CINXE.COM
Hanse — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Hanse — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"0622ea0f-f951-4669-ae58-e3aa1b1f0b04","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Hanse","wgTitle":"Hanse","wgCurRevisionId":222533606,"wgRevisionId":222533606,"wgArticleId":40624,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article contenant un appel à traduction en anglais","Article contenant un appel à traduction en néerlandais","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Page utilisant un modèle Bases inactif","Page utilisant P1417","Page utilisant P8313","Page utilisant P6404","Page utilisant P1296","Page utilisant P7305","Page utilisant P6058","Page utilisant P3222","Page utilisant P4342","Page utilisant P3219","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Mer Baltique/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Océan Atlantique/Articles liés","Portail:Maritime/Articles liés","Portail:Mer/Articles liés","Portail:Commerce/Articles liés","Portail:Économie/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Portail:Saint-Empire romain germanique/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Allemagne/Articles liés","Article de qualité en macédonien","Article de qualité en flamand occidental","Hanse","Transport maritime et fluvial du vin","Histoire économique de l'Allemagne","Histoire de la Belgique","Histoire de l'Estonie","Histoire de la Finlande","Histoire de la Lettonie","Histoire de la Lituanie","Histoire de la Norvège","Histoire des Pays-Bas","Histoire de la Pologne","Histoire économique du Royaume-Uni","Histoire de la Russie","Histoire de la Suède","Éponyme d'un objet céleste"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Hanse","wgRelevantArticleId":40624,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q42908","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/1200px-Hanse-Orden.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="715"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/800px-Hanse-Orden.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="477"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/640px-Hanse-Orden.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="382"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Hanse — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Hanse"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Hanse"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Hanse rootpage-Hanse skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d'articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Hanse" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Hanse" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Hanse" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Hanse" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Étymologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Étymologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Étymologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Étymologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Histoire_de_la_ligue_hanséatique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Histoire_de_la_ligue_hanséatique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Histoire de la ligue hanséatique</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Histoire_de_la_ligue_hanséatique-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Histoire de la ligue hanséatique</span> </button> <ul id="toc-Histoire_de_la_ligue_hanséatique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Origine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Origine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Origine</span> </div> </a> <ul id="toc-Origine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_Hanse_des_marchands_ou_l’association_des_marchands_de_Gotland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_Hanse_des_marchands_ou_l’association_des_marchands_de_Gotland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>La Hanse des marchands ou l’association des marchands de Gotland</span> </div> </a> <ul id="toc-La_Hanse_des_marchands_ou_l’association_des_marchands_de_Gotland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_Hanse_des_villes_:_pouvoir_politique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_Hanse_des_villes_:_pouvoir_politique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>La Hanse des villes : pouvoir politique</span> </div> </a> <ul id="toc-La_Hanse_des_villes_:_pouvoir_politique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Organisation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Organisation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Organisation</span> </div> </a> <ul id="toc-Organisation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liste_des_villes_et_comptoirs_de_la_Hanse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liste_des_villes_et_comptoirs_de_la_Hanse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Liste des villes et comptoirs de la Hanse</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Liste_des_villes_et_comptoirs_de_la_Hanse-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Liste des villes et comptoirs de la Hanse</span> </button> <ul id="toc-Liste_des_villes_et_comptoirs_de_la_Hanse-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zone_wende_regroupant_le_Mecklembourg,_la_Poméranie_et_le_Brandebourg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zone_wende_regroupant_le_Mecklembourg,_la_Poméranie_et_le_Brandebourg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Zone wende regroupant le Mecklembourg, la Poméranie et le Brandebourg</span> </div> </a> <ul id="toc-Zone_wende_regroupant_le_Mecklembourg,_la_Poméranie_et_le_Brandebourg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zone_saxonne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zone_saxonne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Zone saxonne</span> </div> </a> <ul id="toc-Zone_saxonne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zone_prusso-livonienne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zone_prusso-livonienne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Zone prusso-livonienne</span> </div> </a> <ul id="toc-Zone_prusso-livonienne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zone_westphalienne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zone_westphalienne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Zone westphalienne</span> </div> </a> <ul id="toc-Zone_westphalienne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_comptoirs_de_la_Hanse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_comptoirs_de_la_Hanse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Les comptoirs de la Hanse</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_comptoirs_de_la_Hanse-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Comptoirs_principaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Comptoirs_principaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.1</span> <span>Comptoirs principaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Comptoirs_principaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Comptoirs_secondaires" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Comptoirs_secondaires"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.2</span> <span>Comptoirs secondaires</span> </div> </a> <ul id="toc-Comptoirs_secondaires-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Autres_comptoirs_de_la_Hanse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Autres_comptoirs_de_la_Hanse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5.3</span> <span>Autres comptoirs de la Hanse</span> </div> </a> <ul id="toc-Autres_comptoirs_de_la_Hanse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Hanse</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 94 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-94" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">94 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Hanse" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Hansa" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="الرابطة الهانزية – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الرابطة الهانزية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Lliga_Hanse%C3%A1tica" title="Lliga Hanseática – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Lliga Hanseática" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hanza_ittifaq%C4%B1" title="Hanza ittifaqı – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Hanza ittifaqı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ганза" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Hanse" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Ганза" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ганза" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ханза – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Ханза" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%9C%E0%A7%87_%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%98" title="হানজে মিত্রসংঘ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হানজে মিত্রসংঘ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Hansa" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hanza" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Lliga_Hanse%C3%A0tica" title="Lliga Hanseàtica – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Lliga Hanseàtica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hanza" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%EA%99%81%D1%94%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D1%81%D1%8A%D0%B2%D1%AB%EA%99%81%D1%8A" title="Ганꙁєискъ съвѫꙁъ – slavon d’église" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Ганꙁєискъ съвѫꙁъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="slavon d’église" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ганза" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Cynghrair_Hanseataidd" title="Y Cynghrair Hanseataidd – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Cynghrair Hanseataidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hanseforbundet" title="Hanseforbundet – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Hanseforbundet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Hanse" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%B5%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%88%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7" title="Χανσεατική Ένωση – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Χανσεατική Ένωση" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hanseatic_League" title="Hanseatic League – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Hanseatic League" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Hansa_ligo" title="Hansa