CINXE.COM

Cidade – Wikipédia, a enciclopédia livre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Cidade – Wikipédia, a enciclopédia livre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ptwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janeiro","fevereiro","março","abril","maio","junho","julho","agosto","setembro","outubro","novembro","dezembro"],"wgRequestId":"4d9fa238-47a7-4bfa-8df7-05f9b5e7e830","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Cidade","wgTitle":"Cidade","wgCurRevisionId":68984288,"wgRevisionId":68984288,"wgArticleId":8997,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["!CS1 inglês-fontes em língua (en)","!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores","!Artigos com ligações inativas","!Predefinição Webarchive archiveis links","!CS1 espanhol-fontes em língua (es)","!Páginas que usam imagem múltipla com imagens com escalas automáticas","!Artigos bons na Wikipédia em japonês","Geografia urbana","Cidade","Urbanismo","Divisões administrativas","Elementos urbanos"],"wgPageViewLanguage":"pt","wgPageContentLanguage":"pt","wgPageContentModel":"wikitext", "wgRelevantPageName":"Cidade","wgRelevantArticleId":8997,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q515","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled": true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.30"};RLSTATE={"ext.gadget.FeedbackHighlight-base":"ready","ext.gadget.keepPDU":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Topicon","ext.gadget.Metacaixa","ext.gadget.TitleRewrite", "ext.gadget.ElementosOcultaveis","ext.gadget.FeedbackHighlight","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.NewVillagePump","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.requestForAdminship","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.PagesForDeletion","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.gadget.FeedbackHighlight-base%2CkeepPDU&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/1200px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/800px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/640px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Cidade – Wikipédia, a enciclopédia livre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pt.m.wikipedia.org/wiki/Cidade"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (pt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cidade"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="&#039;&#039;Feed&#039;&#039; Atom Wikipédia" href="/w/index.php?title=Especial:Mudan%C3%A7as_recentes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Cidade rootpage-Cidade skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar para o conteúdo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegação </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" title="Visitar a página principal [z]" accesskey="z"><span>Página principal</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Conte%C3%BAdo_destacado"><span>Conteúdo destacado</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Eventos_atuais" title="Informação temática sobre eventos atuais"><span>Eventos atuais</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Esplanada"><span>Esplanada</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleat%C3%B3ria" title="Carregar página aleatória [x]" accesskey="x"><span>Página aleatória</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%C3%8Dndice"><span>Portais</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Informe_um_erro"><span>Informar um erro</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_especiais"><span>Páginas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Colaboração </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-welcome" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Boas-vindas"><span>Boas-vindas</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_principal" title="Um local reservado para auxílio."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-Páginas-de-testes-públicas" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_de_testes"><span>Páginas de testes públicas</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Portal_comunit%C3%A1rio" title="Sobre o projeto"><span>Portal comunitário</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mudan%C3%A7as_recentes" title="Uma lista de mudanças recentes nesta wiki [r]" accesskey="r"><span>Mudanças recentes</span></a></li><li id="n-maintenance" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Manuten%C3%A7%C3%A3o"><span>Manutenção</span></a></li><li id="n-createpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Guia_de_edi%C3%A7%C3%A3o/Como_come%C3%A7ar_uma_p%C3%A1gina"><span>Criar página</span></a></li><li id="n-newpages-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_novas"><span>Páginas novas</span></a></li><li id="n-contact-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contato"><span>Contato</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pt.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Pesquisar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia" aria-label="Pesquisar na Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas pessoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspeto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspeto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Cidade" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório" class=""><span>Criar uma conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cidade" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Mais opções" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas pessoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas pessoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu do utilizador" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Cidade" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Criar uma conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Cidade" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores sem sessão iniciada <a href="/wiki/Ajuda:Introduction" aria-label="Saiba mais sobre edição"><span>saber mais</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minhas_contribui%C3%A7%C3%B5es" title="Uma lista de edições feitas a partir deste endereço IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuições</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minha_discuss%C3%A3o" title="Discussão sobre edições feitas a partir deste endereço IP [n]" accesskey="n"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eocultar\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"pt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteúdo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteúdo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Início</div> </a> </li> <li id="toc-Definição" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Definição"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Definição</span> </div> </a> <ul id="toc-Definição-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etimologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Etimologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Etimologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geografia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Geografia</span> </button> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Áreas_urbanas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Áreas_urbanas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Áreas urbanas</span> </div> </a> <ul id="toc-Áreas_urbanas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Local" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Local"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Local</span> </div> </a> <ul id="toc-Local-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Centro" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Centro"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Centro</span> </div> </a> <ul id="toc-Centro-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Espaço_público" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Espaço_público"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Espaço público</span> </div> </a> <ul id="toc-Espaço_público-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Estrutura_interna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_interna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Estrutura interna</span> </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_interna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-História" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#História"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>História</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-História-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção História</span> </button> <ul id="toc-História-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antiguidade" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antiguidade"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Antiguidade</span> </div> </a> <ul id="toc-Antiguidade-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Idade_Média" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Idade_Média"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Idade Média</span> </div> </a> <ul id="toc-Idade_Média-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Era_moderna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Era_moderna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Era moderna</span> </div> </a> <ul id="toc-Era_moderna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Era_pós-industrial" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Era_pós-industrial"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Era pós-industrial</span> </div> </a> <ul id="toc-Era_pós-industrial-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Urbanização" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Urbanização"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Urbanização</span> </div> </a> <ul id="toc-Urbanização-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Governo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Governo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Governo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Governo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Governo</span> </button> <ul id="toc-Governo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Serviços_municipais" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Serviços_municipais"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Serviços municipais</span> </div> </a> <ul id="toc-Serviços_municipais-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Finanças" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Finanças"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Finanças</span> </div> </a> <ul id="toc-Finanças-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Governança" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Governança"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Governança</span> </div> </a> <ul id="toc-Governança-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Planejamento_urbano" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Planejamento_urbano"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Planejamento urbano</span> </div> </a> <ul id="toc-Planejamento_urbano-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sociedade" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sociedade"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Sociedade</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sociedade-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Sociedade</span> </button> <ul id="toc-Sociedade-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Estrutura_social" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Estrutura_social"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Estrutura social</span> </div> </a> <ul id="toc-Estrutura_social-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Economia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Economia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Economia</span> </div> </a> <ul id="toc-Economia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cultura_e_comunicação" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultura_e_comunicação"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Cultura e comunicação</span> </div> </a> <ul id="toc-Cultura_e_comunicação-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Guerra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Guerra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Guerra</span> </div> </a> <ul id="toc-Guerra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Infraestrutura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Infraestrutura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Infraestrutura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Infraestrutura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Infraestrutura</span> </button> <ul id="toc-Infraestrutura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Serviços_de_utilidade_pública" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Serviços_de_utilidade_pública"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Serviços de utilidade pública</span> </div> </a> <ul id="toc-Serviços_de_utilidade_pública-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transportes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transportes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Transportes</span> </div> </a> <ul id="toc-Transportes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Habitação" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Habitação"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Habitação</span> </div> </a> <ul id="toc-Habitação-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ecologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ecologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Ecologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Ecologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Projeção_internacional" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Projeção_internacional"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Projeção internacional</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Projeção_internacional-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Projeção internacional</span> </button> <ul id="toc-Projeção_internacional-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cidade_global" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cidade_global"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Cidade global</span> </div> </a> <ul id="toc-Cidade_global-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Atividade_transnacional" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Atividade_transnacional"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Atividade transnacional</span> </div> </a> <ul id="toc-Atividade_transnacional-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sistema_das_Nações_Unidas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sistema_das_Nações_Unidas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Sistema das Nações Unidas</span> </div> </a> <ul id="toc-Sistema_das_Nações_Unidas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Representações_culturais" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Representações_culturais"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Representações culturais</span> </div> </a> <ul id="toc-Representações_culturais-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ver_também" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ver_também"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Ver também</span> </div> </a> <ul id="toc-Ver_também-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referências" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referências"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Referências</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Referências-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Referências</span> </button> <ul id="toc-Referências-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Leitura_adicional" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Leitura_adicional"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1.1</span> <span>Leitura adicional</span> </div> </a> <ul id="toc-Leitura_adicional-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ligações_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligações_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Ligações externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligações_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Índice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Cidade</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir para um artigo noutra língua. Disponível em 216 línguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-216" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">216 línguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D2%9B%D1%8C" title="Ақалақь — abcázio" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Ақалақь" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abcázio" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — africanês" lang="af" hreflang="af" data-title="Stad" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="africanês" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Stadt" title="Stadt — alemão suíço" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Stadt" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemão suíço" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B" title="ከተማ — amárico" lang="am" hreflang="am" data-title="ከተማ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amárico" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Tokayto" title="Tokayto — Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Tokayto" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ciudat" title="Ciudat — aragonês" lang="an" hreflang="an" data-title="Ciudat" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonês" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Burg" title="Burg — inglês antigo" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Burg" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="inglês antigo" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9" title="مدينة — árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مدينة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%95%DC%9D%DC%A2%DC%AC%DC%90" title="ܡܕܝܢܬܐ — aramaico" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܕܝܢܬܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramaico" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9" title="مدينة — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="مدينة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87" title="مدينه — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مدينه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%B9%E0%A7%B0" title="চহৰ — assamês" lang="as" hreflang="as" data-title="চহৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamês" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ciud%C3%A1" title="Ciudá — asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciudá" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B3%D1%8C%D0%B0%D1%80" title="Шагьар — avar" lang="av" hreflang="av" data-title="Шагьар" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="avar" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Marka" title="Marka — aimará" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Marka" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="aimará" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99h%C9%99r" title="Şəhər — azerbaijano" lang="az" hreflang="az" data-title="Şəhər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="شهر — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="شهر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Ҡала — bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡала" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Kota" title="Kota — balinês" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Kota" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinês" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Stod" title="Stod — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Stod" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Miests" title="Miests — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Miests" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Syudad" title="Syudad — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Syudad" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад — bielorrusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Горад" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Горад" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Град — búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Град" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="शहर — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="शहर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Kuta" title="Kuta — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Kuta" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A6%B0" title="নগর — bengalês" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নগর" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalês" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BE%B2%E0%BD%BC%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BE%B1%E0%BD%BA%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="གྲོང་ཁྱེར། — tibetano" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གྲོང་ཁྱེར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetano" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/K%C3%AAr" title="Kêr — bretão" lang="br" hreflang="br" data-title="Kêr" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretão" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Grad" title="Grad — bósnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Grad" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bósnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%82%D0%BE" title="Хото — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хото" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ciutat" title="Ciutat — catalão" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ciutat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalão" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A0ng-ch%C3%AA" title="Siàng-chê — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Siàng-chê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="ГӀала — checheno" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ГӀала" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="checheno" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Dakbayan" title="Dakbayan — cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Dakbayan" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Dangkulo" title="Dangkulo — chamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Dangkulo" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="chamorro" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A6%E1%8F%9A%E1%8E%B2%E1%8E%A2" title="ᎦᏚᎲᎢ — cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎦᏚᎲᎢ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="شار — curdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شار" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="curdo central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eeer" title="Şeer — tártara da Crimeia" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Şeer" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="tártara da Crimeia" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/M%C4%9Bsto" title="Město — checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Město" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8A" title="Градъ — eslavo eclesiástico" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Градъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="eslavo eclesiástico" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BB%D0%B0" title="Хула — chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хула" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Dinas" title="Dinas — galês" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Dinas" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galês" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/By" title="By — dinamarquês" lang="da" hreflang="da" data-title="By" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarquês" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Stadt" title="Stadt — alemão" lang="de" hreflang="de" data-title="Stadt" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemão" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/S%C3%BBke" title="Sûke — Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sûke" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B7" title="Πόλη — grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Πόλη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%AA" title="Sitê — Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Sitê" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/City" title="City — inglês" lang="en" hreflang="en" data-title="City" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglês" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Urbo" title="Urbo — esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Urbo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciudad" title="Ciudad — espanhol" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciudad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Linn" title="Linn — estónio" lang="et" hreflang="et" data-title="Linn" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estónio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hiri" title="Hiri — basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hiri" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ci%C3%A1" title="Ciá — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Ciá" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="شهر — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شهر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kaupunki" title="Kaupunki — finlandês" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kaupunki" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Liin" title="Liin — Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Liin" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Siti" title="Siti — fijiano" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Siti" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fijiano" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/B%C3%BDur" title="Býur — feroês" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Býur" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="feroês" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ville" title="Ville — francês" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ville" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francês" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Vela" title="Vela — Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Vela" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/St%C3%A4%C3%A4d" title="Stääd — frísio setentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Stääd" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frísio setentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A2t" title="Citât — friulano" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Citât" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulano" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/St%C3%AAd" title="Stêd — frísico ocidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stêd" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frísico ocidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cathair" title="Cathair — irlandês" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cathair" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Kasaba" title="Kasaba — gagauz" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Kasaba" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="gagauz" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%8E%E5%B8%82" title="城市 — gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="城市" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Vil" title="Vil — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Vil" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Baile_m%C3%B2r" title="Baile mòr — gaélico escocês" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Baile mòr" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélico escocês" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cidade" title="Cidade — galego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cidade" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1va" title="Táva — guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Táva" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe&#039;ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B0" title="શહેર — guzerate" lang="gu" hreflang="gu" data-title="શહેર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="guzerate" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Alijunapiapa%27a" title="Alijunapiapa&#039;a — Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Alijunapiapa&#039;a" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Ard-valley" title="Ard-valley — manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Ard-valley" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A0ng-s%E1%B9%B3" title="Sàng-sṳ — hacá" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sàng-sṳ" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hacá" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/K%C5%ABlanakauhale" title="Kūlanakauhale — havaiano" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kūlanakauhale" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="havaiano" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%99%D7%A8" title="עיר — hebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="עיר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="शहर — hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="शहर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/City" title="City — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="City" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Grad" title="Grad — croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Grad" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/M%C4%9Bsto" title="Město — alto sorábio" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Město" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="alto sorábio" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Vil" title="Vil — haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Vil" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/V%C3%A1ros" title="Város — húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Város" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84" title="Քաղաք — arménio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քաղաք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Citate" title="Citate — interlíngua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Citate" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlíngua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kota" title="Kota — indonésio" lang="id" hreflang="id" data-title="Kota" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A9" title="Cité — interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Cité" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Okeama" title="Okeama — igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Okeama" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Iniqpak" title="Iniqpak — inupiaque" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Iniqpak" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="inupiaque" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Siudad" title="Siudad — ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Siudad" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%85%D1%8C%D0%B5" title="Пхье — inguche" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Пхье" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="inguche" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Urbo" title="Urbo — ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Urbo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Borg" title="Borg — islandês" lang="is" hreflang="is" data-title="Borg" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandês" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Citt%C3%A0" title="Città — italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Città" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%93%84%E1%93%87%E1%93%96%E1%91%A6" title="ᓄᓇᓖᑦ — inuktitut" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᓄᓇᓖᑦ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="inuktitut" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bom"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%83%BD%E5%B8%82" title="都市 — japonês" lang="ja" hreflang="ja" data-title="都市" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonês" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Siti" title="Siti — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Siti" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/tcadu" title="tcadu — lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="tcadu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kutha" title="Kutha — javanês" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kutha" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanês" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98" title="დიდი ქალაქი — georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="დიდი ქალაქი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tamdint" title="Tamdint — kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tamdint" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%B0%D0%BB%D1%8D" title="Къалэ — cabardiano" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Къалэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="cabardiano" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/C%C4%A9t%C4%A9" title="Cĩtĩ — quicuio" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Cĩtĩ" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="quicuio" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Қала — cazaque" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қала" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="cazaque" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%BB%E1%9E%84" title="ទីក្រុង — khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ទីក្រុង" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B2%97%E0%B2%B0" title="ನಗರ — canarim" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನಗರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="canarim" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8F%84%EC%8B%9C" title="도시 — coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="도시" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80" title="Шахар — carachaio-bálcaro" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Шахар" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="carachaio-bálcaro" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%8E%DB%81%D9%8E%D8%B1" title="شَہَر — caxemira" lang="ks" hreflang="ks" data-title="شَہَر" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="caxemira" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Stadt" title="Stadt — kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Stadt" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Bajar" title="Bajar — curdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Bajar" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80" title="Кар — komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Кар" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Cita" title="Cita — córnico" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Cita" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="córnico" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B0%D1%80" title="Шаар — quirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Шаар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="quirguiz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Urbs" title="Urbs — latim" lang="la" hreflang="la" data-title="Urbs" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latim" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Sivdad" title="Sivdad — ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Sivdad" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — luxemburguês" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Stad" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburguês" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B3%D1%8C%D1%80%D1%83" title="Шагьру — Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Шагьру" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%B3%D1%8C%D0%B5%D1%80" title="Шегьер — lezghiano" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Шегьер" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezghiano" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sjtad" title="Sjtad — limburguês" lang="li" hreflang="li" data-title="Sjtad" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburguês" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Zit%C3%A0" title="Zità — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Zità" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A0" title="Cità — lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Cità" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Engumba" title="Engumba — lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Engumba" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Miestas" title="Miestas — lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Miestas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/M%C4%ABsts" title="Mīsts — Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Mīsts" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Pils%C4%93ta" title="Pilsēta — letão" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Pilsēta" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letão" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Kottha" title="Kottha — madurês" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Kottha" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurês" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="शहर — maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="शहर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%88%D1%81%D1%8C" title="Ошсь — mocsa" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Ошсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mocsa" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tan%C3%A0n-dehibe" title="Tanàn-dehibe — malgaxe" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tanàn-dehibe" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxe" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B0" title="Ола — Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Ола" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/T%C4%81one" title="Tāone — maori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Tāone" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Kota" title="Kota — minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Kota" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Град — macedónio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Град" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedónio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%97%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="നഗരം — malaiala" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നഗരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malaiala" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%82" title="Хот — mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хот" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%83%EA%AF%8C%EA%AF%A3%EA%AF%9C%EA%AF%82%EA%AF%9D%EA%AF%82%EA%AF%A6%EA%AF%9F" title="ꯃꯌꯣꯜꯂꯝꯂꯦꯟ — manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯃꯌꯣꯜꯂꯝꯂꯦꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="शहर — marata" lang="mr" hreflang="mr" data-title="शहर" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marata" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Bandar" title="Bandar — malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Bandar" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cidade" title="Cidade — mirandês" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Cidade" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandês" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="شهر — mazandarani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="شهر" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandarani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Altepetl" title="Altepetl — Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Altepetl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A0" title="Cità — napolitano" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Cità" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitano" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Stadt" title="Stadt — baixo-alemão" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Stadt" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="baixo-alemão" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Stad_(woonstee)" title="Stad (woonstee) — baixo-saxão" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Stad (woonstee)" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="baixo-saxão" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%B0" title="सहर — nepalês" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सहर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalês" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0" title="नगर — newari" lang="new" hreflang="new" data-title="नगर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — neerlandês" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Stad" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/By" title="By — norueguês nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="By" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norueguês nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/By" title="By — norueguês bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="By" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norueguês bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Cit%C3%A9" title="Cité — Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Cité" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Vila" title="Vila — occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Vila" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Linnu" title="Linnu — Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Linnu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80" title="Сахар — ossético" lang="os" hreflang="os" data-title="Сахар" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossético" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0" title="ਸ਼ਹਿਰ — panjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸ਼ਹਿਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Siudat" title="Siudat — papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Siudat" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Schtadt" title="Schtadt — Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Schtadt" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Miasto" title="Miasto — polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Miasto" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%A0" title="Sità — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sità" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%81%D8%B1" title="شہر — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="شہر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B7" title="Πόλη — Pontic" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Πόλη" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="Pontic" class="interlanguage-link-target"><span>Ποντιακά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%9A%D8%A7%D8%B1" title="ښار — pastó" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ښار" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastó" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Llaqta" title="Llaqta — quíchua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Llaqta" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quíchua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Foro" title="Foro — Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Foro" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ora%C8%99" title="Oraș — romeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Oraș" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/C%C3%A2s%C3%A2b%C4%83" title="Câsâbă — aromeno" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Câsâbă" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aromeno" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Cetata_granne" title="Cetata granne — Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Cetata granne" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Город — russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Город" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE" title="Місто — Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Місто" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Куорат — sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Куорат" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B1%E1%B1%9F%E1%B1%9C%E1%B1%9F%E1%B1%A8" title="ᱱᱟᱜᱟᱨ — santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱱᱟᱜᱟᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Citati" title="Citati — siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Citati" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Ceety" title="Ceety — scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Ceety" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DA%BE%D8%B1" title="شھر — sindi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="شھر" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Grad" title="Grad — servo-croata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Grad" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="servo-croata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B6%9C%E0%B6%BB" title="නගර — cingalês" lang="si" hreflang="si" data-title="නගර" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalês" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/City" title="City — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="City" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mesto_(v%C5%A1eobecne)" title="Mesto (všeobecne) — eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mesto (všeobecne)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mesto" title="Mesto — esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mesto" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Guta" title="Guta — shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Guta" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Caasimad" title="Caasimad — somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Caasimad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Qyteti" title="Qyteti — albanês" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Qyteti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanês" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Град — sérvio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Град" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="sérvio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kota" title="Kota — sundanês" lang="su" hreflang="su" data-title="Kota" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanês" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stad" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Jiji" title="Jiji — suaíli" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Jiji" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suaíli" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Mjasto" title="Mjasto — silesiano" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Mjasto" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%A8%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="மாநகரம் — tâmil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மாநகரம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tâmil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%82_(%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%9F%E0%B1%80)" title="నగరం (సిటీ) — telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="నగరం (సిటీ)" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D2%B3%D1%80" title="Шаҳр — tajique" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Шаҳр" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tajique" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3" title="นคร — tailandês" lang="th" hreflang="th" data-title="นคร" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandês" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Lungsod" title="Lungsod — tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Lungsod" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/%C5%A0%C9%99h%C9%99r" title="Šəhər — Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Šəhər" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehir" title="Şehir — turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Şehir" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Dorobha" title="Dorobha — tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Dorobha" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D3%99%D2%BB%D3%99%D1%80" title="Шәһәр — tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Шәһәр" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80_(%D0%B3%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F)" title="Кар (география) — udmurte" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Кар (география)" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurte" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE" title="Місто — ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Місто" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%81%D8%B1" title="شہر — urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="شہر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Shahar" title="Shahar — usbeque" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Shahar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="usbeque" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Sit%C3%A0" title="Sità — véneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Sità" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="véneto" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Lidn" title="Lidn — Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Lidn" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91" title="Thành phố — vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thành phố" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Stad" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Zif" title="Zif — volapuque" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Zif" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapuque" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Veye_(djeyografeye)" title="Veye (djeyografeye) — valão" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Veye (djeyografeye)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valão" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Syudad" title="Syudad — waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Syudad" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%8E%E5%B8%82" title="城市 — wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="城市" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%98%D7%90%D7%98" title="שטאט — iídiche" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שטאט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="iídiche" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cl%C3%BA" title="Ìlú — ioruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìlú" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ioruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Stad" title="Stad — Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Stad" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%8E%E5%B8%82" title="城市 — chinês" lang="zh" hreflang="zh" data-title="城市" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinês" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A2%E2%81%BF-chh%C4%AB" title="Siâⁿ-chhī — min nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Siâⁿ-chhī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="min nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%8E%E5%B8%82" title="城市 — cantonês" lang="yue" hreflang="yue" data-title="城市" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonês" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Isidlavela" title="Isidlavela — zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Isidlavela" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q515#sitelinks-wikipedia" title="Editar hiperligações interlínguas" class="wbc-editpage">Editar hiperligações</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaços nominais"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cidade" title="Ver a página de conteúdo [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discuss%C3%A3o:Cidade" rel="discussion" title="Discussão sobre o conteúdo da página [t]" accesskey="t"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mudar a variante da língua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">português</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cidade"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=history" title="Edições anteriores desta página. [h]" accesskey="h"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mais opções" > <div class="vector-menu-heading"> Operações </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Cidade"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=history"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Geral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_afluentes/Cidade" title="Lista de todas as páginas que contêm hiperligações para esta [j]" accesskey="j"><span>Páginas afluentes</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Altera%C3%A7%C3%B5es_relacionadas/Cidade" rel="nofollow" title="Mudanças recentes nas páginas para as quais esta contém hiperligações [k]" accesskey="k"><span>Alterações relacionadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pt.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Carregar_ficheiro" title="Carregar ficheiros [u]" accesskey="u"><span>Carregar ficheiro</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;oldid=68984288" title="Hiperligação permanente para esta revisão desta página"><span>Hiperligação permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=info" title="Mais informações sobre esta página"><span>Informações da página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Cidade&amp;id=68984288&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informação sobre como citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FCidade"><span>Obter URL encurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FCidade"><span>Descarregar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Livro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Cidade"><span>Criar um livro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Cidade&amp;action=show-download-screen"><span>Descarregar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;printable=yes" title="Versão para impressão desta página [p]" accesskey="p"><span>Versão para impressão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros projetos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cities" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pt.wikiquote.org/wiki/Cidade" hreflang="pt"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q515" title="Hiperligação para o elemento do repositório de dados [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspeto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pt" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68913260/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .multiimageinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box;text-align:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle .thumbcaption{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .tmulti .multiimageinner img{background-color:white}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .tmulti .multiimageinner img{background-color:white}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:342px;max-width:342px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:340px;max-width:340px"><div class="thumbimage" style="height:125px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg/338px-Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="338" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg/507px-Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg/676px-Palace_of_Westminster_from_the_dome_on_Methodist_Central_Hall_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="7888" data-file-height="2926" /></a></span></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:169px;max-width:169px"><div class="thumbimage" style="height:111px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/167px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg" decoding="async" width="167" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/251px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg/334px-Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg 2x" data-file-width="5853" data-file-height="3902" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="width:169px;max-width:169px"><div class="thumbimage" style="height:111px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:The_Seine_from_Ballon_Generali,_7_August_2016_001.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg/167px-The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg" decoding="async" width="167" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg/251px-The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg/334px-The_Seine_from_Ballon_Generali%2C_7_August_2016_001.jpg 2x" data-file-width="5472" data-file-height="3648" /></a></span></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:116px;max-width:116px"><div class="thumbimage" style="height:152px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:1_rocinha_night_2014_panorama_(vertical_cropped).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg/114px-1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg" decoding="async" width="114" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg/171px-1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg/228px-1_rocinha_night_2014_panorama_%28vertical_cropped%29.jpg 2x" data-file-width="3180" data-file-height="4238" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="width:104px;max-width:104px"><div class="thumbimage" style="height:152px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg/102px-Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg" decoding="async" width="102" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg/153px-Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg/204px-Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg 2x" data-file-width="2848" data-file-height="4272" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="width:116px;max-width:116px"><div class="thumbimage" style="height:152px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg/114px-20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="114" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg/171px-20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg/228px-20191205_Targ_przypraw_w_Starym_Delhi_0703_6755_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2625" data-file-height="3499" /></a></span></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:221px;max-width:221px"><div class="thumbimage" style="height:103px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg/219px-Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg" decoding="async" width="219" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg/329px-Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg/438px-Hong_Kong_Harbour_Night_2019-06-11.jpg 2x" data-file-width="10439" data-file-height="4936" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="width:117px;max-width:117px"><div class="thumbimage" style="height:103px;overflow:hidden"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Metro_de_S%C3%A3o_Paulo,_Luz_Station,_Brazil_(square_cropped).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg/115px-Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg" decoding="async" width="115" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg/173px-Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg/230px-Metro_de_S%C3%A3o_Paulo%2C_Luz_Station%2C_Brazil_%28square_cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2082" data-file-height="1881" /></a></span></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption"><i>Do topo, da esquerda para a direita</i>: <a href="/wiki/Pal%C3%A1cio_de_Westminster" title="Palácio de Westminster">Palácio de Westminster</a> em <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a>; <a href="/wiki/Cruzamento_de_Shibuya" title="Cruzamento de Shibuya">Cruzamento de Shibuya</a> em <a href="/wiki/T%C3%B3quio" title="Tóquio">Tóquio</a>; <a href="/wiki/Rio_Sena" title="Rio Sena">Rio Sena</a> em <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>; <a href="/wiki/Favela" title="Favela">favela</a> da <a href="/wiki/Rocinha" title="Rocinha">Rocinha</a> no <a href="/wiki/Rio_de_Janeiro" title="Rio de Janeiro">Rio de Janeiro</a>; <a href="/wiki/Sexta_Avenida" title="Sexta Avenida">Sexta Avenida</a> em <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a>; mercado de especiarias em <a href="/wiki/Deli" title="Deli">Deli</a>; <a href="/wiki/Panorama_urbano" title="Panorama urbano">panorama urbano</a> de <a href="/wiki/Hong_Kong" title="Hong Kong">Hong Kong</a>; <a href="/wiki/Metr%C3%B4_de_S%C3%A3o_Paulo" title="Metrô de São Paulo">Metrô de São Paulo</a>.</div></div></div></div> <p>A <b>cidade</b> é um grande <a href="/wiki/Povoamento_humano" title="Povoamento humano">assentamento humano</a>.<sup id="cite_ref-Goodall_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Goodall-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Kuper_and_Kuper_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kuper_and_Kuper-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup> Pode ser definida como um lugar permanente e <a href="/wiki/Densidade_urbana" title="Densidade urbana">densamente</a> povoado com limites administrativamente definidos cujos membros trabalham principalmente em tarefas não agrícolas.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> As cidades geralmente têm amplos sistemas de <a href="/wiki/Habita%C3%A7%C3%A3o" title="Habitação">habitação</a>, <a href="/wiki/Transporte" title="Transporte">transporte</a>, <a href="/wiki/Saneamento" title="Saneamento">saneamento</a>, <a href="/wiki/Servi%C3%A7o_p%C3%BAblico" title="Serviço público">serviços públicos</a>, <a href="/wiki/Uso_do_solo" title="Uso do solo">uso do solo</a>, <a href="/wiki/Ind%C3%BAstria_manufatureira" title="Indústria manufatureira">produção de bens</a> e <a href="/wiki/Comunica%C3%A7%C3%A3o" title="Comunicação">comunicação</a>. Sua densidade facilita a interação entre pessoas, órgãos governamentais e <a href="/wiki/Neg%C3%B3cio" title="Negócio">empresas</a>, às vezes beneficiando diferentes partes do processo, como melhorar a eficiência da distribuição de bens e serviços. </p><p>A cidade é um conjunto de pessoas em um <a href="/wiki/Per%C3%ADmetro_urbano" title="Perímetro urbano">perímetro urbano</a> (sem governo próprio), formada por casas e edifícios que estão próximos e, possui serviços que atendem as necessidades básicas dos moradores.<sup id="cite_ref-:0_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> Já o <a href="/wiki/Munic%C3%ADpio" title="Município">município</a> é formado pela cidade mais os <a href="/wiki/Zona_rural" title="Zona rural">territórios rurais</a> e, possui uma <a href="/wiki/Administra%C3%A7%C3%A3o_p%C3%BAblica" title="Administração pública">administração pública</a>; assim a cidade transforma-se em município quando tiver <a href="/wiki/Governo" title="Governo">governo</a>/jurisdição próprio.<sup id="cite_ref-:0_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> </p><p>Historicamente, os moradores das cidades têm sido uma pequena proporção da <a href="/wiki/Humanidade" class="mw-redirect" title="Humanidade">humanidade</a> em geral, mas após dois séculos de <a href="/wiki/Urbaniza%C3%A7%C3%A3o" title="Urbanização">urbanização</a> rápida e sem precedentes, mais da metade da <a href="/wiki/Popula%C3%A7%C3%A3o_mundial" title="População mundial">população mundial</a> agora vive em cidades, o que teve consequências profundas para a sustentabilidade global.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> As cidades atuais geralmente formam o núcleo de grandes <a href="/wiki/Regi%C3%A3o_metropolitana" title="Região metropolitana">áreas metropolitanas</a> e <a href="/wiki/Espa%C3%A7o_urbano" title="Espaço urbano">urbanas</a> – criando inúmeros <a href="/wiki/Movimento_pendular" title="Movimento pendular">passageiros</a> que viajam para os <a href="/wiki/Centro_urbano" title="Centro urbano">centros</a> das cidades para emprego, entretenimento e educação. No entanto, em um mundo de intensificação da <a href="/wiki/Globaliza%C3%A7%C3%A3o" title="Globalização">globalização</a>, todas as cidades estão, em graus variados, também conectadas globalmente além dessas regiões. Essa influência crescente significa que as cidades também têm influências significativas em questões globais, como <a href="/wiki/Desenvolvimento_sustent%C3%A1vel" title="Desenvolvimento sustentável">desenvolvimento sustentável</a>, <a href="/wiki/Aquecimento_global" title="Aquecimento global">aquecimento global</a> e saúde global. Devido a essas grandes influências em questões mundiais, a comunidade internacional priorizou o investimento em <a href="/wiki/Ecocidade" title="Ecocidade">cidades sustentáveis</a> por meio do 11º <a href="/wiki/Objetivos_de_Desenvolvimento_Sustent%C3%A1vel" title="Objetivos de Desenvolvimento Sustentável">Objetivo de Desenvolvimento Sustentável</a>. Devido à eficiência do transporte e ao menor consumo de terra, as cidades <a href="/wiki/Densidade_urbana" title="Densidade urbana">densas</a> têm o potencial de ter uma <a href="/wiki/Pegada_ecol%C3%B3gica" title="Pegada ecológica">pegada ecológica</a> menor por habitante do que as áreas mais escassamente povoadas.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> Por isso, as cidades compactas são muitas vezes referidas como um elemento crucial na luta contra as alterações climáticas.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> No entanto, essa concentração também pode ter consequências negativas significativas, como a formação de <a href="/wiki/Ilha_de_calor" title="Ilha de calor">ilhas de calor urbanas</a>, <a href="/wiki/Polui%C3%A7%C3%A3o" title="Poluição">concentração de poluição</a> e estresse no <a href="/wiki/Abastecimento_de_%C3%A1gua" class="mw-redirect" title="Abastecimento de água">abastecimento de água</a> e outros recursos. </p><p>Outras características importantes das cidades, além da população, incluem o estatuto de <a href="/wiki/Capital" title="Capital">capital</a> e a relativa ocupação contínua da cidade. Por exemplo, capitais de países como <a href="/wiki/Pequim" title="Pequim">Pequim</a>, <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a>, <a href="/wiki/Cidade_do_M%C3%A9xico" title="Cidade do México">Cidade do México</a>, <a href="/wiki/Moscovo" title="Moscovo">Moscou</a>, <a href="/wiki/Nair%C3%B3bi" title="Nairóbi">Nairóbi</a>, <a href="/wiki/Nova_Deli" title="Nova Deli">Nova Deli</a>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a>, <a href="/wiki/Atenas" title="Atenas">Atenas</a>, <a href="/wiki/Seul" title="Seul">Seul</a>, <a href="/wiki/Singapura" title="Singapura">Singapura</a>, <a href="/wiki/T%C3%B3quio" title="Tóquio">Tóquio</a>, <a href="/wiki/Manila" title="Manila">Manila</a> e <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, DC</a> refletem a identidade e o ápice de suas respectivas nações.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> Algumas capitais históricas, como <a href="/wiki/Quioto" title="Quioto">Quioto</a> e <a href="/wiki/Xian" title="Xian">Xian</a>, mantêm seu reflexo de identidade cultural mesmo sem o estatuto de capital. Locais sagrados religiosos oferecem outro exemplo de estatuto de capital dentro de uma religião, <a href="/wiki/Jerusal%C3%A9m" title="Jerusalém">Jerusalém</a>, <a href="/wiki/Meca" title="Meca">Meca</a>, <a href="/wiki/Varanasi" title="Varanasi">Varanasi</a>, <a href="/wiki/Ai%C3%B3dia" title="Aiódia">Aiódia</a> e <a href="/wiki/Prayagraje" title="Prayagraje">Prayagraje</a> têm importante significado cultural. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Definição"><span id="Defini.C3.A7.C3.A3o"></span>Definição</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Editar secção: Definição" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar código-fonte da secção: Definição"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69236695">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ver também: <a href="/wiki/Aldeia" title="Aldeia">Aldeia</a> e <a href="/wiki/Vila" title="Vila">Vila</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Cidades.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Cidades.PNG/290px-Cidades.PNG" decoding="async" width="290" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Cidades.PNG/435px-Cidades.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Cidades.PNG/580px-Cidades.PNG 2x" data-file-width="1202" data-file-height="588" /></a><figcaption>A distinta consideração de cidade pode resultar em casos extremos: <a href="/wiki/Trancoso" title="Trancoso">Trancoso</a>, em <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> (esquerda), é considerada oficialmente cidade desde 2004, com apenas 10 mil habitantes, enquanto <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a>, <a href="/wiki/Espanha" title="Espanha">Espanha</a> (direita), manteve sua designação medieval de <a href="/wiki/Vila" title="Vila">vila</a> (<i>Villa de Madrid</i>), apesar de ter mais de 3 milhões de habitantes.</figcaption></figure> <p>Uma cidade pode ser distinguida de outros assentamentos humanos por seu tamanho relativamente grande, mas também por suas funções e seu estatuto simbólico especial, que pode ser conferido por uma autoridade central. O termo também pode se referir tanto às ruas e edifícios físicos da cidade quanto ao conjunto de pessoas que ali habitam, e pode ser usado em um sentido geral para significar território <a href="/wiki/Espa%C3%A7o_urbano" title="Espaço urbano">urbano</a> e não rural.<sup id="cite_ref-OED_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-OED-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Lynch2008p678_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lynch2008p678-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> </p><p>Os <a href="/wiki/Censo_demogr%C3%A1fico" title="Censo demográfico">censos</a> nacionais usam uma variedade de definições - invocando fatores como <a href="/wiki/Popula%C3%A7%C3%A3o_(biologia)" title="População (biologia)">população</a>, <a href="/wiki/Densidade_populacional" title="Densidade populacional">densidade populacional</a>, número de <a href="/wiki/Habita%C3%A7%C3%A3o" title="Habitação">moradias</a>, função econômica e <a href="/wiki/Infraestrutura_(engenharia)" title="Infraestrutura (engenharia)">infraestrutura</a> - para classificar as populações como urbanas. As definições de trabalho típicas para populações de cidades pequenas começam em cerca de 100 mil pessoas.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> As definições comuns de população para uma área urbana (cidade ou vila) variam entre 1,5 mil e 50 mil pessoas, com a maioria dos <a href="/wiki/Estados_dos_EUA" class="mw-redirect" title="Estados dos EUA">estados dos EUA</a> usando um mínimo entre 1,5 mil e 5 mil habitantes.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> Algumas jurisdições não estabelecem tais mínimos.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> No <a href="/wiki/Reino_Unido" title="Reino Unido">Reino Unido</a>, o estatuto de cidade é concedido pela Coroa e permanece permanentemente. (Historicamente, o fator de qualificação era a presença de uma <a href="/wiki/Catedral" title="Catedral">catedral</a>, resultando em algumas cidades muito pequenas, como <a href="/wiki/Wells_(Somerset)" title="Wells (Somerset)">Wells</a>, com uma população de 12 mil habitantes e <a href="/wiki/St_Davids" title="St Davids">St Davids</a>, com uma população de 1.841 pessoas em 2011). De acordo com a "definição funcional", uma cidade não se distingue apenas pelo tamanho, mas também pelo papel que desempenha dentro de um contexto político mais amplo. As cidades servem como centros administrativos, comerciais, religiosos e culturais para suas áreas circundantes maiores.<sup id="cite_ref-Smith2002_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Smith2002-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Marshall14_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marshall14-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> </p><p>O <i>grau de urbanização</i> é uma métrica moderna para ajudar a definir o que compõe uma cidade: "uma população de pelo menos 50 mil habitantes em células contíguas de grade densa (&gt;1.500 habitantes por quilômetro quadrado)".<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> Essa métrica foi "criada ao longo dos anos pela <a href="/wiki/Comiss%C3%A3o_Europeia" title="Comissão Europeia">Comissão Europeia</a>, <a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_para_a_Coopera%C3%A7%C3%A3o_e_Desenvolvimento_Econ%C3%B4mico" title="Organização para a Cooperação e Desenvolvimento Econômico">OCDE</a>, <a href="/wiki/Banco_Mundial" title="Banco Mundial">Banco Mundial</a> e outros, e endossada em março de 2021 pelas <a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" title="Organização das Nações Unidas">Nações Unidas</a> ... em grande parte para fins de comparação estatística internacional".<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimologia">Etimologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Editar secção: Etimologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar código-fonte da secção: Etimologia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As palavras <i>cidade</i> e <i><a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o" title="Civilização">civilização</a></i> vêm da raiz <a href="/wiki/Latim" title="Latim">latina</a> <i><a href="https://en.wiktionary.org/wiki/civitas" class="extiw" title="wiktionary:civitas">civitas</a></i>, originalmente significando 'cidadania' ou 'membro da comunidade' e eventualmente chegando a corresponder a <i><a href="https://en.wiktionary.org/wiki/urbs" class="extiw" title="wiktionary:urbs">urbs</a></i>, significando 'cidade' em um sentido mais físico.<sup id="cite_ref-OED_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-OED-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> A <i>civitas</i> romana estava intimamente ligada à <i><a href="/wiki/P%C3%B3lis" title="Pólis">polis</a></i> grega.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span>[</span>19<span>]</span></a></sup> Na terminologia <a href="/wiki/Topon%C3%ADmia" title="Toponímia">toponímica</a>, os nomes de cidades e vilas individuais são chamados <i>astionyms</i> (do <a href="/wiki/L%C3%ADngua_grega_antiga" title="Língua grega antiga">grego antigo</a> ἄστυ 'cidade ou vila' e ὄνομα 'nome').<sup id="cite_ref-FOOTNOTERoom199613_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTERoom199613-20"><span>[</span>20<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografia">Geografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Editar secção: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar código-fonte da secção: Geografia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Geografia_urbana" title="Geografia urbana">Geografia urbana</a></div> <p>A <a href="/wiki/Geografia_urbana" title="Geografia urbana">geografia urbana</a> lida tanto com as cidades em seu contexto mais amplo quanto com sua estrutura interna.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span>[</span>21<span>]</span></a></sup> Estima-se que as cidades cubram cerca de 3% da superfície terrestre da <a href="/wiki/Terra" title="Terra">Terra</a>.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span>[</span>22<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Áreas_urbanas"><span id=".C3.81reas_urbanas"></span>Áreas urbanas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Editar secção: Áreas urbanas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar código-fonte da secção: Áreas urbanas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg/220px-Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg/330px-Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg/440px-Night_in_the_Greater_Tokyo_Area_ISS054.jpg 2x" data-file-width="5568" data-file-height="3712" /></a><figcaption><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_Metropolitana_de_T%C3%B3quio" title="Região Metropolitana de Tóquio">Tóquio</a> é amplamente considerada a <a href="/wiki/Lista_das_cidades_mais_populosas_do_mundo" title="Lista das cidades mais populosas do mundo">maior cidade do mundo</a> (por área urbana e área metropolitana). A <a href="/wiki/Imagem_de_sat%C3%A9lite" title="Imagem de satélite">imagem de satélite</a> mostra que sua urbanização ultrapassou os limites administrativos da cidade.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Espa%C3%A7o_urbano" title="Espaço urbano">Espaço urbano</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ver também: <a href="/wiki/Regi%C3%A3o_metropolitana" title="Região metropolitana">Região metropolitana</a></div> <p>O assentamento do tipo urbano se estende muito além dos limites tradicionais dos limites oficiais da cidade<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span>[</span>23<span>]</span></a></sup> em uma forma de desenvolvimento às vezes descrita criticamente como <a href="/wiki/Expans%C3%A3o_urbana" class="mw-redirect" title="Expansão urbana">expansão urbana</a>.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> A descentralização e dispersão das funções da cidade (comercial, industrial, residencial, cultural, política) transformou o próprio significado do termo e desafiou os <a href="/wiki/Ge%C3%B3grafo" title="Geógrafo">geógrafos</a> que buscam classificar os territórios de acordo com um binário urbano-rural.<sup id="cite_ref-HugoEtAl2003_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-HugoEtAl2003-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup> </p><p>As <a href="/wiki/%C3%81reas_metropolitanas" class="mw-redirect" title="Áreas metropolitanas">áreas metropolitanas</a> incluem <a href="/wiki/Sub%C3%BArbio" title="Subúrbio">subúrbios</a> e <a href="/wiki/Periferia" class="mw-disambig" title="Periferia">periferias</a> organizados em torno das necessidades dos <a href="/wiki/Movimento_pendular" title="Movimento pendular">passageiros</a> e, às vezes, <a href="/wiki/Edge_city" title="Edge city">cidades periféricas</a> caracterizadas por algum grau de independência econômica e política. Algumas cidades agora fazem parte de uma paisagem urbana contínua chamada <a href="/wiki/Aglomera%C3%A7%C3%A3o_urbana" title="Aglomeração urbana">aglomeração urbana</a>, <a href="/wiki/Conurba%C3%A7%C3%A3o" title="Conurbação">conurbação</a> ou <a href="/wiki/Megal%C3%B3pole" title="Megalópole">megalópole</a> (exemplificada pelo corredor <a href="/wiki/BosWash" title="BosWash">BosWash</a> do <a href="/wiki/Nordeste_dos_Estados_Unidos" class="mw-redirect" title="Nordeste dos Estados Unidos">nordeste dos Estados Unidos</a>).<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span>[</span>26<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Local">Local</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Editar secção: Local" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar código-fonte da secção: Local"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Pittsburgh_skyline_view.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pittsburgh_skyline_view.jpg/220px-Pittsburgh_skyline_view.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pittsburgh_skyline_view.jpg/330px-Pittsburgh_skyline_view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pittsburgh_skyline_view.jpg/440px-Pittsburgh_skyline_view.jpg 2x" data-file-width="1264" data-file-height="822" /></a><figcaption>O centro de <a href="/wiki/Pittsburgh" title="Pittsburgh">Pittsburgh</a>, nos <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a>, fica na confluência dos rios <a href="/w/index.php?title=Rio_Monongahela&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rio Monongahela (página não existe)">Monongahela</a> e <a href="/wiki/Rio_Allegheny" title="Rio Allegheny">Allegheny</a>, que se tornam o <a href="/wiki/Rio_Ohio" title="Rio Ohio">Ohio</a>.</figcaption></figure> <p>A localização das cidades variou ao longo da história de acordo com os contextos naturais, tecnológicos, econômicos e militares. O acesso à <a href="/wiki/%C3%81gua" title="Água">água</a> tem sido um fator importante na localização e crescimento das cidades e, apesar das exceções permitidas pelo advento do transporte ferroviário no século XIX, até o presente, a maioria da população urbana do mundo vive perto da costa marítima ou de <a href="/wiki/Rio" title="Rio">rios</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span>[</span>27<span>]</span></a></sup> </p><p>As áreas urbanas geralmente não podem produzir seu próprio alimento e, portanto, devem desenvolver alguma relação com o interior que as sustenta.<sup id="cite_ref-Kaplan2004p155_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kaplan2004p155-28"><span>[</span>28<span>]</span></a></sup> Somente em casos especiais, como as cidades mineiras, que desempenham um papel vital no comércio de longa distância, as cidades são desconectadas do campo que as alimenta.<sup id="cite_ref-Marshall1989p15_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marshall1989p15-29"><span>[</span>29<span>]</span></a></sup> Assim, a centralidade dentro de uma região produtiva influencia a localização, já que as forças econômicas em teoria favoreceriam a criação de mercados em locais ótimos mutuamente alcançáveis.<sup id="cite_ref-Latham2009p18_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Latham2009p18-30"><span>[</span>30<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Centro">Centro</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Editar secção: Centro" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar código-fonte da secção: Centro"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Centro_urbano" title="Centro urbano">Centro urbano</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ver também: <a href="/wiki/Distrito_financeiro" title="Distrito financeiro">Distrito financeiro</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Centro_SP2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Centro_SP2.jpg/220px-Centro_SP2.jpg" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Centro_SP2.jpg/330px-Centro_SP2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Centro_SP2.jpg/440px-Centro_SP2.jpg 2x" data-file-width="3504" data-file-height="2208" /></a><figcaption><a href="/wiki/Zona_Central_de_S%C3%A3o_Paulo" title="Zona Central de São Paulo">Zona Central</a> de <a href="/wiki/S%C3%A3o_Paulo" title="São Paulo">São Paulo</a>, no <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>.</figcaption></figure> <p>A grande maioria das cidades tem uma <a href="/wiki/Centro_urbano" title="Centro urbano">área central</a> contendo edifícios com especial significado econômico, político e religioso. Os arqueólogos referem-se a esta área pelo termo grego <i><a href="/wiki/Temenos" class="mw-redirect" title="Temenos">temenos</a></i> ou se for fortificada como uma <a href="/wiki/Cidadela" title="Cidadela">cidadela</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span>[</span>31<span>]</span></a></sup> Esses espaços refletem e ampliam historicamente a centralidade e a importância da cidade para sua esfera de influência mais ampla.<sup id="cite_ref-Latham2009p18_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-Latham2009p18-30"><span>[</span>30<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Espaço_público"><span id="Espa.C3.A7o_p.C3.BAblico"></span>Espaço público</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Editar secção: Espaço público" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar código-fonte da secção: Espaço público"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Espa%C3%A7o_p%C3%BAblico" title="Espaço público">Espaço público</a></div> <p>As cidades normalmente têm <a href="/wiki/Espa%C3%A7o_p%C3%BAblico" title="Espaço público">espaços públicos</a> onde qualquer pessoa pode ir. Estes incluem espaços de <a href="/wiki/Propriedade_privada" title="Propriedade privada">propriedade privada</a> abertos ao público, bem como formas de terras públicas, como domínio público e usos comuns. A <a href="/wiki/Filosofia_ocidental" title="Filosofia ocidental">filosofia ocidental</a> desde a época da <a href="/wiki/%C3%81gora" title="Ágora">ágora</a> grega considerou o espaço público físico como o substrato simbólico da <a href="/wiki/Esfera_p%C3%BAblica" title="Esfera pública">esfera pública</a>.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estrutura_interna">Estrutura interna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Editar secção: Estrutura interna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar código-fonte da secção: Estrutura interna"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:L%27Enfant_plan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/L%27Enfant_plan.svg/220px-L%27Enfant_plan.svg.png" decoding="async" width="220" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/L%27Enfant_plan.svg/330px-L%27Enfant_plan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/L%27Enfant_plan.svg/440px-L%27Enfant_plan.svg.png 2x" data-file-width="3822" data-file-height="3093" /></a><figcaption><a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">Plano urbano</a> de <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a>, inspirado em <a href="/wiki/Versalhes" title="Versalhes">Versalhes</a>.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span>[</span>33<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>A estrutura urbana geralmente segue um ou mais padrões básicos: geomórfico, radial, concêntrico, retilíneo e curvilíneo. O ambiente físico geralmente restringe a forma na qual uma cidade é construída.<sup id="cite_ref-Moholy-Nagy2122_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Moholy-Nagy2122-34"><span>[</span>34<span>]</span></a></sup> </p><p>Se localizada em uma encosta de montanha, a estrutura urbana pode contar com <a href="/wiki/Terra%C3%A7o" title="Terraço">terraços</a> e ruas sinuosas. Pode ser adaptada aos seus meios de subsistência (por exemplo, agricultura ou pesca). E pode ser configurada para uma defesa ideal, dada a paisagem circundante.<sup id="cite_ref-Moholy-Nagy2122_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-Moholy-Nagy2122-34"><span>[</span>34<span>]</span></a></sup> </p><p>Um sistema de ruas urbanas e terrenos retilíneos, conhecido como plano de grade, tem sido usado por milênios na Ásia, Europa e Américas. A <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_do_Vale_do_Indo" title="Civilização do Vale do Indo">civilização do Vale do Indo</a> construiu <a href="/wiki/Moenjodaro" title="Moenjodaro">Moenjodaro</a>, <a href="/wiki/Harapa" title="Harapa">Harapa</a> e outras cidades em um padrão de grade, usando princípios antigos descritos por Kautilya e alinhados com os <a href="/wiki/Pontos_subcolaterais" title="Pontos subcolaterais">pontos da bússola</a>.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span>[</span>35<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Smith2002_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Smith2002-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span>[</span>36<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span>[</span>37<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="História"><span id="Hist.C3.B3ria"></span>História</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Editar secção: História" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar código-fonte da secção: História"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_das_cidades" title="História das cidades">História das cidades</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk,_7400_BC,_Konya,_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site,_08.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg/220px-%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg" decoding="async" width="220" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg/330px-%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg/440px-%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk%2C_7400_BC%2C_Konya%2C_Turkey_-_UNESCO_World_Heritage_Site%2C_08.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="1680" /></a><figcaption><a href="/wiki/Escava%C3%A7%C3%A3o" title="Escavação">Escavações</a> na área sul de <a href="/wiki/%C3%87atalh%C3%BCy%C3%BCk" title="Çatalhüyük">Çatalhüyük</a>, uma das primeiras cidades do mundo.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Oldest_arch_4.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oldest_arch_4.JPG/220px-Oldest_arch_4.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oldest_arch_4.JPG/330px-Oldest_arch_4.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oldest_arch_4.JPG/440px-Oldest_arch_4.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Um <a href="/wiki/Arco" title="Arco">arco</a> da antiga cidade <a href="/wiki/Sum%C3%A9ria" title="Suméria">suméria</a> de <a href="/wiki/Ur" title="Ur">Ur</a>, que floresceu no <a href="/wiki/Terceiro_mil%C3%A9nio_a.C." title="Terceiro milénio a.C.">terceiro milênio a.C.</a>, pode ser visto na atual <a href="/wiki/Tell_el-Mukayyar" class="mw-redirect" title="Tell el-Mukayyar">Tell el-Mukayyar</a> no <a href="/wiki/Iraque" title="Iraque">Iraque</a>.</figcaption></figure> <p>As cidades de <a href="/wiki/Jeric%C3%B3" title="Jericó">Jericó</a>, <a href="/wiki/Alepo" title="Alepo">Alepo</a>, <a href="/wiki/Faium" title="Faium">Faium</a>, <a href="/wiki/Erev%C3%A3" title="Erevã">Erevã</a>, <a href="/wiki/Atenas" title="Atenas">Atenas</a>, <a href="/wiki/Damasco" title="Damasco">Damasco</a> e <a href="/wiki/Argos_(Gr%C3%A9cia)" title="Argos (Grécia)">Argos</a> estão entre as que reivindicam <a href="/wiki/Lista_das_cidades_mais_antigas_continuadamente_habitadas" title="Lista das cidades mais antigas continuadamente habitadas">a mais longa habitação contínua</a>. As cidades, caracterizadas pela <a href="/wiki/Densidade_populacional" title="Densidade populacional">densidade populacional</a>, função <a href="/wiki/S%C3%ADmbolo" title="Símbolo">simbólica</a> e <a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">planejamento urbano</a>, existem há milhares de anos.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span>[</span>38<span>]</span></a></sup> Na visão convencional, a civilização e a cidade resultaram do <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_neol%C3%ADtica" title="Revolução neolítica">desenvolvimento da agricultura</a>, que possibilitou a produção de alimentos excedentes e, portanto, uma <a href="/wiki/Divis%C3%A3o_do_trabalho" title="Divisão do trabalho">divisão social do trabalho</a> (com concomitante <a href="/wiki/Estratifica%C3%A7%C3%A3o_social" title="Estratificação social">estratificação social</a>) e do <a href="/wiki/Com%C3%A9rcio" title="Comércio">comércio</a>.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span>[</span>39<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span>[</span>40<span>]</span></a></sup> As primeiras cidades muitas vezes apresentavam <a href="/wiki/Celeiro" title="Celeiro">celeiros</a>, às vezes dentro de um templo.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span>[</span>41<span>]</span></a></sup> Um ponto de vista minoritário considera que as cidades podem ter surgido sem a agricultura, devido aos meios alternativos de subsistência (pesca),<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span>[</span>42<span>]</span></a></sup> para serem usadas como abrigos sazonais comunais,<sup id="cite_ref-Perlman16_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Perlman16-43"><span>[</span>43<span>]</span></a></sup> pelo seu valor como bases de organização militar defensiva e ofensiva,<sup id="cite_ref-Mumfurd1961war_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mumfurd1961war-44"><span>[</span>44<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Ashworth1991p12_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ashworth1991p12-45"><span>[</span>45<span>]</span></a></sup> ou à sua inerente função econômica inerente.