CINXE.COM
Кавказская Албания — Википедия
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="ru" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Кавказская Албания — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ruwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","январь","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"bf124534-b13c-4cee-a2c4-01eda5f43d27","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Кавказская_Албания","wgTitle":"Кавказская Албания","wgCurRevisionId":143273602,"wgRevisionId":143273602,"wgArticleId":101361, "wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Википедия:Cite web (не указан язык)","Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN","Википедия:Статьи с утверждениями, не найденными в указанном источнике","Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту","Википедия:Статьи без источников (тип: историческое государство)","Википедия:Нет в источнике с апреля 2023","Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой","Википедия:Нет в источнике с октября 2021","Википедия:Статьи к переработке с сентября 2021 года", "Википедия:Статьи к переработке","Википедия:Нет источников с сентября 2021","Википедия:Статьи с утверждениями без источников более 14 дней","Закавказье в древности","Государства в истории Азербайджана","Государства в истории Грузии","Государства в истории Дагестана","Исторические государства Кавказа","Кавказская Албания","История лезгин","История табасаранов","История рутульцев"],"wgPageViewLanguage":"ru","wgPageContentLanguage":"ru","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Кавказская_Албания","wgRelevantArticleId":101361,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":143273602,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ru","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ru"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":false,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":400000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q177076","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false };RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.logo","ext.gadget.edittop", "ext.gadget.navboxDefaultGadgets","ext.gadget.wikibugs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ru&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=ext.gadget.common-site&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=noscript&only=styles&skin=vector"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/1200px-Caucasian_Albania1.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="993"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/800px-Caucasian_Albania1.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="662"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/640px-Caucasian_Albania1.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="530"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Кавказская Албания — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Править" href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ru)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ru.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom-лента" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Кавказская_Албания rootpage-Кавказская_Албания skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Кавказская Албания</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Материал из Википедии — свободной энциклопедии</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Перейти к навигации</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Перейти к поиску</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ru" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable noprint dabhide">У слова «Албания» есть и другие значения: см. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Албания (значения)">Албания (значения)</a>.</div> <table class="infobox infobox-93462e350ec0d49b" style="width:28em;" data-name="Историческое государство"><tbody><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;">Историческое государство</td></tr><tr><th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-above" style="">Кавказская Албания</th></tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P242" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_Albania1.png" class="mw-file-description" title="Карта Кавказской Албании[1][2]. Тёмно-зелёным указана территория Кавказской Албании до 387 года[3][4]."><img alt="Карта Кавказской Албании[1][2]. Тёмно-зелёным указана территория Кавказской Албании до 387 года[3][4]." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/300px-Caucasian_Albania1.png" decoding="async" width="300" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/450px-Caucasian_Albania1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Caucasian_Albania1.png/600px-Caucasian_Albania1.png 2x" data-file-width="4700" data-file-height="3890" /></a></span><br /><span data-wikidata-qualifier-id="P2096" class="media-caption" style="display:block">Карта Кавказской Албании<sup id="cite_ref-_700be6021d5b4845_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-_700be6021d5b4845-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f2d420a643568517_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f2d420a643568517-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Тёмно-зелёным указана территория Кавказской Албании до 387 года<sup id="cite_ref-_ea49929e66339283_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ea49929e66339283-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</span></span></td> </tr> <tr> <th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-header" style=""><div style="float:left; margin-right:0.5em; text-align:left; width:4em;"></div> <div style="float:right; margin-left:0.5em; text-align:right; width:4em;"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%8F%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Омейядский халифат"><img alt="Омейядский халифат" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Umayyad_Flag.svg/30px-Umayyad_Flag.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Umayyad_Flag.svg/45px-Umayyad_Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Umayyad_Flag.svg/60px-Umayyad_Flag.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a></span> <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%8F%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Омейядский халифат">→</a></span></div> <div style="margin:0 4em;"><span class="nowrap"><span data-wikidata-property-id="P571" class="no-wikidata">I век до н. э.</span> —</span> <span class="nowrap"><span data-wikidata-property-id="P576" class="no-wikidata">VIII век</span></span></div> <div style="clear:both;"></div></th> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Столица">Столица</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P36" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабала</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партав</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Язык(и)</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P2936" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Агванский язык">агванский</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B8%D1%84%D0%BE-%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Скифо-сарматские языки">скифский</a><sup id="cite_ref-_ba275732d2e11544_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ba275732d2e11544-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_827a3b15353d6988_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3b15353d6988-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Грабар">древнеармянский</a><sup id="cite_ref-_700be6021d5b4845_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-_700be6021d5b4845-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Парфянский язык">парфянский</a><sup id="cite_ref-_cda461904dd73901_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-_cda461904dd73901-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">среднеперсидский</a><sup id="cite_ref-_89b323b97851a06d_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-_89b323b97851a06d-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_4e17be147cc3d781_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4e17be147cc3d781-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Официальный язык">Официальный язык</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P37" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">среднеперсидский</a><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143084531">.mw-parser-output .ts-Переход{user-select:none}.mw-parser-output .ts-Переход a{text-decoration:none}.mw-parser-output .ts-Переход-icon{font-size:90%;padding-left:0.25em}.mw-parser-output .ts-Переход-left .ts-Переход-icon>*{display:inline-block;transform:rotate(180deg)}</style><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Язык"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Язык»" title="Перейти к разделу «Язык»"><b>➤</b></span></a></span></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Религия">Религия</a></th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P3075" class="no-wikidata">До IV века <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Язычество">язычество</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризм</a>, с IV века — <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Христианство">христианство</a> (с начала VIII века — <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">Агванский католикосат Армянской Апостольской церкви</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Религия"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Религия»" title="Перейти к разделу «Религия»"><b>➤</b></span></a></span></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Площадь</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P2046" class="no-wikidata">23002 км², после 387 года 49495 км², в V веке (период <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">марзпанства</a>) 72204 км²<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Форма правления</th> <td class="plainlist"> <span data-wikidata-property-id="P122" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%8F" title="Абсолютная монархия">абсолютная монархия</a></span></td> </tr> <tr> <th scope="row" class="plainlist">Династия</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аршакиды">Аршакиды Кавказской Албании</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Михраниды">Михраниды</a></td> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below" style=";"><span data-wikidata-claim-id="q177076$165DCF2B-E940-4628-8BDB-B673882C9983" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Caucasian_Albania" title="commons:Category:Caucasian Albania"><img alt="Логотип Викисклада" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Caucasian_Albania" class="extiw" title="commons:Category:Caucasian Albania">Медиафайлы на Викискладе</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>Кавка́зская Алба́ния</b> (<a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Древнегреческий язык">др.-греч.</a> <span lang="grc"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;"><i>Ἀλβανία</i></span></span> (<i>Албания</i> или <i>Ариания</i><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe0-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>), <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Латинский язык">лат.</a> <span lang="la" style="font-style:italic;"><i>Albania</i></span><sup id="cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9e6d9d45852e4fbf-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Парфянский язык">парф.</a> <span lang="xpr">𐫀𐫡𐫅𐫀𐫗 <i>[Ардан]</i></span><sup id="cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9e6d9d45852e4fbf-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <span class="nowrap"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80_(%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" class="mw-redirect" title="Грабар (древнеармянский язык)">др.-арм.</a></span> <span lang="old-hy">Աղուանք <i>[Алуанк]</i></span><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe0-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехл.</a> <span lang="pal">𐭭𐭠𐭫𐭫𐭠/𐫀𐫡𐫡𐫀𐫗 <i>[Арран]</i></span><sup id="cite_ref-_c3d394eb9bca5287_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c3d394eb9bca5287-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Грузинский язык">груз.</a> <span lang="ka"><i>რანი</i></span> <i>[Рани]</i><sup id="cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9e6d9d45852e4fbf-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Сирийский язык">сир.</a> <span lang="arc" style="font-size: 1.5em"><small><i>ܐܪܐܢ</i></small></span> <i>[Аран]</i><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe0-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">перс.</a> <span lang="fa" dir="rtl" style="font-size: 110%;font-style: normal; line-height: 1em;"><i>رآن</i></span>‎ <i>[Ран]</i><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe0-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Арабский язык">араб.</a> <span lang="ar" style="font-size: 110%; font-style: normal; line-height: 1em;"><i>الران</i></span>‎ <i>[ар-Ран]</i><sup id="cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-_9e6d9d45852e4fbf-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) — древнее государство, сформировавшееся в конце II — середине I веков до н. э. в Восточном <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5" title="Закавказье">Закавказье</a><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Античный_период"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Античный период»" title="Перейти к разделу «Античный период»"><b>➤</b></span></a></span>. Занимало часть территории современных <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия">Грузии</a> и <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a>. </p><p>В античный период население Албанского царства, располагавшегося на левобережье Куры, представляло собой союз 26 племён, в основном говоривших на различных языках <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Лезгинские языки">лезгинской ветви</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Нахско-дагестанские языки">нахско-дагестанской семьи</a>. Известны названия некоторых из них — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Кавказские албаны">албаны</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Гаргары">гаргары</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%B8" title="Утии">утии</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BB%D1%8B" title="Гелы">гелы</a>, сильвы (чилбы), <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B3%D0%B8_(%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8F)" title="Леги (племя)">леги</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8" title="Лупенци">лупенци (лбины)</a>, дидуры и др.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Античность"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Античность»" title="Перейти к разделу «Античность»"><b>➤</b></span></a></span> </p><p>На протяжении раннего средневековья Албания оставалась полиэтничной страной. Значительная часть разноязычного населения на территории Арцаха и Утика, принявшего христианство, была арменизирована. Одновременно происходил процесс картвелизации областей, лежащих в пограничной албано-иберийской зоне. </p><p>Потомками населения южных, прикаспийских областей, представлявшего собой смесь албанов, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Кадусии">кадусиев</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B" title="Марды">амардов</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мидийцы">атропатенских мидян</a> и других иранских племён, являются современные <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D0%B8" title="Талыши">талыши</a> и другие <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">ираноязычные</a> народности. Иранизированные албаны, населявшие восточные равнинные земли, приняли от арабов <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a>, а ещё через несколько столетий <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Тюркизация">тюркизировались</a>, войдя в кавказскую часть <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Азербайджанцы">азербайджанского этноса</a>. Кавказские албаны участвовали в этногенезе армян Нагорного Карабаха, азербайджанцев, грузин Кахетии и некоторых дагестанских народов: <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Лезгины">лезгин</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D1%8B" title="Рутульцы">рутулов</a><sup id="cite_ref-book1_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-book1-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-book2_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-book2-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Цахуры">цахуров</a><sup id="cite_ref-olson_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-olson-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Средневековье"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Средневековье»" title="Перейти к разделу «Средневековье»"><b>➤</b></span></a></span>. </p><p>Первоначально Албанией именовали территорию на левобережье Куры, от среднего течения рек Иори и Алазани до Ахсу, от Большого Кавказа до Каспия. В 387 году в ходе <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Первый раздел Армении">Первого раздела Армении</a> между <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Сасанидов">Сасанидским Ираном</a> и <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Римская империя">Римской империей</a> территория Албанского царства была увеличена за счёт присоединения двух бывших провинций <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Великой Армении</a> (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85" title="Арцах">Арцах</a> и <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Утик</a>), расположенных на правом берегу Куры. После этого название «Албания» распространилось и на эти территории. В 461 году самостоятельность Албанского царства была ликвидирована, и Албания стала <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">марзпанством</a> — провинцией (военно-административным округом) в составе <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Сасанидов">Сасанидского государства</a> (до VII века). В период правления сасанидских наместников (марзпанов) в подчинение им постепенно были переданы области Базкан (Баласакан), Хурсан, Шабран, Чола (Дербент), а также территории расселения легов (Лакз) и таваспаров (Табарсаран). Наибольших размеров территория Албании достигла в VII веке при <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Михраниды">Михранидах</a>, которые правили <i>«от пределов Иберии до ворот хонов и до реки <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81" title="Аракс">Аракс</a>»</i><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Территория"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Территория»" title="Перейти к разделу «Территория»"><b>➤</b></span></a></span>. </p><p>Столицами Кавказской Албании в разное время были города <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабала</a> (до VI века) и <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партав</a>. Другими крупными городами являлись <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" class="mw-redirect" title="Пайтакаран (город)">Пайтакаран</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербент</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D1%8B" title="Шемахы">Шемаха</a> и др.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Города"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Города»" title="Перейти к разделу «Города»"><b>➤</b></span></a></span>. </p><p>О древней истории Албании свидетельствуют артефакты археологических культур — в частности, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BB%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Ялойлутепинская культура">ялойлутепинской</a>, керамика которой подтверждает существование культурных связей у населения данной территории не только с соседними народами Закавказья, но и с <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Малая Азия">Малой</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Передняя Азия">Передней Азией</a>. В ходе археологических исследований было выявлено значительное <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Мидия">мидийско</a>-<a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Держава Ахеменидов">ахеменидское</a> влияние на данных территориях<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Археологические_исследования"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Археологические исследования»" title="Перейти к разделу «Археологические исследования»"><b>➤</b></span></a></span>. </p><p>Албаны, согласно античным источникам, наряду с <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B8" title="Ортокорибантии">сакасенами</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Кадусии">кадусиями</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мидийцы">мидянами</a> входили в состав персидского войска <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_III" title="Дарий III">Дария III</a>, сражавшегося против <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE" class="mw-redirect" title="Империя Александра Македонского">македонян</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%93%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%85" title="Битва при Гавгамелах">в битве при Гавгамелах</a>. Археологические исследования позволяют предположить, что регион древней Албании являлся важным центром Ахеменидов в Закавказье. С падением ахеменидского государства населявшие Албанию племена, по-видимому, продолжали сохранять то же политическое устройство, что и при Ахеменидах, и, возможно, получили даже большую самостоятельность. Археологические находки позволяют говорить о связях Албании с эллинистическим миром. Отсутствие достаточных письменных и археологических источников не позволяет с уверенностью сделать заключение о социально-экономическом развитии албанского общества в IV—II вв. до н. э. Исследователи, тем не менее, считают возможным охарактеризовать общественный строй албанов как общинно-рабовладельческий. Появление зачатков албанской государственности могло иметь место в IV—III вв. до н. э., когда в античных источниках появились первые упоминания албанов. В I веке до н. э. Албанское царство уже принимает участие в жизни региона, причём римляне в этот период застали здесь уже установившуюся царскую власть, опиравшуюся на родовую знать и поддерживавшуюся большим, прекрасно вооружённым войском. По-настоящему древний мир познакомился с албанами во время походов <a href="/wiki/%D0%93%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Гней Помпей Великий">Помпея</a>, в 66 г. до н. э. В ходе этих событий были составлены первые подробные описания этой страны, которые дошли до нас в более позднем изложении <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбона</a><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r143084531"><span class="ts-Переход noprint"><a href="#Античный_период"><span class="ts-Переход-icon" aria-label="Перейти к разделу «Античный период»" title="Перейти к разделу «Античный период»"><b>➤</b></span></a></span>. </p><p>С IX—X веков по крайней мере до XIII века часть территории, которую прежде занимала Кавказская Албания (правобережье Куры), была известна под <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">персидским</a> названием — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%B2_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5)" title="Арран (область в Закавказье)">Арран</a><sup id="cite_ref-_222cb1968810f84d_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-_222cb1968810f84d-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Территория от Дербента на севере до дельты Куры на юге вплоть до Нового времени была известна как <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Ширван">Ширван (Шарван)</a>. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ru" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Содержание</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Этимология"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Этимология</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Население"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Население</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Античность"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Античность</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Средневековье"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Средневековье</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Территория"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Территория</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Древнейшая_территория"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Древнейшая территория</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#После_387_года"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">После 387 года</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#Города"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Города</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#История"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">История</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Археологические_исследования"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Археологические исследования</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Античный_период"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Античный период</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Албания_и_Сасаниды"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Албания и Сасаниды</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-13"><a href="#Отношения_зороастрийского_Ирана_и_христианской_Албании"><span class="tocnumber">5.3.1</span> <span class="toctext">Отношения зороастрийского Ирана и христианской Албании</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-14"><a href="#Строительство_фортификационных_сооружений"><span class="tocnumber">5.3.2</span> <span class="toctext">Строительство фортификационных сооружений</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Арабы_и_начало_исламизации_Албании"><span class="tocnumber">5.4</span> <span class="toctext">Арабы и начало исламизации Албании</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-16"><a href="#Войско"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Войско</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Вооружение"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Вооружение</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Правители_Кавказской_Албании_и_княжеские_рода"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Правители Кавказской Албании и княжеские рода</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Албанские_царские_династии"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Албанские царские династии</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Аршакиды_Кавказской_Албании"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Аршакиды Кавказской Албании</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Персидские_марзпаны"><span class="tocnumber">7.3</span> <span class="toctext">Персидские марзпаны</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="#Михраниды"><span class="tocnumber">7.4</span> <span class="toctext">Михраниды</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="#Княжеские_рода"><span class="tocnumber">7.5</span> <span class="toctext">Княжеские рода</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#Религия"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Религия</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-25"><a href="#Язычество"><span class="tocnumber">8.1</span> <span class="toctext">Язычество</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#Зороастризм"><span class="tocnumber">8.2</span> <span class="toctext">Зороастризм</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-27"><a href="#Христианство"><span class="tocnumber">8.3</span> <span class="toctext">Христианство</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="#Правовая_система"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Правовая система</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="#Культура"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Культура</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-30"><a href="#Искусство"><span class="tocnumber">10.1</span> <span class="toctext">Искусство</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-31"><a href="#Ювелирное_искусство"><span class="tocnumber">10.1.1</span> <span class="toctext">Ювелирное искусство</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-32"><a href="#Художественная_керамика"><span class="tocnumber">10.1.2</span> <span class="toctext">Художественная керамика</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-33"><a href="#Художественная_работа_по_металлу"><span class="tocnumber">10.1.3</span> <span class="toctext">Художественная работа по металлу</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-34"><a href="#Архитектура"><span class="tocnumber">10.2</span> <span class="toctext">Архитектура</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-35"><a href="#Язык"><span class="tocnumber">10.3</span> <span class="toctext">Язык</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-36"><a href="#Письменность"><span class="tocnumber">10.4</span> <span class="toctext">Письменность</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-37"><a href="#Литература"><span class="tocnumber">10.5</span> <span class="toctext">Литература</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-38"><a href="#Календарь"><span class="tocnumber">10.6</span> <span class="toctext">Календарь</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-39"><a href="#Экономика"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Экономика</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-40"><a href="#Торговля"><span class="tocnumber">11.1</span> <span class="toctext">Торговля</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-41"><a href="#Сельское_хозяйство"><span class="tocnumber">11.2</span> <span class="toctext">Сельское хозяйство</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-42"><a href="#Ремёсла"><span class="tocnumber">11.3</span> <span class="toctext">Ремёсла</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-43"><a href="#Денежное_обращение"><span class="tocnumber">11.4</span> <span class="toctext">Денежное обращение</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-44"><a href="#Политизация_истории_Кавказской_Албании"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">Политизация истории Кавказской Албании</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-45"><a href="#Фальсификация_истории_Кавказской_Албании"><span class="tocnumber">12.1</span> <span class="toctext">Фальсификация истории Кавказской Албании</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-46"><a href="#Ревизионистские_концепции_истории_Кавказской_Албании"><span class="tocnumber">12.2</span> <span class="toctext">Ревизионистские концепции истории Кавказской Албании</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-47"><a href="#Комментарии"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">Комментарии</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-48"><a href="#Примечания"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">Примечания</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-49"><a href="#Литература_2"><span class="tocnumber">15</span> <span class="toctext">Литература</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-50"><a href="#Книги"><span class="tocnumber">15.1</span> <span class="toctext">Книги</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-51"><a href="#Статьи"><span class="tocnumber">15.2</span> <span class="toctext">Статьи</span></a></li> </ul> </li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этимология"><span id=".D0.AD.D1.82.