zajmuje większą część północy kraju. Na południu występują nieco większe <a href="/wiki/Opad_atmosferyczny" title="Opad atmosferyczny">opady</a>, zasilające w <a href="/wiki/Pora_deszczowa" title="Pora deszczowa">porze deszczowej</a> <a href="/wiki/Sawanna" title="Sawanna">sawannę</a><sup id="cite_ref-PWN_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Duża rozciągłość południkowa sprawia, że w Czadzie występują różne typy klimatów<sup id="cite_ref-Britannica_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Na północy kraju występuje panuje <a href="/wiki/Klimat_zwrotnikowy" title="Klimat zwrotnikowy">klimat zwrotnikowy</a> kontynentalny, wybitnie suchy<sup id="cite_ref-PWN_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Deszcze mają charakter epizodyczny, średnia suma opadów to 20–30 mm<sup id="cite_ref-PWN_5-4" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. W okresie zimowym średnie temperatury wynoszą około 20 °C, latem przekraczają 34 °C. Masyw <a href="/wiki/Tibesti" title="Tibesti">Tibesti</a> (północno-zachodnia część kraju) ma klimat górski z większymi opadami i niższą średnią temperaturą. W pozostałej części kraju występuje klimat równikowy o cechach monsunowych. Mniej więcej na szerokości stolicy kraju 13°N pojawia się wyraźna pora deszczowa, która wydłuża się w kierunku południowym. Na południu kraju panuje klimat podrównikowy suchy, stopniowo przechodzący ku wilgotnemu<sup id="cite_ref-PWN_5-5" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Średnia roczna suma opadów to 1000–1300 mm (pora deszczowa od maja do października), a w porze deszczowej występują częste burze<sup id="cite_ref-PWN_5-6" class="reference"><a href="#cite_note-PWN-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Temperatury nie wykazują dużych amplitud. Temperatura powietrza wynosi od 25 °C zimą do 30–32 °C w najgorętszych miesiącach (marzec-kwiecień). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg/220px-Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg" decoding="async" width="220" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg/330px-Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg/440px-Group_of_Kanem-Bu_warriors.jpg 2x" data-file-width="3496" data-file-height="2416" /></a><figcaption>Brytyjski rysunek, przedstawiający wojowników z królestwa Kanem-Bornu</figcaption></figure> <p>Od schyłku I tysiąclecia naszej ery na południu Czadu istniała <a href="/wiki/Sao_(cywilizacja)" title="Sao (cywilizacja)">kultura Sao</a>. Najdawniejsza ludność czarna mieszała się z napływowymi falami osadników (od VIII wieku trwał napływ ludów <a href="/wiki/Arabowie" title="Arabowie">arabsko</a>-<a href="/wiki/Berberowie" title="Berberowie">berberyjskich</a>). </p><p>W IX wieku na północny wschód od jeziora Czad powstało <a href="/wiki/Kanem-Bornu" title="Kanem-Bornu">państwo Kanem</a>. Państwo znalazło się w zasięgu <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamu</a>, który na przestrzeni lat stał się religią państwową. W XIV wieku na wschodzie kraju utworzono <a href="/wiki/Wadaj_(kr%C3%B3lestwo)" title="Wadaj (królestwo)">królestwo Wadaj</a>, które w XVIII wieku uzyskało status lokalnego mocarstwa. W centralnej części kraju istniało z kolei muzułmańskie państwo Bagirmi. Poza władzą wspomnianych ośrodków państwowych pozostawała północna część Czadu, która wskutek pustynnienia nie była atrakcyjna dla osadnictwa. </p><p>W XIX wieku państwa czadyjskie weszły w okres długoletnich walk wewnętrznych. Ich słabość wykorzystał wódz <a href="/wiki/Rabih_az-Zubayr" title="Rabih az-Zubayr">Rabih az-Zubayr</a>, który podporządkował sobie niemal cały południowy Czad, opierając swoją pozycję na handlu niewolnikami<sup id="cite_ref-PWNhist_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Pierwsi <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europejczycy</a> dotarli na te obszary dopiero w XIX wieku. W 1900 roku Czad został <a href="/wiki/Kolonia_(geografia_polityczna)" title="Kolonia (geografia polityczna)">kolonią</a> <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a>. W 1910 roku włączony w skład <a href="/wiki/Francuska_Afryka_R%C3%B3wnikowa" title="Francuska Afryka Równikowa">Francuskiej Afryki Równikowej</a>. W trakcie <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> znalazł się pod rządami <a href="/wiki/Wolna_Francja" title="Wolna Francja">Wolnych Francuzów</a>. W 1958 roku przekształcony w republikę <a href="/wiki/Autonomia" title="Autonomia">autonomiczną</a> w ramach <a href="/wiki/Wsp%C3%B3lnota_Francuska" title="Wspólnota Francuska">Wspólnoty Francuskiej</a>. Od 1960 roku niepodległa republika<sup id="cite_ref-PWNhist_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Dyktatorskie rządy objął prezydent <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Tombalbaye" title="François Tombalbaye">François Tombalbaye</a>. Od 1963 roku trwały antyrządowe wystąpienia, które w 1965 roku przerodziły się w <a href="/wiki/Wojna_domowa" title="Wojna domowa">wojnę domową</a>. W konflikcie starła się ze sobą muzułmańska Północ i <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijańsko</a>-<a href="/wiki/Animizm" title="Animizm">animistyczne</a> Południe. Od 1966 roku działaniami Północy kierował Front Wyzwolenia Narodowego Czadu (<i>Frolinat</i>). W tłumieniu ruchów partyzanckich rząd zyskał pomoc dawnej metropolii. Od początku lat 70. XX wieku doszło do nasilenia konfliktu (rebelianci korzystali ze wsparcia <a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libii</a>). W 1973 roku tzw. <a href="/wiki/Strefa_Aouzou" title="Strefa Aouzou">Strefa Aouzou</a> za przyzwoleniem rządu czadyjskiego została zajęta przez wojska libijskie. W zamian Libia wstrzymała pomoc dla muzułmańskich rebeliantów i udzieliła Czadowi wsparcia gospodarczego. W 1975 roku Tombalbaye został obalony i zabity w następstwie wojskowego <a href="/wiki/Zamach_stanu" title="Zamach stanu">zamachu stanu</a>. Władzę jako szef państwa i rządu objął generał <a href="/wiki/F%C3%A9lix_Malloum" title="Félix Malloum">Félix Malloum</a><sup id="cite_ref-PWNhist_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>W 1978 roku po wielu rundach negocjacji powołano „rząd jedności narodowej”. Na jego czele stanął <a href="/wiki/Hiss%C3%A8ne_Habr%C3%A9" title="Hissène Habré">Hissène Habré</a>. Rząd szybko upadł, a w 1980 roku ponownie doszło do walk wewnętrznych. Starły się między sobą siły popierane z jednej strony przez Libię, z drugiej przez Francję. Dzięki interwencji wojsk libijskich wygrały je ugrupowania sprzyjające temu państwu. W 1981 roku ogłoszono plan zjednoczenia obu państw. Projekt spotkał się z ostrą krytyką Francji, państw sąsiadujących z Czadem oraz licznych ugrupowań wewnątrz kraju. W rezultacie wojska libijskie zostały zmuszone do opuszczenia Czadu. W 1982 roku rebelianci dowodzeni przez Hissené Habré (wspierani przez Francję oraz <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a>) zdobyli stolicę kraju i zmusili urzędującego prezydenta, sojusznika Libii, <a href="/wiki/Goukouni_Oueddei" title="Goukouni Oueddei">Goukouniego Oueddeia</a>, do ucieczki. Po objęciu władzy Habré prowadził walkę z okupującymi Strefę Aouzou Libijczykami<sup id="cite_ref-PWNhist_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-3" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>W 1987 roku armia czadyjska dzięki pomocy francuskiej zdołała zmusić Libijczyków do opuszczenia Strefy Aouzou (<a href="/wiki/Wojna_toyot" title="Wojna toyot">wojna toyot</a>). Rządy Habré charakteryzowały się masowym stosowaniem tortur i egzekucji, w których zginęło ponad 40 tysięcy osób. Masowy terror i dyktatorskie rządy sprowokowały kolejny zamach stanu, który miał miejsce w 1990 roku<sup id="cite_ref-PWNhist_12-4" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-4" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>W następstwie puczu władzę objął <a href="/wiki/Idriss_D%C3%A9by" title="Idriss Déby">Idriss Déby</a> i Tymczasowa Rada Państwa. W 1991 roku wojsko powołało rząd (Déby objął urząd zarówno premiera i prezydenta) oraz Radę Republiki (która zastąpiła Radę Państwa). Déby zezwolił na działalność opozycji, a jego pojednawcza polityka przyczyniła się do stopniowego wygaszanie ognisk wojny domowej (choć dalej trwają zamieszki na tle politycznym i etnicznym). W kolejnych latach kontynuował wprowadzanie <a href="/wiki/Demokracja" title="Demokracja">demokratycznej</a> formy sprawowania władzy. W 1992 roku Habré przeprowadził nieskuteczną próbę przejęcia władzy, zdobywając na krótki okres znaczne obszary na południu. Déby przedłużył swoje rządy w następstwie wyborów prezydenckich z lat 1996, 2001, 2006 i 2011<sup id="cite_ref-PWNhist_12-5" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-5" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>W kwietniu 2005 roku Czad zerwał relacje dyplomatyczne z <a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudanem</a>. Doszło do tego po oskarżeniu Sudańczyków o wsparcie antyrządowych rebeliantów. W 2008 roku wspierani przez Sudan rebelianci podjęli nieudaną próbę zdobycia stolicy. Konflikt wygasł w 2010<sup id="cite_ref-PWNhist_12-6" class="reference"><a href="#cite_note-PWNhist-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-onet_13-6" class="reference"><a href="#cite_note-onet-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ustrój_polityczny"><span id="Ustr.C3.B3j_polityczny"></span>Ustrój polityczny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Ustrój polityczny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ustrój polityczny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zgodnie z artykułem 4 przyjętej w marcu 1996 roku konstytucji Czad jest <a href="/wiki/Republika" title="Republika">republiką</a> <a href="/wiki/System_wielopartyjny" title="System wielopartyjny">wielopartyjną</a>, w której wszystkie istniejące partie polityczne mogą ubiegać się o głosy wyborców<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>b<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Główną rolę w kraju odgrywa jednak <a href="/wiki/Patriotyczny_Ruch_Ocalenia" title="Patriotyczny Ruch Ocalenia">Patriotyczny Ruch Ocalenia</a> – partia z której wywodził się <a href="/wiki/Idriss_D%C3%A9by" title="Idriss Déby">Idriss Déby</a>, prezydent kraju w latach 1990–2021. Konstytucja z 1996 roku przewidywała utworzenie dwuizbowego parlamentu. W 2004 roku Izba wyższa (Senat) została zniesiona jako „niepotrzebna”. Po przyjęciu nowej konstytucji Déby został dwukrotnie wybrany w powszechnych wyborach w 1996 i 2001, aczkolwiek obserwatorzy międzynarodowi zwracali uwagi na nieregularności procesu wyborczego. Konstytucja z 1996 roku zawierała zapis, mówiący o tym, iż prezydent Czadu może sprawować tylko dwie pięcioletnie kadencje (nie licząc okresu sprzed przyjęcia konstytucji), jednak w czerwcu 2005 roku przeprowadzone zostało referendum, w którym zapis ten został odrzucony. Pozwoliło to Déby’emu wziąć udział w kolejnych wyborach prezydenckich (<a href="/wiki/Wybory_prezydenckie_w_Czadzie_w_2006_roku" title="Wybory prezydenckie w Czadzie w 2006 roku">w 2006 roku</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Wybory_prezydenckie_w_Czadzie_w_2011_roku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wybory prezydenckie w Czadzie w 2011 roku (strona nie istnieje)">w 2011 roku</a>) oraz wygrać je. </p><p>Prezydent Czadu wyznacza premiera i radę stanu. Ma też duży wpływ na obsadzenie urzędów sędziowskich, generałów, szefów prowincji i państwowych przedsiębiorstw. </p><p>Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego <a href="/wiki/Zgromadzenie_Narodowe_(Czad)" title="Zgromadzenie Narodowe (Czad)">Zgromadzenia Narodowego</a>, liczącego 155 członków. Władza sądownicza obejmuje Sąd Najwyższy, Sąd Apelacyjny, sądy karne i cywilne. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polityka_wewnętrzna"><span id="Polityka_wewn.C4.99trzna"></span>Polityka wewnętrzna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Polityka wewnętrzna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Polityka wewnętrzna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Front_dla_Zmiany_i_Zgody_w_Czadzie" title="Front dla Zmiany i Zgody w Czadzie">Front dla Zmiany i Zgody w Czadzie</a>.</i></div><p>Sytuację polityczną Czadu charakteryzuje duża niestabilność. Instytucje państwowe, takie jak administracja, edukacja i służba zdrowia są bardzo słabo rozwinięte. Problemem znacznym i praktycznie nierozwiązywalnym bez pomocy zagranicznej są obozy dla uchodźców, organizowane od 2003 roku we wschodniej części kraju, wzdłuż granicy czadyjsko-sudańskiej. Istotną przeszkodą w rozwoju państwa i jego instytucji jest ogromna korupcja: pod względem <a href="/w/index.php?title=Wska%C5%BAnik_percepcji_korupcji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wskaźnik percepcji korupcji (strona nie istnieje)">wskaźnika percepcji korupcji</a>, sporządzanego przez <a href="/wiki/Transparency_International" title="Transparency International">Transparency International</a>, w 2016 Czad zajmował 159 miejsce (na 176 uwzględnionych w badaniu)<sup id="cite_ref-TI_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-TI-15"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Wska%C5%BAnik_demokracji" title="Wskaźnik demokracji">Wskaźnik demokracji</a> od wielu lat charakteryzuje Czad jako drugie najbardziej niedemokratyczne państwo świata, po <a href="/wiki/Korea_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Korea Północna">Korei Północnej</a>. </p><p>Charakterystyczną cechą sytuacji wewnętrznej kraju są również silne animozje między północą kraju, która zamieszkiwana jest przez wyznające islam ludy arabsko-berberyjskie a południem, gdzie dominuje czarnoskóra ludność, wyznająca chrześcijaństwo oraz religie animistyczne. </p><p>Obecnie polityka <a href="/wiki/Mahamat_Idriss_D%C3%A9by" class="mw-redirect" title="Mahamat Idriss Déby">Mahamata Idrissa Déby'ego</a> sprzyja protestom wewnątrz kraju, którym rządzi junta wojskowa<sup id="cite_ref-:0_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-16"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polityka_zagraniczna">Polityka zagraniczna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Polityka zagraniczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Polityka zagraniczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Embassy_of_Chad_(Washington,_D.C.).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG/220px-Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG/330px-Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG/440px-Embassy_of_Chad_%28Washington%2C_D.C.