CINXE.COM

Cultura de la Antigua Roma - Wikipedia, la enciclopedia libre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Cultura de la Antigua Roma - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"ebbbf67b-ea82-434d-a18b-9ce809dba80c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Cultura_de_la_Antigua_Roma","wgTitle":"Cultura de la Antigua Roma","wgCurRevisionId":163897321,"wgRevisionId":163897321,"wgArticleId":445786,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Páginas que usan la extensión JsonConfig","Wikipedia:Artículos que necesitan referencias adicionales","Wikipedia:Referenciar (aún sin clasificar)","Wikipedia:Artículos con extractos","Wikipedia:Artículos con identificadores AAT","Cultura de la Antigua Roma"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Cultura_de_la_Antigua_Roma","wgRelevantArticleId":445786, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Cultura_latina","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma","wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1200427","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar", "ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.gadget.imagenesinfobox&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=noscript&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/1200px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="792"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/800px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="528"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/640px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="422"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Cultura de la Antigua Roma - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Cultura_de_la_Antigua_Roma rootpage-Cultura_de_la_Antigua_Roma skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Cultura+de+la+Antigua+Roma" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cultura+de+la+Antigua+Roma" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Cultura+de+la+Antigua+Roma" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cultura+de+la+Antigua+Roma" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Arte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Arte</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lengua_y_cultura_letrada" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lengua_y_cultura_letrada"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lengua y cultura letrada</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lengua_y_cultura_letrada-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Lengua y cultura letrada</span> </button> <ul id="toc-Lengua_y_cultura_letrada-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lenguas_del_imperio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lenguas_del_imperio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Lenguas del imperio</span> </div> </a> <ul id="toc-Lenguas_del_imperio-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Educación_y_escritura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Educación_y_escritura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Educación y escritura</span> </div> </a> <ul id="toc-Educación_y_escritura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Literatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Literatura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Literatura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Literatura</span> </button> <ul id="toc-Literatura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teatro,_poesía_y_prosa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teatro,_poesía_y_prosa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Teatro, poesía y prosa</span> </div> </a> <ul id="toc-Teatro,_poesía_y_prosa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historiografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Historiografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filosofía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filosofía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Filosofía</span> </div> </a> <ul id="toc-Filosofía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Derecho" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Derecho"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Derecho</span> </div> </a> <ul id="toc-Derecho-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ciencia_y_tecnología" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ciencia_y_tecnología"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ciencia y tecnología</span> </div> </a> <ul id="toc-Ciencia_y_tecnología-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Costumbres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Costumbres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Costumbres</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Costumbres-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Costumbres</span> </button> <ul id="toc-Costumbres-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Viviendas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Viviendas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Viviendas</span> </div> </a> <ul id="toc-Viviendas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Comidas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Comidas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Comidas</span> </div> </a> <ul id="toc-Comidas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vestimenta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vestimenta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Vestimenta</span> </div> </a> <ul id="toc-Vestimenta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Fases_vitales" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Fases_vitales"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Fases vitales</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Fases_vitales-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Fases vitales</span> </button> <ul id="toc-Fases_vitales-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Muerte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Muerte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Muerte</span> </div> </a> <ul id="toc-Muerte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nacimiento" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nacimiento"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Nacimiento</span> </div> </a> <ul id="toc-Nacimiento-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antroponimia_y_toponimia_romanas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antroponimia_y_toponimia_romanas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Antroponimia y toponimia romanas</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Antroponimia_y_toponimia_romanas-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Antroponimia y toponimia romanas</span> </button> <ul id="toc-Antroponimia_y_toponimia_romanas-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nombres_propios" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nombres_propios"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Nombres propios</span> </div> </a> <ul id="toc-Nombres_propios-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nombres_por_edades_y_condición_social" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nombres_por_edades_y_condición_social"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Nombres por edades y condición social</span> </div> </a> <ul id="toc-Nombres_por_edades_y_condición_social-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Símbolos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Símbolos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Símbolos</span> </div> </a> <ul id="toc-Símbolos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religión,_mitología_y_festividades" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Religión,_mitología_y_festividades"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Religión, mitología y festividades</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Religión,_mitología_y_festividades-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Religión, mitología y festividades</span> </button> <ul id="toc-Religión,_mitología_y_festividades-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Desarrollo_de_las_fiestas_romanas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Desarrollo_de_las_fiestas_romanas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Desarrollo de las fiestas romanas</span> </div> </a> <ul id="toc-Desarrollo_de_las_fiestas_romanas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Cultura de la Antigua Roma</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 33 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-33" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">33 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kultuur_van_antieke_Rome" title="Kultuur van antieke Rome – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kultuur van antieke Rome" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D9%82%D8%A7%D9%81%D8%A9_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85%D8%A9" title="ثقافة روما القديمة – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ثقافة روما القديمة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Q%C9%99dim_Roma_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Qədim Roma mədəniyyəti – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Qədim Roma mədəniyyəti" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Древноримска култура – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Древноримска култура" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cultura_de_l%27antiga_Roma" title="Cultura de l&#039;antiga Roma – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cultura de l&#039;antiga Roma" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADmsk%C3%A1_kultura" title="Římská kultura – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Římská kultura" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Romersk_kultur" title="Romersk kultur – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Romersk kultur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6mische_Kultur" title="Römische Kultur – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Römische Kultur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Kultur%C3%AA_Roma_Antike" title="Kulturê Roma Antike – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Kulturê Roma Antike" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Culture_of_ancient_Rome" title="Culture