CINXE.COM
Eewal 59 n, 8911 GS te Leeuwarden | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
<!DOCTYPE html> <html lang="nl" dir="ltr" prefix="content: http://purl.org/rss/1.0/modules/content/ dc: http://purl.org/dc/terms/ foaf: http://xmlns.com/foaf/0.1/ og: http://ogp.me/ns# rdfs: http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema# schema: http://schema.org/ sioc: http://rdfs.org/sioc/ns# sioct: http://rdfs.org/sioc/types# skos: http://www.w3.org/2004/02/skos/core# xsd: http://www.w3.org/2001/XMLSchema# "> <head> <meta charset="utf-8" /> <meta name="Generator" content="Drupal 10 (https://www.drupal.org)" /> <meta name="MobileOptimized" content="width" /> <meta name="HandheldFriendly" content="true" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1, shrink-to-fit=no" /> <meta http-equiv="x-ua-compatible" content="ie=edge" /> <link rel="icon" href="/themes/custom/monumentenregister/favicon.ico" type="image/vnd.microsoft.icon" /> <link rel="canonical" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/516485" /> <link rel="shortlink" href="https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/node/754026" /> <title>Eewal 59 n, 8911 GS te Leeuwarden | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed</title> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_qPfsQbe6MOy9E3X8NLDHjKk-tV44fG1TgHGBKYKUJ0c.css?delta=0&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJwrriwuSc3VT0osTtXJzc8rzU3NK0nNK0pNzwSKF-mn5-QnJeboFpdU5mTmpQMAoQsSHg" /> <link rel="stylesheet" media="all" href="/sites/default/files/css/css_4WaReKy3yY2AFGPg0pChnza1O0R4xmrLOWGCuoyCo4k.css?delta=1&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJwrriwuSc3VT0osTtXJzc8rzU3NK0nNK0pNzwSKF-mn5-QnJeboFpdU5mTmpQMAoQsSHg" /> </head> <body class="layout-no-sidebars page-node-754026 path-node node--type-state-monument"> <a href="#main-content" class="visually-hidden-focusable"> Overslaan en naar de inhoud gaan </a> <script type="text/javascript"> // <![CDATA[ (function(window, document, dataLayerName, id) { window[dataLayerName]=window[dataLayerName]||[],window[dataLayerName].push({start:(new Date).getTime(),event:"stg.start"});var scripts=document.getElementsByTagName('script')[0],tags=document.createElement('script'); function stgCreateCookie(a,b,c){var d="";if(c){var e=new Date;e.setTime(e.getTime()+24*c*60*60*1e3),d="; expires="+e.toUTCString()}document.cookie=a+"="+b+d+"; path=/"} var isStgDebug=(window.location.href.match("stg_debug")||document.cookie.match("stg_debug"))&&!window.location.href.match("stg_disable_debug");stgCreateCookie("stg_debug",isStgDebug?1:"",isStgDebug?14:-1); var qP=[];dataLayerName!=="dataLayer"&&qP.push("data_layer_name="+dataLayerName),isStgDebug&&qP.push("stg_debug");var qPString=qP.length>0?("?"+qP.join("&")):""; tags.async=!0,tags.src="https://statistiek.rijksoverheid.nl/containers/"+id+".js"+qPString,scripts.parentNode.insertBefore(tags,scripts); !function(a,n,i){a[n]=a[n]||{};for(var c=0;c<i.length;c++)!function(i){a[n][i]=a[n][i]||{},a[n][i].api=a[n][i].api||function(){var a=[].slice.call(arguments,0);"string"==typeof a[0]&&window[dataLayerName].push({event:n+"."+i+":"+a[0],parameters:[].slice.call(arguments,1)})}}(i[c])}(window,"ppms",["tm","cm"]); })(window, document, 'dataLayer', 'e960e0c5-7d94-41d1-a4f6-21ca7299d864'); // ]]> </script><noscript><iframe src="https://statistiek.rijksoverheid.nl/containers/e960e0c5-7d94-41d1-a4f6-21ca7299d864/noscript.html" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript> <div class="dialog-off-canvas-main-canvas" data-off-canvas-main-canvas> <div id="page-wrapper" class="flex-grow-1"> <div id="page" class="d-flex flex-column min-vh-100"> <header id="header" class="header bg-white" role="banner" aria-label="Site kop"> <div class="container"> <div class="branding"> <section class="row region region-branding"> <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl" aria-label="Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap" title="Naar de homepage van cultureelerfgoed.nl" rel="home" class="navbar-brand"> <img src="/themes/custom/monumentenregister/logo.svg" class="img-fluid d-inline-block align-top" alt="" /> </a> </section> </div> </div> <div