%29.JPG 2x" data-file-width="1976" data-file-height="1712" /></a><figcaption>Ambasada Czadu w Waszyngtonie</figcaption></figure> <p>Czad posiada placówki dyplomatyczne zaledwie w kilkunastu krajach na świecie. Są to przede wszystkim kraje afrykańskie oraz USA, Rosja, Niemcy, Belgia, Hiszpania, Francja, Chiny, Irak, Arabia Saudyjska oraz kilka innych. W Ndżamenie swe misje dyplomatyczne ma również tylko kilka krajów, głównie sąsiednich: Kamerun, Republika Środkowoafrykańska, Demokratyczna Republika Konga, Libia, Nigeria, Sudan oraz – spośród pozostałych państw afrykańskich – Algieria i Egipt. Oprócz nich działają tu ambasady Francji, USA, Niemiec, Rosji, Chin, Arabii Saudyjskiej, swą siedzibę ma również <a href="/wiki/Nuncjusz_apostolski" title="Nuncjusz apostolski">nuncjusz apostolski</a>. Czad jest członkiem <a href="/wiki/Organizacja_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Organizacja Narodów Zjednoczonych">ONZ</a>, <a href="/wiki/Unia_Afryka%C5%84ska" title="Unia Afrykańska">Unii Afrykańskiej</a>, <a href="/wiki/Organizacja_Wsp%C3%B3%C5%82pracy_Islamskiej" title="Organizacja Współpracy Islamskiej">Organizacji Współpracy Islamskiej</a>. Władze utrzymują tradycyjnie dobre stosunki z Francją, która często służy wsparciem i pomocą wojskową podczas zamieszek i niepokojów wewnętrznych. </p><p>Stosunki z państwami sąsiednimi nie należą do łatwych, z różnych przyczyn. Na kontakty z Libią cieniem rzuca się wieloletni konflikt o <a href="/wiki/Strefa_Aouzou" title="Strefa Aouzou">strefę Aouzou</a>. Podczas zamieszek i walk wewnętrznych ze stołecznej Ndżameny do Kamerunu ucieka wielu Czadyjczyków, komplikując sytuację narodowościową w przygranicznych regionach tego kraju. Niełatwe są również stosunki czadyjsko-sudańskie, a to ze względu na sytuację w Darfurze i dużą liczbę uchodźców, znajdujących się w obozach na terytorium Czadu. </p><p>Czad utrzymuje ożywione stosunki dyplomatyczne i gospodarcze ze Stanami Zjednoczonymi. W październiku 2003 za sprawą koncernu ExxonMobil i przy wsparciu Banku Światowego ruszyło wydobycie ropy naftowej w okolicy miasta Doba na południu Czadu. Wybudowany został wówczas liczący ponad 1050 km długości rurociąg, służący do transportu ropy z miejsc wydobycia na atlantyckie wybrzeże Kamerunu. Inwestycja ta jest postrzegana jako ważny z geopolitycznego punktu widzenia krok USA, często jednak krytykowany ze względu na kwestie praw człowieka (pieniądze z wydobycia nie służą poprawienia sytuacji ludności Czadu, lecz utrzymaniu rządzącej elity u władzy) oraz ekologię. Ponadto od 2006 r. intensywnie rozwijają się kontakty czadyjsko-chińskie, przede wszystkim ze względu na zainteresowanie Chin wydobyciem czadyjskiej ropy<sup id="cite_ref-auswaertiges-amt_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-auswaertiges-amt-17"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Czad jest największym uczestnikiem grupy G5 Sahel, dzięki temu przez długi czas zacieśniał więzi z Francją. Jego wojska regularnie sprawdzały się w wielonarodowych misjach, np. <a href="/wiki/MINUSMA" title="MINUSMA">MINUSMA</a>. Czad ma także podpisane porozumienie o współpracy wojskowo-technicznej z Rosją<sup id="cite_ref-:0_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-16"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_administracyjny"><span id="Podzia.C5.82_administracyjny"></span>Podział administracyjny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Podział administracyjny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział administracyjny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Czadu" title="Podział administracyjny Czadu">Podział administracyjny Czadu</a>.</i></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Miasta_Czadu" title="Miasta Czadu">Miasta Czadu</a>.</i></div> <p>W 2008 roku Czad został podzielony na 22 <a href="/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Czadu" title="Podział administracyjny Czadu">regiony</a>, w tym region stołeczny <a href="/wiki/Nd%C5%BCamena" title="Ndżamena">Ndżamena</a> posiadający specjalny status administracyjny, w 2012 roku <a href="/wiki/Region_Ennedi" title="Region Ennedi">region Ennedi</a> został podzielony na dwa regiony: Ennedi Wschodnie i Ennedi Zachodnie<sup id="cite_ref-sgg_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-sgg-18"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Wcześniej kraj przechodził kilka reform podziału administracyjnego. Od uzyskania niepodległości w 1960 roku do 1999 roku Czad podzielony był na 14 prefektur. Zostały one zastąpione w 1999 roku przez 28 departamentów, które zreorganizowano w 2002 roku, tworząc 18 regionów. Reforma podziału administracyjnego w 2008 roku zwiększyła liczbę regionów do 22, a w 2012 roku <a href="/wiki/Region_Ennedi" title="Region Ennedi">region Ennedi</a> został podzielony na dwa regiony: Ennedi Wschodnie i Ennedi Zachodnie. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Społeczeństwo"><span id="Spo.C5.82ecze.C5.84stwo"></span>Społeczeństwo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Społeczeństwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Społeczeństwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grupy_etniczne">Grupy etniczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Grupy etniczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Grupy etniczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Społeczeństwo Czadu jest silnie zróżnicowane pod względem etnicznym i kulturowym<sup id="cite_ref-CIA_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Na terenie Czadu używane jest ponad 100 różnych języków i dialektów<sup id="cite_ref-Britannica_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>c<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Czad zamieszkuje ponad 100 grup etnicznych, z których najważniejsze to<sup id="cite_ref-CIA_6-5" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: <a href="/w/index.php?title=Sara_(grupa_etniczna)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sara (grupa etniczna) (strona nie istnieje)">Sara</a> (Ngambaye/Sara/Madjingaye/Mbaye) – 29,9%, <a href="/w/index.php?title=Kanembu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kanembu (strona nie istnieje)">Kanembu</a>/Bornu/Buduma – 9,7%, <a href="/wiki/Arabowie" title="Arabowie">Arabowie</a> – 9,6%, Wadai/Maba/<a href="/w/index.php?title=Masalit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Masalit (strona nie istnieje)">Masalit</a>/Mimi – 7,5%, Gorane – 5,8%, Masa/Musseye/Musgum – 4,9%, Marba/Lele/Mesme – 3,7%, Bulala/Medogo/Kuka – 3,6%, i inni<sup id="cite_ref-CIA_6-6" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religia">Religia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Religia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Religia_w_Czadzie" title="Religia w Czadzie">Religia w Czadzie</a>.</i></div> <p>Czadyjczycy są społeczeństwem zróżnicowanym religijnie. Według <i>Pew Research Center</i> na 2010 rok struktura religijna Czadu wyglądała następująco<sup id="cite_ref-pewforum1_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-pewforum1-20"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-pewforum2_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-pewforum2-21"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a> – 55,3%, <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%82aci%C5%84ski" title="Kościół łaciński">katolicyzm</a> – 22,5%, <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantyzm</a> – 17,6%, brak religii – 2,5%, tradycyjne <a href="/wiki/Religia_plemienna" title="Religia plemienna">religie plemienne</a> – 1,4%, inne religie – 0,7%, <a href="/wiki/%C5%9Awiadkowie_Jehowy" title="Świadkowie Jehowy">Świadkowie Jehowy</a> – 0,01%. Według szacunków Spisu Powszechnego z 2015 roku: 52,1% ludności Czadu to <a href="/wiki/Islam" title="Islam">muzułmanie</a>, 23,9% – <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestanci</a>, 20% – <a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">katolicy</a>, 0,2% – inni chrześcijanie, 0,3% – wyznawcy religii animistycznych<sup id="cite_ref-CIA_6-7" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. W północnej i wschodniej części kraju dominuje islam, natomiast w południowej – chrześcijaństwo i <a href="/wiki/Animizm" title="Animizm">animizm</a><sup id="cite_ref-state2_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-state2-22"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Żadna z głównych tradycji religijnych Czadu nie jest jednolita. Bardzo zróżnicowane są tradycyjne religie animistyczne, w których główną rolę odgrywa kult przodków. Większość wyznawców islamu należy do umiarkowanych, mistycznych odłamów tej religii (określanych mianem <a href="/w/index.php?title=Tid%C5%BCanijja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tidżanijja (strona nie istnieje)">tidżanijja</a>), zawierających wiele lokalnych, afrykańskich elementów. Niewielka część muzułmanów popiera bardziej radykalne kierunki, takie jak <a href="/wiki/Salafizm" title="Salafizm">salafizm</a> czy kojarzony z saudyjskimi wpływami <a href="/wiki/Wahhabizm" title="Wahhabizm">wahhabizm</a>. Największą grupę chrześcijan czadyjskich tworzą katolicy. Protestanci natomiast reprezentują zróżnicowane grupy <a href="/wiki/Ewangelikalizm" title="Ewangelikalizm">ewangelikalne</a>. W Czadzie działają również wyznawcy <a href="/wiki/Bahaizm" title="Bahaizm">bahaizmu</a> oraz niewielka wspólnota <a href="/wiki/%C5%9Awiadkowie_Jehowy" title="Świadkowie Jehowy">świadków Jehowy</a>. </p><p>Czad jest miejscem działalności misjonarskiej wielu ugrupowań religijnych, tak chrześcijańskich, jak muzułmańskich. <a href="/w/index.php?title=Saudyjczycy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saudyjczycy (strona nie istnieje)">Saudyjczycy</a> finansują na przykład rozmaite projekty edukacyjne (takie jak np. <a href="/wiki/Uniwersytet_Kr%C3%B3la_Fajsala" title="Uniwersytet Króla Fajsala">Uniwersytet Króla Fajsala</a>) i społeczne, wspierają także budowę <a href="/wiki/Meczet" title="Meczet">meczetów</a><sup id="cite_ref-state_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-state-23"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Konstytucja kraju definiuje Czad jako państwo świeckie, w którym gwarantowana jest wolność wyznania. Żadna ze wspólnot wyznaniowych nie ma gwarantowanych prawem specjalnych przywilejów. Współistnienie w kraju różnorakich wspólnot religijnych przebiega na ogół bez większych problemów<sup id="cite_ref-unhcr2008_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-unhcr2008-24"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Maternity_Ward_Chad.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Maternity_Ward_Chad.jpg/220px-Maternity_Ward_Chad.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Maternity_Ward_Chad.jpg/330px-Maternity_Ward_Chad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Maternity_Ward_Chad.jpg/440px-Maternity_Ward_Chad.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Czadyjska porodówka. Choć stan infrastruktury w kraju w ostatnich latach nieco się polepszył, wciąż pozostawia wiele do życzenia</figcaption></figure> <p>Według <a href="/wiki/Organizacja_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Organizacja Narodów Zjednoczonych">ONZ</a> Czad znajduje się w grupie jednych z najsłabiej rozwiniętych państw świata (ang. <i>Least Developed Countries</i>, LDC)<sup id="cite_ref-UN_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-UN-25"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Potwierdza to <a href="/wiki/Lista_pa%C5%84stw_%C5%9Bwiata_wed%C5%82ug_wska%C5%BAnika_rozwoju_spo%C5%82ecznego" title="Lista państw świata według wskaźnika rozwoju społecznego">wskaźnik rozwoju społecznego</a>. Trudności gospodarcze są spotęgowane położeniem kraju w głębi <a href="/wiki/Afryka" title="Afryka">kontynentu afrykańskiego</a>, w oddaleniu od głównych linii transportowych, wysoką korupcją i powtarzającymi się suszami. Sporym utrudnieniem w rozwoju gospodarczym Czadu jest brak dostępu do morza, co – wobec braku linii kolejowych oraz bardzo wątłej sieci dróg utwardzonych – utrudnia eksport i import produktów. </p><p>Dzięki względnemu ustabilizowaniu w ostatnich latach sytuacji wewnętrznej oraz odkryciu bogatych złóż ropy naftowej na południu kraju, łatwiejsze stało się zaangażowanie obcego kapitału w inwestycje infrastrukturalne. W eksploatację usytuowanych w okolicach miasta <a href="/wiki/Doba_(miasto_w_Czadzie)" title="Doba (miasto w Czadzie)">Doba</a> złóż ropy zaangażowały się kompanie <a href="/wiki/ExxonMobil" title="ExxonMobil">ExxonMobil</a>, <a href="/wiki/Chevron_Corporation" title="Chevron Corporation">ChevronTexaco</a> i <a href="/wiki/Petronas" title="Petronas">Petronas</a>. W 2005 r. ukończony został rurociąg transportujący ropę od miasta Doba do portu <a href="/wiki/Kribi" title="Kribi">Kribi</a> w <a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerunie</a>. Według podpisanego z <a href="/wiki/Bank_%C5%9Awiatowy" title="Bank Światowy">Bankiem Światowym</a> memorandum, 70% dochodów ze sprzedaży ropy ma być przeznaczone na projekty infrastrukturalne i fundusz stabilizacyjny<sup id="cite_ref-WB_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-WB-26"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, jednak większość pieniędzy przeznaczona została przez władze czadyjskie na inne cele, głównie militarne<sup id="cite_ref-polityka_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-polityka-27"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Nominalny <a href="/wiki/Produkt_krajowy_brutto" title="Produkt krajowy brutto">produkt krajowy brutto</a> Czadu za rok 2017 wyniósł według wyliczeń <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy" title="Międzynarodowy Fundusz Walutowy">Międzynarodowego Funduszu Walutowego</a> 9,636 mld dolarów<sup id="cite_ref-IMF_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-IMF-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rolnictwo">Rolnictwo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Rolnictwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rolnictwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gospodarka Czadu opiera się w znacznej mierze na <a href="/wiki/Rolnictwo" title="Rolnictwo">rolnictwie</a>, w którym pracuje około 3/4 ludności czynnej zawodowo. Produkcja rolnicza obejmuje <a href="/wiki/Bawe%C5%82na_(ro%C5%9Blina)" title="Bawełna (roślina)">bawełnę</a>, <a