ligo – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hansa ligo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Liga_Hanse%C3%A1tica" title="Liga Hanseática – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Liga Hanseática" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hansa_Liit" title="Hansa Liit – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Hansa Liit" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hansa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="اتحادیه هانزا – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اتحادیه هانزا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hansaliitto" title="Hansaliitto – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hansaliitto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Hanse" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/H%C3%A2nze" title="Hânze – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hânze" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Liga_Hanse%C3%A1tica" title="Liga Hanseática – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Liga Hanseática" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%AA_%D7%A2%D7%A8%D7%99_%D7%94%D7%A0%D7%96%D7%94" title="ברית ערי הנזה – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="ברית ערי הנזה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hanza" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hanza-sz%C3%B6vets%C3%A9g" title="Hanza-szövetség – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hanza-szövetség" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%A1" title="Հանզա – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հանզա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Liga_Hansa" title="Liga Hansa – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Liga Hansa" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Hanso-uniono" title="Hanso-uniono – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Hanso-uniono" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hansasambandi%C3%B0" title="Hansasambandið – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Hansasambandið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lega_anseatica" title="Lega anseatica – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Lega anseatica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B6%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="ハンザ同盟 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ハンザ同盟" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%90" title="ჰანზა – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჰანზა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%9C%EC%9E%90%EB%8F%99%EB%A7%B9" title="한자동맹 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="한자동맹" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Ганза" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Hansa" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Alia_Hansa" title="Alia Hansa – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Alia Hansa" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Hanze" title="Hanze – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Hanze" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – ligure" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Hansa" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligure" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hanzos_s%C4%85junga" title="Hanzos sąjunga – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hanzos sąjunga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hanzas_savien%C4%ABba" title="Hanzas savienība – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hanzas savienība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ligy_Hanseatika" title="Ligy Hanseatika – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ligy Hanseatika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ханза – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Ханза" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%87" title="हान्से – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हान्से" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Liga_Hansa" title="Liga Hansa – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Liga Hansa" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Lega_An%C5%BCejatika" title="Lega Anżejatika – maltais" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Lega Anżejatika" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltais" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="هانزا – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="هانزا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Hanse" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Hanze" title="Hanze – bas-saxon néerlandais" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Hanze" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="bas-saxon néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hanze" title="Hanze – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hanze" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hansaen" title="Hansaen – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hansaen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hansaforbundet" title="Hansaforbundet – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hansaforbundet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Liga_Anseatica" title="Liga Anseatica – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Liga Anseatica" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਹਾਨਜ਼ਾ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਹਾਨਜ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Hanse" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Hanza" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%81%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7_%D8%AC%D9%B9" title="ہانزا جٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ہانزا جٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Liga_Hanse%C3%A1tica" title="Liga Hanseática – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Liga Hanseática" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Liga_Hanseatic%C4%83" title="Liga Hanseatică – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Liga Hanseatică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ганза" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Liga_Anse%C3%A0tica" title="Liga Anseàtica – sarde" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Liga Anseàtica" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sarde" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hanseatic_League" title="Hanseatic League – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hanseatic League" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hanza" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hanseatic_League" title="Hanseatic League – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hanseatic League" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hanza" title="Hanza – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hanza" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Hansa" title="Hansa – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Hansa" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Hansalitto" title="Hansalitto – same d’Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Hansalitto" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="same d’Inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lidhja_Hanseatike" title="Lidhja Hanseatike – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Lidhja Hanseatike" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ханза – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Ханза" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hansan" title="Hansan – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hansan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Hanse" title="Hanse – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Hanse" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ҳанза – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳанза" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD" title="สันนิบาตฮันเซอ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="สันนิบาตฮันเซอ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ligang_Hanseatico" title="Ligang Hanseatico – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ligang Hanseatico" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hansa_Birli%C4%9Fi" title="Hansa Birliği – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hansa Birliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0_%D1%81%D3%99%D2%AF%D0%B4%D3%99_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BC%D3%99%D1%81%D0%B5" title="Ганза сәүдә берләшмәсе – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Ганза сәүдә берләшмәсе" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Ганза – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Ганза" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%DB%8C%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%B9%DA%A9_%D9%84%DB%8C%DA%AF" title="ہینسیاٹک لیگ – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ہینسیاٹک لیگ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ganza" title="Ganza – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ganza" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_minh_Hanse" title="Liên minh Hanse – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Liên minh Hanse" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="article de qualité"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Hanze" title="Hanze – flamand occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Hanze" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamand occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%B1%89%E8%90%A8%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="汉萨同盟 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="汉萨同盟" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B1%89%E8%90%A8%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="汉萨同盟 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="汉萨同盟" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%A2%E8%96%A9%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="漢薩同盟 – chinois littéraire" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="漢薩同盟" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chinois littéraire" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hansa_Li%C3%A2n-b%C3%AAng" title="Hansa Liân-bêng – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hansa Liân-bêng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%A2%E8%8E%8E%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="漢莎同盟 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="漢莎同盟" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q42908#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hanse" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Hanse" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Hanse"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Hanse"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Hanse" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Hanse" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&oldid=222533606" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Hanse&id=222533606&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FHanse"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FHanse"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Hanse"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Hanse&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Hanse&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hanseatic_League" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q42908" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Hanse_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Hanse (homonymie)">Hanse (homonymie)</a>. </p> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hanse-Orden.