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Этимология</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=1" title="Редактировать раздел «Этимология»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=1" title="Редактировать код раздела «Этимология»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto,_29-Mar-2008_(fragment).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg/400px-8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg" decoding="async" width="400" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg/600px-8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg/800px-8167_-_Roma_-_Testo_Monumentum_Ancyranum_presso_Ara_Pacis_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_29-Mar-2008_%28fragment%29.jpg 2x" data-file-width="826" data-file-height="319" /></a><figcaption>Фрагмент <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">римской</a> копии <a href="/wiki/Monumentum_Ancyranum" class="mw-redirect" title="Monumentum Ancyranum">Анкирской надписи</a> <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82" title="Октавиан Август">Августа</a> с упоминанием албанских царей, что свидетельствует об установлении дипломатических отношений между Римом и Албанией<sup id="cite_ref-_c9e814c150090d20_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c9e814c150090d20-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Название «Албания» появляется относительно поздно — не ранее I века до н. э.<sup id="cite_ref-_dd44a6e4fbc81d44_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-_dd44a6e4fbc81d44-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Советский историк <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80,_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Тревер, Камилла Васильевна">Камилла Тревер</a> в своей книге «Очерки по истории и культуре Кавказской Албании IV в. до н. э. — VII в. н. э.» (1959) исследовала вопрос происхождения названия «Албания» (в греческих и латинских источниках), «Алванк» (в армянских источниках), считая его не до конца выясненным. По её мнению, вопрос осложняется тем, что это же название носит <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Албания">страна</a> на <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8B" class="mw-redirect" title="Балканы">Балканах</a>, а также этот термин встречается в топонимике <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Италия">Италии</a> и <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Шотландия">Шотландии</a>. Древним <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8B" title="Кельты">кельтским</a> названием Шотландии было «Албания», а самый большой из шотландских гористых островов носит название «Арран»; так же именовалась Кавказская Албания после завоевания её арабами. По мнению автора, объяснение происхождения этого термина от латинского «albus» — «белый» и приписывание римлянам создания этого наименования необоснованно, так как римляне могли только придать латинское звучание названию местности. </p><p>По поводу происхождения названия «Алванк» Тревер приводит информацию из письменных источников раннего средневековья. Она цитирует слова историка V—VI веков <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Мовсес Хоренаци">Мовсеса Хоренаци</a>, который пытался объяснить это название, ссылаясь на имя легендарного родоначальника рода <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8E%D0%BD%D0%B8_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Сюни (династия)">Сисака</a>, которому при распределении северных стран <i>«выпала в наследство Албанская равнина с её горной частью, начиная от реки Ерасх (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81" title="Аракс">Аракс</a>) до крепости, называемой <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C)" title="Хунан (крепость)">Хнаракерт</a>, и … страна эта по кротости нрава Сисака названа Алванк, так как ему самому название было Алу»</i>. То же самое объяснение, согласно Тревер, повторяет и историк VII века <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Моисей Каланкатуйский</a>, указавший имя Аран этого представителя рода Сисакан, «который наследовал поля и горы Алванк»<sup id="cite_ref-_bf801a97e21bcd0b_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bf801a97e21bcd0b-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Далее Тревер выделила ещё две версии. Первая — азербайджанского историка <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%B1%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8_%D0%90%D0%B3%D0%B0" class="mw-redirect" title="Бакиханов, Аббас Кули Ага">А. К. Бакиханова</a>, который ещё в начале XIX века сделал предположение, что в этническом термине «албаны» заключается понятие «белые» (от лат. «albi») в смысле «свободные». При этом Бакиханов ссылался на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD_VII_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%B9" title="Константин VII Багрянородный">Константина Порфирородного</a> (X век), который употреблял термин «белые сербы», говоря о «свободных, непокорённых». Вторая — предположение российского востоковеда и кавказоведа <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%80,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%AF%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Марр, Николай Яковлевич">Н. Я. Марра</a> о том, что слово «Албания», как и название «Дагестан», означает «страна гор». Тревер указывает, что «принимая во внимание, что Балканская Албания, как и Шотландия, является страной горной, это объяснение Н. Я. Марра представляется довольно убедительным»<sup id="cite_ref-_bf801a97e21bcd07_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bf801a97e21bcd07-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>А. П. Новосельцев, В. Т. Пашуто и Л. В. Черепнин (1972) считают возможным происхождение этого названия от <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Аланы">иранцев-аланов</a><sup id="cite_ref-_deb8c24edd812a13_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-_deb8c24edd812a13-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Версии об иранском происхождении топонима придерживался и Г. Гумба (1986), который связывает его образование с ираноязычными <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B8" title="Сираки">сиракскими</a> племенами<sup id="cite_ref-_057d12a9d8c65c97_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-_057d12a9d8c65c97-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Население"><span id=".D0.9D.D0.B0.D1.81.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Население</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=2" title="Редактировать раздел «Население»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=2" title="Редактировать код раздела «Население»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Античность"><span id=".D0.90.D0.BD.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D1.8C"></span>Античность</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=3" title="Редактировать раздел «Античность»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=3" title="Редактировать код раздела «Античность»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142002967">.mw-parser-output .ts-main a{font-weight:bold}.mw-parser-output .ts-main a.new,.mw-parser-output .ts-main a.extiw,.mw-parser-output .ts-main a.external{font-weight:normal}</style>Основная статья: <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Кавказские албаны">Кавказские албаны</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ethnic_Caucasia.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Ethnic_Caucasia.PNG/220px-Ethnic_Caucasia.PNG" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Ethnic_Caucasia.PNG/330px-Ethnic_Caucasia.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Ethnic_Caucasia.PNG/440px-Ethnic_Caucasia.PNG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1519" /></a><figcaption>Этническая карта Кавказа в V—IV веках до н. э. Карта составлена на основании свидетельств античных авторов и археологических предположений. Неокрашенные места объясняются недостаточной изученностью данных территорий</figcaption></figure> <p>В античный период население Кавказской Албании — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Кавказские албаны">албаны</a> — представляло собой союз 26 племён, в основном говоривших на различных языках <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Лезгинские языки">лезгинской ветви</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Нахско-дагестанские языки">нахско-дагестанской семьи</a><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. От античных авторов сохранились названия некоторых из этих племён: албаны, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Гаргары">гаргары</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%B8" title="Утии">утии</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BB%D1%8B" title="Гелы">гелы</a>, сильвы (чилбы), <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B3%D0%B8_(%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8F)" title="Леги (племя)">леги</a>, лупенци (лбины), дидуры.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Племена албанского племенного союза населяли территории между <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" class="mw-redirect" title="Иберия (царство)">Иберией</a> и <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B5" title="Каспийское море">Каспийским морем</a>, от <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%82" class="mw-redirect" title="Кавказский хребет">Кавказского хребта</a> до реки <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кура">Кура</a>, включая предгорья <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7" title="Большой Кавказ">Большого Кавказа</a> и юг современного <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a><sup id="cite_ref-_e89de630df9f4f32_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e89de630df9f4f32-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Очевидно, что эти племена различались хозяйственным укладом — одни из них занимались земледелием (в том числе орошаемым), другие — пастушеством или вели полукочевой образ жизни<sup id="cite_ref-_827a3915353d667b_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3915353d667b-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По мнению историков, первоначально албанами называлось только одно из многочисленных племён, обитавшее на левом берегу Куры. Полагают, что оно инициировало создание племенного объединения, после чего название «албаны» распространилось и на другие племена<sup id="cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбону</a>, албаны обитали между Иберией и Каспием<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%B9" title="Плиний Старший">Плиний Старший</a> локализовал их на пространстве от Кавказского хребта (<i>montibus Caucasis</i>) до реки Кура (<i>ad Cyrum amnem</i>)<sup id="cite_ref-_9a42ed07915189a6_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9a42ed07915189a6-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, а <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9" title="Дион Кассий">Дион Кассий</a> сообщал, что албаны живут «выше реки Кура» (<a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Древнегреческий язык">др.-греч.</a> <span lang="grc"><span style="font-family: palatino linotype, new athena unicode, athena, gentium, code2000, serif; font-size: 105%;">Ἀλβανῶν τῶν ὑπὲρ τοῦ Κύρνου οἰκούντων</span></span><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). Согласно российскому и советскому востоковеду первой четверти XX века <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B4,_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Бартольд, Василий Владимирович">В. В. Бартольду</a>, албаны жили на прикаспийских равнинах<sup id="cite_ref-_d19a2c6b5d477084_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d19a2c6b5d477084-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По мнению Тревер, коренной территорией расселения албанов являлось среднее и нижнее течение Куры, главным образом левобережье, но в состав Албании входило и правобережное низовье, в древности носившее название <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Каспиана">Каспианы</a><sup id="cite_ref-_827a3b15353d6985_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3b15353d6985-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ряд советских академических изданий локализует албанов на левобережье <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%81" title="Аракс">Аракса</a>, в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%8C" class="mw-redirect" title="Мильская степь">Мильской степи</a> и на территории современного Карабаха<sup id="cite_ref-_2fa71b3db1facb91_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2fa71b3db1facb91-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141254988">.mw-parser-output .ts-fix-template{font-style:normal;font-weight:normal;white-space:nowrap}.mw-parser-output .ts-fix-error{font-size:inherit}@media screen{.mw-parser-output .ts-fix-text{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);box-decoration-break:clone;margin:0 -0.1em;padding:0 0.1em;transition:background 0.1s}.mw-parser-output .ts-fix-text:hover{background:#fee7e6}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .ts-fix-text:hover{background:#4f1312}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .ts-fix-text:hover{background:#4f1312}}@media screen and (hover:hover){.mw-parser-output .ts-fix-comment,.mw-parser-output .ts-fix-commented>a:not(:hover){border-bottom:1px dotted;text-decoration:none}}</style><sup class="ts-fix-template noprint">[<i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Википедия:Проверяемость"><span title="утверждение не найдено в указанном источнике (20 апреля 2023)">нет в источнике</span></a></i>]</sup><sup id="cite_ref-_e93d46ff8a4b427b_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e93d46ff8a4b427b-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dde22163b9f32208_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-_dde22163b9f32208-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Минорский, Владимир Фёдорович">В. Ф. Минорский</a>, один из крупнейших специалистов по истории Закавказья, локализовал албанов на открытой равнине<sup id="cite_ref-_660cb6c57d105322_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-_660cb6c57d105322-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Античные авторы, описывая албанов, отмечали их высокий рост, светлые волосы и серые глаза. Именно таким представляется учёным-антропологам древнейший тип коренного кавказского населения — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0" class="mw-redirect" title="Кавкасионская раса">кавкасионский</a>, широко представленный в настоящее время в горных районах Дагестана, Грузии и отчасти Азербайджана<sup id="cite_ref-_efba00e80ef89360_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-_efba00e80ef89360-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Среди всех племён самым значительным (крупным) были <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Гаргары">гаргары</a>, на что указывают многие исследователи<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-autogenerated9_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated9-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Как пишет Тревер, гаргары являлись наиболее культурным и ведущим албанским племенем<sup id="cite_ref-_827a3b15353d6988_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3b15353d6988-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. О гаргарах и амазонках подробно писал древнегреческий географ <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a>. По мнению Тревер, возможно, упоминаемые древними авторами «амазонки» — это искаженный этнический термин «алазоны», обитатели местности по р. Алазани, у которых пережитки матриархата могли сохраняться несколько дольше, чем у других кавказских народов. Термин может обозначать «кочевники» (от глагола «бродить», «скитаться», «блуждать»), то есть кочевые племена, быть может, из состава гаргаров<sup id="cite_ref-_92af44637bf5ac9f_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-_92af44637bf5ac9f-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Немецкий лингвист <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Шульце, Вольфганг">Вольфганг Шульце</a> отмечает, что лингвистическая связь между этнонимом «гаргары» и армянским топонимом «даштн Гаргарцик» — территория, расположенная к юго-востоку от среднего течения Куры, — выглядит заманчивой<sup id="cite_ref-_6291f5214db17598_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6291f5214db17598-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Название этого племени сохранилось в названии реки <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%87%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Гаргарчай">Гаргар</a><sup id="cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2271fa22fdff24c3-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Исследователи утверждают, что на базе гаргарского языка в V веке был создан албанский алфавит<sup id="cite_ref-autogenerated9_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated9-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_827a3b15353d6988_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3b15353d6988-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_660cb6c57d105323_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-_660cb6c57d105323-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>На побережье Каспийского моря, а также на левобережье и правобережье Куры (ниже устья Алазани) жили утии (удины). Этническое наименование этого племени сохранилось в трудах древних историков как название области <i><a href="/wiki/%D0%9E%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Отена">Отена</a></i> (греч.) или <i><a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Утик</a></i> (арм.) на правобережье Куры, входившей до IV в. в <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Великую Армению</a>, а затем переданной в состав Албанского царства. В соседней области <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Сакасена">Сакасена (Шакашен)</a> обитало племя ираноязычных <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B8%D1%84%D1%8B" title="Скифы">саков (саксанов)</a><sup id="cite_ref-_9a42ed07915189a8_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9a42ed07915189a8-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Эта область в VII—VI веках до н. э. была центром <a href="/wiki/%D0%98%D1%88%D0%BA%D1%83%D0%B7%D0%B0" title="Ишкуза">скифского царства</a> в Закавказье<sup id="cite_ref-_1d45ccd331bfecc0_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1d45ccd331bfecc0-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_1bb76f4eda47fbf5_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1bb76f4eda47fbf5-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Потомки скифских племён, осевших в плодородных долинах по берегам Куры — на правом в области Сакасена и на левом в предгорьях Кавказа, в районе <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8" title="Шеки">Шеки</a>, — также входили в албанский племенной союз<sup id="cite_ref-_827a3b15353d6988_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3b15353d6988-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Ещё одним племенем, входившим в албанский союз, были лупенци (лбины). Княжество лбинов располагалось между северо-восточной границей Албании и Каспийским морем<sup id="cite_ref-_8b9004af8f506f24_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8b9004af8f506f24-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По сообщению <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбона</a>, в области Камбисена на левобережье Куры наряду с албанами и иберами проживали <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Армяне">армяне</a>. Историк назвал эту область самой северной частью <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Армении</a><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe7_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe7-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_992750ea033b9802_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-_992750ea033b9802-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Как отмечает К. Тревер, в Албании, в отличие от Армении, процессы ассимиляции протекали медленнее ввиду большей раздробленности племенных союзов, более слабого их общения между собой и отсутствия общих экономических интересов. Наиболее изолированными были племена, обитавшие в ущельях и предгорьях Кавказа, и горские племена южного Дагестана, сохранявшие свои местные языки и наречия. Политическое объединение албанов не было, по-видимому, столь прочным, как армянское, поэтому политическая и этническая пестрота изживались медленнее<sup id="cite_ref-_f3267d0977639b7d_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267d0977639b7d-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142621938">.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок{margin:0;overflow:hidden;border-collapse:collapse;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-title{text-align:center;font-weight:bold;line-height:1.6em;min-height:1.2em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-content{overflow-x:auto;overflow-y:hidden;clear:both}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок::before,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-toggle{padding-top:.1em;width:6em;font-weight:normal;font-size:calc(90%/0.95)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray{padding:2px;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent{border:none}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .ts-Скрытый_блок-title{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.1em 6em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .ts-Скрытый_блок-title{background:transparent;padding:.1em 5.5em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .mw-collapsible-content{padding:.25em 1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .mw-collapsible-content{padding:.25em 0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:6.5em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+.ts-Скрытый_блок,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+link+.ts-Скрытый_блок{border-top-style:hidden}</style><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-rightHideLink" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title" style="background-color:#B0C4DE;text-align:center;">Свидетельства античных и средневековых источников об албанских племенах<sup id="cite_ref-_fc366e2684cd0298_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fc366e2684cd0298-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content" style=""> <table class="wikitable" style="text-align:center" border="1" frame="box" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="3" width="100%"> <tbody><tr> <th style="background: #E0FFE0" width="10%">Этноним </th> <th style="background: #E0FFE0" width="14%">Временной период события </th> <th style="background: #E0FFE0" width="20%">Дата источника </th> <th style="background: #E0FFE0" width="12%">Автор </th> <th style="background: #E0FFE0" width="15%">Источник </th> <th style="background: #E0FFE0" width="29%">Описание </th></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#ffdd44;"> </td></tr> <tr> <td><b>Утии</b> </td> <td>490—480 годы до н. э. </td> <td>Вторая половина V века до н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Геродот">Геродот</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82)" title="История (Геродот)">История</a>» III, 93 </td> <td>Упоминаются как данники <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Держава Ахеменидов">ахеменидской державы</a> </td></tr> <tr> <td><b>Утии</b> </td> <td>490—480 годы до н. э. </td> <td>Вторая половина V века до н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Геродот">Геродот</a> </td> <td>«История» VII, 68 </td> <td>В составе ахеменидского войска </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>Около 10 года н. э. </td> <td>Около 10 года н. э. </td> <td> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Деяния божественного Августа">Деяния божественного Августа</a>» 31 </td> <td>Царь албанов посылает своих послов к <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82" title="Октавиан Август">Октавиану Августу</a> </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td> </td> <td>Начало I века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_(%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD)" title="География (Страбон)">География</a>» XI 4, 1—8 </td> <td>Подробный этнографический обзор </td></tr> <tr> <td><b>Гаргары</b> </td> <td> </td> <td>Начало I века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a> </td> <td>«География» XI 5, 1 </td> <td>Сообщение о соседстве с амазонками </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%B9" title="Плиний Старший">Плиний Старший</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D0%9F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B9)" title="Естественная история (Плиний)">Естественная история</a>» кн. VII, 2 </td> <td>Описание как людей с серо-голубыми глазами, седых с рождения и видящих ночью лучше, чем днём </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>330 год до н. э. (?) </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td>Плиний Старший </td> <td>«Естественная история» кн. VIII, 61 </td> <td>Царь Албании дарит <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Александр Македонский">Александру Македонскому</a> собаку </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td>Плиний Старший </td> <td>«Естественная история» кн. VI, 11 </td> <td>Албаны живут на прикуринской равнине и упоминается город Кабалака </td></tr> <tr> <td><b>Удины</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td>Плиний Старший </td> <td>«Естественная история» кн. VI, 15 </td> <td>Описываются как скифское племя </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td>Плиний Старший </td> <td>«Естественная история» кн. VI, 15 </td> <td>Описываются как потомки <a href="/wiki/%D0%AF%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Ясон">Ясона</a> </td></tr> <tr> <td><b>Утии</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина I века н. э. </td> <td>Плиний Старший </td> <td>«Естественная история» кн. VI, 15 </td> <td>Племя </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>65 год до н. э. </td> <td>Конец I века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%85" title="Плутарх">Плутарх</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Сравнительные жизнеописания">Сравнительные жизнеописания</a>» Помпей 35 </td> <td>Кавказская кампания Помпея — столкновения с албанской армией во главе с царём Оройсом </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>331 год до н. э. </td> <td>II век н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Арриан">Арриан</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%81_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0" title="Анабасис Александра">Анабасис Александра</a>» 3,8,4; 3,11,4 </td> <td>В составе войск под командованием Атропата </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td> </td> <td>Вторая половина II века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9" title="Клавдий Птолемей">Клавдий Птолемей</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_(%D0%9F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9)" title="География (Птолемей)">Руководство по географии</a>» V, 12 </td> <td>Названия и географические данные городов </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>65 год до н. э. </td> <td>Первая половина III века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9" title="Дион Кассий">Дион Кассий</a> </td> <td>«Римская история» 37, 1—5 </td> <td>Кавказская