href="/wiki/Sorgo_dwubarwne" title="Sorgo dwubarwne">sorgo</a>, <a href="/wiki/Proso_zwyczajne" title="Proso zwyczajne">proso</a>, <a href="/wiki/Orzacha_podziemna" title="Orzacha podziemna">orzeszki ziemne</a>, <a href="/wiki/Tyto%C5%84_(ro%C5%9Blina)" title="Tytoń (roślina)">tytoń</a>, <a href="/wiki/Ry%C5%BC_siewny" title="Ryż siewny">ryż</a>, <a href="/wiki/Maniok" title="Maniok">maniok</a>, <a href="/wiki/Guma_arabska" title="Guma arabska">gumę arabską</a>. Istotną rolę w gospodarce odgrywa także hodowla <a href="/wiki/Byd%C5%82o" title="Bydło">bydła</a>, <a href="/wiki/Owca_domowa" title="Owca domowa">owiec</a>, <a href="/wiki/Kozy" title="Kozy">kóz</a> i <a href="/wiki/Wielb%C5%82%C4%85d" title="Wielbłąd">wielbłądów</a>. Rolnictwo przynosiło w 2016 roku ok. 57,8% dochodu państwa, pozostałą część zapewniają usługi (28,3%) oraz przemysł (13,9%)<sup id="cite_ref-CIA_6-8" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>W głównej mierze, w Czadzie znajduje się około 3,80% gruntów ornych, zaś gleby mniej żyzne zajmują około 96%. Nawadnia się około 302 km²<sup id="cite_ref-ambasada_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-ambasada-28"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przemysł_i_górnictwo"><span id="Przemys.C5.82_i_g.C3.B3rnictwo"></span>Przemysł i górnictwo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Przemysł i górnictwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przemysł i górnictwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Przemys%C5%82" title="Przemysł">Przemysł</a> Czadu jest słabo rozwinięty. Produkcja przemysłowa obejmuje ropę naftową, wyroby bawełniane, piwo, mydło, papierosy, materiały budowlane, <a href="/wiki/Natron" title="Natron">natron</a> i mięso. </p><p>Nieeksploatowane są występujące tu złoża <a href="/wiki/Ruda" title="Ruda">rud</a> <a href="/wiki/Wolfram" title="Wolfram">wolframu</a>, <a href="/wiki/Cynk" title="Cynk">cynku</a> i <a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołowiu</a>, podobnie jak rudy <a href="/wiki/Uran_(pierwiastek)" title="Uran (pierwiastek)">uranu</a> w spornej strefie <a href="/wiki/Aouzou" title="Aouzou">Aouzou</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Handel">Handel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Handel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Handel"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Głównymi partnerami handlowymi Czadu są <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a> (odbiorca 57% czadyjskiego eksportu), <a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indie</a> (8,9%), <a href="/wiki/Chiny" class="mw-redirect" title="Chiny">Chiny</a> (6,7%), <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a> (6,4%), <a href="/wiki/Zjednoczone_Emiraty_Arabskie" title="Zjednoczone Emiraty Arabskie">Zjednoczone Emiraty Arabskie</a> (4,3%) i <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> (4,1%) (stan na 2016 rok<sup id="cite_ref-CIA_6-9" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). Eksport obejmuje przede wszystkim ropę naftową, bydło, bawełnę, sezam, <a href="/wiki/Guma_arabska" title="Guma arabska">gumę arabską</a> i <a href="/wiki/Mas%C5%82o_shea" title="Masło shea">masło shea</a><sup id="cite_ref-CIA_6-10" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Importuje się głównie maszyny i urządzenia, sprzęt transportowy, produkty przemysłowe, żywność i tekstylia przede wszystkim z Francji (19,8% importu), Chin (15,7%), <a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerunu</a> (15,1%), Indii (6,1%), <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanów Zjednoczonych</a> (5,4%) i <a href="/wiki/Belgia" title="Belgia">Belgii</a> (4,4%) (stan na 2016 rok<sup id="cite_ref-CIA_6-11" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). </p><p>Rezerwy walutowe i <a href="/wiki/Rezerwy_z%C5%82ota" title="Rezerwy złota">rezerwy złota</a> Czadu pod koniec 2016 roku szacowane były na 20,92 miliona dolarów<sup id="cite_ref-CIA_6-12" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (dla porównania: polskie rezerwy szacowane są na 114,4 mld dolarów<sup id="cite_ref-CIAPL_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-CIAPL-29"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). Dług zewnętrzny w porównaniu z produktem krajowym brutto jest względnie niewielki, w 2016 szacowany był na 1,281 mld dolarów<sup id="cite_ref-CIA_6-13" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (polski dług szacowany był pod koniec 2016 roku na 347,8 mld dolarów<sup id="cite_ref-CIAPL_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-CIAPL-29"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Turystyka">Turystyka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Turystyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Turystyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Turystyka_w_Czadzie" title="Turystyka w Czadzie">Turystyka w Czadzie</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport">Transport</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Transport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Transport"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg/250px-Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg/330px-Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg/500px-Rebuilt_bridge_on_Bragoto_River.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="450" /></a><figcaption>Most na rzece <a href="/w/index.php?title=Bragoto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bragoto (strona nie istnieje)">Bragoto</a></figcaption></figure> <p>Czad ma bardzo słabo rozwiniętą, nawet na warunki afrykańskie, infrastrukturę transportową. Ze względu na ciągłe niepokoje wewnętrzne oraz brak zasobów finansowych rozwój sieci transportowej następował w przeszłości bardzo wolno. W 1987 roku istniało tu tylko 30 km utwardzonych dróg. Dzięki projektom realizowanym m.in. przy wsparciu <a href="/wiki/Unia_Europejska" title="Unia Europejska">Unii Europejskiej</a> stan dróg stopniowo się poprawia. Na przykład w 2000 roku długość utwardzonych dróg wynosiła 352 km, lecz w 2009 roku wzrosła już do 1310 km, a planowano, iż do końca 2010 r. do użytku zostanie oddane kolejne 250 km<sup id="cite_ref-EC_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-EC-30"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ze względu jednak na rozległość kraju oraz jego usytuowanie w głębi kontynentu stan ten trudno uznać za zadowalający, tym bardziej że wiele dróg nieutwardzonych dostępnych jest do użytku tylko przez kilka miesięcy w roku. W południowej części kraju część nieutwardzonych dróg, ze względu na opady, niedostępna jest podczas wilgotnej pory roku, natomiast na północy drogami są trakty wiodące przez pustynie i tereny półpustynne i ze względu na okresowe burze piaskowe bywają one czasowo nieprzejezdne. Do dzisiaj znaczną rolę odgrywają w transporcie zwierzęta juczne: konie, osły i wielbłądy. </p><p>Do najważniejszych inwestycji, których celem jest poprawienie sieci transportowej w Afryce, należy stopniowo realizowana we współpracy międzynarodowej sieć autostrad, której celem jest stworzenie drogowych szlaków transportowych, łączących krańce kontynentu afrykańskiego. Ważne miejsce w tych planach zajmuje stolica Czadu, Ndżamena, jako miejsce przecięcia się najważniejszych szlaków na trasach północ-południe (tzw. transafrykańska autostrada nr 3, wiodąca z libijskiego <a href="/wiki/Trypolis" title="Trypolis">Trypolisu</a> do <a href="/wiki/Kapsztad" title="Kapsztad">Kapsztadu</a> w RPA) oraz wschód-zachód (transafrykańska autostrada nr 5: <a href="/wiki/Dakar" title="Dakar">Dakar</a>-Ndżamena, oraz transafrykańska autostrada nr 6: Ndżamena-<a href="/wiki/D%C5%BCibuti_(miasto)" title="Dżibuti (miasto)">Dżibuti</a>). Trasy te są w różnym stadium zaawansowania. Odcinki wiodące przez terytorium Czadu (dotyczy to głównie autostrad nr 3 i 6) wciąż pozostają w sferze planów, co utrudnia poruszanie się po tym kraju, jak również przejazd tranzytem przez Czad. </p><p>Czad nie posiada własnych kolei, dlatego też jest uzależniony od sieci kolejowej sąsiedniego Kamerunu. Znaczna część czadyjskiego eksportu przechodzi przez kameruński port morski w <a href="/wiki/Duala_(miasto)" title="Duala (miasto)">Duali</a>, dokąd towary dostarczane są z Czadu kameruńskimi pociągami. </p><p>Wobec niskiego poziomu rozwoju sieci drogowej, w Czadzie większe znaczenie ma komunikacja lotnicza. Niemal każde większe miasto posiada własne lotnisko, z którego utrzymywane są połączenia regionalne oraz ze stolicą. Największym portem lotniczym Czadu jest <a href="/wiki/Port_lotniczy_Nd%C5%BCamena" title="Port lotniczy Ndżamena">lotnisko w Ndżamenie</a>, obsługujące połączenia zarówno krajowe (<a href="/wiki/Ab%C3%A9ch%C3%A9" title="Abéché">Abéché</a>), zagraniczne (<a href="/wiki/Duala_(miasto)" title="Duala (miasto)">Duala</a>, <a href="/wiki/Trypolis" title="Trypolis">Trypolis</a>, <a href="/wiki/Brazzaville" title="Brazzaville">Brazzaville</a>, <a href="/wiki/Jaunde" title="Jaunde">Jaunde</a>, <a href="/wiki/Addis_Abeba" title="Addis Abeba">Addis Abeba</a>, <a href="/wiki/Johannesburg" title="Johannesburg">Johannesburg</a>, <a href="/wiki/Chartum" title="Chartum">Chartum</a>, <a href="/wiki/Lom%C3%A9" title="Lomé">Lomé</a>, <a href="/wiki/Kotonu" title="Kotonu">Kotonu</a>), jak też międzykontynentalne (<a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryż</a>). </p> <div class="thumb center panel-with-scroll"> <div class="thumbinner" style="width:402px"> <div style="border:1px solid #ccc;width:400px !important"><div style="margin:0 auto;width:400px"><div style="width:400px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Czadu"><img alt="Mapa konturowa Czadu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/500px-Chad_location_map.svg.png" decoding="async" width="400" height="600" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/600px-Chad_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Chad_location_map.svg/800px-Chad_location_map.svg.png 2x" data-file-width="899" data-file-height="1349" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:59.429738562091%;left:68.035460992908%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=13.846944444444_N_20.844166666667_E_" title="Abéché"><img alt="Abéché" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:118px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Abéché</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:73.43137254902%;left:54.751773049645%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3.5px;text-align:center;position:relative;line-height:7px;font-size:7px;left:-3.5px;width:7px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=11.466666666667_N_19.283333333333_E_" title="Abou-Deia"><img alt="Abou-Deia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="7" height="7" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5.5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Abou-Deia</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:66.374183006536%;left:77.16548463357%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=12.666388888889_N_21.916944444444_E_" title="Adé"><img alt="Adé" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:82px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Adé</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:75.980392156863%;left:63.120567375887%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=11.033333333333_N_20.266666666667_E_" title="Am Timan"><img alt="Am Timan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Am Timan</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:63.006535947712%;left:46.494089834515%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=13.238888888889_N_18.313055555556_E_" title="Ati"><img alt="Ati" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:6px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Ati</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:55.490196078431%;left:68.510638297872%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=14.516666666667_N_20.9_E_" title="Biltine"><img alt="Biltine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:116px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Biltine</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:68.041176470588%;left:35.889361702128%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=12.383_N_17.067_E_" title="Bokoro"><img alt="Bokoro" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Bokoro</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:80.364379084967%;left:21.541371158392%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=10.288055555556_N_15.381111111111_E_" title="Bongor"><img alt="Bongor" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:77px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:6px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Bongor</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:79.21568627451%;left:32.90780141844%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=10.483333333333_N_16.716666666667_E_" title="Bousso"><img alt="Bousso" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:10em;z-index:90;font-size:12.6px;float:center;text-align:center;left:-5em;bottom:4px"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Bousso</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:35.488562091503%;left:53.283687943262%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=17.916944444444_N_19.110833333333_E_" title="Faya-Largeau"><img alt="Faya-Largeau" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Faya-Largeau</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:57.673202614379%;left:20.973995271868%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=14.145555555556_N_15.314444444444_E_" title="Mao"><img alt="Mao" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:10em;z-index:90;font-size:12.6px;float:center;text-align:center;left:-5em;bottom:4px"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Mao</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:75.882352941176%;left:43.262411347518%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=11.05_N_17.933333333333_E_" title="Melfi"><img alt="Melfi" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Melfi</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:69.292647058824%;left:49.577541371158%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=12.17025_N_18.675361111111_E_" title="Mongo"><img alt="Mongo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Mongo</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:90.151960784314%;left:27.416075650118%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=8.6241666666667_N_16.071388888889_E_" title="Moundou"><img alt="Moundou" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:100px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;right:6px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Moundou</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:69.508169934641%;left:18.586288416076%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=12.133611111111_N_15.033888888889_E_" title="Ndżamena"><img alt="Ndżamena" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:10em;z-index:90;font-size:12.6px;float:center;text-align:center;left:-5em;bottom:4px"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Ndżamena</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:62.843137254902%;left:58.297872340426%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=13.266666666667_N_19.7_E_" title="Oum Hadjer"><img alt="Oum Hadjer" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Oum Hadjer</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:85.717320261438%;left:17.659574468085%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=9.3780555555556_N_14.925_E_" title="Pala"><img alt="Pala" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Pala</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:87.081699346405%;left:47.028368794326%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=9.1461111111111_N_18.375833333333_E_" title="Sarh"><img alt="Sarh" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Sarh</span></div></div><div aria-hidden="true" style="top:14.705882352941%;left:35.744680851064%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-4px;text-align:center;position:relative;line-height:8px;font-size:8px;left:-4px;width:8px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=21.45_N_17.05_E_" title="Zougra"><img alt="Zougra" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Airplane_silhouette.svg/20px-Airplane_silhouette.