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/440px-Hanse-Orden.png" decoding="async" width="440" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/660px-Hanse-Orden.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Hanse-Orden.png/880px-Hanse-Orden.png 2x" data-file-width="1263" data-file-height="753" /></a><figcaption>Les villes de la Hanse au <a href="/wiki/XVe_si%C3%A8cle" title="XVe siècle"><abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a> (soulignées en rouge) et les États teutoniques (en bleu).</figcaption></figure> <p>La <b>Hanse</b>, en Français <b><a href="/wiki/Guilde" title="Guilde">Guilde</a> ou Ligue commerciale hanséatique</b>, <b>Hanse germanique</b> ou <b>Hanse teutonique,</b> est le terme désignant l'association historique des <a href="/wiki/R%C3%A9publique_maritime" title="République maritime">villes marchandes</a> de l'<a href="/wiki/Europe_du_Nord" title="Europe du Nord">Europe du Nord</a> autour de la <a href="/wiki/Mer_du_Nord" title="Mer du Nord">mer du Nord</a> et de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">mer Baltique</a>. Elle se distingue des autres hanses en ce sens que son <a href="/wiki/Commerce" title="Commerce">commerce</a> repose sur des privilèges jalousement défendus qui leur sont octroyés par divers souverains européens. </p><p>Pendant trois siècles, cette Hanse en particulier, et à un moindre degré les hanses par extension, ont eu un rôle dominant au niveau commercial, puis politique, en Europe<sup id="cite_ref-coe_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Actives du <a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> au <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> siècle, leur déclin et quasi-disparition ont été achevées en <a href="/wiki/1648" title="1648">1648</a> avec les <a href="/wiki/Trait%C3%A9s_de_Westphalie" title="Traités de Westphalie">traités de Westphalie</a> signant la fin de la <a href="/wiki/Guerre_de_Trente_Ans" title="Guerre de Trente Ans">guerre de Trente Ans</a> et de la <a href="/wiki/Guerre_de_Quatre-Vingts_Ans" title="Guerre de Quatre-Vingts Ans">guerre de Quatre-Vingts Ans</a>. </p><p>La croissance de la ligue hanséatique a lieu dans un monde où colonisation et évangélisation vont de pair. Elle est particulièrement liée à la montée de l'<a href="/wiki/Ordre_Teutonique" title="Ordre Teutonique">ordre des Chevaliers teutoniques</a>, au <a href="/wiki/Pros%C3%A9lytisme" title="Prosélytisme">prosélytisme</a> <a href="/wiki/Catholicisme" title="Catholicisme">catholique</a> servant de façade aux jeux de pouvoir mondiaux de l'époque<sup id="cite_ref-coe_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Étymologie"><span id=".C3.89tymologie"></span>Étymologie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Étymologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Étymologie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Au <a href="/wiki/Moyen_%C3%82ge" title="Moyen Âge">Moyen Âge</a>, une <i>hanse</i>, parfois appelée <i>anse</i>, est une association professionnelle de marchands exerçant une activité commune. De telles associations existaient par exemple à <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, à <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ou encore entre les villes du Nord de la <a href="/wiki/France" title="France">France</a> et des <a href="/wiki/Pays-Bas" title="Pays-Bas">Pays-Bas</a> comme avec la <a href="/wiki/Hanse_des_XVII_villes" title="Hanse des XVII villes">Hanse drapière des XVII villes</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. On parle aussi de hanse en ce qui concerne les <a href="/wiki/Ph%C3%A9niciens" title="Phéniciens">Phéniciens</a> de la période classique (880-675 <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr>)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>L'opinion longtemps courante donne comme origine du mot <i>hanse</i> un vieux mot allemand <i>hansa</i> qui signifie « association de marchands »<sup id="cite_ref-crtl_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-crtl-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Une conférence internationale de 38 enseignants spécialistes de la Hanse a conclu en 1992 que la racine exacte de <i>Hanse</i> est incertaine, mais qu'il semblerait qu’à l’origine ce n’était pas un mot allemand<sup id="cite_ref-coe_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Il partage probablement ses racines avec le <a href="/wiki/Vieux_haut_allemand" title="Vieux haut allemand">vieux haut allemand</a> <i>hansa</i> qui signifie « troupe de soldats »<sup id="cite_ref-crtl_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-crtl-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, mais le terme est peut-être apparu en Angleterre ou dans les Flandres<sup id="cite_ref-coe_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Trois sens, significatifs de la nature de la Ligue hanséatique elle-même, ont été déterminés avec certitude pour ce mot<sup id="cite_ref-coe_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> qui pouvait désigner : </p> <ul><li>« Un groupement de marchands travaillant en coopération, notamment ceux qui pratiquaient le commerce maritime »<sup id="cite_ref-coe_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <br />En latin médiéval, <i>hansa</i> est déjà cité au sens de « association de marchands » en <a href="/wiki/1199" title="1199">1199</a><sup id="cite_ref-crtl1_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-crtl1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-crtl2_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-crtl2-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>« Un groupe de marchands jouissant de certains privilèges, souvent sous forme de monopole ». <br />En particulier, les marchands de <a href="/wiki/Hambourg" title="Hambourg">Hambourg</a> sont désignés par le nom de Hanse pour la première fois en <a href="/wiki/1266" title="1266">1266</a><sup id="cite_ref-coe_1-6" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>« Un droit imposé aux marchands qui voulaient bénéficier des privilèges accordés aux marchands faisant partie de l’organisation »<sup id="cite_ref-coe_1-7" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <br />En latin médiéval, <i>hansa</i> est cité au sens de « cotisation » dès <a href="/wiki/1127" title="1127">1127</a><sup id="cite_ref-crtl2_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-crtl2-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, et vers <a href="/wiki/1223" title="1223">1223</a> on trouve déjà l'expression « payer la hanse », qui signifie alors « s'acquitter d'un droit »<sup id="cite_ref-crtl3_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-crtl3-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (non spécifiquement celui dû par les marchands à la hanse).</li></ul> <p>Ce terme s’est finalement appliqué plus spécifiquement aux marchands de plusieurs villes du Nord de l’Allemagne, coopérant ensemble pendant le Moyen Âge pour contrôler le commerce maritime sur la Baltique et la mer du Nord<sup id="cite_ref-coe_1-8" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cette forme d'association s'appelait autrefois <a href="/wiki/Guilde" title="Guilde">guilde</a> et comprenait parfois en son sein des mercenaires servant à protéger les intérêts des marchands. </p><p>Sous ses deux formes de <i>hanse</i> et <i>anse</i>, le mot a produit des dérivatifs, notamment l'adjectif et substantif hanséate ou anséate (par exemple « sénateurs hanséates », et hanséatique / anséatique (« villes hanséatiques »)<sup id="cite_ref-crtl_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-crtl-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Histoire_de_la_ligue_hanséatique"><span id="Histoire_de_la_ligue_hans.C3.A9atique"></span>Histoire de la ligue hanséatique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : Histoire de la ligue hanséatique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : Histoire de la ligue hanséatique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Origine">Origine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : Origine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : Origine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'essor urbain et commercial au sein de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">mer Baltique</a> durant l'<a href="/wiki/%C3%82ge_des_Vikings" title="Âge des Vikings">âge des Vikings</a> est directement soutenu par les autorités royales qui s'y renforcent et protègent les marchands et artisans en échange de taxes. Cette pratique se renforce tout particulièrement au cours du <abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle. On peut citer la charte de <a href="/wiki/Knut_IV" title="Knut IV">Knut IV</a> de 1085 qui impose une taxe annuelle aux résidents. Ces taxes lucratives renforcent les différentes villes et permettent aux circuits commerciaux d'en bénéficier<sup id="cite_ref-Malbos2024511-512_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Malbos2024511-512-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Ce dynamisme commercial repose également sur les <i><a href="/w/index.php?title=F%C3%A9lag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Félag (page inexistante)">félag</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9lag" class="extiw" title="en:Félag"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « Félag »">(en)</span></a></i>, partenariat commercial scandinave, qui évolue progressivement vers les premières <a href="/wiki/Guilde" title="Guilde">guildes</a>. Cette nouvelle organisation prend en charge la réglementation des échanges et commence à assurer leur sécurité. On en retrouve les premières attestations sur des inscriptions runiques suédoises du <abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle sur le site de <a href="/wiki/Sigtuna" title="Sigtuna">Sigtuna</a>. Les partenariats ne concernent plus alors deux individus, mais désormais des organismes plus larges et étendus pouvant avoir pieds dans plusieurs ports<sup id="cite_ref-Malbos2024512_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Malbos2024512-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_Hanse_des_marchands_ou_l’association_des_marchands_de_Gotland"><span id="La_Hanse_des_marchands_ou_l.E2.80.99association_des_marchands_de_Gotland"></span>La Hanse des marchands ou l’association des marchands de Gotland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : La Hanse des marchands ou l’association des marchands de Gotland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : La Hanse des marchands ou l’association des marchands de Gotland"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Holbein,_Hans_-_Georg_Gisze,_a_German_merchant_in_London.