class="bg-primary header__breadcrumbs py-4"> <div class="container"> <nav aria-label="breadcrumb"> <ol class="breadcrumb mb-0"> <li class="breadcrumb-item"><a class="text-dark" href="https://www.cultureelerfgoed.nl">Home</a></li> <li class="breadcrumb-item"><a class="text-dark" href="/">Rijksmonumentenregister</a></li> </ol> </nav> </div> </div> </header> <div class="content-top bg-white py-5"> <aside class="content-top__inner section container container--sm clearfix" role="complementary"> <div class="row"> <div class="col col-auto col-lg-12"> <div class="mb-5"> <a href="/" class="back-link" aria-label="Ga terug naar de startpagina"> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 384 512"><path fill="currentColor" d="m18.7 256 22.6 22.6 192 192 22.7 22.7 45.3-45.3-22.6-22.6L109.3 256 278.6 86.6 301.3 64 256 18.7l-22.6 22.7-192 192L18.7 256z"/></svg> Terug </a> </div> </div> <div class="page-actions col col-auto ms-auto order-lg-last d-flex hs-5 align-items-start"> <div id="block-help-monument" class="block-content-offcanvas block block-block-content block-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c d-inline-flex align-items-center"> <div class="content"> </div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <span data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Hoe lees ik de gegevens op deze pagina?"> <button class="btn btn-clean d-inline-flex flex-column text-secondary btn--with-icon align-items-center" type="button" data-bs-toggle="offcanvas" data-bs-target="#offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-controls="offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-label="Leeshulp"> <img src="/sites/default/files/icons/book.svg" alt="Illustratie van een opengeslagen boek" loading="lazy" typeof="foaf:Image" /> <span class="small">Leeshulp</span> </button> </span> </div> <div class="offcanvas offcanvas-end" tabindex="-1" id="offcanvas-block-contentdc139bd3-5672-4b9b-b66b-f7961c953e6c" aria-labelledby="offcanvasLabel"> <div class="offcanvas-header"> <h2 class="offcanvas-title" id="offcanvasLabel">Leeshulp</h2> <button type="button" class="btn btn-close text-reset" data-bs-dismiss="offcanvas" aria-label="Sluiten"></button> </div> <div class="offcanvas-body"> <h2>1. Wat staat er in het rijksmonumentenregister?</h2> <p>In het rijksmonumentenregister staat welke onroerende zaken beschermd zijn als rijksmonument. Dat kunnen gebouwen zijn, maar ook tuinen of parken of archeologische vindplaatsen. Het register bevat de gegevens die nodig zijn om een rijksmonument te herkennen (identificeren). Dit gebeurt aan de hand van onder andere adresgegevens en kadastrale gegevens. Hier hoort ook een omschrijving van het rijksmonument bij. Deze kan kort zijn of wat langer. Beschermd is de onroerende zaak (of zaken) die expliciet in de omschrijving genoemd staat. De registeromschrijving helpt in principe alleen bij de <em>identificatie </em>van het rijksmonument en geeft geen uitsluitsel over de monumentale waarden of de verandermogelijkheden. </p> <p><strong>Registergegevens </strong>staan in het bovenste deel van de pagina.<br> <strong>Overige gegevens</strong> staan in het onderste deel van de pagina.</p> <h2>2. Wat is precies beschermd?</h2> <p>Bij gebouwde monumenten is altijd de hele onroerende zaak beschermd, dus van buiten (exterieur) én van binnen (interieur). Álle onderdelen (bestanddelen) van de onroerende zaak maken deel uit van het rijksmonument. Dit is automatisch het geval, dus het is niet nodig dat ze allemaal zijn opgesomd in de registeromschrijving.</p> <p>Onder de bescherming als rijksmonument vallen de onroerende zaken die expliciet in de omschrijving zijn genoemd. Is sprake van een inleiding, een omschrijving en een waardering, dan moet de onroerende zaak in elk geval in de omschrijving zijn genoemd om beschermd te zijn. Hierop bestaat één uitzondering: als een onroerende zaak in KAPITALEN in de inleiding vermeld is maar niet in het omschrijvende gedeelte, dan is de zaak toch beschermd. Onroerende zaken die alleen in een complexomschrijving zijn genoemd, maar niet in de omschrijving van één van de rijksmonumenten waaruit het complex bestaat, zijn niet beschermd.