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:6px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Zougra</span></div></div></div></div></div> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiprojekt:Szablony_lokalizacyjne" title="Wikiprojekt:Szablony lokalizacyjne"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/16px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/24px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/32px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span></div><span style="border-bottom:1px solid #dadada; padding-bottom:2px;">Porty lotnicze w Czadzie</span></div> </div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kultura">Kultura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Kultura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kultura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Czad jest krajem wielonarodowym, wielokulturowym i wielojęzycznym i dzięki tej różnorodności posiada bardzo bogate tradycje kulturowe. Ze względu na brak funduszy działania instytucjonalne, które pozwoliłyby na afirmację i promowanie rodzimej kultury, są niewystarczające. Wśród podejmowanych przez władze prób dbania o rodzime tradycje kulturalne wymienić można m.in. otwarte w 1962 r. w Ndżamenie Czadyjskie Muzeum Narodowe, czy Centrum Kultury Czadu, otwarte w mieście <a href="/wiki/Mao_(Czad)" title="Mao (Czad)">Mao</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Święta"><span id=".C5.9Awi.C4.99ta"></span>Święta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Święta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Święta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W Czadzie obchodzi się sześć świąt państwowych w ciągu roku. Święta ruchome obejmują chrześcijańską <a href="/wiki/Wielkanoc" title="Wielkanoc">Wielkanoc</a> oraz muzułmańskie święta <a href="/wiki/Id_al-Fitr" title="Id al-Fitr">Id al-Fitr</a>, <a href="/wiki/Id_al-Adha" title="Id al-Adha">Id al-Adha</a> oraz Urodziny Proroka. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Czadyjskie_Si%C5%82y_Powietrzne" title="Czadyjskie Siły Powietrzne">Czadyjskie Siły Powietrzne</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_%C5%9Bwiatowego_dziedzictwa_UNESCO_w_Czadzie" title="Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Czadzie">lista światowego dziedzictwa UNESCO w Czadzie</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Inne źródła podają, że Djourab znajduje się na wysokości 160 m n.p.m.<sup id="cite_ref-CIA_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Tekst konstytucji Czadu w języku francuskim dostępny jest <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.la-constitution-en-afrique.over-blog.com/article-13109935.html">tu</a>, a w języku angielskim <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20061009114533/http://www.chr.up.ac.za/hr_docs/constitutions/docs/ChadC%20(english%20summary)(rev).doc">tu (w formacie doc)</a></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Inne źródła podają, że na terenie Czadu używanych jest 120 różnych języków i dialektów<sup id="cite_ref-CIA_6-4" class="reference"><a href="#cite_note-CIA-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-IMF-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-IMF_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-IMF_1-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-IMF_1-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text">Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Fundusz_Walutowy" title="Międzynarodowy Fundusz Walutowy">Międzynarodowego Funduszu Walutowego</a> na rok 2023: <cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">International Monetary</span><span class="cite-name-initials" title="International Monetary" style="display:none">I.M.</span> </span><span class="cite-lastname">Fund</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">International Monetary</span><span class="cite-name-initials" title="International Monetary">I.M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=6&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a="><i>World Economic Outlook Database, April 2023</i></a> [online]<span class="accessdate"> [dostęp 2023-05-20]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=International+Monetary&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=World+Economic+Outlook+Database%2C+April+2023&rft.aulast=Fund&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fexternal%2Fpubs%2Fft%2Fweo%2F2018%2F01%2Fweodata%2Fweorept.aspx%3Fpr.x%3D87%26pr.y%3D6%26sy%3D2016%26ey%3D2023%26scsm%3D1%26ssd%3D1%26sort%3Dcountry%26ds%3D.%26br%3D1%26c%3D914%26s%3DNGDPD%252CPPPGDP%252CNGDPDPC%252CPPPPC%252CLP%26grp%3D0%26a%3D" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-IMF2-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-IMF2_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-IMF2_2-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-IMF2_2-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=32&pr.y=13&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=628&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a="><i>Chad</i></a> [online], International Monetary Fund<span class="accessdate"> [dostęp 2018-04-18]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Chad&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fexternal%2Fpubs%2Fft%2Fweo%2F2018%2F01%2Fweodata%2Fweorept.aspx%3Fpr.x%3D32%26pr.y%3D13%26sy%3D2016%26ey%3D2023%26scsm%3D1%26ssd%3D1%26sort%3Dcountry%26ds%3D.%26br%3D1%26c%3D628%26s%3DNGDPD%252CPPPGDP%252CNGDPDPC%252CPPPPC%252CLP%26grp%3D0%26a%3D" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theafricareport.com/81373/chad-president-idriss-deby-dies-says-national-radio/"><i>Chad: President Idriss Déby is dead, confirms army on national</i></a> [online], The Africa Report.com, 20 kwietnia 2021<span class="accessdate"> [dostęp 2021-04-20]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2021-04-20&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Chad%3A+President+Idriss+D%C3%A9by+is+dead%2C+confirms+army+on+national&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theafricareport.com%2F81373%2Fchad-president-idriss-deby-dies-says-national-radio%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/world-africa-56815708"><i>Chad's President Idriss Déby dies after 'clashes with rebels'</i></a>, „BBC News”, 20 kwietnia 2021<span class="accessdate"> [dostęp 2021-04-20]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2021-04-20&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Chad%27s+President+Idriss+D%C3%A9by+dies+after+%27clashes+with+rebels%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Fworld-africa-56815708" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-PWN-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWN_5-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4573960"><i>Czad. Warunki naturalne</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-22]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Czad.+Warunki+naturalne&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B4573960" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CIA-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIA_6-13">n</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200518164645/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html"><i>The World Factbook – Central Intelligence Agency: Chad</i></a> [online], cia.gov<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-23]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cd.html">adresu</a> 2020-05-18]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+World+Factbook+%E2%80%93+Central+Intelligence+Agency%3A+Chad&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fthe-world-factbook%2Fgeos%2Fcd.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Britannica-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Britannica_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Britannica_7-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Britannica_7-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Chad"><i>Chad</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-22]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Chad&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FChad" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Britannica2-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Britannica2_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Lake-Chad"><i>Lake Chad</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-18]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=Lake+Chad&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FLake-Chad" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Mainguet100–103-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Mainguet100–103_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Monique Mainguet: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.be/books?id=O_rSBgAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false">Aridity: Droughts and Human Development</a></i>. Springer Science & Business Media, 2013, s. 100–103. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9783662039069" title="Specjalna:Książki/9783662039069">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-3-662-03906-9</span></a>. [dostęp 2017-12-18].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aridity%3A+Droughts+and+Human+Development&rft.au=Monique+Mainguet&rft.date=2013&rft.pub=Springer+Science+%26+Business+Media&rft.pages=100%E2%80%93103&rft.isbn=9783662039069&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.be%2Fbooks%3Fid%3DO_rSBgAAQBAJ%26printsec%3Dfrontcover%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-UNEP52-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UNEP52_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">United Nations Environment Programme: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.pl/books?id=o93ZW3fXsJQC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false">Africa: Atlas of Our Changing Environment</a></i>. UNEP/Earthprint, 2008, s. 52. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789280728712" title="Specjalna:Książki/9789280728712">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-92-807-2871-2</span></a>. [dostęp 2017-12-20].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Africa%3A+Atlas+of+Our+Changing+Environment&rft.au=United+Nations+Environment+Programme&rft.date=2008&rft.pub=UNEP%2FEarthprint&rft.pages=52&rft.isbn=9789280728712&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.pl%2Fbooks%3Fid%3Do93ZW3fXsJQC%26printsec%3Dfrontcover%26hl%3Dpl%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse"></span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-PWNhist-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PWNhist_12-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4573956"><i>Czad. Historia</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2016-10-01]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Czad.+Historia&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B4573956" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-onet-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-onet_13-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-onet_13-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160416130753/http://portalwiedzy.onet.pl/56536,,,,czad,haslo.html">Czad</a>. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2016-09-30]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://portalwiedzy.onet.pl/56536,,,,czad,haslo.html">tego adresu</a> (2016-04-16)]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-TI-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-TI_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Transparency International: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2016#table">Corruption Perceptions Index 2016</a>. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/365790066_Rywalizacja_o_surowce_w_Sahelu_-_region_konfliktu_mocarstw">Aleksander Olech, Bolesław Wójtowicz, <i>Rywalizacja o surowce w Sahelu – region konfliktu mocarstw</i></a>, s. 38.</span> </li> <li id="cite_note-auswaertiges-amt-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-auswaertiges-amt_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.auswaertiges-amt.de/de/aussenpolitik/laender/tschad-node/-/225792">Tschad: Grundzüge der Außenpolitik</a>. maj 2017. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-sgg-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-sgg_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Republique du Tchad: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150403231328/http://sgg-tchad.org/ordonnances/ORD_70001.pdf">Ordonnance No. 27/PR/2012</a>. [dostęp 2017-12-22]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sgg-tchad.org/ordonnances/ORD_70001.pdf">tego adresu</a> (2015-04-03)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-pewforum1-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pewforum1_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages/">Religious Composition by Country, in Percentages</a>. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].</cite></span> </li> <li id="cite_note-pewforum2-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pewforum2_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/">Christian Population as Percentages of Total Population by Country</a>. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-06].</cite></span> </li> <li id="cite_note-state2-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-state2_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/documents/organization/268876.pdf">Chad – International Religious Freedom Report 2016</a>. [w:] <i>US Department of State</i> [on-line]. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-state-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-state_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2006/71293.htm">Chad – International Religious Freedom Report 2006</a>. [w:] <i>US Department of State</i> [on-line]. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-unhcr2008-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-unhcr2008_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">US Departement of State: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unhcr.org/refworld/country,,USDOS,,TCD,,48d5cbac46,0.html">2008 Report on International Religious Freedom – Chad</a>. [dostęp 2017-12-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20121120184816/http://www.unhcr.org/refworld/country,,USDOS,,TCD,,48d5cbac46,0.html">tego adresu</a> (2012-11-20)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-UN-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UN_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">United Nations: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.un.org/development/desa/dpad/least-developed-country-chad.html">Least Developed Country Category: Chad Profile</a>. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-WB-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WB_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">World Bank: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/CHADEXTN/0,,contentMDK:20994138~menuPK:349881~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:349862,00.html">World Bank, Govt of Chad Sign Memorandum of Understanding on Poverty Reduction</a>. [dostęp 2017-12-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20140417070815/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/CHADEXTN/0,,contentMDK:20994138~menuPK:349881~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:349862,00.html">tego adresu</a> (2014-04-17)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-polityka-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-polityka_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">R. Leszczyński: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/swiat/analizy/205390,1,na-czarnym-ladzie-troche-jasniej.read">Na Czarnym Lądzie trochę jaśniej</a>. [w:] <i>Tygodnik Polityka z 9 stycznia 2007</i> [on-line]. [dostęp 2017-12-23]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-ambasada-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ambasada_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171222110357/http://www.trypolis.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_gospodarcza/czad/"><i>Charakterystyka gospodarcza Czadu</i></a> [online], trypolis.msz.gov.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trypolis.msz.gov.pl/pl/wspolpraca_gospodarcza/czad/">adresu</a> 2017-12-22]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Charakterystyka+gospodarcza+Czadu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.trypolis.msz.gov.pl%2Fpl%2Fwspolpraca_gospodarcza%2Fczad%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CIAPL-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CIAPL_29-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIAPL_29-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180618203840/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/pl.html"><i>The World Factbook – Central Intelligence Agency: Poland</i></a> [online], cia.gov<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-23]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/pl.html">adresu</a> 2018-06-18]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+World+Factbook+%E2%80%93+Central+Intelligence+Agency%3A+Poland&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Flibrary%2Fpublications%2Fresources%2Fthe-world-factbook%2Fgeos%2Fpl.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-EC-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-EC_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">European Commission: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ec.europa.eu/delegations/deltcd/fr/whatsnew/Inauguration_route_Moundou-Koumra_dec09.htm">Discours prononcé par SEM Gilles DESESQUELLES, Ambassadeur, Chef de Délégation</a>. [dostęp 2017-12-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20120418201240/http://ec.europa.eu/delegations/deltcd/fr/whatsnew/Inauguration_route_Moundou-Koumra_dec09.htm">tego adresu</a> (2012-04-28)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Bruce St. John, Ronald (2012). <i>Libya: From Colony to Revolution</i> (revised edition). Oxford: Oneworld. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781851689194" title="Specjalna:Książki/9781851689194">ISBN <span class="isbn">978-1-85168-919-4</span></a>.</li> <li>Blundy, David; Lycett, Andrew (1987). <i>Qaddafi and the Libyan Revolution</i>. Boston and Toronto: Little Brown & Co. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780316100427" title="Specjalna:Książki/9780316100427">ISBN <span class="isbn">978-0-316-10042-7</span></a>.</li> <li>Vandewalle, Dirk (2008), „Libya’s Revolution in Perspective: 1969–2000”, Libya Since 1969: Qadhafi’s Revolution Revisited, Palgrave Macmillan, s. 9–53, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0230337503" title="Specjalna:Książki/0230337503">ISBN <span class="isbn">0-230-33750-3</span></a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Czad&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Czad&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span title="Wikiatlas"><img alt="Wikiatlas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/16px-Gnome-globe.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/24px-Gnome-globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/32px-Gnome-globe.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Chad" class="extiw" title="commons:Atlas of Chad">Wikimedia Atlas: Czad</a></b> – wikiatlas z mapami w <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75675918">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) tbody{display:block;overflow:visible;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr .opis{text-align:left}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table table{margin:0;padding:0;border:0 none #000;padding-left:2em;width:100%}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pa%C5%84stwa_Afryki" title="Szablon:Państwa Afryki"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pa%C5%84stwa_Afryki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Państwa Afryki (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pa%C5%84stwa_Afryki&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Lista_pa%C5%84stw_Afryki" title="Lista państw Afryki">Państwa Afryki</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Lista_pa%C5%84stw_%C5%9Bwiata" title="Lista państw świata">Państwa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Algieria" title="Algieria">Algieria</a></li> <li><a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Benin" title="Benin">Benin</a></li> <li><a href="/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></li> <li><a href="/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><a href="/wiki/Demokratyczna_Republika_Konga" title="Demokratyczna Republika Konga">Demokratyczna Republika Konga</a></li> <li><a href="/wiki/D%C5%BCibuti" title="Dżibuti">Dżibuti</a></li> <li><a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipt</a></li> <li><a href="/wiki/Erytrea" title="Erytrea">Erytrea</a></li> <li><a href="/wiki/Eswatini" title="Eswatini">Eswatini</a></li> <li><a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Etiopia</a></li> <li><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></li> <li><a href="/wiki/Gambia" title="Gambia">Gambia</a></li> <li><a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea" title="Gwinea">Gwinea</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_Bissau" title="Gwinea Bissau">Gwinea Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_R%C3%B3wnikowa" title="Gwinea Równikowa">Gwinea Równikowa</a></li> <li><a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerun</a></li> <li><a href="/wiki/Kenia" title="Kenia">Kenia</a></li> <li><a href="/wiki/Komory" title="Komory">Komory</a></li> <li><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo</a></li> <li><a href="/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></li> <li><a href="/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a></li> <li><a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libia</a></li> <li><a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a></li> <li><a href="/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></li> <li><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></li> <li><a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Maroko</a></li> <li><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></li> <li><a href="/wiki/Mauritius" title="Mauritius">Mauritius</a></li> <li><a href="/wiki/Mozambik" title="Mozambik">Mozambik</a></li> <li><a href="/wiki/Namibia" title="Namibia">Namibia</a></li> <li><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></li> <li><a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">Południowa Afryka</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republika Środkowoafrykańska</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_Zielonego_Przyl%C4%85dka" title="Republika Zielonego Przylądka">Republika Zielonego Przylądka</a></li> <li><a href="/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></li> <li><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></li> <li><a href="/wiki/Seszele" title="Seszele">Seszele</a></li> <li><a href="/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></li> <li><a href="/wiki/Somalia" title="Somalia">Somalia</a></li> <li><a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudan</a></li> <li><a href="/wiki/Sudan_Po%C5%82udniowy" title="Sudan Południowy">Sudan Południowy</a></li> <li><a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Tanzania</a></li> <li><a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></li> <li><a href="/wiki/Tunezja" title="Tunezja">Tunezja</a></li> <li><a href="/wiki/Uganda" title="Uganda">Uganda</a></li> <li><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspy_%C5%9Awi%C4%99tego_Tomasza_i_Ksi%C4%85%C5%BC%C4%99ca" title="Wyspy Świętego Tomasza i Książęca">Wyspy Świętego Tomasza i Książęca</a></li> <li><a href="/wiki/Zambia" title="Zambia">Zambia</a></li> <li><a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Terytorium_zale%C5%BCne" title="Terytorium zależne">Terytoria zależne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Wyspa_%C5%9Awi%C4%99tej_Heleny" title="Wyspa Świętej Heleny">Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (Wielka Brytania)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_nieuznawane" class="mw-redirect" title="Państwa nieuznawane">Państwa nieuznawane</a> oraz <a href="/wiki/Terytorium_autonomiczne" title="Terytorium autonomiczne">terytoria autonomiczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ambazonia" title="Ambazonia">Ambazonia</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>A<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Kabinda_(prowincja)" title="Kabinda (prowincja)">Kabinda</a><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>B<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Puntland" title="Puntland">Puntland</a><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>C<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Sahara_Zachodnia" title="Sahara Zachodnia">Sahara Zachodnia</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>D<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Somaliland" title="Somaliland">Somaliland</a><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>E<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Zanzibar_(autonomia)" title="Zanzibar (autonomia)">Zanzibar</a><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>F<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Integralne części państw<br />położonych poza Afryką</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Azory" title="Azory">Azory</a> (część <a href="/wiki/Portugalia" title="Portugalia">Portugalii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ceuta" title="Ceuta">Ceuta</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Isla_de_Albor%C3%A1n" title="Isla de Alborán">Isla de Alborán</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Perejil" title="Perejil">Isla del Perejil</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Islas_Alhucemas" title="Islas Alhucemas">Islas Alhucemas</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Islas_Chafarinas" title="Islas Chafarinas">Islas Chafarinas</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Madera" title="Madera">Madera</a> (część <a href="/wiki/Portugalia" title="Portugalia">Portugalii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Majotta" title="Majotta">Majotta</a> (część <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a>)</li> <li><a href="/wiki/Melilla" title="Melilla">Melilla</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Pantelleria" title="Pantelleria">Pantelleria</a> (część <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włoch</a>)</li> <li><a href="/wiki/Pe%C3%B1%C3%B3n_de_V%C3%A9lez_de_la_Gomera" title="Peñón de Vélez de la Gomera">Peñón de Vélez de la Gomera</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Reunion" title="Reunion">Reunion</a> (część <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sokotra_(archipelag)" title="Sokotra (archipelag)">Sokotra</a> (część <a href="/wiki/Jemen" title="Jemen">Jemenu</a>)</li> <li><a href="/wiki/Wyspy_Kanaryjskie" title="Wyspy Kanaryjskie">Wyspy Kanaryjskie</a> (część <a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>)</li> <li><a href="/wiki/Wyspy_Pelagijskie" title="Wyspy Pelagijskie">Wyspy Pelagijskie</a> (część <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włoch</a>)</li> <li><a href="/wiki/Wyspy_Rozproszone" title="Wyspy Rozproszone">Wyspy Rozproszone</a> (część <a href="/wiki/Francuskie_Terytoria_Po%C5%82udniowe_i_Antarktyczne" title="Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne">Francuskich Terytoriów Południowych i Antarktycznych</a>)</li> <li><a href="/wiki/Wyspy_Selvagens" title="Wyspy Selvagens">Wyspy Selvagens</a> (część <a href="/wiki/Portugalia" title="Portugalia">Portugalii</a>)</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Afryka" title="Afryka"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/100px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/150px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Africa_%28orthographic_projection%29.svg/200px-Africa_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Państwo to jest klasyfikowane jako <a href="/w/index.php?title=Proto-pa%C5%84stwo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proto-państwo (strona nie istnieje)">proto-państwo</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q23037160#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q23037160">(inne języki)</a></span> albo <a href="/wiki/Separatyzm" title="Separatyzm">terytorium separatystyczne</a>.