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg/250px-Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg" decoding="async" width="220" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg/330px-Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg/500px-Holbein%2C_Hans_-_Georg_Gisze%2C_a_German_merchant_in_London.jpg 2x" data-file-width="4096" data-file-height="4674" /></a><figcaption>Portrait par <a href="/wiki/Hans_Holbein_le_Jeune" title="Hans Holbein le Jeune">Hans Holbein le Jeune</a> de <a href="/wiki/Georg_Giese" title="Georg Giese">Georg Giese</a> de Danzig, marchand allemand de 34 ans au comptoir londonien de la Hanse (le <i>Steelyard</i>)</figcaption></figure> <p>Après la création de <a href="/wiki/Bergen_(Norv%C3%A8ge)" title="Bergen (Norvège)">Bergen</a> en Norvège par <a href="/wiki/Olaf_III_de_Norv%C3%A8ge" title="Olaf III de Norvège">Olaf III</a> en <a href="/wiki/1070" title="1070">1070</a>, dans la seconde moitié du <a href="/wiki/XIIe_si%C3%A8cle" title="XIIe siècle"><abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> et le début du <a href="/wiki/XIIIe_si%C3%A8cle" title="XIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr></a> de nombreuses villes sont créées en <a href="/wiki/Allemagne" title="Allemagne">Allemagne</a> du Nord et autour de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">Baltique</a> : <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a> en <a href="/wiki/1158" title="1158">1158</a>, <a href="/wiki/Rostock" title="Rostock">Rostock</a>, <a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">Wismar</a>, <a href="/wiki/Stralsund" title="Stralsund">Stralsund</a>, <a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Stettin</a>, <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Dantzig</a>, <a href="/wiki/Elbing" class="mw-redirect" title="Elbing">Elbing</a>. Dans toutes ces villes, la <a href="/wiki/Bourgeoisie" title="Bourgeoisie">bourgeoisie</a> s'installe rapidement au pouvoir. </p><p>La future Hanse teutonique s'amorce par une alliance entre les villes de <a href="/wiki/Hambourg" title="Hambourg">Hambourg</a> et de <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a> créée en <a href="/wiki/1241" title="1241">1241</a>. De nombreuses autres villes se rallient ensuite pour former une <a href="/wiki/Wendischer_St%C3%A4dtebund" title="Wendischer Städtebund">union de villes wendes</a>. Des marchands issus de ces villes commercent avec <a href="/wiki/Gotland" title="Gotland">Gotland</a>, avec laquelle le <a href="/wiki/Liste_des_ducs_de_Saxe" class="mw-redirect" title="Liste des ducs de Saxe">duc de Saxe</a> <a href="/wiki/Henri_le_Lion" title="Henri le Lion">Henri le Lion</a> avait signé la paix en <a href="/wiki/1161" title="1161">1161</a>. Elles forment dès lors une première guilde de commerçants allemands à <a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a><sup id="cite_ref-Malbos2024512_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Malbos2024512-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Quatre Anciens élus par les villes les représentent à Gotland, et y obtiennent des privilèges commerciaux pour les villes de la Hanse. Leur activité s'étend bientôt bien au-delà de Gotland, tout autour de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">Baltique</a>, jusqu'à <a href="/wiki/Novgorod" title="Novgorod">Novgorod</a>, véritable carrefour entre civilisations orientale et occidentale, où ils créent leur établissement propre, le <i><a href="/wiki/Peterhof_(Novgorod)" title="Peterhof (Novgorod)">Peterhof</a></i> jouissant des privilèges accordés par <a href="/wiki/Constantin_Ier_(empereur_romain)" title="Constantin Ier (empereur romain)">Constantin</a>. Ces marchands pénètrent aussi la <a href="/wiki/Scandinavie" title="Scandinavie">Scandinavie</a> (la foire de Scanie devint bientôt un pivot essentiel du commerce hanséatique), l'<a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">Angleterre</a> (où ils furent officiellement réunis en <a href="/wiki/1281" title="1281">1281</a> en une unique hanse d'Allemagne) et la <a href="/wiki/Comt%C3%A9_de_Flandre" title="Comté de Flandre">Flandre</a> (où la comtesse <a href="/wiki/Marguerite_de_Constantinople" title="Marguerite de Constantinople">Marguerite II de Flandre</a> leur accorda des privilèges fondamentaux en <a href="/wiki/1252" title="1252">1252</a> et <a href="/wiki/1253" title="1253">1253</a>). </p><p>On date le passage de la Hanse des marchands à la Hanse des villes à <a href="/wiki/1280" title="1280">1280</a>, lorsqu'une opération de <a href="/wiki/Blocus" title="Blocus">blocus</a> contre <a href="/wiki/Bruges" title="Bruges">Bruges</a> est organisée dans le but de protéger les privilèges acquis - suivie en <a href="/wiki/1284" title="1284">1284</a> du même type d'opération contre la <a href="/wiki/Norv%C3%A8ge" title="Norvège">Norvège</a>, quand un autre blocus maritime par la Hanse oblige le roi de ce pays à non seulement confirmer mais encore étendre les privilèges de la Ligue. La première assemblée (<i>Hansetag</i>) se tient à <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a> en <a href="/wiki/1356" title="1356">1356</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_Hanse_des_villes_:_pouvoir_politique">La Hanse des villes : pouvoir politique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : La Hanse des villes : pouvoir politique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : La Hanse des villes : pouvoir politique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Haupthandelsroute_Hanse.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/400px-Haupthandelsroute_Hanse.png" decoding="async" width="400" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png/600px-Haupthandelsroute_Hanse.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d0/Haupthandelsroute_Hanse.png 2x" data-file-width="789" data-file-height="603" /></a><figcaption>Les routes commerciales en vigueur dans la ligue hanséatique.</figcaption></figure> <p>Après ce coup de force, la Hanse devient un acteur politique à part entière en Europe du Nord. Elle signe des traités avec des <a href="/wiki/%C3%89tat" title="État">États</a> et des organisations importantes comme celle des <a href="/wiki/Chevaliers_Teutoniques" class="mw-redirect" title="Chevaliers Teutoniques">Chevaliers Teutoniques</a>. </p><p>L'association emporte diverses victoires militaires significatives qui lui permettent de commercer grâce aux <a href="/wiki/Cogue" title="Cogue">cogues</a> avec l'<a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">Angleterre</a>, productrice de laine, la <a href="/wiki/Russie" title="Russie">Russie</a>, productrice de fourrure, la <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">Pologne</a> et la <a href="/wiki/Prusse" title="Prusse">Prusse</a>, exportateurs de céréales, la <a href="/wiki/Scandinavie" title="Scandinavie">Scandinavie</a>, exportatrice de hareng en <a href="/wiki/Caque" title="Caque">caque</a>, la <a href="/wiki/Gascogne" title="Gascogne">Gascogne</a>, productrice de vin, et les producteurs de textiles de <a href="/wiki/Comt%C3%A9_de_Flandre" title="Comté de Flandre">Flandre</a>. </p><p>En plus d'imposer une présence sur le territoire du <a href="/wiki/Danemark" title="Danemark">Danemark</a> et de donner à la Ligue un quasi-monopole sur le commerce entre la Baltique et la mer du Nord<sup id="cite_ref-encarta_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-encarta-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, négociant entre autres le libre passage du détroit de l'<a href="/wiki/%C3%98resund" title="Øresund">Øresund</a> (entre <a href="/wiki/Copenhague" title="Copenhague">Copenhague</a> et <a href="/wiki/Malm%C3%B6" title="Malmö">Malmö</a>)<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Stralsund" title="Traité de Stralsund">traité de Stralsund</a> accordé en <a href="/wiki/1370" title="1370">1370</a> par le roi du <a href="/wiki/Danemark" title="Danemark">Danemark</a> accorde également à la Hanse un droit de veto sur la succession au trône du Danemark<sup id="cite_ref-coe_1-9" class="reference"><a href="#cite_note-coe-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>La Hanse reste cependant une union politique assez souple et les villes gardent une grande autonomie. Cette ligue avait une flotte qui protégeait les commerçants et parfois les princes. </p><p>La fermeture du <a href="/wiki/Peterhof_(Novgorod)" title="Peterhof (Novgorod)">comptoir de Novgorod</a>, qui tenait à la fois du blockhaus et de la bourse du commerce le <time class="nowrap" datetime="1494-11-18" data-sort-value="1494-11-18">9 novembre 1494</time>, le déclin de celui de <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a> aux deux extrémités du commerce hanséatique, de même que la concurrence des marchands anglais et néerlandais sont les principales causes d'un long déclin du commerce hanséatique. La <a href="/wiki/Di%C3%A8te_(politique)" title="Diète (politique)">diète</a> de <a href="/wiki/1518" title="1518">1518</a> constate que 31 villes ne participent plus à aucune des activités de la ligue. Dans son ouvrage <i>Les Étapes du capitalisme</i>, Marcel Laffon-Montels parle d'un « déclin qui fut lié en partie à l'étrange disparition des bancs de <a href="/wiki/Hareng" title="Hareng">harengs</a> - La Hanse avait le monopole de ce commerce - qui émigrèrent de la Baltique vers la mer du Nord ». </p><p>Cette structure politique originale est évincée par les <a href="/wiki/Trait%C3%A9s_de_Westphalie" title="Traités de Westphalie">traités de Westphalie</a> en <a href="/wiki/1648" title="1648">1648</a> qui, signant la fin de la <a href="/wiki/Guerre_de_Trente_Ans" title="Guerre de Trente Ans">guerre de Trente Ans</a> et la <a href="/wiki/Guerre_de_Quatre-Vingts_Ans" title="Guerre de Quatre-Vingts Ans">guerre de Quatre-Vingts Ans</a>, consacrent définitivement les <a href="/wiki/%C3%89tat-nation" title="État-nation">États-nations</a>. La dernière assemblée des villes hanséatiques eut lieu en <a href="/wiki/1669" title="1669">1669</a>. Au <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</a>, le gouvernement hanséatique ne subsiste qu'à <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a>, à <a href="/wiki/Hambourg" title="Hambourg">Hambourg</a> et à <a href="/wiki/Br%C3%AAme_(ville)" class="mw-redirect" title="Brême (ville)">Brême</a>. Aujourd'hui encore, les villes libres de Hambourg et Brême, qui forment deux <a href="/wiki/L%C3%A4nder_de_l%27Allemagne" class="mw-redirect" title="Länder de l'Allemagne">Länder de l'Allemagne</a>, mais aussi Lübeck et <a href="/wiki/Rostock" title="Rostock">Rostock</a> font état de leur ancienne qualité de ville hanséatique. Ainsi, l'immatriculation de ces villes (l'équivalent des numéros de départements français) sont respectivement <i>HH</i>, <i>HB</i>, <i>HL</i> et <i>HRO</i>, le <i>H</i> initial signifiant <i>Hansestadt</i>, c'est-à-dire « ville hanséatique. » C'est dire la fierté des populations du Nord de l'Allemagne pour la Hanse, dont elles reconnaissent qu'elle a façonné leur identité de manière profonde. </p><p>Une <a href="/w/index.php?title=Nouvelle_Hanse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nouvelle Hanse (page inexistante)">nouvelle Hanse</a> <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nieuwe_Hanze" class="extiw" title="nl:Nieuwe Hanze"><span class="indicateur-langue" title="Article en néerlandais : « Nieuwe Hanze »">(nl)</span></a> a été relancée en <a href="/wiki/1980" title="1980">1980</a> à l'initiative de la ville néerlandaise de <a href="/wiki/Zwolle" title="Zwolle">Zwolle</a>. Une activité entre villes hanséatiques est à nouveau en développement, avec son siège principal à Lübeck<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chaque année et dans une ville différente se déroulent les journées internationales de la Hanse. En 2011, Kaunas<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> a accueilli ces journées. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Organisation">Organisation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Organisation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Organisation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Langues_de_la_Hanse_%C3%A0_Novgorod" title="Langues de la Hanse à Novgorod">Langues de la Hanse à Novgorod</a>.</div></div> <p>Les marchands issus de Hambourg, Stralsund, des villes <a href="/wiki/Westphalie" title="Westphalie">westphaliennes</a> et <a href="/wiki/Duch%C3%A9_de_Saxe" title="Duché de Saxe">saxonnes</a> élisaient quatre Anciens (un pour <a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a>, un pour <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a>, un pour <a href="/wiki/Soest_(Allemagne)" title="Soest (Allemagne)">Soest</a> et un pour <a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a>) qui exerçaient la justice et les représentaient à l'étranger. La ligue était divisée en 4 sections, présidées par <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a>, <a href="/wiki/Cologne" title="Cologne">Cologne</a>, <a href="/wiki/Brunswick_(Basse-Saxe)" title="Brunswick (Basse-Saxe)">Brunswick</a> et <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Danzig</a>. </p><p>Les villes membres s'engageaient à respecter les décisions du <i>Hansetag</i> (assemblée générale des villes qui avait lieu tous les trois ans, généralement à Lübeck) mais il n'avait qu'un rôle consultatif puisque l'application de ses décisions était laissée au bon vouloir de chaque ville qui devait cependant apporter sa contribution militaire et financière à la ligue. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liste_des_villes_et_comptoirs_de_la_Hanse">Liste des villes et comptoirs de la Hanse</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Liste des villes et comptoirs de la Hanse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Liste des villes et comptoirs de la Hanse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé : <a href="/wiki/Ville_hans%C3%A9atique" title="Ville hanséatique">Ville hanséatique</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zone_wende_regroupant_le_Mecklembourg,_la_Poméranie_et_le_Brandebourg"><span id="Zone_wende_regroupant_le_Mecklembourg.2C_la_Pom.C3.A9ranie_et_le_Brandebourg"></span>Zone wende regroupant le Mecklembourg, la Poméranie et le Brandebourg</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : Zone wende regroupant le Mecklembourg, la Poméranie et le Brandebourg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : Zone wende regroupant le Mecklembourg, la Poméranie et le Brandebourg"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Map_danavirki.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Map_danavirki.JPG/340px-Map_danavirki.JPG" decoding="async" width="340" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Map_danavirki.JPG/510px-Map_danavirki.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Map_danavirki.JPG/680px-Map_danavirki.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Cités du Cercle wende et de <a href="/wiki/Pom%C3%A9ranie" title="Poméranie">Poméranie</a>.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a> (capitale)</li> <li><a href="/wiki/Lunebourg" title="Lunebourg">Lunebourg</a></li> <li><a href="/wiki/Rostock" title="Rostock">Rostock</a></li> <li><a href="/wiki/Stettin" class="mw-redirect" title="Stettin">Stettin</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Szczecin" title="Szczecin">Szczecin</a>) : retrait officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Stralsund" title="Stralsund">Stralsund</a></li> <li><a href="/wiki/Wismar" title="Wismar">Wismar</a></li> <li><a href="/wiki/Greifswald" title="Greifswald">Greifswald</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zone_saxonne">Zone saxonne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Zone saxonne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Zone saxonne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Brunswick_(Basse-Saxe)" title="Brunswick (Basse-Saxe)">Brunswick</a> (capitale)</li> <li><a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a> : retrait vers 1450, officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Br%C3%AAme" title="Brême">Brême</a></li> <li><a href="/wiki/Erfurt" title="Erfurt">Erfurt</a></li> <li><a href="/wiki/Francfort-sur-l%27Oder" title="Francfort-sur-l'Oder">Francfort-sur-l'Oder</a> : retrait vers 1450, officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Goslar" title="Goslar">Goslar</a></li> <li><a href="/wiki/Hambourg" title="Hambourg">Hambourg</a> : amorcée dès 1246</li> <li><a href="/wiki/Magdebourg" title="Magdebourg">Magdebourg</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zone_prusso-livonienne">Zone prusso-livonienne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : Zone prusso-livonienne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : Zone prusso-livonienne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Dantzig</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańsk</a>, capitale) : adhésion en 1360, participe au congrès de 1669</li> <li><a href="/wiki/Breslau" class="mw-redirect" title="Breslau">Breslau</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Wroc%C5%82aw" title="Wrocław">Wrocław</a>) : adhésion vers la fin du <abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, retrait en 1474, officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Dorpat" class="mw-redirect" title="Dorpat">Dorpat</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Tartu" title="Tartu">Tartu</a>)</li> <li><a href="/wiki/Elbing" class="mw-redirect" title="Elbing">Elbing</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Elbl%C4%85g" title="Elbląg">Elbląg</a>)</li> <li><a href="/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg">Königsberg</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a>)</li> <li><a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">Réval</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">Tallinn</a>)</li> <li><a href="/wiki/Riga" title="Riga">Riga</a></li> <li><a href="/wiki/Stockholm" title="Stockholm">Stockholm</a></li> <li><a href="/wiki/Toru%C5%84" title="Toruń">Thorn</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Toru%C5%84" title="Toruń">Toruń</a>)</li> <li><a href="/wiki/Culm" class="mw-redirect" title="Culm">Culm</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Che%C5%82mno" title="Chełmno">Chełmno</a>)</li> <li><a href="/wiki/Visby" title="Visby">Visby</a></li> <li><a href="/wiki/Cracovie" title="Cracovie">Cracovie</a> : adhésion en 1385, retrait officiellement constaté en 1518</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zone_westphalienne">Zone westphalienne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Zone westphalienne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Zone westphalienne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Cologne" title="Cologne">Cologne</a> (capitale)</li> <li><a href="/wiki/Ruremonde" title="Ruremonde">Ruremonde</a> : retrait officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Deventer" title="Deventer">Deventer</a></li> <li><a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a></li> <li><a href="/wiki/Groningue_(ville)" title="Groningue (ville)">Groningue</a>, retrait officiellement constaté en 1518</li> <li><a href="/wiki/Kampen_(Pays-Bas)" title="Kampen (Pays-Bas)">Kampen</a></li> <li><a href="/wiki/Osnabr%C3%BCck" title="Osnabrück">Osnabrück</a></li> <li><a href="/wiki/Soest_(Allemagne)" title="Soest (Allemagne)">Soest</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_comptoirs_de_la_Hanse">Les comptoirs de la Hanse</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Les comptoirs de la Hanse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Les comptoirs de la Hanse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La Hanse possédait des comptoirs appelés <i><a href="/w/index.php?title=Kontor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kontor (page inexistante)">kontors</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/kontor" class="extiw" title="en:kontor"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais : « kontor »">(en)</span></a></i> dans de nombreuses villes. Ces kontors sont des bureaux de commerce de la Hanse établis à l'étranger. Parmi tous les kontors seul celui de <a href="/wiki/Bergen_(Norv%C3%A8ge)" title="Bergen (Norvège)">Bergen</a> fermé en 1754 existe toujours aujourd'hui, il figure dans la liste du <a href="/wiki/Patrimoine_mondial" title="Patrimoine mondial">patrimoine mondial</a> de l'<a href="/wiki/UNESCO" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a> depuis 1979. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Brygge_Norway_2005-08-18.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Brygge_Norway_2005-08-18.jpg/700px-Brygge_Norway_2005-08-18.jpg" decoding="async" width="700" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Brygge_Norway_2005-08-18.jpg/1050px-Brygge_Norway_2005-08-18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Brygge_Norway_2005-08-18.jpg/1400px-Brygge_Norway_2005-08-18.jpg 2x" data-file-width="10606" data-file-height="1598" /></a><figcaption>Les entrepôts en bois du <a href="/wiki/Bryggen" title="Bryggen">Bryggen</a>, le quartier hanséatique à <a href="/wiki/Bergen_(Norv%C3%A8ge)" title="Bergen (Norvège)">Bergen</a> en bordure nord du vieux port, au voisinage de la vieille forteresse et de la tour Rosenkrantz.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Comptoirs_principaux">Comptoirs principaux</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : Comptoirs principaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : Comptoirs principaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Bryggen03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bryggen03.jpg/220px-Bryggen03.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bryggen03.jpg/330px-Bryggen03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bryggen03.jpg/440px-Bryggen03.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Vieille maison de <a href="/wiki/Bryggen" title="Bryggen">Bryggen</a>, quartier hanséatique de Bergen.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Bergen_(Norv%C3%A8ge)" title="Bergen (Norvège)">Bergen</a> : le <a href="/wiki/Bryggen" title="Bryggen">kontor de Bergen</a> fut fondé en 1278 et fermé en 1754 ;</li> <li><a href="/wiki/Bruges" title="Bruges">Bruges</a> : le <a href="/wiki/Kontor_de_Bruges" title="Kontor de Bruges">kontor de Bruges</a> fut fondé en 1253 et délocalisé en 1520 à Anvers ;</li> <li><a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a> : le <a href="/wiki/Kontor_de_Londres" title="Kontor de Londres">kontor de Londres</a> fut fondé en 1320 et fermé définitivement en 1598 ;</li> <li><a href="/wiki/Novgorod" title="Novgorod">Novgorod</a> : le <a href="/wiki/Peterhof_(Novgorod)" title="Peterhof (Novgorod)">kontor de Novgorod</a> fut fondé en 1286 et fermé en 1494.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Comptoirs_secondaires">Comptoirs secondaires</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=14" title="Modifier la section : Comptoirs secondaires" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=14" title="Modifier le code source de la section : Comptoirs secondaires"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hansehausantwerpen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hansehausantwerpen.jpg/250px-Hansehausantwerpen.jpg" decoding="async" width="220" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hansehausantwerpen.jpg/330px-Hansehausantwerpen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Hansehausantwerpen.jpg/500px-Hansehausantwerpen.jpg 2x" data-file-width="1686" data-file-height="1619" /></a><figcaption>Kontor à Anvers</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Anvers" title="Anvers">Anvers</a></li> <li><a href="/wiki/Boston_(Angleterre)" title="Boston (Angleterre)">Boston</a></li> <li><a href="/wiki/Damme_(Belgique)" title="Damme (Belgique)">Damme</a></li> <li><a href="/wiki/Dunkerque" title="Dunkerque">Dunkerque</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89dimbourg" title="Édimbourg">Édimbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Kingston_upon_Hull" title="Kingston upon Hull">Hull</a></li> <li><a href="/wiki/Ipswich" title="Ipswich">Ipswich</a></li> <li><a href="/wiki/King%27s_Lynn" title="King's Lynn">King's Lynn</a></li> <li><a href="/wiki/Kowno" class="mw-redirect" title="Kowno">Kowno</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Kaunas" title="Kaunas">Kaunas</a>) : fondé en 1400, fermeture en 1540</li> <li><a href="/wiki/Newcastle_upon_Tyne" title="Newcastle upon Tyne">Newcastle</a></li> <li><a href="/wiki/Polotsk" title="Polotsk">Polotsk</a></li> <li><a href="/wiki/Pskov" title="Pskov">Pskov</a></li> <li><a href="/wiki/Great_Yarmouth" title="Great Yarmouth">Yarmouth</a></li> <li><a href="/wiki/York" title="York">York</a></li></ul> <div class="clear" style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Autres_comptoirs_de_la_Hanse">Autres comptoirs de la Hanse</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=15" title="Modifier la section : Autres comptoirs de la Hanse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=15" title="Modifier le code source de la section : Autres comptoirs de la Hanse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Liste des villes où la Hanse possédait aussi un <a href="/wiki/Comptoir" title="Comptoir">comptoir</a>. </p> <div style="column-count:3;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%85bo" class="mw-redirect" title="Åbo">Åbo</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Turku" title="Turku">Turku</a>)</li> <li><a href="/wiki/Alfeld_(Leine)" title="Alfeld (Leine)">Alfeld</a></li> <li><a href="/wiki/Anklam" title="Anklam">Anklam</a></li> <li><a href="/wiki/Arnhem" title="Arnhem">Arnhem</a></li> <li><a href="/wiki/Bolsward" title="Bolsward">Bolsward</a></li> <li><a href="/wiki/Bordeaux" title="Bordeaux">Bordeaux</a></li> <li><a href="/wiki/Brandebourg-sur-la-Havel" title="Brandebourg-sur-la-Havel">Brandebourg-sur-la-Havel</a></li> <li><a href="/wiki/Culm" class="mw-redirect" title="Culm">Culm</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Che%C5%82mno" title="Chełmno">Chełmno</a>)</li> <li><a href="/wiki/Demmin" title="Demmin">Demmin</a></li> <li><a href="/wiki/Doesbourg" class="mw-redirect" title="Doesbourg">Doesbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Duisbourg" title="Duisbourg">Duisbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Einbeck" title="Einbeck">Einbeck</a></li> <li><a href="/wiki/Fellin" class="mw-redirect" title="Fellin">Fellin</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Viljandi" title="Viljandi">Viljandi</a>)</li> <li><a href="/wiki/Gand" title="Gand">Gand</a></li> <li><a href="/wiki/Kuld%C4%ABga" title="Kuldīga">Goldingen</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Kuld%C4%ABga" title="Kuldīga">Kuldīga</a>)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%B6ttingen" title="Göttingen">Göttingen</a></li> <li><a href="/wiki/Greifswald" title="Greifswald">Greifswald</a></li> <li><a href="/wiki/Halle-sur-Saale" title="Halle-sur-Saale">Halle-sur-Saale</a></li> <li><a href="/wiki/Hanovre" title="Hanovre">Hanovre</a></li> <li><a href="/wiki/Harlingen_(Frise)" title="Harlingen (Frise)">Harlingen</a></li> <li><a href="/wiki/Herford" title="Herford">Herford</a></li> <li><a href="/wiki/Hildesheim" title="Hildesheim">Hildesheim</a></li> <li><a href="/wiki/Hindeloopen" title="Hindeloopen">Hindeloopen</a></li> <li><a href="/wiki/Kalmar" title="Kalmar">Kalmar</a></li> <li><a href="/wiki/La_Rochelle" title="La Rochelle">La Rochelle</a></li> <li><a href="/wiki/Mersebourg" title="Mersebourg">Mersebourg</a></li> <li><a href="/wiki/Minden" title="Minden">Minden</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCnster" title="Münster">Münster</a></li> <li><a href="/wiki/Nantes" title="Nantes">Nantes</a></li> <li><a href="/wiki/Narva" title="Narva">Narva</a></li> <li><a href="/wiki/Nim%C3%A8gue" title="Nimègue">Nimègue</a></li> <li><a href="/wiki/Paderborn" title="Paderborn">Paderborn</a></li> <li><a href="/wiki/Pernau" class="mw-redirect" title="Pernau">Pernau</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/P%C3%A4rnu" title="Pärnu">Pärnu</a>)</li> <li><a href="/wiki/Perleberg" title="Perleberg">Perleberg</a></li> <li><a href="/wiki/Quedlinbourg" title="Quedlinbourg">Quedlinbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Salzwedel" title="Salzwedel">Salzwedel</a></li> <li><a href="/wiki/Smolensk" title="Smolensk">Smolensk</a></li> <li><a href="/wiki/Stargard" title="Stargard">Stargard</a></li> <li><a href="/wiki/Stendal" title="Stendal">Stendal</a></li> <li><a href="/wiki/Tver" title="Tver">Tver</a></li> <li><a href="/wiki/Uelzen" title="Uelzen">Uelzen</a></li> <li><a href="/wiki/C%C4%93sis" title="Cēsis">Wenden</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/C%C4%93sis" title="Cēsis">Cēsis</a>)</li> <li><a href="/wiki/Wesel" title="Wesel">Wesel</a></li> <li><a href="/wiki/Windau" class="mw-redirect" title="Windau">Windau</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Ventspils" title="Ventspils">Ventspils</a>)</li> <li><a href="/wiki/Valmiera" title="Valmiera">Wolmar</a> (aujourd'hui <a href="/wiki/Valmiera" title="Valmiera">Valmiera</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zutphen" title="Zutphen">Zutphen</a></li> <li><a href="/wiki/Zwolle" title="Zwolle">Zwolle</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=16" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=16" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-coe-1"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-coe_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-coe_1-1">b</a> <a href="#cite_ref-coe_1-2">c</a> <a href="#cite_ref-coe_1-3">d</a> <a href="#cite_ref-coe_1-4">e</a> <a href="#cite_ref-coe_1-5">f</a> <a href="#cite_ref-coe_1-6">g</a> <a href="#cite_ref-coe_1-7">h</a> <a href="#cite_ref-coe_1-8">i</a> et <a href="#cite_ref-coe_1-9">j</a></sup> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.coe.int/t/e/cultural_co-operation/education/teacher_training/publications/reports_of_seminars/seminars_offered_by_member_states/196_DECS_SE_BS_SEM_92_1%20(F).asp">La Hanse en Norvège et en Europe</a>. Séminaire par le Conseil de l'Europe, département de la Coopération Culturelle. <a href="/wiki/Bergen_(Norv%C3%A8ge)" title="Bergen (Norvège)">Bergen</a>, <a href="/wiki/Norv%C3%A8ge" title="Norvège">Norvège</a>, 2-8 août 1992. Cette conférence internationale de 38 spécialistes de la Hanse en particulier et des hanses en général, était organisée conjointement par deux branches du ministère norvégien de l’Éducation: le Centre de formation des maîtres de Bergen et la Section pour la formation continue des enseignants. Ces 38 enseignants de multiples pays européens se sont réunis pour faire le point sur les connaissances concernant la Hanse et élaborer des stratégies pédagogiques et outils sur ce thème; et pour déterminer la place de la Hanse dans une éducation tournée vers l'Europe.