</p> <h3>Wat zijn bestanddelen van een onroerende zaak?</h3> <p>Een bestanddeel van een onroerende zaak is ieder onderdeel dat duurzaam met de onroerende zaak is verbonden. Het bestanddeel kan niet zomaar uit de onroerende zaak worden gehaald omdat schade ontstaat of omdat de onroerende zaak dan minder goed bruikbaar is. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval bij een deurklink. Deze kan zonder schade worden verwijderd, maar de deur kan niet meer open. Andere voorbeelden van bestanddelen zijn:</p> <ul> <li>fundering en kelders;</li> <li>gevels en gevelonderdelen, bijv. stoep, trap, bordes, ramen, glas en glas-in-lood;</li> <li>draagconstructies zoals balklagen en de kapconstructie;</li> <li>dakbedekking;</li> <li>binnenmuren, bijv. van hout, steen of een ander materiaal;</li> <li>interieur, bijv. plafond, wandafwerking, vloeren, trap, deur, schouw, vast meubilair, (kerk)orgel;</li> <li>uitbouw, ook als deze is gemaakt na de aanwijzing als rijksmonument.</li> </ul> <p>Een rijksmonument kan ook bestaan uit meerdere onroerende zaken. Denk aan een boerderij met bakhuis of aan een villa met theekoepel. Als de bescherming zich bij gebouwde monumenten uitstrekt over meerdere onroerende zaken, zijn deze allemaal genoemd in de registeromschrijving.</p> <p>Bij archeologische rijksmonumenten bepaalt een kaart de omvang van de bescherming. </p> <p>Dat geldt ook voor veel aangelegde rijksmonumenten, zoals een tuin of een park. Bij aangelegde monumenten worden niet alle onroerende zaken (bijv. beplanting) genoemd in de registeromschrijving, want dan wordt die veel te lang. De registeromschrijving beperkt zich dan tot de hoofdstructuur of het belangrijkste kenmerk van de aanleg.</p> <h2>3. Wat zijn monumentale waarden?</h2> <p>Bij het rijksmonument kan een lange omschrijving staan die een samenvatting geeft van de monumentale waarden van het rijksmonument. Die waarden zijn de reden waarom een onroerende zaak is beschermd als rijksmonument. In lang niet alle gevallen zijn die waarden vermeld en waar ze wel zijn vermeld is het dus geen volledige opsomming. De aanwezige monumentale waarden vormen wel de basis waarop een verbouwings- of restauratieplan van een rijksmonument wordt getoetst. Het is daarom aanbevolen om hier dan verder onderzoek naar te laten doen. Hoe dat in zijn werk gaat kunt u vinden op de <a href="https://www.monumenten.nl/monumenten-onderhouden/aan-de-slag/praktische-tips-voor-onderhoud/bouwhistorisch-onderzoek">Monumenten.nl</a>.</p> <h2>4. Wat mag ik veranderen?</h2> <p>In het rijksmonumentenregister staat dus niet welke en hoe veranderingen aan het rijksmonument kunnen worden aangebracht. Voor werkzaamheden aan een rijksmonument heeft u vaak een vergunning nodig. Dit is een omgevingsvergunning en deze wordt afgegeven door de gemeente.</p> <p>Er bestaan geen ‘lijstjes’ van wat wel en niet mag worden gewijzigd. Daarvoor verschillen de monumenten te veel van elkaar. Ook de plannen van eigenaren zijn zó verschillend, dat dit niet met een lijstje is op te lossen. Veranderingen zijn maatwerk en komen vaak in een dialoog tot stand. Informeer daarom bij uw gemeente. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kunt u lezen <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/omgevingsvergunning">hoe dit proces verloopt</a>, bijvoorbeeld in de <a href="https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/omgevingsvergunning/wegwijzer-advies-omgevingsvergunning">Wegwijzer advies omgevingsvergunning</a>.</p> <p>Bekijk ook andere informatie op deze website over boerderijen, kerken, begraafplaatsen, molens, verduurzamen, zonnepanelen, interieur, bouwhistorie, natuursteen of beton enz.</p> <p>Een goed hulpmiddel bij het maken van een plan en de keuzes die daarbij moeten worden gemaakt, is de <a href="https://www.stichtingerm.nl/restauratieladder">restauratieladder van Stichting ERM</a>.