of ancient Rome – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Culture of ancient Rome" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romia_kulturo" title="Romia kulturo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romia kulturo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فرهنگ روم باستان – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فرهنگ روم باستان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rooman_valtakunnan_kulttuuri" title="Rooman valtakunnan kulttuuri – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rooman valtakunnan kulttuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cultura_romana" title="Cultura romana – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cultura romana" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Cultura_del_Roma_antique" title="Cultura del Roma antique – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Cultura del Roma antique" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kebudayaan_Romawi_kuno" title="Kebudayaan Romawi kuno – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Kebudayaan Romawi kuno" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADfsh%C3%A6ttir_R%C3%B3mverja" title="Lífshættir Rómverja – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Lífshættir Rómverja" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cultura_romana" title="Cultura romana – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Cultura romana" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B6%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96_%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%BC%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Ежелгі Рим мәдениеті – kazajo" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ежелгі Рим мәдениеті" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazajo" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EB%8C%80_%EB%A1%9C%EB%A7%88%EC%9D%98_%EB%AC%B8%ED%99%94" title="고대 로마의 문화 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고대 로마의 문화" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cultura_Romae_antiquae" title="Cultura Romae antiquae – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultura Romae antiquae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Римска култура – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Римска култура" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Romeinse_cultuur" title="Romeinse cultuur – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Romeinse cultuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Romerrikets_kultur" title="Romerrikets kultur – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Romerrikets kultur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cultura_da_Roma_Antiga" title="Cultura da Roma Antiga – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cultura da Roma Antiga" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Древнеримская культура – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Древнеримская культура" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Culture_of_ancient_Rome" title="Culture of ancient Rome – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Culture of ancient Rome" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADmska_kult%C3%BAra" title="Rímska kultúra – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rímska kultúra" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kultura_e_Rom%C3%ABs_s%C3%AB_lasht%C3%AB" title="Kultura e Romës së lashtë – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kultura e Romës së lashtë" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Antik_Roma_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Antik Roma kültürü – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Antik Roma kültürü" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%83" title="Культура Стародавнього Риму – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Культура Стародавнього Риму" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_minh_La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Văn minh La Mã cổ đại – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn minh La Mã cổ đại" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E7%BE%85%E9%A6%AC%E6%96%87%E5%8C%96" title="古羅馬文化 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古羅馬文化" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1200427#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Cultura_de_la_Antigua_Roma" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Cultura_de_la_Antigua_Roma"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Cultura_de_la_Antigua_Roma" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Cultura_de_la_Antigua_Roma" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;oldid=163897321" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;id=163897321&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FCultura_de_la_Antigua_Roma"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FCultura_de_la_Antigua_Roma"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Cultura+de+la+Antigua+Roma"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Culture_of_ancient_Rome" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1200427" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Redirigido desde «<a href="/w/index.php?title=Cultura_latina&amp;redirect=no" class="mw-redirect" title="Cultura latina">Cultura latina</a>»)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><table style="" class="noprint plainlinks ambox ambox-content"> <tbody><tr> <td class="ambox-image" width="40"> <span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Commons-emblem-question_book_orange.svg/45px-Commons-emblem-question_book_orange.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Commons-emblem-question_book_orange.svg/68px-Commons-emblem-question_book_orange.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Commons-emblem-question_book_orange.svg/90px-Commons-emblem-question_book_orange.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></td> <td class="ambox-text"><div class="ambox-text-div"><strong>Este artículo o sección tiene <a href="/wiki/Wikipedia:VER" class="mw-redirect" title="Wikipedia:VER">referencias</a>, pero necesita más para complementar su <a href="/wiki/Wikipedia:FF" class="mw-redirect" title="Wikipedia:FF">verificabilidad</a>.</strong> <span class="hide-when-compact"><br /> <span style="font-size: smaller;"><i>Busca fuentes:</i> <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.google.com/search?as_eq=wikipedia&amp;q=%22Cultura+de+la+Antigua+Roma%22&amp;num=50">«Cultura de la Antigua Roma»</a> &#8211; <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/search?tbm=nws&amp;&amp;as_src=-newswire+-wire+-presswire+-PR+-press+-release+-wikipedia&amp;q=%22Cultura+de+la+Antigua+Roma%22">noticias</a>&#160;· <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?as_brr=0&amp;as_pub=-icon&amp;q=%22Cultura+de+la+Antigua+Roma%22">libros</a>&#160;· <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scholar.google.com/scholar?q=%22Cultura+de+la+Antigua+Roma%22">académico</a>&#160;· <a rel="nofollow" class="external text" href="http://images.google.com/images?safe=off&amp;as_rights=(cc_publicdomain%7ccc_attribute%7ccc_sharealike%7ccc_noncommercial%7ccc_nonderived)&amp;q=%22Cultura+de+la+Antigua+Roma%22">imágenes</a></span></span></span></div><div class="hide-when-compact"><small><div>Este aviso fue puesto el 31 de julio de 2020.</div></small></div></td> </tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Arch_of_Constantine_at_Night_(Rome).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/300px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg" decoding="async" width="300" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/450px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg/600px-Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg 2x" data-file-width="5780" data-file-height="3814" /></a><figcaption>Vista actual del <a href="/wiki/Arco_de_Constantino" title="Arco de Constantino">Arco de Constantino</a>.</figcaption></figure> <p>La <b>cultura de la Antigua Roma</b>, también llamada <b>cultura latina</b>,<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; incluye un conjunto de creencias, tradiciones, costumbres, usos, creaciones literarias y lúdicas, desarrolladas a partir del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VII</span>&#160;a.&#160;C. por los <a href="/wiki/Pueblos_latinos" title="Pueblos latinos">pueblos latinos</a> hasta entrado el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">V</span>. El desarrollo de esta cultura estuvo influido por la <a href="/wiki/Cultura_griega" class="mw-redirect" title="Cultura griega">cultura griega</a>, culturas locales y las culturas desarrolladas en <a href="/wiki/Oriente_Pr%C3%B3ximo" title="Oriente Próximo">Oriente Próximo</a> (<a href="/wiki/Mesopotamia" title="Mesopotamia">Mesopotamia</a> y <a href="/wiki/Egipto" title="Egipto">Egipto</a>), que contribuyeron a formar la cultura y el arte de los romanos. Igualmente debe tenerse presente que la sociedad romana era eminentemente agraria, y el <a href="/wiki/Sector_primario" title="Sector primario">sector primario</a> era el que ocupaba a la mayor parte de las personas; la población urbana si bien era responsable principal de ciertas manifestaciones, en realidad era minoritaria dentro de la sociedad romana. </p><p>Uno de los factores que más contribuyó a la universalización de la cultura romana, que de pronto fue la de todo el imperio, fue el uso de las lenguas clásicas (el <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a> y el <a href="/wiki/Griego_helen%C3%ADstico" class="mw-redirect" title="Griego helenístico">griego helenístico</a>) como lenguas intergrupales entre todos los pueblos sometidos a <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Arte">Arte</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar sección: Arte"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Arte_de_la_Antigua_Roma" title="Arte de la Antigua Roma"> Arte de la Antigua Roma</a></i></div> <p>Las primeras manifestaciones del <a href="/wiki/Arte_romano" class="mw-redirect" title="Arte romano">arte romano</a> nacen bajo el influjo del <a href="/wiki/Arte_etrusco" title="Arte etrusco">arte etrusco</a>, enseguida contagiado del <a href="/wiki/Arte_griego" class="mw-redirect" title="Arte griego">arte griego</a>, que Roma conoció en las colonias de la <a href="/wiki/Magna_Grecia" title="Magna Grecia">Magna Grecia</a> del sur de Italia, las cuales conquistó en el proceso de unificación territorial de la península durante los siglos <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">IV</span> y <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">III</span>&#160;a.