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Państwo to może być uznawane za <a href="/wiki/Separatyzm" title="Separatyzm">państwo separatystyczne</a> ze względu na liczne walki zbrojne w Kabindzie, które cały czas się odbywają po <a href="/wiki/Wojna_domowa_w_Angoli" title="Wojna domowa w Angoli">wojnie domowej w Angoli</a> od <a href="/wiki/2002" title="2002">2002 roku</a>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Państwo to zostało utworzone po wybuchu <a href="/wiki/Wojna_domowa_w_Somalii" title="Wojna domowa w Somalii">wojny domowej w Somalii</a> w <a href="/wiki/1991" title="1991">1991 roku</a>, odkąd w <a href="/wiki/1998" title="1998">1998 roku</a> rozpoczęła się 3-miesięczna krajowa konferencja konstytucyjna w <a href="/wiki/Garoowe" title="Garoowe">Garoowe</a>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Obecnie okupowana przez Maroko.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Nieuznana niepodległość od Somalii ogłoszona 18 maja 1991.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Państwo to powstało wskutek połączenia Zanzibaru (jako republika) z kontynentalną <a href="/wiki/Tanganika_(kraj)" title="Tanganika (kraj)">Tanganiką</a> w kwietniu <a href="/wiki/1964" title="1964">1964 roku</a>, co doprowadziło także do utworzenia <a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Zjednoczonej Republiki Tanzanii</a>.</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Dawne_kolonie_francuskie" title="Szablon:Dawne kolonie francuskie"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Dawne_kolonie_francuskie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Dawne kolonie francuskie (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Dawne_kolonie_francuskie&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Francuskie_imperium_kolonialne" title="Francuskie imperium kolonialne">Dawne kolonie i protektoraty Francji</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ameryka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Nowa_Francja" title="Nowa Francja">Nowa Francja</a> <ul><li><a href="/wiki/Akadia" title="Akadia">Akadia</a></li> <li><a href="/wiki/Luizjana_(kolonia_francuska)" title="Luizjana (kolonia francuska)">Luizjana</a></li> <li><a href="/wiki/Quebec" title="Quebec">Quebec</a></li> <li><a href="/wiki/Nowa_Szkocja" title="Nowa Szkocja">Nowa Szkocja</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Saint-Domingue" title="Saint-Domingue">Saint-Domingue</a></li> <li><a href="/wiki/Saint_Lucia" title="Saint Lucia">Saint Lucia</a></li> <li><a href="/wiki/Dominika" title="Dominika">Dominika</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Afryka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Algieria_Francuska" title="Algieria Francuska">Algieria Francuska</a></li> <li><a href="/wiki/Francuska_Afryka_R%C3%B3wnikowa" title="Francuska Afryka Równikowa">Francuska Afryka Równikowa</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></li> <li><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo Środkowe</a></li> <li><a href="/wiki/Ubangi-Szari" title="Ubangi-Szari">Ubangi-Szari</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Francuska_Afryka_Zachodnia" title="Francuska Afryka Zachodnia">Francuska Afryka Zachodnia</a> <ul><li><a href="/wiki/Dahomej_Francuski" title="Dahomej Francuski">Dahomej</a></li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Górna Wolta</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea" title="Gwinea">Gwinea</a></li> <li><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></li> <li><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></li> <li><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></li> <li><a href="/wiki/Sudan_Francuski" title="Sudan Francuski">Sudan Francuski</a></li> <li><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Komory" title="Komory">Komory</a></li> <li><a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a></li> <li><a href="/wiki/Maroko_Francuskie" title="Maroko Francuskie">Maroko Francuskie</a></li> <li><a href="/wiki/Mauritius" title="Mauritius">Mauritius</a></li> <li><a href="/wiki/Seszele" title="Seszele">Seszele</a></li> <li><a href="/wiki/Somali_Francuskie" title="Somali Francuskie">Somali Francuskie</a></li> <li><a href="/wiki/Tunezja_Francuska" title="Tunezja Francuska">Tunezja Francuska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Azja</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Indie_Francuskie" title="Indie Francuskie">Indie Francuskie</a> <ul><li><a href="/wiki/Puducherry" title="Puducherry">Pondicherry</a></li> <li><a href="/wiki/Karajkkal" title="Karajkkal">Karikal</a></li> <li><a href="/wiki/Janam" title="Janam">Yanaon</a></li> <li><a href="/wiki/Mah%C3%A9_(miasto)" title="Mahé (miasto)">Mahé</a></li> <li><a href="/wiki/Chandernagore" title="Chandernagore">Chandernagore</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Indochiny_Francuskie" title="Indochiny Francuskie">Indochiny Francuskie</a> <ul><li><a href="/wiki/Tonkin" title="Tonkin">Tonkin</a></li> <li><a href="/wiki/Kochinchina" title="Kochinchina">Kochinchina</a></li> <li><a href="/wiki/Annam" title="Annam">Annam</a></li> <li><a href="/wiki/Laos" title="Laos">Laos</a></li> <li><a href="/wiki/Kambod%C5%BCa" title="Kambodża">Kambodża</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Terytorium_mandatowe" title="Terytorium mandatowe">terytoria mandatowe</a>: <a href="/wiki/Syria_i_Liban" title="Syria i Liban">Syria i Liban</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Australia i Oceania</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Nowe_Hebrydy_(kondominium)" title="Nowe Hebrydy (kondominium)">Nowe Hebrydy</a> <ul><li><a href="/wiki/Kondominium_(kolonia)" title="Kondominium (kolonia)">kondominium</a></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Francuska_kolonizacja_Ameryki_P%C3%B3%C5%82nocnej" title="Francuska kolonizacja Ameryki Północnej">Francuska kolonizacja Ameryki Północnej</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Kanady#Od_początków_kolonizacji_do_1763" title="Historia Kanady">Historia Kanady Francuskiej</a></li></ul> <p><br /> Zobacz też: <a href="/wiki/Francuskie_terytoria_zale%C5%BCne" title="Francuskie terytoria zależne">Francuskie terytoria zależne</a>, <a href="/wiki/Posiad%C5%82o%C5%9Bci_Francji_w_Ziemi_%C5%9Awi%C4%99tej" title="Posiadłości Francji w Ziemi Świętej">Posiadłości Francji w Ziemi Świętej</a> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller grupa-szablonów mw-collapsible autocollapse" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /> <ul class="tnavbar hlist" style="visibility:hidden;"><li>p</li><li>d</li><li>e</li></ul> <div class="caption">Członkostwo w organizacjach międzynarodowych</div> <div class="mw-collapsible-content grupa-szablonów-nawigacyjnych"> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Unia_Afryka%C5%84ska" title="Szablon:Unia Afrykańska"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Unia_Afryka%C5%84ska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Unia Afrykańska (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Unia_Afryka%C5%84ska&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Unia_Afryka%C5%84ska" title="Unia Afrykańska">Unia Afrykańska</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Algieria" title="Algieria">Algieria</a></li> <li><a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Benin" title="Benin">Benin</a></li> <li><a href="/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></li> <li><a href="/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><a href="/wiki/Demokratyczna_Republika_Konga" title="Demokratyczna Republika Konga">Demokratyczna Republika Konga</a></li> <li><a href="/wiki/D%C5%BCibuti" title="Dżibuti">Dżibuti</a></li> <li><a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipt</a></li> <li><a href="/wiki/Erytrea" title="Erytrea">Erytrea</a></li> <li><a href="/wiki/Eswatini" title="Eswatini">Eswatini</a></li> <li><a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Etiopia</a></li> <li><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></li> <li><a href="/wiki/Gambia" title="Gambia">Gambia</a></li> <li><a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea" title="Gwinea">Gwinea</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_Bissau" title="Gwinea Bissau">Gwinea Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_R%C3%B3wnikowa" title="Gwinea Równikowa">Gwinea Równikowa</a></li> <li><a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerun</a></li> <li><a href="/wiki/Kenia" title="Kenia">Kenia</a></li> <li><a href="/wiki/Komory" title="Komory">Komory</a></li> <li><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo</a></li> <li><a href="/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></li> <li><a href="/wiki/Liberia" title="Liberia">Liberia</a></li> <li><a href="/wiki/Libia" title="Libia">Libia</a></li> <li><a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a></li> <li><a href="/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></li> <li><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></li> <li><a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Maroko</a></li> <li><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></li> <li><a href="/wiki/Mauritius" title="Mauritius">Mauritius</a></li> <li><a href="/wiki/Mozambik" title="Mozambik">Mozambik</a></li> <li><a href="/wiki/Namibia" title="Namibia">Namibia</a></li> <li><i><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a> (zawieszony)</i></li> <li><a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">Południowa Afryka</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republika Środkowoafrykańska</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_Zielonego_Przyl%C4%85dka" title="Republika Zielonego Przylądka">Republika Zielonego Przylądka</a></li> <li><a href="/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></li> <li><a href="/wiki/Sahara_Zachodnia" title="Sahara Zachodnia">Sahara Zachodnia</a></li> <li><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></li> <li><a href="/wiki/Seszele" title="Seszele">Seszele</a></li> <li><a href="/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></li> <li><a href="/wiki/Somalia" title="Somalia">Somalia</a></li> <li><a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudan</a></li> <li><a href="/wiki/Sudan_Po%C5%82udniowy" title="Sudan Południowy">Sudan Południowy</a></li> <li><a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Tanzania</a></li> <li><a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></li> <li><a href="/wiki/Tunezja" title="Tunezja">Tunezja</a></li> <li><a href="/wiki/Uganda" title="Uganda">Uganda</a></li> <li><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspy_%C5%9Awi%C4%99tego_Tomasza_i_Ksi%C4%85%C5%BC%C4%99ca" title="Wyspy Świętego Tomasza i Książęca">Wyspy Świętego Tomasza i Książęca</a></li> <li><a href="/wiki/Zambia" title="Zambia">Zambia</a></li> <li><a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Strefa_franka_CFA" title="Szablon:Strefa franka CFA"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Strefa_franka_CFA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Strefa franka CFA (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Strefa_franka_CFA&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Strefa <a href="/wiki/Frank_CFA" title="Frank CFA">franka CFA</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Zachodnioafrykański frank CFA</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Benin" title="Benin">Benin</a></li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_Bissau" title="Gwinea Bissau">Gwinea Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></li> <li><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></li> <li><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></li> <li><a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></li> <li><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Środkowoafrykański frank CFA</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_R%C3%B3wnikowa" title="Gwinea Równikowa">Gwinea Równikowa</a></li> <li><a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerun</a></li> <li><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republika Środkowoafrykańska</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:CFA_franc_zone.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/CFA_franc_zone.svg/100px-CFA_franc_zone.