</p> </div> </div> </div> <a href="/verstuur-een-vraag-of-opmerking?nid=754026" class="text-decoration-none btn--with-icon" data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Stel een vraag over dit monument"> <div id="block-askaquestion-2" class="block-content-icon_link block block-block-content block-block-content8196096d-0434-4d5b-8fda-2865120b3062 d-inline-flex align-items-center position-relative"> <div class="content"></div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <div class="d-inline-flex flex-column text-secondary align-items-center"> <div class="field field--name-field-image field--type-image field--label-hidden field__item"> <img src="/sites/default/files/icons/question.svg" alt="Illustratie van twee tekstbalonnen en een vraagteken" loading="lazy" typeof="foaf:Image" /> </div> <span class="small">Stel een vraag</span> </div> </div> </div> </a> <div id="block-state-monument-download-button" class="block block-rce-tweaks block-rce-tweaks-download-button"> <div class="content"> <a href="/monumenten/pdf/516485" data-bs-toggle="tooltip" data-bs-placement="top" data-bs-title="Download monumentgegevens in pdf" class="text-decoration-none btn--with-icon"> <div> <div class="content"></div> <div class="d-flex justify-content-start text-center pt-md-2"> <div class="d-inline-flex flex-column text-secondary align-items-center"> <svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" x="0px" y="0px" width="38px" height="38px" viewBox="0 0 24 24" xml:space="preserve"> <g id="_x32_4px_Boxes"> <rect fill="none" width="24" height="24"/> </g> <g id="Production"> <g> <path fill="#01689B" d="M18,17v2H6v-2H3v4c0,0.5527,0.4473,1,1,1h16c0.5527,0,1-0.4473,1-1v-4H18z"/> <path fill="#01689B" d="M10.9414,16.4761c0.2568,0.3218,0.6465,0.5093,1.0586,0.5093c0.4121,0,0.8018-0.1875,1.0586-0.5093l5.7822-7.2329 c0.4131-0.5157,0.3936-1.2539-0.0459-1.7476c-0.4394-0.4922-1.1699-0.5991-1.7304-0.248L14,9.1615V3.4196 c0-1.0874-0.9395-1.4111-1.999-1.4111C10.9395,2.0085,10,2.3322,10,3.4196v5.7419L6.9355,7.2476 c-0.5615-0.3501-1.291-0.2432-1.7304,0.248c-0.4395,0.4937-0.459,1.2319-0.0459,1.7476L10.9414,16.4761z"/> </g> </g> </svg> <span class="small">Download</span> </div> </div> </div> </a> </div> </div> </div> <div class="col col-12 col-lg-auto flex-lg-grow-1 page-content-top"> <div id="block-monumentenregister-page-title" class="block block-core block-page-title-block"> <div class="content"> <h1 class="title"><span class="field field--name-title field--type-string field--label-hidden">Eewal 59 n, 8911 GS te Leeuwarden</span> </h1> </div> </div> </div> </div> </aside> </div> <div id="main-wrapper" class="layout-main-wrapper clearfix pt-6 bg-gray-100"> <div id="main" class="container container--sm"> <div class="row row-offcanvas row-offcanvas-left clearfix"> <main id="content" class="main-content col order-last"> <section class="section"> <a id="main-content" tabindex="-1"></a> <div data-drupal-messages-fallback class="hidden"></div> <div id="block-monumentenregister-content" class="block block-system block-system-main-block"> <div class="content"> <article about="/monumenten/516485" class="node node--type-state-monument node--promoted node--view-mode-full clearfix"> <header> </header> <div class="node__content-grid"> <div class="vs-4 mb-6"> <h2>Registergegevens</h2> <div class="row"> <div class="col col-12 col-lg-6"> <h3>Monumentgegevens</h3> <dl class="row gy-2"> <dt class="col-6 fw-bold">Monumentnummer</dt> <dd class="col-6 mb-0 ">516485</dd> <dt class="col-6 fw-bold">Inschrijving register</dt> <dd class="col-6 mb-0 "><time datetime="2001-03-05T12:00:00Z" class="datetime">05 maart 2001</time> </dd> <dt class="col-6 fw-bold">Kadaster deel/nr</dt> <dd class="col-6 mb-0 ">82741/62</dd> <dt class="col-6 fw-bold">Internationaal kenteken</dt> <dd class="col-6 mb-0 ">Nee</dd> <dt class="col-6 fw-bold">Kadastrale aanduiding</dt> <dd class="col-6 mb-0 "> <div>Leeuwarden A 2581</div> </dd> </dl> </div> <div class="col col-12 col-lg-6"> <div class="bg-white rounded border border-gray-100 vs-3 p-3 shadow"> <div class="webgis-publisher-map-instance iframe-map"> <iframe class="iframe-map__map" width="100%" src="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_kleine_kaart&profileName=mobile&marker=182436%2C579678&bbox=182236%2C579378%2C182636%2C579978" url="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_kleine_kaart&profileName=mobile&marker=182436%2C579678&bbox=182236%2C579378%2C182636%2C579978"></iframe> <a