&#160;C. La influencia griega se acrecienta cuando, en el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">II</span>&#160;a.&#160;C., Roma ocupa <a href="/wiki/Macedonia_(regi%C3%B3n)" title="Macedonia (región)">Macedonia</a> y <a href="/wiki/Grecia" title="Grecia">Grecia</a>. </p> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véanse también:</span> <i><a href="/wiki/Arquitectura_de_la_Antigua_Roma" title="Arquitectura de la Antigua Roma">Arquitectura de la Antigua Roma</a></i><span style="font-size:88%">,&#32;</span><i><a href="/wiki/Escultura_de_la_Antigua_Roma" title="Escultura de la Antigua Roma"> Escultura de la Antigua Roma</a></i><span style="font-size:88%">&#32;y&#32;</span><i><a href="/wiki/Pintura_de_la_Antigua_Roma" title="Pintura de la Antigua Roma"> Pintura de la Antigua Roma</a></i>.</div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lengua_y_cultura_letrada">Lengua y cultura letrada</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar sección: Lengua y cultura letrada"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lenguas_del_imperio">Lenguas del imperio</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar sección: Lenguas del imperio"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículos principales:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín"> Latín</a></i><span style="font-size:88%">&#32;y&#32;</span><i><a href="/wiki/Lenguas_del_imperio_romano" class="mw-redirect" title="Lenguas del imperio romano"> Lenguas del imperio romano</a></i>.</div> <p>El latín de la ciudad de Roma se impuso a otras variedades de otros lugares del Lacio, de las que apenas quedaron algunos en el latín literario. Esto hizo del latín una lengua con muy pocas diferencias dialectales, al contrario de lo que pasó en el idioma griego. Podemos calificar, pues, al latín de lengua unitaria. En la mitad oriental aunque el griego aunque siguió manteniendo variantes regionales, en gran medida, estas fueron desplazadas por el <a href="/wiki/Griego_helen%C3%ADstico" class="mw-redirect" title="Griego helenístico">griego helenístico</a>. </p><p>Es importante, considerar la demografía, la mitad oriental del imperio tenía una economía más desarrollada (ver <a href="/wiki/Econom%C3%ADa_del_imperio_romano" class="mw-redirect" title="Economía del imperio romano">economía del imperio romano</a>) y una densidad de población más alta. Como el griego en general no fue desplazado por el latín, durante toda la época imperial el griego helenístico tuvo más hablantes que el latín, que era la <i><a href="/wiki/Lingua_franca" class="mw-redirect" title="Lingua franca">lingua franca</a></i> sólo en la mitad occidental del imperio, cumpliendo esta función en la mitad oriental el griego. Considerando la población del imperio el número de hablantes de latín debió estar entre 15 y 20 millones y era algo mayor para el griego. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Educación_y_escritura"><span id="Educaci.C3.B3n_y_escritura"></span>Educación y escritura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar sección: Educación y escritura"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Educaci%C3%B3n_en_la_Roma_Antigua" class="mw-redirect" title="Educación en la Roma Antigua"> Educación en la Roma Antigua</a></i></div> <p>Roma introdujo el <a href="/wiki/Alfabeto" title="Alfabeto">alfabeto</a> actual en 770 A.C., importado de los <a href="/wiki/Grecia" title="Grecia">griegos</a> de <a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a> y perfeccionado después. Se escribía con una tachuela en bronce <i>(scríbere)</i> o se pintaba (<i>línere</i> o <i>píngere</i>) sobre una hoja <i>(folium</i>) vegetal, sobre cortezas (<i>líber</i>, de donde viene la palabra <a href="/wiki/Idioma_espa%C3%B1ol" title="Idioma español">española</a> "libro") o maderas (<i>tábula</i> o tabla, <i>álbum</i> o madera 'blanca') y más tarde sobre cobre <i>(aes)</i> y sobre lienzos. La palabra "escritura" procede de <i>scriptura</i>, que era la marca que se hacía al <a href="/wiki/Ganado" title="Ganado">ganado</a> que se enviaba a pastar. Una de las características de la escritura romana es que el sonido de la vocal u se conseguía con la letra v. Por ejemplo "Avgvstvs" se pronunciaba <i>Augústus</i>. </p><p>No se conoce con precisión la <a href="/wiki/Tasa_de_alfabetizaci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Tasa de alfabetización">tasa de alfabetización</a>, aunque las estimaciones coinciden en que era una minoría el número de personas que sabían leer y escribir. William V. Harris estima que la tasa de alfabetización estaría alrededor del 10&#160;% y casi con seguridad estaría por debajo del 20&#160;%.<sup id="cite_ref-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véanse también:</span> <i><a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">Alfabeto latino</a></i><span style="font-size:88%">&#32;y&#32;</span><i><a href="/wiki/Escritura_cursiva_latina" class="mw-redirect" title="Escritura cursiva latina"> Escritura cursiva latina</a></i>.</div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatura">Literatura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar sección: Literatura"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Literatura_romana" title="Literatura romana"> Literatura romana</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teatro,_poesía_y_prosa"><span id="Teatro.2C_poes.C3.ADa_y_prosa"></span>Teatro, poesía y prosa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar sección: Teatro, poesía y prosa"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En muchos aspectos, los escritores de la <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_romana" title="República romana">República romana</a> y del <a href="/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano">Imperio romano</a> eligieron evitar la innovación en favor de la imitación de los grandes autores griegos. La <i><a href="/wiki/Eneida" title="Eneida">Eneida</a></i> de <a href="/wiki/Virgilio" title="Virgilio">Virgilio</a> emulaba la épica de Homero, <a href="/wiki/Plauto" title="Plauto">Plauto</a> seguía las huellas de Aristófanes, <a href="/wiki/T%C3%A1cito" title="Tácito">Tácito</a> emulaba a Tucídides, <a href="/wiki/Ovidio" title="Ovidio">Ovidio</a> exploraba los mitos griegos. Por supuesto, los Romanos imprimieron su propio carácter a la civilización que heredaron de los griegos. Solo la <a href="/wiki/S%C3%A1tira" title="Sátira">sátira</a> es el único género literario que ya los romanos identificaron como específicamente suyo. La <a href="/wiki/Prosa" title="Prosa">prosa</a> se utilizaba para la oratoria política, la filosofía o la historia, pero hubo algunos ejemplos de prosa literaria de ficción, como <i><a href="/wiki/El_asno_de_oro" class="mw-redirect" title="El asno de oro">El asno de oro</a></i> de <a href="/wiki/Apuleyo" title="Apuleyo">Apuleyo</a>. </p> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Literatura_en_lat%C3%ADn" title="Literatura en latín">Literatura en latín</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historiografía"><span id="Historiograf.C3.ADa"></span>Historiografía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar sección: Historiografía"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="excerpt-block"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r144106955">.mw-parser-output .excerpt-hat .mw-editsection-like{font-style:normal}.mw-parser-output .excerpt-more{text-align:right}.mw-parser-output .excerpt-indicator{border-left:3px solid #c8ccd1;margin:1em 0;padding-left:1em}</style><div class="dablink excerpt-hat">Esta sección es un extracto de <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa_romana" title="Historiografía romana">Historiografía romana</a>.<span class="mw-editsection-like plainlinks"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a class="external text" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Historiograf%C3%ADa_romana&amp;action=edit">editar</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><div class="excerpt"> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Stele_des_Polybios.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Stele_des_Polybios.jpg/175px-Stele_des_Polybios.jpg" decoding="async" width="175" height="351" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/Stele_des_Polybios.jpg 1.5x" data-file-width="255" data-file-height="512" /></a><figcaption>Polibio</figcaption></figure> Por <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa_romana" title="Historiografía romana">historiografía romana</a> se entiende aquella realizada desde la <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_romana" title="República romana">República romana</a> hasta la decadencia final del <a href="/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano">Imperio romano</a>. La <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa" title="Historiografía">historiografía</a> <a href="/wiki/Historia_de_Roma" title="Historia de Roma">romana</a> recibió mucha influencia de la <a href="/wiki/Historiograf%C3%ADa_griega" title="Historiografía griega">griega</a>, especialmente por <a href="/wiki/Polibio" title="Polibio">Polibio</a>, historiador griego que vivió en Roma y escribió sobre su historia. En general, fue menos rigurosa y más moralizante que la historiografía griega. Se utilizaron fuentes orales y escritas, pero a diferencia de la griega, estas últimas tuvieron mayor importancia por la gran cantidad de <a href="/wiki/Documento" title="Documento">documentos</a> antiguos, como archivos sacerdotales, documentos oficiales como leyes y listas de <a href="/wiki/Magistrado" title="Magistrado">magistrados</a>, archivos familiares y laudationes fúnebres. Algunos autores fueron <a href="/wiki/Tito_Livio" title="Tito Livio">Tito Livio</a>, <a href="/wiki/Suetonio" title="Suetonio">Suetonio</a> o <a href="/wiki/T%C3%A1cito" title="Tácito">Tácito</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filosofía"><span id="Filosof.C3.ADa"></span>Filosofía</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar sección: Filosofía"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="excerpt-block"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r144106955" /><div class="dablink excerpt-hat">Esta sección es un extracto de <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_romana" title="Filosofía romana">Filosofía romana</a>.