кампания Помпея — столкновения с албанской армией во главе с царём Оройсом </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>114 год н. э. </td> <td>Вторая половина IV века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%95%D0%B2%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%B9" title="Флавий Евтропий">Флавий Евтропий</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%BE%D1%82_%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Бревиарий от основания города">Бревиарий от основания города</a>» III, 3,1 </td> <td><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%BD" title="Траян">Траян</a> назначает албанам царя </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>114 год н. э. </td> <td>Вторая половина IV века н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%81%D1%82_(%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA)" title="Фест (историк)">Фест (историк)</a> </td> <td>«Бревиарий деяний римского народа» XX, 2 </td> <td>Траян назначает албанам царя </td></tr> <tr> <td><b>Албаны</b> </td> <td>После 400 года н. э. </td> <td>V век н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8E%D0%BD" title="Корюн">Корюн</a> </td> <td>«Житие Маштоца» XVI (288) </td> <td>Албаны, обладающие варварским языком, получили письменность от <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86" title="Месроп Маштоц">Месропа Маштоца</a> </td></tr> <tr> <td><b>Гаргары</b> </td> <td>После 400 года н. э. </td> <td>V век н. э. </td> <td><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Мовсес Хоренаци">Мовсес Хоренаци</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8_(%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8)" title="История Армении (Мовсес Хоренаци)">История Армении</a>» III, 54 </td> <td>Албаны, обладающие варварским языком, получили письменность от <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86" title="Месроп Маштоц">Месропа Маштоца</a> </td></tr> <tr> <td><b>Гаргары</b> </td> <td>После 400 года н. э. </td> <td>VII век н. э. (?) </td> <td><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Мовсес Каланкатуаци</a> </td> <td>«<a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%90%D0%BB%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%BA" title="История страны Алуанк">История страны Алуанк</a>» II, 3 </td> <td>Албаны, обладающие варварским языком, получили письменность от <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86" title="Месроп Маштоц">Месропа Маштоца</a> </td></tr></tbody></table> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Средневековье"><span id=".D0.A1.D1.80.D0.B5.D0.B4.D0.BD.D0.B5.D0.B2.D0.B5.D0.BA.D0.BE.D0.B2.D1.8C.D0.B5"></span>Средневековье</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=4" title="Редактировать раздел «Средневековье»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=4" title="Редактировать код раздела «Средневековье»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>На протяжении истории единой консолидированной албанской народности так и не сложилось, Албания оставалась полиэтничной страной<sup id="cite_ref-_4f3fa95d2a12c9f6_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4f3fa95d2a12c9f6-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>После присоединения к Албании областей правобережья Кура армянское языковое и культурное влияние стало более интенсивным<sup id="cite_ref-_b03e0c9da9a4d7a2_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b03e0c9da9a4d7a2-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Так, значительная часть албанского разноязычного населения на правобережье Куры (то есть на территории прежних провинций Великой Армении <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85" title="Арцах">Арцах</a> и <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Утик</a>), приняв христианство, в <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%B5_%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C%D0%B5" class="mw-redirect" title="Раннее средневековье">раннем средневековье</a> перешла на <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Армянский язык">армянский язык</a><sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, смешалась с армянами<sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-1" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и была арменизирована<sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_827a3e15353d6efb_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3e15353d6efb-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_37dd375857d37121_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-_37dd375857d37121-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_2fa0993db1f58327_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2fa0993db1f58327-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Как отмечает Тревер, по всей видимости, в Албании кроме албанского в качестве языка письменности использовался также и армянский, на котором к V—VII вв. говорило население Арцаха и Утика<sup id="cite_ref-_490eed73ca8196da_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-_490eed73ca8196da-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. После переноса в V веке столицы из Кабалы в Партав культура Кавказской Албании по сути была <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Культура Армении">армянской</a><sup id="cite_ref-_4f3fa95d2a12c9f6_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-_4f3fa95d2a12c9f6-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К 700 году относится сообщение о существовании <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Карабахский диалект армянского языка">арцахского диалекта</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Армянский язык">армянского языка</a><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Армянский язык и культура были широко распространены в Албании<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Новосельцев, Анатолий Петрович">А. П. Новосельцев</a> отмечает, что к VII веку, ещё до перехода Албанской церкви в подчинение Армянской апостольской церкви, часть населения Кавказской Албании была уже арменизирована и этот процесс усилился в последующие века<sup id="cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fad400bacbc4a2e4-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Средневековые мусульманские авторы, как и античные, упоминали многочисленные племена, проживавшие на территории исторической Албании — в предгорьях Большого Кавказа, на левобережье Куры: «<i>Говорят, что на вершинах гор, простирающихся в смежности с <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Баб-ул-Абвабом</a>, живёт более семидесяти различных племен, и у каждого племени особый язык, так что они не понимают друг друга</i>»<sup id="cite_ref-Истахри_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-Истахри-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В X веке, по сообщениям арабских источников, в районе столицы — города <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Барда</a>, располагавшегося в равнинной части Утика, — ещё продолжалось использование албанского языка<sup id="cite_ref-_f322f9097760851f_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f9097760851f-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_222cb1968810f84d_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-_222cb1968810f84d-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, но затем упоминания о нём исчезают<sup id="cite_ref-_4ba0582775d49969_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0582775d49969-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно армянскому историку монгольского периода <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%82%D1%83%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B8%D1%87" class="mw-redirect" title="Гетум Патмич">Хетуму</a> (конец XIII — начало XIV веков), в его время ещё применялась албанская письменность. Горные области Албании, которые были населены народом, имевшим общее с армянами вероисповедание и отстаивавшим свою национальную культуру и независимость, он называет «halojen», что схоже с «aluan» — термином, обозначавшим у армян народ и страну албан<sup id="cite_ref-_93310e7b9588a2cc_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-_93310e7b9588a2cc-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_afa477e0a17a5d80_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-_afa477e0a17a5d80-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В XII—XV веках прибежищем арменизированного христианского населения стали горные районы Карабаха, усиленно сопротивлявшиеся тюркизации<sup id="cite_ref-_560baf0d383d95a1_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-_560baf0d383d95a1-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Существуют свидетельства о проживании удин на территории древнего Утика в начале Нового времени. Так, согласно сообщениям <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3" title="Захария Саркаваг">Закария Канакерци</a>, в XVII веке на территории Карабаха было поднято восстание, во главе которого стоял <i>«некий человек из племени алван, которых зовут удинами, из алванского города <a href="/wiki/%D0%93%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D0%B0" title="Гянджа">Гадзака</a>»</i><sup id="cite_ref-_352da0d47d5f4f76_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-_352da0d47d5f4f76-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В раннем Средневековье также происходил процесс картвелизации областей, лежащих в пограничной албано-иберийской зоне. Так, картвелизованные западные албанские племена составили основу населения исторической провинции <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B8" title="Эрети">Эрети</a><sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-2" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Южные, прикаспийские области, — в частности, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Каспиана">Каспиана</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Пайтакаран">Пайтакаран</a>), — в древности были населены <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B8" title="Каспии">каспиями</a>, давшими название морю и ассимилировавшимися с другими народами к I веку н. э. Потомками более позднего населения региона, представлявшего собой смесь албанов, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Кадусии">кадусиев</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B4%D1%8B" title="Марды">амардов</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мидийцы">атропатенских мидян</a> и других иранских племён, является частью современных <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D0%B8" title="Талыши">талышей</a> и <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">ираноязычного</a> анклава на побережье Каспийского моря<sup id="cite_ref-_39d1a9a877011bd9_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1a9a877011bd9-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Уже в IX—X столетиях понятия «Албания» и «албанский» были, скорее, историческими<sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Новосельцев, Анатолий Петрович">А. Новосельцев</a> отмечал, что встречающееся в этот период в армянских источниках название «страна алван» обозначало лишь географические границы юрисдикции <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">агванского католикоса</a> — одного из иерархов <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C" title="Армянская апостольская церковь">Армянской апостольской церкви</a> — на арменизированном <i>правобережье</i> Куры. Пёстрое в этническом плане городское население левобережной Албании к этому времени всё больше переходило на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Персидский язык">персидский язык</a>, тогда как сельское население, по-видимому, ещё долгое время в основном сохраняло языки, родственные современным <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Дагестанские языки">дагестанским</a>, прежде всего языкам <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Лезгинские языки">лезгинской группы</a><sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-2" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dd449fe4fbc811aa_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-_dd449fe4fbc811aa-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Иранизированные албаны, населявшие восточные равнинные земли, приняли от арабов <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам</a> и усвоили арабскую письменность, а ещё через несколько столетий <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Тюркизация">тюркизировались</a>, войдя в кавказскую часть <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Азербайджанцы">азербайджанского этноса</a><sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-3" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_890a1649f1dd0f54_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-_890a1649f1dd0f54-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-3" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_41b651f1e49008b2_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-_41b651f1e49008b2-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В XII—XV веках предгорная часть <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%B2_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5)" title="Арран (область в Закавказье)">Аррана</a> интенсивно заселилась тюркскими кочевниками, и постепенно персидское название «Арран» заменилось на «Карабах» (тюркско-иранское «Чёрный сад»). </p><p>По мнению главного редактора «Этноисторического словаря Российской и Советской империй» американского историка Джеймса Ольсона (James S. Olson), албанское государство прекратило существование в IX веке. Автор констатирует, что кавказские албаны участвовали в этногенезе армян Нагорного Карабаха, азербайджанцев, грузин Кахетии и некоторых дагестанских народов: <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D1%86%D1%8B" title="Лакцы">лакцев</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Лезгины">лезгин</a> и <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Цахуры">цахуров</a><sup id="cite_ref-_41b651f1e49008b2_75-1" class="reference"><a href="#cite_note-_41b651f1e49008b2-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Другой американский историк Р. Хьюсен отмечает, что албанское государство как союз разноязыких племён начало распадаться в период арабского завоевания и прекратило своё существование к X веку. Что касается албанского этноса, то он, «возможно, просуществовал дольше»<sup id="cite_ref-_8b6fb44007d75632_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8b6fb44007d75632-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="#Язык_и_письменность"> § Язык и письменность</a></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Территория"><span id=".D0.A2.D0.B5.D1.80.D1.80.D0.B8.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F"></span>Территория</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=5" title="Редактировать раздел «Территория»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=5" title="Редактировать код раздела «Территория»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Древнейшая_территория"><span id=".D0.94.D1.80.D0.B5.D0.B2.D0.BD.D0.B5.D0.B9.D1.88.D0.B0.D1.8F_.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.80.D0.B8.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F"></span>Древнейшая территория</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=6" title="Редактировать раздел «Древнейшая территория»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=6" title="Редактировать код раздела «Древнейшая территория»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Aghuank.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Aghuank.jpg/300px-Aghuank.jpg" decoding="async" width="300" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Aghuank.jpg/450px-Aghuank.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Aghuank.jpg/600px-Aghuank.jpg 2x" data-file-width="1512" data-file-height="944" /></a><figcaption>Территория Кавказской Албании до 387 года, согласно общепринятой<sup id="cite_ref-_ade9a6675727f8c5_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ade9a6675727f8c5-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_0e21b8057c363d5f_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0e21b8057c363d5f-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_b138d4e727ee1501_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b138d4e727ee1501-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_261f06c1f2815a52_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-_261f06c1f2815a52-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_4dd3d01d31cefc04_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4dd3d01d31cefc04-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-leviatov_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-leviatov-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_67690b834040a966_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-_67690b834040a966-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> в мировой науке концепции</figcaption></figure> <p>Первоначальная территория Албании локализовалась в средней части долины реки Куры к северу от неё<sup id="cite_ref-_d43973a8822e15f2_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d43973a8822e15f2-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно Плинию и Птолемею, территория Албании простиралась и по ту сторону Кавказских гор. </p><p>Албания в античный период состояла из 11 областей<sup id="cite_ref-_1c70078dfa81ca2b_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1c70078dfa81ca2b-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <ul><li><b>Елни (Хени)</b> — область, локализуемая на территории современного <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Загатальский район">Загатальского района</a> Азербайджана<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe5-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Камбисена">Камбечан (Камбисена)</a></b> — самая большая провинция Албании<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe5-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По сообщению <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбона</a>, в этой области <i>«армяне граничат одновременно с иберами и албанами»</i>, что является указанием на полиэтнический состав населения Камбисены<sup id="cite_ref-_992750ea033b9802_51-1" class="reference"><a href="#cite_note-_992750ea033b9802-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Он также упоминает её как самую северную часть <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Армении</a>. Через Камбисену шла дорога, соединяющая Албанию и Иберию<sup id="cite_ref-_acbbf423d5be317e_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-_acbbf423d5be317e-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%85" title="Плутарх">Плутарху</a>, зимой 66—65 гг. до н. э. через эту провинцию со своими войсками прошёл римский полководец <a href="/wiki/%D0%93%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Гней Помпей Великий">Гней Помпей</a>, преследовавший <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82_VI" title="Митридат VI">Митридата Евпатора</a><sup id="cite_ref-_b333a000133bf245_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b333a000133bf245-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe5-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Область получила своё название от реки <a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B8" title="Иори">Камбиз</a><sup id="cite_ref-_acbbf423d5be317e_88-1" class="reference"><a href="#cite_note-_acbbf423d5be317e-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Бел (Бих, Бех)</b> — область между реками Мургал и Кара-чай, на территории современного <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гахский район">Гахского района</a> Азербайджана. Советский историк <a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F%D0%BD,_%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Еремян, Сурен Тигранович">С. Еремян</a> усматривал связь между названием области и <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Армянский язык">армянским</a> словом «բեղ» ([beł]) — «фрукт»<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe5-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8_(%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C)" title="Шеки (историческая область)">Шаке, Шеки (Сахе)</a></b> — у Птолемея (V.12.5) упоминается как «Osika»<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Гетару</b> — область, располагавшаяся на равнинах между реками <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Алазань">Алазань</a> и Агричай, а также между Курой и Алджиганчай. Упоминается <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9" title="Клавдий Птолемей">Птолемеем</a> («Гайтара») и в «<a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%83%D0%B9%D1%86" title="Ашхарацуйц">Ашхарацуйце</a>» («Гетару»)<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Армянский лингвист <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8F%D0%BD,_%D0%93%D1%80%D0%B0%D1%87" title="Мартиросян, Грач">Г. Мартиросян</a> выдвинул гипотезу о происхождении этого названия от армянского <i>getaṙ</i> — «русло реки», «побережье реки»<sup id="cite_ref-_1607669321575680_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1607669321575680-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Холмаз</b> — область в районе современного села <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%B7_(%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BE)" title="Хачмаз (село)">Хачмаз</a> в <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B3%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Огузский район">Огузском районе</a> Азербайджана<sup id="cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e895c10f690aa-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Каладашт (Каладзор, Кала)</b> — область, охватывавшая равнину в нижнем течении рек <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Турианчай">Турианчай</a> и Алджиган-чай, территорию современного <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Агдашский район">Агдашского района</a> Азербайджана и район <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Мингечевир">Мингечевира</a>. Центром области была крепость Калаберд, позже известная как Алберд (в совр. <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D1%88" title="Агдаш">Агдаше</a>)<sup id="cite_ref-_0c6e895c10f690ab_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e895c10f690ab-93"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Кабалак (Остан-и-Марзпан)</b> — область вокруг города Кабалы, столицы Албании. Название «Остан-и-Марзпан» означает «место <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Марзпан">марзпана</a>», наместника персидского шаханшаха (с VI века). <sup id="cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e895c10f690aa-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Хамбаси</b> — область, локализуемая приблизительно в районе истоков рек <a href="/wiki/%D0%93%D1%91%D0%B9%D1%87%D0%B0%D0%B9_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" title="Гёйчай (река)">Гёйчай</a> и <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Гирдыманчай">Гирдыманчай</a><sup id="cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e895c10f690aa-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Гелаву</b> — область в районе современного села <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8F%D0%BB%D0%B2%D0%B0" title="Кялва">Кялва</a> в <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%81%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Ахсуйский район">Ахсуйском районе</a> Азербайджана. Название области связывают с племенем <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BB%D1%8B" title="Гелы">гелов</a>, обитавшим в северо-восточной части Кавказских гор, к югу от легов<sup id="cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e895c10f690aa-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><b>Дашт-и Базкан (Hejeri)</b> — область на <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Ширванская равнина">Ширванской равнине</a>, между рекой Ахсу и <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%88%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2" title="Апшеронский полуостров">Апшеронским полуостровом</a>. В начале VI века, после падения династии Аршакидов в Албании, Дашт-и Базкан становится княжеством с центром в Шамахе<sup id="cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1d5c10f3a306-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_0c720b5c10f9a379_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c720b5c10f9a379-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Древнегреческий историк <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B9" title="Клавдий Птолемей">Клавдий Птолемей</a> (II век н. э.) в своём географическом описании Албании приводит названия 29 городов и населённых пунктов, но подавляющее большинство из них однозначной локализации не поддаётся. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142621938"><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-rightHideLink" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title" style="background-color:#B0C4DE;text-align:center;">Предполагаемая локализация городов и населённых пунктов Кавказской Албании, указанных в работе Клавдия Птолемея <sup id="cite_ref-_7ddb2468332be76b_96-0" class="reference"><a href="#cite_note-_7ddb2468332be76b-96"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content" style=""> <table class="wikitable" style="text-align:center" border="1" frame="box" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="3" width="100%"> <tbody><tr> <th style="background: #E0FFE0" width="5%">Порядковый номер </th> <th style="background: #E0FFE0" width="25%">Название </th> <th style="background: #E0FFE0" width="15%">Греческое название </th> <th style="background: #E0FFE0" width="5%">Координаты по Птолемею </th> <th style="background: #E0FFE0" width="50%">Предполагаемая локализация </th></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#ffdd44;"> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#FFE0E0;"><b>Первая зона</b><sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>ПЗ 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>1 </td> <td><b>Баккhия</b> или <b>Бакрия</b> </td> <td><i>BAKPIA→BAKXIA</i> </td> <td>77° 46°30’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%85%D0%B5" title="Бакурцихе">Бакурцихе</a> или <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%80%D0%B8" title="Вакири">Вакири</a> — пункты, расположенные на дороге Гурджаани — Сигнахи </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><b>Сануа</b> или <b>Санора</b> </td> <td><i>ΣANOPA</i>→<i>ΣANOYA</i> </td> <td>77°40’ 46°40’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%A6%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%B8" title="Цнори">Цнори</a> — станция, находящаяся в нескольких километрах от Сигнахи </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><b>Деглане</b>, первоначально, возможно, <b>Дзигаане</b> </td> <td><i>ΔZIГААNΗ</i>→<i>ΔНГΛАNН</i> </td> <td>77°20’ 45°45’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D0%B8_(%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82)" title="Джугаани (Телавский муниципалитет)">Джугаани</a> — село к юго-востоку от Цнори </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><b>Нига</b> или <b>Нага</b> </td> <td><i>NAΓA</i>→<i>NΙΓA</i> </td> <td>77°20’ 45°15’ </td> <td>Дзевели Анага «старый Анага» — населённый пункт, находящийся к юго-востоку от Цнори и Джугаани, недалеко от Тибаани </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#FFE0E0;"><b>Вторая зона</b><sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>ВЗ 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><b>Лагода</b> или <b>Тагода</b> </td> <td><i>ΛΑΓΩΔΑ</i>→<i>ΤΑΓΩΔΑ</i> </td> <td>77°30’ 46°50’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%85%D0%B8" title="Лагодехи">Лагодехи</a> — город у подножия Большого Кавказа </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><b>Мосега</b> </td> <td><i>ΜΟΣΗΓΑ</i> </td> <td>79° 47° </td> <td>Мацех — село рядом с городом <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Загатала">Загатала</a>, у подножия Кавказских гор </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><b>Иобулу</b> </td> <td><i>ΙΟΒΟΥΛΑ</i> </td> <td>78° 46°20’ </td> <td><span data-interwiki-lang="az" data-interwiki-article="Əlibəyli (Qax)"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D0%B9%D0%BB%D0%B8_(%D0%93%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алибейли (Гахский район) (страница отсутствует)">Алибейли</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Flib%C9%99yli_(Qax)" class="extiw" title="az:Əlibəyli (Qax)"><span title="Əlibəyli (Qax) — версия статьи «Алибейли (Гахский район)» на азербайджанском языке">[азерб.]</span></a></sup> — село в Гахском районе Азербайджана, на левом берегу <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%BC%D1%83%D1%85%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Курмухчай">Курмухчая</a> </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><b>Иуна</b> </td> <td><i>ΙΟΥΝΑ</i> </td> <td>79° 46° </td> <td><span data-interwiki-lang="az" data-interwiki-article="Cunud"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%BD%D1%83%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Джунуд (страница отсутствует)">Джунуд</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Cunud" class="extiw" title="az:Cunud"><span title="Cunud — версия статьи «Джунуд» на азербайджанском языке">[азерб.]