<sup id="cite_ref-Jacobs_1969_23_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jacobs_1969_23-46"><span>[</span>46<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span>[</span>47<span>]</span></a></sup> As cidades desempenharam um papel crucial no estabelecimento do poder político sobre uma área e líderes antigos, como <a href="/wiki/Alexandre,_o_Grande" title="Alexandre, o Grande">Alexandre, o Grande</a>, as fundaram e as criaram com zelo.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span>[</span>48<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antiguidade">Antiguidade</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Editar secção: Antiguidade" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar código-fonte da secção: Antiguidade"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Jeric%C3%B3" title="Jericó">Jericó</a> e <a href="/wiki/%C3%87atalh%C3%BCy%C3%BCk" title="Çatalhüyük">Çatalhöyük</a>, datadas do <a href="/wiki/Oitavo_mil%C3%A9nio_a.C." title="Oitavo milénio a.C.">oitavo milênio a.C.</a>, estão entre as primeiras <a href="/wiki/Proto-cidade" class="mw-redirect" title="Proto-cidade">proto-cidades</a> conhecidas pelos arqueólogos.<sup id="cite_ref-Perlman16_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-Perlman16-43"><span>[</span>43<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span>[</span>49<span>]</span></a></sup> No entanto, a cidade <a href="/wiki/Mesopot%C3%A2mia" title="Mesopotâmia">mesopotâmica</a> de <a href="/wiki/Uruque" title="Uruque">Uruk</a> de meados do <a href="/wiki/Quarto_mil%C3%AAnio_a.C." class="mw-redirect" title="Quarto milênio a.C.">quarto milênio a.C.</a> (antigo Iraque) é considerada por alguns como a primeira cidade verdadeira, com seu nome atribuído ao <a href="/wiki/Per%C3%ADodo_de_Uruque" title="Período de Uruque">período de Uruk</a>.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span>[</span>50<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span>[</span>51<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span>[</span>52<span>]</span></a></sup> </p><p>No <a href="/wiki/Quarto_mil%C3%A9nio_a.C." title="Quarto milénio a.C.">quarto</a> e <a href="/wiki/Terceiro_mil%C3%A9nio_a.C." title="Terceiro milénio a.C.">terceiro milênio a.C.</a>, civilizações complexas floresceram nos vales de rios da <a href="/wiki/Mesopot%C3%A2mia" title="Mesopotâmia">Mesopotâmia</a>, <a href="/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia">Índia</a>, <a href="/wiki/China" title="China">China</a> e <a href="/wiki/Antigo_Egito" title="Antigo Egito">Egito</a>.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span>[</span>53<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span>[</span>54<span>]</span></a></sup> Escavações nessas áreas encontraram <a href="/wiki/Ru%C3%ADna" title="Ruína">ruínas</a> de cidades voltadas para comércio, política ou religião. Algumas tinham <a href="/wiki/Densidade_urbana" title="Densidade urbana">populações grandes e densas</a>, mas outras realizavam atividades urbanas no campo da política ou da religião sem ter grandes populações associadas. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Mohenjo-daro.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mohenjo-daro.jpg/220px-Mohenjo-daro.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mohenjo-daro.jpg/330px-Mohenjo-daro.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Mohenjo-daro.jpg/440px-Mohenjo-daro.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a><figcaption> <a href="/wiki/Moenjodaro" title="Moenjodaro">Moenjodaro</a>, uma cidade da <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_do_Vale_do_Indo" title="Civilização do Vale do Indo">civilização do Vale do Indo</a>, no atual <a href="/wiki/Paquist%C3%A3o" title="Paquistão">Paquistão</a>, que foi reconstruída seis ou mais vezes também no terceiro milênio a.C.</figcaption></figure> <p>Entre as primeiras cidades do <a href="/wiki/Velho_Mundo" title="Velho Mundo">Velho Mundo</a>, <a href="/wiki/Moenjodaro" title="Moenjodaro">Moenjodaro</a> da civilização do Vale do Indo no atual <a href="/wiki/Paquist%C3%A3o" title="Paquistão">Paquistão</a>, existente a partir de cerca de 2600 a.C., era uma das maiores, com uma população de 50 mil pessoas ou mais e um sofisticado sistema de <a href="/wiki/Saneamento" title="Saneamento">saneamento</a>.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span>[</span>55<span>]</span></a></sup> As <a href="/wiki/Cidade_planejada" title="Cidade planejada">cidades planejadas</a> da China foram construídas de acordo com princípios sagrados para atuar como <a href="/wiki/Macrocosmo_e_microcosmo" title="Macrocosmo e microcosmo">microcosmos</a> celestes.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span>[</span>56<span>]</span></a></sup> </p><p>As cidades do <a href="/wiki/Antigo_Egito" title="Antigo Egito">Antigo Egito</a> que são conhecidas fisicamente pelos arqueólogos não são extensas.<sup id="cite_ref-Smith2002_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-Smith2002-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> E as incluem (conhecidos por seus nomes árabes) <a href="/wiki/El_Lahun" title="El Lahun">El Lahun</a>, uma cidade de trabalhadores associada à pirâmide de <a href="/wiki/Ses%C3%B3stris_II" title="Sesóstris II">Senusret II</a>, e a cidade religiosa <a href="/wiki/Amarna" title="Amarna">Amarna</a>, construída por <a href="/wiki/Aquen%C3%A1ton" title="Aquenáton">Akhenaton</a> e depois abandonada. Esses locais aparecem planejados de forma altamente regimentada e <a href="/wiki/Estratifica%C3%A7%C3%A3o_social" title="Estratificação social">estratificada</a>, com uma grade minimalista de quartos para os trabalhadores e habitações cada vez mais elaboradas disponíveis para as classes mais altas.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span>[</span>57<span>]</span></a></sup> </p><p>Na <a href="/wiki/Mesopot%C3%A2mia" title="Mesopotâmia">Mesopotâmia</a>, a civilização da <a href="/wiki/Sum%C3%A9ria" title="Suméria">Suméria</a>, seguida pela <a href="/wiki/Ass%C3%ADria" title="Assíria">Assíria</a> e <a href="/wiki/Babil%C3%B3nia" title="Babilónia">Babilônia</a>, deu origem a inúmeras cidades, governadas por reis e fomentando múltiplas línguas escritas em <a href="/wiki/Escrita_cuneiforme" title="Escrita cuneiforme">cuneiforme</a>. O império comercial <a href="/wiki/Fen%C3%ADcia" title="Fenícia">fenício</a>, que floresceu por volta da virada do <a href="/wiki/Primeiro_mil%C3%A9nio_a.C." title="Primeiro milénio a.C.">primeiro milênio a.C.</a>, abrangia inúmeras cidades que se estendiam de <a href="/wiki/Tiro" title="Tiro">Tiro</a> e <a href="/wiki/Biblos" title="Biblos">Biblos</a> até <a href="/wiki/Cartago" title="Cartago">Cartago</a> e <a href="/wiki/C%C3%A1dis" title="Cádis">Cádiz</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_(5840455090).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg/220px-D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg/330px-D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg/440px-D%C3%A9tail_de_la_maquette_de_Rome_%C3%A0_l%C3%A9poque_de_Constantin_%285840455090%29.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Recriação da <a href="/wiki/Roma_Antiga" title="Roma Antiga">Roma Antiga</a> durante o governo de <a href="/wiki/Constantino" title="Constantino">Constantino</a>. A cidade foi a primeira do mundo a atingir um milhão de habitantes.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg/220px-Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg/330px-Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg/440px-Teotihuac%C3%A1n_2012-09-28_00-07-11.jpg 2x" data-file-width="3221" data-file-height="2328" /></a><figcaption> Vista aérea do que já foi o centro de <a href="/wiki/Teotihuacan" title="Teotihuacan">Teotihuacan</a>, no atual <a href="/wiki/M%C3%A9xico" title="México">México</a>, mostra a <a href="/wiki/Pir%C3%A2mide_do_Sol" title="Pirâmide do Sol">Pirâmide do Sol</a>, a <a href="/wiki/Pir%C3%A2mide_da_Lua" title="Pirâmide da Lua">Pirâmide da Lua</a> e a avenida processional que serve como espinha dorsal do sistema de ruas da cidade.</figcaption></figure> <p>Nos séculos seguintes, <a href="/wiki/Cidade-Estado" class="mw-redirect" title="Cidade-Estado">cidades-estados</a> independentes da <a href="/wiki/Gr%C3%A9cia_Antiga" title="Grécia Antiga">Grécia</a>, especialmente <a href="/wiki/Atenas_Antiga" title="Atenas Antiga">Atenas</a>, desenvolveram a <i><a href="/wiki/P%C3%B3lis" title="Pólis">polis</a></i>, uma associação de <a href="/wiki/Cidadania" title="Cidadania">cidadãos</a> do sexo masculino que constituíam coletivamente a cidade.<sup id="cite_ref-tws2Y21_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-tws2Y21-58"><span>[</span>58<span>]</span></a></sup> A <a href="/wiki/%C3%81gora" title="Ágora">ágora</a>, que significa "local de encontro" ou "assembleia", era o centro da vida atlética, artística, espiritual e política das <i>polis</i>.<sup id="cite_ref-InternationalDictionary_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-InternationalDictionary-59"><span>[</span>59<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a> foi a primeira cidade que ultrapassou um milhão de habitantes. Sob a autoridade de <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano" title="Império Romano">seu império</a>, Roma transformou e fundou muitas cidades (<i><a href="/wiki/Col%C3%B4nia_(Roma_Antiga)" title="Colônia (Roma Antiga)">coloniae</a></i>), e com elas trouxe seus princípios de arquitetura urbana, design e sociedade.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span>[</span>60<span>]</span></a></sup> </p><p>Nas antigas Américas, as primeiras tradições urbanas se desenvolveram nos <a href="/wiki/Andes" title="Andes">Andes</a> e na <a href="/wiki/Mesoam%C3%A9rica" title="Mesoamérica">Mesoamérica</a>. Nos Andes, os primeiros centros urbanos se desenvolveram na <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_de_Caral" title="Civilização de Caral">civilização de Caral</a> e nas culturas <a href="/wiki/Cultura_Chav%C3%ADn" title="Cultura Chavín">chavin</a> e <a href="/wiki/Cultura_Moche" title="Cultura Moche">moche</a>, seguidas por grandes cidades nas culturas <a href="/wiki/Cultura_de_Huari" title="Cultura de Huari">huari</a>, <a href="/wiki/Reino_de_Chim%C3%BA" title="Reino de Chimú">chimu</a> e <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Inca" title="Império Inca">inca</a>. A civilização de Caral incluía até 30 grandes centros populacionais no que é hoje a região do litoral centro-norte do <a href="/wiki/Peru" title="Peru">Peru</a>. É a mais antiga civilização conhecida nas Américas, florescendo entre os <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XXX_a.C." title="Século XXX a.C.">séculos XXX a.C.</a> e <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII_a.C." title="Século XVIII a.C.">XVIII a.C.</a>.<sup id="cite_ref-Shady1997_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shady1997-61"><span>[</span>61<span>]</span></a></sup> A <a href="/wiki/Mesoam%C3%A9rica" title="Mesoamérica">Mesoamérica</a> viu o surgimento do <a href="/wiki/Urbanismo" title="Urbanismo">urbanismo</a> inicial em várias regiões culturais, começando com os <a href="/wiki/Olmecas" title="Olmecas">olmecas</a> e se espalhando para os <a href="/wiki/Maias" class="mw-redirect" title="Maias">maias</a> pré-clássicos, os <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_zapoteca" title="Civilização zapoteca">zapotecas</a> de <a href="/wiki/Oaxaca" title="Oaxaca">Oaxaca</a> e <a href="/wiki/Teotihuacan" title="Teotihuacan">Teotihuacan</a> no centro do México. Culturas posteriores, como a civilização <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_asteca" title="Civilização asteca">asteca</a>, <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%B5es_andinas" title="Civilizações andinas">andina</a>, <a href="/wiki/Povos_maias" title="Povos maias">maia</a>, <a href="/wiki/Cultura_mississipiana" title="Cultura mississipiana">mississippiana</a> e <a href="/wiki/Pueblo" title="Pueblo">pueblo</a>, basearam-se nessas tradições urbanas anteriores. Muitas de suas antigas cidades continuam habitadas, incluindo grandes metrópoles como a <a href="/wiki/Cidade_do_M%C3%A9xico" title="Cidade do México">Cidade do México</a>, no mesmo local de <a href="/wiki/Tenochtitl%C3%A1n" title="Tenochtitlán">Tenochtitlan</a>; enquanto os antigos pueblos continuamente habitados estão perto de áreas urbanas modernas no <a href="/wiki/Novo_M%C3%A9xico" title="Novo México">Novo México</a>, como <a href="/wiki/Acoma_Pueblo" class="mw-redirect" title="Acoma Pueblo">Acoma Pueblo</a> perto da área metropolitana de <a href="/wiki/Albuquerque" title="Albuquerque">Albuquerque</a> e <a href="/wiki/Pueblo_de_Taos" title="Pueblo de Taos">Taos Pueblo</a> perto de <a href="/wiki/Taos_(Novo_M%C3%A9xico)" title="Taos (Novo México)">Taos</a>; enquanto outros como <a href="/wiki/Lima" title="Lima">Lima</a> estão localizados nas proximidades de antigos sítios arqueológicos <a href="/wiki/Peru" title="Peru">peruanos</a>, como <a href="/wiki/Pachacamac" title="Pachacamac">Pachacamac</a>. </p><p><a href="/w/index.php?title=Jenn%C3%A9-Jeno&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Jenné-Jeno (página não existe)">Jenné-Jeno</a>, localizada no atual <a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a> e datada do século III a.C., carecia de arquitetura monumental e de uma classe social de elite distinta - mas, no entanto, tinha produção e relações especializadas com o interior.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span>[</span>62<span>]</span></a></sup> Os contatos comerciais pré-árabes provavelmente existiram entre Jenné-Jeno e o <a href="/wiki/Norte_da_%C3%81frica" class="mw-redirect" title="Norte da África">norte da África</a>.<sup id="cite_ref-Magnavita_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-Magnavita-63"><span>[</span>63<span>]</span></a></sup> Outros centros urbanos antigos na <a href="/wiki/%C3%81frica_subsaariana" class="mw-redirect" title="África subsaariana">África subsaariana</a>, datados de cerca de 500 d.C., incluem Awdaghust, <a href="/wiki/Kumbi-Saleh" class="mw-redirect" title="Kumbi-Saleh">Kumbi-Saleh</a>, a antiga capital de <a href="/wiki/Gana" title="Gana">Gana</a>, e Maranda, um centro localizado em uma rota comercial entre o Egito e <a href="/wiki/Gao" title="Gao">Gao</a>.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span>[</span>64<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Idade_Média"><span id="Idade_M.C3.A9dia"></span>Idade Média</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Editar secção: Idade Média" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar código-fonte da secção: Idade Média"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Bizansist_touchup.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Bizansist_touchup.jpg/220px-Bizansist_touchup.jpg" decoding="async" width="220" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Bizansist_touchup.jpg/330px-Bizansist_touchup.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Bizansist_touchup.jpg/440px-Bizansist_touchup.jpg 2x" data-file-width="2516" data-file-height="970" /></a><figcaption>Vista aérea de <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a>, sede do <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Romano_do_Oriente" class="mw-redirect" title="Império Romano do Oriente">Império Romano do Oriente</a> e principal centro urbano da <a href="/wiki/Idade_M%C3%A9dia" title="Idade Média">Idade Média</a>.</figcaption></figure> <p>Nos <a href="/wiki/Queda_do_Imp%C3%A9rio_Romano_do_Ocidente" title="Queda do Império Romano do Ocidente">remanescentes do Império Romano</a>, as <a href="/wiki/Antiguidade_Tardia" title="Antiguidade Tardia">cidades da antiguidade tardia</a> ganharam independência, mas logo perderam população e importância. O foco do poder no Ocidente mudou para <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a> e para a <a href="/wiki/Expans%C3%A3o_isl%C3%A2mica" title="Expansão islâmica">ascendente civilização islâmica</a> com suas principais cidades: <a href="/wiki/Bagd%C3%A1" title="Bagdá">Bagdá</a>, <a href="/wiki/Cairo" title="Cairo">Cairo</a> e <a href="/wiki/C%C3%B3rdova_(Espanha)" title="Córdova (Espanha)">Córdoba</a>.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span>[</span>65<span>]</span></a></sup> Do século IX até o final do século XII, <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a>, capital do <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Bizantino" title="Império Bizantino">Império Romano do Oriente</a>, foi a maior e mais rica cidade da Europa, com uma população próxima de 1 milhão.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span>[</span>66<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span>[</span>67<span>]</span></a></sup> O <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Otomano" title="Império Otomano">Império Otomano</a> gradualmente ganhou controle sobre muitas cidades na área do Mediterrâneo, incluindo <a href="/wiki/Queda_de_Constantinopla" title="Queda de Constantinopla">Constantinopla em 1453</a>. </p><p>No <a href="/wiki/Sacro_Imp%C3%A9rio_Romano-Germ%C3%A2nico" title="Sacro Império Romano-Germânico">Sacro Império Romano-Germânico</a>, a partir do século XII, as <a href="/wiki/Cidade_imperial_livre" title="Cidade imperial livre">cidades imperiais livres</a> como <a href="/wiki/Nuremberg" class="mw-redirect" title="Nuremberg">Nuremberg</a>, <a href="/wiki/Estrasburgo" title="Estrasburgo">Estrasburgo</a>, <a href="/wiki/Frankfurt_am_Main" title="Frankfurt am Main">Frankfurt</a>, <a href="/wiki/Basileia" title="Basileia">Basileia</a>, <a href="/wiki/Zurique" title="Zurique">Zurique</a>, <a href="/wiki/Nimega" title="Nimega">Nijmegen</a> tornaram-se uma elite privilegiada entre as cidades que conquistaram o autogoverno de seu senhor local ou receberam autogovernança pelo imperador e sendo colocado sob sua proteção imediata. Em 1480, essas cidades, que ainda faziam parte do império, tornaram-se parte dos Estados Imperiais que governavam o império com o imperador através da Dieta Imperial.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span>[</span>68<span>]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Angkor-Wat-from-the-air.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Angkor-Wat-from-the-air.JPG/220px-Angkor-Wat-from-the-air.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Angkor-Wat-from-the-air.JPG/330px-Angkor-Wat-from-the-air.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Angkor-Wat-from-the-air.JPG/440px-Angkor-Wat-from-the-air.JPG 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption><a href="/wiki/Angkor" title="Angkor">Angkor</a>, a capital do <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Quemer" title="Império Quemer">Império Quemer</a>, no atual <a href="/wiki/Camboja" title="Camboja">Camboja</a>, tornou-se o assentamento urbano pré-industrial mais extenso do mundo em área durante o <a href="/wiki/Primeiro_mil%C3%AAnio_d.C." class="mw-redirect" title="Primeiro milênio d.C.">primeiro milênio d.C.</a></figcaption></figure> <p>Nos séculos XIII e XIV, algumas cidades se tornaram Estados poderosos, tomando áreas vizinhas sob seu controle ou estabelecendo extensos impérios marítimos. Na Itália, as comunas medievais se desenvolveram em <a href="/wiki/Cidades-estados" class="mw-redirect" title="Cidades-estados">cidades-estados</a>, como a <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_de_Veneza" title="República de Veneza">República de Veneza</a> e a <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_de_G%C3%AAnova" title="República de Gênova">República de Gênova</a>. No norte da Europa, cidades como <a href="/wiki/L%C3%BCbeck" title="Lübeck">Lübeck</a> e <a href="/wiki/Bruges" title="Bruges">Bruges</a> formaram a <a href="/wiki/Liga_Hanse%C3%A1tica" title="Liga Hanseática">Liga Hanseática</a> para defesa coletiva e comércio. Seu poder foi posteriormente desafiado e eclipsado pelas cidades comerciais <a href="/wiki/Pa%C3%ADses_Baixos_Burg%C3%BAndios" title="Países Baixos Burgúndios">holandesas</a> de <a href="/wiki/Gante" title="Gante">Ghent</a>, <a href="/wiki/Ypres" title="Ypres">Ypres</a> e <a href="/wiki/Amesterd%C3%A3o" title="Amesterdão">Amsterdã</a>.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span>[</span>69<span>]</span></a></sup> Fenômenos semelhantes existiam em outros lugares, como no caso de <a href="/wiki/Sakai_(Osaka)" title="Sakai (Osaka)">Sakai</a>, que gozava de considerável autonomia no <a href="/wiki/Jap%C3%A3o" title="Japão">Japão</a> medieval tardio. </p><p>No <a href="/wiki/Primeiro_mil%C3%AAnio_d.C." class="mw-redirect" title="Primeiro milênio d.C.">primeiro milênio d.C.</a>, a capital do <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Quemer" title="Império Quemer">Império Quemer</a> de <a href="/wiki/Angkor" title="Angkor">Angkor</a>, no atual <a href="/wiki/Camboja" title="Camboja">Camboja</a>, tornou-se o assentamento pré-industrial mais extenso do mundo em área,<sup id="cite_ref-Evans_PNAS_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Evans_PNAS-70"><span>[</span>70<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-BBC_News_2007_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBC_News_2007-71"><span>[</span>71<span>]</span></a></sup> cobrindo mais de mil quilômetros quadrados e possivelmente suportando até um milhão de pessoas.<sup id="cite_ref-Evans_PNAS_70-1" class="reference"><a href="#cite_note-Evans_PNAS-70"><span>[</span>70<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span>[</span>72<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Era_moderna">Era moderna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Editar secção: Era moderna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar código-fonte da secção: Era moderna"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:On_the_rooftops_of_London.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/On_the_rooftops_of_London.jpg/220px-On_the_rooftops_of_London.jpg" decoding="async" width="220" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/On_the_rooftops_of_London.jpg/330px-On_the_rooftops_of_London.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/On_the_rooftops_of_London.jpg/440px-On_the_rooftops_of_London.jpg 2x" data-file-width="1963" data-file-height="1792" /></a><figcaption>Vista de <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a> e da <a href="/wiki/Catedral_de_S%C3%A3o_Paulo_(Londres)" title="Catedral de São Paulo (Londres)">Catedral de São Paulo</a> em 1865.</figcaption></figure> <p>No <a href="/wiki/Mundo_ocidental" title="Mundo ocidental">Ocidente</a>, os <a href="/wiki/Estados-na%C3%A7%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Estados-nação">Estados-nação</a> tornaram-se a unidade dominante de organização política após a <a href="/wiki/Paz_de_Vestf%C3%A1lia" title="Paz de Vestfália">Paz de Vestfália</a> no século XVII.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span>[</span>73<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Blomley2013_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-Blomley2013-74"><span>[</span>74<span>]</span></a></sup> As maiores capitais da Europa Ocidental (<a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a> e <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>) se beneficiaram do crescimento do comércio após o surgimento de um comércio <a href="/wiki/Oceano_Atl%C3%A2ntico" title="Oceano Atlântico">atlântico</a>. No entanto, a maioria das cidades permaneceu pequena. </p><p>O <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_Industrial" title="Revolução Industrial">crescimento da indústria moderna</a> a partir do final do século XVIII levou à <a href="/wiki/Urbaniza%C3%A7%C3%A3o" title="Urbanização">urbanização</a> maciça e ao surgimento de novas grandes cidades, primeiro na Europa e depois em outras regiões, à medida que novas oportunidades trouxeram um grande número de migrantes de comunidades rurais para áreas urbanas. A <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a> liderou o caminho quando <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a> se tornou a capital de um <a href="/wiki/Imp%C3%A9rio_Brit%C3%A2nico" title="Império Britânico">império mundial</a> e as cidades de todo o país cresceram em locais estratégicos para a <a href="/wiki/Ind%C3%BAstria_manufatureira" title="Indústria manufatureira">fabricação</a>.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span>[</span>75<span>]</span></a></sup> Nos <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a>, de 1860 a 1910, a introdução de ferrovias reduziu os custos de transporte e grandes centros industriais começaram a surgir, alimentando a migração das áreas rurais para as cidades. As cidades industrializadas tornaram-se lugares mortais para se viver, devido a problemas de saúde decorrentes da superlotação, riscos ocupacionais da indústria, água e ar contaminados, falta de saneamento e doenças transmissíveis, como <a href="/wiki/Febre_tifoide" title="Febre tifoide">febre tifoide</a> e <a href="/wiki/C%C3%B3lera" title="Cólera">cólera</a>. <a href="/wiki/F%C3%A1brica" title="Fábrica">Fábricas</a> e <a href="/wiki/Favela" title="Favela">favelas</a> surgiram como características regulares da paisagem urbana.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span>[</span>76<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Era_pós-industrial"><span id="Era_p.C3.B3s-industrial"></span>Era pós-industrial</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Editar secção: Era pós-industrial" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=13" title="Editar código-fonte da secção: Era pós-industrial"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg/220px-Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg/330px-Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg/440px-Commercial_area_of_futian_to_east2020.jpg 2x" data-file-width="4644" data-file-height="3096" /></a><figcaption>Panorama de <a href="/wiki/Shenzhen" title="Shenzhen">Shenzhen</a>, na <a href="/wiki/China" title="China">China</a>. Em 2017, 90% dos produtos eletrônicos vendidos ao redor do mundo eram feitos na cidade.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span>[</span>77<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Na segunda metade do século XX, a <a href="/wiki/Desindustrializa%C3%A7%C3%A3o" title="Desindustrialização">desindustrialização</a> (ou "reestruturação econômica") no Ocidente levou à <a href="/wiki/Pobreza" title="Pobreza">pobreza</a>, <a href="/wiki/Sem-teto" title="Sem-teto">falta de moradias</a> e <a href="/wiki/Decad%C3%AAncia_urbana" title="Decadência urbana">decadência urbana</a> em cidades anteriormente prósperas. O "cinturão de aço" da América tornou-se um "<a href="/wiki/Cintur%C3%A3o_da_ferrugem" class="mw-redirect" title="Cinturão da ferrugem">cinturão de ferrugem</a>" e cidades como <a href="/wiki/Detroit" title="Detroit">Detroit</a> e <a href="/wiki/Gary_(Indiana)" title="Gary (Indiana)">Gary</a> começaram a encolher, contrariando a tendência global de expansão urbana maciça.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span>[</span>78<span>]</span></a></sup> Essas cidades se adaptaram com sucesso relativo para a economia de <a href="/wiki/Servi%C3%A7os" class="mw-redirect" title="Serviços">serviços</a> e <a href="/wiki/Parceria_p%C3%BAblico-privada" title="Parceria público-privada">parcerias público-privadas</a>, com <a href="/wiki/Gentrifica%C3%A7%C3%A3o" title="Gentrificação">gentrificação</a> concomitante, <a href="/wiki/Renova%C3%A7%C3%A3o_urbana" title="Renovação urbana">esforços de revitalização</a> desiguais e desenvolvimento cultural seletivo.<sup id="cite_ref-Kaplan2004p164_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kaplan2004p164-79"><span>[</span>79<span>]</span></a></sup> Sob o <a href="/wiki/Grande_Salto_Adiante" title="Grande Salto Adiante">Grande Salto Adiante</a> e os <a href="/wiki/Plano_Quinquenal_(China)" title="Plano Quinquenal (China)">planos quinquenais</a> subsequentes que continuam até hoje, a <a href="/wiki/China" title="China">República Popular da China</a> passou por uma urbanização e industrialização concomitantes e se tornou o principal <a href="/wiki/Ind%C3%BAstria_manufatureira" title="Indústria manufatureira">polo manufatureiro</a> do mundo.<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span>[</span>80<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span>[</span>81<span>]</span></a></sup> </p><p>Em meio a essas mudanças econômicas, a <a href="/wiki/Alta_tecnologia" title="Alta tecnologia">alta tecnologia</a> e as <a href="/wiki/Telecomunica%C3%A7%C3%B5es" title="Telecomunicações">telecomunicações</a> instantâneas permitem que cidades selecionadas se tornem centros da <a href="/wiki/Economia_do_conhecimento" title="Economia do conhecimento">economia do conhecimento</a>.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span>[</span>82<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span>[</span>83<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span>[</span>84<span>]</span></a></sup> Um novo paradigma de <a href="/wiki/Cidade_inteligente" title="Cidade inteligente">cidade inteligente</a>, apoiado por instituições como a <a href="/wiki/RAND_Corporation" title="RAND Corporation">RAND Corporation</a> e a <a href="/wiki/IBM" title="IBM">IBM</a>, está trazendo vigilância computadorizada, análise de dados e governança para as cidades e seus moradores.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span>[</span>85<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Urbanização"><span id="Urbaniza.C3.A7.C3.A3o"></span>Urbanização</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Editar secção: Urbanização" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=14" title="Editar código-fonte da secção: Urbanização"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigos principais: <a href="/wiki/Urbaniza%C3%A7%C3%A3o" title="Urbanização">Urbanização</a> e <a href="/wiki/%C3%8Axodo_rural" title="Êxodo rural">Êxodo rural</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ver também: <a href="/wiki/Lista_das_cidades_mais_populosas_do_mundo" title="Lista das cidades mais populosas do mundo">Lista das cidades mais populosas do mundo</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:2020_1million_cities.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/2020_1million_cities.jpg/290px-2020_1million_cities.jpg" decoding="async" width="290" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/2020_1million_cities.jpg/435px-2020_1million_cities.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/2020_1million_cities.jpg/580px-2020_1million_cities.jpg 2x" data-file-width="5126" data-file-height="2071" /></a><figcaption>Mapa mostrando áreas urbanas com pelo menos um milhão de habitantes em 2020.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png/290px-Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png" decoding="async" width="290" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png/435px-Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png/580px-Historical_global_urban_-_rural_population_trends.png 2x" data-file-width="1426" data-file-height="1037" /></a><figcaption>Gráfico mostrando a urbanização de 1950 projetada para 2050.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span>[</span>86<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Urbaniza%C3%A7%C3%A3o" title="Urbanização">urbanização</a> é o processo de migração das áreas rurais para as urbanas, impulsionado por vários fatores políticos, econômicos e culturais. Até o século XVIII, existia um equilíbrio entre a população agrícola rural e as cidades com <a href="/wiki/Mercado_(com%C3%A9rcio)" title="Mercado (comércio)">mercados</a> e manufatura em pequena escala.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span>[</span>87<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FreyZimmer2001_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-FreyZimmer2001-88"><span>[</span>88<span>]</span></a></sup> Com as revoluções <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_agr%C3%ADcola_brit%C3%A2nica" class="mw-redirect" title="Revolução agrícola britânica">agrícola</a> e <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_Industrial" title="Revolução Industrial">industrial</a>, a população urbana iniciou um crescimento sem precedentes, tanto pela migração quanto pela <a href="/wiki/Transi%C3%A7%C3%A3o_demogr%C3%A1fica" title="Transição demográfica">expansão demográfica</a>. Na <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a>, a proporção da população vivendo em cidades saltou de 17% em 1801 para 72% em 1891.<sup id="cite_ref-urbanization_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-urbanization-89"><span>[</span>89<span>]</span></a></sup> Em 1900, 15% da população mundial vivia em cidades.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span>[</span>90<span>]</span></a></sup> O apelo cultural das cidades também desempenha um papel na atração de moradores.<sup id="cite_ref-MoholyNagy1968p136_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-MoholyNagy1968p136-91"><span>[</span>91<span>]</span></a></sup> </p><p>A urbanização se espalhou rapidamente pela Europa e pelas Américas e, desde a década de 1950, também se estabeleceu na Ásia e na África. A Divisão de População do <a href="/wiki/Departamento_de_Assuntos_Econ%C3%B4micos_e_Sociais_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" title="Departamento de Assuntos Econômicos e Sociais das Nações Unidas">Departamento de Assuntos Econômicos e Sociais das Nações Unidas</a>, informou em 2014 que, pela primeira vez, mais da metade da população mundial vive em cidades.<sup id="cite_ref-SenguptaUN2014_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-SenguptaUN2014-92"><span>[</span>92<span>]</span></a></sup> </p><p>A <a href="/wiki/Am%C3%A9rica_Latina" title="América Latina">América Latina</a> é o continente mais urbano, com quatro quintos de sua população vivendo em cidades, incluindo um quinto da população que vive em <a href="/wiki/Favelas" class="mw-redirect" title="Favelas">favelas</a>.<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span>[</span>93<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Batam" title="Batam">Batam</a>, na <a href="/wiki/Indon%C3%A9sia" title="Indonésia">Indonésia</a>, <a href="/wiki/Mogad%C3%ADscio" title="Mogadíscio">Mogadíscio</a>, na <a href="/wiki/Som%C3%A1lia" title="Somália">Somália</a>, <a href="/wiki/Xiamen" title="Xiamen">Xiamen</a>, na <a href="/wiki/China" title="China">China</a> e <a href="/wiki/Niamei" title="Niamei">Niamey</a>, no <a href="/wiki/N%C3%ADger" title="Níger">Níger</a>, são consideradas entre as cidades que mais crescem no mundo, com taxas de crescimento anual de 5 a 8%.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span>[</span>94<span>]</span></a></sup> Em geral, os <a href="/wiki/Pa%C3%ADs_desenvolvido" title="País desenvolvido">países mais desenvolvidos</a> do "<a href="/wiki/Divis%C3%A3o_norte-sul" title="Divisão norte-sul">Norte Global</a>" continuam mais urbanizados do que os <a href="/wiki/Pa%C3%ADs_em_desenvolvimento" title="País em desenvolvimento">países menos desenvolvidos</a> do "<a href="/wiki/Divis%C3%A3o_norte-sul" title="Divisão norte-sul">Sul Global</a>" — mas a diferença continua diminuindo porque a urbanização está acontecendo mais rapidamente neste último grupo. A Ásia abriga, de longe, o maior número absoluto de habitantes das cidades: mais de dois bilhões de pessoas e aumentando.<sup id="cite_ref-FreyZimmer2001_88-1" class="reference"><a href="#cite_note-FreyZimmer2001-88"><span>[</span>88<span>]</span></a></sup> A <a href="/wiki/ONU" class="mw-redirect" title="ONU">ONU</a> prevê mais 2,5 bilhões de habitantes das cidades (e 300 milhões a menos de habitantes do campo) em todo o mundo até 2050, com 90% da expansão da população urbana ocorrendo na Ásia e na África.<sup id="cite_ref-SenguptaUN2014_92-1" class="reference"><a href="#cite_note-SenguptaUN2014-92"><span>[</span>92<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span>[</span>95<span>]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Megacidade" title="Megacidade">Megacidades</a>, cidades com população vários milhões de pessoas, proliferaram às dezenas, surgindo especialmente na Ásia, África e América Latina.<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span>[</span>96<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span>[</span>97<span>]</span></a></sup> A globalização econômica alimenta o crescimento dessas cidades, à medida que novas torrentes de <a href="/wiki/Capital_financeiro" title="Capital financeiro">capital</a> estrangeiro organizam a rápida industrialização, bem como a <a href="/wiki/Deslocaliza%C3%A7%C3%A3o_industrial" title="Deslocalização industrial">realocação de grandes empresas</a> da Europa e da América do Norte, atraindo <a href="/wiki/Imigra%C3%A7%C3%A3o" title="Imigração">imigrantes</a> de perto e de longe.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span>[</span>98<span>]</span></a></sup> Um abismo profundo divide ricos e pobres nessas cidades, que geralmente contêm uma elite super-rica que vive em <a href="/wiki/Condom%C3%ADnio_fechado" title="Condomínio fechado">condomínios fechados</a> e grandes massas de pessoas que vivem em moradias precárias com infraestrutura inadequada e condições precárias.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span>[</span>99<span>]</span></a></sup> </p><p>Cidades ao redor do mundo se expandiram fisicamente à medida que crescem em população, com aumentos em sua extensão de superfície, com a criação de <a href="/wiki/Arranha-c%C3%A9us" class="mw-redirect" title="Arranha-céus">arranha-céus</a> para uso residencial e comercial e com desenvolvimento subterrâneo.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span>[</span>100<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span>[</span>101<span>]</span></a></sup> </p><p>A urbanização pode criar uma demanda rápida para a gestão de <a href="/wiki/Recursos_h%C3%ADdricos" title="Recursos hídricos">recursos hídricos</a>, já que anteriormente boas fontes de água doce se tornam excessivamente usadas e poluídas e o volume de <a href="/wiki/%C3%81guas_residuais" title="Águas residuais">esgoto</a> começa a exceder os níveis gerenciáveis. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Governo">Governo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Editar secção: Governo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=15" title="Editar código-fonte da secção: Governo"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:City_Council_of_Tehran,_17_September_2015.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg/220px-City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg" decoding="async" width="220" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg/330px-City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg/440px-City_Council_of_Tehran%2C_17_September_2015.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="481" /></a><figcaption>O <a href="/wiki/Conselho_Municipal" title="Conselho Municipal">conselho municipal</a> de <a href="/wiki/Teer%C3%A3" title="Teerã">Teerã</a>, <a href="/wiki/Ir%C3%A3" title="Irã">Irã</a>, durante reunião em setembro de 2015.</figcaption></figure> <p>O <a href="/wiki/Governo_local" title="Governo local">governo local</a> das cidades assume diferentes formas ao redor do mundo. O principal funcionário da cidade tem o título de <a href="/wiki/Prefeito" title="Prefeito">prefeito</a>. Qualquer que seja seu verdadeiro grau de autoridade política, o prefeito normalmente atua como a figura de líder ou personificação de sua cidade.<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span>[</span>102<span>]</span></a></sup> </p><p>Os governos das cidades têm autoridade para fazer <a href="/wiki/Direito" title="Direito">leis</a> que regem a atividade dentro das cidades, enquanto sua <a href="/wiki/Jurisdi%C3%A7%C3%A3o" title="Jurisdição">jurisdição</a> é geralmente considerada <a href="/wiki/Direito_internacional_privado" title="Direito internacional privado">subordinada</a> (em ordem crescente) à lei estadual/provincial, <a href="/wiki/Governo_central" title="Governo central">nacional</a> e talvez <a href="/wiki/Direito_internacional" title="Direito internacional">internacional</a>. Essa hierarquia da lei não é aplicada rigidamente na prática – por exemplo, em conflitos entre regulamentos municipais e princípios nacionais, como direitos constitucionais e direitos de <a href="/wiki/Direito_de_propriedade" title="Direito de propriedade">propriedade</a>.<sup id="cite_ref-Blomley2013_74-1" class="reference"><a href="#cite_note-Blomley2013-74"><span>[</span>74<span>]</span></a></sup> Conflitos e questões legais surgem com mais frequência nas cidades do que em outros lugares devido ao simples fato de sua maior densidade.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span>[</span>103<span>]</span></a></sup> Os governos das cidades modernas <a href="/wiki/Regula%C3%A7%C3%A3o" title="Regulação">regulam</a> completamente a <a href="/wiki/Cotidiano" title="Cotidiano">vida cotidiana</a> em muitas dimensões, incluindo <a href="/wiki/Sa%C3%BAde" title="Saúde">saúde</a> <a href="/wiki/Sa%C3%BAde_p%C3%BAblica" title="Saúde pública">pública</a> e pessoal, <a href="/wiki/Transporte" title="Transporte">transporte</a>, <a href="/wiki/Sepultamento" title="Sepultamento">enterro</a>, uso e <a href="/wiki/Extrativismo" title="Extrativismo">extração</a> de recursos, <a href="/wiki/Recrea%C3%A7%C3%A3o" title="Recreação">recreação</a> e a natureza e uso dos <a href="/wiki/Edif%C3%ADcio" title="Edifício">edifícios</a>. Tecnologias, técnicas e leis que regem essas áreas – desenvolvidas nas cidades – tornaram-se onipresentes em muitas áreas.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span>[</span>104<span>]</span></a></sup> Os funcionários municipais podem ser nomeados por um nível superior de governo ou eleitos localmente.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span>[</span>105<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Serviços_municipais"><span id="Servi.C3.A7os_municipais"></span>Serviços municipais</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Editar secção: Serviços municipais" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=16" title="Editar código-fonte da secção: Serviços municipais"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street,_Dublin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg/220px-Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg/330px-Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg/440px-Aftermath_of_a_huge_fire_at_Thomas_McKenzie_%26_Sons_Ltd._on_Pearse_Street%2C_Dublin.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1347" /></a><figcaption>A <a href="/wiki/Brigada_de_inc%C3%AAndio" title="Brigada de incêndio">Brigada de Incêndio</a> de <a href="/wiki/Dublin" title="Dublin">Dublin</a>, Irlanda, extinguindo um grave incêndio em uma loja de ferragens em 1970.</figcaption></figure> <p>As cidades normalmente fornecem serviços municipais, como <a href="/wiki/Educa%C3%A7%C3%A3o" title="Educação">educação</a>, por meio de sistemas escolares; <a href="/wiki/Pol%C3%ADcia" title="Polícia">policiamento</a>, por meio de delegacias de polícia; e combate a incêndios, através dos <a href="/wiki/Brigada_de_inc%C3%AAndio" title="Brigada de incêndio">Corpos de Bombeiros</a>; bem como a infraestrutura básica da cidade. Estes são fornecidos mais ou menos rotineiramente, de forma mais ou menos igual.<sup id="cite_ref-JonesEtAl1980_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-JonesEtAl1980-106"><span>[</span>106<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Lineberry_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lineberry-107"><span>[</span>107<span>]</span></a></sup> A responsabilidade pela administração geralmente recai sobre o governo da cidade, embora alguns serviços possam ser operados por um nível mais alto de governo,<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span>[</span>108<span>]</span></a></sup> enquanto outros podem ser administrados de forma privada.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span>[</span>109<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Finanças"><span id="Finan.C3.A7as"></span>Finanças</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Editar secção: Finanças" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=17" title="Editar código-fonte da secção: Finanças"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A base tradicional para as finanças municipais é o <a href="/wiki/Contribui%C3%A7%C3%A3o_predial" title="Contribuição predial">imposto de propriedade</a> local cobrado sobre <a href="/wiki/Im%C3%B3vel" title="Imóvel">imóveis</a> dentro da cidade. O governo local também pode arrecadar receitas através de serviços ou arrendando terras de sua propriedade.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup> No entanto, o financiamento de serviços municipais, bem como de <a href="/wiki/Renova%C3%A7%C3%A3o_urbana" title="Renovação urbana">renovação urbana</a> e outros projetos de desenvolvimento, é um problema perene, que as cidades abordam por meio de apelos aos governos superiores, acordos com o setor privado e técnicas como <a href="/wiki/Privatiza%C3%A7%C3%A3o" title="Privatização">privatização</a> (venda de serviços para o <a href="/wiki/Setor_privado" title="Setor privado">setor privado</a>), corporatização (formação de corporações quase privadas de propriedade municipal) e <a href="/wiki/Financeiriza%C3%A7%C3%A3o" title="Financeirização">financeirização</a> (empacotamento de ativos da cidade em contratos públicos financeiros negociáveis e outros direitos relacionados. Esta situação tornou-se aguda em cidades desindustrializadas e nos casos em que empresas e cidadãos mais ricos se mudaram para fora dos limites da cidade e, portanto, fora do alcance da tributação.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span>[</span>111<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span>[</span>112<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span>[</span>113<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Weber2010_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-Weber2010-114"><span>[</span>114<span>]</span></a></sup> As cidades em busca de dinheiro recorrem cada vez mais ao título municipal, essencialmente um empréstimo com juros e prazo de reembolso. Os governos municipais também começaram a usar o financiamento de incremento de impostos, no qual um projeto de desenvolvimento é financiado por empréstimos baseados em receitas fiscais futuras que se espera que ele gere.