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Les Marchands de l'eau : <a href="/wiki/Hanse_parisienne" class="mw-redirect" title="Hanse parisienne">Hanse parisienne</a> et Compagnie française</i>, par Picarda, Émile. Paris, É. Bouillon, 1901. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lesmarchandsdele00pica">Ouvrage</a> disponible sur le site d'<a href="/wiki/Internet_Archive" title="Internet Archive">Internet Archive</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lib.ugent.be/fulltxt/handle/1854/1525/pirenne2.pdf"><i>La hanse flamande de Londres</i></a>, par Henri Pirenne, Bulletins de l'Académie royale de Belgique, 1899 <i>Il était une fois demain… 1986-2006</i>, imprimerie Klein, <a href="/wiki/Knutange" title="Knutange">Knutange</a>, <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-916782-02-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-916782-02-8"><span class="nowrap">2-916782-02-8</span></a>)</small>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text">Carolus-Barré Louis. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/crai_0065-0536_1965_num_109_1_11795"><i>Les XVII villes, une hanse vouée au grand commerce de la draperie</i></a>. In: Comptes-rendus des séances de l'année… - Académie des inscriptions et belles-lettres, <abbr class="abbr" title="Cent-neuvième">109<sup>e</sup></abbr> année, N. 1, 1965. <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">20-30</span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Dictionnaire de l'Antiquité</i>, sous la direction de Jean Leclant (PUF). Article "Phénicie".</span> </li> <li id="cite_note-crtl-6"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-crtl_6-0">a</a> <a href="#cite_ref-crtl_6-1">b</a> et <a href="#cite_ref-crtl_6-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnrtl.fr/definition/hanse">Article “Hanse”</a> du Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales.</span> </li> <li id="cite_note-crtl1-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-crtl1_7-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Statuts de la hanse</i> ap. A. Giry, <i>Hist. de la ville de St-Omer</i>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 413.</span> </li> <li id="cite_note-crtl2-8"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-crtl2_8-0">a</a> et <a href="#cite_ref-crtl2_8-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Nierm. V. FEW t. 16, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 144b. Bbg. Atkinson Jenkins (T.). Fr. etymologies. Mod. Philol. 1913, t. 10, no 4, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 445-446.</span> </li> <li id="cite_note-crtl3-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-crtl3_9-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Gautier_de_Coincy" class="mw-redirect" title="Gautier de Coincy">G. de Coincy</a>, éd. V. F. Kœnig, II Mir. 30, 633.</span> </li> <li id="cite_note-Malbos2024511-512-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Malbos2024511-512_10-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Malbos2024">Malbos 2024</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 511-512. </span> </li> <li id="cite_note-Malbos2024512-11"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Malbos2024512_11-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Malbos2024512_11-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Malbos2024">Malbos 2024</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 512. </span> </li> <li id="cite_note-encarta-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-encarta_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://fr.ca.encarta.msn.com/encyclopedia_761576917_9/allemagne.html">Allemagne - histoire</a> dans Encarta.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ictam.eu/Site_pages_FR/-EUROPE/hanse.html">Les Villes hanséatiques.</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.hanse.org">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.hanzakaunas.lt">[2]</a></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=17" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=17" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hanseatic_League?uselang=fr">Hanse</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=18" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=18" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Philippe_Dollinger" title="Philippe Dollinger">Philippe Dollinger</a>, <i>La Hanse (<abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> – <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles)</i>, Aubier-Montaigne, 1964.</li> <li>Roux de Rochelle, Jean-Baptiste-Gaspard (1762-1849), <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k307564">Villes hanséatiques</a></i>.</li> <li><span class="ouvrage" id="BoestadJahnkeJean-Claude_HocquetFélicité2021"><span class="ouvrage" id="Tobias_BoestadCarsten_JahnkeJean-Claude_HocquetIndravati_Félicité2021">Tobias <span class="nom_auteur">Boestad</span>, Carsten <span class="nom_auteur">Jahnke</span>, <span class="nom_auteur"><a href="/wiki/Jean-Claude_Hocquet" title="Jean-Claude Hocquet">Jean-Claude Hocquet</a></span>, Indravati <span class="nom_auteur">Félicité</span> et <span class="nom_auteur"><a href="/wiki/Pierre_Monnet" title="Pierre Monnet">Pierre Monnet</a></span>, « <cite style="font-style:normal">La Hanse : La puissance des marchands allemands</cite> », <i><a href="/wiki/L%27Histoire" title="L'Histoire">L'Histoire</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 482,‎ <time class="nowrap" datetime="2021-04" data-sort-value="2021-04">avril 2021</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">28-55</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lhistoire.fr/la-puissance-des-marchands-allemands">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-06-19" data-sort-value="2021-06-19">19 juin 2021</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=La+Hanse+%3A+La+puissance+des+marchands+allemands&rft.jtitle=L%27Histoire&rft.issue=482&rft.aulast=Boestad&rft.aufirst=Tobias&rft.au=Jahnke%2C+Carsten&rft.au=Jean-Claude+Hocquet&rft.au=F%C3%A9licit%C3%A9%2C+Indravati&rft.au=Pierre+Monnet&rft.date=2021-04&rft.pages=28-55&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AHanse"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Malbos2024"><span class="ouvrage" id="Lucie_Malbos2024">Lucie <span class="nom_auteur">Malbos</span>, <cite class="italique">Les peuples du Nord : De Fróði à Harald l'Impitoyable (<abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr>-<abbr class="abbr" title="Onzième">XI<sup>e</sup></abbr> siècle)</cite>, Belin, <time>2024</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-410-02741-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-410-02741-9"><span class="nowrap">978-2-410-02741-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.be/books?id=PBPL0AEACAAJ&dq=les+peuples+du+nord+lucie+malbos&hl=fr&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&redir_esc=y">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Les+peuples+du+Nord+%3A+De+Fr%C3%B3%C3%B0i+%C3%A0+Harald+l%27Impitoyable+%28Ier-XIe+si%C3%A8cle%29&rft.pub=Belin&rft.aulast=Malbos&rft.aufirst=Lucie&rft.date=2024&rft.isbn=978-2-410-02741-9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AHanse"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=19" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=19" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Dominium_maris_baltici" title="Dominium maris baltici">Dominium maris baltici</a>, <a href="/wiki/Baltikum" title="Baltikum">Baltikum</a></li> <li><a href="/wiki/Hansetag" title="Hansetag">Hansetag</a></li> <li><a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_de_Cologne" title="Confédération de Cologne">Confédération de Cologne</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9publique_maritime" title="République maritime">République maritime</a></li> <li><a href="/wiki/Fr%C3%A8re_des_victuailles" title="Frère des victuailles">Frère des victuailles</a>, <a href="/wiki/Klaus_St%C3%B6rtebeker" title="Klaus Störtebeker">Klaus Störtebeker</a></li> <li><a href="/wiki/Langues_de_la_Hanse_%C3%A0_Novgorod" title="Langues de la Hanse à Novgorod">Langues de la Hanse à Novgorod</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89chelles_du_Levant" title="Échelles du Levant">Échelles du Levant</a></li> <li><a href="/wiki/Ligue_urbaine" title="Ligue urbaine">Ligue urbaine</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Hanse&veaction=edit&section=20" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Hanse&action=edit&section=20" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42908?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Hanseatic-League"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//Hanseforbundet/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/lega-anseatica_(Dizionario-di-Storia)/"><i>Dizionario di Storia</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0113526.xml"><i>Gran Enciclopèdia Catalana</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3909994"><i>Internetowa encyklopedia PWN</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/wd/123093"><i>Larousse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/hansan"><i>Nationalencyklopedin</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/hansaforbundet"><i>Store norske leksikon</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/hanse/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l'information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q42908?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/147773364">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/000000011156562X">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11934217q">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11934217q">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027261654">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n82138799">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/2038963-2">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562959">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007513140005171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981059250968006706">Catalogne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an51934400">Australie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph120644">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n82-138799">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/la_hanse_dans_la_baltique.asp">La Hanse dans la Baltique</a> par Suzanne Champonnois, enseignante d'histoire à l’<a href="/wiki/Institut_national_des_langues_et_civilisations_orientales" title="Institut national des langues et civilisations orientales">Inalco</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/la_hanse_une_union_d_interets.asp"><i>La Hanse, une union d'intérêts</i></a> par Valérie Sobotka, historienne.