href="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_grote_kaart&profileName=viewer&marker=182436%2C579678&bbox=181436%2C578678%2C183436%2C580678" data-mobileurl="https://rce.webgispublisher.nl?map=Monumentenregister_grote_kaart&profileName=mobile&marker=182436%2C579678&bbox=181436%2C578678%2C183436%2C580678" class="iframe-map__overlay" aria-label="Open deze kaart in een grotere weergave"> </a> </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 n, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 m, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 p, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="collapse mt-0" id="node__754026__field-addresses"> <div class="address mb-0"> Eewal 61 k, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 m, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 n, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59, Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 k, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 j, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 z, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 j, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 h, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 g, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 y, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 h, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 g, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 x, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 f, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 c, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 t, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 d, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 b, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 s, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 c, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 f, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 w, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 e, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 e, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 d, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 v, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 61 a, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 p, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 a, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 r, 8911 GS te Leeuwarden </div> <div class="address mb-0"> Eewal 59 b, 8911 GS te Leeuwarden </div> </div> <button class="btn btn-read-more collapsed" type="button" data-bs-toggle="collapse" data-bs-target="#node__754026__field-addresses" aria-expanded="false" aria-controls="node__754026__field-addresses"> <span class="collapsed-text">Toon meer</span> <span class="expanded-text">Toon minder</span> </button> </div> </div> </div> <div > <h3>Omschrijving</h3> <div class="clearfix text-formatted field field--name-body field--type-text-with-summary field--label-hidden field__item"><div data-rm-words="100" data-rm-extra-class="btn btn-read-more" data-rm-more-link="Lees meer" data-rm-less-link="Lees minder" class="read-more-field js-read-more"><p>Inleiding</p> <p>KANTOORPAND MET AANGEBOUWDE CONCIËGEWONING gebouwd voor de Algemeene Friesche Levensverzekering Maatschappij in 1895-1896 door H. Kramer in Neo-Hollandse Renaissancestijl aan de Eewal op de hoek van de Huygensstraat. Het is het eerste als kantoor gebouwde pand in Leeuwarden. Op deze plek stond het Huygenshuis, waarvan de overwelfde kelders, die mogelijk uit het laatste kwart van de zestiende eeuw stammen,in het nieuwe pand werden opgenomen. In 1914 vertrok de Algemeene Friesche naar het Burmaniahuis en werd het pand in gebruik genomen door de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij, die het tegelfries tussen de hoofdbouwlagen liet aanpassen. Het oorspronkelijke tegelfries was geleverd door Jan van Hulst uit Harlingen, het nieuwe van de Onderlinge in 1915 door Joost 't Hooft & Labouchère , ofwel de Porceleyne Fles uit Delft. Het monumentale hek werd, evenals het hekwerk voor het bovenlicht van de ingang, geleverd door kunstsmid Jan Kroes uit Leeuwarden. Het beeldhouwwerk werd geleverd door het atelier Van den Bossche & Crevels te Amsterdam. In de jaren '30 werd het interieur verbouwd en na de Tweede Wereldoorlog nogmaals, waarbij o.a. verlaagde plafonds werden aangebracht, waarachter zich echter nog in enkele vertrekken de oude plafonds bevinden. Ook de aangebouwde conciërgewoning werd aan de eisen des tijds aangepast, eveneens met behoud van enkele oorspronkelijke bouwonderdelen. In 1987 werd het kantoor uitwendig gerestaureerd. Sinds 1995 is het pand in bezit van de Stichting Beter Wonen in Leeuwarden en staat het leeg.