</span></a></sup> — село к северо-западу от города <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8" title="Шеки">Шеки</a> </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><b>Аблиана</b> или <b>Аблиала</b> </td> <td><i>ΑΒΛΙΑΝΑ</i> </td> <td>78° 45°15’ </td> <td>Алияр — село у восточного рукава Айричая </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><b>Мамекhия</b> или <b>Мал(л)екhия</b> </td> <td><i>MAΛ(Λ)EXIА</i>→<i>MAMEXIA</i> </td> <td>79°45’ 45°40’ </td> <td>Малых — село к югу от города Огуз, недалеко от села Дашагыл </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><b>Гайтара</b> или <b>Гайтаwра</b> </td> <td><i>ΓΑΙΤΑΥΡΑ</i> </td> <td>79°30’ 45° </td> <td>Город <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Мингечевир">Мингечевир</a> </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><b>Сиода</b> </td> <td><i>ΣΙΟΔΑ</i> </td> <td>78°15’ 44°40’ </td> <td>Локализация не установлена </td></tr> <tr> <td>13 </td> <td><b>Адиабла</b> </td> <td><i>AΔΙΑΒΔ</i> </td> <td>79° 45°30’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B4_(%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA)" class="mw-redirect" title="Алиабад (посёлок)">Алиабад</a> — посёлок в Загатальском районе Азербайджана </td></tr> <tr> <td>14 </td> <td><b>Осика</b> </td> <td><i>OΣIKA</i> </td> <td>77°30’ 44°45’ </td> <td>Город <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8" title="Шеки">Шеки</a> </td></tr> <tr> <td>15 </td> <td><b>Барука</b> или <b>Баруда</b> </td> <td><i>ВАРОΥΔΑ</i>→<i>ВАРОУКА'</i> </td> <td>79°20’ 44°40’ </td> <td>Город <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B3%D1%83%D0%B7" title="Огуз">Огуз</a> </td></tr> <tr> <td>16 </td> <td><b>Самунис</b> или <b>Самухис</b> </td> <td><i>ΣΑΜΟΥΧΙΣ</i>→<i>ΣΑΜΟΥΝΙΣ'</i> </td> <td>79° 46°40’ </td> <td>Город <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D1%85" title="Самух">Самух</a> </td></tr> <tr> <td>17 </td> <td><b>Эмболайя</b> или <b>Эблайя</b> </td> <td><i>ЕМВОΛАIА</i> </td> <td>78°30’ 45°40’ </td> <td>Город <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%85" title="Евлах">Евлах</a> </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#FFE0E0;"><b>Третья зона</b><sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>ТЗ 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>18 </td> <td><b>Кhабала</b> </td> <td><i>ХАВАΛА</i> </td> <td>80° 47° </td> <td><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабала</a> (<a href="/wiki/%D0%A7%D1%83%D1%85%D1%83%D1%80-%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Чухур-Габала">Чухур-Габала</a>) — столица Албании </td></tr> <tr> <td>19 </td> <td><b>Кhалакhа</b> </td> <td><i>ХАΛАХА</i>→<i>ΧΑΔΑΧΑ</i> </td> <td>81° 46° </td> <td>Локализация не установлена </td></tr> <tr> <td>20 </td> <td><b>Кhобота</b> </td> <td><i>ΧΟΒΩΤΑ</i> </td> <td>80°30’ 46°45’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%B7_(%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BE)" title="Хачмаз (село)">Хачмаз</a> — село в Огузском районе Азербайджана </td></tr> <tr> <td>21 </td> <td><b>Мисия</b> или <b>Нисия</b> </td> <td><i>NIZIA</i>→<i>MIΣIA</i> </td> <td>81° 46°20’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B6" title="Нидж">Нидж</a> — село в Габалинском районе Азербайджана </td></tr> <tr> <td>22 </td> <td><b>Алам</b> </td> <td><i>ΑΛΑΜΟΣ</i> </td> <td>82° 46°15’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC_(%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BE)" title="Залам (село)">Залам</a> — село на берегу западного притока реки Гёйчай в Габалинском районе Азербайджана </td></tr> <tr> <td>23 </td> <td><b>Албана</b> </td> <td><i>ΑΛΒΑΝΑ</i> </td> <td>81°40’ 45°50’ </td> <td>Отождествляется с селом Араб. Город Албана находился между <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Турианчай">Турианчаем</a> и Гёйчаем, на северной границе <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Ширванская равнина">Ширванской равнины</a> </td></tr> <tr> <td>24 </td> <td><b>Бозиат</b> или <b>Бозиати</b> </td> <td><i>BOPZIANA</i>→<i>BOZIATA</i> </td> <td>80° 46°20’ </td> <td>Населённый пункт находился где-то рядом с селом Варданлы </td></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#FFE0E0;"><b>Четвёртая и пятая зоны</b><sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>ЧЗ 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>25 </td> <td><b>Тhабилака</b> </td> <td><i>ΘΑΚΛΑΒΙΑ</i>→<i>ΘΑΒΙΛΑΚΑ</i> </td> <td>82°45’ 46°50’ </td> <td><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Таглабиан">Таглабиан</a> — село в Исмаиллинском районе Азербайджана, в 8 км к югу от села <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D1%87" title="Лагич">Лагич</a> </td></tr> <tr> <td>26 </td> <td><b>Гелда</b> </td> <td><i>ΓΕΛΔΑ</i> </td> <td>83° 46°30’ </td> <td>Населённый пункт должен был находиться недалеко от сёл <span data-interwiki-lang="az" data-interwiki-article="Gəgəli"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%8F%D0%B3%D1%8F%D0%BB%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гягяли (страница отсутствует)">Гягяли</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/G%C9%99g%C9%99li" class="extiw" title="az:Gəgəli"><span title="Gəgəli — версия статьи «Гягяли» на азербайджанском языке">[азерб.]</span></a></sup> и <span data-interwiki-lang="az" data-interwiki-article="Göylərdağ"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%91%D0%B9%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гёйлярдаг (страница отсутствует)">Гёйлярдаг</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6yl%C9%99rda%C4%9F" class="extiw" title="az:Göylərdağ"><span title="Göylərdağ — версия статьи «Гёйлярдаг» на азербайджанском языке">[азерб.]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>27 </td> <td><b>Thuawny</b> </td> <td><i>ΘΙΑΒΙΑ</i> </td> <td>82°15’ 46°40’ </td> <td>Точная локализация не известна. Поселение находилось между реками Гирдыманчай и Гёйчай, не севернее села <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Миджан">Миджана</a> и города <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D1%8B" title="Исмаиллы">Исмаиллы</a> </td></tr> <tr> <td>28 </td> <td><b>Тhилбис</b> </td> <td><i>ΘIΛВIΣ</i> </td> <td>84°15’ 46°50’ </td> <td>Может быть локализован в <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гарадагский район">Гарадагском районе</a> Баку, рядом с <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B0%D0%B3" title="Чеильдаг">Чеильдагом</a> </td></tr> <tr> <td>29 </td> <td><b>Телайба</b> </td> <td><i>ТЕΛАIВА</i> </td> <td>85° 46°40’ </td> <td>Может быть локализован на границе <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%B1%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83)" title="Гобустан (Баку)">Гобустана</a> </td></tr> </tbody></table> </div></div> <p>По мнению большинства авторов, в античный период на юге граница Албании с <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Великой Армении</a> проходила по Куре<sup id="cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-1" class="reference"><a href="#cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_70d53f455fe3dc95_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-_70d53f455fe3dc95-101"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_0e21b8057c363d5f_79-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0e21b8057c363d5f-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_b138d4e727ee1501_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-_b138d4e727ee1501-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_261f06c1f2815a52_81-1" class="reference"><a href="#cite_note-_261f06c1f2815a52-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_1c8bf4362fd4bd55_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1c8bf4362fd4bd55-102"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-3" class="reference"><a href="#cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_b62c8b4a6021083e_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b62c8b4a6021083e-103"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_4dd3d01d31cefc04_82-1" class="reference"><a href="#cite_note-_4dd3d01d31cefc04-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-leviatov_83-1" class="reference"><a href="#cite_note-leviatov-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_67690b834040a966_84-1" class="reference"><a href="#cite_note-_67690b834040a966-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaaa_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaaa-104"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_77ce6d0453835489_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-_77ce6d0453835489-105"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> до её слияния с Араксом<sup id="cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-2" class="reference"><a href="#cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Граница могла установиться в начале II века до н. э., когда основатель Великой Армении <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B5%D1%81_I" title="Арташес I">Арташес I</a>, предположительно, завоевал Куро-Аракское междуречье у <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Мидия">Мидии Атропатены</a> (либо покорил жившие там албанские племена)<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67c6_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67c6-106"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По мнению иных специалистов некоторые территории были отторгнуты у Албании в период правления <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD_II" title="Тигран II">Тиграна II</a> в начале I века до н. э.: согласно Б. Аракеляну и А. Иоаннисяну — Арцах и Утик<sup id="cite_ref-_2561eb3b50e4c4d6_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2561eb3b50e4c4d6-107"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, согласно «Очеркам истории СССР» — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Сакасена">Сакасена</a> и <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Отена</a><sup id="cite_ref-_b62c8b4a6021083e_103-1" class="reference"><a href="#cite_note-_b62c8b4a6021083e-103"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, согласно «Истории Востока» — Утик<sup id="cite_ref-_e76e819ce5082ac7_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e76e819ce5082ac7-108"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, согласно М. Дьяконову и О. Кудрявцеву — «ряд пограничных албанских областей»<sup id="cite_ref-_2f96243db1ec678e_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2f96243db1ec678e-109"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В. Минорский считает, что необходимо делать различие между территориями, где были расселены албанские племена и территориями фактического контроля албанских царей. Территории с албанским населением были урезаны правителями Армении, подверглись арменизации и только в 387 году вернулись под контроль царей Албании<sup id="cite_ref-_660cb6c57d105323_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-_660cb6c57d105323-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. При этом высказываются мнения, что эти территории были присоединены к <a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Ервандидская Армения">Ервандидской Армении</a> ещё ранее, в IV—III веках до н. э.<sup id="cite_ref-_ea49969e6633994f_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ea49969e6633994f-110"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Пайтакаран">Пайтакаран</a> — область, ограничивавшаяся Каспийским морем на востоке, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B" title="Талышские горы">Талышскими горами</a> на юге, Карадагским хребтом на западе<sup id="cite_ref-_39d1aaa877011da2_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1aaa877011da2-111"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В античный период область была известна как <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Каспиана">Каспиана</a>, а <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" class="mw-redirect" title="Пайтакаран (город)">Пайтакаран</a> ранним источникам был известен лишь как город на территории проживания <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B8" title="Каспии">каспиев</a><sup id="cite_ref-_1350fe242ee5b3b9_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1350fe242ee5b3b9-112"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Каспиана после распада <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE" class="mw-redirect" title="Империя Александра Македонского">империи</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" class="mw-redirect" title="Александр Великий">Александра Македонского</a> отошла к царям <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Атропатена">Мидии Атропатены</a><sup id="cite_ref-_0dab009502f7ee58_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0dab009502f7ee58-113"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Во <a href="/wiki/II_%D0%B2._%D0%B4%D0%BE_%D0%BD._%D1%8D." class="mw-redirect" title="II в. до н. э.">II в. до н. э.</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B5%D1%81_I" title="Арташес I">Арташес I</a>, провозгласивший независимость Армении, присоединил часть этой области к своему <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">государству</a><sup id="cite_ref-_39d1a9a877011bdc_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1a9a877011bdc-114"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно Страбону (ок. 20 г. н. э.), эта область принадлежала Албании (этот переход мог произойти в период падения империи <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD_II" title="Тигран II">Тиграна II</a>), однако при <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%88_I" title="Вагарш I">Валаршаке I</a> область могла вернуться обратно к Армении<sup id="cite_ref-_39d1a9a877011bdc_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1a9a877011bdc-114"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> или войти в состав Мидии Атропатены<sup id="cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-3" class="reference"><a href="#cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В период нахождения в составе Армении, область, получившая название от имени главного города Пайтакарана, видимо, являлась царским владением<sup id="cite_ref-_4eab2727a9b378e4_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4eab2727a9b378e4-116"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Провинция занимала территорию по обоим берегам Аракса, причём большая её часть находилась к югу от реки<sup id="cite_ref-_531cebbdffd3d0fe_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-_531cebbdffd3d0fe-117"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Впервые Пайтакаран как название армянской провинции упоминается в «<a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%83%D0%B9%D1%86" title="Ашхарацуйц">Армянской географии</a>», относящейся к началу VII века<sup id="cite_ref-_1350fe242ee5b3b9_112-1" class="reference"><a href="#cite_note-_1350fe242ee5b3b9-112"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В других армянских источниках область называлась Каспк, Казбк, страна Каспиц, страна Парсиц, Парск или Баласакан<sup id="cite_ref-_39d1a9a877011bda_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1a9a877011bda-118"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_fc8e60bd944bd768_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fc8e60bd944bd768-119"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Название «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Баласаган">Баласаган</a>» в числе других территорий Закавказья упоминается в <span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Shapur I's inscription at the Ka'ba-ye Zartosht"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C_%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80%D0%B0_I_%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0-%D0%B5_%D0%97%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%88%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Надпись Шапура I на Кааба-е Зартошт (страница отсутствует)">трёхъязычной надписи</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Shapur_I%27s_inscription_at_the_Ka%27ba-ye_Zartosht" class="extiw" title="en:Shapur I's inscription at the Ka'ba-ye Zartosht"><span title="Shapur I's inscription at the Ka'ba-ye Zartosht — версия статьи «Надпись Шапура I на Кааба-е Зартошт» на английском языке">[англ.]</span></a></sup>, датируемой второй половиной III века, в которой сасанидский правитель <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_I" title="Шапур I">Шапур I</a> перечисляет подвластные ему территории. Область Баласакан (Баласаган, Багасакан, Базкан) примерно соответствует провинции Пайтакаран, но простирается далее к северу вдоль побережья. Столица Баласакана — город <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Байлакан">Байлакан</a><sup id="cite_ref-_2c49741391fc4aee_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2c49741391fc4aee-120"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. При разделе Армении 387 года провинция вошла в состав сасанидской провинции <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Адурбадаган">Адурбадаган</a>, однако сам город Пайтакаран (Байлакан) и ряд территорий, расположенных к северу от Аракса, видимо, перешли к Албании<sup id="cite_ref-_39d1a9a877011bde_121-0" class="reference"><a href="#cite_note-_39d1a9a877011bde-121"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. У арабских авторов область была известна как Байлакан<sup id="cite_ref-_d3f29e4ae4ab0cc9_122-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d3f29e4ae4ab0cc9-122"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="После_387_года"><span id=".D0.9F.D0.BE.D1.81.D0.BB.D0.B5_387_.D0.B3.D0.BE.D0.B4.D0.B0"></span>После 387 года</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=7" title="Редактировать раздел «После 387 года»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=7" title="Редактировать код раздела «После 387 года»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Первый раздел Армении">Первый раздел Армении</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png/300px-Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png/450px-Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png/600px-Caucasian_Albania_in_5th_and_6th_centurires.png 2x" data-file-width="2048" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Кавказская Албания в V—VI веках</figcaption></figure> <p>У ранних армянских историков Албания (Алуанк) III — начала V вв. предстаёт примерно в границах, указывавшихся античными авторами. С V века возникает представление о «стране Алуанк» как о территории <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">Албанского марзпанства</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Сасанидов">державы Сасанидов</a>, в которое кроме земель Албанского царства в результате <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Первый раздел Армении">раздела Армении между Римом и Персией</a> (387 год) вошли также бывшие провинции Великой Армении на правобережье Куры (<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85" title="Арцах">Арцах</a> и <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Утик</a>)<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-0" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dd44a6e4fbc81d44_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-_dd44a6e4fbc81d44-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В ряде армянских текстов название «Алуанк» применяется лишь к этим правобережным областям. В «Истории страны Алуанк» Мовсеса Каланкатуаци под Албанией подразумевается территория от Аракса до Дербента, находившаяся в церковной юрисдикции <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">Албанского католикоса</a><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-1" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Прикаспийские области, от устья Куры на юге до Дербента на севере, в этот период находились под непосредственным контролем персов. Сасанидский наместник (марзпан) располагался в Кабале<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe3_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe3-124"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В подчинение ему постепенно были переданы области Базкан (Баласакан), Хурсан, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Шабран">Шабран</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Чола (город)">Чола</a> (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербент</a>), а также территории расселения легов (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D0%B7" title="Лакз">Лакз</a>) и таваспаров (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Табасаран">Табарсаран</a>)<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul><li><b>Арцах</b> (у Страбона XI.14.4 «Orkhistene») — историческая область, естественными границами которой с юга была река Аракс, с запада Арцахские (Карабахские) горы, с востока граничила с Утиком (нынешняя Карабахская степь). На севере один из округов Арцаха лежал за <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B4%D0%B0%D0%B3" title="Муровдаг">Муровдагским хребтом</a><sup id="cite_ref-_48b52f4e848a8fe5_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-_48b52f4e848a8fe5-125"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В источниках вновь упоминается лишь в IV веке, когда он в 363 году вместе с соседними провинциями отделяется от Армении, однако, в 371 году ненадолго вновь был ей возвращён. В 387 году окончательно перешёл под контроль Албании<sup id="cite_ref-_0c6b165c10f39766_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b165c10f39766-126"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На территории Арцаха, в монастыре <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%81" title="Амарас">Амарас</a>, находилось одно из епископств Албанской церкви<sup id="cite_ref-_b1e3b02465bd35d1_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b1e3b02465bd35d1-127"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Царские бани правителей Албании находились в гаваре <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Вайкуник">Вайкуник</a> (совр. <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%83_(%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7)" class="mw-redirect" title="Истису (Малый Кавказ)">Истису</a> в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Кельбаджарский район">Кельбаджарском районе</a> Азербайджана)<sup id="cite_ref-_0c6b165c10f39765_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b165c10f39765-128"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Утик</b> (Птол. V.12.4 «Otene») — историческая область, с юга ограничивающаяся рекой Аракс, а с запада соседствующая с Арцахом. На севере горный хребет отделял Утик от <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%80" title="Дзорапор">Дзорапора</a>. Название провинции связано с племенем утии (Страбон) или удины (Плиний). Города Байлакан, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80" title="Шамкир">Шамхор</a> и столица Албании город Партав находились на территории Утика<sup id="cite_ref-_8a8cf3b11f8788fc_129-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8a8cf3b11f8788fc-129"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Ротестак</b> (Rotestak)<sup id="cite_ref-_0c720b5c10f9a378_130-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c720b5c10f9a378-130"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Чола</b> (Дербент) — древняя территория, на которой Сасаниды позже основали город Дербент. Птолемею была известна как «Албанские ворота»<sup id="cite_ref-_5b1a73abaae2537f_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5b1a73abaae2537f-131"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Базкан</b> (Heran)<sup id="cite_ref-_0c720b5c10f9a378_130-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c720b5c10f9a378-130"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Шабран</b> (перс. Ширван, Шабрам; Птол.9,19 «Sapothrenai») — территория на побережье Каспийского моря, между реками Шабран-чай и Гильгильчай. Название происходит от персидского «Шапотран». «Шапуран» заимствовано из названия главного города, ныне город <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Шабран (город)">Шабран</a>. В VI веке здесь существовало феодальное государство под сюзеренитетом Ирана, царь которого называл себя «Шарваншах». Хозяевами территории являлись маскуты. Здесь была построена оборонительная стена протяжённостью в 30 км<sup id="cite_ref-_ce79f9d2600326e9_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ce79f9d2600326e9-132"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Хурсан (Хайзан)</b> — историческая область между реками Гильгильчай и <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BC%D0%B3%D0%B0%D0%B8%D1%82_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" title="Сумгаит (река)">Сумгаит</a>, на севере до места, где Апшеронский полуостров начинает выдвигаться в Каспийское море<sup id="cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b58d24a659328eb5-133"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Примерно соответствует территории современного <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8B%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Хызинский район">Хызинского района</a><sup id="cite_ref-_f322ec0977606f2a_134-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f2a-134"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В VI веке на территории области известно феодальное княжество, правитель которого носил титул «Хурсан-шах». Центром была крепость Хайзан. Шабран от Хурсана отделяла «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%88%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Бешбармакские укрепления">стена Хурсана</a>», представлявшая собой два укрепления на расстоянии 220 м друг от друга. Эта была самая южная из четырёх преград, построенных для защиты от нашествий кочевников<sup id="cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-1" class="reference"><a href="#cite_note-_b58d24a659328eb5-133"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Таваспарк</b> — название исторической области к северо-западу от Дербента и её главной крепости. Ныне территория расселения <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Табасараны">табасаранов</a><sup id="cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-2" class="reference"><a href="#cite_note-_b58d24a659328eb5-133"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><b>Лекк</b> (у Страбона XI.5.1 «Legoi») — общее название местных народов южного Дагестана, населяющих бассейн реки <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D1%80" title="Самур">Самур</a> от Кавказского хребта до Каспийского моря. Птолемею эти народы не были известны. Эта территория находилась в составе сасанидского государства до его падения<sup id="cite_ref-_0c6b1e5c10f3a4d2_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1e5c10f3a4d2-135"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul> <p>К концу правления Сасанидов, по оценкам Р. Хьюсена, территория <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">Албанского марзпанства</a> (с Утиком, Арцахом и прикаспийскими территориями вплоть до Дербента) превышала 72 тыс. км²<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По сообщениям Мовсеса Каланкатуаци, описывающего период правления <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Джеваншир">Джеваншира</a>, <i>«самодержавно и с великолепием он таким образом господствовал от пределов Иберии до ворот хонов и до реки Аракс»</i><sup id="cite_ref-_f322ee097760724f_136-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee097760724f-136"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Раннесредневековая Албания (Ширван, Арран и Южный Дагестан), таким образом, не была идентична античной Албании (ок. 23 тыс. км²)<sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-4" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-4" class="reference"><a href="#cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_ea73ffcb8ee1f657_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ea73ffcb8ee1f657-137"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_bb775dcab79967f7_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bb775dcab79967f7-138"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Географические границы Албании (Аррана) подвергались изменениям и в арабскую эпоху. В «Православной энциклопедии» указывается на существование точки зрения, согласно которой, с V в. Албанией называют церковно-политическое образование, населённое как собственно албанами, так и другими народами (армянами Правобережья Куры, грузинами северо-западных областей)<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-2" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82" title="Маскут">Маскут</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Пайтакаран">Пайтакаран</a></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Города"><span id=".D0.93.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.B4.D0.B0"></span>Города</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=8" title="Редактировать раздел «Города»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=8" title="Редактировать код раздела «Города»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ancient_Gabala00.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Ancient_Gabala00.jpg/250px-Ancient_Gabala00.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Ancient_Gabala00.jpg/375px-Ancient_Gabala00.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Ancient_Gabala00.jpg/500px-Ancient_Gabala00.