<span class="mw-editsection-like plainlinks"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a class="external text" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Filosof%C3%ADa_romana&amp;action=edit">editar</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><div class="excerpt"> <p>La <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_romana" title="Filosofía romana">filosofía romana</a> o latina es la <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa" title="Filosofía">filosofía</a> desarrollada en la <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Antigua Roma</a>, en textos de <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">lengua latina</a> y de <a href="/wiki/Griego_antiguo" title="Griego antiguo">lengua griega</a>. </p><p>El pensamiento romano o latino se caracterizó por evitar la especulación pura y la búsqueda del <a href="/wiki/Pragmatismo" title="Pragmatismo">pragmatismo</a> y el <a href="/wiki/Eclecticismo" title="Eclecticismo">eclecticismo</a>, priorizando la <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_pr%C3%A1ctica" title="Filosofía práctica">filosofía práctica</a> (<a href="/wiki/%C3%89tica" title="Ética">ética</a> y <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_pol%C3%ADtica" title="Filosofía política">filosofía política</a>) frente a la <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_te%C3%B3rica" title="Filosofía teórica">filosofía teórica</a> (<a href="/wiki/Metaf%C3%ADsica" title="Metafísica">metafísica</a>, <a href="/wiki/L%C3%B3gica" title="Lógica">lógica</a> y <a href="/wiki/Epistemolog%C3%ADa" title="Epistemología">epistemología</a>).<sup id="cite_ref-FOOTNOTEOllero197998_4-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-FOOTNOTEOllero197998-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; Su identificación con una extensión de la <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_griega" title="Filosofía griega">filosofía griega</a> (filosofía greco-romana, como el resto de los rasgos de la <a href="/wiki/Mundo_grecorromano" title="Mundo grecorromano">civilización greco-romana</a>) es un tópico cultural, iniciado en su propia época. </p> Los principales filósofos romanos de <a href="/wiki/Arte_y_cultura_cl%C3%A1sicos" title="Arte y cultura clásicos">época clásica</a> fueron <a href="/wiki/Lucrecio" title="Lucrecio">Lucrecio</a>, <a href="/wiki/Cicer%C3%B3n" title="Cicerón">Cicerón</a>, <a href="/wiki/S%C3%A9neca" title="Séneca">Séneca</a> y <a href="/wiki/Marco_Aurelio" title="Marco Aurelio">Marco Aurelio</a>. Mucho prestigio también tuvieron los filósofos griegos de época romana. En el <a href="/wiki/Antig%C3%BCedad_tard%C3%ADa" title="Antigüedad tardía">periodo tardorromano</a> lo fue <a href="/wiki/Agust%C3%ADn_de_Hipona" title="Agustín de Hipona">Agustín de Hipona</a>. El latín siguió empleándose como la lengua de la filosofía occidental hasta el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XVIII</span>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Derecho">Derecho</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar sección: Derecho"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Derecho_romano" title="Derecho romano"> Derecho romano</a></i></div> <p>La verdadera innovación de los romanos fue la sistematización y la enseñanza del <a href="/wiki/Derecho" title="Derecho">derecho</a>, que no existía entre los griegos. </p><p>El <a href="/wiki/Derecho_romano" title="Derecho romano">derecho romano</a>, es uno de los grandes aportes de Roma como civilización, supuso la primera recopilación científica de las normas para las que deben regirse las relaciones de los ciudadanos en todos los aspectos fundamentales: privados y públicos, familiares, laborales, etc. A partir de <a href="/wiki/Augusto" title="Augusto">Augusto</a> la ciencia del derecho tuvo una gran importancia y hubo notables jurisconsultos, como <a href="/wiki/Gayo" title="Gayo">Gayo</a>, <a href="/wiki/Ulpiano" class="mw-disambig" title="Ulpiano">Ulpiano</a> y <a href="/wiki/Papiniano" title="Papiniano">Papiniano</a>. Los jurisconsultos romanos distinguían entre los siguientes: </p> <ul><li>Ius publicum (derecho público) que regulaba las relaciones entre los ciudadanos y el Estado;</li> <li>Ius privatum (derecho privado) que regulaba las relaciones de los ciudadanos entre sí;</li> <li>Ius getium (derecho internacional) que regulaba las relaciones entre los distintos pueblos.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ciencia_y_tecnología"><span id="Ciencia_y_tecnolog.C3.ADa"></span>Ciencia y tecnología</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar sección: Ciencia y tecnología"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="excerpt-block"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r144106955" /><div class="dablink excerpt-hat">Esta sección es un extracto de <a href="/wiki/Ciencia_en_la_Antigua_Roma" title="Ciencia en la Antigua Roma">Ciencia en la Antigua Roma</a>.<span class="mw-editsection-like plainlinks"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a class="external text" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Ciencia_en_la_Antigua_Roma&amp;action=edit">editar</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><div class="excerpt"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Pont_du_Gard_BLS.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Pont_du_Gard_BLS.jpg/220px-Pont_du_Gard_BLS.jpg" decoding="async" width="220" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Pont_du_Gard_BLS.jpg/330px-Pont_du_Gard_BLS.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Pont_du_Gard_BLS.jpg/440px-Pont_du_Gard_BLS.jpg 2x" data-file-width="12648" data-file-height="4882" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Pont_du_Gard" class="mw-redirect" title="Pont du Gard">Pont du Gard</a></i>, <a href="/wiki/Puente" title="Puente">puente</a> que sirve a la vez de <a href="/wiki/Viaducto" title="Viaducto">viaducto</a> y <a href="/wiki/Acueducto" title="Acueducto">acueducto</a>. Las técnicas romanas de construcción de obras públicas eran notabilísimas y eficaces. En concreto, la necesidad de salvar grandes distancias para el suministro de agua a las ciudades se resolvió con una ingeniería hidráulica muy ingeniosa.</figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Ciencia_en_la_Antigua_Roma" title="Ciencia en la Antigua Roma">ciencia en la Antigua Roma</a> no conoció un desarrollo importante en Roma en el campo de la teoría o de la investigación pura, limitándose los autores romanos a recopilar conocimientos anteriores. </p><p>El <i><a href="/wiki/De_divinatione" title="De divinatione">De divinatione</a></i> de <a href="/wiki/Cicer%C3%B3n" title="Cicerón">Cicerón</a> (44&#160;a.&#160;C.), que rechaza la astrología y otras técnicas supuestamente adivinatorias, es una rica fuente histórica para conocer la concepción de la cientificidad en la antigüedad romana clásica.<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p><a href="/wiki/Plinio_el_Viejo" title="Plinio el Viejo">Plinio el Viejo</a> (23–79) recopiló en su <i>Naturalis Historia</i> la <a href="/wiki/Ciencia_en_la_Antigua_Grecia" title="Ciencia en la Antigua Grecia">ciencia en la Antigua Grecia</a>. A pesar de que la <a href="/wiki/Ciencia" title="Ciencia">ciencia</a> en la <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Antigua Roma</a> no tuvo el mismo desarrollo que en la <a href="/wiki/Cultura_hel%C3%A9nica" class="mw-redirect" title="Cultura helénica">cultura helénica</a>, fue una <a href="/wiki/Civilizaci%C3%B3n" title="Civilización">civilización</a> con enormes avances en cuanto a la sistematización y organización del conocimiento clásico. </p><p>Los romanos se destacaron en la tecnología aplicada, sobre todo en agricultura, obras públicas y tecnología militar: molinos hidráulicos, sistema de calefacción central y aislamiento contra la humedad de las viviendas; catapultas, ballestas, torres de asalto instaladas sobre ruedas; faros en los puertos y, sobre todo, un sistema de construcción de calzadas, con firme de piedra amalgamada con mortero, bordillos y zanjas de desagüe, que han permitido que aún se conserve gran parte del trazado viario romano. El desarrollo de la ingeniería en instrumentos de alta construcción, como <a href="/wiki/Poleas" class="mw-redirect" title="Poleas">poleas</a>, <a href="/wiki/Gr%C3%BAa_(m%C3%A1quina)" title="Grúa (máquina)">grúas</a>, <a href="/wiki/Molino" title="Molino">molinos</a>, así como el desarrollo del <a href="/wiki/Arco_(arquitectura)" title="Arco (arquitectura)">arco</a> en la arquitectura establecen precedentes en la forma de concebir la tecnología y la ciencia aplicada. La organización de las ciudades y el establecimiento de nuevos mecanismos de transporte y comunicación son también parte de sus desarrollos ingenieriles. Destaca el trabajo de <a href="/wiki/Plinio,_el_viejo" class="mw-redirect" title="Plinio, el viejo">Plinio, el viejo</a> como un heredero de la <a href="/wiki/Filosof%C3%ADa_natural" class="mw-redirect" title="Filosofía natural">filosofía natural</a> helénica, quien recopila en más de 37 volúmenes y textos diversas observaciones de la filosofía natural en latín. <a href="/wiki/Claudio_Ptolomeo" title="Claudio Ptolomeo">Claudio Ptolomeo</a> en <a href="/wiki/Almagest" class="mw-redirect" title="Almagest">Almagest</a> describe un modelo de movimiento planetario, así como también su obra populariza la idea <a href="/wiki/Geoc%C3%A9ntrica" class="mw-redirect" title="Geocéntrica">geocéntrica</a> del universo. El establecimiento del <a href="/wiki/Calendario_romano" title="Calendario romano">calendario romano</a> basado en los ciclos del sol, así como en su propia mitología son también parte de la herencia científica de Roma. </p> En medicina retoman las diversas influencias de las escuelas helénicas de <a href="/wiki/Hip%C3%B3crates" title="Hipócrates">Hipócrates</a> y <a href="/wiki/Asclepiades" class="mw-redirect" title="Asclepiades">Asclepiades</a>. El temor de la helenización por parte de <a href="/w/index.php?title=Cator&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cator (aún no redactado)">Cator</a> y otros intelectuales romanos mantuvo la práctica médica desregulada durante gran parte de la república y el imperio. La educación médica era privada y su desempeño basado en prácticas no sistemáticas. El principal autor del periodo fue <a href="/wiki/Galeno" title="Galeno">Galeno</a>, quien sistematizó y reprodujo durante su vida la obra de la medicina helénica al latín, así como incluyó detalladas descripciones de disecciones animales y humanas. Estos trabajos fueron de enorme influencia durante la Edad Media. También hay registro de que <a href="/wiki/Celso" title="Celso">Celso</a> practicó técnicas de <a href="/wiki/Cirug%C3%ADa_pl%C3%A1stica" title="Cirugía plástica">cirugía plástica</a> durante su vida.