<sup id="cite_ref-Weber2010_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-Weber2010-114"><span>[</span>114<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Governança"><span id="Governan.C3.A7a"></span>Governança</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Editar secção: Governança" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=18" title="Editar código-fonte da secção: Governança"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ripon_Building_panorama.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Ripon_Building_panorama.jpg/220px-Ripon_Building_panorama.jpg" decoding="async" width="220" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Ripon_Building_panorama.jpg/330px-Ripon_Building_panorama.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Ripon_Building_panorama.jpg/440px-Ripon_Building_panorama.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="1810" /></a><figcaption>O Edifício Ripon, a sede da Greater Chennai Corporation em <a href="/wiki/Chenai" title="Chenai">Chennai</a>, <a href="/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia">Índia</a>. É uma das mais antigas corporações governamentais de cidades na <a href="/wiki/%C3%81sia" title="Ásia">Ásia</a>.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Governan%C3%A7a" title="Governança">governança</a> inclui o governo, mas refere-se a um domínio mais amplo de funções de <a href="/wiki/Controlo_social" title="Controlo social">controle social</a> implementadas por muitos atores, incluindo <a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_n%C3%A3o_governamental" title="Organização não governamental">organizações não governamentais</a>.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span>[</span>115<span>]</span></a></sup> O impacto da globalização e o papel das <a href="/wiki/Empresa_transnacional" title="Empresa transnacional">corporações multinacionais</a> nos governos locais em todo o mundo levou a uma mudança de perspectiva sobre a governança urbana, longe da "teoria do regime urbano" em que uma coalizão de interesses locais governa funcionalmente, em direção a uma teoria de controle econômicos externo, amplamente associada em acadêmicos com a filosofia do <a href="/wiki/Neoliberalismo" title="Neoliberalismo">neoliberalismo</a>.<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span>[</span>116<span>]</span></a></sup> No modelo neoliberal de governança, os serviços públicos são <a href="/wiki/Privatiza%C3%A7%C3%A3o" title="Privatização">privatizados</a>, a indústria é <a href="/wiki/Desregulamenta%C3%A7%C3%A3o" title="Desregulamentação">desregulamentada</a> e as <a href="/wiki/Corpora%C3%A7%C3%A3o" title="Corporação">corporações</a> ganham o estatuto de atores governantes – como indicado pelo poder que exercem nas <a href="/wiki/Parceria_p%C3%BAblico-privada" title="Parceria público-privada">parcerias público-privadas</a> e na expectativa de autogestão através da <a href="/wiki/Responsabilidade_social_corporativa" title="Responsabilidade social corporativa">responsabilidade social corporativa</a>. Os maiores investidores e <a href="/wiki/Incorpora%C3%A7%C3%A3o_imobili%C3%A1ria" title="Incorporação imobiliária">promotores imobiliários</a> atuam como planejadores urbanos <i><a href="/wiki/De_facto" title="De facto">de facto</a></i> das cidades.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span>[</span>117<span>]</span></a></sup> </p><p>O conceito relacionado de <a href="/wiki/Boa_governan%C3%A7a" class="mw-redirect" title="Boa governança">boa governança</a> dá mais ênfase ao Estado, com o objetivo de avaliar os governos urbanos quanto à sua adequação à <a href="/wiki/Ajuda_ao_desenvolvimento" title="Ajuda ao desenvolvimento">assistência ao desenvolvimento</a>.<sup id="cite_ref-Gupta2015p33_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gupta2015p33-118"><span>[</span>118<span>]</span></a></sup> Os conceitos de <a href="/wiki/Governan%C3%A7a" title="Governança">governança</a> e boa governança são especialmente invocados nas <a href="/wiki/Megacidades" class="mw-redirect" title="Megacidades">megacidades</a> emergentes, onde as organizações internacionais consideram os governos existentes inadequados para suas grandes populações.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span>[</span>119<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Planejamento_urbano">Planejamento urbano</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Editar secção: Planejamento urbano" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=19" title="Editar código-fonte da secção: Planejamento urbano"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigos principais: <a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">Planejamento urbano</a> e <a href="/wiki/Cidade_planejada" title="Cidade planejada">Cidade planejada</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:La_Plata_desde_el_aire.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/La_Plata_desde_el_aire.JPG/220px-La_Plata_desde_el_aire.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/La_Plata_desde_el_aire.JPG/330px-La_Plata_desde_el_aire.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/La_Plata_desde_el_aire.JPG/440px-La_Plata_desde_el_aire.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption><a href="/wiki/La_Plata" title="La Plata">La Plata</a>, <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a>, baseada em um quadrado perfeito com 5 196 metros de lado, foi projetada na década de 1880 como a nova capital da <a href="/wiki/Buenos_Aires_(prov%C3%ADncia)" title="Buenos Aires (província)">Província de Buenos Aires</a>.<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span>[</span>120<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>O <a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">planejamento urbano</a>, a aplicação de premeditação ao desenho da cidade, envolve a otimização do uso do solo, transportes, serviços públicos e outros sistemas básicos, a fim de atingir determinados objetivos. Planejadores e estudiosos propuseram teorias sobrepostas como ideais de como os planos urbanos devem ser formados. As ferramentas de planejamento, além do projeto original da própria cidade, incluem investimentos de <a href="/wiki/Capital_de_infraestrutura" title="Capital de infraestrutura">capital público</a> em infraestrutura e controles de uso do solo, como <a href="/wiki/Zoneamento" title="Zoneamento">zoneamento</a>. O processo contínuo de planejamento abrangente envolve a identificação de objetivos gerais, bem como a coleta de dados para avaliar o progresso e informar decisões futuras.<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span>[</span>121<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-McQuillin1987planning_122-0" class="reference"><a href="#cite_note-McQuillin1987planning-122"><span>[</span>122<span>]</span></a></sup> </p><p>O governo é legalmente a autoridade final no planejamento, mas na prática o processo envolve tanto elementos públicos quanto privados. O princípio legal do <a href="/wiki/Desapropria%C3%A7%C3%A3o" title="Desapropriação">desapropriação</a> é utilizado pelo governo para alienar os cidadãos de sua propriedade nos casos em que seu uso é necessário para um projeto.<sup id="cite_ref-McQuillin1987planning_122-1" class="reference"><a href="#cite_note-McQuillin1987planning-122"><span>[</span>122<span>]</span></a></sup> O planejamento geralmente envolve compensações – decisões em que alguns ganham e outros perdem – e, portanto, está intimamente ligado à situação política predominante.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span>[</span>123<span>]</span></a></sup> </p><p>A história do planejamento urbano data de algumas das primeiras cidades conhecidas, especialmente no <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_do_Vale_do_Indo" title="Civilização do Vale do Indo">Vale do Indo</a> e nas <a href="/wiki/Mesoam%C3%A9rica" title="Mesoamérica">civilizações mesoamericanas</a>, que construíram suas cidades em grades e aparentemente zonearam diferentes áreas para diferentes propósitos.<sup id="cite_ref-Smith2002_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-Smith2002-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span>[</span>124<span>]</span></a></sup> Os efeitos do planejamento, onipresentes no mundo de hoje, podem ser vistos mais claramente no <i>layout</i> das <a href="/wiki/Cidade_planejada" title="Cidade planejada">comunidades planejadas</a>, totalmente projetadas antes da construção, muitas vezes considerando sistemas físicos, econômicos e culturais interligados. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sociedade">Sociedade</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Editar secção: Sociedade" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=20" title="Editar código-fonte da secção: Sociedade"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Estrutura_social">Estrutura social</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Editar secção: Estrutura social" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=21" title="Editar código-fonte da secção: Estrutura social"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg/220px-Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg/330px-Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg/440px-Rocinha_-_S%C3%A3o_Conrado.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>A favela da <a href="/wiki/Rocinha" title="Rocinha">Rocinha</a>, no <a href="/wiki/Rio_de_Janeiro" title="Rio de Janeiro">Rio de Janeiro</a>, <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>, fica ao lado dos edifícios de alto padrão do bairro de <a href="/wiki/S%C3%A3o_Conrado_(Rio_de_Janeiro)" class="mw-redirect" title="São Conrado (Rio de Janeiro)">São Conrado</a>, uma das regiões nobres da cidade.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Sociologia_urbana" title="Sociologia urbana">sociedade urbana</a> é tipicamente <a href="/wiki/Estratifica%C3%A7%C3%A3o_social" title="Estratificação social">estratificada</a>. Espacialmente, as cidades são <a href="/wiki/Segrega%C3%A7%C3%A3o_espacial" title="Segregação espacial">segregadas</a> formal ou informalmente ao longo de linhas étnicas, econômicas e raciais. As pessoas que vivem relativamente próximas umas das outras podem viver, trabalhar e se divertir em áreas separadas e associar-se a pessoas diferentes, formando enclaves <a href="/wiki/Enclave_%C3%A9tnico" title="Enclave étnico">étnicos</a> ou de estilo de vida ou, em áreas de pobreza concentrada, <a href="/wiki/Gueto" title="Gueto">guetos</a> e <a href="/wiki/Favelas" class="mw-redirect" title="Favelas">favelas</a>. Enquanto nos Estados Unidos e em outros lugares a pobreza se associou ao centro da cidade, na França ela se associou aos <i>banlieues</i>, áreas de desenvolvimento urbano que cercam a cidade propriamente dita. Enquanto isso, em toda a Europa e América do Norte, a maioria racialmente <a href="/wiki/Brancos" title="Brancos">branca</a> é empiricamente o grupo mais segregado. Os <a href="/wiki/Sub%C3%BArbio" title="Subúrbio">subúrbios</a> do Ocidente e, cada vez mais, os <a href="/wiki/Condom%C3%ADnio_fechado" title="Condomínio fechado">condomínios fechados</a> e outras formas de "privatopia" em todo o mundo permitem que as elites locais se auto-segreguem em bairros seguros e exclusivos.<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span>[</span>125<span>]</span></a></sup> </p><p>Os trabalhadores urbanos sem-terra, em contraste com os <a href="/wiki/Campon%C3%AAs" title="Camponês">camponeses</a> e conhecidos como <a href="/wiki/Proletariado" title="Proletariado">proletariado</a>, formam uma camada crescente da sociedade na era da urbanização. Na doutrina <a href="/wiki/Marxismo" title="Marxismo">marxista</a>, o proletariado inevitavelmente se <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_prolet%C3%A1ria" title="Revolução proletária">revoltará</a> contra a <a href="/wiki/Burguesia" title="Burguesia">burguesia</a> à medida que suas fileiras se avolumam com pessoas desprivilegiadas e descontentes sem qualquer participação no <i><a href="/wiki/Status_quo" title="Status quo">status quo</a></i>.<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span>[</span>126<span>]</span></a></sup> O proletariado urbano global de hoje, no entanto, geralmente carece do estatuto de operário fabril que no século XIX fornecia acesso aos <a href="/wiki/Meios_de_produ%C3%A7%C3%A3o" title="Meios de produção">meios de produção</a>.<sup id="cite_ref-Davis2004_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-Davis2004-127"><span>[</span>127<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Economia">Economia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Editar secção: Economia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=22" title="Editar código-fonte da secção: Economia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg/220px-Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg/330px-Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg/440px-Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg 2x" data-file-width="4484" data-file-height="2989" /></a><figcaption>Aglomerados de <a href="/wiki/Arranha-c%C3%A9us" class="mw-redirect" title="Arranha-céus">arranha-céus</a> no Distrito Especial de Xinyi – o centro de comércio e finanças da cidade de <a href="/wiki/Taipei" class="mw-redirect" title="Taipei">Taipei</a>, capital de <a href="/wiki/Taiwan" title="Taiwan">Taiwan</a>.</figcaption></figure> <p>Historicamente, as cidades dependem de <a href="/wiki/Zona_rural" title="Zona rural">áreas rurais</a> para <a href="/wiki/Agricultura_intensiva" title="Agricultura intensiva">agricultura intensiva</a> para produzir <a href="/wiki/Colheita" title="Colheita">colheitas</a> excedentes, em troca do que fornecem dinheiro, administração política, bens manufaturados e cultura.<sup id="cite_ref-Kaplan2004p155_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kaplan2004p155-28"><span>[</span>28<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Marshall1989p15_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Marshall1989p15-29"><span>[</span>29<span>]</span></a></sup> A <a href="/wiki/Economia_urbana" title="Economia urbana">economia urbana</a> tende a analisar aglomerações maiores, que se estendem além dos limites da cidade, a fim de alcançar uma compreensão mais completa do mercado de trabalho local.<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span>[</span>128<span>]</span></a></sup> </p><p>Como centros de comércio, as cidades há muito abrigam o <a href="/wiki/Com%C3%A9rcio" title="Comércio">comércio</a> varejista e o <a href="/wiki/Consumo" title="Consumo">consumo</a> por meio da interface de <a href="/wiki/Compra" class="mw-redirect" title="Compra">compras</a>. No século XX, as <a href="/wiki/Lojas_de_departamentos" class="mw-redirect" title="Lojas de departamentos">lojas de departamentos</a>, usando novas técnicas de <a href="/wiki/Publicidade" title="Publicidade">publicidade</a>, <a href="/wiki/Rela%C3%A7%C3%B5es_p%C3%BAblicas" title="Relações públicas">relações públicas</a>, <a href="/wiki/Decora%C3%A7%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Decoração">decoração</a> e <a href="/wiki/Design" title="Design">design</a>, transformaram as áreas de compras urbanas em mundos de fantasia, incentivando a auto-expressão e a fuga pelo <a href="/wiki/Consumismo" title="Consumismo">consumismo</a>.<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span>[</span>129<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span>[</span>130<span>]</span></a></sup> </p><p>Em geral, a densidade das cidades agiliza o comércio e facilita o transbordamento de conhecimento, ajudando pessoas e empresas a trocar informações e gerar novas ideias.<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span>[</span>131<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CalderFreytas2009_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-CalderFreytas2009-132"><span>[</span>132<span>]</span></a></sup> Um <a href="/wiki/Mercado_de_trabalho" title="Mercado de trabalho">mercado de trabalho</a> mais espesso permite uma melhor correspondência de competências entre empresas e indivíduos. A densidade populacional também permite o compartilhamento de infraestrutura e instalações de produção comuns, no entanto, em cidades muito densas, o aumento da aglomeração e dos tempos de espera pode levar a alguns efeitos negativos.<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span>[</span>133<span>]</span></a></sup> </p><p>Embora a <a href="/wiki/Manufatura" title="Manufatura">manufatura</a> tenha impulsionado o crescimento das cidades, muitas agora dependem de uma economia terciária ou de <a href="/wiki/Servi%C3%A7os" class="mw-redirect" title="Serviços">serviços</a>, que vão desde <a href="/wiki/Turismo" title="Turismo">turismo</a>, <a href="/wiki/Entretenimento" title="Entretenimento">entretenimento</a>, <a href="/wiki/Finan%C3%A7as" title="Finanças">finanças</a>, <a href="/wiki/Administra%C3%A7%C3%A3o" title="Administração">administração</a>, etc.<sup id="cite_ref-Kaplan2004p164_79-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kaplan2004p164-79"><span>[</span>79<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span>[</span>134<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cultura_e_comunicação"><span id="Cultura_e_comunica.C3.A7.C3.A3o"></span>Cultura e comunicação</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Editar secção: Cultura e comunicação" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=23" title="Editar código-fonte da secção: Cultura e comunicação"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg/220px-Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg/330px-Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg/440px-Paris_vue_d%27ensemble_tour_Eiffel.jpg 2x" data-file-width="2899" data-file-height="1933" /></a><figcaption><a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> é uma das cidades mais conhecidas do mundo.<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span>[</span>135<span>]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>As cidades são tipicamente centros de <a href="/wiki/Educa%C3%A7%C3%A3o" title="Educação">educação</a> e <a href="/wiki/Artes" class="mw-redirect" title="Artes">artes</a>, abrigando <a href="/wiki/Universidade" title="Universidade">universidades</a>, <a href="/wiki/Museu" title="Museu">museus</a>, <a href="/wiki/Templo" title="Templo">templos</a> e outras instituições culturais.<sup id="cite_ref-Marshall14_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Marshall14-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> Elas apresentam impressionantes exibições de arquitetura que variam de pequenas a enormes e ornamentadas a <a href="/wiki/Arquitetura_brutalista" title="Arquitetura brutalista">brutalistas</a>; <a href="/wiki/Arranha-c%C3%A9us" class="mw-redirect" title="Arranha-céus">arranha-céus</a> que fornecem milhares de <a href="/wiki/Escrit%C3%B3rio" title="Escritório">escritórios</a> ou habitações em um espaço pequeno e visíveis a quilômetros de distância, tornaram-se características urbanas icônicas.<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span>[</span>136<span>]</span></a></sup> As elites culturais tendem a viver nas cidades, unidas pelo capital cultural compartilhado, e elas próprias desempenhando algum papel na governança.<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span>[</span>137<span>]</span></a></sup> Em virtude de seu estatuto como centros de <a href="/wiki/Cultura" title="Cultura">cultura</a> e <a href="/wiki/Alfabetiza%C3%A7%C3%A3o" title="Alfabetização">alfabetização</a>, as cidades podem ser descritas como o centro da <a href="/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o" title="Civilização">civilização</a>, <a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_do_mundo" class="mw-redirect mw-disambig" title="História do mundo">história mundial</a> e <a href="/wiki/Mudan%C3%A7a_social" title="Mudança social">mudança social</a>.<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span>[</span>138<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span>[</span>139<span>]</span></a></sup> </p><p>A densidade contribui para uma <a href="/wiki/Comunica%C3%A7%C3%A3o_de_massa" title="Comunicação de massa">comunicação de massa</a> eficaz e transmissão de <a href="/wiki/Not%C3%ADcia" title="Notícia">notícias</a>, por meio de <a href="/wiki/Arauto" title="Arauto">arautos</a>, proclamações impressas, <a href="/wiki/Jornais" class="mw-redirect" title="Jornais">jornais</a> e <a href="/wiki/M%C3%ADdia_digital" title="Mídia digital">mídia digital</a>. Essas redes de comunicação, embora ainda usem cidades como polos, penetram amplamente em todas as áreas povoadas. Na era da comunicação e transporte rápidos, os comentaristas descreveram a <a href="/w/index.php?title=Cultura_urbana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cultura urbana (página não existe)">cultura urbana</a> como quase onipresente.<sup id="cite_ref-HugoEtAl2003_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-HugoEtAl2003-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-140" class="reference"><a href="#cite_note-140"><span>[</span>140<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span>[</span>141<span>]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Theater_District_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Theater_District_-_panoramio.jpg/220px-Theater_District_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Theater_District_-_panoramio.jpg/330px-Theater_District_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Theater_District_-_panoramio.jpg/440px-Theater_District_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a><figcaption><a href="/wiki/Theatre_District_(Nova_Iorque)" title="Theatre District (Nova Iorque)">Theatre District</a>, em <a href="/wiki/Nova_Iorque" title="Nova Iorque">Nova Iorque</a>, onde está a maioria dos <a href="/wiki/Teatro_Broadway" class="mw-redirect" title="Teatro Broadway">teatros da Broadway</a>.</figcaption></figure> <p>Atualmente, a promoção de uma cidade de suas atividades culturais se encaixa com a marca e o <a href="/wiki/Marketing" title="Marketing">marketing</a> do lugar; com técnicas de <a href="/wiki/Diplomacia_p%C3%BAblica" title="Diplomacia pública">diplomacia pública</a> usadas para informar a estratégia de desenvolvimento; com a atração de empresas, investidores, moradores e turistas; e com criação uma identidade compartilhada e senso de lugar dentro da <a href="/wiki/%C3%81rea_metropolitana" class="mw-redirect" title="Área metropolitana">área metropolitana</a>.<sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span>[</span>142<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wachsmuth2014_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wachsmuth2014-143"><span>[</span>143<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-144" class="reference"><a href="#cite_note-144"><span>[</span>144<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-KerrOliver2015_145-0" class="reference"><a href="#cite_note-KerrOliver2015-145"><span>[</span>145<span>]</span></a></sup> Inscrições físicas, placas e monumentos expostos transmitem fisicamente um contexto histórico para lugares urbanos.<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span>[</span>146<span>]</span></a></sup> Algumas cidades, como <a href="/wiki/Jerusal%C3%A9m" title="Jerusalém">Jerusalém</a>, <a href="/wiki/Meca" title="Meca">Meca</a> e <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Roma</a>, têm <a href="/wiki/Cidade_sagrada" class="mw-redirect" title="Cidade sagrada">estatuto religioso</a> indelével e por centenas de anos atraem <a href="/wiki/Peregrino" class="mw-redirect" title="Peregrino">peregrinos</a>. Turistas patrióticos visitam <a href="/wiki/Agra" title="Agra">Agra</a> para ver o <a href="/wiki/Taj_Mahal" title="Taj Mahal">Taj Mahal</a>, ou <a href="/wiki/Nova_York" class="mw-redirect" title="Nova York">Nova York</a> para visitar o <a href="/wiki/World_Trade_Center_(2001%E2%80%93presente)" title="World Trade Center (2001–presente)">World Trade Center</a>, ou <a href="/wiki/Memphis" title="Memphis">Memphis</a> para prestar homenagens a <a href="/wiki/Elvis_Presley" title="Elvis Presley">Elvis Presley</a> em <a href="/wiki/Graceland" title="Graceland">Graceland</a>.<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span>[</span>147<span>]</span></a></sup> As marcas de lugar (que incluem satisfação e lealdade ao lugar) têm grande valor econômico (comparável ao valor das marcas de <i><a href="/wiki/Commodities" class="mw-redirect" title="Commodities">commodities</a></i>) por causa de sua influência no processo de <a href="/wiki/Tomada_de_decis%C3%A3o" title="Tomada de decisão">tomada de decisão</a> das pessoas que pensam em fazer negócios em uma cidade.<sup id="cite_ref-KerrOliver2015_145-1" class="reference"><a href="#cite_note-KerrOliver2015-145"><span>[</span>145<span>]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/P%C3%A3o_e_circo" class="mw-redirect" title="Pão e circo">Pão e circo</a>, entre outras formas de apelo cultural, atraem e divertem as massas.<sup id="cite_ref-MoholyNagy1968p136_91-1" class="reference"><a href="#cite_note-MoholyNagy1968p136-91"><span>[</span>91<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span>[</span>148<span>]</span></a></sup> Os <a href="/wiki/Esportes" class="mw-redirect" title="Esportes">esportes</a> também desempenham um papel importante na marca da cidade e na formação da identidade local.<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span>[</span>149<span>]</span></a></sup> As cidades esforçam-se consideravelmente na competição para sediar os <a href="/wiki/Jogos_Ol%C3%ADmpicos" title="Jogos Olímpicos">Jogos Olímpicos</a>, que atraem a atenção global e o turismo.<sup id="cite_ref-Ward2008_150-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ward2008-150"><span>[</span>150<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Guerra">Guerra</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Editar secção: Guerra" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=24" title="Editar código-fonte da secção: Guerra"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg/220px-The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg" decoding="async" width="220" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg/330px-The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg/440px-The_Second_World_War_1939-45-_Victory_and_Aftermath_IND5196.jpg 2x" data-file-width="779" data-file-height="800" /></a><figcaption>O <a href="/wiki/Bombardeamentos_at%C3%B4micos_de_Hiroshima_e_Nagasaki" title="Bombardeamentos atômicos de Hiroshima e Nagasaki">bombardeio atômico em 6 de agosto de 1945</a> devastou a cidade japonesa de <a href="/wiki/Hiroshima" title="Hiroshima">Hiroshima</a>.</figcaption></figure> <p>As cidades desempenham um papel estratégico crucial na <a href="/wiki/Guerra" title="Guerra">guerra</a> devido à sua centralidade econômica, demográfica, simbólica e política. Pelas mesmas razões, eles são alvos na <a href="/wiki/Guerra_assim%C3%A9trica" title="Guerra assimétrica">guerra assimétrica</a>. Muitas cidades ao longo da história foram fundadas sob os auspícios <a href="/wiki/Militar" title="Militar">militares</a>, muitas incorporaram <a href="/wiki/Fortifica%C3%A7%C3%B5es" class="mw-redirect" title="Fortificações">fortificações</a> e os princípios militares continuam a influenciar o <a href="/wiki/Desenho_urbano" title="Desenho urbano">desenho urbano</a>.<sup id="cite_ref-151" class="reference"><a href="#cite_note-151"><span>[</span>151<span>]</span></a></sup> De fato, a guerra pode ter servido como base social e econômica para as primeiras cidades.<sup id="cite_ref-Mumfurd1961war_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-Mumfurd1961war-44"><span>[</span>44<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Ashworth1991p12_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ashworth1991p12-45"><span>[</span>45<span>]</span></a></sup> </p><p>Potências engajadas em conflitos <a href="/wiki/Geopol%C3%ADtico" class="mw-redirect" title="Geopolítico">geopolíticos</a> estabeleceram assentamentos fortificados como parte de estratégias militares, como no caso de cidades-<a href="/wiki/Guarni%C3%A7%C3%A3o_(for%C3%A7a_militar)" title="Guarnição (força militar)">guarnição</a>, o Programa Estratégico de Hamlet dos <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a> durante a <a href="/wiki/Guerra_do_Vietn%C3%A3" title="Guerra do Vietnã">Guerra do Vietnã</a> e <a href="/wiki/Assentamentos_israelenses" title="Assentamentos israelenses">assentamentos israelenses</a> na <a href="/wiki/Estado_da_Palestina" title="Estado da Palestina">Palestina</a>.<sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="#cite_note-152"><span>[</span>152<span>]</span></a></sup> Enquanto <a href="/wiki/Guerra_Filipino-Americana" title="Guerra Filipino-Americana">ocupava</a> as <a href="/wiki/Filipinas" title="Filipinas">Filipinas</a>, o <a href="/wiki/Ex%C3%A9rcito_dos_EUA" class="mw-redirect" title="Exército dos EUA">Exército dos EUA</a> ordenou que a população local se concentrasse em cidades e vilas, a fim de isolar insurgentes comprometidos e lutar livremente contra eles no campo.<sup id="cite_ref-153" class="reference"><a href="#cite_note-153"><span>[</span>153<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-154" class="reference"><a href="#cite_note-154"><span>[</span>154<span>]</span></a></sup> </p><p>Durante a <a href="/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial">Segunda Guerra Mundial</a>, os governos nacionais às vezes declaravam certas <a href="/wiki/Cidades_abertas" class="mw-redirect" title="Cidades abertas">cidades abertas</a>, entregando-as efetivamente a um inimigo que avançava, a fim de evitar danos e derramamento de sangue. A guerra urbana provou ser decisiva, no entanto, na <a href="/wiki/Batalha_de_Stalingrado" title="Batalha de Stalingrado">Batalha de Stalingrado</a>, onde as <a href="/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica" title="União Soviética">forças soviéticas</a> repeliram os <a href="/wiki/Alemanha_Nazista" title="Alemanha Nazista">ocupantes alemães</a>, com muitas mortes e destruição. Em uma era de <a href="/wiki/Conflito_de_baixa_intensidade" title="Conflito de baixa intensidade">conflitos de baixa intensidade</a> e rápida urbanização, as cidades tornaram-se locais de conflito de longo prazo travado tanto por ocupantes estrangeiros quanto por governos locais contra a <a href="/wiki/Insurg%C3%AAncia" title="Insurgência">insurgência</a>.<sup id="cite_ref-Davis2004_127-1" class="reference"><a href="#cite_note-Davis2004-127"><span>[</span>127<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-155" class="reference"><a href="#cite_note-155"><span>[</span>155<span>]</span></a></sup> Essa guerra, conhecida como <a href="/wiki/Contrainsurg%C3%AAncia" title="Contrainsurgência">contrainsurgência</a>, envolve técnicas de vigilância e <a href="/wiki/Guerra_psicol%C3%B3gica" title="Guerra psicológica">guerra psicológica</a>, bem como combate corpo a corpo,<sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="#cite_note-156"><span>[</span>156<span>]</span></a></sup> estende funcionalmente a prevenção de crimes urbanos modernos, que já utiliza conceitos como espaço defensável.<sup id="cite_ref-157" class="reference"><a href="#cite_note-157"><span>[</span>157<span>]</span></a></sup> </p><p>Embora a captura seja o objetivo mais comum, a guerra em alguns casos significa a destruição completa de uma cidade. Tábuas e ruínas <a href="/wiki/Mesopot%C3%A2mia" title="Mesopotâmia">mesopotâmicas</a> atestam tal destruição,<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span>[</span>158<span>]</span></a></sup> assim como o lema latino <i><a href="/wiki/Carthago_delenda_est" title="Carthago delenda est">Carthago delenda est</a></i>.<sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="#cite_note-159"><span>[</span>159<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="#cite_note-160"><span>[</span>160<span>]</span></a></sup> Desde os <a href="/wiki/Bombardeios_at%C3%B4micos_de_Hiroshima_e_Nagasaki" class="mw-redirect" title="Bombardeios atômicos de Hiroshima e Nagasaki">bombardeios atômicos de Hiroshima e Nagasaki</a> e durante a <a href="/wiki/Guerra_Fria" title="Guerra Fria">Guerra Fria</a>, os estrategistas nucleares continuaram a contemplar o uso de alvos de "contravalor": paralisar um inimigo aniquilando suas valiosas cidades, em vez de mirar principalmente em suas forças militares.<sup id="cite_ref-161" class="reference"><a href="#cite_note-161"><span>[</span>161<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="#cite_note-162"><span>[</span>162<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Infraestrutura">Infraestrutura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Editar secção: Infraestrutura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=25" title="Editar código-fonte da secção: Infraestrutura"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg/220px-Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg/330px-Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg/440px-Traffic_congestion_Jl_Asia_Afrika_Bandung.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Congestionamento em <a href="/wiki/Bandung" class="mw-redirect" title="Bandung">Bandung</a>, <a href="/wiki/Indon%C3%A9sia" title="Indonésia">Indonésia</a>.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Infraestrutura_urbana" title="Infraestrutura urbana">infraestrutura urbana</a> envolve várias redes físicas e espaços necessários para transporte, uso de água, energia, recreação e funções públicas.<sup id="cite_ref-Tarr_163-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tarr-163"><span>[</span>163<span>]</span></a></sup> A infraestrutura acarreta um alto custo inicial em <a href="/wiki/Capital_fixo" title="Capital fixo">capital fixo</a> (tubos, fios, plantas, veículos, etc.), mas <a href="/wiki/Custo_marginal" title="Custo marginal">custos marginais</a> mais baixos e, portanto, <a href="/wiki/Economia_de_escala" title="Economia de escala">economias de escala</a> positivas.<sup id="cite_ref-WellmanSpiller2012_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanSpiller2012-164"><span>[</span>164<span>]</span></a></sup> Devido às maiores <a href="/wiki/Barreira_%C3%A0_entrada" title="Barreira à entrada">barreiras de entrada</a>, essas redes foram classificadas como monopólios naturais, o que significa que a lógica econômica favorece o controle de cada rede por uma única organização, pública ou privada.<sup id="cite_ref-Bakker2003_165-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bakker2003-165"><span>[</span>165<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WellmanPretorius2012_166-0" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanPretorius2012-166"><span>[</span>166<span>]</span></a></sup> </p><p>A infraestrutura em geral (se não todo projeto de infraestrutura) desempenha um papel vital na capacidade de uma cidade para a atividade econômica e expansão, sustentando a própria sobrevivência dos habitantes, bem como as atividades tecnológicas, comerciais, industriais e sociais.<sup id="cite_ref-Tarr_163-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tarr-163"><span>[</span>163<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WellmanSpiller2012_164-1" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanSpiller2012-164"><span>[</span>164<span>]</span></a></sup> Estruturalmente, muitos sistemas de infraestrutura assumem a forma de <a href="/wiki/An%C3%A1lise_de_rede" title="Análise de rede">redes</a> com ligações redundantes e múltiplos caminhos, de modo que o sistema como um todo continua a operar mesmo se partes dele falharem.<sup id="cite_ref-WellmanPretorius2012_166-1" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanPretorius2012-166"><span>[</span>166<span>]</span></a></sup> As particularidades dos sistemas de infraestrutura de uma cidade <a href="/wiki/Depend%C3%AAncia_de_trajet%C3%B3ria" title="Dependência de trajetória">dependem da trajetória</a> histórica porque o novo desenvolvimento deve ser construído a partir do que já existe.<sup id="cite_ref-WellmanSpiller2012_164-2" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanSpiller2012-164"><span>[</span>164<span>]</span></a></sup> </p><p>Megaprojetos como a construção de <a href="/wiki/Aeroporto" title="Aeroporto">aeroportos</a>, <a href="/wiki/Usina" title="Usina">usinas</a> de energia e <a href="/wiki/Ferrovia" title="Ferrovia">ferrovias</a> exigem grandes investimentos iniciais e, portanto, tendem a exigir financiamento do governo nacional ou do setor privado.<sup id="cite_ref-167" class="reference"><a href="#cite_note-167"><span>[</span>167<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WellmanPretorius2012_166-2" class="reference"><a href="#cite_note-WellmanPretorius2012-166"><span>[</span>166<span>]</span></a></sup> A <a href="/wiki/Privatiza%C3%A7%C3%A3o" title="Privatização">privatização</a> também pode se estender a todos os níveis de construção e manutenção de infraestrutura.<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="#cite_note-168"><span>[</span>168<span>]</span></a></sup> </p><p>A infraestrutura urbana idealmente atende a todos os moradores igualmente, mas na prática pode ser desigual – com, em algumas cidades, alternativas claras de primeira e segunda classe.<sup id="cite_ref-Lineberry_107-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lineberry-107"><span>[</span>107<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-169" class="reference"><a href="#cite_note-169"><span>[</span>169<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bakker2003_165-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bakker2003-165"><span>[</span>165<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Serviços_de_utilidade_pública"><span id="Servi.C3.A7os_de_utilidade_p.C3.BAblica"></span>Serviços de utilidade pública</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Editar secção: Serviços de utilidade pública" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=26" title="Editar código-fonte da secção: Serviços de utilidade pública"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:AcueductoSegovia04.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/AcueductoSegovia04.JPG/220px-AcueductoSegovia04.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/AcueductoSegovia04.JPG/330px-AcueductoSegovia04.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/AcueductoSegovia04.JPG/440px-AcueductoSegovia04.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/wiki/Aqueduto_de_Seg%C3%B3via" title="Aqueduto de Segóvia">Aqueduto de Segóvia</a> na <a href="/wiki/Espanha" title="Espanha">Espanha</a>.</figcaption></figure> <p>Os <a href="/wiki/Servi%C3%A7os_p%C3%BAblicos" class="mw-redirect" title="Serviços públicos">serviços públicos</a> (literalmente, coisas úteis com disponibilidade geral) incluem redes de infraestrutura básica e essencial, principalmente preocupadas com o fornecimento de água, <a href="/wiki/Eletricidade" title="Eletricidade">eletricidade</a> e capacidade de <a href="/wiki/Telecomunica%C3%A7%C3%B5es" title="Telecomunicações">telecomunicações</a> à população.<sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="#cite_note-170"><span>[</span>170<span>]</span></a></sup> </p><p>O <a href="/wiki/Saneamento" title="Saneamento">saneamento</a>, necessário para uma boa saúde em condições de superlotação, requer o <a href="/wiki/Abastecimento_de_%C3%A1gua" class="mw-redirect" title="Abastecimento de água">abastecimento de água</a> e a <a href="/wiki/Gest%C3%A3o_integrada_de_res%C3%ADduos_s%C3%B3lidos" title="Gestão integrada de resíduos sólidos">gestão de resíduos</a>, bem como a higiene individual. Os sistemas de águas urbanas incluem principalmente uma <a href="/wiki/Rede_de_abastecimento_de_%C3%A1gua" title="Rede de abastecimento de água">rede de abastecimento de água</a> e uma rede (sistema de esgoto) para esgoto e águas pluviais. Historicamente, tanto os governos locais quanto as empresas privadas têm administrado o abastecimento urbano de água, com tendência ao abastecimento público de água no século XX e tendência à operação privada na virada do século XXI.<sup id="cite_ref-Bakker2003_165-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bakker2003-165"><span>[</span>165<span>]</span></a></sup> O mercado de abastecimento privado serviços de água é dominado por duas empresas francesas, <a href="/w/index.php?title=Veolia_Water&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Veolia Water (página não existe)">Veolia Water</a> (anteriormente <a href="/wiki/Vivendi" title="Vivendi">Vivendi</a>) e <a href="/wiki/Engie" title="Engie">Engie</a> (anteriormente <a href="/wiki/Suez_(empresa)" title="Suez (empresa)">Suez</a>), que se diz deter 70% de todos os contratos de água em todo o mundo.<sup id="cite_ref-Bakker2003_165-3" class="reference"><a href="#cite_note-Bakker2003-165"><span>[</span>165<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span>[</span>171<span>]</span></a></sup> </p><p>A vida urbana moderna depende muito da energia transmitida através da eletricidade para a operação de máquinas elétricas (de <a href="/wiki/Eletrodom%C3%A9stico" title="Eletrodoméstico">eletrodomésticos</a> a máquinas industriais a sistemas eletrônicos agora onipresentes usados ​​em comunicações, negócios e governo) e para <a href="/wiki/Sem%C3%A1foro" title="Semáforo">semáforos</a>, <a href="/wiki/Ilumina%C3%A7%C3%A3o_p%C3%BAblica" title="Iluminação pública">iluminação pública</a> e iluminação interna. As cidades dependem em menor grau de combustíveis de <a href="/wiki/Hidrocarboneto" title="Hidrocarboneto">hidrocarbonetos</a>, como <a href="/wiki/Gasolina" title="Gasolina">gasolina</a> e <a href="/wiki/G%C3%A1s_natural" title="Gás natural">gás natural</a>, para transporte, aquecimento e cozimento. A infraestrutura de telecomunicações, como linhas <a href="/wiki/Telefone" title="Telefone">telefônicas</a> e <a href="/wiki/Cabo_coaxial" title="Cabo coaxial">cabos coaxiais</a>, também atravessa as cidades, formando redes densas para <a href="/wiki/Comunica%C3%A7%C3%A3o_de_massa" title="Comunicação de massa">comunicações de massa</a> e ponto a ponto.<sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="#cite_note-172"><span>[</span>172<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transportes">Transportes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Editar secção: Transportes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=27" title="Editar código-fonte da secção: Transportes"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigos principais: <a href="/wiki/Transporte_p%C3%BAblico" title="Transporte público">Transporte público</a> e <a href="/wiki/Transporte_urbano" class="mw-redirect" title="Transporte urbano">Transporte urbano</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Gautrain...,_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg/220px-Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg/330px-Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg/440px-Gautrain...%2C_O_R_Tambo_Intl_Airport_South_Africa.jpg 2x" data-file-width="2256" data-file-height="1496" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gautrain" title="Gautrain">Gautrain</a> no <a href="/wiki/Aeroporto_Internacional_Oliver_Tambo" title="Aeroporto Internacional Oliver Tambo">Aeroporto Internacional Oliver Tambo</a> em <a href="/wiki/Joanesburgo" title="Joanesburgo">Joanesburgo</a>, <a href="/wiki/%C3%81frica_do_Sul" title="África do Sul">África do Sul</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Ezeizaaero.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Ezeizaaero.jpg/220px-Ezeizaaero.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Ezeizaaero.jpg/330px-Ezeizaaero.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Ezeizaaero.jpg/440px-Ezeizaaero.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="499" /></a><figcaption><a href="/wiki/Aeroporto_Internacional_Ministro_Pistarini" class="mw-redirect" title="Aeroporto Internacional Ministro Pistarini">Aeroporto Internacional Ministro Pistarini</a> em <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a>, <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">Argentina</a>.</figcaption></figure> <p>Como as cidades dependem da especialização e de um <a href="/wiki/Sistema_econ%C3%B4mico" class="mw-redirect" title="Sistema econômico">sistema econômico</a> baseado no <a href="/wiki/Trabalho_assalariado" title="Trabalho assalariado">trabalho assalariado</a>, seus habitantes devem ter a capacidade de viajar regularmente entre casa, trabalho, comércio e entretenimento.<sup id="cite_ref-173" class="reference"><a href="#cite_note-173"><span>[</span>173<span>]</span></a></sup> Os moradores da cidade viajam a pé ou por <a href="/wiki/Transporte_rodovi%C3%A1rio" title="Transporte rodoviário">transporte rodoviário</a> em <a href="/wiki/Estrada" title="Estrada">estradas</a> e <a href="/wiki/Passarela" class="mw-redirect" title="Passarela">passarelas</a>, ou usam sistemas especiais de <a href="/wiki/Metr%C3%B4" class="mw-redirect" title="Metrô">metrô</a> baseados em trilhos subterrâneos, aéreos e elevados. As cidades também contam com transporte de longa distância (<a href="/wiki/Caminh%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Caminhão">caminhão</a>, <a href="/wiki/Trem" title="Trem">trem</a> e <a href="/wiki/Avi%C3%A3o" title="Avião">avião</a>) para conexões econômicas com outras cidades e áreas rurais.