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/CFA_franc_zone.svg/150px-CFA_franc_zone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/CFA_franc_zone.svg/200px-CFA_franc_zone.svg.png 2x" data-file-width="638" data-file-height="635" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:WTO" title="Szablon:WTO"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:WTO&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:WTO (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:WTO&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Handlu" title="Światowa Organizacja Handlu">Światowa Organizacja Handlu</a> (WTO)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a></li> <li><a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Antigua_i_Barbuda" title="Antigua i Barbuda">Antigua i Barbuda</a></li> <li><a href="/wiki/Arabia_Saudyjska" title="Arabia Saudyjska">Arabia Saudyjska</a></li> <li><a href="/wiki/Argentyna" title="Argentyna">Argentyna</a></li> <li><a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a></li> <li><a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australia</a></li> <li><a href="/wiki/Bahrajn" title="Bahrajn">Bahrajn</a></li> <li><a href="/wiki/Bangladesz" title="Bangladesz">Bangladesz</a></li> <li><a href="/wiki/Barbados" title="Barbados">Barbados</a></li> <li><a href="/wiki/Belize" title="Belize">Belize</a></li> <li><a href="/wiki/Benin" title="Benin">Benin</a></li> <li><a href="/wiki/Boliwia" title="Boliwia">Boliwia</a></li> <li><a href="/wiki/Botswana" title="Botswana">Botswana</a></li> <li><a href="/wiki/Brazylia" title="Brazylia">Brazylia</a></li> <li><a href="/wiki/Brunei" title="Brunei">Brunei</a></li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></li> <li><a href="/wiki/Burundi" title="Burundi">Burundi</a></li> <li><a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Chińska Republika Ludowa">Chiny</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><a href="/wiki/Czarnog%C3%B3ra" title="Czarnogóra">Czarnogóra</a></li> <li><a href="/wiki/Demokratyczna_Republika_Konga" title="Demokratyczna Republika Konga">Demokratyczna Republika Konga</a></li> <li><a href="/wiki/Dominika" title="Dominika">Dominika</a></li> <li><a href="/wiki/Dominikana" title="Dominikana">Dominikana</a></li> <li><a href="/wiki/D%C5%BCibuti" title="Dżibuti">Dżibuti</a></li> <li><a href="/wiki/Egipt" title="Egipt">Egipt</a></li> <li><a href="/wiki/Ekwador" title="Ekwador">Ekwador</a></li> <li><a href="/wiki/Eswatini" title="Eswatini">Eswatini</a></li> <li><a href="/wiki/Fid%C5%BCi" title="Fidżi">Fidżi</a></li> <li><a href="/wiki/Filipiny" title="Filipiny">Filipiny</a></li> <li><a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a></li> <li><a href="/wiki/Gambia" title="Gambia">Gambia</a></li> <li><a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a></li> <li><a href="/wiki/Grenada" title="Grenada">Grenada</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzja" title="Gruzja">Gruzja</a></li> <li><a href="/wiki/Gujana" title="Gujana">Gujana</a></li> <li><a href="/wiki/Gwatemala" title="Gwatemala">Gwatemala</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea" title="Gwinea">Gwinea</a></li> <li><a href="/wiki/Gwinea_Bissau" title="Gwinea Bissau">Gwinea Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Haiti" title="Haiti">Haiti</a></li> <li><a href="/wiki/Honduras" title="Honduras">Honduras</a></li> <li><a href="/wiki/Hongkong" title="Hongkong">Hongkong</a></li> <li><a href="/wiki/Indie" title="Indie">Indie</a></li> <li><a href="/wiki/Indonezja" title="Indonezja">Indonezja</a></li> <li><a href="/wiki/Islandia" title="Islandia">Islandia</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a></li> <li><a href="/wiki/Jamajka" title="Jamajka">Jamajka</a></li> <li><a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a></li> <li><a href="/wiki/Jordania" title="Jordania">Jordania</a></li> <li><a href="/wiki/Kambod%C5%BCa" title="Kambodża">Kambodża</a></li> <li><a href="/wiki/Kamerun" title="Kamerun">Kamerun</a></li> <li><a href="/wiki/Kanada" title="Kanada">Kanada</a></li> <li><a href="/wiki/Katar" title="Katar">Katar</a></li> <li><a href="/wiki/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstan</a></li> <li><a href="/wiki/Kenia" title="Kenia">Kenia</a></li> <li><a href="/wiki/Kirgistan" title="Kirgistan">Kirgistan</a></li> <li><a href="/wiki/Kolumbia" title="Kolumbia">Kolumbia</a></li> <li><a href="/wiki/Kongo" title="Kongo">Kongo</a></li> <li><a href="/wiki/Korea_Po%C5%82udniowa" title="Korea Południowa">Korea Południowa</a></li> <li><a href="/wiki/Kostaryka" title="Kostaryka">Kostaryka</a></li> <li><a href="/wiki/Kuba" title="Kuba">Kuba</a></li> <li><a href="/wiki/Kuwejt" title="Kuwejt">Kuwejt</a></li> <li><a href="/wiki/Lesotho" title="Lesotho">Lesotho</a></li> <li><a href="/wiki/Liechtenstein" title="Liechtenstein">Liechtenstein</a></li> <li><a href="/wiki/Macedonia_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Macedonia Północna">Macedonia Północna</a></li> <li><a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a></li> <li><a href="/wiki/Makau" title="Makau">Makau</a></li> <li><a href="/wiki/Malawi" title="Malawi">Malawi</a></li> <li><a href="/wiki/Malediwy" title="Malediwy">Malediwy</a></li> <li><a href="/wiki/Malezja" title="Malezja">Malezja</a></li> <li><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></li> <li><a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Maroko</a></li> <li><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></li> <li><a href="/wiki/Mauritius" title="Mauritius">Mauritius</a></li> <li><a href="/wiki/Meksyk" title="Meksyk">Meksyk</a></li> <li><a href="/wiki/Mjanma" title="Mjanma">Mjanma</a></li> <li><a href="/wiki/Mo%C5%82dawia" title="Mołdawia">Mołdawia</a></li> <li><a href="/wiki/Mongolia" title="Mongolia">Mongolia</a></li> <li><a href="/wiki/Mozambik" title="Mozambik">Mozambik</a></li> <li><a href="/wiki/Namibia" title="Namibia">Namibia</a></li> <li><a href="/wiki/Nepal" title="Nepal">Nepal</a></li> <li><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></li> <li><a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeria</a></li> <li><a href="/wiki/Nikaragua" title="Nikaragua">Nikaragua</a></li> <li><a href="/wiki/Norwegia" title="Norwegia">Norwegia</a></li> <li><a href="/wiki/Nowa_Zelandia" title="Nowa Zelandia">Nowa Zelandia</a></li> <li><a href="/wiki/Oman" title="Oman">Oman</a></li> <li><a href="/wiki/Pakistan" title="Pakistan">Pakistan</a></li> <li><a href="/wiki/Panama" title="Panama">Panama</a></li> <li><a href="/wiki/Papua-Nowa_Gwinea" title="Papua-Nowa Gwinea">Papua-Nowa Gwinea</a></li> <li><a href="/wiki/Paragwaj" title="Paragwaj">Paragwaj</a></li> <li><a href="/wiki/Peru" title="Peru">Peru</a></li> <li><a href="/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka" title="Południowa Afryka">Południowa Afryka</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_%C5%9Arodkowoafryka%C5%84ska" title="Republika Środkowoafrykańska">Republika Środkowoafrykańska</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_Zielonego_Przyl%C4%85dka" title="Republika Zielonego Przylądka">Republika Zielonego Przylądka</a></li> <li><a href="/wiki/Rwanda" title="Rwanda">Rwanda</a></li> <li><a href="/wiki/Rosja" title="Rosja">Rosja</a></li> <li><a href="/wiki/Saint_Kitts_i_Nevis" title="Saint Kitts i Nevis">Saint Kitts i Nevis</a></li> <li><a href="/wiki/Saint_Lucia" title="Saint Lucia">Saint Lucia</a></li> <li><a href="/wiki/Saint_Vincent_i_Grenadyny" title="Saint Vincent i Grenadyny">Saint Vincent i Grenadyny</a></li> <li><a href="/wiki/Salwador" title="Salwador">Salwador</a></li> <li><a href="/wiki/Senegal" title="Senegal">Senegal</a></li> <li><a href="/wiki/Sierra_Leone" title="Sierra Leone">Sierra Leone</a></li> <li><a href="/wiki/Singapur" title="Singapur">Singapur</a></li> <li><a href="/wiki/Sri_Lanka" title="Sri Lanka">Sri Lanka</a></li> <li><a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a></li> <li><a href="/wiki/Surinam" title="Surinam">Surinam</a></li> <li><a href="/wiki/Szwajcaria" title="Szwajcaria">Szwajcaria</a></li> <li><a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Tanzania</a></li> <li><a href="/wiki/Tajlandia" title="Tajlandia">Tajlandia</a></li> <li><a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska" title="Republika Chińska">Tajwan</a></li> <li><a href="/wiki/Togo" title="Togo">Togo</a></li> <li><a href="/wiki/Tonga" title="Tonga">Tonga</a></li> <li><a href="/wiki/Trynidad_i_Tobago" title="Trynidad i Tobago">Trynidad i Tobago</a></li> <li><a href="/wiki/Tunezja" title="Tunezja">Tunezja</a></li> <li><a href="/wiki/Turcja" title="Turcja">Turcja</a></li> <li><a href="/wiki/Uganda" title="Uganda">Uganda</a></li> <li><a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a></li> <li><a href="/wiki/Urugwaj" title="Urugwaj">Urugwaj</a></li> <li><a href="/wiki/Wenezuela" title="Wenezuela">Wenezuela</a></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a></li> <li><a href="/wiki/Wietnam" title="Wietnam">Wietnam</a></li> <li><a href="/wiki/Wybrze%C5%BCe_Ko%C5%9Bci_S%C5%82oniowej" title="Wybrzeże Kości Słoniowej">Wybrzeże Kości Słoniowej</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspy_Salomona" title="Wyspy Salomona">Wyspy Salomona</a></li> <li><a href="/wiki/Zambia" title="Zambia">Zambia</a></li> <li><a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwe</a></li> <li><a href="/wiki/Zjednoczone_Emiraty_Arabskie" title="Zjednoczone Emiraty Arabskie">Zjednoczone Emiraty Arabskie</a></li> <li><a href="/wiki/Unia_Europejska" title="Unia Europejska">Unia Europejska</a>, w tym poszczególne państwa członkowskie: <a href="/wiki/Austria" title="Austria">Austria</a></li> <li><a href="/wiki/Belgia" title="Belgia">Belgia</a></li> <li><a href="/wiki/Bu%C5%82garia" title="Bułgaria">Bułgaria</a></li> <li><a href="/wiki/Chorwacja" title="Chorwacja">Chorwacja</a></li> <li><a href="/wiki/Cypr" title="Cypr">Cypr</a></li> <li><a href="/wiki/Czechy" title="Czechy">Czechy</a></li> <li><a href="/wiki/Dania" title="Dania">Dania</a></li> <li><a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a></li> <li><a href="/wiki/Finlandia" title="Finlandia">Finlandia</a></li> <li><a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a></li> <li><a href="/wiki/Grecja" title="Grecja">Grecja</a></li> <li><a href="/wiki/Hiszpania" title="Hiszpania">Hiszpania</a></li> <li><a href="/wiki/Holandia" title="Holandia">Holandia</a></li> <li><a href="/wiki/Irlandia" title="Irlandia">Irlandia</a></li> <li><a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">Litwa</a></li> <li><a href="/wiki/Luksemburg" title="Luksemburg">Luksemburg</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%81otwa" title="Łotwa">Łotwa</a></li> <li><a href="/wiki/Malta" title="Malta">Malta</a></li> <li><a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemcy</a></li> <li><a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a></li> <li><a href="/wiki/Portugalia" title="Portugalia">Portugalia</a></li> <li><a href="/wiki/Rumunia" title="Rumunia">Rumunia</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82owacja" title="Słowacja">Słowacja</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82owenia" title="Słowenia">Słowenia</a></li> <li><a href="/wiki/Szwecja" title="Szwecja">Szwecja</a></li> <li><a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgry</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochy</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:WTO_members_and_observers.svg" class="mw-file-description" title="Mapa członków WTO"><img alt="Mapa członków WTO" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/WTO_members_and_observers.svg/120px-WTO_members_and_observers.svg.png" decoding="async" width="80" height="41" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/WTO_members_and_observers.svg/250px-WTO_members_and_observers.svg.png 2x" data-file-width="2754" data-file-height="1398" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r75675918" /><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:G5_Sahel" title="Szablon:G5 Sahel"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:G5_Sahel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:G5 Sahel (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:G5_Sahel&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/G5_Sahel" title="G5 Sahel">G5 Sahel</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/22px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/33px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/44px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/40px-Flag_of_Chad.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Flag_of_Chad.svg/60px-Flag_of_Chad.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a class="mw-selflink selflink">Czad</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/40px-Flag_of_Mali.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/60px-Flag_of_Mali.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/40px-Flag_of_Mauritania.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_Mauritania.svg/60px-Flag_of_Mauritania.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/Mauretania" title="Mauretania">Mauretania</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/22px-Flag_of_Niger.svg.png" decoding="async" width="22" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/33px-Flag_of_Niger.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Niger.svg/44px-Flag_of_Niger.