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Costumbres">Costumbres</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar sección: Costumbres"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Costumbres_de_la_Antigua_Roma" title="Costumbres de la Antigua Roma"> Costumbres de la Antigua Roma</a></i></div> <p>En <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a> tenía lugar una animada vida social y comercial. Su prosperidad económica y el hecho de ser la <a href="/wiki/Capital_(pol%C3%ADtica)" title="Capital (política)">capital</a> <a href="/wiki/Pol%C3%ADtica" title="Política">política</a> se conjugaron para que su planta urbana se llenara de bellas <a href="/wiki/Estatua" title="Estatua">estatuas</a>, imponentes <a href="/wiki/Edificio" title="Edificio">edificios</a>, y <a href="/wiki/Arco_(construcci%C3%B3n)" class="mw-redirect" title="Arco (construcción)">arcos</a> y <a href="/wiki/Columna_(arquitectura)" title="Columna (arquitectura)">columnas</a> conmemorativas de los triunfos militares. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Viviendas">Viviendas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar sección: Viviendas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Vivienda_(Roma_Antigua)" class="mw-redirect" title="Vivienda (Roma Antigua)"> Vivienda (Roma Antigua)</a></i></div> <p>Las residencias de los ciudadanos romanos dependían, como hoy, del grado de riqueza. Los <a href="/wiki/Patricios" title="Patricios">Patricios</a> y los ricos hombres de negocios (Caballeros) habitaban en <i><a href="/wiki/Villae" class="mw-redirect" title="Villae">villae</a></i>, que tenían grandes jardines con fuentes, hermosas vistas y muy lujosas viviendas. </p><p>Los principales modelos eran dos: <i><a href="/wiki/Insulae" title="Insulae">insulae</a></i> y <i><a href="/wiki/Domus" title="Domus">domus</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Comidas">Comidas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=13" title="Editar sección: Comidas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véase también:</span> <i><a href="/wiki/Gastronom%C3%ADa_romana" title="Gastronomía romana">Gastronomía romana</a></i></div> <p>Los textos antiguos hablan de tres comidas en un día romano. </p><p>En primer lugar, estaba el <i>ientaculum</i> que era el <a href="/wiki/Almuerzo" title="Almuerzo">almuerzo</a> o lo que el niño llevaba para comer en la <a href="/wiki/Escuela" title="Escuela">escuela</a>. En todo caso, era una comida ligera. </p><p>La segunda era el <i>prandium</i> que coincidiría con un tentempié actual. Se tomaba a la hora VII (mediodía solar) y ni se precisaba sentarse ni lavarse las manos. </p><p>La tercera comida era la <i>cena</i>, pero que más bien corresponde a la comida en el sentido actual, no solo por la hora (VIII en el invierno, las 12.44 hora solar; IX en el verano, las 14.31 hora solar), sino por su abundancia. En la <i>cena</i> se distinguían tres partes: </p> <ul><li><i>gustus</i> o <i>gustatio</i> que consistía en tomar unos entremeses: <a href="/wiki/Huevo_(alimento)" title="Huevo (alimento)">huevos</a>, <a href="/wiki/Aceituna" title="Aceituna">aceitunas</a>, <a href="/wiki/Lechuga" class="mw-redirect" title="Lechuga">lechuga</a>, <a href="/wiki/Achicoria" class="mw-redirect" title="Achicoria">achicoria</a>, <a href="/wiki/Ajo" class="mw-redirect" title="Ajo">ajos</a>, <a href="/wiki/Ostra" title="Ostra">ostras</a>, <a href="/wiki/Seta" title="Seta">setas</a> o <a href="/wiki/Pescado" title="Pescado">pescado</a> en <a href="/wiki/Salmuera" title="Salmuera">salmuera</a>. Bebían <i><a href="/wiki/Mulsum" title="Mulsum">mulsum</a></i> (<a href="/wiki/Vino" title="Vino">vino</a> con <a href="/wiki/Miel" title="Miel">miel</a>).</li> <li><i>cena</i> propiamente dicha: <a href="/wiki/Carne" title="Carne">carne</a> y <a href="/wiki/Pescado" title="Pescado">pescado</a> de varios tipos, según la economía. Bebían <a href="/wiki/Vino" title="Vino">vino</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Secundae_mensae&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Secundae mensae (aún no redactado)">secundae mensae</a> (postres): <a href="/wiki/Queso" title="Queso">queso</a>, <a href="/wiki/Bollo" title="Bollo">bollos</a>, <a href="/wiki/Fruta" title="Fruta">fruta</a>, frutos secos.</li></ul> <p>En algunos casos, después venía la <i>comissatio</i> (sobremesa en la que se bebía copiosamente) en la que los autores leen, cuentan cuentos, etc. Se podía alargar mucho. </p><p>La <i>cena</i>, por tanto, duraba horas ya que, no siendo en los <a href="/wiki/Balneario" title="Balneario">balnearios</a> (<i>thermae</i>) o en el barbero, no tenían otro lugar para juntarse y matar el tiempo. </p><p>Tenían una postura para comer extraña hoy en día: tumbados sobre el lado izquierdo. El comedor se llamaba <i>triclinium</i>, porque eran tres lechos con el cabezal frente a una mesita cuadrada. El lecho que no tenía a otro enfrente (<i>lectus medius</i>) era el principal; le seguía en importancia el que estaba a su izquierda (<i>lectus summus</i>). Pero con el tiempo la mesita se hizo redonda y los tres lechos se hicieron un único lecho en forma de media luna. Esa mesita se llamaba <i>repositorium</i>. Las <a href="/wiki/La_mujer_en_la_Antigua_Roma" title="La mujer en la Antigua Roma">mujeres romanas</a> comían con sus maridos, no como en <a href="/wiki/Antigua_Grecia" title="Antigua Grecia">Grecia</a>. Y los <a href="/wiki/Esclavo" class="mw-redirect" title="Esclavo">esclavos</a> solo se ponían a la mesa con los amos en algunos días de fiesta, por ejemplo, durante las <a href="/wiki/Saturnales" title="Saturnales">saturnalia</a>. </p><p>En el <i>repositorium</i> se posaba la comida que ya venía cortada de la <a href="/wiki/Cocina_(habitaci%C3%B3n)" title="Cocina (habitación)">cocina</a>. E inicialmente se tomar con los dedos. La buena educación de cada uno se veía en tomar la comida con las puntas de los dedos sin mancharse la mano ni la cara. Los restos se tiraban al suelo. Al terminar la comida, los comensales podían llevar algo de la comida sobrante para la casa. </p><p>Los esclavos suplen las incomodidades de no tener aún un cubierto para pinchar con un constante servicio de agua y toalla para lavar las manos reiteradamente. Cuando uno iba invitado a la casa de otro, llevaba su propio esclavo para estos servicios. </p><p>Lo que si tenían los comensales era cuchillo (<i>culter</i>), palillos y cucharas de varios tipos, desde el cucharón (<i>trulla</i>), la cuchara de un centilitro de capacidad (<i>lígula</i>) y la cucharita afilada (<i>cochlear</i>) con la que abrían <a href="/wiki/Huevo_(alimento)" title="Huevo (alimento)">huevos</a> y <a href="/wiki/Marisco" title="Marisco">mariscos</a> de concha. No obstante lo anterior es aplicable a las personas de alta clase. Los más pobres y humildes sí que comían sentados y cosas más sencillas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vestimenta">Vestimenta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=14" title="Editar sección: Vestimenta"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Indumentaria_(Roma_Antigua)" class="mw-redirect" title="Indumentaria (Roma Antigua)"> Indumentaria (Roma Antigua)</a></i></div> <p>En Roma la vestimenta distinguía y diferenciaba a las clases sociales. Por ejemplo, solo los senadores romanos usaban el <i>calceus</i>, zapato propio de esta casta. A pesar de las similitudes entre griegos y romanos, estos últimos poseían una característica específica: la ropa tenía un profundo significado político. Los jóvenes, al cumplir 21 años, usaban la toga —amplio manto de lana o hilo, símbolo del hombre libre— sobre la túnica. En la toga se colgaban los distintivos del grado político que el ciudadano adquiría a lo largo de su trayectoria. Las mujeres romanas, como las griegas del periodo clásico, usaban una túnica y un amplio manto rectangular conocido como palla. La túnica o estola fue el reflejo de las influencias etruscas (sencillez en las líneas y en los colores). Más tarde el contacto de esta civilización con culturas orientales y el crecimiento del concepto de la elegancia fueron modificando el atuendo. Las túnicas se confeccionaron con telas más suaves y ligeras, de colores más variados e intensos. Este hito sucedió también con la ropa masculina después de la caída del Imperio Romano de Occidente, donde las influencias bizantinas entraron marcando la elegancia en las togas y túnicas. Bordados de oro y piedras preciosas adornaron las elegantes y refinadas telas que caían en profundos pliegues. Sin embargo, el vestuario romano popular casi no varió. Ellos siguieron vistiendo la túnica tosca y la capa con gorro de lana en invierno, y de algodón durante el verano. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fases_vitales">Fases vitales</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=15" title="Editar sección: Fases vitales"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg/220px-RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg" decoding="async" width="220" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg/330px-RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg/440px-RomaAraPacis_ProcessioneSudParticolare.jpg 2x" data-file-width="752" data-file-height="435" /></a><figcaption>Miembros de la familia imperial de distintas edades representados en el <i><a href="/wiki/Ara_Pacis" title="Ara Pacis">Ara Pacis</a></i>.</figcaption></figure> <p>Para <a href="/wiki/Marco_Terencio_Varr%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Marco Terencio Varrón">Marco Terencio Varrón</a> (siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">I</span>&#160;a.&#160;C.), las <a href="/w/index.php?title=Fases_vitales&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fases vitales (aún no redactado)">fases vitales</a> en Roma comenzaban con la categoría de <i>puer</i> ("<a href="/wiki/Ni%C3%B1o" class="mw-redirect" title="Niño">niño</a>", 0-15 años), seguía la <i>adulescentia</i> (<a href="/wiki/Adolescencia" title="Adolescencia">adolescencia</a>, 15-30) y la <i>iuvena</i> ("<a href="/wiki/Juventud" title="Juventud">juventud</a>", 30-40). En cambio, para <a href="/wiki/Isidoro_de_Sevilla" title="Isidoro de Sevilla">Isidoro de Sevilla</a> (siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VII</span>) comienzan con una primera <a href="/wiki/Infancia" title="Infancia">infancia</a> (0-7) que precede a la <i>pueritia</i> (7-14), la adolescencia dura hasta los 28 años y la juventud se prolongaba hasta los cincuenta. La <a href="/wiki/Madurez_sexual" title="Madurez sexual">madurez</a> y la <a href="/wiki/Senectud" class="mw-redirect" title="Senectud">senectud</a> no se contemplan en estas clasificaciones.