<sup id="cite_ref-Hart2001_174-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hart2001-174"><span>[</span>174<span>]</span></a></sup> </p><p>Historicamente, as ruas das cidades eram domínio dos <a href="/wiki/Cavalo" title="Cavalo">cavalos</a> e seus <a href="/wiki/Cavaleiro" title="Cavaleiro">cavaleiros</a> e <a href="/wiki/Pedestre" title="Pedestre">pedestres</a>, que só às vezes tinham <a href="/wiki/Passeio" title="Passeio">calçadas</a> e áreas especiais para caminhadas reservadas para eles. No <a href="/wiki/Ocidente" class="mw-redirect" title="Ocidente">Ocidente</a>, as <a href="/wiki/Bicicleta" title="Bicicleta">bicicletas</a> ou (<a href="/wiki/Veloc%C3%ADpede" title="Velocípede">velocípedes</a>), máquinas eficientes de propulsão humana para viagens de curta e média distância, desfrutaram de um período de popularidade no início do século XX antes do surgimento dos <a href="/wiki/Autom%C3%B3veis" class="mw-redirect" title="Automóveis">automóveis</a>. Logo depois, eles ganharam uma posição mais duradoura nas cidades asiáticas e africanas sob influência europeia. Nas cidades ocidentais, a <a href="/wiki/Industrializa%C3%A7%C3%A3o" title="Industrialização">industrialização</a>, expansão e <a href="/wiki/Eletrifica%C3%A7%C3%A3o" title="Eletrificação">eletrificação</a> dos sistemas de <a href="/wiki/Transporte_p%C3%BAblico" title="Transporte público">transporte público</a> e especialmente os <a href="/wiki/Bonde" class="mw-redirect" title="Bonde">bondes</a> permitiram a expansão urbana à medida que novos bairros residenciais surgiram ao longo das linhas de transporte público e os trabalhadores iam e voltavam do trabalho para o centro da cidade.<sup id="cite_ref-Hart2001_174-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hart2001-174"><span>[</span>174<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WhittYago1985_175-0" class="reference"><a href="#cite_note-WhittYago1985-175"><span>[</span>175<span>]</span></a></sup> </p><p>Desde meados do século XX, as cidades dependem fortemente do transporte de veículos motorizados, com grandes implicações para seu <a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">planejamento urbano</a>, ambiente e estética.<sup id="cite_ref-Borden_176-0" class="reference"><a href="#cite_note-Borden-176"><span>[</span>176<span>]</span></a></sup> (Essa transformação ocorreu de forma mais dramática nos <a href="/wiki/EUA" class="mw-redirect" title="EUA">EUA</a> – onde as políticas corporativas e governamentais favoreceram os sistemas de transporte de automóveis – e em menor grau na <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a>).<sup id="cite_ref-Hart2001_174-2" class="reference"><a href="#cite_note-Hart2001-174"><span>[</span>174<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WhittYago1985_175-1" class="reference"><a href="#cite_note-WhittYago1985-175"><span>[</span>175<span>]</span></a></sup> A ascensão dos <a href="/wiki/Carro" class="mw-redirect" title="Carro">carros</a> pessoais acompanhou a expansão das áreas econômicas urbanas para <a href="/wiki/Regi%C3%A3o_metropolitana" title="Região metropolitana">áreas metropolitanas</a> muito maiores, criando posteriormente problemas de trânsito onipresentes com a construção de novas <a href="/wiki/Rodovia" title="Rodovia">rodovias</a>, <a href="/wiki/Rua" title="Rua">ruas</a> mais largas e passarelas alternativas para pedestres.<sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="#cite_note-177"><span>[</span>177<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-178" class="reference"><a href="#cite_note-178"><span>[</span>178<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-179" class="reference"><a href="#cite_note-179"><span>[</span>179<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wachsmuth2014_143-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wachsmuth2014-143"><span>[</span>143<span>]</span></a></sup> No entanto, <a href="/wiki/Engarrafamento" class="mw-redirect" title="Engarrafamento">engarrafamentos</a> graves ainda ocorrem regularmente em cidades ao redor do mundo, à medida que a propriedade de carros particulares e a urbanização continuam a aumentar, sobrecarregando as redes de ruas urbanas existentes.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG/220px-Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG/330px-Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG/440px-Linha_Verde_Curitiba_BRT_02_2013_Est_Marechal_Floriano_5955.JPG 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Estação de transferência da <a href="/wiki/Rede_Integrada_de_Transporte" title="Rede Integrada de Transporte">Rede Integrada de Transporte</a> de <a href="/wiki/Curitiba" title="Curitiba">Curitiba</a>, <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>.</figcaption></figure> <p>O sistema de <a href="/wiki/%C3%94nibus" title="Ônibus">ônibus</a> urbano, a forma de transporte público mais comum do mundo, usa uma rede de rotas programadas para transportar pessoas pela cidade, ao lado de carros, nas estradas.<sup id="cite_ref-180" class="reference"><a href="#cite_note-180"><span>[</span>180<span>]</span></a></sup> A própria função econômica também se tornou mais descentralizada à medida que a concentração se tornou impraticável e os empregadores foram realocados para locais mais amigáveis ​​aos carros (incluindo <a href="/wiki/Edge_city" title="Edge city">cidades periféricas</a>).<sup id="cite_ref-Hart2001_174-3" class="reference"><a href="#cite_note-Hart2001-174"><span>[</span>174<span>]</span></a></sup> Algumas cidades introduziram sistemas de <a href="/wiki/%C3%94nibus_de_tr%C3%A2nsito_r%C3%A1pido" title="Ônibus de trânsito rápido">ônibus de trânsito rápido</a> que incluem faixas exclusivas de ônibus e outros métodos para priorizar o tráfego de ônibus em relação aos carros particulares.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="#cite_note-181"><span>[</span>181<span>]</span></a></sup> Muitas grandes cidades estadunidenses ainda operam o transporte público convencional por trem, como exemplificado pelo sempre popular sistema de <a href="/wiki/Metr%C3%B4_de_Nova_York" class="mw-redirect" title="Metrô de Nova York">metrô de Nova York</a>. O metrô também é amplamente utilizado na Europa e aumentou na América Latina e na Ásia.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-3" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup> </p><p>Caminhar e andar de bicicleta ("transporte não motorizado") são cada vez mais favorecidos (mais zonas de pedestres e <a href="/wiki/Ciclovia" title="Ciclovia">ciclovias</a>) no planejamento de <a href="/wiki/Transporte_urbano" class="mw-redirect" title="Transporte urbano">transporte urbano</a> estadunidense e asiático, sob a influência de tendências como o movimento "cidades saudáveis", o impulso para o <a href="/wiki/Desenvolvimento_sustent%C3%A1vel" title="Desenvolvimento sustentável">desenvolvimento sustentável</a> e a ideia de uma cidade sem carros.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-4" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="#cite_note-182"><span>[</span>182<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183"><span>[</span>183<span>]</span></a></sup> Técnicas como <a href="/wiki/Rod%C3%ADzio_de_ve%C3%ADculos" title="Rodízio de veículos">racionamento de espaço viário</a> e <a href="/wiki/Ped%C3%A1gio_urbano" class="mw-redirect" title="Pedágio urbano">taxas de uso de estradas</a> foram introduzidas para limitar o tráfego de carros urbanos.<sup id="cite_ref-Gwilliam2013_110-5" class="reference"><a href="#cite_note-Gwilliam2013-110"><span>[</span>110<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Habitação"><span id="Habita.C3.A7.C3.A3o"></span>Habitação</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Editar secção: Habitação" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=28" title="Editar código-fonte da secção: Habitação"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Cerros_de_caracas_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Cerros_de_caracas_2.jpg/220px-Cerros_de_caracas_2.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Cerros_de_caracas_2.jpg/330px-Cerros_de_caracas_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Cerros_de_caracas_2.jpg/440px-Cerros_de_caracas_2.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1064" /></a><figcaption><a href="/wiki/Favela" title="Favela">Favela</a> em <a href="/wiki/Caracas" title="Caracas">Caracas</a>, na <a href="/wiki/Venezuela" title="Venezuela">Venezuela</a>.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Habita%C3%A7%C3%A3o" title="Habitação">habitação</a> dos residentes apresenta um dos maiores desafios que todas as cidades devem enfrentar. A <a href="/wiki/Moradia" class="mw-redirect" title="Moradia">moradia</a> adequada envolve não apenas abrigos físicos, mas também os sistemas físicos necessários para sustentar a vida e a atividade econômica.<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184"><span>[</span>184<span>]</span></a></sup> A casa própria representa estatuto e um mínimo de segurança econômica, em comparação com o <a href="/wiki/Aluguel" class="mw-redirect" title="Aluguel">aluguel</a>, que pode consumir grande parte da renda dos trabalhadores urbanos de baixos salários. A <a href="/wiki/D%C3%A9ficit_habitacional" title="Déficit habitacional">falta de moradia</a> é um desafio enfrentado atualmente por milhões de pessoas em países ricos e pobres.<sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="#cite_note-185"><span>[</span>185<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ecologia">Ecologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Editar secção: Ecologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=29" title="Editar código-fonte da secção: Ecologia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Ecologia_urbana" title="Ecologia urbana">Ecologia urbana</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum,_Nairobi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg/220px-A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg/330px-A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg/440px-A_young_boy_sits_over_an_open_sewer_in_the_Kibera_slum%2C_Nairobi.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3072" /></a><figcaption>Menino ao lado do esgoto na <a href="/wiki/Favela" title="Favela">favela</a> de <a href="/wiki/Kibera" class="mw-redirect" title="Kibera">Kibera</a>, em <a href="/wiki/Nair%C3%B3bi" title="Nairóbi">Nairóbi</a>, <a href="/wiki/Qu%C3%AAnia" class="mw-redirect" title="Quênia">Quênia</a>. A carência de <a href="/wiki/Infraestrutura_(engenharia)" title="Infraestrutura (engenharia)">infraestrutura</a> e <a href="/wiki/Saneamento_b%C3%A1sico" class="mw-redirect" title="Saneamento básico">saneamento básico</a> é algo típico de grandes cidades de <a href="/wiki/Pa%C3%ADs_em_desenvolvimento" title="País em desenvolvimento">países em desenvolvimento</a> e <a href="/wiki/Pa%C3%ADs_subdesenvolvido" title="País subdesenvolvido">subdesenvolvidos</a>.</figcaption></figure> <p>Os <a href="/wiki/Ecossistema" title="Ecossistema">ecossistemas</a> urbanos, influenciados como são pela densidade de construções e atividades humanas, diferem consideravelmente daqueles de seu entorno rural. As construções e resíduos antropogênicos, bem como o cultivo em jardins, criam ambientes físicos e químicos que não têm equivalentes na natureza, permitindo em alguns casos uma <a href="/wiki/Biodiversidade" title="Biodiversidade">biodiversidade</a> excepcional. Eles fornecem lares não apenas para humanos imigrantes, mas também para plantas imigrantes, provocando interações entre espécies que nunca se encontraram anteriormente. Eles introduzem distúrbios frequentes nos habitats de plantas e animais, criando oportunidades para recolonização e, assim, favorecendo ecossistemas jovens com espécies <a href="/wiki/Teoria_da_sele%C3%A7%C3%A3o_r/K" title="Teoria da seleção r/K">r-selecionadas</a> dominantes. Em geral, os ecossistemas urbanos são menos complexos e produtivos do que outros, devido à quantidade absoluta diminuída de interações biológicas.<sup id="cite_ref-186" class="reference"><a href="#cite_note-186"><span>[</span>186<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-187" class="reference"><a href="#cite_note-187"><span>[</span>187<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PickettEtAl2008_188-0" class="reference"><a href="#cite_note-PickettEtAl2008-188"><span>[</span>188<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="#cite_note-189"><span>[</span>189<span>]</span></a></sup> </p><p>A fauna urbana típica inclui <a href="/wiki/Inseto" class="mw-redirect" title="Inseto">insetos</a> (especialmente <a href="/wiki/Formiga" title="Formiga">formigas</a>), <a href="/wiki/Roedor" class="mw-redirect" title="Roedor">roedores</a> (<a href="/wiki/Camundongo" class="mw-redirect" title="Camundongo">camundongos</a>, <a href="/wiki/Rato" title="Rato">ratos</a>) e <a href="/wiki/P%C3%A1ssaro" class="mw-redirect" title="Pássaro">pássaros</a>, bem como <a href="/wiki/Gato" title="Gato">gatos</a> e <a href="/wiki/C%C3%A3es" class="mw-redirect" title="Cães">cães</a> (<a href="/wiki/Domestica%C3%A7%C3%A3o" title="Domesticação">domesticados</a> e <a href="/wiki/Assilvestrado" title="Assilvestrado">selvagens</a>). Grandes <a href="/wiki/Predador" class="mw-redirect" title="Predador">predadores</a> são escassos.<sup id="cite_ref-PickettEtAl2008_188-1" class="reference"><a href="#cite_note-PickettEtAl2008-188"><span>[</span>188<span>]</span></a></sup> </p><p>As cidades geram <a href="/wiki/Pegada_ecol%C3%B3gica" title="Pegada ecológica">pegadas ecológicas</a> consideráveis, localmente e a longas distâncias, devido à concentração de populações e atividades tecnológicas. De uma perspectiva, as cidades não são ecologicamente sustentáveis ​​devido às suas necessidades de recursos. Por outro lado, a gestão adequada pode ser capaz de amenizar os efeitos nocivos de uma cidade.<sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span>[</span>190<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span>[</span>191<span>]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg/220px-Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg/330px-Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg/440px-Smog_over_Alamaty_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Smog" title="Smog">Smog</a></i> na cidade de <a href="/wiki/Almaty" class="mw-redirect" title="Almaty">Almaty</a>, no <a href="/wiki/Cazaquist%C3%A3o" title="Cazaquistão">Cazaquistão</a>.</figcaption></figure> <p>A <a href="/wiki/Polui%C3%A7%C3%A3o_do_ar" class="mw-redirect" title="Poluição do ar">poluição do ar</a> surge de várias formas de <a href="/wiki/Combust%C3%A3o" title="Combustão">combustão</a>,<sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="#cite_note-192"><span>[</span>192<span>]</span></a></sup> incluindo <a href="/wiki/Lareira" title="Lareira">lareiras</a>, <a href="/wiki/Fog%C3%A3o_a_lenha" title="Fogão a lenha">fogões a lenha</a> ou <a href="/wiki/Carv%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Carvão">carvão</a>, outros sistemas de aquecimento,<sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="#cite_note-193"><span>[</span>193<span>]</span></a></sup> e <a href="/wiki/Motor_de_combust%C3%A3o_interna" title="Motor de combustão interna">motores de combustão interna</a>. As cidades industrializadas, e hoje <a href="/wiki/Megacidade" title="Megacidade">megacidades</a> do <a href="/wiki/Terceiro_mundo" class="mw-redirect" title="Terceiro mundo">terceiro mundo</a>, são notórias pelos véus de <i><a href="/wiki/Smog" title="Smog">smog</a></i> (névoa industrial) que as envolvem, representando uma ameaça crônica à saúde de seus milhões de habitantes.<sup id="cite_ref-Adey2013_194-0" class="reference"><a href="#cite_note-Adey2013-194"><span>[</span>194<span>]</span></a></sup> O solo urbano contém concentrações mais altas de <a href="/wiki/Metais_pesados" class="mw-redirect" title="Metais pesados">metais pesados</a> ​​(especialmente <a href="/wiki/Chumbo" title="Chumbo">chumbo</a>, <a href="/wiki/Cobre" title="Cobre">cobre</a> e <a href="/wiki/N%C3%ADquel" title="Níquel">níquel</a>) e tem <a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a> mais baixo do que o solo em áreas selvagens.<sup id="cite_ref-PickettEtAl2008_188-2" class="reference"><a href="#cite_note-PickettEtAl2008-188"><span>[</span>188<span>]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Urban_heat_island_(Celsius).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Urban_heat_island_%28Celsius%29.png/220px-Urban_heat_island_%28Celsius%29.png" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Urban_heat_island_%28Celsius%29.png/330px-Urban_heat_island_%28Celsius%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Urban_heat_island_%28Celsius%29.png/440px-Urban_heat_island_%28Celsius%29.png 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1112" /></a><figcaption>Perfil de uma <a href="/wiki/Ilha_de_calor" title="Ilha de calor">ilha de calor</a> urbana.</figcaption></figure> <p>As cidades modernas são conhecidas por criar seus próprios <a href="/wiki/Microclima" title="Microclima">microclimas</a>, devido ao <a href="/wiki/Concreto" title="Concreto">concreto</a>, <a href="/wiki/Asfalto" title="Asfalto">asfalto</a> e outras superfícies artificiais, que aquecem com a <a href="/wiki/Luz_do_sol" class="mw-redirect" title="Luz do sol">luz do sol</a> e canalizam a <a href="/wiki/%C3%81gua" title="Água">água</a> da <a href="/wiki/Chuva" title="Chuva">chuva</a> para dutos subterrâneos. A temperatura na cidade de <a href="/wiki/Nova_York" class="mw-redirect" title="Nova York">Nova York</a> excede as temperaturas rurais próximas em uma média de 2 a 3°C e, às vezes, diferenças de 5 a 10 C foram registradas. Este efeito varia de forma não linear com as mudanças populacionais (independentemente do tamanho físico da cidade).<sup id="cite_ref-PickettEtAl2008_188-3" class="reference"><a href="#cite_note-PickettEtAl2008-188"><span>[</span>188<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="#cite_note-195"><span>[</span>195<span>]</span></a></sup> As partículas aéreas aumentam a precipitação em 5-10%. Assim, as áreas urbanas experimentam climas únicos, com floração mais precoce e queda de folhas mais tardia do que em regiões vizinhas.<sup id="cite_ref-PickettEtAl2008_188-4" class="reference"><a href="#cite_note-PickettEtAl2008-188"><span>[</span>188<span>]</span></a></sup> </p><p>As pessoas pobres e da classe trabalhadora enfrentam uma exposição desproporcional aos riscos ambientais (conhecido como <a href="/wiki/Racismo_ambiental" title="Racismo ambiental">racismo ambiental</a> ao cruzar também com a <a href="/wiki/Segrega%C3%A7%C3%A3o_racial" title="Segregação racial">segregação racial</a>). Por exemplo, dentro do microclima urbano, os bairros pobres menos vegetados suportam mais calor (mas têm menos meios de lidar com ele).<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196"><span>[</span>196<span>]</span></a></sup> </p><p>Um dos principais métodos para melhorar a ecologia urbana é incluir nas cidades mais espaços verdes urbanos: <a href="/wiki/Parque_urbano" class="mw-redirect" title="Parque urbano">parques</a>, jardins, gramados e árvores. Essas áreas melhoram a saúde, o <a href="/wiki/Bem-estar" title="Bem-estar">bem-estar</a> das populações humanas, animais e vegetais das cidades.<sup id="cite_ref-fuller_197-0" class="reference"><a href="#cite_note-fuller-197"><span>[</span>197<span>]</span></a></sup> Árvores urbanas bem conservadas podem proporcionar muitos benefícios sociais, ecológicos e físicos aos moradores urbanos.<sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="#cite_note-198"><span>[</span>198<span>]</span></a></sup> </p> <div class="thumb tnone" style="margin-left: auto; margin-right:auto; width:100%; max-width:1008px;"> <div class="thumbinner"> <div class="noresize" style="overflow:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg" class="mw-file-description" title="O Central Park em Manhattan, Nova Iorque, Estados Unidos."><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/1000px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg" decoding="async" width="1000" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/1500px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg/2000px-26_-_New_York_-_Octobre_2008.jpg 2x" data-file-width="18092" data-file-height="3522" /></a></span></div><div class="thumbcaption" style="text-align:center;">O <i><a href="/wiki/Central_Park" title="Central Park">Central Park</a></i> em <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a>, <a href="/wiki/Nova_Iorque" title="Nova Iorque">Nova Iorque</a>, <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a>.</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Projeção_internacional"><span id="Proje.C3.A7.C3.A3o_internacional"></span>Projeção internacional</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Editar secção: Projeção internacional" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=30" title="Editar código-fonte da secção: Projeção internacional"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>À medida que o mundo se torna mais intimamente ligado por meio da economia, política, tecnologia e cultura (um processo chamado <a href="/wiki/Globaliza%C3%A7%C3%A3o" title="Globalização">globalização</a>), as cidades passaram a desempenhar um papel de liderança nos assuntos transnacionais, superando as limitações das <a href="/wiki/Rela%C3%A7%C3%B5es_internacionais" title="Relações internacionais">relações internacionais</a> conduzidas pelos governos nacionais.<sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199"><span>[</span>199<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-HN2017_200-0" class="reference"><a href="#cite_note-HN2017-200"><span>[</span>200<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="#cite_note-201"><span>[</span>201<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Gupta2015globalization_202-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gupta2015globalization-202"><span>[</span>202<span>]</span></a></sup> Esse fenômeno, ressurgente hoje, pode ser rastreado até a <a href="/wiki/Rota_da_Seda" title="Rota da Seda">Rota da Seda</a>, a <a href="/wiki/Fen%C3%ADcia" title="Fenícia">Fenícia</a> e as <a href="/wiki/P%C3%B3lis" title="Pólis">cidades-estados gregas</a>, assim como a <a href="/wiki/Liga_Hanse%C3%A1tica" title="Liga Hanseática">Liga Hanseática</a> e outras alianças de cidades.<sup id="cite_ref-203" class="reference"><a href="#cite_note-203"><span>[</span>203<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CalderFreytas2009_132-1" class="reference"><a href="#cite_note-CalderFreytas2009-132"><span>[</span>132<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-204" class="reference"><a href="#cite_note-204"><span>[</span>204<span>]</span></a></sup> Atualmente, a <a href="/wiki/Economia_da_informa%C3%A7%C3%A3o" title="Economia da informação">economia da informação</a> baseada na infraestrutura de <a href="/wiki/Internet" title="Internet">internet</a> de alta velocidade permite <a href="/wiki/Telecomunica%C3%A7%C3%B5es" title="Telecomunicações">telecomunicações</a> instantâneas em todo o mundo, eliminando efetivamente a distância entre as cidades para fins de mercados internacionais e outros elementos de alto nível da <a href="/wiki/Economia_mundial" class="mw-redirect" title="Economia mundial">economia mundial</a>, bem como comunicações pessoais e meios de <a href="/wiki/Comunica%C3%A7%C3%A3o_de_massa" title="Comunicação de massa">comunicação de massa</a>.<sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="#cite_note-205"><span>[</span>205<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cidade_global">Cidade global</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Editar secção: Cidade global" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=31" title="Editar código-fonte da secção: Cidade global"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69236695" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Cidade_global" title="Cidade global">Cidade global</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:GaWC_World_Cities.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/GaWC_World_Cities.png/290px-GaWC_World_Cities.png" decoding="async" width="290" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/GaWC_World_Cities.png/435px-GaWC_World_Cities.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/GaWC_World_Cities.png/580px-GaWC_World_Cities.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="775" /></a><figcaption>Mapa das <a href="/wiki/Cidades_globais" class="mw-redirect" title="Cidades globais">cidades globais</a> identificadas pelo Globalization and World Cities Research Network (GaWC) da <a href="/wiki/Universidade_de_Loughborough" title="Universidade de Loughborough">Universidade de Loughborough</a>. </figcaption></figure> <p>Uma <a href="/wiki/Cidade_global" title="Cidade global">cidade global</a>, também conhecida como cidade mundial, é um importante centro de comércio, bancos, finanças, inovação e mercados. Saskia Sassen usou o termo "cidade global" em seu trabalho de 1991, <i>The Global City: New York, London, Tokyo</i>, para se referir ao poder, status e <a href="/wiki/Cosmopolitismo" title="Cosmopolitismo">cosmopolitismo</a> de uma cidade, e não ao seu tamanho.<sup id="cite_ref-206" class="reference"><a href="#cite_note-206"><span>[</span>206<span>]</span></a></sup> Seguindo essa visão das cidades, é possível classificá-las hierarquicamente.<sup id="cite_ref-ranking_207-0" class="reference"><a href="#cite_note-ranking-207"><span>[</span>207<span>]</span></a></sup> </p><p>As cidades globais formam a pedra angular da hierarquia global, exercendo <a href="/wiki/Comando_e_controle" title="Comando e controle">comando e controle</a> por meio de sua influência econômica e política. As cidades globais podem ter alcançado seu status devido à transição precoce para o <a href="/wiki/Sociedade_p%C3%B3s-industrial" title="Sociedade pós-industrial">pós-industrialismo</a><sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="#cite_note-208"><span>[</span>208<span>]</span></a></sup> ou pela inércia que lhes permitiu manter seu domínio desde a <a href="/wiki/Revolu%C3%A7%C3%A3o_Industrial" title="Revolução Industrial">era industrial</a>.<sup id="cite_ref-209" class="reference"><a href="#cite_note-209"><span>[</span>209<span>]</span></a></sup> Esse tipo de classificação exemplifica um discurso emergente no qual as cidades, consideradas variações do mesmo tipo ideal, devem competir entre si globalmente para alcançar a prosperidade.<sup id="cite_ref-Ward2008_150-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ward2008-150"><span>[</span>150<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Wachsmuth2014_143-2" class="reference"><a href="#cite_note-Wachsmuth2014-143"><span>[</span>143<span>]</span></a></sup> </p><p>Os críticos da noção apontam para os diferentes domínios de poder e intercâmbio. O termo "cidade global" é fortemente influenciado por fatores econômicos e, portanto, pode não levar em conta lugares que são significativos. O acadêmico australiano Paul James, por exemplo, argumenta que o termo é "redutor e enviesado" em seu foco nos sistemas financeiros.<sup id="cite_ref-210" class="reference"><a href="#cite_note-210"><span>[</span>210<span>]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Empresa_transnacional" title="Empresa transnacional">Corporações multinacionais</a> e <a href="/wiki/Banco" title="Banco">bancos</a> têm suas sedes em cidades globais e conduzem muitos de seus negócios dentro desse contexto.<sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="#cite_note-211"><span>[</span>211<span>]</span></a></sup> As firmas estadunidenses dominam os mercados internacionais de direito e engenharia e mantêm filiais nas maiores cidades globais estrangeiras.<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212"><span>[</span>212<span>]</span></a></sup> </p><p>As cidades globais apresentam concentrações de pessoas extremamente ricas e extremamente pobres.<sup id="cite_ref-213" class="reference"><a href="#cite_note-213"><span>[</span>213<span>]</span></a></sup> Suas economias são lubrificadas por sua capacidade (limitada pela política de <a href="/wiki/Imigra%C3%A7%C3%A3o" title="Imigração">imigração</a> do governo nacional, que define funcionalmente o lado da oferta do <a href="/wiki/Mercado_de_trabalho" title="Mercado de trabalho">mercado de trabalho</a>) de recrutar trabalhadores imigrantes de baixa e alta qualificação de áreas mais pobres.<sup id="cite_ref-214" class="reference"><a href="#cite_note-214"><span>[</span>214<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="#cite_note-215"><span>[</span>215<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-216" class="reference"><a href="#cite_note-216"><span>[</span>216<span>]</span></a></sup> Mais e mais cidades atualmente utilizam essa força de trabalho disponível globalmente.<sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="#cite_note-217"><span>[</span>217<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Atividade_transnacional">Atividade transnacional</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Editar secção: Atividade transnacional" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=32" title="Editar código-fonte da secção: Atividade transnacional"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>As cidades participam cada vez mais das atividades políticas mundiais, independentemente dos <a href="/wiki/Estados-na%C3%A7%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Estados-nação">Estados-nação</a> aos quais pertencem. Os primeiros exemplos desse fenômeno são a relação entre <a href="/wiki/Cidades-irm%C3%A3s" class="mw-redirect" title="Cidades-irmãs">cidades-irmãs</a> e a promoção da governança multinível dentro da <a href="/wiki/Uni%C3%A3o_Europeia" title="União Europeia">União Europeia</a> (UE) como uma técnica para a integração europeia.<sup id="cite_ref-HN2017_200-1" class="reference"><a href="#cite_note-HN2017-200"><span>[</span>200<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218"><span>[</span>218<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-219" class="reference"><a href="#cite_note-219"><span>[</span>219<span>]</span></a></sup> Cidades como <a href="/wiki/Hamburgo" title="Hamburgo">Hamburgo</a>, <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Praga</a>, <a href="/wiki/Amsterd%C3%A3" class="mw-redirect" title="Amsterdã">Amsterdã</a>, <a href="/wiki/Haia" title="Haia">Haia</a> e <a href="/wiki/Cidade_de_Londres" title="Cidade de Londres">Cidade de Londres</a> mantêm suas próprias embaixadas na UE em <a href="/wiki/Bruxelas" title="Bruxelas">Bruxelas</a>.<sup id="cite_ref-220" class="reference"><a href="#cite_note-220"><span>[</span>220<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-221" class="reference"><a href="#cite_note-221"><span>[</span>221<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-222" class="reference"><a href="#cite_note-222"><span>[</span>222<span>]</span></a></sup> </p><p>Os novos moradores urbanos podem cada vez mais não apenas como <a href="/wiki/Imigrante" class="mw-redirect" title="Imigrante">imigrantes</a>, mas como <a href="/wiki/Programa_de_transmigra%C3%A7%C3%A3o" title="Programa de transmigração">transmigrantes</a>, mantendo um pé cada um (através de telecomunicações, se não de viagens) em seus antigos e novos lares.<sup id="cite_ref-223" class="reference"><a href="#cite_note-223"><span>[</span>223<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sistema_das_Nações_Unidas"><span id="Sistema_das_Na.C3.A7.C3.B5es_Unidas"></span>Sistema das Nações Unidas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Editar secção: Sistema das Nações Unidas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=33" title="Editar código-fonte da secção: Sistema das Nações Unidas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O <a href="/wiki/Sistema_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" title="Sistema das Nações Unidas">Sistema das Nações Unidas</a> esteve envolvido em uma série de eventos e declarações que tratam do desenvolvimento das cidades durante este período de rápida <a href="/wiki/Urbaniza%C3%A7%C3%A3o" title="Urbanização">urbanização</a>. </p> <ul><li>A Conferência Habitat I em 1976 adotou a "Declaração de Vancouver sobre Assentamentos Humanos" que identifica a gestão urbana como um aspecto fundamental do desenvolvimento e estabelece vários princípios para a manutenção dos <a href="/wiki/Habitat" title="Habitat">habitats</a> urbanos.<sup id="cite_ref-224" class="reference"><a href="#cite_note-224"><span>[</span>224<span>]</span></a></sup></li> <li>Citando a Declaração de Vancouver, a <a href="/wiki/Assembleia_Geral_da_ONU" class="mw-redirect" title="Assembleia Geral da ONU">Assembleia Geral da ONU</a> em dezembro de 1977 autorizou a Comissão das Nações Unidas para Assentamentos Humanos e o Centro HABITAT para Assentamentos Humanos, destinados a coordenar as atividades da ONU relacionadas com habitação e assentamentos.<sup id="cite_ref-Walker2005_225-0" class="reference"><a href="#cite_note-Walker2005-225"><span>[</span>225<span>]</span></a></sup></li> <li>A <a href="/wiki/C%C3%BApula_da_Terra" class="mw-redirect" title="Cúpula da Terra">Cúpula da Terra</a> de 1992 no <a href="/wiki/Rio_de_Janeiro" title="Rio de Janeiro">Rio de Janeiro</a> resultou em um conjunto de acordos internacionais, incluindo a <a href="/wiki/Agenda_21" title="Agenda 21">Agenda 21</a>, que estabelece princípios e planos para o <a href="/wiki/Desenvolvimento_sustent%C3%A1vel" title="Desenvolvimento sustentável">desenvolvimento sustentável</a>.<sup id="cite_ref-226" class="reference"><a href="#cite_note-226"><span>[</span>226<span>]</span></a></sup></li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_(01).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg/220px-X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg/330px-X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg/440px-X_World_Assembly_of_Mayors_-_Quito_%2801%29.jpg 2x" data-file-width="5472" data-file-height="3456" /></a><figcaption>Assembleia Mundial de Prefeitos na conferência Habitat III em <a href="/wiki/Quito" title="Quito">Quito</a>.</figcaption></figure> <ul><li>A conferência Habitat II em 1996 convocou as cidades a desempenhar um papel de liderança neste programa, que posteriormente avançou os <a href="/wiki/Objetivos_de_Desenvolvimento_do_Mil%C3%AAnio" title="Objetivos de Desenvolvimento do Milênio">Objetivos de Desenvolvimento do Milênio</a> e os <a href="/wiki/Objetivos_de_Desenvolvimento_Sustent%C3%A1vel" title="Objetivos de Desenvolvimento Sustentável">Objetivos de Desenvolvimento Sustentável</a>.<sup id="cite_ref-Parnell_227-0" class="reference"><a href="#cite_note-Parnell-227"><span>[</span>227<span>]</span></a></sup></li> <li>Em janeiro de 2002, a Comissão das Nações Unidas sobre Assentamentos Humanos tornou-se uma agência abrangente chamada <a href="/wiki/Programa_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_os_Assentamentos_Humanos" title="Programa das Nações Unidas para os Assentamentos Humanos">Programa das Nações Unidas para os Assentamentos Humanos</a> ou ONU-Habitat, um membro do <a href="/wiki/Grupo_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_o_Desenvolvimento" title="Grupo das Nações Unidas para o Desenvolvimento">Grupo das Nações Unidas para o Desenvolvimento</a>.<sup id="cite_ref-Walker2005_225-1" class="reference"><a href="#cite_note-Walker2005-225"><span>[</span>225<span>]</span></a></sup></li> <li>A conferência Habitat III de 2016 centrou-se na implementação destes objetivos sob a bandeira de uma “Nova Agenda Urbana”, cujos quatro mecanismos previstos para efetivar são: (1) políticas nacionais que promovem o desenvolvimento sustentável integrado; (2) governança urbana mais forte; (3) planejamento urbano e territorial integrado de longo prazo; e (4) estruturas de financiamento eficazes.<sup id="cite_ref-Watson2016_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-Watson2016-228"><span>[</span>228<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-229" class="reference"><a href="#cite_note-229"><span>[</span>229<span>]</span></a></sup> Pouco antes desta conferência, a UE aprovou simultaneamente uma "Agenda Urbana para a União Europeia" conhecida como Pacto de Amsterdã.<sup id="cite_ref-Watson2016_228-1" class="reference"><a href="#cite_note-Watson2016-228"><span>[</span>228<span>]</span></a></sup></li></ul> <p>A ONU-Habitat coordena a agenda urbana da ONU, trabalhando com o <a href="/wiki/Programa_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_o_Meio_Ambiente" title="Programa das Nações Unidas para o Meio Ambiente">Programa das Nações Unidas para o Meio Ambiente</a>, o <a href="/wiki/Programa_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_o_Desenvolvimento" title="Programa das Nações Unidas para o Desenvolvimento">Programa das Nações Unidas para o Desenvolvimento</a>, o <a href="/wiki/Escrit%C3%B3rio_do_Alto-comiss%C3%A1rio_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_os_Direitos_Humanos" title="Escritório do Alto-comissário das Nações Unidas para os Direitos Humanos">Escritório do Alto-comissário das Nações Unidas para os Direitos Humanos</a>, a <a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_Mundial_da_Sa%C3%BAde" title="Organização Mundial da Saúde">Organização Mundial da Saúde</a> e o <a href="/wiki/Banco_Mundial" title="Banco Mundial">Banco Mundial</a>.<sup id="cite_ref-Walker2005_225-2" class="reference"><a href="#cite_note-Walker2005-225"><span>[</span>225<span>]</span></a></sup> </p><p>O <a href="/wiki/Banco_Mundial" title="Banco Mundial">Banco Mundial</a>, uma <a href="/wiki/Lista_de_ag%C3%AAncias_especializadas_da_Organiza%C3%A7%C3%A3o_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" title="Lista de agências especializadas da Organização das Nações Unidas">agência especializada</a> das<a href="/wiki/Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" class="mw-redirect" title="Nações Unidas">Nações Unidas</a>, tem sido a principal força na promoção das conferências Habitat e, desde a primeira conferência, tem usado suas declarações como uma estrutura para a emissão de empréstimos para <a href="/wiki/Infraestrutura_urbana" title="Infraestrutura urbana">infraestrutura urbana</a>.<sup id="cite_ref-Parnell_227-1" class="reference"><a href="#cite_note-Parnell-227"><span>[</span>227<span>]</span></a></sup> Os programas de ajuste estrutural do banco contribuíram para a urbanização no <a href="/wiki/Terceiro_Mundo" title="Terceiro Mundo">Terceiro Mundo</a> ao criar incentivos à mudança para as cidades.<sup id="cite_ref-230" class="reference"><a href="#cite_note-230"><span>[</span>230<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-231" class="reference"><a href="#cite_note-231"><span>[</span>231<span>]</span></a></sup> O Banco Mundial e a ONU-Habitat em 1999 estabeleceram conjuntamente a Cities Alliance (com sede na sede do Banco Mundial em <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a>) para orientar a formulação de políticas, compartilhamento de conhecimento e distribuição de subsídios em torno da questão da pobreza urbana.<sup id="cite_ref-232" class="reference"><a href="#cite_note-232"><span>[</span>232<span>]</span></a></sup> (O ONU-Habitat desempenha um papel consultivo na avaliação da qualidade da governança de uma localidade.)<sup id="cite_ref-Gupta2015p33_118-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gupta2015p33-118"><span>[</span>118<span>]</span></a></sup> As políticas do Banco Mundial tendem a se concentrar no fortalecimento dos <a href="/wiki/Mercados_imobili%C3%A1rios" class="mw-redirect" title="Mercados imobiliários">mercados imobiliários</a> por meio de crédito e assistência técnica.<sup id="cite_ref-233" class="reference"><a href="#cite_note-233"><span>[</span>233<span>]</span></a></sup> </p><p>A <a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_a_Educa%C3%A7%C3%A3o,_a_Ci%C3%AAncia_e_a_Cultura" title="Organização das Nações Unidas para a Educação, a Ciência e a Cultura">Organização das Nações Unidas para a Educação, a Ciência e a Cultura</a>, a UNESCO, tem se concentrado cada vez mais nas cidades como locais-chave para influenciar a governança cultural. Desenvolveu várias redes de cidades, incluindo a Coalizão Internacional de Cidades contra o Racismo e a Rede de Cidades Criativas. A capacidade da UNESCO de selecionar locais como um <a href="/wiki/Patrim%C3%B4nio_Mundial" class="mw-redirect" title="Patrimônio Mundial">Patrimônio Mundial</a> confere à organização uma influência significativa sobre o capital cultural, turismo e financiamento de preservação histórica.<sup id="cite_ref-DuxburyJeannotte2013_234-0" class="reference"><a href="#cite_note-DuxburyJeannotte2013-234"><span>[</span>234<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Representações_culturais"><span id="Representa.C3.A7.C3.B5es_culturais"></span>Representações culturais</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Editar secção: Representações culturais" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=34" title="Editar código-fonte da secção: Representações culturais"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Atlantis_Monsu_Desiderio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Atlantis_Monsu_Desiderio.jpg/220px-Atlantis_Monsu_Desiderio.jpg" decoding="async" width="220" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Atlantis_Monsu_Desiderio.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="350" /></a><figcaption>Representação artística da cidade mítica de <a href="/wiki/Atl%C3%A2ntida" title="Atlântida">Atlântida</a>.</figcaption></figure> <p>As cidades figuram com destaque na <a href="/wiki/Cultura_ocidental" title="Cultura ocidental">cultura ocidental</a> tradicional, aparecendo na <a href="/wiki/B%C3%ADblia" title="Bíblia">Bíblia</a> em formas malignas e <a href="/wiki/Cidade_sagrada" class="mw-redirect" title="Cidade sagrada">sagradas</a>, simbolizadas pela <a href="/wiki/Babil%C3%B4nia" class="mw-redirect" title="Babilônia">Babilônia</a> e <a href="/wiki/Jerusal%C3%A9m" title="Jerusalém">Jerusalém</a>.<sup id="cite_ref-235" class="reference"><a href="#cite_note-235"><span>[</span>235<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Caim" title="Caim">Caim</a> e <a href="/wiki/Ninrode" title="Ninrode">Ninrode</a> são os primeiros construtores de cidades no livro de <a href="/wiki/G%C3%AAnesis" title="Gênesis">Gênesis</a>. Na <a href="/wiki/Mitologia_sum%C3%A9ria" title="Mitologia suméria">mitologia suméria</a>, <a href="/wiki/Gilgamesh" class="mw-redirect" title="Gilgamesh">Gilgamesh</a> construiu as muralhas de <a href="/wiki/Uruk" class="mw-redirect" title="Uruk">Uruk</a>. As cidades podem ser percebidas em termos de extremos ou opostos: ao mesmo tempo libertadoras e opressoras, ricas e pobres, organizadas e caóticas.<sup id="cite_ref-236" class="reference"><a href="#cite_note-236"><span>[</span>236<span>]</span></a></sup> O termo antiurbanismo refere-se a vários tipos de oposição ideológica às cidades, seja por sua cultura ou por sua relação política com o país. Tal oposição pode resultar da identificação das cidades com a opressão e a <a href="/wiki/Elite" title="Elite">elite</a> dominante.<sup id="cite_ref-237" class="reference"><a href="#cite_note-237"><span>[</span>237<span>]</span></a></sup> Esta e outras <a href="/wiki/Ideologia" title="Ideologia">ideologias</a> políticas influenciam fortemente as narrativas e temas no <a href="/wiki/Discurso" title="Discurso">discurso</a> sobre as cidades.<sup id="cite_ref-Lynch2008p678_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lynch2008p678-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> Por sua vez, as cidades também simbolizam suas sociedades de origem.<sup id="cite_ref-238" class="reference"><a href="#cite_note-238"><span>[</span>238<span>]</span></a></sup> </p><p>Escritores, pintores e cineastas produziram inúmeras obras de arte sobre a experiência urbana. A literatura clássica e medieval inclui um gênero de descrições que tratam das características e da história da cidade. Autores modernos como Charles Dickens e James Joyce são famosos por descrições evocativas de suas cidades de origem.<sup id="cite_ref-239" class="reference"><a href="#cite_note-239"><span>[</span>239<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Fritz_Lang" title="Fritz Lang">Fritz Lang</a> concebeu a ideia para seu influente filme de 1927, <i><a href="/wiki/Metr%C3%B3polis_(filme)" title="Metrópolis (filme)">Metropolis</a></i>, enquanto visitava <a href="/wiki/Times_Square" title="Times Square">Times Square</a> e se maravilhava com a iluminação noturna de <a href="/wiki/Neon" class="mw-redirect" title="Neon">neon</a>.<sup id="cite_ref-240" class="reference"><a href="#cite_note-240"><span>[</span>240<span>]</span></a></sup> Outras representações cinematográficas iniciais de cidades no século XX geralmente as retratavam como espaços tecnologicamente eficientes com sistemas de transporte automobilístico que funcionavam sem problemas. Na década de 1960, no entanto, o congestionamento do tráfego começou a aparecer em filmes como <i><a href="/w/index.php?title=The_Fast_Lady&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="The Fast Lady (página não existe)">The Fast Lady</a></i> (1962) e <i><a href="/wiki/Playtime" title="Playtime">Playtime</a></i> (1967).<sup id="cite_ref-Borden_176-1" class="reference"><a href="#cite_note-Borden-176"><span>[</span>176<span>]</span></a></sup> </p><p>Literatura, cinema e outras formas de <a href="/wiki/Cultura_popular" title="Cultura popular">cultura popular</a> forneceram visões de cidades futuras tanto <a href="/wiki/Utopia" title="Utopia">utópicas</a> quanto <a href="/wiki/Distopia" title="Distopia">distópicas</a>. A perspectiva de cidades mundiais em expansão, comunicação e cada vez mais interdependentes deu origem a imagens como "Nylonkong" (Nova York, Londres, Hong Kong)[280] e visões de uma única <a href="/wiki/Ecumen%C3%B3polis" class="mw-redirect" title="Ecumenópolis">ecumenópolis</a> global.<sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241"><span>[</span>241<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ver_também"><span id="Ver_tamb.C3.A9m"></span>Ver também</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Editar secção: Ver também" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=35" title="Editar código-fonte da secção: Ver também"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2;"> <ul><li><a href="/wiki/Arquitetura" title="Arquitetura">Arquitetura</a></li> <li><a href="/wiki/Aglomera%C3%A7%C3%A3o_urbana" title="Aglomeração urbana">Aglomeração urbana</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade_fantasma" class="mw-redirect" title="Cidade fantasma">Cidade fantasma</a></li> <li><a href="/wiki/Imperial_Cidade" title="Imperial Cidade">Cidade Imperial</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade-sat%C3%A9lite" title="Cidade-satélite">Cidade-satélite</a></li> <li><a href="/wiki/Espa%C3%A7o_urbano" title="Espaço urbano">Espaço urbano</a></li> <li><a href="/wiki/Favela" title="Favela">Favela</a></li> <li><a href="/wiki/Geografia_urbana" title="Geografia urbana">Geografia urbana</a></li> <li><a href="/wiki/Gueto" title="Gueto">Gueto</a></li> <li><a href="/wiki/Sociologia_urbana" title="Sociologia urbana">Sociologia urbana</a></li> <li><a href="/wiki/Sub%C3%BArbio" title="Subúrbio">Subúrbio</a></li> <li><a href="/wiki/Centro_financeiro" title="Centro financeiro">Centro financeiro</a></li> <li><a href="/wiki/Planejamento_urbano" title="Planejamento urbano">Planejamento urbano</a></li> <li><a href="/wiki/Reforma_urbana" title="Reforma urbana">Reforma urbana</a></li> <li><a href="/wiki/Urbanismo" title="Urbanismo">Urbanismo</a></li> <li><a href="/wiki/Zona_urbana" class="mw-redirect" title="Zona urbana">Zona urbana</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_das_cidades_mais_populosas_do_mundo" title="Lista das cidades mais populosas do mundo">Lista das cidades mais populosas do mundo</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_de_regi%C3%B5es_metropolitanas_por_popula%C3%A7%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Lista de regiões metropolitanas por população">Lista de regiões metropolitanas por população</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_de_cidades_por_PIB" title="Lista de cidades por PIB">Lista de cidades por PIB</a></li></ul> </div> <h2 id="Referências" style="cursor: help;" title="Esta seção foi configurada para não ser editável diretamente. Edite a página toda ou a seção anterior em vez disso."