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Niger" title="Niger">Niger</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:G5_Sahel_map.svg" class="mw-file-description" title="Mapa państw grupy"><img alt="Mapa państw grupy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/G5_Sahel_map.svg/120px-G5_Sahel_map.svg.png" decoding="async" width="100" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/G5_Sahel_map.svg/250px-G5_Sahel_map.svg.png 1.5x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> </p> </div></div></div> </div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_niepodleg%C5%82e" class="mw-redirect" title="Państwo niepodległe">państwo niepodległe</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121851881">0000000121851881</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/151207935">151207935</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n80049721">n80049721</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4061074-3">4061074-3</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00573565">00573565</a></span></li><li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/katalogisering/rp3545s91js3154">rp3545s91js3154</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11865632d">11865632d</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/026402106">026402106</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge131640">ge131640</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX453071">XX453071</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810699901405606">9810699901405606</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007548069105171">987007548069105171</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3Apkc%3B%3DCI">LNB:pkc;=CI</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;4169023.html">4169023</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Chad">place/Chad</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/tchad/">tchad</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/6025186">6025186</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/tchad">tchad</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Tsjad">Tsjad</a></span></li> <li><a href="/wiki/Visuotin%C4%97_lietuvi%C5%B3_enciklopedija" title="Visuotinė lietuvių enciklopedija">VLE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/cadas/">cadas</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0068062.xml">0068062</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Tchad">Tchad</a></span>, <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Chad">Chad</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czad&oldid=76033845">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czad&oldid=76033845</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Czad" title="Kategoria:Czad">Czad</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Organizacji_Narod%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Kategoria:Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych">Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pa%C5%84stwa_w_Afryce" title="Kategoria:Państwa w Afryce">Państwa w Afryce</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 lut 2025, 17:53.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Czad&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Czad</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>253 języki</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temat</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-hf9nj","wgBackendResponseTime":205,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.818","walltime":"1.338","ppvisitednodes":{"value":13252,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":196904,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":35681,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":17,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":107357,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 874.496 1 -total"," 26.28% 229.808 1 Szablon:Państwo_infobox"," 18.35% 160.467 6 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 14.36% 125.576 1 Szablon:Państwa_Afryki"," 13.53% 118.340 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 9.76% 85.352 13 Szablon:Cytuj_stronę"," 7.48% 65.430 1 Szablon:Infobox_dwie_grafiki"," 7.24% 63.348 1 Szablon:Infobox_2x2_dodaj"," 7.17% 62.686 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 7.09% 62.034 1 Szablon:Grupa_szablonów"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.427","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11507989,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\ninfobox może wyszukać współrzędne w wikidanych\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Państwo infobox\",\n [\"precision\"] = \"min\",\n}\nbrak punktów na mapę i współrzędnych, nadszedł czas na Wikidane\nrequired = table#1 {\n}\nmap = \"Czad\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Abéché”\",\n [\"description\"] = \"Abéché\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 13.846944444444,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=13.846944444444_N_20.844166666667_E_\",\n [\"longitude\"] = 20.844166666667,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na prawo\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 272.14184397163,\n [\"ry\"] = 356.71064436156,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 68.035460992908,\n [\"y\"] = 59.429738562091,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Abou-Deia”\",\n [\"description\"] = \"Abou-Deia\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 11.466666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=11.466666666667_N_19.283333333333_E_\",\n [\"longitude\"] = 19.283333333333,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole\",\n [\"rx\"] = 219.00709219858,\n [\"ry\"] = 440.75159763572,\n [\"size\"] = 7,\n [\"x\"] = 54.751773049645,\n [\"y\"] = 73.43137254902,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Adé”\",\n [\"description\"] = \"Adé\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 12.666388888889,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=12.666388888889_N_21.916944444444_E_\",\n [\"longitude\"] = 21.916944444444,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po prawej nieco na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 308.66193853428,\n [\"ry\"] = 398.39276029285,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 77.16548463357,\n [\"y\"] = 66.374183006536,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Am Timan”\",\n [\"description\"] = \"Am Timan\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 11.033333333333,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=11.033333333333_N_20.266666666667_E_\",\n [\"longitude\"] = 20.266666666667,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole nieco na prawo\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 252.48226950355,\n [\"ry\"] = 456.05138607167,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 63.120567375887,\n [\"y\"] = 75.980392156863,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Ati”\",\n [\"description\"] = \"Ati\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 13.238888888889,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=13.238888888889_N_18.313055555556_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.313055555556,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na dole\",\n [\"position\"] = \"left\",\n [\"rx\"] = 185.97635933806,\n [\"ry\"] = 378.17938595535,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 46.494089834515,\n [\"y\"] = 63.006535947712,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Biltine”\",\n [\"description\"] = \"Biltine\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 14.516666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=14.516666666667_N_20.9_E_\",\n [\"longitude\"] = 20.9,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na prawo\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 274.04255319149,\n [\"ry\"] = 333.06462518266,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 68.510638297872,\n [\"y\"] = 55.490196078431,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Bokoro”\",\n [\"description\"] = \"Bokoro\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 12.383,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=12.383_N_17.067_E_\",\n [\"longitude\"] = 17.067,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum po lewej na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 143.55744680851,\n [\"ry\"] = 408.39842962769,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 35.889361702128,\n [\"y\"] = 68.041176470588,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Bongor”\",\n [\"description\"] = \"Bongor\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 10.288055555556,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=10.288055555556_N_15.381111111111_E_\",\n [\"longitude\"] = 15.381111111111,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole po lewej\",\n [\"position\"] = \"left\",\n [\"rx\"] = 86.16548463357,\n [\"ry\"] = 482.36506067017,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 21.541371158392,\n [\"y\"] = 80.364379084967,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Bousso”\",\n [\"description\"] = \"Bousso\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 10.483333333333,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=10.483333333333_N_16.716666666667_E_\",\n [\"longitude\"] = 16.716666666667,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole nieco na lewo\",\n [\"position\"] = \"top\",\n [\"rx\"] = 131.63120567376,\n [\"ry\"] = 475.4703483173,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 32.90780141844,\n [\"y\"] = 79.21568627451,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Faya-Largeau”\",\n [\"description\"] = \"Faya-Largeau\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 17.916944444444,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=17.916944444444_N_19.110833333333_E_\",\n [\"longitude\"] = 19.110833333333,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum u góry\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 213.13475177305,\n [\"ry\"] = 213.01032374388,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 53.283687943262,\n [\"y\"] = 35.488562091503,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Mao”\",\n [\"description\"] = \"Mao\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 14.145555555556,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=14.145555555556_N_15.314444444444_E_\",\n [\"longitude\"] = 15.314444444444,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po lewej\",\n [\"position\"] = \"top\",\n [\"rx\"] = 83.89598108747,\n [\"ry\"] = 346.16752092012,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 20.973995271868,\n [\"y\"] = 57.673202614379,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Melfi”\",\n [\"description\"] = \"Melfi\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 11.05,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=11.05_N_17.933333333333_E_\",\n [\"longitude\"] = 17.933333333333,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 173.04964539007,\n [\"ry\"] = 455.46293267029,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 43.262411347518,\n [\"y\"] = 75.882352941176,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Mongo”\",\n [\"description\"] = \"Mongo\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 12.17025,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=12.17025_N_18.675361111111_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.675361111111,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 198.31016548463,\n [\"ry\"] = 415.91003729634,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 49.577541371158,\n [\"y\"] = 69.292647058824,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Moundou”\",\n [\"description\"] = \"Moundou\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 8.6241666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=8.6241666666667_N_16.071388888889_E_\",\n [\"longitude\"] = 16.071388888889,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko dolnej krawiędzi po lewej\",\n [\"position\"] = \"left\",\n [\"rx\"] = 109.66430260047,\n [\"ry\"] = 541.11232524155,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 27.416075650118,\n [\"y\"] = 90.151960784314,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Ndżamena”\",\n [\"description\"] = \"Ndżamena\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 12.133611111111,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=12.133611111111_N_15.033888888889_E_\",\n [\"longitude\"] = 15.033888888889,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po lewej nieco na dole\",\n [\"position\"] = \"top\",\n [\"rx\"] = 74.345153664303,\n [\"ry\"] = 417.20365402372,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 18.586288416076,\n [\"y\"] = 69.508169934641,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Oum Hadjer”\",\n [\"description\"] = \"Oum Hadjer\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 13.266666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=13.266666666667_N_19.7_E_\",\n [\"longitude\"] = 19.7,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 233.1914893617,\n [\"ry\"] = 377.19863028637,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 58.297872340426,\n [\"y\"] = 62.843137254902,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Pala”\",\n [\"description\"] = \"Pala\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 9.3780555555556,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=9.3780555555556_N_14.925_E_\",\n [\"longitude\"] = 14.925,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole po lewej\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 70.63829787234,\n [\"ry\"] = 514.49461638567,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 17.659574468085,\n [\"y\"] = 85.717320261438,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Sarh”\",\n [\"description\"] = \"Sarh\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 9.1461111111111,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=9.1461111111111_N_18.375833333333_E_\",\n [\"longitude\"] = 18.375833333333,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"na dole\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 188.1134751773,\n [\"ry\"] = 522.68392622158,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 47.028368794326,\n [\"y\"] = 87.081699346405,\n}\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Zougra”\",\n [\"description\"] = \"Zougra\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n [\"latitude\"] = 21.45,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=21.45_N_17.05_E_\",\n [\"longitude\"] = 17.05,\n [\"mark\"] = \"Airplane silhouette.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"u góry nieco na lewo\",\n [\"position\"] = \"right\",\n [\"rx\"] = 142.97872340426,\n [\"ry\"] = 88.26801020742,\n [\"size\"] = 8,\n [\"x\"] = 35.744680851064,\n [\"y\"] = 14.705882352941,\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"BBC News\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-779c5f569f-jcsmp","timestamp":"20250328201802","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Czad","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Czad","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q657","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q657","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-12-19T15:52:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bf\/Spolonizowana_mapa_Czadu.jpg","headline":"pa\u0144stwo w Afryce"}</script> </body> </html>