<sup id="cite_ref-6" class="reference separada"><a href="#cite_note-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p> <div class="VT rellink"><span style="font-size:88%">Véanse también:</span> <i><a href="/wiki/Ritos_de_paso" class="mw-redirect" title="Ritos de paso">Ritos de paso</a></i><span style="font-size:88%">,&#32;</span><i><a href="/wiki/Lupercales" title="Lupercales"> Lupercales</a></i><span style="font-size:88%">&#32;y&#32;</span><i><a href="/wiki/Toga_viril" title="Toga viril"> Toga viril</a></i>.</div> <p>El <a href="/wiki/Nacimiento" title="Nacimiento">nacimiento</a> y la <a href="/wiki/Muerte" title="Muerte">muerte</a> tienen en Roma, como en todas las culturas, particulares significados <a href="/wiki/Antropol%C3%B3gico" class="mw-redirect" title="Antropológico">antropológicos</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Muerte">Muerte</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=16" title="Editar sección: Muerte"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg/400px-Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg" decoding="async" width="400" height="269" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg/600px-Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg/800px-Jean-Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg 2x" data-file-width="2425" data-file-height="1630" /></a><figcaption><i>Gladiadores peleando</i> (1872), obra pictórica de <a href="/wiki/Jean-L%C3%A9on_G%C3%A9r%C3%B4me" title="Jean-Léon Gérôme">Jean-Léon Gérôme</a>.</figcaption></figure> <p>En la <a href="/wiki/Muerte" title="Muerte">muerte</a> los habitantes de <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a> recibían un trato desigual como en <a href="/wiki/Vida" title="Vida">vida</a>. A los <a href="/wiki/Esclavo" class="mw-redirect" title="Esclavo">esclavos</a> los enterraban en una fosa común o, cuando los crucificaban, los dejaban para alimento de los <a href="/wiki/Buitre" title="Buitre">buitres</a>. Era un entierro frecuente en <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a> por el alto porcentaje que había de <a href="/wiki/Esclavo" class="mw-redirect" title="Esclavo">esclavos</a>. Para el resto de la gente había dos tipos de trato: la <a href="/wiki/Incineraci%C3%B3n" title="Incineración">incineración</a> (quema del cadáver y colocación de las cenizas en una urna) y la <a href="/wiki/Inhumaci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Inhumación">inhumación</a> (de <i>humus</i>, tierra, que era el enterramiento). Una <a href="/wiki/Ley" title="Ley">ley</a> de las XII Tablas prohibía realizar uno de estos ritos dentro de la ciudad. </p><p><a href="/wiki/Numa_Pompilio" title="Numa Pompilio">Numa</a> tuvo su sepulcro sobre el monte <a href="/wiki/Jan%C3%ADculo" title="Janículo">Janículo</a>, que entonces no estaba en el recinto de la ciudad. Los reyes que le sucedieron tuvieron el suyo en el <a href="/wiki/Campo_de_Marte_(Roma)" title="Campo de Marte (Roma)">campo de Marte</a>, entre el <a href="/wiki/T%C3%ADber" title="Tíber">Tíber</a> y la ciudad. Las <a href="/wiki/Vestales" class="mw-redirect" title="Vestales">vestales</a> gozaban de la prerrogativa de ser enterradas dentro de la ciudad pero las que quebrantaban el voto de castidad eran enterradas en un campo que tomando el nombre de este pecado, fue llamado <i>campo del delito</i>. Los generales participaron luego de este honor que se extendió finalmente a los principales de la nación hasta que la ley de las XII tablas lo prohibió.<sup id="cite_ref-autogenerated1_7-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-autogenerated1-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p>Naturalmente, los <a href="/wiki/Pobre" class="mw-redirect" title="Pobre">pobres</a> tenían una ceremonia y un <a href="/wiki/Sepulcro" title="Sepulcro">sepulcro</a> más elemental que los <a href="/wiki/Rico" class="mw-redirect" title="Rico">ricos</a>. Los incinerados se colocaban en los <i>columbaria</i> (auténticos palomares en los que cada cuadrícula recibía una urna cineraria). Los inhumados iban a las <a href="/wiki/Catacumba" class="mw-redirect" title="Catacumba">catacumbas</a>, que eran corredores subterráneos que en las paredes tenían excavados los nichos; en <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a> hay unos 40 <a href="/wiki/Km" class="mw-redirect" title="Km">km</a> de corredor de este tipo excavados en <a href="/wiki/Piedra" title="Piedra">piedra</a> volcánica. Alguna vez estas <a href="/wiki/Catacumba" class="mw-redirect" title="Catacumba">catacumbas</a> fueron refugio de <a href="/wiki/Cristiano" class="mw-redirect" title="Cristiano">cristianos</a> perseguidos, pero no era esta su función normal, sino la de <a href="/wiki/Cementerio" title="Cementerio">cementerio</a>. </p><p>El pueblo romano tuvo también hogueras públicas que se llamaban <i>ustrinae</i> y sepulcros comunes. Estos se llamaban <i>putticuli</i> y eran unos hoyos profundos a modo de pozos donde eran echados los cadáveres de la gente del pueblo. Según palabras de <a href="/wiki/Horacio" title="Horacio">Horacio</a>. </p> <dl><dd><dl><dd><i>Hoc miserae plebi stabat commune sepúlcrum</i><sup id="cite_ref-autogenerated1_7-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-autogenerated1-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</dd></dl></dd></dl> <p>Los ciudadanos ricos, <a href="/wiki/Noble" class="mw-redirect" title="Noble">nobles</a> y los <a href="/wiki/Pol%C3%ADtico" title="Político">políticos</a> ilustres tenían <a href="/wiki/Funeral" title="Funeral">funerales</a> solemnes con elogios fúnebres (<i>laudationes fúnebres</i>), que después la <a href="/wiki/Familia" title="Familia">familia</a> conservaba escritos donde el busto del difunto como prueba de <a href="/wiki/Aristocracia" title="Aristocracia">aristocracia</a>. Si el difunto tenía el <i><a href="/wiki/Ius_imaginum" title="Ius imaginum">ius imaginum</a></i> (derecho de guardar en casa las estatuas de los antepasados ilustres) en el cortejo iban unos figurantes caracterizados con las máscaras de cera de sus antepasados y con ropas de aquellos, de modo que parecía que los muertos resucitaban provisionalmente para ir a recibir al recién llegado. El cortejo iba precedido por los <i>libitinarii</i> (pompas fúnebres), y llevaba músicos tocando cuernos y trompetas, gente llevando antorchas encendidas, lloronas que hacían el planto, y se cantaban <i>naenias</i> (cantos tradicionales de elogio al muerto). Llegado a fuera de la ciudad, quemaban el cadáver entre perfumes y flores. Cuando se consumía todo el cuerpo, recogían la ceniza, la metían en una urna y la colocaban en un monumento en el que ponían una lápida conmemorativa. </p><p>Las familias más ilustres como los Metelos, los Claudios, los Escipiones, los Servilios, los Valerios, etc. fueron enterrados a lo largo de los caminos. De aquí tomaron origen los nombres de <i><a href="/wiki/V%C3%ADa_Aurelia" title="Vía Aurelia">Vía Aurelia</a></i>, <i><a href="/wiki/V%C3%ADa_Flaminia" title="Vía Flaminia">Vía Flaminia</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=V%C3%ADa_Lucilia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Vía Lucilia (aún no redactado)">Vía Lucilia</a></i>, <i><a href="/wiki/V%C3%ADa_Apia" title="Vía Apia">Vía Apia</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=V%C3%ADa_Laviniana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Vía Laviniana (aún no redactado)">Vía Laviniana</a></i>, <i><a href="/wiki/V%C3%ADa_Julia" title="Vía Julia">Vía Julia</a></i>, etc.<sup id="cite_ref-autogenerated1_7-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-autogenerated1-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; En la vía Apia había gran cantidad de monumentos funerarios, entre los que destaca el de <a href="/wiki/Cecilia_Metela_(hija_de_Metelo_Cr%C3%A9tico)" title="Cecilia Metela (hija de Metelo Crético)">Cecilia Metela</a> que llegó en la <a href="/wiki/Edad_Media" title="Edad Media">Edad Media</a> a ser convertido en castillo. Algunos como <a href="/w/index.php?title=Cestio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cestio (aún no redactado)">Cestio</a> lo hicieron en forma de <a href="/wiki/Pir%C3%A1mide_Cestia" title="Pirámide Cestia">pirámide</a>. El emperador <a href="/wiki/Adriano" title="Adriano">Adriano</a> preparó en vida un gigantesco <a href="/wiki/Mausoleo" title="Mausoleo">mausoleo</a> que llegó a ser residencia papal y que es el famoso <a href="/wiki/Castillo_de_Sant%27Angelo" title="Castillo de Sant&#39;Angelo">Castillo de Sant'Angelo</a>. También se desarrolló mucho la industria del <a href="/wiki/Sarc%C3%B3fago" title="Sarcófago">sarcófago</a> tallado, en ocasiones con un lujo extraordinario. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg/220px-Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg" decoding="async" width="220" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg/330px-Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg/440px-Peter_Paul_Rubens_-_Dying_Seneca.jpg 2x" data-file-width="3111" data-file-height="3749" /></a><figcaption><i>La muerte de <a href="/wiki/S%C3%A9neca" title="Séneca">Séneca</a></i>, por <a href="/wiki/Rubens" class="mw-redirect" title="Rubens">Rubens</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nacimiento">Nacimiento</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=17" title="Editar sección: Nacimiento"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cuando en <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a> nacía un niño, lo ponían a los pies del padre y, si este lo cogía en el colo y lo alzaba bien alto en los brazos (<i>tollere fillium</i>), el niño quedaba legitimado y el padre se comprometía con este reconocimiento a criarlo, educarlo y ayudarle a buscarse la vida. </p><p>En los primeros ocho días (<i>primordia</i>) había diversas ceremonias para que las divinidades, principalmente <a href="/wiki/Juno_(mitolog%C3%ADa)" title="Juno (mitología)">Juno</a> y <a href="/wiki/H%C3%A9rcules" title="Hércules">Hércules</a>, protegiesen la nueva vida. </p><p>En el <i>dies Iustricus</i> (8º si era niña y 9º si era niño) se purificaba la criatura con agua en presencia de los padres, familiares y amigos convidados. Se ofrecía un sacrificio a los dioses, le ponían el <i>praenomen</i>, le regalaban