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption>Руины крепостных стен древней <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабалы</a> (фундамент из белого известняка был сделан в XX в. во избежание обрушения останков башен)</figcaption></figure> <p>Поселения на территории Албании возникали в основном на холмах и вблизи водных источников, на территориях, имевших экономическое и стратегическое значение<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173125_139-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173125-139"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Первоначально поселения занимали небольшую территорию. Население занималось, в зависимости от природных условий, скотоводством, земледелием и различными ремёслами. Позже вокруг поселений воздвигались оборонительные сооружения — они окружались глубокими рвами, которые при необходимости заполнялись водой, и стенами. В цитадели проживала знать, а дома и постройки основной части населения располагались вокруг укреплённой части<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173125_139-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173125-139"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Главным городом Албании на протяжении нескольких веков была <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабала</a>, которая отождествляется с <i>Кабалакой</i>, упомянутой <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%B9" title="Плиний Старший">Плинием</a> (23 — 79 гг.), и <i>Хабалой</i> у Птолемея (70—147 гг.), расположенной между «Албаном и рекой Кайсием» (Алазанью и Самуром). Начав свою жизнь во II—I вв. до н. э., город в качестве центра земледельческой округи, ремесла и торговли просуществовал, быть может, до XVI в., пройдя все этапы исторической жизни Албании<sup id="cite_ref-_f322ec0977606f22_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f22-140"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В VII в. он упоминался <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Мовсесом Каланкатуаци</a> как <i>Кавалака</i>, в «<a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%83%D0%B9%D1%86" title="Ашхарацуйц">Армянской географии</a>» <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Анания Ширакаци">Анания Ширакаци</a> — как <i>Кавагак (Кавалак)</i> и <i>Остани-Марзпан</i><sup id="cite_ref-_fc8e60bd944bd76d_141-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fc8e60bd944bd76d-141"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Окрестности Кабалы изобиловали лесами, долинами. Кабала была окружена и хорошо защищена горными проходами, где были построены укрепления и башни<sup id="cite_ref-_fc8e60bd944bd76d_141-1" class="reference"><a href="#cite_note-_fc8e60bd944bd76d-141"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Торговые пути с древности связывали Кабалу с юго-востоком и югом и проходили через Алванский и Саваланский проходы. Торговые пути также связывали Кабалу через Грузию с западом, через Атропатену (Адурбадаган) с Ираном и через Большой Кавказ с севером<sup id="cite_ref-_fc8e60bd944bd76f_142-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fc8e60bd944bd76f-142"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В I—V вв. Кабала была резиденцией албанских царей <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Аршакиды Кавказской Албании">Аршакидов</a>, а после того как в V в. эта династия прекратилась, Кабала временно стала местом пребывания <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Марзпан">марзпанов</a> — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Сасанидская империя">сасанидских</a> наместников, в связи с чем её округ стал называться <i>Остани-Марзпан</i> («Ostan-i-marzpan», место пребывания марзпана)<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В VI в. в связи с нашествием хазар резиденция марзпанов была перенесена в город <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партав</a><sup id="cite_ref-_fc8e60bd944bd76f_142-1" class="reference"><a href="#cite_note-_fc8e60bd944bd76f-142"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, более отдалённый от «Каспийских ворот» (Дербента) и более близкий к границам Персии. Кабала входила в состав <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Хазарский каганат">хазарских</a> владений до 737 г., когда она была завоёвана <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">арабами</a>. Позже входила в <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B2" title="Государство Ширваншахов">государство Ширваншахов</a><sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>С приходом хазар, а потом и арабов, Кабала окончательно утратила своё былое значение, но в IX и X вв. её продолжали упоминать арабские географы среди наиболее крупных городов на торговом пути, соединявшем Албанию с Арменией и Грузией<sup id="cite_ref-_f322ed09776070f3_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ed09776070f3-143"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Судя по данным арабских географов, Кабала, несмотря на частые вражеские нападения, продолжала на протяжении ряда веков оставаться центром земледелия, садоводства, шелководства и других ремёсел<sup id="cite_ref-_f322ec0977606f22_140-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f22-140"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, была известна производством кукурузы и шёлка<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-4" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>С V по X век в Кабале находилась кафедра одного из епископов Албанской церкви<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-5" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Город просуществовал до XVI века, когда был разрушен войсками <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%84%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сефевиды">Сефевидов</a><sup id="cite_ref-_77ce6d0453835489_105-1" class="reference"><a href="#cite_note-_77ce6d0453835489-105"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Его руины сохранились в современном <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Габалинский район">Габалинском</a> районе <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>, недалеко от села <a href="/wiki/%D0%A7%D1%83%D1%85%D1%83%D1%80-%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Чухур-Габала">Чухур-Габала</a><sup id="cite_ref-_63613eef98ddfb52_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-_63613eef98ddfb52-144"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Другой раннесредневековой столицей Албании был <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2" class="mw-redirect" title="Партав">Партав (Барда, Берда’а, Бердаа)</a>, располагавшийся на территории бывшей армянской провинции Утик<sup id="cite_ref-_0c6e875c10f68d1f_145-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e875c10f68d1f-145"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно Мовсесу Каланкатуаци, город был построен албанским царём <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B5_II" title="Ваче II">Ваче II</a> (444—463) по приказу <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7" title="Пероз">Пероза</a> и получил в честь него название <i>Перозапат</i> (<a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехл.</a> <span lang="pal">Pērōzāpāt</span><sup id="cite_ref-_c402f22ea7d9d563_146-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c402f22ea7d9d563-146"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). По этой версии, переименование в Партав (<a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехл.</a> <span lang="pal">«Parθaυ»</span> (на староперсидских клинописных надписях «Parθaυa») «Парфия, парфянский/аршакидский») произошло после восстановления государственности в Албании, между 484 и 488 годами, во время правления <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачагана III</a>, и демонстрировало политическое противостояние аршакидской Албании и сасанидского Ирана<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddf9_147-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddf9-147"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. C 551/552 г. по нач. IX века здесь располагалась кафедра албанских католикосов<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddf9_147-1" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddf9-147"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Сюда же после 510 года была перенесена из Кабалы резиденция марзпана<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По другой версии, город был построен в начале VI века сыном Пероза <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Шахиншах">шахиншахом</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B4_I" title="Кавад I">Кавадом I</a> и при нём получил название «Пероз-Кавад» («Кавад победоносец»). После завоевания Закавказья арабами и объединения Албании, Армении и Картли в единую административную единицу под названием <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82" class="mw-redirect" title="Армянский эмират">Арминийя</a>, сюда из <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Двин">Двина</a> была перенесена столица наместничества<sup id="cite_ref-_5bc96e30593d4c87_148-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5bc96e30593d4c87-148"><span class="cite-bracket">[</span>144<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Город пришёл в упадок после монгольского нашествия. </p><p>Город <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" class="mw-redirect" title="Пайтакаран (город)">Пайтакаран</a> впервые упоминается в связи с событиями IV века. Он локализуется в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BF%D1%8C" class="mw-redirect" title="Мильская степь">Мильской степи</a> (Гаргарская равнина) на южном берегу реки Аракс, к западу от её слияния с Курой<sup id="cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e8a5c10f69271-149"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. После 335—336 гг. управлялся <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">ираноязычными</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82%D1%8B" title="Маскуты">маскутами</a><sup id="cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1d5c10f3a306-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С 387 года, в то время как резиденция персидских марзпанов находилась в Кабале, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Аршакиды Кавказской Албании">албанские Аршакиды</a>, до переноса столицы в Партав, продолжали управлять Албанией как персидские вассалы из Пайтакарана<sup id="cite_ref-_33687e1fdbdee39c_150-0" class="reference"><a href="#cite_note-_33687e1fdbdee39c-150"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e8a5c10f69271-149"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Здесь же находилась одна из епархий Албанской церкви<sup id="cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Город был разрушен, вероятно, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Хазары">хазарами</a> во время опустошительного для региона нашествия в VIII веке<sup id="cite_ref-_0c6e8a5c10f69270_152-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e8a5c10f69270-152"><span class="cite-bracket">[</span>148<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Существует мнение, что Пайтакаран располагался в 7—8 км от <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B5%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Орен-Кала">Орен-Калы</a>, на территории укреплённого поселения Тазакенд<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddff_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddff-153"><span class="cite-bracket">[</span>149<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С Пайтакараном большинство исследователей отождествляют город <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Байлакан">Байлакан</a>, возникновение которого относят к периоду строительной деятельности <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B4_I" title="Кавад I">Кавада I</a> (VI век)<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddff_153-1" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddff-153"><span class="cite-bracket">[</span>149<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Р. Хьюсен, однако, с этим мнением не согласен<sup id="cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6e8a5c10f69271-149"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербент</a>, согласно «Географии» Птолемея, вероятно, был одним из четырёх городов Албании, расположенных на побережье Каспийского моря. Развитие города началось уже в первых веках нашей эры. В V веке Дербент являлся пограничной крепостью и выполнял функцию защиты богатых территорий южнее Кавказских гор от вторгавшихся сюда племён<sup id="cite_ref-_ff908d6c8f615c00_154-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ff908d6c8f615c00-154"><span class="cite-bracket">[</span>150<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Оборонительные сооружения начали возводиться здесь ещё в 440 году при <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_II" title="Йездегерд II">Йездегерде II</a>, позже восстанавливались при Каваде I. В 568—570 годах был построен каменный оборонительный комплекс<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddf8_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddf8-155"><span class="cite-bracket">[</span>151<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. До 450 года здесь находилась резиденция албанского архиепископа, позже одно из епископств<sup id="cite_ref-_b1e3b02465bd35d1_127-1" class="reference"><a href="#cite_note-_b1e3b02465bd35d1-127"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Дворец патриарха, согласно Каланкатуаци, существовал в Дербенте до покорения Закавказья арабами<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddfe_156-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddfe-156"><span class="cite-bracket">[</span>152<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Город был захвачен хазарами, в союзе с византийским императором <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%B9_I" title="Ираклий I">Ираклием I</a>, в 643 году<sup id="cite_ref-_ff908d6c8f615c00_154-1" class="reference"><a href="#cite_note-_ff908d6c8f615c00-154"><span class="cite-bracket">[</span>150<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Чола (город)">Чола (Чол, Чор, Чога)</a>, как сообщал в VII в. Мовсес Каланкатуаци, находился «недалеко от Дербента», являлся одним из главных городов Албании, первой резиденцией албанского католикоса и, по-видимому, большим городом прибрежной части албанского государства<sup id="cite_ref-_f322ec0977606f20_157-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f20-157"><span class="cite-bracket">[</span>153<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Может отождествляться с городищем Топрах-кала в районе современного <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербента</a><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-3" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Город <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D1%8B" title="Шемахы">Шемахы</a> был известен Птолемею под названием «Кемахея» или «Мамахея». Руины древнего города, площадь которого составляет более 50 га, находятся к западу от современного города<sup id="cite_ref-_629757a492600e3e_158-0" class="reference"><a href="#cite_note-_629757a492600e3e-158"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Шабран">Шапотран</a>, находившийся недалеко от Каспийского моря, являлся крупным городом и столицей исторической области Шабран<sup id="cite_ref-_19de710112455b3c_159-0" class="reference"><a href="#cite_note-_19de710112455b3c-159"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Город <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%BB" title="Халхал">Халхал</a>, располагавшийся у иберийской границы в области <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Ути</a>, на пересечении военных и торговых путей, ведших отсюда в Иберию, к <a href="/wiki/%D0%9C%D1%86%D1%85%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Мцхета">Мцхете</a>, и в Армению, к <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Двин">Двину</a>, известен как зимняя резиденция сначала армянских, а позже албанских царей<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-0" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_443852d8d8c37c88_161-0" class="reference"><a href="#cite_note-_443852d8d8c37c88-161"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_507893125a5001e4_162-0" class="reference"><a href="#cite_note-_507893125a5001e4-162"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">французско</a>-<a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Россия">российский</a> исследователь <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8C%D1%91%D0%B2,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87" title="Муравьёв, Сергей Никитич">С. Муравьёв</a> отмечает, что название города по-персидски означает «ожерелье» (от «xal» — «родинка», «бусина»)<sup id="cite_ref-_d71e114b8eacec2f_163-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d71e114b8eacec2f-163"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Армения">Армянский</a> лингвист <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8F%D0%BD,_%D0%93%D1%80%D0%B0%D1%87" title="Мартиросян, Грач">Г. Мартиросян</a> считает, что название города происходит от удвоенного <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Грабар">древнеармянского</a> корня խաղ [xał] — «болото»<sup id="cite_ref-_507893125a5001e4_162-1" class="reference"><a href="#cite_note-_507893125a5001e4-162"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К. Тревер предполагает, что именно в районе Халхала в древности располагалась албанская жреческая область с храмом богини Анахиты, особо почитавшейся в Албании, а также прорицалище<sup id="cite_ref-_f3267d0977639b7f_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267d0977639b7f-164"><span class="cite-bracket">[</span>160<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Этот город находился, по-видимому, в районе современной <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Агстафа (город)">Агстафы</a><sup id="cite_ref-_f322ec0977606f26_165-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f26-165"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Города Албании</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg" class="mw-file-description" title="Сасанидская крепость в Дербенте, построенная для защиты от кочевников с севера"><img alt="Сасанидская крепость в Дербенте, построенная для защиты от кочевников с севера" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg/250px-%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg/375px-%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg/500px-%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="801" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD-%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Нарын-кала">Сасанидская крепость</a> в <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербенте</a>, построенная для защиты от кочевников с севера</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg" class="mw-file-description" title="План раскопок в Байлакане"><img alt="План раскопок в Байлакане" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg/250px-Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg/375px-Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg/500px-Beyl%C9%99qan_qalas%C4%B1n%C4%B1n_plan%C4%B1-001.jpg 2x" data-file-width="676" data-file-height="460" /></a></span></div> <div class="gallerytext">План раскопок в <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Байлакан">Байлакане</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Remains_of_ancient_Shabran_city,_Azerbaijan.jpg" class="mw-file-description" title="Руины крепостных стен города Шабран"><img alt="Руины крепостных стен города Шабран" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg/112px-Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg" decoding="async" width="112" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg/169px-Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg/225px-Remains_of_ancient_Shabran_city%2C_Azerbaijan.jpg 2x" data-file-width="1836" data-file-height="3264" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Руины крепостных стен города <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Шабран">Шабран</a></div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="История"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F"></span>История</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=9" title="Редактировать раздел «История»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=9" title="Редактировать код раздела «История»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Археологические_исследования"><span id=".D0.90.D1.80.D1.85.D0.B5.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.87.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.B8.D1.81.D1.81.D0.BB.D0.B5.D0.B4.D0.BE.D0.B2.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Археологические исследования</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=10" title="Редактировать раздел «Археологические исследования»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=10" title="Редактировать код раздела «Археологические исследования»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В ходе археологических экспедиций было выявлено мидийско-ахеменидское влияние на данных территориях. Ещё при раскопках, проводимых в 60—70 гг. были обнаружены цилиндрические формы и колонны, с использованием <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B0" title="Пальметта">пальметт</a>, подобные <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Персеполь">персепольским</a>. Недавно международной группой археологов, в селе <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B8" class="mw-redirect" title="Гараджамирли">Гараджамирли</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шамкирский район">Шамкирского района</a>, на площади 1000 м², были обнаружены руины сооружения, построенного наподобие дворца <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Ахемениды">Ахеменидов</a> в Персеполисе. Возможно, эти сооружения являлись резиденциями ахеменидских чиновников, покинувших территорию после падения империи. Найденная там глиняная посуда также демонстрирует близость к персидским моделям ахеменидского периода<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb86-166"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Археологические находки из <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Мингечевирский археологический комплекс">Мингечевира</a> периода V до н. э., возможно и более ранние, свидетельствуют о культурной близости между каспиями-албанами, мидянами и персами, что демонстрирует схожесть в стиле, технике и сюжетах предметов обихода знати — бронзовые перстни-печати, сосуды из камня и др.<sup id="cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8d3bec218c46ad76-167"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_827a3a15353d67ca_168-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67ca-168"><span class="cite-bracket">[</span>164<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>О древней истории Албании Кавказской свидетельствуют артефакты археологических культур — в частности, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BB%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Ялойлутепинская культура">Ялойлутепинской</a><sup id="cite_ref-БСЭ_169-0" class="reference"><a href="#cite_note-БСЭ-169"><span class="cite-bracket">[</span>165<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> . </p><p>Ялойлутепинская культура относится к III—I векам до н. э. и названа по памятникам в местности Ялойлутепе (<a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Габалинский район">Габалинский район</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>). Среди находок известны могильники — грунтовые и курганные, захоронения в кувшинах и сырцовых гробницах, погребения — скорченные на боку, с орудиями (железные ножи, серпы, каменные зернотёрки, песты и жернова), оружием (железные кинжалы, наконечники стрел и копий и др.), украшениями (золотые серьги, бронзовые подвески, фибулы, многочисленные бусы) и главным образом с керамикой (чаши, кувшины, сосуды на ножках, «чайники» и др.)<sup id="cite_ref-БСЭ_169-1" class="reference"><a href="#cite_note-БСЭ-169"><span class="cite-bracket">[</span>165<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Население занималось земледелием, садоводством и виноградарством, скотоводством (разведением крупного и мелкого рогатого скота, коневодством)<sup id="cite_ref-_483a3086fd4a5f65_170-0" class="reference"><a href="#cite_note-_483a3086fd4a5f65-170"><span class="cite-bracket">[</span>166<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Высокохудожественная ялойлутепинская керамика свидетельствует о культурных связях, существовавших у населения данной территории не только с соседними народами Закавказья, но и с Малой и Передней Азией<sup id="cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-1" class="reference"><a href="#cite_note-_8d3bec218c46ad76-167"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1132px;"> <li class="gallerycaption">Археологические находки</li> <li class="gallerybox" style="width: 275px"> <div class="thumb" style="width: 270px; height: 220px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg" class="mw-file-description" title="Глиняная посуда, найденная при раскопках в селе Гараджамирли Шамкирского района. Музей истории Азербайджана"><img alt="Глиняная посуда, найденная при раскопках в селе Гараджамирли Шамкирского района. Музей истории Азербайджана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg/188px-%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg" decoding="async" width="188" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg/282px-%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg/376px-%D0%A1%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4_%D0%B8%D0%B7_%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8B.jpg 2x" data-file-width="1479" data-file-height="1495" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Глиняная посуда, найденная при раскопках в селе <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B8" class="mw-redirect" title="Гараджамирли">Гараджамирли</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шамкирский район">Шамкирского района</a>. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музей истории Азербайджана</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 275px"> <div class="thumb" style="width: 270px; height: 220px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Jar-Burial_Culture.jpg" class="mw-file-description" title="Кувшинное погребение из Мингечевира. Музей истории Азербайджана"><img alt="Кувшинное погребение из Мингечевира. Музей истории Азербайджана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jar-Burial_Culture.jpg/240px-Jar-Burial_Culture.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jar-Burial_Culture.jpg/360px-Jar-Burial_Culture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Jar-Burial_Culture.jpg/480px-Jar-Burial_Culture.jpg 2x" data-file-width="2730" data-file-height="2047" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Кувшинное погребение из <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Мингечевирский археологический комплекс">Мингечевира</a>. Музей истории Азербайджана</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 275px"> <div class="thumb" style="width: 270px; height: 220px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg" class="mw-file-description" title="Клад монет, найденный в Нюйди Ахсуйского района. Музей истории Азербайджана"><img alt="Клад монет, найденный в Нюйди Ахсуйского района. Музей истории Азербайджана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg/240px-Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg/360px-Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg/480px-Caucasian_Albanian_treasures_from_Nuydi.jpg 2x" data-file-width="4752" data-file-height="3168" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9D%D1%8E%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Нюйдинский клад">Клад монет</a>, найденный в <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8E%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Нюйдинские памятники">Нюйди</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%81%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Ахсуйский район">Ахсуйского района</a>. Музей истории Азербайджана</div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Античный_период"><span id=".D0.90.D0.BD.D1.82.D0.B8.D1.87.D0.BD.D1.8B.D0.B9_.D0.BF.D0.B5.D1.80.D0.B8.D0.BE.D0.B4"></span>Античный период</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=11" title="Редактировать раздел «Античный период»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=11" title="Редактировать код раздела «Античный период»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Zakavkaz-II-I-bc.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Zakavkaz-II-I-bc.png/300px-Zakavkaz-II-I-bc.png" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Zakavkaz-II-I-bc.png/450px-Zakavkaz-II-I-bc.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Zakavkaz-II-I-bc.png/600px-Zakavkaz-II-I-bc.png 2x" data-file-width="930" data-file-height="698" /></a><figcaption><b>Закавказье в II—I вв. до н. э.</b>, по «Всемирной истории», т. 2, (М., 1956 г.) Цветом закрашена территория государств Закавказья в середине II века до н. э. (по другим мнениям, Албанского государства в тот период ещё не существовало<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-1" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>); красным пунктиром показаны границы государств Закавказья после 66 года до н. э. (армяно-албанская граница <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81_%D0%BE_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B5_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8_%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8#Мнения_нейтральных_авторов" title="Вопрос о границе Армении и Кавказской Албании">установилась по реке Кура ещё ранее</a>)</figcaption></figure> <p>Как отмечает К. Тревер, в «<a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82)" title="История (Геродот)">Истории</a>» <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Геродот">Геродота</a> (<a href="/wiki/V_%D0%B2._%D0%B4%D0%BE_%D0%BD._%D1%8D." class="mw-redirect" title="V в. до н. э.">V в. до н. э.