</p> <p> Omschrijving</p> <p>EXTERIEUR: De gevel aan de Eewal heeft zes traveeën: de middelste vier zijn even breed, de rechter is iets breder en licht risaliserend, de linker (ingangstravee) is nog iets breder en eveneens risaliserend. Er zijn twee bouwlagen op een souterrain en een afgeknotte schildkap. Het souterrain is bekleed met natuurstenen rusticablokken en bevat in iedere travee een klein liggend venster en een deur naar de kelder. De hardstenen stoep is afgezet met een smeedijzeren hek met florale motieven, vervaardigd door de Firma Kroes. Boven de rustica bevindt zich metselwerk in lichtbruine mangaansteen, dat verlevendigd is door natuurstenen diamantkoppen. De ingangstravee heeft een dubbele deur, gelegen in een diep portiek, dat via enkele treden bereikbaar is. Het bovenlicht is voorzien van rijk smeedwerk, eveneens van Kroes. De eerste bouwlaag rust op een stenen dorpellijst. De vensters worden omgeven door zware natuurstenen spekblokken en neggen. De rechtgesloten vensters hebben verdiepte boogtrommels, beneden segmentbogig en op de verdieping rondbogig en gevuld met rolwerk. Het fries tussen en eerste en tweede bouwlaag bevat een tegeltableau met de naam van de tweede eigenaar, de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij , benevens het jaar van oprichting en het jaar van vestiging en zandstenen portretmedaillons Johan de Wit, Chistiaan Huygens, J.H. van Swinderen en R. Lobatto. Op de tweede bouwlaag worden de vensters verbonden door een onder-en bovendorpelband, de laatste gedragen door gevleugelde engelenkopjes. De kroonlijst heeft met siermetselwerk gevulde vakken, die van elkaar gescheiden worden door consoles. De uiterste traveeën hebben trapgevels met natuurstenen bekleding en een overhoeks geplaatste pinakel, die rust op een leeeuwenkop en bekroond wordt door een pelikaan. Bij de overgang van levensverzekeraar naar schadeverzekeraar bleef de iconografie van de eerste dus gehandhaafd. De met leien beklede, afgeknotte schildkap heeft vier dakkapellen met heksenhoeden.</p> <p> De gevel aan de Huygensstraat is geknikt. De eerste travee sluit in uitmonstering aan op de voorgevel, zowel in rijkdom als vormentaal. Boven de rusticaplint heeft de eerst bouwlaag een centraal geplaatst venster en links daarvan een smaller. Op de tweede bouwlaag wordt een centraal geplaatst venster geflankeerd door twee smallere blinde vensters. De trapgevel wordt gedragen door pilasters, die ter hoogte van het middenkalf ontspringen op consoles, die voorzien zijn van maskerkoppen. Deze topgevel draagt op de pinakel een schilddragende leeuw. De tweede travee is iets eenvoudiger van uitmonstering (o.a. geen beeldhouwwerk). Slechts een bouwlaag telt de aansluitende conciërgewoning. De diepliggende ingang is voorzien van een miniatuurtrapgeveltje, dat iets uitgebouwd is en rust op consoles. Ook dit bouwgedeelte heeft een afgeknotte schildkap, belegd met leien in maasdekking. Een aansluitende muur, afgerond naar de Speelmansstraat verbergt de keuken van de conciërgewoning, die een plat dak heeft. De achtergevels vertonen een sterk vereenvoudigde variant van de voorgevel.