><span id="Refer.C3.AAncias"></span>Referências</h2> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Goodall-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Goodall_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Goodall, B. (1987) <i>The Penguin Dictionary of Human Geography</i>. London: Penguin.</span> </li> <li id="cite_note-Kuper_and_Kuper-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kuper_and_Kuper_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Kuper, A. and Kuper, J., eds (1996) <i>The Social Science Encyclopedia</i>. 2nd edition. London: Routledge.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Caves, R. W. (2004). <i>Encyclopedia of the City</i>. [S.l.]: Routledge. 99&#160;páginas</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=R.+W.&amp;rft.aulast=Caves&amp;rft.btitle=Encyclopedia+of+the+City&amp;rft.date=2004&amp;rft.genre=book&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-:0_4-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-:0_4-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.significados.com.br/cidade-e-municipio/">«Diferença entre cidade e município e suas características»</a>. <i>Enciclopédia Significados</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 24 de setembro de 2024</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Diferen%C3%A7a+entre+cidade+e+munic%C3pio+e+suas+caracter%C3sticas&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Enciclop%C3%A9dia+Significados&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.significados.com.br%2Fcidade-e-municipio%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Ritchie, Hannah; Roser, Max (13 de junho de 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ourworldindata.org/urbanization">«Urbanization»</a>. <i>Our World in Data</i> (em inglês)<span class="reference-accessdate">. Consultado em 14 de fevereiro de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Urbanization&amp;rft.au=Roser%2C+Max&amp;rft.aufirst=Hannah&amp;rft.aulast=Ritchie&amp;rft.date=2018-06-13&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Our+World+in+Data&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fourworldindata.org%2Furbanization&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Paul_James_(academic)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Paul James (academic) (página não existe)">James, Paul</a>; with Magee, Liam; Scerri, Andy; Steger, Manfred B. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/9294719"><i>Urban Sustainability in Theory and Practice: Circles of Sustainability</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9781315765747" title="Especial:Fontes de livros/9781315765747">9781315765747</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.au=Scerri%2C+Andy&amp;rft.au=Steger%2C+Manfred+B.&amp;rft.au=with+Magee%2C+Liam&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.aulast=James&amp;rft.btitle=Urban+Sustainability+in+Theory+and+Practice%3A+Circles+of+Sustainability&amp;rft.date=2015&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9781315765747&amp;rft.place=London&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F9294719&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.un.org/en/story/2019/09/1046662">«Cities: a 'cause of and solution to' climate change»</a>. <i>UN News</i> (em inglês). 18 de setembro de 2019<span class="reference-accessdate">. Consultado em 20 de março de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Cities%3A+a+%27cause+of+and+solution+to%27+climate+change&amp;rft.date=2019-09-18&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=UN+News&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fnews.un.org%2Fen%2Fstory%2F2019%2F09%2F1046662&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/environment/georgemonbiot/2011/jun/30/sustainable-cities-urban-planning">«Sustainable cities must be compact and high-density»</a>. <i>The Guardian News</i> (em inglês). 30 de junho de 2011<span class="reference-accessdate">. Consultado em 20 de março de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Sustainable+cities+must+be+compact+and+high-density&amp;rft.date=2011-06-30&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=The+Guardian+News&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fenvironment%2Fgeorgemonbiot%2F2011%2Fjun%2F30%2Fsustainable-cities-urban-planning&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www-personal.umich.edu/~sdcamp/capitals/Ch2.html">«Ch2»</a>. <i>www-personal.umich.edu</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 10 de maio de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Ch2&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www-personal.umich.edu&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww-personal.umich.edu%2F~sdcamp%2Fcapitals%2FCh2.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-OED-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-OED_10-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-OED_10-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">"city, n.", <i>Oxford English Dictionary</i>, unho de 2014.</span> </li> <li id="cite_note-Lynch2008p678-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lynch2008p678_11-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lynch2008p678_11-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Kevin A. Lynch, "What Is the Form of a City, and How is It Made?"; in Marzluff et al. (2008), p. 678.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.oecd.org/popregion/urban-population-by-city-size.htm">«Population by region - Urban population by city size - OECD Data»</a>. <i>theOECD</i> (em inglês)<span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de junho de 2019</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Population+by+region+-+Urban+population+by+city+size+-+OECD+Data&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=theOECD&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fdata.oecd.org%2Fpopregion%2Furban-population-by-city-size.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2015/notes/notes06.pdf">Table 6</a>" in United Nations Demographic Yearbook (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2015.htm">2015</a>), the 1988 version of which is quoted in Carter (1995), pp. 10–12.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100516211303/http://www.nclm.org/resource-center/Pages/How-Municipalities-Work.aspx">«How NC Municipalities Work – North Carolina League of Municipalities»</a>. <i>www.nclm.org</i>. Arquivado do <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nclm.org/resource-center/Pages/How-Municipalities-Work.aspx">original</a> em 16 de maio de 2010</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=How+NC+Municipalities+Work+%93+North+Carolina+League+of+Municipalities&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.nclm.org&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nclm.org%2Fresource-center%2FPages%2FHow-Municipalities-Work.aspx&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Smith2002-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Smith2002_15-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Smith2002_15-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Smith2002_15-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Smith2002_15-3">d</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Smith, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.public.asu.edu/~mesmith9/1-CompleteSet/MES-02-EarlyCities.pdf">Earliest Cities</a>", in Gmelch &amp; Zenner (2002).</span> </li> <li id="cite_note-Marshall14-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Marshall14_16-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Marshall14_16-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Marshall (1989), pp. 14–15.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Lewis Dijkstra, Ellen Hamilton, Somik Lall, and Sameh Wahba (10 de março de 2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://blogs.worldbank.org/sustainablecities/how-do-we-define-cities-towns-and-rural-areas">«How do we define cities, towns, and rural areas?»</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.au=Lewis+Dijkstra%2C+Ellen+Hamilton%2C+Somik+Lall%2C+and+Sameh+Wahba&amp;rft.btitle=How+do+we+define+cities%2C+towns%2C+and+rural+areas%3F&amp;rft.date=2020-03-10&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fblogs.worldbank.org%2Fsustainablecities%2Fhow-do-we-define-cities-towns-and-rural-areas&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> !CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores (<a href="/wiki/Categoria:!CS1_manut:_Nomes_m%C3%BAltiplos:_lista_de_autores" title="Categoria:!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">Moore, Oliver (2 de outubro de 2021). «What makes a city a city? It's a little complicated». <i><a href="/wiki/The_Globe_and_Mail" title="The Globe and Mail">The Globe and Mail</a></i>. p.&#160;A11</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=What+makes+a+city+a+city%3F+It%27s+a+little+complicated&amp;rft.aufirst=Oliver&amp;rft.aulast=Moore&amp;rft.date=2021-10-02&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=The+Globe+and+Mail&amp;rft.pages=A11&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Yi Jianping, "'Civilization' and 'State': An Etymological Perspective"; <i>Social Sciences in China</i> 33(2), 2012; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080/02529203.2012.677292">10.1080/02529203.2012.677292</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTERoom199613-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTERoom199613_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRoom1996">Room 1996</a>, p.&#160;13.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Carter (1995), pp. 5–7.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Bataille, L., "From passive to energy generating assets", <a rel="nofollow" class="external text" href="https://issuu.com/energyinbuildingsindustry/docs/eibi_october_2021"><i>Energy in Buildings &amp; Industry</i>, outubro de 2021</a>, p. 34, acessado em 12 de fevereiro de 2022</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Carter (1995), p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Paul James; Meg Holden; Mary Lewin; Lyndsay Neilson; Christine Oakley; Art Truter; David Wilmoth (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/7207756">«Managing Metropolises by Negotiating Mega-Urban Growth»</a>. In: Harald Mieg; Klaus Töpfer. <i>Institutional and Social Innovation for Sustainable Urban Development</i>. [S.l.]: Routledge</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Managing+Metropolises+by+Negotiating+Mega-Urban+Growth&amp;rft.au=Art+Truter&amp;rft.au=Christine+Oakley&amp;rft.au=David+Wilmoth&amp;rft.au=Lyndsay+Neilson&amp;rft.au=Mary+Lewin&amp;rft.au=Meg+Holden&amp;rft.au=Paul+James&amp;rft.btitle=Institutional+and+Social+Innovation+for+Sustainable+Urban+Development&amp;rft.date=2013&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F7207756&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-HugoEtAl2003-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-HugoEtAl2003_25-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-HugoEtAl2003_25-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Hugo, Graeme; Champion, Anthony; Lattes, Alfredo (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3115228">«Toward a New Conceptualization of Settlements for Demography»</a>. <i>Population and Development Review</i> (2): 277–297. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0098-7921">0098-7921</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de outubro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Toward+a+New+Conceptualization+of+Settlements+for+Demography&amp;rft.au=Champion%2C+Anthony&amp;rft.au=Lattes%2C+Alfredo&amp;rft.aufirst=Graeme&amp;rft.aulast=Hugo&amp;rft.date=2003&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=0098-7921&amp;rft.issue=2&amp;rft.jtitle=Population+and+Development+Review&amp;rft.pages=277-297&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3115228&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Chaunglin Fang &amp; Danlin Yu, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204617300439">Urban agglomeration: An evolving concept of an emerging phenomenon</a>"; <i>Landscape and Urban Planning</i> 162, 2017.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Marshall (1989), pp. 11–14.</span> </li> <li id="cite_note-Kaplan2004p155-28"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Kaplan2004p155_28-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Kaplan2004p155_28-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 155–156.</span> </li> <li id="cite_note-Marshall1989p15-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Marshall1989p15_29-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Marshall1989p15_29-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Marshall (1989), p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-Latham2009p18-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Latham2009p18_30-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Latham2009p18_30-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 18.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), pp. 34–35.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Don Mitchell, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/download/33133088/the-end-of-public-space-mitchell.pdf">The End of Public Space? People's Park, Definitions of the Public, and Democracy</a>";<sup><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Liga%C3%A7%C3%A3o_inativa" title="Wikipédia:Ligação inativa"><i>[ligação inativa]</i></a></sup> <i>Annals of the Association of American Geographers</i> 85(1), março de 1995.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Moholy-Nagy (1986), pp. 146–148.</span> </li> <li id="cite_note-Moholy-Nagy2122-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Moholy-Nagy2122_34-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Moholy-Nagy2122_34-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Moholy-Nagy (1968), 21–33.</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Mohan Pant and Shjui Fumo, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstage.jst.go.jp/article/jaabe/4/1/4_1_51/_pdf">The Grid and Modular Measures in The Town Planning of Mohenjodaro and Kathmandu Valley: A Study on Modular Measures in Block and Plot Divisions in the Planning of Mohenjodaro and Sirkap (Pakistan), and Thimi (Kathmandu Valley)</a>"; <i>Journal of Asian Architecture and Building Engineering</i> 59, May 2005.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Michel Danino, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iisc.ernet.in/prasthu/pages/PP_data/paper2.pdf">New Insights into Harappan Town-Planning, Proportions and Units, with Special Reference to Dholavira</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170525012828/http://www.iisc.ernet.in/prasthu/pages/PP_data/paper2.pdf">Arquivado em</a> 2017-05-25 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>", "Man and Environment 33(1), 2008.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">Jane McIntosh, <i>The Ancient Indus Valley: New Perspectives</i>; ABC-CLIO, 2008; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-57607-907-2" title="Especial:Fontes de livros/978-1-57607-907-2">978-1-57607-907-2</a> pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1AJO2A-CbccC&amp;pg=PA231">231</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1AJO2A-CbccC&amp;pg=PA346">346</a>.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Nick Compton, "What is the oldest city in the world?", <i>The Guardian</i>, 16 February 2015.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">(<a href="#CITEREFBairoch1988">Bairoch 1988</a>, pp.&#160;3–4)</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">(<a href="#CITEREFPacione2001">Pacione 2001</a>, p.&#160;16)</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 26.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">Jennifer R. Pournelle, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/257139948_From_KLM_to_Corona_A_Bird%27s_Eye_View_of_Cultural_Ecology_and_Early_Mesopotamian_Urbanization">KLM to CORONA: A Bird's Eye View of Cultural Ecology and Early Mesopotamian Urbanization"; in <i>Settlement and Society: Essays Dedicated to Robert McCormick Adams</i></a> ed. Elizabeth C. Stone; Cotsen Institute of Archaeology, UCLA, and Oriental Institute of the University of Chicago, 2007.</span> </li> <li id="cite_note-Perlman16-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Perlman16_43-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Perlman16_43-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Fredy_Perlman&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fredy Perlman (página não existe)">Fredy Perlman</a>, <i>Against His-Story, Against Leviathan</i>, Detroit: Black &amp; Red, 1983; p. 16.</span> </li> <li id="cite_note-Mumfurd1961war-44"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Mumfurd1961war_44-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Mumfurd1961war_44-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Mumford (1961), pp. 39–46</span> </li> <li id="cite_note-Ashworth1991p12-45"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Ashworth1991p12_45-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Ashworth1991p12_45-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Ashworth (1991), pp. 12–13.</span> </li> <li id="cite_note-Jacobs_1969_23-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Jacobs_1969_23_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text">(<a href="#CITEREFJacobs1969">Jacobs 1969</a>, p.&#160;23)</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael E. Smith, Jason Ur, &amp; Gary M. Feinman, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/13364827/Smith%20etal%202014%20IJURR.pdf?sequence=1">Jane Jacobs' 'Cities First' Model and Archaeological Reality</a>", <i>International Journal of Urban and Regional Research</i> 38, 2014; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111/1468-2427.12138">10.1111/1468-2427.12138</a>.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §1.03.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Southall (1998), p. 23.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Department of Ancient Near Eastern Art (outubro de 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.metmuseum.org/toah/hd/uruk/hd_uruk.htm">«Uruk: The First City»</a>. <i>www.metmuseum.org</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 5 de março de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Uruk%3A+The+First+City&amp;rft.au=Department+of+Ancient+Near+Eastern+Art&amp;rft.date=2003-10&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.metmuseum.org&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.metmuseum.org%2Ftoah%2Fhd%2Furuk%2Fhd_uruk.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.khanacademy.org/humanities/big-history-project/agriculture-civilization/first-cities-states/a/uruk">«Uruk (article)»</a>. <i>Khan Academy</i> (em inglês)<span class="reference-accessdate">. Consultado em 5 de março de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Uruk+%28article%29&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Khan+Academy&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.khanacademy.org%2Fhumanities%2Fbig-history-project%2Fagriculture-civilization%2Ffirst-cities-states%2Fa%2Furuk&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thoughtco.com/uruk-period-mesopotamia-rise-of-sumer-171676">«What Science Has Learned about the Rise of Urban Mesopotamia»</a>. <i>ThoughtCo</i> (em inglês)<span class="reference-accessdate">. Consultado em 5 de março de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=What+Science+Has+Learned+about+the+Rise+of+Urban+Mesopotamia&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=ThoughtCo&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thoughtco.com%2Furuk-period-mesopotamia-rise-of-sumer-171676&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ring, Trudy (2014). <i>Middle East and Africa: International Dictionary of Historic Places</i>. [S.l.: s.n.]</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Trudy&amp;rft.aulast=Ring&amp;rft.btitle=Middle+East+and+Africa%3A+International+Dictionary+of+Historic+Places&amp;rft.date=2014&amp;rft.genre=book&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Jhimli Mukherjee Pandeyl, "Varanasi is as old as Indus valley civilization, finds IIT-KGP study", <i>Times of India</i> 25 February 2016.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Kenoyer, Jonathan Mark (1998) <i>Ancient Cities of the Indus Valley Civilization</i>. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>, Karachi and New York.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Southall (1998), pp. 38–43.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">Moholy-Nagy (1968), pp. 158–161.</span> </li> <li id="cite_note-tws2Y21-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-tws2Y21_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Pocock, J.G.A. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=i6U7CTuCJLYC&amp;pg=PA31"><i>The Citizenship Debates</i></a>. Col: Chapter 2 – The Ideal of Citizenship since Classical Times (originally published in <i>Queen's Quarterly</i> 99, no. 1). Minneapolis, MN: The University of Minnesota. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-8166-2880-3" title="Especial:Fontes de livros/978-0-8166-2880-3">978-0-8166-2880-3</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=J.G.A.&amp;rft.aulast=Pocock&amp;rft.btitle=The+Citizenship+Debates&amp;rft.date=1998&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0-8166-2880-3&amp;rft.place=Minneapolis%2C+MN&amp;rft.pub=The+University+of+Minnesota&amp;rft.series=Chapter+2+%93+The+Ideal+of+Citizenship+since+Classical+Times+%28originally+published+in+%27%27Queen%27s+Quarterly%27%27+99%2C+no.+1%29&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Di6U7CTuCJLYC%26pg%3DPA31&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-InternationalDictionary-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-InternationalDictionary_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ring, Salkin, Boda, Trudy, Robert, Sharon (1 de janeiro de 1996). <i>International Dictionary of Historic Places: Southern Europe</i>. [S.l.]: Routledge. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-884964-02-2" title="Especial:Fontes de livros/978-1-884964-02-2">978-1-884964-02-2</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Trudy%2C+Robert%2C+Sharon&amp;rft.aulast=Ring%2C+Salkin%2C+Boda&amp;rft.btitle=International+Dictionary+of+Historic+Places%3A+Southern+Europe&amp;rft.date=1996-01-01&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-1-884964-02-2&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> !CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores (<a href="/wiki/Categoria:!CS1_manut:_Nomes_m%C3%BAltiplos:_lista_de_autores" title="Categoria:!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), pp. 41–42. "Rome created an elaborate urban system. Roman colonies were organized as a means of securing Roman territory. The first thing that Romans did when they conquered new territories was to establish cities."</span> </li> <li id="cite_note-Shady1997-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shady1997_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Ruth_Shady" title="Ruth Shady">Shady Solís, Ruth Martha</a> (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sisbib.unmsm.edu.pe/Bibvirtual/Libros/Arqueologia/ciudad_sagrada/caratula.htm"><i>La ciudad sagrada de Caral-Supe en los albores de la civilización en el Perú</i></a> (em espanhol). Lima: UNMSM, Fondo Editorial<span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de março de 2007</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Ruth+Martha&amp;rft.aulast=Shady+Sol%C3s&amp;rft.btitle=La+ciudad+sagrada+de+Caral-Supe+en+los+albores+de+la+civilizaci%C3%B3n+en+el+Per%C3%BA&amp;rft.date=1997&amp;rft.genre=book&amp;rft.place=Lima&amp;rft.pub=UNMSM%2C+Fondo+Editorial&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fsisbib.unmsm.edu.pe%2FBibvirtual%2FLibros%2FArqueologia%2Fciudad_sagrada%2Fcaratula.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">McIntosh, Roderic J., McIntosh, Susan Keech. "Early Urban Configurations on the Middle Niger: Clustered Cities and Landscapes of Power," Chapter 5.</span> </li> <li id="cite_note-Magnavita-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Magnavita_63-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Magnavita, Sonja (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://afriques.revues.org/1145?lang=en">«Initial Encounters: Seeking traces of ancient trade connections between West Africa and the wider world»</a>. <i>Afriques</i> (4). <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/2108-6796">2108-6796</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.4000%2Fafriques.1145">10.4000/afriques.1145</a><span style="margin-left:0.1em"><span typeof="mw:File"><span title="Acessível livremente"><img alt="Acessível livremente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></span><span class="reference-accessdate">. Consultado em 13 de dezembro de 2013</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Initial+Encounters%3A+Seeking+traces+of+ancient+trade+connections+between+West+Africa+and+the+wider+world&amp;rft.aufirst=Sonja&amp;rft.aulast=Magnavita&amp;rft.date=2013&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=2108-6796&amp;rft.issue=4&amp;rft.jtitle=Afriques&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fafriques.revues.org%2F1145%3Flang%3Den&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.4000%2Fafriques.1145&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://markuswiener.com/book_reviews.html?products_id=93&amp;products_name=History%20of%20African%20Cities%20South%20of%20the%20Sahara">History of African Cities South of the Sahara</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080124191535/http://markuswiener.com/book_reviews.html?products_id=93&amp;products_name=History%20of%20African%20Cities%20South%20of%20the%20Sahara">Arquivado em</a> 2008-01-24 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i> By Catherine Coquery-Vidrovitch. 2005. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/1-55876-303-1" title="Especial:Fontes de livros/1-55876-303-1">1-55876-303-1</a></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 43.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Cameron, Averil (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=59c6PSa5JCAC"><i>The Byzantines</i></a>. [S.l.]: John Wiley and Sons. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-4051-9833-2" title="Especial:Fontes de livros/978-1-4051-9833-2">978-1-4051-9833-2</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 24 de janeiro de 2015</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Averil&amp;rft.aulast=Cameron&amp;rft.btitle=The+Byzantines&amp;rft.date=2009&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-1-4051-9833-2&amp;rft.pub=John+Wiley+and+Sons&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D59c6PSa5JCAC&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Laiou, Angeliki E. (2002). «Writing the Economic History of Byzantium». In: Angeliki E. Laiou. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.doaks.org/publications/doaks_online_publications/EHB.html"><i>The Economic History of Byzantium (Volume 1)</i></a>. Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp.&#160;130–131<span class="reference-accessdate">. Consultado em 6 de junho de 2012</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120218231151/http://www.doaks.org/publications/doaks_online_publications/EHB.html">Cópia arquivada em 18 de fevereiro de 2012</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Writing+the+Economic+History+of+Byzantium&amp;rft.aufirst=Angeliki+E.&amp;rft.aulast=Laiou&amp;rft.btitle=The+Economic+History+of+Byzantium+%28Volume+1%29&amp;rft.date=2002&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.pages=130-131&amp;rft.place=Washington%2C+DC&amp;rft.pub=Dumbarton+Oaks&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.doaks.org%2Fpublications%2Fdoaks_online_publications%2FEHB.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/free-and-imperial-cities">«Free and Imperial Cities – Dictionary definition of Free and Imperial Cities»</a>. <i>www.encyclopedia.com</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Free+and+Imperial+Cities+%93+Dictionary+definition+of+Free+and+Imperial+Cities&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.encyclopedia.com&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.encyclopedia.com%2Fhistory%2Fencyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps%2Ffree-and-imperial-cities&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), pp. 47–50.</span> </li> <li id="cite_note-Evans_PNAS-70"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Evans_PNAS_70-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Evans_PNAS_70-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Evans <i>et al.</i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/104/36/14277">A comprehensive archaeological map of the world's largest preindustrial settlement complex at Angkor, Cambodia</a>, Proceedings of the National Academy of Sciences of the US, 23 de agosto de 2007.</span> </li> <li id="cite_note-BBC_News_2007-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-BBC_News_2007_71-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6945574.stm">«Map reveals ancient urban sprawl»</a> (em inglês). 14 de agosto de 2007<span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de outubro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Map+reveals+ancient+urban+sprawl&amp;rft.date=2007-08-14&amp;rft.genre=article&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fscience%2Fnature%2F6945574.stm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/news/world/asia/metropolis-angkor-the-worlds-first-megacity-461623.html">Metropolis: Angkor, the world's first mega-city</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110919133524/http://www.independent.co.uk/news/world/asia/metropolis-angkor-the-worlds-first-megacity-461623.html">Arquivado em</a> 2011-09-19 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, The Independent, 15 de agosto de 2007</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text">Curtis (2016), pp. 5–6. "In the modern international system, cities were subjugated and internalized by the state, and, with industrialization, became the great growth engines of national economies."</span> </li> <li id="cite_note-Blomley2013-74"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Blomley2013_74-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Blomley2013_74-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Nicholas_Blomley&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nicholas Blomley (página não existe)">Nicholas Blomley</a>, "What Sort of a Legal Space is a City?" in Brighenti (2013), p. 1–20.</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 53–54</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), pp. 54–55.</span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/F%C3%B3rum_Econ%C3%B4mico_Mundial" class="mw-redirect" title="Fórum Econômico Mundial">Fórum Econômico Mundial</a>, ed. (9 de novembro de 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.weforum.org/agenda/2017/11/inside-shenzhen-china-s-gadget-capital/">«The astonishing rise of Shenzhen, China's gadget capital»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 16 de novembro de 2017</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=The+astonishing+rise+of+Shenzhen%2C+China%99s+gadget+capital&amp;rft.date=2017-11-09&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.weforum.org%2Fagenda%2F2017%2F11%2Finside-shenzhen-china-s-gadget-capital%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text">Steven High, <i><a href="//archive.org/details/industrialsunset0000high/page/5" class="extiw" title="iarchive:industrialsunset0000high/page/5">Industrial Sunset: The Making of North America's Rust Belt, 1969–1984</a></i>; University of Toronto Press, 2003; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-8020-8528-8" title="Especial:Fontes de livros/0-8020-8528-8">0-8020-8528-8</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Kaplan2004p164-79"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Kaplan2004p164_79-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Kaplan2004p164_79-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Kaplan (2004), p. 160–165</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text">James Xiaohe Zhang, "Rapid urbanization in China and its impact on the world economy"; 16th Annual Conference on Global Economic Analysis, "New Challenges for Global Trade in a Rapidly Changing World", Shanhai Institute of Foreign Trade, junho de 12–14, 2013.</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Johnson, Ian (15 de junho de 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2013/06/16/world/asia/chinas-great-uprooting-moving-250-million-into-cities.html">«China's Great Uprooting: Moving 250 Million Into Cities»</a>. <i>The New York Times</i> (em inglês). <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de outubro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=China%99s+Great+Uprooting%3A+Moving+250+Million+Into+Cities&amp;rft.aufirst=Ian&amp;rft.aulast=Johnson&amp;rft.date=2013-06-15&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=0362-4331&amp;rft.jtitle=The+New+York+Times&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2013%2F06%2F16%2Fworld%2Fasia%2Fchinas-great-uprooting-moving-250-million-into-cities.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text">Castells, M. (ed) (2004). <i>The network society: a cross-cultural perspective</i>. London: Edward Elgar. (ebook)</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text">Flew, T. (2008). <i>New media: an introduction</i>, 3rd edn, South Melbourne: Oxford University Press</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">Harford, T. (2008) <i>The Logic of Life</i>. London: Little, Brown.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">Taylor Shelton, Matthew Zook, &amp; Alan Wiig, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.oup.com/cjres/article/doi/10.1093/cjres/rsu026/304403/The-actually-existing-smart-city">The 'actually existing smart city'</a>", <i>Cambridge Journal of Regions, Economy, and Society</i> 8, 2015; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093/cjres/rsu026">10.1093/cjres/rsu026</a>.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180706115325/https://esa.un.org/unpd/wup/">«United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2014). World Urbanization Prospects: The 2014 Revision, CD-ROM Edition»</a>. Arquivado do <a rel="nofollow" class="external text" href="https://esa.un.org/unpd/wup/">original</a> em 6 de julho de 2018</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=United+Nations%2C+Department+of+Economic+and+Social+Affairs%2C+Population+Division+%282014%29.+World+Urbanization+Prospects%3A+The+2014+Revision%2C+CD-ROM+Edition&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fesa.un.org%2Funpd%2Fwup%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/26447633/The_Urbanization_and_Political_Development_of_the_World_System_A_comparative_quantitative_analysis">The Urbanization and Political Development of the World System:A comparative quantitative analysis. <i>History &amp; Mathematics</i> 2 (2006): 115–153</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FreyZimmer2001-88"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-FreyZimmer2001_88-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-FreyZimmer2001_88-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">William H. Frey &amp; Zachary Zimmer, "Defining the City"; in Paddison (2001).</span> </li> <li id="cite_note-urbanization-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-urbanization_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Christopher Watson, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.icup.org.uk/reports/ICUP601.pdf">Trends in urbanization</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305100017/http://icup.org.uk/reports/icup601.pdf">Arquivado em</a> 2016-03-05 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>", <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.icup.org.uk/icupindex.asp?CID=1">Proceedings of the First International Conference on Urban Pests</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010005338/http://www.icup.org.uk/icupindex.asp?CID=1">Arquivado em</a> 2017-10-10 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>, ed. K.B. Wildey and William H. Robinson, 1993.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Annez, Patricia Clarke; Buckley, Robert M. (2009). «Urbanization and Growth: Setting the Context». In: Spence; Annez; Buckley. <i>Urbanization and Growth</i>. [S.l.: s.n.] <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-8213-7573-0" title="Especial:Fontes de livros/978-0-8213-7573-0">978-0-8213-7573-0</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Urbanization+and+Growth%3A+Setting+the+Context&amp;rft.au=Buckley%2C+Robert+M.&amp;rft.aufirst=Patricia+Clarke&amp;rft.aulast=Annez&amp;rft.btitle=Urbanization+and+Growth&amp;rft.date=2009&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.isbn=978-0-8213-7573-0&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-MoholyNagy1968p136-91"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-MoholyNagy1968p136_91-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-MoholyNagy1968p136_91-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Moholy-Nagy (1968), p. 136–137.</span> </li> <li id="cite_note-SenguptaUN2014-92"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-SenguptaUN2014_92-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-SenguptaUN2014_92-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Somini Sengupta, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2014/07/11/world/more-than-half-the-global-population-growth-is-urban-united-nations-report-finds.html">U.N. Finds Most People Now Live in Cities</a>"; <i>New York Times</i>, 10 July 2014. Referring to: United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division; <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://esa.un.org/unpd/wup/">World Urbanization Prospects: 2014 Revision</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180706115325/https://esa.un.org/unpd/wup/">Arquivado em</a> 2018-07-06 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>; New York: United Nations, 2014.</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">Paulo A. Paranagua, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2012/sep/11/latin-america-urbanisation-city-growth">Latin America struggles to cope with record urban growth</a>" (), <i>The Guardian</i>, 11 de setembro de 2012. Referring to <a href="/wiki/Programa_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas_para_os_Assentamentos_Humanos" title="Programa das Nações Unidas para os Assentamentos Humanos">UN-Habitat</a>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.citiesalliance.org/sites/citiesalliance.org/files/SOLAC-ProjectOutput.pdf">The State of Latin American and Caribbean Cities 2012: Towards a new urban transition</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181113035703/http://www.citiesalliance.org/sites/citiesalliance.org/files/SOLAC-ProjectOutput.pdf">Arquivado em</a> 2018-11-13 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>; Nairobi: United Nations Human Settlements Programme, 2012.</span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">Helen Massy-Beresford, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/cities/2015/nov/18/where-is-the-worlds-fastest-growing-city-batam-niamey-xiamen">Where is the fastest growing city in the world?</a>"; <i>The Guardian</i>, 18 November 2015.</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text">Mark Anderson &amp; Achilleas Galatsidas, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/global-development/2014/jul/10/urban-population-growth-africa-asia-united-nations">Urban population boom poses massive challenges for Africa and Asia</a>" <i>The Guardian</i> (Development data: Datablog), 10 July 2014.</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text">Frauke Kraas &amp; Günter Mertins, "Megacities and Global Change"; in Kraas et al. (2014), p. 2. "While seven megacities (with more than five million inhabitants) existed in 1950 and 24 in 1990, by 2010 there were 55 and by 2025 there will be—according to estimations—87 megacities (UN 2012; Fig. 1). "</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Frauke Kraas &amp; Günter Mertins, "Megacities and Global Change"; in Kraas et al. (2014), p. 2–3.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">Shipra Narang Suri &amp; Günther Taube, "Governance in Megacities: Experiences, Challenges and Implications for International Cooperation"; in Kraas et al. (2014), p. 196.</span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text">Stephen Graham &amp; Lucy Hewitt, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/profile/Stephen_Graham11/publication/258175637_Getting_off_the_ground_On_the_politics_of_urban_verticality/links/57cebebb08ae83b3746222d1.pdf">Getting off the ground: On the politics of urban verticality</a>; <i>Progress in Human Geography</i> 37(1), 2012; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177/0309132512443147">10.1177/0309132512443147</a>.</span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text">Eduardo F.J. de Mulder, Jacques Besner, &amp; Brian Marker, "Underground Cities"; in Kraas et al. (2014), pp. 26–29.</span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 146.</span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §1.63.</span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §1.08.</span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §1.33.</span> </li> <li id="cite_note-JonesEtAl1980-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-JonesEtAl1980_106-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Bryan D. Jones, Saadia R. Greenbeg, Clifford Kaufman, &amp; Joseph Drew, "Service Delivery Rules and the Distribution of Local Government Services: Three Detroit Bureaucracies"; in Hahn &amp; Levine (1980).</span> </li> <li id="cite_note-Lineberry-107"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lineberry_107-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lineberry_107-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Robert L. Lineberry, "Mandating Urban Equality: The Distribution of Municipal Public Services"; in Hahn &amp; Levine (1980). See: <a href="/w/index.php?title=Shaw,_Mississippi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Shaw, Mississippi (página não existe)">Hawkins v. Town of Shaw</a> (1971).</span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">George Nilson, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.baltimoresun.com/news/opinion/oped/bs-ed-state-control-police-20170228-story.html">Baltimore police under state control for good reason</a>", <i>Baltimore Sun</i> 28 February 2017.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert Jay Dilger, Randolph R. Moffett, &amp; Linda Stuyk, "Privatization of Municipal Services in America's Largest Cities", <i>Public Administration Review</i> 57(1), 1997; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307/976688">10.2307/976688</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Gwilliam2013-110"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-3">d</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-4">e</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gwilliam2013_110-5">f</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Gwilliam, Kenneth (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/document/326229357/Cities-on-the-Move-Ten-Years-After">«Cities on the Move Ten Years After &#124; Biofuel &#124; Economic Growth»</a>. <i>Research in Transportation Economics</i>. <b>40</b>: 3–18. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.retrec.2012.06.032">10.1016/j.retrec.2012.06.032</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Cities+on+the+Move+Ten+Years+After+%26%23124%3B+Biofuel+%26%23124%3B+Economic+Growth&amp;rft.aufirst=Kenneth&amp;rft.aulast=Gwilliam&amp;rft.date=2013&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Research+in+Transportation+Economics&amp;rft.pages=3-18&amp;rft.volume=40&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.scribd.com%2Fdocument%2F326229357%2FCities-on-the-Move-Ten-Years-After&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.retrec.2012.06.032&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §§1.65–1.66.</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text">David Walker, "The New System of Intergovernmental Relations: Fiscal Relief and More Governmental Intrusions"; in Hahn &amp; Levine (1980).</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Voorn, Bart; van Genugten, Marieke L.; van Thiel, Sandra (3 de setembro de 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080/03003930.2017.1319360">«The efficiency and effectiveness of municipally owned corporations: a systematic review»</a>. <i>Local Government Studies</i> (5): 820–841. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0300-3930">0300-3930</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F03003930.2017.1319360">10.1080/03003930.2017.1319360</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de outubro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=The+efficiency+and+effectiveness+of+municipally+owned+corporations%3A+a+systematic+review&amp;rft.au=van+Genugten%2C+Marieke+L.&amp;rft.au=van+Thiel%2C+Sandra&amp;rft.aufirst=Bart&amp;rft.aulast=Voorn&amp;rft.date=2017-09-03&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=0300-3930&amp;rft.issue=5&amp;rft.jtitle=Local+Government+Studies&amp;rft.pages=820-841&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1080%2F03003930.2017.1319360&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F03003930.2017.1319360&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Weber2010-114"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Weber2010_114-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Weber2010_114-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Rachel Weber, "Selling City Futures: The Financialization of Urban Redevelopment Policy"; <i>Economic Geography</i> 86(3), 2010; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111/j.1944-8287.2010.01077.x">10.1111/j.1944-8287.2010.01077.x</a>.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text">Gupta et al. (2015), pp. 4, 29. "We thereby understand urban governance as the multiple ways through which city governments, businesses and residents interact in managing their urban space and life, nested within the context of other government levels and actors who are managing their space, resulting in a variety of urban governance configurations (Peyroux et al. 2014)."</span> </li> <li id="cite_note-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-116">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 142–143.</span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text">Gupta, Verrest, and Jaffe, "Theorizing Governance", in Gupta et al. (2015), pp. 30–31.</span> </li> <li id="cite_note-Gupta2015p33-118"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gupta2015p33_118-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gupta2015p33_118-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Gupta, Verrest, and Jaffe, "Theorizing Governance", in Gupta et al. (2015), p. 31–33.</span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text">Shipra Narang Suri &amp; Günther Taube, "Governance in Megacities: Experiences, Challenges and Implications for International Cooperation"; in Kraas et al. (2014), pp. 197–198.</span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text">Alain Garnier, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.epfl.ch/labs/lasur/wp-content/uploads/2018/05/GARNIER.pdf">La Plata: la visionnaire trahie</a>"; <i>Architecture &amp; Comportment</i> 4(1), 1988, pp. 59–79.</span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text">Levy (2017), pp. 193–235.</span> </li> <li id="cite_note-McQuillin1987planning-122"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-McQuillin1987planning_122-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-McQuillin1987planning_122-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">McQuillin (1937/1987), §§1.75–179.</span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text">Levy (2017), p. 10. "Planning is a highly political activity. It is immersed in politics and inseparable from the law. [...] Planning decisions often involve large sums of money, both public and private. Even when little public expenditure is involved, planning decisions can deliver large benefits to some and large losses at others."</span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text">Jorge Hardoy, <i>Urban Planning in Pre-Columbian America</i>; New York: George Braziller, 1968.</span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), pp. 131–140.</span> </li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> e <a href="/wiki/Frederick_Engels" class="mw-redirect" title="Frederick Engels">Frederick Engels</a>, <i><a href="/wiki/Manifesto_Comunista" title="Manifesto Comunista">Manifesto Comunista</a></i> (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/">online</a>), fevereiro de 1848</span> </li> <li id="cite_note-Davis2004-127"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Davis2004_127-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Davis2004_127-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Mike Davis, "The Urbanization of Empire: Megacities and the Laws of Chaos"; <i>Social Text</i> 22(4), 2004.</span> </li> <li id="cite_note-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-128">↑</a></span> <span class="reference-text">Marshall (1989), p. 5–6.</span> </li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 160–164</span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text">Leach (1993), p. 173–176</span> </li> <li id="cite_note-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-131">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140501140511/http://www.philadelphiafed.org/files/br/brq401gc.pdf">«Knowledge Spillovers»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado em 16 de maio de 2010</span>. Arquivado do <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philadelphiafed.org/files/br/brq401gc.pdf">original</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> em 1 de maio de 2014</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=Knowledge+Spillovers&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.philadelphiafed.org%2Ffiles%2Fbr%2Fbrq401gc.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-CalderFreytas2009-132"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-CalderFreytas2009_132-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-CalderFreytas2009_132-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Kent E. Calder &amp; Mariko de Freytas, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://muse.jhu.edu/article/269254">Global Political Cities as Actors in Twenty-First Century International Affairs</a>; "SAIS Review of International Affairs" 29(1), Winter-Spring 2009; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1353%2Fsais.0.0036">10.1353/sais.0.0036</a>.</span> </li> <li id="cite_note-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-133">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Borowiecki, Karol J. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ideas.repec.org/p/cue/wpaper/awp-02-2013.html">«Agglomeration Economies in Classical Music»</a>. <i>Papers in Regional Science</i>. <b>94</b> (3): 443–468. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fpirs.12078">10.1111/pirs.12078</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Agglomeration+Economies+in+Classical+Music&amp;rft.aufirst=Karol+J.&amp;rft.aulast=Borowiecki&amp;rft.date=2015&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=3&amp;rft.jtitle=Papers+in+Regional+Science&amp;rft.pages=443-468&amp;rft.volume=94&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fideas.repec.org%2Fp%2Fcue%2Fwpaper%2Fawp-02-2013.html&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fpirs.12078&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-134">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Saskia_Sassen" title="Saskia Sassen">Saskia Sassen</a>, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/profile/Saskia_Sassen/publication/246326854_Global_Cities_and_Survival_Circuits/links/5411771c0cf29e4a2329630c.pdf">Global Cities and Survival Circuits</a>"; in <i>Global Woman: Nannies, Maids, and Sex Workers in the New Economy</i> ed. <a href="/wiki/Barbara_Ehrenreich" title="Barbara Ehrenreich">Barbara Ehrenreich</a> and <a href="/wiki/Arlie_Russell_Hochschild" title="Arlie Russell Hochschild">Arlie Russell Hochschild</a>; New York: Henry Holt and Company, 2002.</span> </li> <li id="cite_note-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-135">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Nathan, Emma (2002). <i>Cities: Eye Openers</i>. [S.l.]: <a href="/w/index.php?title=Blackbirch_Press&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Blackbirch Press (página não existe)">Blackbirch Press</a>. p.&#160;2. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9781567115963" title="Especial:Fontes de livros/9781567115963">9781567115963</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Emma&amp;rft.aulast=Nathan&amp;rft.btitle=Cities%3A+Eye+Openers&amp;rft.date=2002&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9781567115963&amp;rft.pages=2&amp;rft.pub=Blackbirch+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009) 84–85.</span> </li> <li id="cite_note-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-137">↑</a></span> <span class="reference-text">Jane Zheng, "Toward a new concept of the 'cultural elite state': Cultural capital and the urban sculpture planning authority in elite coalition in Shanghai"; <i>Journal of Urban Affairs</i> 39(4), 2017; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F07352166.2016.1255531">10.1080/07352166.2016.1255531</a>.</span> </li> <li id="cite_note-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-138">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillan (1937/1987), §§1.04–1.05. "Almost by definition, cities have always provided the setting for great events and have been the focal points for social change and human development. All great cultures have been city-born. World history is basically the history of city dwellers."</span> </li> <li id="cite_note-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-139">↑</a></span> <span class="reference-text">Robert Redfield &amp; Milton B. Singer, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/1151661">The Cultural Role of Cities</a>"; <i>Economic Development and Cultural Change</i> 3(1), outubro de 1954.</span> </li> <li id="cite_note-140"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-140">↑</a></span> <span class="reference-text">Magnusson (2011), p. 21.</span> </li> <li id="cite_note-141"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-141">↑</a></span> <span class="reference-text">Mumford (1961), p. 563–567.</span> </li> <li id="cite_note-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-142">↑</a></span> <span class="reference-text">Ashworth, Kavaratzis, &amp; Warnaby, "The Need to Rethink Place Branding"; in Kavaratzis, Warnaby, &amp; Ashworth (2015), p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-Wachsmuth2014-143"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Wachsmuth2014_143-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Wachsmuth2014_143-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Wachsmuth2014_143-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Wachsmuth, David (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/275321247">«City as Ideology: Reconciling the Explosion of the City Form with the Tenacity of the City Concept»</a>. <i>Environment and Planning D: Society and Space</i>. <b>32</b>: 75–90. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1068%2Fd21911">10.1068/d21911</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=City+as+Ideology%3A+Reconciling+the+Explosion+of+the+City+Form+with+the+Tenacity+of+the+City+Concept&amp;rft.aufirst=David&amp;rft.aulast=Wachsmuth&amp;rft.date=2014&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Environment+and+Planning+D%3A+Society+and+Space&amp;rft.pages=75-90&amp;rft.volume=32&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fpublication%2F275321247&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1068%2Fd21911&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-144"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-144">↑</a></span> <span class="reference-text">Adriana Campelo, "Rethinking Sense of Place: Sense of One and Sense of Many"; in Kavaratzis, Warnaby, &amp; Ashworth (2015).</span> </li> <li id="cite_note-KerrOliver2015-145"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-KerrOliver2015_145-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-KerrOliver2015_145-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Greg Kerr &amp; Jessica Oliver, "Rethinking Place Identities", in Kavaratzis, Warnaby, &amp; Ashworth (2015).</span> </li> <li id="cite_note-146"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-146">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), 186–189.</span> </li> <li id="cite_note-147"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham, et al. (2009), pp. 41, 189–192.</span> </li> <li id="cite_note-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-148">↑</a></span> <span class="reference-text">Fred Coalter, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://storre.stir.ac.uk/handle/1893/1742">The FIFA World Cup and Social Cohesion: Bread and Circuses or Bread and Butter?</a>"; International Council of Sport Science and Physical Education <i>Bulletin</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.icsspe.org/content/no-53-cd-rom">53</a>, May 2008 (Feature: Feature: "Mega Sport Events in Developing Countries").</span> </li> <li id="cite_note-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-149">↑</a></span> <span class="reference-text">Kimberly S Schimmel, "Assessing the sociology of sport: On sport and the city"; <i>International Review for the Sociology for Sport</i> 50(4–5), 2015; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F1012690214539484">10.1177/1012690214539484</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Ward2008-150"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Ward2008_150-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Ward2008_150-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Stephen V. Ward, "Promoting the Olympic City"; in John R. Gold &amp; Margaret M. Gold, eds., <i>Olympic Cities: City Agendas, Planning and the World's Games</i>, 1896–2016; London &amp; New York: Routledge (Taylor &amp; Francis), 2008/2011; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-203-84074-0" title="Especial:Fontes de livros/978-0-203-84074-0">978-0-203-84074-0</a></span> </li> <li id="cite_note-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-151">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), pp. 127–128.</span> </li> <li id="cite_note-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-152">↑</a></span> <span class="reference-text">Ashworth (1991).</span> </li> <li id="cite_note-153"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-153">↑</a></span> <span class="reference-text">See Brigadier General <a href="/w/index.php?title=J._Franklin_Bell&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="J. Franklin Bell (página não existe)">J. Franklin Bell</a>'s telegraphic circular to all station commanders, 8 de dezembro de 1901, in Robert D. Ramsey III, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://usacac.army.mil/cac2/cgsc/carl/download/csipubs/ramseyop25.pdf">A Masterpiece of Counterguerrilla Warfare: BG J. Franklin Bell in the Philippines, 1901–1902</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170216151944/http://usacac.army.mil/cac2/cgsc/carl/download/csipubs/ramseyop25.pdf">Arquivado em</a> 2017-02-16 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>, Long War Series, Occasion Paper 25; Fort Leavenworth, Kansas: Combat Studies Institute Press, US Army Combined Arms Center; p. 45–46.</span> </li> <li id="cite_note-154"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-154">↑</a></span> <span class="reference-text">Maj. Eric Weyenberg, U.S. Army, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dtic.mil/docs/citations/AD1001905">Population Isolation in the Philippine War: A Case Study</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170608222231/http://www.dtic.mil/docs/citations/AD1001905">Arquivado em</a> 2017-06-08 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>; School of Advanced Military Studies, United States Army Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas; Janeiro de 2015.</span> </li> <li id="cite_note-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-155">↑</a></span> <span class="reference-text">Ashworth (1991), p. 3. Citing L.C. Peltier and G.E. Pearcy, <i>Military Geography</i> (1966).</span> </li> <li id="cite_note-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-156">↑</a></span> <span class="reference-text">R.D. McLaurin &amp; R. Miller. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dtic.mil/get-tr-doc/pdf?AD=ADA219359">Urban Counterinsurgency: Case Studies and Implications for U.S. Military Forces</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170629092550/http://www.dtic.mil/get-tr-doc/pdf?AD=ADA219359">Arquivado em</a> 2017-06-29 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></i>. Springfield, VA: Abbott Associates, Outubro de 1989. Produzido para o Laboratório de Engenharia Humana do Exército dos EUA no Aberdeen Proving Ground.</span> </li> <li id="cite_note-157"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-157">↑</a></span> <span class="reference-text">Ashworth (1991), p. 91–93.</span> </li> <li id="cite_note-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-158">↑</a></span> <span class="reference-text">Adams (1981), p. 132</span> </li> <li id="cite_note-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-159">↑</a></span> <span class="reference-text">Fabien Limonier, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.persee.fr/doc/rea_0035-2004_1999_num_101_3_4773">Rome et la destruction de Carthage: un crime gratuit?</a>" <i>Revue des Études Anciennes</i> 101(3).</span> </li> <li id="cite_note-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-160">↑</a></span> <span class="reference-text">Ben Kiernan, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://gsp.yale.edu/sites/default/files/first_genocide.pdf">The First Genocide: Carthage, 146 BC</a>"; <i>Diogenes</i> 203, 2004; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F0392192104043648">10.1177/0392192104043648</a>.</span> </li> <li id="cite_note-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-161">↑</a></span> <span class="reference-text">Burns H. Westou, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://lawjournal.mcgill.ca/userfiles/other/7673710-westou.pdf">Nuclear Weapons Versus International Law: A Contextual Reassessment</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010010611/http://lawjournal.mcgill.ca/userfiles/other/7673710-westou.pdf">Arquivado em</a> 2017-10-10 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>"; <i>McGill Law Journal</i> 28, p. 577.</span> </li> <li id="cite_note-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-162">↑</a></span> <span class="reference-text">Dallas Boyd, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.au.af.mil/au/ssq/digital/pdf/Spring16/Boyd.pdf">Revealed Preference and the Minimum Requirements of Nuclear Deterrence</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170131081833/http://www.au.af.mil/au/ssq/digital/pdf/Spring16/Boyd.pdf">Arquivado em</a> 2017-01-31 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>"; <i>Strategic Studies Quarterly</i>, 2016.</span> </li> <li id="cite_note-Tarr-163"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Tarr_163-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Tarr_163-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Joel_A._Tarr&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Joel A. Tarr (página não existe)">Joel A. Tarr</a>, "The Evolution of the Urban Infrastructure in the Nineteenth and Twentieth Centuries"; in Hanson (1984).</span> </li> <li id="cite_note-WellmanSpiller2012-164"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanSpiller2012_164-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanSpiller2012_164-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanSpiller2012_164-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Wellman &amp; Spiller, "Introduction", in Wellman &amp; Spiller (2012).</span> </li> <li id="cite_note-Bakker2003-165"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bakker2003_165-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bakker2003_165-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bakker2003_165-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bakker2003_165-3">d</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Karen_Bakker&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Karen Bakker (página não existe)">Karen Bakker</a>, "Archipelagos and networks: urbanization and water privatization in the South"; <i>The Geographical Journal</i> 169(4), dezembro de 2003; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.0016-7398.2003.00097.x">10.1111/j.0016-7398.2003.00097.x</a>.</span> </li> <li id="cite_note-WellmanPretorius2012-166"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanPretorius2012_166-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanPretorius2012_166-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-WellmanPretorius2012_166-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Kath Wellman &amp; Frederik Pretorius, "Urban Infrastructure: Productivity, Project Evaluation, and Finance"; in Wellman &amp; Spiller (2012).</span> </li> <li id="cite_note-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-167">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 70.</span> </li> <li id="cite_note-168"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-168">↑</a></span> <span class="reference-text">Kath Wellman &amp; Frederik Pretorius, "Urban Infrastructure: Productivity, Project Evaluation, and Finance"; in Wellman &amp; Spiller (2012), pp. 73–74.</span> </li> <li id="cite_note-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-169">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 75.</span> </li> <li id="cite_note-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-170">↑</a></span> <span class="reference-text">"public, adj. and n.", <i>Oxford English Dictionary</i>, setembro de 2007.</span> </li> <li id="cite_note-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-171">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael Goldman, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/profile/Michael_Goldman8/publication/222173476_How_Water_for_All_policy_became_hegemonic_The_power_of_the_World_Bank_and_its_transnational_policy_networks/links/569d1e4408ae03384dd049c5/How-Water-for-All-policy-became-hegemonic-The-power-of-the-World-Bank-and-its-transnational-policy-networks.pdf">How 'Water for All!' policy became hegemonic: The power of the World Bank and its transnational policy networks</a>"; <i>Geoforum</i> 38(5), setembro de 2007; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.geoforum.2005.10.008">10.1016/j.geoforum.2005.10.008</a>.</span> </li> <li id="cite_note-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-172">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 169–170.</span> </li> <li id="cite_note-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-173">↑</a></span> <span class="reference-text">Grava (2003), pp. 1–2.</span> </li> <li id="cite_note-Hart2001-174"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Hart2001_174-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Hart2001_174-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Hart2001_174-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Hart2001_174-3">d</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Tom Hart, "Transport and the City"; in Paddison (2001).</span> </li> <li id="cite_note-WhittYago1985-175"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-WhittYago1985_175-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-WhittYago1985_175-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">J. Allen Whitt &amp; Glenn Yago, "Corporate Strategies and the Decline of Transit in U.S. Cities"; <i>Urban Affairs Quarterly</i> 21(1), setembro de 1985.</span> </li> <li id="cite_note-Borden-176"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Borden_176-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Borden_176-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Iain Borden, "Automobile Interstices: Driving and the In-Between Spaces of the City"; in Brighenti (2013).</span> </li> <li id="cite_note-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-177">↑</a></span> <span class="reference-text">Moshe Safdie with Wendy Kohn, <i>The City After the Automobile</i>; BasicBooks (Harper Collins), 1997; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-465-09836-3" title="Especial:Fontes de livros/0-465-09836-3">0-465-09836-3</a>; pp. 3–6.</span> </li> <li id="cite_note-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-178">↑</a></span> <span class="reference-text">Grava (2003), pp. 128–132, 152–157.</span> </li> <li id="cite_note-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-179">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), pp. 30–32.</span> </li> <li id="cite_note-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-180">↑</a></span> <span class="reference-text">Grava (2003), 301–305.</span> </li> <li id="cite_note-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-181">↑</a></span> <span class="reference-text">Herbert S. Levinson, Samuel Zimmerman, Jennifer Clinger, &amp; C. Scott Rutherford, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1361&amp;context=jpt">Bus Rapid Transit: An Overview</a>"; <i>Journal of Public Transportation</i> 5(2), 2002.</span> </li> <li id="cite_note-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-182">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Rydin, Y.; Bleahu, A.; Davies, M.; Dávila, J.D.; Friel, S.; De Grandis, G.; Groce, N.; Hallal, P.C.; Hamilton, I.; Howden-Chapman, P.; Lai, K.M.; Lim, C.J.; Martins, J.; Osrin, D.; Ridley, I.; Scott, I.; Taylor, M.; Wilkinson, P.; Wilson, J. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3428861">«Shaping cities for health: Complexity and the planning of urban environments in the 21st century»</a>. <i>Lancet</i>. <b>379</b> (9831): 2079–2108. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a>&#160;<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3428861">3428861</a><span style="margin-left:0.1em"><span typeof="mw:File"><span title="Acessível livremente"><img alt="Acessível livremente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></span>. <a href="/wiki/PubMed_Identifier" class="mw-redirect" title="PubMed Identifier">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22651973">22651973</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0140-6736%2812%2960435-8">10.1016/S0140-6736(12)60435-8</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Shaping+cities+for+health%3A+Complexity+and+the+planning+of+urban+environments+in+the+21st+century&amp;rft.au=Bleahu%2C+A.&amp;rft.au=D%C3%A1vila%2C+J.D.&amp;rft.au=Davies%2C+M.&amp;rft.au=De+Grandis%2C+G.&amp;rft.au=Friel%2C+S.&amp;rft.au=Groce%2C+N.&amp;rft.au=Hallal%2C+P.C.&amp;rft.au=Hamilton%2C+I.&amp;rft.au=Howden-Chapman%2C+P.&amp;rft.au=Lai%2C+K.M.&amp;rft.au=Lim%2C+C.J.&amp;rft.au=Martins%2C+J.&amp;rft.au=Osrin%2C+D.&amp;rft.au=Ridley%2C+I.&amp;rft.au=Scott%2C+I.&amp;rft.au=Taylor%2C+M.&amp;rft.au=Wilkinson%2C+P.&amp;rft.au=Wilson%2C+J.&amp;rft.aufirst=Y.&amp;rft.aulast=Rydin&amp;rft.date=2012&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=9831&amp;rft.jtitle=Lancet&amp;rft.pages=2079-2108&amp;rft.volume=379&amp;rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3428861&amp;rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3428861&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0140-6736%2812%2960435-8&amp;rft_id=info%3Apmid%2F22651973&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-183">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Walmsley, Anthony (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/17076734">«Greenways: Multiplying and diversifying in the 21st century»</a>. <i>Landscape and Urban Planning</i>. <b>76</b> (1–4): 252–290. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.landurbplan.2004.09.036">10.1016/j.landurbplan.2004.09.036</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Greenways%3A+Multiplying+and+diversifying+in+the+21st+century&amp;rft.aufirst=Anthony&amp;rft.aulast=Walmsley&amp;rft.date=2006&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=1%934&amp;rft.jtitle=Landscape+and+Urban+Planning&amp;rft.pages=252-290&amp;rft.volume=76&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F17076734&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.landurbplan.2004.09.036&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-184"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-184">↑</a></span> <span class="reference-text">McQuillin (1937/1987), §1.74.</span> </li> <li id="cite_note-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-185">↑</a></span> <span class="reference-text">Ray Forrest &amp; Peter Williams, Housing in the Twentieth Century"; in Paddison (2001).</span> </li> <li id="cite_note-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-186">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Rebele, Franz (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/2997649">«Urban Ecology and Special Features of Urban Ecosystems»</a>. <i>Global Ecology and Biogeography Letters</i> (6): 173–187. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0960-7447">0960-7447</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F2997649">10.2307/2997649</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de outubro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Urban+Ecology+and+Special+Features+of+Urban+Ecosystems&amp;rft.aufirst=Franz&amp;rft.aulast=Rebele&amp;rft.date=1994&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=0960-7447&amp;rft.issue=6&amp;rft.jtitle=Global+Ecology+and+Biogeography+Letters&amp;rft.pages=173-187&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2997649&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2997649&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-187">↑</a></span> <span class="reference-text">Herbert Sukopp, "On the Early History of Urban Ecology in Europe"; in Marzluff et al. (2008).</span> </li> <li id="cite_note-PickettEtAl2008-188"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-PickettEtAl2008_188-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-PickettEtAl2008_188-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-PickettEtAl2008_188-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-PickettEtAl2008_188-3">d</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-PickettEtAl2008_188-4">e</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">S.T.A. Pickett, M.L. Cadenasso, J.M. Grove, C.H. Nilon, R.V. Pouyat, W.C. Zipperer, &amp; R. Costanza, "Urban Ecological Systems: Linking Terrestrial Ecological, Physical, and Socioeconomic Components of Metropolitan Areas"; in Marzluff et al. (2008).</span> </li> <li id="cite_note-189"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-189">↑</a></span> <span class="reference-text">Ingo Kowarik, "On the Role of Alien Species in Urban Flora and Vegetation"; in Marzluff et al. (2008).</span> </li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-190">↑</a></span> <span class="reference-text">Roberto Camagni, Roberta Capello, &amp; Peter Nijkamp, "Managing Sustainable Urban Environments"; in Paddison (2001).</span> </li> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-191">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.michellenijhuis.com/">«National Geographic Magazine; Special report 2008: Changing Climate: Village Green»</a>. Michelle Nijhuis. 26 de agosto de 2008<span class="reference-accessdate">. Consultado em 7 de fevereiro de 2009</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=National+Geographic+Magazine%3B+Special+report+2008%3A+Changing+Climate%3A+Village+Green&amp;rft.date=2008-08-26&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.pub=Michelle+Nijhuis&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.michellenijhuis.com%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-192">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090211234047/http://www.aklung.org/air-quality/indoor-air-quality/">«Indoor Air Quality&#160;– American Lung Association of Alaska»</a>. Aklung.org<span class="reference-accessdate">. Consultado em 7 de fevereiro de 2009</span>. Arquivado do <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aklung.org/air-quality/indoor-air-quality/">original</a> em 11 de fevereiro de 2009</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=Indoor+Air+Quality+%93+American+Lung+Association+of+Alaska&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.pub=Aklung.org&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aklung.org%2Fair-quality%2Findoor-air-quality%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-193">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsminer.com/news/2008/aug/20/epa-put-fairbanks-air-pollution-problem-list/">«Newsminer.com; EPA to put Fairbanks on air pollution problem list»</a>. Newsminer.com. 20 de agosto de 2008<span class="reference-accessdate">. Consultado em 7 de fevereiro de 2009</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.btitle=Newsminer.com%3B+EPA+to+put+Fairbanks+on+air+pollution+problem+list&amp;rft.date=2008-08-20&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.pub=Newsminer.com&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fnewsminer.com%2Fnews%2F2008%2Faug%2F20%2Fepa-put-fairbanks-air-pollution-problem-list%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span><sup><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Liga%C3%A7%C3%A3o_inativa" title="Wikipédia:Ligação inativa"><i>[ligação inativa]</i></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-Adey2013-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Adey2013_194-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Peter Adey, "Coming up for Air: Comfort, Conflict and the Air of the Megacity"; in Brighenti (2013), p. 103.</span> </li> <li id="cite_note-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-195">↑</a></span> <span class="reference-text">Anthony Brazel, Nancy Selover, Russel Vose, &amp; Gordon Heisler, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.int-res.com/articles/cr/15/c015p123.pdf">The tale of two climates – Baltimore and Phoenix urban LTER sites</a>"; <i>Climate Research</i> 15, 2000.</span> </li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text">Sharon L. Harlan, Anthony J. Brazel, G. Darrel Jenerette, Nancy S. Jones, Larissa Larsen, Lela Prashad, &amp; William L. Stefanov, "In the Shade of Affluence: The Inequitable Distribution of the Urban Heat Island"; in Robert C. Wilkinson &amp; William R. Freudenburg, eds., <i>Equity and the Environment</i> (Research in Social Problems and Public Policy, Volume 15); Oxford: JAI Press (Elsevier); <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-7623-1417-1" title="Especial:Fontes de livros/978-0-7623-1417-1">978-0-7623-1417-1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-fuller-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-fuller_197-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Fuller, R.A.; Irvine, K.N.; Devine-Wright, P.; Warren, P.H.; Gaston, K.J. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2390667">«Psychological benefits of green-space increase with biodiversity»</a>. <i>Biology Letters</i>. <b>3</b> (4): 390–394. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a>&#160;<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2390667">2390667</a><span style="margin-left:0.1em"><span typeof="mw:File"><span title="Acessível livremente"><img alt="Acessível livremente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></span>. <a href="/wiki/PubMed_Identifier" class="mw-redirect" title="PubMed Identifier">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17504734">17504734</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1098%2Frsbl.2007.0149">10.1098/rsbl.2007.0149</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=Psychological+benefits+of+green-space+increase+with+biodiversity&amp;rft.au=Devine-Wright%2C+P.&amp;rft.au=Gaston%2C+K.J.&amp;rft.au=Irvine%2C+K.N.&amp;rft.au=Warren%2C+P.H.&amp;rft.aufirst=R.A.&amp;rft.aulast=Fuller&amp;rft.date=2007&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=4&amp;rft.jtitle=Biology+Letters&amp;rft.pages=390-394&amp;rft.volume=3&amp;rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2390667&amp;rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2390667&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsbl.2007.0149&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17504734&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-198">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Turner-Skoff, J.; Cavender, N. (2019). «The Benefits of Trees for Livable and Sustainable Communities». <i>Plants, People, Planet</i>. <b>1</b> (4): 323–335. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fppp3.39">10.1002/ppp3.39</a><span style="margin-left:0.1em"><span typeof="mw:File"><span title="Acessível livremente"><img alt="Acessível livremente" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.atitle=The+Benefits+of+Trees+for+Livable+and+Sustainable+Communities&amp;rft.au=Cavender%2C+N.&amp;rft.aufirst=J.&amp;rft.aulast=Turner-Skoff&amp;rft.date=2019&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=4&amp;rft.jtitle=Plants%2C+People%2C+Planet&amp;rft.pages=323-335&amp;rft.volume=1&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fppp3.39&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-199">↑</a></span> <span class="reference-text">Abrahamson (2004), pp. 2–4.</span> </li> <li id="cite_note-HN2017-200"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-HN2017_200-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-HN2017_200-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Herrschel &amp; Newman (2017), pp. 3–4.</span> </li> <li id="cite_note-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-201">↑</a></span> <span class="reference-text">Charlie Jeffery, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://aei.pitt.edu/2635/1/002803_1.PDF">Sub-National Authorities and European Integration: Moving Beyond the Nation-State?</a>", presented at the Fifth Biennial International Conference of the European Community Studies Association, 29 May–1 June 1997, Seattle, US.</span> </li> <li id="cite_note-Gupta2015globalization-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gupta2015globalization_202-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Gupta et al. (2015), 5–11.</span> </li> <li id="cite_note-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-203">↑</a></span> <span class="reference-text">Herrschel &amp; Newman (2017), p. 9–10.</span> </li> <li id="cite_note-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-204">↑</a></span> <span class="reference-text">Curtis (2016), p. 5.</span> </li> <li id="cite_note-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-205">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan (2004), p. 115–133.</span> </li> <li id="cite_note-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-206">↑</a></span> <span class="reference-text">Sassen, Saskia (1991). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pup.princeton.edu/titles/6943.html">The Global City: New York, London, Tokyo.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150316103717/http://pup.princeton.edu/titles/6943.html">Arquivado em</a> 2015-03-16 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <a href="/wiki/Princeton_University_Press" title="Princeton University Press">Princeton University Press</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-691-07063-6" title="Especial:Fontes de livros/0-691-07063-6">0-691-07063-6</a></span> </li> <li id="cite_note-ranking-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ranking_207-0">↑</a></span> <span class="reference-text">John Friedmann and Goetz Wolff, "World City Formation: An Agenda for Research and Action," <i>International Journal of Urban and Regional Research</i>, 6, no. 3 (1982): 319</span> </li> <li id="cite_note-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-208">↑</a></span> <span class="reference-text">Abrahamson (2004), p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-209">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan et al. (2004), p. 88.</span> </li> <li id="cite_note-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-210">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Paul_James_(academic)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Paul James (academic) (página não existe)">James, Paul</a>; with Magee, Liam; Scerri, Andy; Steger, Manfred B. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/9294719"><i>Urban Sustainability in Theory and Practice: Circles of Sustainability</i></a>. Londres: Routledge. pp.&#160;28, 30. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9781315765747" title="Especial:Fontes de livros/9781315765747">9781315765747</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.au=Scerri%2C+Andy&amp;rft.au=Steger%2C+Manfred+B.&amp;rft.au=with+Magee%2C+Liam&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.aulast=James&amp;rft.btitle=Urban+Sustainability+in+Theory+and+Practice%3A+Circles+of+Sustainability&amp;rft.date=2015&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9781315765747&amp;rft.pages=28%2C+30&amp;rft.place=Londres&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F9294719&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-211">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan (2004), 99–106.</span> </li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-212">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan (2004), p. 91–95.</span> </li> <li id="cite_note-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-213">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaplan (2004), pp. 90–92.</span> </li> <li id="cite_note-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-214">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael Samers, "Immigration and the Global City Hypothesis: Towards an Alternative Research Agenda"; <i>International Journal of Urban and Regional Research</i> 26(2), Junho de 2002.</span> </li> <li id="cite_note-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-215">↑</a></span> <span class="reference-text">Jane Willis, Kavita Datta, Yara Evans, Joanna Herbert, Jon May, &amp; Cathy McIlwane, <i>Global Cities at Work: New Migrant Divisions of Labour</i>; London: Pluto Press, 2010; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-7453-2799-0" title="Especial:Fontes de livros/978-0-7453-2799-0">978-0-7453-2799-0</a>; p. 29</span> </li> <li id="cite_note-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-216">↑</a></span> <span class="reference-text">Matthew R. Sanderson, Ben Derudder, Michael Timberlake, &amp; Frank Witlox, "Are world cities also world immigrant cities? An international, cross-city analysis of global centrality and immigration"; <i>International Journal of Comparative Sociology</i> 56(3–4), 2015; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F0020715215604350">10.1177/0020715215604350</a>.</span> </li> <li id="cite_note-217"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-217">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), pp. 49–50.</span> </li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-218">↑</a></span> <span class="reference-text">Charlie Jeffery, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://aei.pitt.edu/2635/1/002803_1.PDF">Sub-National Authorities and European Integration: Moving Beyond the Nation-State?</a>", presented at the Fifth Biennial International Conference of the European Community Studies Association, 29 de maio–1 de junho de 1997, Seattle, EUA.</span> </li> <li id="cite_note-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-219">↑</a></span> <span class="reference-text">Jing Pan, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dora.dmu.ac.uk/xmlui/bitstream/handle/2086/11117/JING%20PAN%20PhD%20Thesis-Final-confirmed.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y">The Role of Local Government in Shaping and Influencing International Policy Frameworks</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010004951/https://www.dora.dmu.ac.uk/xmlui/bitstream/handle/2086/11117/JING%20PAN%20PhD%20Thesis-Final-confirmed.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y">Arquivado em</a> 2017-10-10 no <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>", PhD thesis accepted at De Montfort University, abril de 2014.</span> </li> <li id="cite_note-220"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-220">↑</a></span> <span class="reference-text">Herrschel &amp; Newman (2017), p. "In Europe, the EU provides incentives and institutional frameworks for multiple new forms of city and regional networking and lobbying, including at the international EU level. But a growing number of cities and regions also seek to 'go it alone' by establishing their own representations in Brussels, either individually or in shared accommodation, as the base for European lobbying."</span> </li> <li id="cite_note-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-221">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Gary_Marks&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gary Marks (página não existe)">Gary Marks</a>, Richard Haesly, Heather A.D. Mbaye, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://garymarks.web.unc.edu/files/2016/09/marks.haesly.mbaye_.subnational_offices_2002.pdf">What Do Subnational Offices Think They're Doing in Brussels?</a>"; <i>Regional and Federal Studies</i> 12(3), 2002.</span> </li> <li id="cite_note-222"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-222">↑</a></span> <span class="reference-text">Carola Hein, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/12265934.2014.980304">Cities (and regions) within a city: subnational representations and the creation of European imaginaries in Brussels</a>"; <i>International Journal of the Urban Sciences</i> 19(1), 2015</span> </li> <li id="cite_note-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-223">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), pp. 45–47.</span> </li> <li id="cite_note-224"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-224">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040915005846/http://habitat.igc.org/vancouver/vp-intr.htm">The Vancouver Action Plan</a>"; Approved at Habitat: United Nations Conference on Human Settlements, Vancouver, Canada; 31 May to 11 June 1976.