los primeros juguetes y le ponían en el cuello la <i>bulla</i> (cápsula de <a href="/wiki/Metal" title="Metal">metal</a> o <a href="/wiki/Cuero" title="Cuero">cuero</a> dentro de la cual metían cosas que se consideraban protectoras del niño). Esta <i>bulla</i> la va a llevar siempre colgada hasta los diecisiete años. También durante este periodo el niño, si pertenece a la <a href="/wiki/Nobleza" title="Nobleza">nobleza</a>, va a vestir una túnica bordada (<i>toga praetexta</i>), similar a la toga de los magistrados, concedida a los niños de la nobleza por una hazaña militar infantil en los tiempos del rey <a href="/w/index.php?title=Tarquinio&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tarquinio (aún no redactado)">Tarquinio</a>. Las mujeres llevarán esta toga hasta que se casen. A los 17, en una ceremonia de entrada en el mundo de los adultos, el adolescente ofrecerá a los dioses la <i>bulla</i> y la <i>toga praetexta</i>; a partir de entonces, vestirá la <i>toga virilis</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antroponimia_y_toponimia_romanas">Antroponimia y toponimia romanas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=18" title="Editar sección: Antroponimia y toponimia romanas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Nombre_romano" title="Nombre romano"> Nombre romano</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nombres_propios">Nombres propios</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=19" title="Editar sección: Nombres propios"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El <a href="/wiki/Nombre" title="Nombre">nombre</a> en <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma</a> tenía ciertas particularidades. Las mujeres llevaban un único nombre, que normalmente era el de la <i><a href="/wiki/Gens" title="Gens">gens</a></i> en femenino: <i>Terentia</i> (de la familia Terentia). Los hombres, en cambio, sobre todo si eran <a href="/wiki/Patricio" class="mw-redirect" title="Patricio">patricios</a>, llevaban tres nombres, costumbre de origen <a href="/wiki/Etrusco" class="mw-redirect" title="Etrusco">etrusco</a>: Marcus (<i>praenomen</i>), Tullius (<i>nomen</i>), Cicero (<i>cognomen</i>). </p> <ul><li>El <i>praenomen</i> designa al individuo (el nombre de hoy en día). Los <i>praenomia</i> normalmente aparecen en abreviatura. Los más frecuentes eran: A.: Aulus; Ap.:Appius; C.:Caius (Gaius); Cn.:Cnaeus (Gnaeus); D.:Decimus; K.:Caeso; L.:Lucius; M.:Marcus; Mi.:Manius; Mam.:Mamercus; N.:Numerius; P.:Publius; Q.:Quintus; Ser.:Servius; Sex.:Sextus; Sp.:Spurius; T.:Titus; Ti.:Tiberius.</li></ul> <ul><li>El <i>nomen</i> es el distintivo de la <a href="/wiki/Gens" title="Gens">gens</a> o <a href="/wiki/Gens" title="Gens">estirpe</a>, comprendiendo en la práctica varias familias. Sería como el <a href="/wiki/Apellido" title="Apellido">apellido</a> de hoy en día.</li></ul> <ul><li>El <i>cognomen</i>, distintivo de la familia dentro de la <i><a href="/wiki/Gens" title="Gens">gens</a></i>, era inicialmente una especie de apodo, rasgo físico o moral o cosa parecida.</li></ul> <p>Algunos indican la procedencia primitiva (Coriolanus, "de Corioli"), o una cualidad física (Crassus, "grueso, corpulento"; Longus, "alto y delgado"; Cincinnatus, "de pelo rizado"), o productos o trabajos campesinos (Cicero, "garbanzo"). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nombres_por_edades_y_condición_social"><span id="Nombres_por_edades_y_condici.C3.B3n_social"></span>Nombres por edades y condición social</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=20" title="Editar sección: Nombres por edades y condición social"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg/360px-Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg" decoding="async" width="360" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg/540px-Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg/720px-Tocador_de_una_matrona_romana_Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn.jpg 2x" data-file-width="2937" data-file-height="1728" /></a><figcaption><i>Tocador de una matrona romana.</i> Obra del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span> de <a href="/wiki/Juan_Gim%C3%A9nez_Mart%C3%ADn" title="Juan Giménez Martín">Juan Giménez Martín</a>, <a href="/wiki/Congreso_de_los_Diputados" title="Congreso de los Diputados">Congreso de los Diputados</a> de Madrid.</figcaption></figure> <ul><li><i>Infans</i>: el que no habla (hasta los 7 años); <i>Puer</i>: de 7 a 17 años; <i>Adulescens</i>: de 17 a 30 años; <i>Iuvenis</i>: de 30 a 46 años; <i>Senior</i>: de 46 a 60 años; <i>Senex</i>: de 60 a 80 años; <i>Aetate provectus</i>: más de 80 años.</li> <li><i>Puella</i>: niña</li> <li><i>Virgo</i>: mujer no casada</li> <li><i>Uxor</i>: esposa</li> <li><i>Matrona</i>: madre de familia</li> <li><i>Anus</i>: la mujer que ya no puede tener hijos</li> <li><i>Mulier</i>: mujer, desde que se casaba.</li> <li><i>Vir</i>: hombre</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Símbolos"><span id="S.C3.ADmbolos"></span>Símbolos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=21" title="Editar sección: Símbolos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El imperio romano fue muy pobre para todos en símbolos, algunos de los cuales han llegado hasta nuestros días, como el <a href="/wiki/Fasces" title="Fasces">Fasces</a>, haz de pequeños troncos atados con una cinta roja formando un cilindro alrededor de una hacha. Amen han encontrado restos de fasces <a href="/wiki/Etruscos" title="Etruscos">etruscos</a>, y en Roma, simbolizando la autoridad del imperio, eran llevados por un número variable de <a href="/wiki/Lictor" title="Lictor">lictores</a>, <i>fasces lictoriae</i>, que acompañaban a las autoridades en las ceremonias. Los fasces fueron adoptados como símbolo por el <a href="/wiki/Fascismo" title="Fascismo">Fascismo</a> de <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a>, igual que la <a href="/wiki/Esv%C3%A1stica" title="Esvástica">esvástica</a> hindú lo fue por el <a href="/wiki/Nazismo" title="Nazismo">nazismo</a> alemán. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religión,_mitología_y_festividades"><span id="Religi.C3.B3n.2C_mitolog.C3.ADa_y_festividades"></span>Religión, mitología y festividades</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=22" title="Editar sección: Religión, mitología y festividades"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Religi%C3%B3n_en_la_Antigua_Roma" title="Religión en la Antigua Roma"> Religión en la Antigua Roma</a></i></div> <p>Los romanos eran <a href="/wiki/Polite%C3%ADsta" class="mw-redirect" title="Politeísta">politeístas</a>. La <a href="/wiki/Religi%C3%B3n_romana" class="mw-redirect" title="Religión romana">religión romana</a> refleja los mismos elementos procedentes de otras civilizaciones que el resto de sus manifestaciones culturales. La religión griega, sobre todo, desempeñó un papel fundamental en la creación del <a href="/wiki/Pante%C3%B3n_(mitolog%C3%ADa)" title="Panteón (mitología)">panteón</a> romano. </p><p>Durante la <a href="/wiki/Monarqu%C3%ADa_romana" title="Monarquía romana">Monarquía</a> y en los primeros tiempos de la <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_romana" title="República romana">República</a>, los dioses estaban directamente relacionados con las actividades agrícolas y la vida doméstica. </p><p>Los romanos veneraban a los númenes o espíritus de la naturaleza, a los <a href="/wiki/Manes_(mitolog%C3%ADa)" title="Manes (mitología)">manes</a> o espíritus de los antepasados, a los <a href="/wiki/Lares_(mitolog%C3%ADa)" title="Lares (mitología)">lares</a> o espíritus del hogar y a los <a href="/wiki/Penates" title="Penates">penates</a> o espíritus de la vida y de las provisiones. </p><p>La religión romana tuvo un carácter práctico que se tradujo en la creación de un tipo especial de sacerdotes, los <a href="/wiki/Augur" title="Augur">augures</a>, encargados de interpretar determinados signos (el vuelo de las aves, las entrañas de los animales sacrificados, los fenómenos naturales como el trueno) para tomar decisiones relacionadas con la vida pública. </p> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Mitolog%C3%ADa_romana" title="Mitología romana"> Mitología romana</a></i></div> <p>La mitología romana está formada por las <a href="/wiki/Leyenda" title="Leyenda">leyendas</a> y <a href="/wiki/Mito" title="Mito">mitos</a> de la religión politeísta practicada en la <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Roma antigua</a>. La mayoría de las divinidades del <a href="/wiki/Pante%C3%B3n_(mitolog%C3%ADa)" title="Panteón (mitología)">panteón</a> romano provienen de <a href="/wiki/Antigua_Grecia" title="Antigua Grecia">Grecia</a> con dioses que suplantaron a las divinidades locales con algunas raras excepciones. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Desarrollo_de_las_fiestas_romanas">Desarrollo de las fiestas romanas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=23" title="Editar sección: Desarrollo de las fiestas romanas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint AP rellink"><span style="font-size:88%">Artículo principal:</span>&#32;<i><a href="/wiki/Fiestas_romanas" title="Fiestas romanas"> Fiestas romanas</a></i></div> <p>La principal fiesta romana (<i>ludi máximi</i> o <i>ludi magni</i>, es decir los <a href="/w/index.php?title=Grandes_Juegos_Romanos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Grandes Juegos Romanos (aún no redactado)">Grandes Juegos</a>) empezaba con una procesión tras la cual iban las imágenes de los <a href="/wiki/Dioses" class="mw-redirect" title="Dioses">dioses</a> y detrás los guerreros; seguían las comparsas de bailarines <i>(lúdii)</i> con túnicas rojas; los hombres adultos con cascos y <a href="/wiki/Armadura_(combate)" title="Armadura (combate)">armaduras</a>, los <a href="/wiki/Adolescente" class="mw-redirect" title="Adolescente">adolescentes</a> con pieles de <a href="/wiki/Oveja" class="mw-redirect" title="Oveja">ovejas</a>; después venían los <a href="/wiki/M%C3%BAsico" title="Músico">músicos</a>: el colegio de <a href="/wiki/Flauta" title="Flauta">flautistas</a> o <i>collegium tibicínium</i> era tan antiguo como el de los <a href="/wiki/Saliares" title="Saliares">saliares</a>, en <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a> <i>salii</i> (sacerdotes del dios Marte o 'saltadores danzantes'), pero tenía una consideración inferior. </p><p>Esta fiesta se celebraba en <a href="/wiki/Oto%C3%B1o" title="Otoño">otoño</a>, al regreso de las tropas en campaña, y era una fiesta para celebrar la victoria. </p><p>En el <a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">carnaval</a> popular (<i>fériae</i> o <i>saturae</i>) se usaban <a href="/wiki/M%C3%A1scara" title="Máscara">máscaras</a>. La <a href="/wiki/M%C3%BAsica" title="Música">música</a> se hacía con <a href="/wiki/Flauta" title="Flauta">flautas</a> <i>(tibias)</i>. En las fiestas se celebraban combates y carreras de carros. Los vencedores recibían una palma como corona lo cual era considerado un gran honor. Un romano se enterraba siempre con las palmas o coronas ganadas. </p><p>También destacaba entre las diversas fiestas la de los <a href="/wiki/Manes_(mitolog%C3%ADa)" title="Manes (mitología)">manes</a>, dedicada a los <a href="/wiki/Muerto" class="mw-redirect" title="Muerto">muertos</a>. Todas las fiestas tenían un desarrollo similar, cada una con sus particularidades. Otra importante fiesta también era las <a href="/wiki/Saturnales" title="Saturnales">Saturnales</a> (en honor a <a href="/wiki/Saturno_(mitolog%C3%ADa)" title="Saturno (mitología)">Saturno</a>) en la cual los amos servían a sus esclavos por un día completo, como si los papeles se hubiesen invertido. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=24" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFSusana_González_Marín02_de_Diciembre_de_2024" class="citation web">Susana González Marín (2 de diciembre de 2024). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/6074002.pdf">«Las primeras bibliotecas públicas en Roma y su impacto en la concepción de la literatura latina»</a>. Universidad de Salamanca. p.&#160;220.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ACultura+de+la+Antigua+Roma&amp;rft.au=Susana+Gonz%C3%A1lez+Mar%C3%ADn&amp;rft.aulast=Susana+Gonz%C3%A1lez+Mar%C3%ADn&amp;rft.btitle=Las+primeras+bibliotecas+p%C3%BAblicas+en+Roma+y+su+impacto+en+la+concepci%C3%B3n+de+la+literatura+latina&amp;rft.date=02+de+Diciembre+de+2024&amp;rft.genre=book&amp;rft.pages=220&amp;rft.pub=Universidad+de+Salamanca&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fdialnet.unirioja.es%2Fdescarga%2Farticulo%2F6074002.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFHorrocks1997" class="citation libro">Horrocks, Geoffrey (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/greekhistoryofla0000horr">«4–6»</a>. <i>Greek: a history of the language and its speakers</i>. London: Longman.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ACultura+de+la+Antigua+Roma&amp;rft.atitle=Greek%3A+a+history+of+the+language+and+its+speakers&amp;rft.au=Horrocks%2C+Geoffrey&amp;rft.aufirst=Geoffrey&amp;rft.aulast=Horrocks&amp;rft.btitle=4%E2%80%936&amp;rft.date=1997&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.place=London&amp;rft.pub=Longman&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgreekhistoryofla0000horr&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation libro"><i>Ancient Literacy</i>. Cambridge, Massachusetts: <a href="/wiki/Harvard_University_Press" title="Harvard University Press">Harvard U.P.</a> 1991. p.&#160;383.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ACultura+de+la+Antigua+Roma&amp;rft.btitle=Ancient+Literacy&amp;rft.date=1991&amp;rft.genre=book&amp;rft.pages=383&amp;rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts%3A+Harvard+U.P.&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEOllero197998-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEOllero197998_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITAREFOllero1979">Ollero, 1979</a>, p.&#160;98.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFFernandez-Beanato2020" class="citation publicación">Fernandez-Beanato, Damian (2020). «Cicero's Demarcation of Science: A Report of Shared Criteria». <i>Studies in History and Philosophy of Science Part A</i>. <small><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.shpsa.2020.04.002">10.1016/j.shpsa.2020.04.002</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ACultura+de+la+Antigua+Roma&amp;rft.atitle=Cicero%27s+Demarcation+of+Science%3A+A+Report+of+Shared+Criteria&amp;rft.au=Fernandez-Beanato%2C+Damian&amp;rft.aufirst=Damian&amp;rft.aulast=Fernandez-Beanato&amp;rft.date=2020&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Studies+in+History+and+Philosophy+of+Science+Part+A&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.shpsa.2020.04.002&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.injuve.es/sites/default/files/4%20-%20ser%20joven%20en%20roma.pdf"><i>Ser joven en Roma</i></a> en <i>Antropología de la educación y pedagogía de la juventud: procesos de enculturación</i>, Premios INJUVE 2007</span> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-autogenerated1_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-autogenerated1_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-autogenerated1_7-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Diccionario enciclopédico popular ilustrado Salvat (1906-1914): artículo <i>Sepulcro</i></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;action=edit&amp;section=25" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ceipac.ub.edu/biblio/Data/A/0276.pdf">Aspectos legales del mundo funerario romano</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historiaclasica.com/2007/05/la-educacin-de-los-hijos.html">C. Tácito, Diálogo sobre los oradores, 28, 4 – 29, 5. </a> Texto sobre la educación de los niños en la Antigua Roma</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1200427" class="extiw" title="wikidata:Q1200427">Q1200427</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Culture_of_ancient_Rome">Culture of ancient Rome</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q1200427%22">Q1200427</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art &amp; Architecture Thesaurus">AAT</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300020533">300020533</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1200427" class="extiw" title="wikidata:Q1200427">Q1200427</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Culture_of_ancient_Rome">Culture of ancient Rome</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q1200427%22">Q1200427</a></span></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐h5zst Cached time: 20250215155052 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.302 seconds Real time usage: 0.427 seconds Preprocessor visited node count: 3749/1000000 Post‐expand include size: 44406/2097152 bytes Template argument size: 5805/2097152 bytes Highest expansion depth: 23/100 Expensive parser function count: 7/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 10547/5000000 bytes Lua time usage: 0.130/10.000 seconds Lua memory usage: 2724744/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 3/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 291.959 1 -total 35.47% 103.549 1 Plantilla:Control_de_autoridades 22.55% 65.843 3 Plantilla:Extracto 17.37% 50.721 1 Plantilla:Listaref 15.47% 45.172 1 Plantilla:Referencias_adicionales 10.42% 30.432 1 Plantilla:Aviso 8.88% 25.924 1 Plantilla:Cita_web 8.15% 23.795 2 Plantilla:Problemas_artículo/validar 5.79% 16.891 12 Plantilla:Str_mid 5.43% 15.866 24 Plantilla:Trim --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:445786:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250215155052 and revision id 163897321. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;oldid=163897321">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;oldid=163897321</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Cultura_de_la_Antigua_Roma" title="Categoría:Cultura de la Antigua Roma">Cultura de la Antigua Roma</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_que_usan_la_extensi%C3%B3n_JsonConfig" title="Categoría:Wikipedia:Páginas que usan la extensión JsonConfig">Wikipedia:Páginas que usan la extensión JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_que_necesitan_referencias_adicionales" title="Categoría:Wikipedia:Artículos que necesitan referencias adicionales">Wikipedia:Artículos que necesitan referencias adicionales</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Referenciar_(a%C3%BAn_sin_clasificar)" title="Categoría:Wikipedia:Referenciar (aún sin clasificar)">Wikipedia:Referenciar (aún sin clasificar)</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_extractos" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con extractos">Wikipedia:Artículos con extractos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_AAT" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores AAT">Wikipedia:Artículos con identificadores AAT</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 2 dic 2024 a las 17:37.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia&#174; es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura_de_la_Antigua_Roma&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Cultura de la Antigua Roma</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>33 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-76d4c66f66-tz5h7","wgBackendResponseTime":173,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.302","walltime":"0.427","ppvisitednodes":{"value":3749,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":44406,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5805,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":23,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10547,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 291.959 1 -total"," 35.47% 103.549 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 22.55% 65.843 3 Plantilla:Extracto"," 17.37% 50.721 1 Plantilla:Listaref"," 15.47% 45.172 1 Plantilla:Referencias_adicionales"," 10.42% 30.432 1 Plantilla:Aviso"," 8.88% 25.924 1 Plantilla:Cita_web"," 8.15% 23.795 2 Plantilla:Problemas_artículo/validar"," 5.79% 16.891 12 Plantilla:Str_mid"," 5.43% 15.866 24 Plantilla:Trim"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.130","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2724744,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-h5zst","timestamp":"20250215155052","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Cultura de la Antigua Roma","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Cultura_de_la_Antigua_Roma","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1200427","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1200427","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-07-09T11:49:21Z","dateModified":"2024-12-02T17:37:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e8\/Arch_of_Constantine_at_Night_%28Rome%29.jpg","headline":"cultura y civilizaci\u00f3n romanas"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10