</p> <p>INTERIEUR: De van het Huygenshuis gespaarde kelder heeft vijf troggewelven, die van elkaar gescheiden worden door lage aan weerszijden afgeschuinde gordelbogen en een vloer van Friese geeltjes. Meijer dateert de kelder in het laatst van de vijftiende eeuw of rond 1500, te oordelen naar het steenformaat en het overwelvingstype. In de rechtertravee bleef een jongere, gemetselde regenbak bewaard, waarvan de hoeken versterkt zijn met platen rode bremer zandsteen. In de volgende travee bevindt zich een gootsteen met een gemetselde onderbouw met een zwart-natuurstenen bak met een geprofileerde rand. In dezelfde travee is voorts een gedeelte van het muurwerk betegeld. In de meest linkse travee ligt een iets verhoogde plavuizenvloer. Bij de nieuwbouw werd de kelder naar achteren uitgebreid. Dit gedeelte heeft een tegelvloer en troggewelfjes tussen ijzeren balken. Authentieke trap naar de hoodfverdieping. De eerste bouwlaag is diverse malen verbouwd, waarbij de oorspronkelijke indeling der vertrekken werd verstoord. Bewaard bleven o.a. de dubbele ingangsdeur met in de vestibule een draaideur. In de v.m. gang bleven twee gebrandschilderde glas-in-loodramen bewaard met de wapens van Leeuwarden en Friesland. Achter de verlaagde plafonds bleven enkele stucplafonds bewaard. Authentieke bordestrap naar de verdieping met rijkbewerkte trappaal, leuning en hekwerk. Gestucte plafonds en lijstwerk aan de wanden.</p> <p> Op de verdieping bleven o.a. bewaard rijk bewerkte dubbele deuren naar de vergaderzalen, oorspronkelijke vensteromlijstingen en weelderige, waarschijnlijk beschilderde stucplafonds, thans aan het gezicht onttrokken door systeemplafonds. Op een tussenverdieping bevindt zich een archiefruimte met originele inrichting (houten rekken langs alle wanden) en een brandwerende deur. De zolderverdieping is geheel in originele toestand.</p> <p> De conciërgewoning is inwendig gemoderniseerd, alleen in de hal bleven originele gedeelten bewaard in de omgeving van de ingang o.a. deuren en bovenlicht met glas-in-lood.</p> <p> Waardering</p> <p>Kantoorgebouw met aangebouwde conciëgewoning van algemeen architectuurhistorisch, bedrijfshistorisch en cultuurhistorisch belang:</p> <p>- vanwege de zorgvuldig uitgewerkte Neo-Hollandse Renaissance architectuur met vele details;</p> <p>- vanwege de bewaarde interieuronderdelen, waaronder de hoogst interessante, geheel overwelfde kelder, deuren, vensters, stucwerk aan wanden en plafonds;</p> <p>- vanwege het iconografische programma van de gevels, betrekking hebbend op het verzekeringswezen;</p> <p>- vanwege de plaats in de gevelrij van de Eewal;</p> <p>- als belangrijk werk in het oeuvre van Hendrik Kramer;</p> <p>- als eerste als zodanig gebouwd kantoorpand in Leeuwarden.</p> </div> </div> </div> </div> <div class="vs-4 full-width py-6 bg-light"> <div class="container container--sm vs-4"> <h2>Overige gegevens</h2> <h3>Oorspronkelijke functies</h3> <div class="table-responsive"> <table data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Hoofdfunctie</th> <th>Hoofdcategorie</th> <th>Subcategorie</th> <th>Functie</th> <th>Verbijzondering</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td>Ja</td> <td>Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen</td> <td>Handel en kantoor</td> <td>Verzekeringskantoor</td> <td></td> <td></td> </tr> <tr> <td>Nee</td> <td>Woningen en woningbouwcomplexen</td> <td>Dienstwoning(K)</td> <td>Conciërgewoning</td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Bouwactiviteiten</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-building-activities" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Werkzaamheid</th> <th>Van</th> <th>Tot</th> <th>Nauwkeurigheid</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-activities field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">verbouwing</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-from field--type-string field--label-hidden field__item">1895</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-until field--type-string field--label-hidden field__item">1896</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-accuracy field--type-string field--label-hidden field__item">exact</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">Volledige nieuwbouw op middeleeuwse kelder</div> </td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-activities field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">vervaardiging</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-from field--type-string field--label-hidden field__item">1450</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-until field--type-string