</span> </li> <li id="cite_note-Walker2005-225"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Walker2005_225-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Walker2005_225-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Walker2005_225-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Peter R. Walker, "Human Settlements and Urban Life: A United Nations Perspective"; <i>Journal of Social Distress and the Homeless</i> 14, 2005; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1179%2F105307805807066329">10.1179/105307805807066329</a>.</span> </li> <li id="cite_note-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-226">↑</a></span> <span class="reference-text">David Satterthwaite, "Editorial: A new urban agenda?"; <i><a href="/w/index.php?title=Environment_%26_Urbanization&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Environment &amp; Urbanization (página não existe)">Environment &amp; Urbanization</a></i>, 2016; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F0956247816637501">10.1177/0956247816637501</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Parnell-227"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Parnell_227-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Parnell_227-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Susan Parnell, "Defining a Global Urban Development Agenda"; <i>World Development</i> 78, 2015; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.worlddev.2015.10.028">10.1016/j.worlddev.2015.10.028</a>; p. 531–532</span> </li> <li id="cite_note-Watson2016-228"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Watson2016_228-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Watson2016_228-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text">Vanessa Watson, "Locating planning in the New Urban Agenda of the urban sustainable development goal"; <i>Planning Theory</i> 15(4), 2016; <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F1473095216660786">10.1177/1473095216660786</a>.</span> </li> <li id="cite_note-229"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-229">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://habitat3.org/the-new-urban-agenda/">New Urban Agenda</a></i>, Habitat III Secretariat, 2017; A/RES/71/256*; <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-92-1-132731-1" title="Especial:Fontes de livros/978-92-1-132731-1">978-92-1-132731-1</a>; p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-230">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Akin_Mabogunje" title="Akin Mabogunje">Akin L. Mabogunje</a>, "A New Paradigm for Urban Development"; <i>Proceedings of the World Bank Annual Conference on Development Economics 1991</i></span> </li> <li id="cite_note-231"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-231">↑</a></span> <span class="reference-text">John Briggs and Ian E.A. Yeboah, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://eprints.gla.ac.uk/169/1/Briggs,J_33.pdf">Structural adjustment and the contemporary sub-Saharan African city</a>"; <i>Area</i> 33(1), 2001.</span> </li> <li id="cite_note-232"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-232">↑</a></span> <span class="reference-text">Claire Wanjiru Ngare, "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ruor.uottawa.ca/bitstream/10393/22844/3/Wanjiru_Claire_2012_researchpaper.pdf">Supporting Learning Cities: A Case Study of the Cities Alliance</a>"; master's thesis accepted at the University of Ottawa, April 2012.</span> </li> <li id="cite_note-233"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-233">↑</a></span> <span class="reference-text">Alexandre Apsan Frediani, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rrojasdatabank.info/urban/alexurbpov.pdf">Amartya Sen, the World Bank, and the Redress of Urban Poverty: A Brazilian Case Study</a>"; in <i>Journal of Human Development</i> 8(1), março de 2007.</span> </li> <li id="cite_note-DuxburyJeannotte2013-234"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-DuxburyJeannotte2013_234-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Nancy Duxbury &amp; Sharon Jeannotte, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ces.uc.pt/myces/UserFiles/livros/1097_Global_Cultural_Governance_Policy_Duxbury-Jeannotte_2013.pdf">Global Cultural Governance Policy</a>"; Chapter 21 in <i>The Ashgate Research Companion to Planning and Culture</i>; London: Ashgate, 2013.</span> </li> <li id="cite_note-235"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-235">↑</a></span> <span class="reference-text">Ellul (1970).</span> </li> <li id="cite_note-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-236">↑</a></span> <span class="reference-text">Gary Bridge and Sophie Watson, "City Imaginaries", in Bridge &amp; Watson, eds. (2000).</span> </li> <li id="cite_note-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-237">↑</a></span> <span class="reference-text">Herrschel &amp; Newman (2017), p. 7–8.</span> </li> <li id="cite_note-238"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-238">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=J.E._Cirlot&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="J.E. Cirlot (página não existe)">J.E. Cirlot</a>, "City"; <i>A Dictionary of Symbols</i>, Second Edition, translated from Spanish to English by Jack Read; New York: Philosophical Library, 1971; p. 48–49 (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/DictionaryOfSymbols/Dictionary%20of%20Symbols#page/n103/mode/2up">online</a>).</span> </li> <li id="cite_note-239"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-239">↑</a></span> <span class="reference-text">Latham et al. (2009), p. 115.</span> </li> <li id="cite_note-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-240">↑</a></span> <span class="reference-text">Leach (1993), p. 345.</span> </li> <li id="cite_note-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-241">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Constantinos_Apostolou_Doxiadis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Constantinos Apostolou Doxiadis (página não existe)">Constantinos Apostolou Doxiadis</a>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.doxiadis.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=14929">Ecumenopolis: Tomorrow's City</a></i>; Britannica Book of the Year, 1968. Capítulo V: Ecumenopolis, the Real City of Man</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografia">Bibliografia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Editar secção: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=36" title="Editar código-fonte da secção: Bibliografia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r60995074">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin reflist &#123;&#123;#if: 2 &#124; columns refbegin-columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em;"> <ul><li>Abrahamson, Mark (2004). <i>Global Cities</i>. Oxford University Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-19-514204-7" title="Especial:Fontes de livros/0-19-514204-7">0-19-514204-7</a></li> <li>Ashworth, G.J. <i>War and the City</i>. London &amp; New York: Routledge, 1991. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-203-40963-9" title="Especial:Fontes de livros/0-203-40963-9">0-203-40963-9</a>.</li> <li><cite class="citation book">Bairoch, Paul (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/citieseconomicde0000bair"><i>Cities and Economic Development: From the Dawn of History to the Present</i></a>. Chicago: <a href="/wiki/University_of_Chicago_Press" title="University of Chicago Press">University of Chicago Press</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-226-03465-2" title="Especial:Fontes de livros/978-0-226-03465-2">978-0-226-03465-2</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.aulast=Bairoch&amp;rft.btitle=Cities+and+Economic+Development%3A+From+the+Dawn+of+History+to+the+Present&amp;rft.date=1988&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0-226-03465-2&amp;rft.place=Chicago&amp;rft.pub=University+of+Chicago+Press&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcitieseconomicde0000bair&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Bridge, Gary, and Sophie Watson, eds. (2000). <i>A Companion to the City</i>. Malden, MA: Blackwell, 2000/2003. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-631-21052-0" title="Especial:Fontes de livros/0-631-21052-0">0-631-21052-0</a></li> <li>Brighenti, Andrea Mubi, ed. (2013). <i>Urban Interstices: The Aesthetics and the Politics of the In-between.</i> Farnham: Ashgate Publishing. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-4724-1002-3" title="Especial:Fontes de livros/978-1-4724-1002-3">978-1-4724-1002-3</a>.</li> <li>Carter, Harold (1995). <i>The Study of Urban Geography</i>. Fourth edition. London: Arnold. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-7131-6589-8" title="Especial:Fontes de livros/0-7131-6589-8">0-7131-6589-8</a></li> <li>Curtis, Simon (2016). <i>Global Cities and Global Order</i>. Oxford University Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-19-874401-6" title="Especial:Fontes de livros/978-0-19-874401-6">978-0-19-874401-6</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Ellul" title="Jacques Ellul">Ellul, Jacques</a> (1970). <i>The Meaning of the City</i>. Translated by Dennis Pardee. Grand Rapids, Michigan: Eerdmans, 1970. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-8028-1555-2" title="Especial:Fontes de livros/978-0-8028-1555-2">978-0-8028-1555-2</a>; French original (written earlier, published later as): <a href="/w/index.php?title=Sans_feu_ni_lieu_:_Signification_biblique_de_la_Grande_Ville&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sans feu ni lieu : Signification biblique de la Grande Ville (página não existe)">Sans feu ni lieu&#160;: Signification biblique de la Grande Ville</a>; Paris: Gallimard, 1975. Republished 2003 with <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-2-7103-2582-6" title="Especial:Fontes de livros/978-2-7103-2582-6">978-2-7103-2582-6</a></li> <li>Gupta, Joyetta, Karin Pfeffer, Hebe Verrest, &amp; Mirjam Ros-Tonen, eds. (2015). <i>Geographies of Urban Governance: Advanced Theories, Methods and Practices</i>. Springer, 2015. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-3-319-21272-2" title="Especial:Fontes de livros/978-3-319-21272-2">978-3-319-21272-2</a>.</li> <li>Hahn, Harlan, &amp; Charles Levine (1980). <i>Urban Politics: Past, Present, &amp; Future</i>. New York &amp; London: Longman.</li> <li>Hanson, Royce (ed.). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nap.edu/read/561/chapter/1">Perspectives on Urban Infrastructure</a></i>. Committee on National Urban Policy, Commission on Behavioral and Social Sciences and Education, National Research Council. Washington: National Academy Press, 1984.</li> <li>Herrschel, Tassilo &amp; Peter Newman (2017). <i>Cities as International Actors: Urban and Regional Governance Beyond the Nation State</i>. Palgrave Macmillan (<a href="/w/index.php?title=Springer_Nature&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Springer Nature (página não existe)">Springer Nature</a>). <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-137-39617-4" title="Especial:Fontes de livros/978-1-137-39617-4">978-1-137-39617-4</a></li> <li><cite class="citation book">Jacobs, Jane (1969). <i>The Economy of Cities</i>. New York: Random House Inc</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Jane&amp;rft.aulast=Jacobs&amp;rft.btitle=The+Economy+of+Cities&amp;rft.date=1969&amp;rft.genre=book&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Random+House+Inc&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Grava, Sigurd (2003). <i>Urban Transportation Systems: Choices for Communities</i>. McGraw Hill, e-book. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-07-147679-9" title="Especial:Fontes de livros/978-0-07-147679-9">978-0-07-147679-9</a></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Paul_James_(academic)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Paul James (academic) (página não existe)">James, Paul</a>; with Magee, Liam; Scerri, Andy; Steger, Manfred B. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/9294719"><i>Urban Sustainability in Theory and Practice: Circles of Sustainability</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9781315765747" title="Especial:Fontes de livros/9781315765747">9781315765747</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.au=Scerri%2C+Andy&amp;rft.au=Steger%2C+Manfred+B.&amp;rft.au=with+Magee%2C+Liam&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.aulast=James&amp;rft.btitle=Urban+Sustainability+in+Theory+and+Practice%3A+Circles+of+Sustainability&amp;rft.date=2015&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9781315765747&amp;rft.place=London&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F9294719&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Kaplan, David H.; James O. Wheeler; Steven R. Holloway; &amp; Thomas W. Hodler, cartographer (2004). <i>Urban Geography</i>. John Wiley &amp; Sons, Inc. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-471-35998-X" title="Especial:Fontes de livros/0-471-35998-X">0-471-35998-X</a></li> <li>Kavaratzis, Mihalis, Gary Warnaby, &amp; Gregory J. Ashworth, eds. (2015). <i>Rethinking Place Branding: Comprehensive Brand Development for Cities and Regions</i>. Springer. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-3-319-12424-7" title="Especial:Fontes de livros/978-3-319-12424-7">978-3-319-12424-7</a>.</li> <li>Kraas, Frauke, Surinder Aggarwal, Martin Coy, &amp; Günter Mertins, eds. (2014). <i>Megacities: Our Global Urban Future</i>. United Nations "International Year of Planet Earth" book series. Springer. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-90-481-3417-5" title="Especial:Fontes de livros/978-90-481-3417-5">978-90-481-3417-5</a>.</li> <li>Latham, Alan, Derek McCormack, Kim McNamara, &amp; Donald McNeil (2009). <i>Key Concepts in Urban Geography</i>. London: SAGE. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-4129-3041-3" title="Especial:Fontes de livros/978-1-4129-3041-3">978-1-4129-3041-3</a>.</li> <li>Leach, William (1993). <i>Land of Desire: Merchants, Power, and the Rise of a New American Culture</i>. New York: Vintage Books (Random House), 1994. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-679-75411-3" title="Especial:Fontes de livros/0-679-75411-3">0-679-75411-3</a>.</li> <li>Levy, John M. (2017). <i>Contemporary Urban Planning</i>. 11th Edition. New York: Routledge (Taylor &amp; Francis).</li> <li>Magnusson, Warren. <i>Politics of Urbanism: Seeing like a city</i>. London &amp; New York: Routledge, 2011. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-203-80889-4" title="Especial:Fontes de livros/978-0-203-80889-4">978-0-203-80889-4</a>.</li> <li>Marshall, John U. (1989). <i>The Structure of Urban Systems</i>. University of Toronto Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-8020-6735-7" title="Especial:Fontes de livros/978-0-8020-6735-7">978-0-8020-6735-7</a>.</li> <li>Marzluff, John M., Eric Schulenberger, Wilfried Endlicher, Marina Alberti, Gordon Bradley, Clre Ryan, Craig ZumBrunne, &amp; Ute Simon (2008). <i>Urban Ecology: An International Perspective on the Interaction Between Humans and Nature</i>. New York: Springer Science+Business Media. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-387-73412-5" title="Especial:Fontes de livros/978-0-387-73412-5">978-0-387-73412-5</a>.</li> <li>McQuillan, Eugene (1937/1987). <i>The Law of Municipal Corporations: Third Edition.</i> 1987 revised volume by Charles R.P. Keating, Esq. Wilmette, Illinois: Callaghan &amp; Company.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sibyl_Moholy-Nagy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sibyl Moholy-Nagy (página não existe)">Moholy-Nagy, Sibyl</a> (1968). <i>Matrix of Man: An Illustrated History of Urban Environment.</i> New York: Frederick A Praeger. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-315-61940-8" title="Especial:Fontes de livros/978-1-315-61940-8">978-1-315-61940-8</a></li> <li><a href="/wiki/Lewis_Mumford" title="Lewis Mumford">Mumford, Lewis</a> (1961). <i>The City in History: Its Origins, Its Transformations, and Its Prospects</i>. New York: Harcourt, Brace &amp; World.</li> <li><cite class="citation book">O'Flaherty, Brendan (2005). <i>City Economics</i>. Cambridge Massachusetts: <a href="/wiki/Harvard_University_Press" title="Harvard University Press">Harvard University Press</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-674-01918-8" title="Especial:Fontes de livros/978-0-674-01918-8">978-0-674-01918-8</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Brendan&amp;rft.aulast=O%27Flaherty&amp;rft.btitle=City+Economics&amp;rft.date=2005&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0-674-01918-8&amp;rft.place=Cambridge+Massachusetts&amp;rft.pub=Harvard+University+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Pacione, Michael (2001). <i>The City: Critical Concepts in The Social Sciences</i>. New York: <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-415-25270-6" title="Especial:Fontes de livros/978-0-415-25270-6">978-0-415-25270-6</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Michael&amp;rft.aulast=Pacione&amp;rft.btitle=The+City%3A+Critical+Concepts+in+The+Social+Sciences&amp;rft.date=2001&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0-415-25270-6&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Paddison, Ronan, ed. (2001). <i>Handbook of Urban Studies</i>. London; Thousand Oaks, California; and New Delhi: SAGE Publications. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-8039-7695-X" title="Especial:Fontes de livros/0-8039-7695-X">0-8039-7695-X</a>.</li> <li><cite class="citation book">Room, Adrian (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=XEtiAAAAMAAJ"><i>An Alphabetical Guide to the Language of Name Studies</i></a>. Lanham and London: The Scarecrow Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9780810831698" title="Especial:Fontes de livros/9780810831698">9780810831698</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ACidade&amp;rft.aufirst=Adrian&amp;rft.aulast=Room&amp;rft.btitle=An+Alphabetical+Guide+to+the+Language+of+Name+Studies&amp;rft.date=1996&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9780810831698&amp;rft.place=Lanham+and+London&amp;rft.pub=The+Scarecrow+Press&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DXEtiAAAAMAAJ&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><a href="/wiki/Witold_Rybczynski" title="Witold Rybczynski">Rybczynski, W.</a>, <i>City Life: Urban Expectations in a New World</i>, (1995)</li> <li>Smith, Michael E. (2002) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.public.asu.edu/~mesmith9/1-CompleteSet/MES-02-EarlyCities.pdf"><i>The Earliest Cities. In Urban Life: Readings in Urban Anthropology, edited by George Gmelch and Walter Zenner</i></a>, pp.&#160;3–19. 4th ed. Waveland Press, Prospect Heights, IL.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Aidan_Southall&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aidan Southall (página não existe)">Southall, Aidan</a> (1998). <i>The City in Time and Space</i>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-521-46211-8" title="Especial:Fontes de livros/0-521-46211-8">0-521-46211-8</a></li> <li>Wellman, Kath &amp; Marcus Spiller, eds. (2012). <i>Urban Infrastructure: Finance and Management</i>. Chichester, UK: Wiley-Blackwell. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-470-67218-1" title="Especial:Fontes de livros/978-0-470-67218-1">978-0-470-67218-1</a>.</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Leitura_adicional">Leitura adicional</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=37" title="Editar secção: Leitura adicional" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=37" title="Editar código-fonte da secção: Leitura adicional"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r60995074" /><div class="refbegin reflist &#123;&#123;#if: 2 &#124; columns refbegin-columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em;"> <ul><li>Berger, Alan S., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=INcgTPo-U1cC"><i>The City: Urban Communities and Their Problems</i></a>, Dubuque, Iowa&#160;: William C. Brown, 1978.</li> <li>Chandler, T. <i>Four Thousand Years of Urban Growth: An Historical Census</i>. Lewiston, NY: <a href="/w/index.php?title=Edwin_Mellen_Press&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Edwin Mellen Press (página não existe)">Edwin Mellen Press</a>, 1987.</li> <li><a href="/wiki/Patrick_Geddes" title="Patrick Geddes">Geddes, Patrick</a>, <i>City Development</i> (1904)</li> <li>Kemp, Roger L. <i> Managing America's Cities: A Handbook for Local Government Productivity</i>, McFarland and Company, Inc., Publisher, Jefferson, North Carolina and London, 2007. (<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-7864-3151-9" title="Especial:Fontes de livros/978-0-7864-3151-9">978-0-7864-3151-9</a>).</li> <li>Kemp, Roger L. <i>How American Governments Work: A Handbook of City, County, Regional, State, and Federal Operations</i>, McFarland and Company, Inc., Publisher, Jefferson, North Carolina and London. (<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-7864-3152-6" title="Especial:Fontes de livros/978-0-7864-3152-6">978-0-7864-3152-6</a>).</li> <li>Kemp, Roger L. "City and Gown Relations: A Handbook of Best Practices," McFarland and Company, Inc., Publisher, Jefferson, North Carolina, US, and London, (2013). (<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-7864-6399-2" title="Especial:Fontes de livros/978-0-7864-6399-2">978-0-7864-6399-2</a>).</li> <li>Monti, Daniel J., Jr., <i>The American City: A Social and Cultural History</i>. Oxford, England and Malden, Massachusetts: Blackwell Publishers, 1999. 391 pp.&#160;<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-55786-918-0" title="Especial:Fontes de livros/978-1-55786-918-0">978-1-55786-918-0</a>.</li> <li>Reader, John (2005) Cities. Vintage, New York.</li> <li>Robson, W.A., and Regan, D.E., ed., <i>Great Cities of the World</i>, (3d ed., 2 vol., 1972)</li> <li>Smethurst, Paul (2015). <i>The Bicycle – Towards a Global History</i>. Palgrave Macmillan. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-137-49951-6" title="Especial:Fontes de livros/978-1-137-49951-6">978-1-137-49951-6</a>.</li> <li>Thernstrom, S., and Sennett, R., ed., <i>Nineteenth-Century Cities</i> (1969)</li> <li><a href="/wiki/Arnold_J._Toynbee" title="Arnold J. Toynbee">Toynbee, Arnold J.</a> (ed), <i>Cities of Destiny</i>, New York: <a href="/wiki/McGraw-Hill" class="mw-redirect" title="McGraw-Hill">McGraw-Hill</a>, 1967. Pan historical/geographical essays, many images. Starts with "Athens", ends with "The Coming World City-Ecumenopolis".</li> <li><a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Weber, Max</a>, <i><a href="/w/index.php?title=The_City_(Weber_book)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="The City (Weber book) (página não existe)">The City</a></i>, 1921. (tr. 1958)</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ligações_externas"><span id="Liga.C3.A7.C3.B5es_externas"></span>Ligações externas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;veaction=edit&amp;section=38" title="Editar secção: Ligações externas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cidade&amp;action=edit&amp;section=38" title="Editar código-fonte da secção: Ligações externas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69325977">@media(max-width:768px){.mw-parser-output .mobile-stack{width:100%!important;float:none!important;margin:10px auto!important;text-align:center!important;box-sizing:border-box!important}.mw-parser-output .mobile-stack .image-container{float:none!important;display:inline-block;padding-bottom:10px}.mw-parser-output .mobile-stack .text-container{margin-left:0!important}}</style><div class="noprint mobile-stack" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: var(--background-color-neutral-subtle, #f9f9f9); color: inherit; width: 238px; padding: 5px; spacing: 0; text-align: left; float: right;"> <div class="image-container" style="float: left; vertical-align:middle; margin: 0 10px 0 5px;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/40px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="40" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/60px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/80px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span><figcaption></figcaption></figure></div> <div class="text-container" style="margin-left: 30px; line-height:normal; vertical-align:middle;">Procure por <i><b><a href="https://pt.wiktionary.org/wiki/cidade" class="extiw" title="wikt:cidade">cidade</a></b></i> no <a href="/wiki/Wikcion%C3%A1rio" title="Wikcionário">Wikcionário</a>, o dicionário livre.</div></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <i>Media </i>relacionados com <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cities" class="extiw" title="commons:Category:Cities">Category:Cities</a> no Wikimedia Commons</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/12px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/18px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> O <a href="/wiki/Wikiquote" title="Wikiquote">Wikiquote</a> possui citações de ou sobre: <a href="https://pt.wikiquote.org/wiki/Cidade" class="extiw" title="q:Cidade">Cidade</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogdaboitempo.com.br/2013/11/22/o-direito-a-cidade/">O direito à cidade</a>. Artigo de <a href="/wiki/David_Harvey" title="David Harvey">David Harvey</a> (publicado originalmente na <i><a href="/wiki/New_Left_Review" title="New Left Review">New Left Review</a></i>, em 2008).</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69328899">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:0 auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Designações_de_tipos_de_estados_e_de_divisões_administrativas" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-ver"><a href="/wiki/Predefini%C3%A7%C3%A3o:Divis%C3%B5es_administrativas" title="Predefinição:Divisões administrativas"><abbr title="Ver esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-discutir"><a href="/wiki/Predefini%C3%A7%C3%A3o_Discuss%C3%A3o:Divis%C3%B5es_administrativas" title="Predefinição Discussão:Divisões administrativas"><abbr title="Discutir esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li><li class="nv-editar"><a class="external text" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Predefini%C3%A7%C3%A3o:Divis%C3%B5es_administrativas&amp;action=edit"><abbr title="Editar esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Designações_de_tipos_de_estados_e_de_divisões_administrativas" style="font-size:114%;margin:0 4em">Designações de tipos de <a href="/wiki/Estado" title="Estado">estados</a> e de <a href="/wiki/Divis%C3%A3o_administrativa" title="Divisão administrativa">divisões administrativas</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Estados independentes ou<br />com grande autonomia</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Califado" title="Califado">Califado</a></li> <li><a href="/wiki/Canato" title="Canato">Canato</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9spota_(t%C3%ADtulo)" title="Déspota (título)">Despotado</a></li> <li><a href="/wiki/Emirado" title="Emirado">Emirado</a></li> <li><a href="/wiki/Gr%C3%A3o-c%C3%A3" title="Grão-cã">Grão-Canato</a></li> <li><a href="/wiki/Gr%C3%A3o-ducado" title="Grão-ducado">Grão-ducado</a></li> <li><a href="/wiki/Na%C3%A7%C3%A3o_constituinte" title="Nação constituinte">Nação/país constituinte</a></li> <li><a href="/wiki/Principado" title="Principado">Principado</a></li> <li><a href="/wiki/Reino_(entidade_pol%C3%ADtica)" title="Reino (entidade política)">Reino</a></li> <li><a href="/wiki/Sult%C3%A3o" title="Sultão">Sultanato</a></li> <li><a href="/wiki/Voivodia" title="Voivodia">Voivodia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Entidades subnacionais<br />e localidades</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Aldeia" title="Aldeia">Aldeia</a></li> <li><i><a href="/wiki/Arrondissement" title="Arrondissement">Arrondissement</a></i></li> <li><a href="/wiki/Bailiado" title="Bailiado">Bailiado</a></li> <li><a href="/wiki/Bairro" title="Bairro">Bairro</a></li> <li><a href="/wiki/Bar%C3%A3o" title="Barão">Baronato</a></li> <li><a href="/wiki/Burgo" title="Burgo">Burgo</a></li> <li><a href="/wiki/Cant%C3%A3o" title="Cantão">Cantão</a></li> <li><a href="/wiki/Capitania-geral" title="Capitania-geral">Capitania-geral</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade_de_recenseamento" title="Cidade de recenseamento">Cidade de recenseamento</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade_independente" title="Cidade independente">Cidade independente</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Cidade</a></li> <li><a href="/wiki/Circuito_(divis%C3%A3o_administrativa)" title="Circuito (divisão administrativa)">Circuito</a></li> <li><a href="/wiki/Comarca" title="Comarca">Comarca</a></li> <li><a href="/wiki/Comuna" title="Comuna">Comuna</a></li> <li><a href="/wiki/Comunidades_aut%C3%B3nomas_da_Espanha" title="Comunidades autónomas da Espanha">Comunidade autónoma</a></li> <li><a href="/wiki/Condado_(divis%C3%A3o_administrativa)" title="Condado (divisão administrativa)">Condado</a></li> <li><a href="/wiki/Condado_metropolitano" title="Condado metropolitano">Condado metropolitano</a></li> <li><a href="/wiki/Condado" title="Condado">Condado</a></li> <li><a href="/wiki/Corregimento" title="Corregimento">Corregimento</a></li> <li><a href="/wiki/Departamento_(subdivis%C3%A3o_do_pa%C3%ADs)" title="Departamento (subdivisão do país)">Departamento</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito_eleitoral" title="Distrito eleitoral">Distrito eleitoral</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito_federal" title="Distrito federal">Distrito federal</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito_n%C3%A3o_organizado" title="Distrito não organizado">Distrito não organizado</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito_rural" title="Distrito rural">Distrito rural</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito_urbano" title="Distrito urbano">Distrito urbano</a></li> <li><a href="/wiki/Distrito" title="Distrito">Distrito</a></li> <li><a href="/wiki/Ducado" title="Ducado">Ducado</a></li> <li><a href="/wiki/Elizate" title="Elizate"><i>Elizate/anteiglesia</i></a></li> <li><a href="/wiki/Ente_federativo" title="Ente federativo">Estado</a></li> <li><a href="/wiki/Fra%C3%A7%C3%A3o_comunal" title="Fração comunal">Fração comunal</a></li> <li><a href="/wiki/Freguesia" title="Freguesia">Freguesia</a></li> <li><a href="/wiki/Governo_geral" title="Governo geral">Governo geral</a></li> <li><a href="/wiki/Landegrave" title="Landegrave">Landegraviato</a></li> <li><a href="/wiki/Marca_(territ%C3%B3rio)" title="Marca (território)">Marca</a></li> <li><a href="/wiki/Marqu%C3%AAs" title="Marquês">Marquesado</a></li> <li><a href="/wiki/Munic%C3%ADpio" title="Município">Município</a></li> <li><a href="/wiki/Munic%C3%ADpio" title="Município">Concelho</a></li> <li><a href="/wiki/Oblast" title="Oblast">Oblast</a></li> <li><a href="/wiki/Par%C3%B3quia_(divis%C3%A3o_administrativa)" title="Paróquia (divisão administrativa)">Paróquia administrativa</a></li> <li><a href="/wiki/Posto_administrativo" title="Posto administrativo">Posto administrativo</a></li> <li><a href="/wiki/Prefeitura" title="Prefeitura">Prefeitura</a></li> <li><a href="/wiki/Prov%C3%ADncia" title="Província">Província</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_administrativa_especial" title="Região administrativa especial">Região administrativa especial</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_aut%C3%B4noma" title="Região autônoma">Região autônoma</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_aut%C3%B4noma" title="Região autônoma">Cidade autônoma</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_censit%C3%A1ria" title="Região censitária">Região censitária</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o_da_capital" title="Região da capital">Região da capital</a></li> <li><a href="/wiki/Regi%C3%A3o" title="Região">Região</a></li> <li><a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_aut%C3%B4noma" title="República autônoma">República autônoma</a></li> <li><a href="/wiki/Sub-bairro" title="Sub-bairro">Sub-bairro</a></li> <li><a href="/wiki/Subdistrito" title="Subdistrito">Subdistrito</a></li> <li><a href="/wiki/Subprefeitura" title="Subprefeitura">Subprefeitura</a></li> <li><a href="/wiki/Territ%C3%B3rio" title="Território">Território</a></li> <li><a href="/wiki/Territ%C3%B3rios_federais_do_Brasil" title="Territórios federais do Brasil">Território federal</a></li> <li><a href="/wiki/Unidade_administrativa_local" title="Unidade administrativa local">Unidade administrativa local</a></li> <li><a href="/wiki/Vice-rei" title="Vice-rei">Vice-reino</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Índole religioso</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Arquidiocese" title="Arquidiocese">Arcebispado</a></li> <li><a href="/wiki/Circunscri%C3%A7%C3%A3o_eclesi%C3%A1stica" title="Circunscrição eclesiástica">Circunscrição eclesiástica</a></li> <li><a href="/wiki/Diocese" title="Diocese">Diocese</a></li> <li><a href="/wiki/Par%C3%B3quia" title="Paróquia">Paróquia</a></li> <li><a href="/wiki/Patriarcado" title="Patriarcado">Patriarcado</a></li> <li><a href="/wiki/Prov%C3%ADncia_eclesi%C3%A1stica" title="Província eclesiástica">Província eclesiástica</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Outros</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Povoamento_humano" title="Povoamento humano">Assentamento</a></li> <li><a href="/wiki/Assentamento_de_tipo_urbano" title="Assentamento de tipo urbano">Assentamento de tipo urbano</a></li> <li><a href="/wiki/Capital" title="Capital">Capital</a></li> <li><a href="/wiki/Centro_urbano" title="Centro urbano">Centro urbano</a></li> <li><a href="/wiki/Cidade-sat%C3%A9lite" title="Cidade-satélite">Cidade-satélite</a></li> <li><a href="/wiki/Hamlet_(lugar)" title="Hamlet (lugar)">Hamlet</a></li> <li><a href="/wiki/Localidade" title="Localidade">Localidade</a></li> <li><a href="/wiki/Povoado" title="Povoado">Povoado</a> <ul><li><i>ou povoação, lugar, lugarejo, aldeia ou aldeola</i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sub%C3%BArbio" title="Subúrbio">Subúrbio</a></li> <li><a href="/wiki/Unidade_de_vizinhan%C3%A7a" title="Unidade de vizinhança">Unidade de vizinhança</a></li> <li><a href="/wiki/Vila" title="Vila">Vila/vilarejo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Termos relacionados</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Regionaliza%C3%A7%C3%A3o" title="Regionalização">Regionalização</a></li> <li><a href="/wiki/Gueto" title="Gueto">Gueto</a></li> <li><a href="/wiki/Nomenclatura_das_Unidades_Territoriais_para_Fins_Estat%C3%ADsticos" title="Nomenclatura das Unidades Territoriais para Fins Estatísticos">NUTS</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <ul class="noprint navigation-box" style="border-top: solid silver 1px; border-right: solid silver 1px; border-bottom:1px solid silver; border-left: solid silver 1px; padding:3px; background-color: #F9F9F9; text-align: center; margin-top:10px; margin-left: 0; clear: both;"><li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg" title="Portal de arquitetura e urbanismo"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg/25px-Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg/38px-Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg/50px-Catedral1_Rodrigo_Marfan.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4016" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Arquitetura_e_urbanismo" title="Portal:Arquitetura e urbanismo">Portal de arquitetura e urbanismo</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:P_history.svg" title="Portal da história"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/25px-P_history.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/38px-P_history.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_history.svg/50px-P_history.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Hist%C3%B3ria" title="Portal:História">Portal da história</a></span></span></li> </ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Controle_de_autoridade" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Controle_de_autoridade" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Ajuda:Controle_de_autoridade" title="Ajuda:Controle de autoridade">Controle de autoridade</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q515" class="extiw" title="wikidata:Q515">Q515</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Tesauro_de_Arte_e_Arquitetura" title="Tesauro de Arte e Arquitetura">AAT</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300008389">300008389</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Floren%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional Central de Florença">BNCF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=1218">1218</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Espanha" title="Biblioteca Nacional da Espanha">BNE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX525968">XX525968</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Fran%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional da França">BNF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11933792m">11933792m</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Grande_Enciclop%C3%A9dia_Sovi%C3%A9tica" title="Grande Enciclopédia Soviética">BRE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2371305">2371305</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/city">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Faceted_Application_of_Subject_Terminology" title="Faceted Application of Subject Terminology">FAST</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.worldcat.org/fast/861748">861748</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4056723-0">4056723-0</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Dicion%C3%A1rio_Hist%C3%B3rico_da_Su%C3%AD%C3%A7a" title="Dicionário Histórico da Suíça">HDS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/007875">007875</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/cities">cities</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/N%C3%BAmero_de_controle_da_Biblioteca_do_Congresso" title="Número de controle da Biblioteca do Congresso">LCCN</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85026130">sh85026130</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Dieta" title="Biblioteca Nacional da Dieta">NDL</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00573347">00573347</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_T%C3%A9cnica_Nacional_de_Praga" title="Biblioteca Técnica Nacional de Praga">PSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH276">276</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclop%C3%A9dia_Treccani" title="Enciclopédia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/citta">citta</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D002947">D002947</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/G16.500.275.069">G16.500.275.069</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q19404626" class="extiw" title="d:Q19404626">NCIt</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ncit.nci.nih.gov/ncitbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Thesaurus&amp;code=C25160">C25160</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Sistema_Unificado_de_Linguagem_M%C3%A9dica" title="Sistema Unificado de Linguagem Médica">UMLS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&amp;code=C0008848">C0008848</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐5c66dc9bfb‐5lwfg Cached time: 20250227165955 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 1.168 seconds Real time usage: 1.406 seconds Preprocessor visited node count: 17144/1000000 Post‐expand include size: 188197/2097152 bytes Template argument size: 12899/2097152 bytes Highest expansion depth: 18/100 Expensive parser function count: 62/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 183749/5000000 bytes Lua time usage: 0.516/10.000 seconds Lua memory usage: 13043620/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 19/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1029.638 1 -total 37.26% 383.652 1 Predefinição:Controle_de_autoridade 26.22% 269.986 1 Predefinição:Referências 10.32% 106.226 37 Predefinição:ISBN 6.89% 70.987 18 Predefinição:Citar_livro 6.42% 66.072 37 Predefinição:Identificador_de_obras_de_referência 4.41% 45.410 1 Predefinição:Multiple_image 3.71% 38.207 17 Predefinição:Citar_web 3.41% 35.094 14 Predefinição:Citar_periódico 3.24% 33.358 10 Predefinição:AP --> <!-- Saved in parser cache with key ptwiki:pcache:8997:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250227165955 and revision id 68984288. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtida de "<a dir="ltr" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Cidade&amp;oldid=68984288">https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Cidade&amp;oldid=68984288</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Geografia_urbana" title="Categoria:Geografia urbana">Geografia urbana</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Cidade" title="Categoria:Cidade">Cidade</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Urbanismo" title="Categoria:Urbanismo">Urbanismo</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Divis%C3%B5es_administrativas" title="Categoria:Divisões administrativas">Divisões administrativas</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Elementos_urbanos" title="Categoria:Elementos urbanos">Elementos urbanos</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_ingl%C3%AAs-fontes_em_l%C3%ADngua_(en)" title="Categoria:!CS1 inglês-fontes em língua (en)">!CS1 inglês-fontes em língua (en)</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_manut:_Nomes_m%C3%BAltiplos:_lista_de_autores" title="Categoria:!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores">!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_com_liga%C3%A7%C3%B5es_inativas" title="Categoria:!Artigos com ligações inativas">!Artigos com ligações inativas</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Predefini%C3%A7%C3%A3o_Webarchive_archiveis_links" title="Categoria:!Predefinição Webarchive archiveis links">!Predefinição Webarchive archiveis links</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_espanhol-fontes_em_l%C3%ADngua_(es)" title="Categoria:!CS1 espanhol-fontes em língua (es)">!CS1 espanhol-fontes em língua (es)</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_imagem_m%C3%BAltipla_com_imagens_com_escalas_autom%C3%A1ticas" title="Categoria:!Páginas que usam imagem múltipla com imagens com escalas automáticas">!Páginas que usam imagem múltipla com imagens com escalas automáticas</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_bons_na_Wikip%C3%A9dia_em_japon%C3%AAs" title="Categoria:!Artigos bons na Wikipédia em japonês">!Artigos bons na Wikipédia em japonês</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página foi editada pela última vez às 16h52min de 12 de novembro de 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Este texto é disponibilizado nos termos da licença <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt">Atribuição-CompartilhaIgual 4.0 Internacional (CC BY-SA 4.0) da Creative Commons</a>; pode estar sujeito a condições adicionais. Para mais detalhes, consulte as <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condições de utilização</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/pt-br">Política de privacidade</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sobre">Sobre a Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Aviso_geral">Avisos gerais</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pt.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaração sobre ''cookies''</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Cidade&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versão móvel</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Cidade</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>216 línguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Adicionar tópico</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.next-6567bdfc66-v5h6h","wgBackendResponseTime":394,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.168","walltime":"1.406","ppvisitednodes":{"value":17144,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":188197,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12899,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":62,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":183749,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":19,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1029.638 1 -total"," 37.26% 383.652 1 Predefinição:Controle_de_autoridade"," 26.22% 269.986 1 Predefinição:Referências"," 10.32% 106.226 37 Predefinição:ISBN"," 6.89% 70.987 18 Predefinição:Citar_livro"," 6.42% 66.072 37 Predefinição:Identificador_de_obras_de_referência"," 4.41% 45.410 1 Predefinição:Multiple_image"," 3.71% 38.207 17 Predefinição:Citar_web"," 3.41% 35.094 14 Predefinição:Citar_periódico"," 3.24% 33.358 10 Predefinição:AP"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.516","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":13043620,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c66dc9bfb-5lwfg","timestamp":"20250227165955","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Cidade","url":"https:\/\/pt.wikipedia.org\/wiki\/Cidade","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q515","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q515","author":{"@type":"Organization","name":"Contribuidores dos projetos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Funda\u00e7\u00e3o Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-04-08T06:20:45Z","dateModified":"2024-11-12T16:52:59Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c5\/Tokyo_Shibuya_Scramble_Crossing_2018-10-09.jpg","headline":"grande assentamento humano permanente"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10