</a>) албаны ещё не упоминались. Из числа племён, соседствовавших и, возможно, родственных албанам, назывались лишь <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B8" title="Каспии">каспии</a> — данники <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Держава Ахеменидов">Ахеменидов</a> из XI сатрапии, живущие по соседству с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B8_(%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8F)" class="mw-redirect" title="Саки (племя)">саками</a><sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span class="cite-bracket">[</span>167<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, однако, по мнению К. Тревер, в этот период термин «каспии» мог иметь более широкое значение и относиться к различным прикаспийским народностям Закавказья, включая албанов<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67ce_172-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67ce-172"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К. Тревер датирует племенное разделение внутри большого союза «каспии» IV веком до н. э.<sup id="cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-2" class="reference"><a href="#cite_note-_8d3bec218c46ad76-167"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Собственно албаны, согласно античным источникам, наряду с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B8%D1%84%D1%8B" title="Скифы">сакасенами</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Кадусии">кадусиями</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Мидия">мидянами</a> входили в состав персидского войска <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_III" title="Дарий III">Дария III</a>, сражавшегося против <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE" class="mw-redirect" title="Империя Александра Македонского">македонян</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%93%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%85" title="Битва при Гавгамелах">в битве при Гавгамелах</a>, ознаменовавшей поражение Ахеменидской державы (331 г. до н. э.). Упоминание об этом сохранилось у <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Арриан">Арриана</a>, описавшего походы <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Александр Македонский">Александра Македонского</a> на основании официальных дневников, которые велись сопровождавшими Александра биографами и военными историками<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67cd_173-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67cd-173"><span class="cite-bracket">[</span>169<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Археологические исследования позволяют предположить, что регион древней Албании являлся важным центром Ахеменидов в Закавказье<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-1" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb86-166"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Как отмечает К. Тревер, Мидия с падением ахеменидского государства обрела некоторую самостоятельность, а населявшие Албанию племена, по-видимому, продолжали сохранять то же политическое устройство, что и при Ахеменидах, и, возможно, получили даже большую самостоятельность, будучи отделены от государства Александра и его преемников Мидией и Арменией<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67cb_174-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67cb-174"><span class="cite-bracket">[</span>170<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Историки Александра не оставили каких-либо свидетельств нахождения Александра или его ближайших преемников в Закавказье<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67ca_168-1" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67ca-168"><span class="cite-bracket">[</span>164<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В начале III века до н. э. македонский стратег <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BB_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D0%BD" class="mw-redirect" title="Патрокл Македонянин">Патрокл</a> предпринял экспедицию к Каспийскому морю, в ходе которой, очевидно, также изучал обитавших здесь албанов и кадусиев<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-2" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb86-166"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. При распределении провинций между преемниками Александра северо-западная Мидия досталась мидийскому военачальнику <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82" title="Атропат">Атропату</a> и именовалась <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Атропатена">Мидией-Атропатеной</a>. Страна к северу от неё, то есть Албания, при этом распределении не упоминалась<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67cb_174-1" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67cb-174"><span class="cite-bracket">[</span>170<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Вместе с тем, клад монет македонского и селевкидского периодов, датируемый II веком до н. э., обнаруженный в районе древнего <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партава</a>, и находки в погребениях IV—III веков до н. э. в Мингечевире позволяют говорить о связях с эллинистическим миром<sup id="cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-3" class="reference"><a href="#cite_note-_8d3bec218c46ad76-167"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Как отмечает К. Тревер, отсутствие достаточных письменных и археологических источников не позволяет с уверенностью сделать заключение о социально-экономическом развитии албанского общества в IV—II вв. до н. э. Она, тем не менее, считает возможным охарактеризовать общественный строй албанов — земледельцев и скотоводов, населявших равнинные районы, — как общинно-рабовладельческий<sup id="cite_ref-_827a3915353d667a_175-0" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3915353d667a-175"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По предположению К. Тревер, появление зачатков албанской государственности могло иметь место в IV—III вв. до н. э., когда в античных источниках появились первые упоминания албанов<sup id="cite_ref-_8d3bec218c46ad79_176-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8d3bec218c46ad79-176"><span class="cite-bracket">[</span>172<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Российский историк <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B5%D0%B2" class="mw-redirect" title="Муртазали Гаджиев">Муртазали Гаджиев</a> отмечает, что Кавказская Албания, как и ряд других государств этого региона, возникла под воздействием как внутренних социально-экономических, так и внешних факторов — падения империй Ахеменидов и Александра Македонского наряду с активным развитием торговых отношений между центрами и отдалёнными районами античного мира в период эллинизма<sup id="cite_ref-_bbd0c01108ede8b3_177-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bbd0c01108ede8b3-177"><span class="cite-bracket">[</span>173<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8C%D1%8E%D1%81%D0%B5%D0%BD,_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Хьюсен, Роберт">Роберт Хьюсен</a> также полагает, что создание государства у албанов произошло не ранее периода <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Эллинизм">эллинизма</a><sup id="cite_ref-_80f3374b6612e3c5_178-0" class="reference"><a href="#cite_note-_80f3374b6612e3c5-178"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К. Тревер связывает начало консолидации разноязычных албанских племён и формирование у них государственности с необходимостью сплочения сил для сопротивления экспансии северных кочевых племён и <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Армении</a> (во II в. до н. э. армянский царь <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B5%D1%81_I" title="Арташес I">Арташес I</a> присоединил к Армении ряд соседних областей, в том числе правобережье Куры, где обитали саки, утии и гаргары-албаны, которые в силу раздробленности не смогли этому воспрепятствовать)<sup id="cite_ref-_827a3a15353d67c6_106-1" class="reference"><a href="#cite_note-_827a3a15353d67c6-106"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><br /> Российский востоковед <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B2,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%AE%D1%80%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Арапов, Дмитрий Юрьевич">Д. Арапов</a> в статье «<a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Большая российская энциклопедия">Большой российской энциклопедии</a>» считает, что Кавказская Албания как государство на основе 26 племён образовалось ко II веку до н. э.<sup id="cite_ref-_11bf46e768575ac7_179-0" class="reference"><a href="#cite_note-_11bf46e768575ac7-179"><span class="cite-bracket">[</span>175<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно ряду западных исследователей, албанские племена объединились в единое государство к концу II века до н. э.<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-2" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_41b651f1e49008b5_180-0" class="reference"><a href="#cite_note-_41b651f1e49008b5-180"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Подобного мнения придерживалась и К. Тревер<sup id="cite_ref-_f3267c09776399a3_181-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399a3-181"><span class="cite-bracket">[</span>177<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Известно, что во время написания труда <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбона</a>, в I веке до н. э., албаны уже имели единого царя<sup id="cite_ref-_80f3374b6612e3c5_178-1" class="reference"><a href="#cite_note-_80f3374b6612e3c5-178"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Авторы <a href="/wiki/%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5)" title="Всемирная история (издание)">Всемирной истории</a> (1956 года) датируют создание государства в Албании серединой I века до н. э.<sup id="cite_ref-_67690b834040a966_84-2" class="reference"><a href="#cite_note-_67690b834040a966-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К. Тревер отмечает, что в I веке до н. э. Албанское царство уже принимает участие в жизни региона<sup id="cite_ref-_c14e4e515c89f322_182-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c14e4e515c89f322-182"><span class="cite-bracket">[</span>178<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, причём римляне в этот период застали здесь уже установившуюся царскую власть, опиравшуюся на родовую знать и поддерживавшуюся большим, прекрасно вооружённым войском<sup id="cite_ref-_f3267c09776399af_183-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%D1%80%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA_%D0%B2_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8E" title="Походы римских войск в Кавказскую Албанию">Походы римских войск в Кавказскую Албанию</a></div> <p>По-настоящему древний мир познакомился с албанами во время походов <a href="/wiki/%D0%93%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Гней Помпей Великий">Помпея</a>, в 66 г. до н. э.<sup id="cite_ref-_fec5f5ce19a5b50e_184-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fec5f5ce19a5b50e-184"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Преследуя <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82_VI" title="Митридат VI">Митридата Евпатора</a>, Помпей через <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Великая Армения">Армению</a> двинулся в сторону <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7" title="Кавказ">Кавказа</a> и в конце года расположил войско на зимовку тремя лагерями на Куре, на границе Армении и Албании<sup id="cite_ref-_b333a000133bf244_185-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b333a000133bf244-185"><span class="cite-bracket">[</span>181<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Видимо, первоначально вторжение в Албанию не входило в его планы, но албанский царь Оройс (Ород) переправился через Куру и неожиданно атаковал все три римских лагеря. Нападение албанов было отбито, но на следующее лето Помпей в качестве возмездия напал на Албанию и разгромил албанское войско<sup id="cite_ref-_fec5f5ce19a5b50e_184-1" class="reference"><a href="#cite_note-_fec5f5ce19a5b50e-184"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, насчитывавшее, по сообщениям Страбона, 60 тысяч пехотинцев и 12 тысяч всадников<sup id="cite_ref-_86800cd57b76368a_186-0" class="reference"><a href="#cite_note-_86800cd57b76368a-186"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. После поражения Оройс отправил Помпею дары, заложников и послание с просьбой о «помиловании» и «примирении»<sup id="cite_ref-_f3267809776392fa_187-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267809776392fa-187"><span class="cite-bracket">[</span>183<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Таким образом царь Албании признал свою зависимость от Рима<sup id="cite_ref-_f2de29a6435ee8c1_188-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f2de29a6435ee8c1-188"><span class="cite-bracket">[</span>184<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Помпей же стал первым римским военачальником, вступившим со своими легионами на территорию Албании<sup id="cite_ref-_f3267809776392f9_189-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267809776392f9-189"><span class="cite-bracket">[</span>185<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Помпей принял подношения Оройса и «даровал мир албанам»<sup id="cite_ref-_f3267809776392f9_189-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267809776392f9-189"><span class="cite-bracket">[</span>185<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В ходе этих событий были составлены (особенно историографом Помпея <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Феофан Митиленский">Феофаном Митиленским</a>) первые подробные описания этой страны, которые дошли до нас в более позднем изложении <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбона</a><sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>186<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span class="cite-bracket">[</span>К 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Подчинение Албании Риму имело номинальный характер. Тем не менее, когда Албания несколькими десятилетиями позднее попыталась избавиться и от этой номинальной зависимости, в 36 г. до н. э. Албания подверглась новому нашествию римского войска под командованием <a href="/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%81" title="Публий Канидий Красс">Публия Канидия Красса</a> и была вынуждена признать верховенство Рима. В ходе этого вторжения римляне, возможно, дошли до южных предгорий Кавказа<sup id="cite_ref-_f3267909776394b3_192-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267909776394b3-192"><span class="cite-bracket">[</span>187<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В <a href="/wiki/Monumentum_Ancyranum" class="mw-redirect" title="Monumentum Ancyranum">Анкирской надписи</a> начала I века н. э. первый римский император <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82" title="Октавиан Август">Октавиан Август</a> упоминает о «союзных» (под чем нередко понимались <i>вассальные</i>) отношениях с царями Иберии, Албании и Мидии Атропатены<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaa8-193"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 35 г. н. э. Кавказская Албания и Иберия приняли активное участие в римско-парфянском конфликте и помогли Риму добиться своих целей, не прибегая к военным действиям<sup id="cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9f54e9672ae139bd-194"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qobustan_inscription.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Qobustan_inscription.jpg/300px-Qobustan_inscription.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Qobustan_inscription.jpg/450px-Qobustan_inscription.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Qobustan_inscription.jpg/600px-Qobustan_inscription.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Латинская надпись в <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%B1%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%BA)" title="Гобустан (заповедник)">Гобустанском заповеднике</a> (у подножия горы Беюк-Даш). Большинством специалистов наличие этой надписи расценивается как доказательство пребывания римских войск в восточной части Закавказья в конце I в. н. э.</figcaption></figure> <p>Надёжные данные о взаимоотношениях царей из династии <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%B8" class="mw-redirect" title="Арраншахи">Аршакидов</a>, правивших в то время в Кавказской Албании, с римскими <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D0%A4%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B5%D0%B2" title="Династия Флавиев">Флавиями</a> (годы правления 69 — 96) отсутствуют, однако известно, что и при <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Нерон">Нероне</a> (54 — 68 гг.), и при <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%BD" title="Траян">Траяне</a> (98 — 117 гг.) они были настроены враждебно или в лучшем случае нейтрально по отношению к Риму<sup id="cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9f54e9672ae139bd-194"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 114 году Траян, созвав перед вторжением в Армению совещание закавказских и северокавказских царей и вождей, «дал албанам царя» (Albanis regem dedit)<sup id="cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9f54e9672ae139bd-194"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaa8-193"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_2fa0993db1f58327_60-1" class="reference"><a href="#cite_note-_2fa0993db1f58327-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Тогда же между Римом и Парфией вспыхнула очередная <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D1%8B" title="Римско-парфянские войны">война</a> из-за Армении. Император Траян захватил парфянскую столицу <a href="/wiki/%D0%9A%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%BD" title="Ктесифон">Ктесифон</a> и дошёл почти до Персидского залива. Находившаяся под парфянским верховенством Армения была отторгнута и объявлена римской провинцией<sup id="cite_ref-_f326760977638f51_195-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f326760977638f51-195"><span class="cite-bracket">[</span>190<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Однако <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Адриан">Адриан</a> (117—138 гг.), преемник Траяна, умершего в 117 году, вернул парфянам Месопотамию и Ассирию, а также признал самостоятельность Армении при сохранении над ней римского протектората и восстановил на армянском престоле династию Аршакидов. После того, как Адриан отозвал легионы из Армении, римлянам было уже не до Албании<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaa8-193"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, и когда в 131 году Адриан попытался собрать в Каппадокии новое совещание кавказских правителей, царь Кавказской Албании, как и иберийский царь Фарасман II, отказался прибыть на это совещание. Албаны к этому времени, как полагает А. Б. Босуорт<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196"><span class="cite-bracket">[</span>191<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, формально сохраняя «дружбу» с Римом, вновь стали ориентироваться на Парфию<sup id="cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-3" class="reference"><a href="#cite_note-_9f54e9672ae139bd-194"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В I—II н. э. Албания отставала по уровню развития от соседних Иберии и Армении<sup id="cite_ref-_2f9d273db1f28bb4_197-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2f9d273db1f28bb4-197"><span class="cite-bracket">[</span>192<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Албания_и_Сасаниды"><span id=".D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.B8_.D0.A1.D0.B0.D1.81.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B4.D1.8B"></span>Албания и Сасаниды</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=12" title="Редактировать раздел «Албания и Сасаниды»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=12" title="Редактировать код раздела «Албания и Сасаниды»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Как отмечает К. Тревер, вторая половина II в. и III век в истории Закавказья письменными источниками освещены слабо. В 225—226 гг. в Парфии произошла смена правящей династии — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%B8)" title="Аршакиды (цари Парфии)">Аршакидов</a> сменили <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасаниды</a>, что повлияло на политические взаимоотношения между странами Закавказья и Ираном с одной стороны и Римом — с другой. Армения, где у власти продолжали находиться <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BD%D0%B8" title="Аршакуни">Аршакиды</a>, была склонна объединять свои силы с Римом для противостояния экспансии Ирана. Сасаниды, в свою очередь, пытались привлечь на свою сторону народы Закавказья. Во время длительных войн между Ираном и Римом Албания в основном оставалась в иранской сфере влияния<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe3_124-1" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe3-124"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 244 году Рим отказался от верховенства над Арменией в пользу Сасанидов. Уже в 260 году <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85" title="Шахиншах">шахиншах</a> <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_I" title="Шапур I">Шапур I</a>, пленивший в <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%AD%D0%B4%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Битва при Эдессе">битве при Эдессе</a> римского императора <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_I" title="Валериан I">Валериана</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Кааба Зороастра">называл</a> все народы Закавказья в числе подвластных его империи<sup id="cite_ref-_f326770977639129_198-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f326770977639129-198"><span class="cite-bracket">[</span>193<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_61aa88f320b3b043_199-0" class="reference"><a href="#cite_note-_61aa88f320b3b043-199"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_c3d394eb9bca5287_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-_c3d394eb9bca5287-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Кавказские горы таким образом были объявлены новым рубежом иранской гегемонии<sup id="cite_ref-_0a6dc893859fabfb_200-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0a6dc893859fabfb-200"><span class="cite-bracket">[</span>195<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Zakavkaz2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Zakavkaz2.png/300px-Zakavkaz2.png" decoding="async" width="300" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Zakavkaz2.png/450px-Zakavkaz2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Zakavkaz2.png/600px-Zakavkaz2.png 2x" data-file-width="955" data-file-height="713" /></a><figcaption>Закавказье в I—IV вв. н. э. по «Всемирной Истории» (вкладка) Заштрихованы земли Великой Армении, отошедшие от неё к соседним государствам после раздела в 387 году</figcaption></figure> <p>Правление <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%82_III" title="Трдат III">Трдата III</a> (287—330 гг.) в Армении, частично совпавшее по времени с царствованием <a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Диоклетиан">Диоклетиана</a> и <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B9" title="Галерий">Галерия</a> в Риме, было ознаменовано <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Персидский поход Галерия">победой</a>, одержанной Римом совместно с закавказскими союзниками над Сасанидской Персией, в которой правил <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5" title="Нарсе">Нарсе</a> (293—303 гг.). В 298 г. был заключён <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%B1%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80_(298)" title="Нисибисский мирный договор (298)">мирный договор в Нисибине</a>. Эти события и последовавший 40-летний мирный период благотворно отразились на развитии экономики и культуры стран Закавказья. В этот период в Албании вслед за аналогичным процессом в Армении и Иберии христианство, будучи воспринято в первую очередь двором и знатью, становится <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">государственной религией</a> и одной из идеологических основ слагающейся феодальной культуры. В продолжающемся соперничестве между Римом (Византией) и Персией, в которое неизбежно втягивались и страны Закавказья, Албании и Иберии приходилось принимать то или другую сторону в зависимости от политической обстановки. Армения же, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BD%D0%B8" title="Аршакуни">цари</a> которой являлись родственниками представителей <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аршакиды">низложенной в Персии династии</a>, находилась во враждебных отношениях с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасанидами</a> и поэтому часто выступала совместно с Римом против них<sup id="cite_ref-_f326700977638501_201-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f326700977638501-201"><span class="cite-bracket">[</span>196<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 337 году, после смерти Трдата III, представители различных племён, населявших прикаспийские территории Закавказья и горные районы Южного Дагестана, участвовали во вторжении в Армению под предводительством <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82%D1%8B" title="Маскуты">массагетского</a> царя <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82%D1%8B#История_маскутов._Санатрук" title="Маскуты">Санесана (Санатрука)</a>, ставшего в 335—336 гг. правителем области <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Пайтакаран">Пайтакаран</a>. В походе участвовали <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82%D1%8B" title="Маскуты">маскуты</a> (обитавшие на северо-западном побережье Каспийского моря, южнее устья Самура, на территории, носившей в V в. название Чор (Чол)), <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Табасараны">таваспары</a> (обитавшие в Южном Дагестане на левом берегу нижнего течения Самура), чилбы (из верховьев Андийского Койсу), баласичи (с правого берега низовьев Аракса и Куры), хоны (занимавшие территорию севернее таваспаров, от Самура до Сулака и выше на север), хечматаки (обитавшие выше по Самуру)<sup id="cite_ref-_f3267109776386db_202-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267109776386db-202"><span class="cite-bracket">[</span>197<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В последующие десятилетия правители Албании сохраняли дружественные отношения с шахиншахом <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапуром II</a>, в ущерб отношениям с Арменией. В частности, историком <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Аммиан Марцеллин">Аммианом Марцеллином</a> была описана поддержка, оказанная албанским царём Шапуру II во время его <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B8%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Амида (город)">амидской кампании</a> 359 года. В Армении лишь несколько нахарарских родов были настроены в пользу Шапура, в то время как основная их часть с переменным успехом вела ожесточённую борьбу с персами, стремясь восстановить свою независимость. В этом им оказывали помощь римские императоры. В 361 году, однако, император Юлиан был <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%82%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Персидский поход Юлиана Отступника">разбит персами</a>, а его преемник Иовиан заключил в 363 году с Шапуром II <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%B1%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80_(363)" title="Нисибисский мирный договор (363)">новый мирный договор</a>, по которому обязался не оказывать помощи Армении, где в это время правил Аршак II (345—367)<sup id="cite_ref-_f3267109776386d1_203-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267109776386d1-203"><span class="cite-bracket">[</span>198<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Военные победы шахиншаха <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапура II</a> привели к тому, что князья северо-восточных областей Армении c преимущественно албанским населением<sup id="cite_ref-_2b0fd115fee4f127_204-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2b0fd115fee4f127-204"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> — Утик и <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Гардман">Гардман</a> — попытались порвать вассальные отношения с царём Великой Армении и перейти в подчинение Албании<sup id="cite_ref-_c33b59f62fe5c3b5_205-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c33b59f62fe5c3b5-205"><span class="cite-bracket">[</span>200<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_06f33cd442e25d75_206-0" class="reference"><a href="#cite_note-_06f33cd442e25d75-206"><span class="cite-bracket">[</span>201<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К. Тревер рассматривает это как проявление конфликта между стремлением царей Армении к централизации и сепаратистскими тенденциями среди нахараров — правителей отдельных областей<sup id="cite_ref-_f326700977638501_201-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f326700977638501-201"><span class="cite-bracket">[</span>196<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Албанский царь <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Урнайр">Урнайр</a>, женатый на сестре Шапура II, в 371 году принял участие в его походе против римского и армянского войска. Ожесточённое сражение на Дзиравском поле, в районе Багавана, однако, закончилось победой армян и римлян<sup id="cite_ref-_f3267109776386d0_207-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267109776386d0-207"><span