field--label-hidden field__item">1500</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-accuracy field--type-string field--label-hidden field__item">globaal</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">gewelfkelder van het Huygenshuis, fundament voor het gebouw</div> </td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-activities field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">verbouwing</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-from field--type-string field--label-hidden field__item">1998</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-until field--type-string field--label-hidden field__item">1999</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-accuracy field--type-string field--label-hidden field__item">exact</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-explanation field--type-string-long field--label-hidden field__item">tevens restauratie van delen van het interieur</div> </td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Bouwstijlen</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-building-styles" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Bouwstijl</th> <th>Zuiverheid</th> <th>Toelichting</th> <th>Rijksmonumentnummer</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-building-style field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">Neo-Renaissance</div> </td> <td> <div class="field field--name-field-purity field--type-string field--label-hidden field__item">stijlzuiver</div> </td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> </div> <h3>Ambachten</h3> <div class="table-responsive"> <table id="table-field-crafts" data-striping="1" class="table"> <thead class='bg-gray-100'> <tr> <th>Vakman</th> <th>Beroep</th> <th>Toelichting</th> </tr> </thead> <tbody> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Kramer, Hendrik ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">architect / bouwkundige / constructeur</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Kroes, Jan & Zn. ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">overig ambachtsoort</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Van den Bossche & Crevels ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">beeldhouwer / steenhouwer / schrijnwerker</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Hulst, Jan van ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">keramist / plateelbakker / tegelbakker</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">Joost 't Hooft & Labouchère ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">keramist / plateelbakker / tegelbakker</div> </td> <td></td> </tr> <tr> <td> <div class="field field--name-field-craftsman field--type-entity-reference field--label-hidden field__items"> <div class="field__item">De Porceleyne Fles ; Stad Leeuwarden</div> </div> </td> <td> <div class="field field--name-field-profession field--type-entity-reference field--label-hidden field__item">keramist / plateelbakker / tegelbakker</div> </td> <td></td> </tr> </tbody> </table> </div> </div> </div> </div> </article> </div> </div> </section> </main> </div> </div> </div> <footer class="site-footer bg-primary mt-auto"> <div class="container py-4"> </div> </footer> </div> </div> </div> <script type="application/json" data-drupal-selector="drupal-settings-json">{"path":{"baseUrl":"\/","pathPrefix":"","currentPath":"node\/754026","currentPathIsAdmin":false,"isFront":false,"currentLanguage":"nl"},"pluralDelimiter":"\u0003","suppressDeprecationErrors":true,"field_group":{"html_element":{"mode":"default","context":"view","settings":{"classes":"col col-12 col-lg-6","show_empty_fields":false,"id":"","element":"div","show_label":true,"label_element":"h3","label_element_classes":"","attributes":"","effect":"none","speed":"fast"}}},"user":{"uid":0,"permissionsHash":"c9e88371773bc20610f58ffcea15d9b9df6912af613080799a3fde9470068764"}}</script> <script src="/sites/default/files/js/js_gFMCQeW23IP_zKsVRiEjZK4EMYPOfwZKAWt_uYK62Xc.js?scope=footer&delta=0&language=nl&theme=monumentenregister&include=eJxly7sNwCAMBcCFQIyESHhBlvxBtrN_ujSUV5yYvgJNqGNRJLwttmtwjdtpZxTHmF3M0R8Cz_a7yHnTjJP2B-PHIqw"></script> </body> </html>