</li> <li>La Hanse, de la Baltique… à l'Atlantique avec Pierrick Pourchasse Professeur d'histoire moderne à l’université de Brest Océan <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.franceinter.fr/emissions/la-marche-de-l-histoire/la-marche-de-l-histoire-22-avril-2019">https://www.franceinter.fr/emissions/la-marche-de-l-histoire/la-marche-de-l-histoire-22-avril-2019</a></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Mer_Baltique" title="Portail de la mer Baltique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Locatie_Oostzee.PNG/30px-Locatie_Oostzee.PNG" decoding="async" width="30" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Locatie_Oostzee.PNG/45px-Locatie_Oostzee.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Locatie_Oostzee.PNG/60px-Locatie_Oostzee.PNG 2x" data-file-width="649" data-file-height="475" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Mer_Baltique" title="Portail:Mer Baltique">Portail de la mer Baltique</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Maritime" title="Portail du monde maritime"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Circle-icons-anchor.svg/24px-Circle-icons-anchor.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Circle-icons-anchor.svg/36px-Circle-icons-anchor.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Circle-icons-anchor.svg/48px-Circle-icons-anchor.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Maritime" title="Portail:Maritime">Portail du monde maritime</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Commerce" title="Portail du commerce"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Shopping_bag_ballonicon2.svg/24px-Shopping_bag_ballonicon2.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Shopping_bag_ballonicon2.svg/36px-Shopping_bag_ballonicon2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Shopping_bag_ballonicon2.svg/48px-Shopping_bag_ballonicon2.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Commerce" title="Portail:Commerce">Portail du commerce</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Saint-Empire_romain_germanique" title="Portail du Saint-Empire romain germanique"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg/20px-Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg.png" decoding="async" width="20" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg/30px-Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg/40px-Holy_Roman_Empire_Arms-double_head.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="659" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Saint-Empire_romain_germanique" title="Portail:Saint-Empire romain germanique">Portail du Saint-Empire romain germanique</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐75687f9f4b‐z828l Cached time: 20250323221802 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.459 seconds Real time usage: 0.631 seconds Preprocessor visited node count: 3565/1000000 Post‐expand include size: 43891/2097152 bytes Template argument size: 3660/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 3/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 11456/5000000 bytes Lua time usage: 0.165/10.000 seconds Lua memory usage: 5861544/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 485.648 1 -total 31.85% 154.700 1 Modèle:Liens 9.17% 44.556 3 Modèle:Lien 9.04% 43.881 1 Modèle:Portail 8.58% 41.668 1 Modèle:Références 7.80% 37.897 1 Modèle:Autres_projets 7.13% 34.634 1 Modèle:Voir_homonymes 6.83% 33.177 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 6.50% 31.587 1 Modèle:Méta_bandeau 5.07% 24.640 1 Modèle:Site_officiel --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:40624:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250323221802 and revision id 222533606. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanse&oldid=222533606">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanse&oldid=222533606</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Hanse" title="Catégorie:Hanse">Hanse</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Transport_maritime_et_fluvial_du_vin" title="Catégorie:Transport maritime et fluvial du vin">Transport maritime et fluvial du vin</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_%C3%A9conomique_de_l%27Allemagne" title="Catégorie:Histoire économique de l'Allemagne">Histoire économique de l'Allemagne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Belgique" title="Catégorie:Histoire de la Belgique">Histoire de la Belgique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_l%27Estonie" title="Catégorie:Histoire de l'Estonie">Histoire de l'Estonie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Finlande" title="Catégorie:Histoire de la Finlande">Histoire de la Finlande</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Lettonie" title="Catégorie:Histoire de la Lettonie">Histoire de la Lettonie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Lituanie" title="Catégorie:Histoire de la Lituanie">Histoire de la Lituanie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Norv%C3%A8ge" title="Catégorie:Histoire de la Norvège">Histoire de la Norvège</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_des_Pays-Bas" title="Catégorie:Histoire des Pays-Bas">Histoire des Pays-Bas</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Pologne" title="Catégorie:Histoire de la Pologne">Histoire de la Pologne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_%C3%A9conomique_du_Royaume-Uni" title="Catégorie:Histoire économique du Royaume-Uni">Histoire économique du Royaume-Uni</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Russie" title="Catégorie:Histoire de la Russie">Histoire de la Russie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_la_Su%C3%A8de" title="Catégorie:Histoire de la Suède">Histoire de la Suède</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:%C3%89ponyme_d%27un_objet_c%C3%A9leste" title="Catégorie:Éponyme d'un objet céleste">Éponyme d'un objet céleste</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_n%C3%A9erlandais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en néerlandais">Article contenant un appel à traduction en néerlandais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_un_mod%C3%A8le_Bases_inactif" title="Catégorie:Page utilisant un modèle Bases inactif">Page utilisant un modèle Bases inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6404" title="Catégorie:Page utilisant P6404">Page utilisant P6404</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1296" title="Catégorie:Page utilisant P1296">Page utilisant P1296</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7305" title="Catégorie:Page utilisant P7305">Page utilisant P7305</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6058" title="Catégorie:Page utilisant P6058">Page utilisant P6058</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3222" title="Catégorie:Page utilisant P3222">Page utilisant P3222</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mer_Baltique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Mer Baltique/Articles liés">Portail:Mer Baltique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Oc%C3%A9an_Atlantique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Océan Atlantique/Articles liés">Portail:Océan Atlantique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Maritime/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Maritime/Articles liés">Portail:Maritime/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mer/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Mer/Articles liés">Portail:Mer/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Commerce/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Commerce/Articles liés">Portail:Commerce/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89conomie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Économie/Articles liés">Portail:Économie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Saint-Empire_romain_germanique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Saint-Empire romain germanique/Articles liés">Portail:Saint-Empire romain germanique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Allemagne/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Allemagne/Articles liés">Portail:Allemagne/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_mac%C3%A9donien" title="Catégorie:Article de qualité en macédonien">Article de qualité en macédonien</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_qualit%C3%A9_en_flamand_occidental" title="Catégorie:Article de qualité en flamand occidental">Article de qualité en flamand occidental</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 30 janvier 2025 à 11:11.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Hanse" title="Spécial:Citer/Hanse">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanse&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Hanse</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>94 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-cd47bd946-xw6l6","wgBackendResponseTime":195,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.459","walltime":"0.631","ppvisitednodes":{"value":3565,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":43891,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3660,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":11456,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 485.648 1 -total"," 31.85% 154.700 1 Modèle:Liens"," 9.17% 44.556 3 Modèle:Lien"," 9.04% 43.881 1 Modèle:Portail"," 8.58% 41.668 1 Modèle:Références"," 7.80% 37.897 1 Modèle:Autres_projets"," 7.13% 34.634 1 Modèle:Voir_homonymes"," 6.83% 33.177 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 6.50% 31.587 1 Modèle:Méta_bandeau"," 5.07% 24.640 1 Modèle:Site_officiel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.165","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5861544,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-75687f9f4b-z828l","timestamp":"20250323221802","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Hanse","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Hanse","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q42908","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q42908","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-12-08T10:18:33Z","dateModified":"2025-01-30T10:11:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e2\/Hanse-Orden.png","headline":"association des villes marchandes autour de la mer du Nord et de la mer Baltique (XIIe-XVIIe si\u00e8cle)"}</script> </body> </html>