class="cite-bracket">[</span>202<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ранее отторгнутые области вновь были возвращены Армении<sup id="cite_ref-_06f33cd442e25d75_206-1" class="reference"><a href="#cite_note-_06f33cd442e25d75-206"><span class="cite-bracket">[</span>201<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Как сообщает Фавстос Бузанд, <i>«когда прекратилась война с персами …, армянский спарапет Мушег стал громить тех, кто восстал против царства Аршакуни»</i>, то есть тех, кто во время персидского нашествия примкнул к Шапуру II — в частности, <i>«Пошёл [Мушег] войною также на страну албанов и жестоко разгромил их. Отнял у них много гаваров, которые ими были захвачены, — Ути, Шакашен и Гардманадзор … и сопредельные им гавары. Реку Куру сделал границей между своей страной и Албанией, как было раньше. Многих из главарей убил, остальных обложил данью и взял у них заложников»</i><sup id="cite_ref-_f322f20977607975_208-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f20977607975-208"><span class="cite-bracket">[</span>203<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 387 году <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасанидский Иран</a> и <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Римская империя">Римская империя</a> подписали договор о <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Первый раздел Армении">разделе Армении</a>. По этому договору территориальные пределы Армении резко сократились, окраинные области были присоединены к владениям соперничавших держав. В частности, территория Албанского царства была увеличена за счёт присоединения правобережья Куры, от Хунаракерта до впадения Аракса в Куру, включая области Шакашен, Утик, Арцах и область города Пайтакаран<sup id="cite_ref-_ade9a6675727f8c5_77-1" class="reference"><a href="#cite_note-_ade9a6675727f8c5-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-4" class="reference"><a href="#cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f322f20977607974_209-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f20977607974-209"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Как отмечает К. Тревер, о периоде истории Албании до 450 г. источники ничего не сообщают. В это время в Албании, как и повсеместно в Закавказье, развитие феодальных отношений, несомненно, сопровождалось борьбой между царской властью, стремившейся к централизации, и князьями-феодалами, пытавшимися обособиться, и, с другой стороны, между царской властью и высшим духовенством, расширявшим свои земельные владения за счёт царских земель. Персы содержали в государствах Закавказья сильные гарнизоны якобы для защиты их от северных кочевников и умело пользовались внутренними разногласиями, чтобы укреплять свою политическую гегемонию. Вассальная зависимость феодалов Албании выражалась в подчинении персидскому <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Марзпан">марзпану</a>, соединявшему в своих руках военную и гражданскую власть<sup id="cite_ref-_f322f20977607974_209-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f20977607974-209"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 450—451 гг. шаханшах <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_II" class="mw-redirect" title="Йездигерд II">Йездигерд II</a> предпринял попытку обратить христиан Армении, Восточной Грузии и Албании в зороастризм, что вызвало мощное антисасанидское восстание. В 461 году самостоятельность Албанского царства была ликвидирована, и Албания стала <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">марзпанством</a> — провинцией (военно-административным округом) в составе <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Сасанидов">Сасанидского государства</a> (до VII века). В Албанское марзпанство были включены и прикаспийские области Закавказья. В 482—484 гг. в Закавказье произошло новое антииранское восстание, в результате которого Сасаниды были вынуждены <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80" title="Нварсакский договор">прекратить гонения на христиан</a> и признали царём Албании <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачагана III Благочестивого</a> (487—510). После его смерти, однако, албанская монархия была окончательно ликвидирована и вновь было образовано Албанское марзпанство, которое в середине VI века в результате административных реформ шаханшаха Хосрова I Ануширвана (531—579) вместе с Адурбадаганом, Иберией и Арменией вошло в крупную административную единицу империи Сасанидов — Северный (Кавказский) куст-ак<sup id="cite_ref-_c0a386e9accaf028_210-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c0a386e9accaf028-210"><span class="cite-bracket">[</span>205<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-4" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Управлял всей этой территорией персидский марзпан из Двина<sup id="cite_ref-_f322f20977607974_209-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f20977607974-209"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>VI век в истории народов Закавказья был ознаменован рядом новых исторических факторов, связанных с событиями в двух соседних великих державах — Персии и Византии, продолжавших соперничество за мировое господство, и с появлением нового государственного образования к северу от Кавказского хребта, в нижнем Поволжье и северном Дагестане — Хазарского царства. </p><p>В 532 году Албания, Иберия и ряд областей Византии подверглись нашествию северокавказских племён (в том числе <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BD%D0%BD%D1%8B" title="Гунны">гуннов</a>), а в середине VI века на Албанию напали <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Хазары">хазары</a>, причинившие неисчислимые бедствия. Как писал Мовсес Каланкатуаци в «Истории страны Алуанк», «<i>Страна наша подпала под власть хазар; церкви и писания преданы были огню. Тогда во второй год Хосрова, царя царей, в начале армянского летоисчисления, перенесли престол патриарший из города Чора в столицу Партав ввиду хищнических набегов врагов креста Господня</i>»<sup id="cite_ref-_f322ef097760741c_211-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef097760741c-211"><span class="cite-bracket">[</span>206<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Военно-административные реформы Хосрова I Ануширвана, введение новой системы налогообложения, а также раскол между светской и духовной знатью, вызванный передачей духовенству сбора налогов, насильственное привлечение населения к строительным работам на окраинах империи, изнурительные работы на территории самого Закавказья и возраставшая эксплуатация населения в 571—572 гг. привели к восстанию в Армении, Иберии и Албании. Вмешательство Византии в конфликт на стороне армян вызвало 20-летнюю войну между Персией и Византией. Война завершилась в 591 г. новым разделом Армении, в ходе которого Хосров II уступил Маврикию большую часть Армении, оставив себе Васпуракан, Сюник и область Двина; к Византии отошла и часть Иберии (Картли) до Тбилиси. Албания при этом осталась под верховенством персов<sup id="cite_ref-_b1113e5ff8e4cce2_212-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b1113e5ff8e4cce2-212"><span class="cite-bracket">[</span>207<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 620-е годы Албания оказалась вовлечена в <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_(602%E2%80%94628)" class="mw-redirect" title="Ирано-византийская война (602—628)">новую войну между персами и византийцами</a>, вызванную борьбой за торговые пути и рынки сбыта в Малой и Передней Азии. Византийский император <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%B9_I" title="Ираклий I">Ираклий I</a> призвал себе на помощь <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Западно-тюркский каганат">хазарских союзников</a>, чтобы, по выражению Мовсеса Каланкатуаци, «<i>подрыть великие Кавказские горы, которые идут к северо-востоку, открыть врата Чора, вызвать различные варварские народы и с ними изгнать гордого Хосрова, царя персидского</i>». В 626 году Албания подверглась тюркско-хазарскому нашествию, в ходе которого хазары, прорвавшись через Каспийские ворота и взяв штурмом Дербентские укрепления, дошли на юге до <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2" class="mw-redirect" title="Партав">Партава</a>, захватили его (при этом часть жителей, сдавших город без боя, смогла укрыться в горах <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85" title="Арцах">Арцаха</a>) и затем устремились в Иберию, где участвовали в <a href="/wiki/%D0%92%D0%B7%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B5_%D0%A2%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B8_(627)" title="Взятие Тбилиси (627)">осаде Тифлиса</a>. По данным грузинских летописей, в 628 году Ираклий якобы обратил в православие византийской традиции наследственного владетеля области <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Гардман">Гардман</a> албанского князя <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80" title="Вараз-Григор">Вараз-Григора</a> из династии <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Михраниды">Михранидов</a>, который таким образом вместе со своими подданными вышел из Албанской церкви и принял <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Халкидонизм">халкидонизм</a><sup id="cite_ref-_f322ee0977607248_213-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee0977607248-213"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В том же 628 году хазары снова напали на Закавказье. Взяв Тифлисскую крепость и разграбив город, предводитель хазарского войска, сын <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BD-%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B1%D0%B3%D1%83_%D1%85%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Тун-Джабгу хан">Тун-Джабгу хана</a>, направился к границам Албании, по свидетельству Мовсеса Каланкатуаци, с наказом: «<i>Если правители и вельможи страны той выйдут навстречу сыну моему, дадут ему страну свою в подданство, уступят города, крепости и торговлю войскам моим, то вы тоже позвольте им жить и служить мне; а если нет…</i>». Как отмечает К. Тревер, речь шла уже не об очередном набеге для захвата добычи и пленных, а о политическом подчинении страны хазарам в условиях, когда обстановка в двух крупнейших державах региона (смуты из-за престолонаследия в Персии и борьба халкидонитов и монофизитов в Византии) отвлекла внимание их правителей от событий в далёкой Албании. Западно-тюркский каганат требовал предоставления хазарам права беспрепятственного использования торговых путей<sup id="cite_ref-_f322ee0977607248_213-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee0977607248-213"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Персидский марзпан бежал из страны. Католикос Виро укрылся в крепости Джраберд в горах Арцаха, но его настигли и предложили добровольно сдаться и передать страну хазарам во избежание поголовного истребления населения<sup id="cite_ref-_f322ee097760724b_214-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee097760724b-214"><span class="cite-bracket">[</span>209<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Разбежавшееся при приближении хазар население пряталось в горах, поля и сады не обрабатывались, скот погибал, страшный голод охватил страну и привёл к вымиранию населения. Тем временем хазары, рассматривавшие Албанию как подвластную им территорию, с 629 года начали сбор податей и намеревались подчинить себе всё Закавказье. Лишь внутренние междоусобицы, возникшие в Хазарии, спасли страны Закавказья от страшного разрушения и разорения<sup id="cite_ref-_576da2677a5a834a_215-0" class="reference"><a href="#cite_note-_576da2677a5a834a-215"><span class="cite-bracket">[</span>210<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg/250px-Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg" decoding="async" width="250" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg/375px-Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg/500px-Manuscript_of_Mesrop_Vayotsdzoretsi.jpg 2x" data-file-width="544" data-file-height="720" /></a><figcaption>Царь Урнайр вместе с персидским царем Шапуром, рукопись «Истории жизни и смерти покойного святого Нерсеса Великого» <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Армянская литература">армянского автора</a> X века <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D1%86%D0%B4%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8" title="Месроп Вайоцдзореци">Месропа Вайоцдзореци</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Отношения_зороастрийского_Ирана_и_христианской_Албании"><span id=".D0.9E.D1.82.D0.BD.D0.BE.D1.88.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.B7.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B8.D0.B9.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B3.D0.BE_.D0.98.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B0_.D0.B8_.D1.85.D1.80.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.B0.D0.BD.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Отношения зороастрийского Ирана и христианской Албании</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=13" title="Редактировать раздел «Отношения зороастрийского Ирана и христианской Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=13" title="Редактировать код раздела «Отношения зороастрийского Ирана и христианской Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Христианство пришло в Албанию и Иберию в начале IV века через Армению, когда святой <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Григорий Просветитель">Григорий Просветитель</a> начал направлять в соседние страны своих иереев и епископов. Согласно армянским источникам, в 330-е гг. внук Григория Просветителя <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_(%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9)" title="Григорис (святой)">Григорис</a>, рукоположенный во «епископа Иверии и Алуанка», прибыл в Албанию из Армении, вёл проповедь среди местного населения и принял мученическую смерть среди <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82" title="Маскут">маскутов</a><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-5" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Христианство далеко не сразу получило повсеместное распространение, встретив сильное сопротивление приверженцев традиционных местных языческих культов и <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризма</a><sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-3" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В пределах Ирана христианские общины появились ещё в парфянский период. При Сасанидах число христиан, особенно в областях с арамейским населением и в Хузистане, росло, несмотря на отдельные периоды гонений. Вначале Сасаниды не считали христианство угрозой для империи, но ситуация постепенно менялась. На положение христиан в Иране повлияло сохраняющееся соперничество с Римом и религиозная политика римских императоров. <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD_I_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Константин I Великий">Константин I Великий</a> (306—337 гг.) уже в начале своего правления положил конец гонениям на христиан и принял христианство в качестве государственной религии Римской империи<sup id="cite_ref-p25_216-0" class="reference"><a href="#cite_note-p25-216"><span class="cite-bracket">[</span>211<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Незадолго до смерти он заявил в послании шахиншаху <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапуру II</a> о своём покровительстве в отношении христиан Ирана и потребовал прекратить притеснения иранских христиан, которые начались после принятия Римом христианства как официальной религии. Это не могло не вызывать опасения Сасанидов, что подданные-христиане могут подрывать империю изнутри в интересах Рима<sup id="cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-0" class="reference"><a href="#cite_note-_230f02c744f3e2f1-217"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_5ca8ff8c19693c59_218-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5ca8ff8c19693c59-218"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Сасаниды расценивали принятие монархами Армении, Иберии и Албании христианства, произошедшее в течение IV века, как идеологическое подчинение Риму<sup id="cite_ref-_5cd8d34ad12eab23_219-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5cd8d34ad12eab23-219"><span class="cite-bracket">[</span>214<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Царь <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Урнайр">Урнайр</a>, который стал первым албанским правителем, принявшим ок. 370 г., согласно Мовсесу Каланкатуаци, крещение в Армении вместе со своими приближёнными<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-4" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, был верным союзником Сасанидов, однако вёл борьбу с языческими и зороастрийскими культами, сохранявшимися в Албании. Распространению зороастризма, являвшегося государственной религией в Иране, способствовало присутствие в Албании значительных иранских воинских гарнизонов, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Марзпан">марзпанов</a>, зороастрийских священников («магов»), а также родство албанских Аршакидов и Сасанидов<sup id="cite_ref-_01260898a8649363_220-0" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649363-220"><span class="cite-bracket">[</span>215<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Другим фактором, способствующим укреплению влияния зороастризма, являлось использование албанской знатью и чиновниками языка <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" class="mw-redirect" title="Пехлеви (язык)">пехлеви</a> — литературного и официального языка Персии во времена Сасанидов — и <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Арамейское письмо">среднеперсидского письма</a>. Так, на всех трёх сохранившихся <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%BC%D0%B0" title="Гемма">геммах</a> — албанского принца Асая, царя Албании Асвагена и Великого католикоса Албании — надписи сделаны среднеперсидским письмом, а на печатях Асвагена и католикоса, кроме этого, присутствует зороастрийская символика<sup id="cite_ref-_01260898a8649363_220-1" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649363-220"><span class="cite-bracket">[</span>215<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Гонения на христиан в Иране развернулись при <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапуре II</a> (309—379) и при <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%80_II" title="Арташир II">Арташире II</a> (379—383). Несколько улучшилось положение христиан при <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_III" title="Шапур III">Шапуре III</a> (383—388), когда отношения между Ираном и Византией стабилизировались. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_IV" title="Бахрам IV">Варахран (Бахрам) IV Керманшах</a> (388—399), заключивший с Византией мир, не имел возможности решать христианскую проблему, поскольку все усилия сосредоточил на борьбе с вторжениями <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BD%D0%BD%D1%8B" title="Гунны">гуннов</a>. Правление <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_I" title="Йездегерд I">Йездегерда I</a> (399—420) было отмечено веротерпимостью власти к религиозным меньшинствам. В этот период <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86" title="Месроп Маштоц">Месроп Маштоц</a>, прибывший из Армении между 415 и 420 гг. и получивший содействие со стороны албанского царя <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD" title="Асваген">Асвагена</a>, создал письменность для одного из языков Албании. На албанский язык были переведены Книги Пророков, Деяния Апостолов, Евангелие; в течение некоторого времени албанская письменность была принята в официальной переписке в Албании<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-6" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К концу своего правления, однако, Йездегерд I, пытаясь сдержать распространение христианства, возобновил гонения против христианских священников. Массовый характер антихристианские гонения приобрели при его преемниках — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_V" title="Бахрам V">Бахраме V</a> и <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_II" title="Йездегерд II">Йездегерде II</a><sup id="cite_ref-_01260898a8649360_221-0" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649360-221"><span class="cite-bracket">[</span>216<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Преследования коснулись прежде всего христиан из высшей иранской знати. Было разграблено и разрушено много христианских храмов<sup id="cite_ref-_15b8cf131fabd910_222-0" class="reference"><a href="#cite_note-_15b8cf131fabd910-222"><span class="cite-bracket">[</span>217<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В то же время, после того как на <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Эфесский собор">Эфесском соборе</a> 431 г. была осуждена <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Несторианство">ересь Нестора</a>, большая часть несториан укрылась в пределах Сасанидского государства, а сама несторианская церковь как гонимая в Византии пользовалась известным покровительством со стороны шахиншахов. </p><p>В правление Йездегерда II была предпринята первая попытка насильственного распространения зороастризма на закавказских территориях, подвластных Персии. В 449 году он издал указ, обязывавший всех христиан империи принять зороастризм<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb82_223-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb82-223"><span class="cite-bracket">[</span>218<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Для утверждения зороастризма использовалось насильственное обращение в эту религию представителей высшей знати, а также экономические и политические средства — освобождение от налогов, предоставление местной знати земельных участков и «почётных повязок и престолов», которые определяли статус сановника или рода<sup id="cite_ref-_01260898a8649361_224-0" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649361-224"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_e67d67e89a72c6ac_225-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e67d67e89a72c6ac-225"><span class="cite-bracket">[</span>220<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Действия Йездегерда II, однако, не достигли своей цели<sup id="cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-1" class="reference"><a href="#cite_note-_230f02c744f3e2f1-217"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 450 году в Закавказье вспыхнуло антииранское восстание под предводительством армянского военачальника <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8F%D0%BD,_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Мамиконян, Вардан">Вардана Мамиконяна</a><sup id="cite_ref-_31a39f42921c7a17_226-0" class="reference"><a href="#cite_note-_31a39f42921c7a17-226"><span class="cite-bracket">[</span>221<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В ходе восстания зороастрийские служители подвергались пыткам и казням, святилища преобразовывались в христианские храмы или разрушались, прибывших в Албанию жрецов <i>«группами предавали мечу и выставляли на корм птицам небесным и зверям земным»</i><sup id="cite_ref-_01260898a8649361_224-1" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649361-224"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Вскоре, однако, стараниями <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Марзпан">марзпана</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D0%A1%D1%8E%D0%BD%D0%B8" title="Васак Сюни">Васака Сюни</a> единство закавказских государств было разрушено<sup id="cite_ref-_f322f109776077a1_227-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f109776077a1-227"><span class="cite-bracket">[</span>222<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В 451 году в <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Аварайрская битва">Аварайрском сражении</a> армянское войско потерпело поражение от армии Сасанидов<sup id="cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-2" class="reference"><a href="#cite_note-_230f02c744f3e2f1-217"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_5d8e4f53ca839cf8_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5d8e4f53ca839cf8-228"><span class="cite-bracket">[</span>223<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В битве на стороне персов участвовали иберы и отдельные родственные албанам племена, завербованные Васаком Сюни<sup id="cite_ref-_f322f109776077a3_229-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f109776077a3-229"><span class="cite-bracket">[</span>224<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В конце 450-х годов, после смерти Йездегерда II, в Албании вспыхнуло новое восстание против Сасанидов, в ходе которого царь Албании <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B5_II" title="Ваче II">Ваче II</a> (444—463), сын сасанидской царевны — дочери Йездегерда II — и албанского царя, насильственно обращённый в зороастризм, отрёкся от этой религии<sup id="cite_ref-_01260898a8649361_224-2" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649361-224"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По сообщению <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D0%B8%D1%88%D0%B5" title="Егише">Егише</a>, после 459 г. Ваче II открыл горные проходы Чора и пропустил в Закавказье маскутов, после чего совместно с горными племенами начал войну против персов. Война, в ходе которой персы прибегли к помощи кочевых народов (хонов), привела к опустошению большей части Албании, принесла населению много горя и тяжёлых страданий, но не поколебала стойкости восставших. Тогда воцарившийся в Иране шаханшах <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7" title="Пероз">Пероз</a> (459—483) обратился к Ваче II с просьбой отпустить в Персию его мать и дочь и обещал албанскому царю после этого оставить Албанию в покое<sup id="cite_ref-_f322f109776077a6_230-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f109776077a6-230"><span class="cite-bracket">[</span>225<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Выполнив эту просьбу, Ваче II в 463 году отрёкся от албанского престола, предпочтя отшельничество<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-5" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Периодом правления Ваче II историки датируют строительство на территории бывшей армянской провинции Утик города Перозапат, который позднее стал новой столицей Албании (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2" class="mw-redirect" title="Партав">Партав</a> (Барда)<sup id="cite_ref-_c402f22ea7d9d563_146-1" class="reference"><a href="#cite_note-_c402f22ea7d9d563-146"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). </p><p>С 461 года Албания была преобразована в марзпанство, которое управлялось персидскими наместниками (марзпанами). Династия Аршакидов в Албании прервалась на тридцать лет<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Мовсес Каланкатуаци так описывает этот период: «<i>От Ваче до благочестивого Вачагана в продолжение 30 лет Албания оставалась без царя, потому что злобный и нечестивый царь персидский [Пероз] неистовствовал, как бешеный пес, хотел уничтожить все царства мира, совершенно поколебать церкви, искоренить религию христианскую и утвердить в своем царстве гнусное бесопочитание</i>»<sup id="cite_ref-_f322f009776075ea_232-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f009776075ea-232"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По словам историка, армянских, иберских и албанских вельмож вынуждали переходить в зороастризм — угрозами, насилием, подкупами. Гонение на христиан понудило многих знатных албанов принять зороастризм<sup id="cite_ref-_f322f009776075ea_232-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f009776075ea-232"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В числе отрекшихся от христианства был и <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачаган</a>, племянник Ваче II, который <i>«против своей воли был вынужден принять религию могов…»</i><sup id="cite_ref-_01260898a8649366_233-0" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649366-233"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Историк <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BE%D1%81" title="Себеос">Себеос</a> позднее писал об этом времени: <i>«В годы царствования персидского царя Пероза исчезли всякие власти, и порядки, и христианские законы, и наступили такие бедствия, преследования и оскорбления нахараров, что они свергли с себя иго подданства»</i>. Усиление религиозного и налогового гнёта, ущемление наследственных привилегий местной знати привело к новому восстанию, охватившему в 482—485 гг. всё Закавказье<sup id="cite_ref-_f322f109776077aa_234-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f109776077aa-234"><span class="cite-bracket">[</span>229<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 485 году преемник Пероза шаханшах <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%88_(%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85)" title="Балаш (шахиншах)">Балаш</a>, который при воцарении <i>«не нашёл ничего в сокровищнице персидской, а землю опустошённой»</i>, был вынужден пойти на подписание с народами Закавказья так называемого <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80" title="Нварсакский договор">Нварсакского мира</a> и пойти на значительные уступки: были восстановлены привилегии армянской, иберской и албанской знати и оставлен в нерушимости принцип иерархии нахарарских родов; верховным судьёй и сюзереном нахараров мог быть лишь сам царь; устанавливалась свобода верования; Сасаниды обязывались не навязывать христианам маздеизм, а христиане не должны были обращать в свою веру огнепоклонников<sup id="cite_ref-_f322f109776077ab_235-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f109776077ab-235"><span class="cite-bracket">[</span>230<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_01260898a8649366_233-1" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649366-233"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На албанский престол с согласия шахиншаха был возведён <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачаган III</a> (487—510)<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-1" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ставший последним в истории представителем династии <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Аршакиды Кавказской Албании">Аршакидов</a>. Вачаган, опиравшийся на христианское духовенство и крупных феодалов, торжественно принял крещение и объявил христианство официальной религией<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-7" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Его правление стало эпохой политического и культурно-религиозного возрождения Албании. С целью достижения религиозного единства в стране и превращения христианства во всеобщую государственную религию Вачаган III преследовал и искоренял зороастризм и традиционные местные языческие культы, восстанавливал разрушенные и строил новые церкви и монастыри, восстанавливал церковную иерархию, создавал христианские школы. При нём в 488 году были приняты <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE" title="Каноны Вачагана Благочестивого">Алуэнские каноны</a>. Согласно им, за исповедование зороастризма полагалась смертная казнь или рабство<sup id="cite_ref-_01260898a8649367_236-0" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649367-236"><span class="cite-bracket">[</span>231<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Со смертью Вачагана албанская монархия была окончательно ликвидирована, вновь было образовано Албанское марзпанство<sup id="cite_ref-_c0a386e9accaf028_210-1" class="reference"><a href="#cite_note-_c0a386e9accaf028-210"><span class="cite-bracket">[</span>205<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-8" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Антихристианская политика Ирана была смягчена во время последовавших правлений <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B4_I" title="Кавад I">Кавада I</a> и <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_I_%D0%90%D0%BD%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Хосров I Ануширван">Хосрова I Ануширвана</a><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-2" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Новый подъём антихристианских гонений пришёлся на конец властвования Хосрова I Ануширвана. Императором <a href="/wiki/%D0%AE%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B0%D0%BD_II" title="Юстиниан II">Юстинианом II</a> был издан указ об установлении единого вероисповедания, в противном случае <i>«преследовать, заключать, ограблять и, наконец, приговаривать к лишению жизни»</i>, в ответ на который в 571 году Хосров I отдал приказ подданным империи иных вероисповеданий <i>«отречься от своей веры и почитать с ним огонь, солнце и прочие божества»</i><sup id="cite_ref-_01260898a8649366_233-2" class="reference"><a href="#cite_note-_01260898a8649366-233"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. При Хосрове Иран, прежде административно состоявший из отдельных родовых наделов знати и вассальных образований, был разделён на четыре части — кусты (пехл. kwst; букв. «сторона»), причём гражданские правители (падоспаны) каждой из частей были подчинены военачальникам — испехбедам<sup id="cite_ref-_28fed62deae83abd_237-0" class="reference"><a href="#cite_note-_28fed62deae83abd-237"><span class="cite-bracket">[</span>232<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Царская власть в Армении и Албании были окончательно ликвидированы, Армения совместно с Албанией, <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" class="mw-redirect" title="Иберия (царство)">Иберией</a> и <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Иранский Азербайджан">Адурбадаганом</a> образовали Северный куст (область)<sup id="cite_ref-_f322f009776075eb_238-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f009776075eb-238"><span class="cite-bracket">[</span>233<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Строительство_фортификационных_сооружений"><span id=".D0.A1.D1.82.D1.80.D0.BE.D0.B8.D1.82.D0.B5.D0.BB.D1.8C.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE_.D1.84.D0.BE.D1.80.D1.82.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.BE.D0.BD.D0.BD.D1.8B.D1.85_.D1.81.D0.BE.D0.BE.D1.80.D1.83.D0.B6.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B9"></span>Строительство фортификационных сооружений</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=14" title="Редактировать раздел «Строительство фортификационных сооружений»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=14" title="Редактировать код раздела «Строительство фортификационных сооружений»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Gilgil%C3%A7ay_s%C9%99ddinin_plan%C4%B1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Gilgil%C3%A7ay_s%C9%99ddinin_plan%C4%B1.png/250px-Gilgil%C3%A7ay_s%C9%99ddinin_plan%C4%B1.png" decoding="async" width="250" height="353" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/88/Gilgil%C3%A7ay_s%C9%99ddinin_plan%C4%B1.png 1.5x" data-file-width="290" data-file-height="410" /></a><figcaption>План <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Гильгильчайские укрепления">Гильгильчайских укреплений</a></figcaption></figure> <p>С появлением в прикаспийских степях <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BD%D0%BD%D1%8B" title="Гунны">гуннов</a> стратегическое значение Кавказа возросло как для Ирана, так и для Византии<sup id="cite_ref-_cadcee966a877265_239-0" class="reference"><a href="#cite_note-_cadcee966a877265-239"><span class="cite-bracket">[</span>234<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Набеги кочевников с Северного Кавказа на Закавказье осуществлялись не только через перевалы и ущелья в Главном Кавказском хребте, но главным образом вдоль побережья Чёрного и Каспийского морей. Одним из наиболее удобных путей была равнинная полоса вдоль западного берега Каспия. Кочевники зачастую доходили до территории Мидии-Атропатены, политически связанной с Парфянской империей, а позднее — с государством Сасанидов. Сасанидская держава, осуществляя экспансию в Закавказье, была вынуждена приступить к возведению заградительных стен<sup id="cite_ref-_f322ec0977606f24_240-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f24-240"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В наше время известны пять линий стен, идущих от отрогов гор до моря и пересекающих прибрежную низменную полосу: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%88%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Бешбармакские укрепления">Бешбармакские укрепления</a> к северу от Апшеронского полуострова, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Гильгильчайские укрепления">Гильгильчайская (Шабранская) стена</a> в 23 км к северу от предыдущей, стена к северу от р. Самур, неподалёку от городища Топрах-Кала, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Дербентская крепость">Дербентские стены</a> и остатки стен к северу от Дербента. Письменные источники приписывают сооружение вышеупомянутых стен разным сасанидским царям — в первую очередь, упоминаются Йездегерд II, Кавад I и Хосров I<sup id="cite_ref-_f322ec0977606f2b_241-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ec0977606f2b-241"><span class="cite-bracket">[</span>236<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Строительство укреплений в Кавказской Албании было начато ещё Йездегердом II (438—457 г.)<sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddfd_242-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddfd-242"><span class="cite-bracket">[</span>237<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Договор, подписанный между Ираном и Византией по итогам <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_(502%E2%80%94506)" class="mw-redirect" title="Ирано-византийская война (502—506)">войны 502—506 годов</a>, успешные походы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B4_I" title="Кавад I">Кавада I</a> против <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%80%D1%8B" title="Савиры">сабиров</a> в 507—508 годах, а также восстановление контроля над <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B5" title="Дарьяльское ущелье">Дарьяльским</a> и Дербентским проходами создали благоприятную ситуацию для укрепления позиций Сасанидов в Закавказье<sup id="cite_ref-_a3335f5be0e63290_243-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a3335f5be0e63290-243"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Масштабное строительство фортификационных сооружений на территории Албании развернулось при Каваде I. Наряду с защитой северных границ Ирана, эти меры были направлены на усиление иранского присутствия в регионе, отличавшемся нестабильностью. Безопасность обширной сети укреплений должны были обеспечивать соответствующие военные гарнизоны<sup id="cite_ref-_a3335f5be0e63290_243-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a3335f5be0e63290-243"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К числу оборонительных стен, возведённых Кавадом I, относится «Стена Лпинов между Ширваном и <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B0" class="mw-redirect" title="Аланские ворота">Аланскими воротами</a>», отождествляемая со стеной в <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Алазанская долина">Алазанской долине</a><sup id="cite_ref-_6be9c53cbd58ddfd_242-1" class="reference"><a href="#cite_note-_6be9c53cbd58ddfd-242"><span class="cite-bracket">[</span>237<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%88%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Бешбармакские укрепления">Бешбармакские укрепления</a> — самые южные из прикаспийских укреплений. Они представляли собой две параллельные стены, перекрывавшие проход между Бешбармакскими горами и морем<sup id="cite_ref-_765d9f3a41bbee1c_244-0" class="reference"><a href="#cite_note-_765d9f3a41bbee1c-244"><span class="cite-bracket">[</span>239<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> шириной 1,75 км<sup id="cite_ref-_68ebc8e3fcdc8cb8_245-0" class="reference"><a href="#cite_note-_68ebc8e3fcdc8cb8-245"><span class="cite-bracket">[</span>240<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Севернее Бешбармакских стен находилась <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Гильгильчайские укрепления">Гильгильчайская стена</a> протяжённостью 30 км<sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-6" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Эта стена намного значительнее Бешбармакской по своей протяжённости (от моря до гор 6 км, а в общем — вместе с идущей в горах стеной — 30 км). К. Тревер считает наиболее вероятным, что возведение этих двух стен осуществлялось в V в., может быть, при Йездегерде II. Ок. 452 г. хоны, пришедшие на помощь восставшим против персов армянам, грузинам и албанам, разрушили эти заграждения, пограничную крепость и напали на северные области Персии<sup id="cite_ref-_f322eb0977606d51_246-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322eb0977606d51-246"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Следующий оборонительный ряд — стена «Афзут-Кавад» (перс. Afzūt-Kavāt)<sup id="cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-2" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1d5c10f3a306-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Iranica" title="Encyclopædia Iranica">Encyclopædia Iranica</a>, она находилась севернее реки <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D1%80" title="Самур">Самур</a><sup id="cite_ref-_236316d422659025_160-7" class="reference"><a href="#cite_note-_236316d422659025-160"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Роберт Хьюсен локализует эти укрепления севернее <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Шабран">Шабрана</a>, между реками Велвелчай и Шабранчай<sup id="cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-3" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1d5c10f3a306-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Большая строительная деятельность была продолжена и во времена <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_I_%D0%90%D0%BD%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Хосров I Ануширван">Хосрова I Ануширвана</a> (531—579). В связи с участившимися набегами кочевников с севера он построил на побережье Каспия систему крепостей во главе с Дербентом и способствовал усилению в Албании политической роли прикаспийских княжеств<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-9" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%BD_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D1%85" title="Ибн Хордадбех">Ибн Хордадбех</a> пишет о строительстве в этот период <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Дербентская крепость">оборонительного комплекса Дербента</a>, а также 360 замков-укреплений <i>«вдоль горных дорог»</i><sup id="cite_ref-_2f912f12232b6442_247-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2f912f12232b6442-247"><span class="cite-bracket">[</span>242<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Прототипом для дербентского каменного комплекса стала Гильгильчайская стена, в которой соединились методы и техника сасанидского строительства оборонительных укреплений<sup id="cite_ref-_ed805cc562da8a9a_248-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ed805cc562da8a9a-248"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Грандиозная работа по сооружению дербентских стен, добыче, доставке, обтёсывании и укладке камня выполнялась не только местным населением, но и рабочей силой, привезённой из отдалённых областей страны, судя по словам Мовсеса Каланкатуаци. Он писал о «<i>дивных стенах, для построения которых цари персидские изнурили страну нашу, собирая зодчих и изыскивая разные материалы для создания великого строения, которое соорудили между горой Кавказом и великим морем восточным</i>»<sup id="cite_ref-_f322fa09776086e8_249-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322fa09776086e8-249"><span class="cite-bracket">[</span>244<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Согласно мирному договору 561 года между Ираном и Византией, последняя должна была в течение 50 лет выплачивать ежегодно 30 тысяч <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B4" title="Солид">солидов</a> (примерно 136,5 кг в золотых монетах). Значительная часть этих средств предназначалась для укрепления и охраны кавказских проходов и перевалов. В первом пункте договора говорилось: <i>«Персы должны воспрепятствовать унам („Οϋννους“ гуннам), аланам („’Αλανους“) и другим варварам проникать в римские владения через ущелье, называемое Хорутзон („Χορουτζόν“) и Каспийские ворота („των Κασπίων πυλων“)…»</i><sup id="cite_ref-_d3ceede098994108_250-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d3ceede098994108-250"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Хосрову I удалось принудить Византию заплатить за безопасность кавказских «ворот» и принять финансовое участие в строительстве самого крупного оборонительного сооружения на Кавказе — дербентского оборонительного комплекса<sup id="cite_ref-_a1ad12f4627a7965_251-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a1ad12f4627a7965-251"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Охрану укреплений обеспечивали иранские гарнизоны. Пограничные войска Сасанидов, известные как «Сиасиджины» («Siāsījiya», «Siāsījin», «Siāsīkin» или «Nišāstag»), согласно практике, установленной Хосровом I, обеспечивались «солдатскими поместьями», в результате чего возникали новые поселения. Большинство солдат прибывало из северных частей Ирана, особенно из <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Гилян">Гиляна</a><sup id="cite_ref-_cadcee966a877265_239-1" class="reference"><a href="#cite_note-_cadcee966a877265-239"><span class="cite-bracket">[</span>234<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Строительство грандиозной по своим масштабам дербентской оборонительной системы было направлено на защиту против <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Тюркский каганат">Тюркского каганата</a>. Борьба между Ираном и Тюркским каганатом шла за монополию на торговлю шёлком, а также за контроль над рынками и караванными путями. Сасаниды отказались стать торговым посредником и дать проход через свои территории. Чтобы получить доступ к северной части <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D1%91%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%BF%D1%83%D1%82%D1%8C" title="Великий шёлковый путь">Шёлкового пути</a>, проходящей через северо-каспийское побережье и закавказские степи к Чёрному морю, для ведения прямой торговли с Византией, Каганат решил прибегнуть к военным действиям. Они произошли в конце 569 — начале 570 годов. В 571 году был подписан мирный договор на выгодных для Хосрова I условиях<sup id="cite_ref-_3ee5b684dd3847a8_252-0" class="reference"><a href="#cite_note-_3ee5b684dd3847a8-252"><span class="cite-bracket">[</span>247<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Созданные на территории Албании оборонительные системы с укреплёнными военными центрами были единственными подобными сасанидскими проектами в Закавказье. Строительная деятельность укрепила позиции Сасанидов и в то же время способствовала развитию городов<sup id="cite_ref-_ed805cc562da8a9a_248-1" class="reference"><a href="#cite_note-_ed805cc562da8a9a-248"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Фортификационные сооружения</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:General_view_of_Chirag_Gala.jpg" class="mw-file-description" title="Крепость Чирах-кала VI века[248]"><img alt="Крепость Чирах-кала VI века[248]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/General_view_of_Chirag_Gala.jpg/250px-General_view_of_Chirag_Gala.jpg" decoding="async" width="250" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/General_view_of_Chirag_Gala.jpg/375px-General_view_of_Chirag_Gala.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/General_view_of_Chirag_Gala.jpg/500px-General_view_of_Chirag_Gala.jpg 2x" data-file-width="786" data-file-height="558" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Крепость <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%85-%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Чирах-кала">Чирах-кала</a> VI века<sup id="cite_ref-_a9c02464092e6d1f_253-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a9c02464092e6d1f-253"><span class="cite-bracket">[</span>248<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Derbent_wall.jpg" class="mw-file-description" title="Стена дербентской крепости"><img alt="Стена дербентской крепости" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Derbent_wall.jpg/185px-Derbent_wall.jpg" decoding="async" width="185" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Derbent_wall.jpg/278px-Derbent_wall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Derbent_wall.jpg/371px-Derbent_wall.jpg 2x" data-file-width="594" data-file-height="641" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Дербентская крепость">Стена дербентской крепости</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mountain_Beshbarmag,_Azerbaijan,_2007.jpg" class="mw-file-description" title="Бешбармакские укрепления"><img alt="Бешбармакские укрепления" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg/250px-Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg/375px-Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg/500px-Mountain_Beshbarmag%2C_Azerbaijan%2C_2007.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%88%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Бешбармакские укрепления">Бешбармакские укрепления</a></div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Арабы_и_начало_исламизации_Албании"><span id=".D0.90.D1.80.D0.B0.D0.B1.D1.8B_.D0.B8_.D0.BD.D0.B0.D1.87.D0.B0.D0.BB.D0.BE_.D0.B8.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC.D0.B8.D0.B7.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.B8_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Арабы и начало исламизации Албании</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=15" title="Редактировать раздел «Арабы и начало исламизации Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=15" title="Редактировать код раздела «Арабы и начало исламизации Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>На конец VI — начало VII века пришлось возвышение в Албании правящей династии <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Михраниды">Михранидов</a>, владетелей области <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Гардман">Гардман</a><sup id="cite_ref-_f322ef0977607418_254-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607418-254"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Князья из этой династии возглавляли Албанию с 630 года<sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-4" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, придя к власти в результате почти поголовного истребления правившего в Арцахе рода Ераншахиков в ходе борьбы между арменизированными албанскими и армянскими феодальными родами за сюзеренные права над Албанией<sup id="cite_ref-_f322ef0977607419_255-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607419-255"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В середине 630-х годов в Иран вторглись <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82" title="Халифат">арабы</a>. В это время в Иране правил Иездегерд III (632—651 гг.), а в Албании — князь Вараз-Григор (начал править до 628 г., закончил — в 636 г.). Вараз-Григор, как и все остальные находившиеся под властью персидского царя князья и азаты, участвовал в сборах персидского войска против арабов. Во главе албанского военного отряда был поставлен сын Вараз-Григора, юный <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Джеваншир">Джеваншир</a>. По словам Мовсеса Каланкатуаци, Джеваншир семь лет участвовал в «тягостных войнах» против арабов, а после падения государства Сасанидов вернулся в Албанию и поднял восстание против персидских правителей, остававшихся в Атрпатакане. Он нанёс ряд поражений персидским войскам в Албании и с военной помощью правителя Иберии освободил Партав. Самостоятельность Албании, однако, сохранялась недолго: вскоре арабы захватили всё Закавказье, в том числе и Албанию, без труда подчинив её. Когда среди арабских племён начались междоусобицы, вызванные борьбой за власть, страны Закавказья попытались воспользоваться этим и перестать подчиняться арабам. Джеваншир (ок. 640 — ок. 680) вначале вёл политику на сближение с <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Византия">Византией</a> и вступил в переписку с византийским императором <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82_II" title="Констант II">Константом II</a> (658 г.)<sup id="cite_ref-_f322ee097760724f_136-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee097760724f-136"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, однако впоследствии, подвергшись нескольким набегам хазар, отказался от союза с Византией, а в дальнейшем признал себя вассалом халифата Омейядов<sup id="cite_ref-_f322ee0977607241_256-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee0977607241-256"><span class="cite-bracket">[</span>251<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-10" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Это стало поворотным пунктом в истории страны и способствовало её <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">исламизации</a><sup id="cite_ref-_7994ad8d46e21349_257-0" class="reference"><a href="#cite_note-_7994ad8d46e21349-257"><span class="cite-bracket">[</span>252<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Преемник Джеваншира Вараз-Трдат пытался продолжать лавировать между арабами, хазарами и Византией, но в 705 году арабы, недовольные самостоятельной политикой местной династии, отстранили её от власти. Окончательное подчинение Албании произошло в 730-х годах, когда арабы подвергли её такому опустошению, что борьба албанов за независимость была приостановлена на долгие годы<sup id="cite_ref-_62815b19da7e129f_258-0" class="reference"><a href="#cite_note-_62815b19da7e129f-258"><span class="cite-bracket">[</span>253<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%B2_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5)" title="Арран (область в Закавказье)">Арран</a> вошёл в состав халифата как часть наместничества <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D1%8D%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82)" title="Арминия (эмират)">Арминия</a> (с центром сначала в <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B8%D0%BD" title="Двин">Двине</a>, а позже в Барде<sup id="cite_ref-_d24495eb8359cc9c_259-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d24495eb8359cc9c-259"><span class="cite-bracket">[</span>254<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) и оставался в его составе вплоть до конца IX века<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-11" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Войско"><span id=".D0.92.D0.BE.D0.B9.D1.81.D0.BA.D0.BE"></span>Войско</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=16" title="Редактировать раздел «Войско»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=16" title="Редактировать код раздела «Войско»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Первое упоминание албанов классическими авторами связано с их участием, наряду с <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B8%D1%84%D1%8B" title="Скифы">сакасенами</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Кадусии">кадусиями</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Мидия">мидянами</a>, в составе персидского войска <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_III" title="Дарий III">Дария III</a>, сражавшегося против <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE" class="mw-redirect" title="Империя Александра Македонского">македонян</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%93%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%85" title="Битва при Гавгамелах">в битве при Гавгамелах</a><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-3" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb86-166"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По данным Страбона, во время походов <a href="/wiki/%D0%93%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D0%9F%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D0%B9_%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Гней Помпей Великий">Помпея</a> в Закавказье (66-65 гг. до н. э) войско, выставленное против него Албанией, насчитывало 60 тысяч пехоты и 22 тысяч конницы (согласно Плутарху, 12 тысяч конницы). По мнению С. Юшкова, это было <i>«громадное по тому времени войско»</i><sup id="cite_ref-_ea73ffcb8ee1f656_260-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ea73ffcb8ee1f656-260"><span class="cite-bracket">[</span>255<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В этот период происходит отделение войска от народа<sup id="cite_ref-_2f96233db1ec663c_261-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2f96233db1ec663c-261"><span class="cite-bracket">[</span>256<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В эпоху <a href="/wiki/%D0%98%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" class="mw-redirect" title="Империя Сасанидов">Сасанидов</a> албанское войско было интегрировано в состав иранской армии<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb80-262"><span class="cite-bracket">[</span>257<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Персидские правители использовали албанов в войнах против <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Эфталиты">эфталитов</a> и тюрок на востоке и против <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BD%D0%BD%D1%8B" title="Гунны">гуннов</a> и <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Хазары">хазаров</a> на севере<sup id="cite_ref-_f322ef097760741b_263-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef097760741b-263"><span class="cite-bracket">[</span>258<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%BC%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD" title="Аммиан Марцеллин">Аммиан Марцеллин</a> отмечает, что албаны предоставляли свои войска, особенно кавалерию, в армию Шапура II в период его войн с Римом, в частности во время осады Амиды. Царь албанов был удостоен почётной привилегии находиться рядом с уважаемыми военными союзниками иранского шаха<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-1" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb80-262"><span class="cite-bracket">[</span>257<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273053">.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-source{margin:1em 0 0 5%}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin:0 -32px -8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin-left:0}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:32px;padding-right:1.052632em}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding:8px 32px}.mw-parser-output .reference-text .ts-Начало_цитаты-quote{margin:0}</style> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"><p> Рядом с ним [Шапуром II] с левой стороны ехал Грумбат, новый царь хионитов, человек средних лет, уже покрытый морщинами, правитель выдающегося ума и прославленный множеством побед. С правой стороны ехал царь албанов, равный с первым по месту и почёту, а позади — различные командиры, выделяющиеся по уважению и власти, за ними следовали в огромном количестве отобранные люди из отборных сил соседних народов, приученные продолжительными упражнениями переносить всякие тяготы войны.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273076">.mw-parser-output .ts-Конец_цитаты-source{margin:1em 2em 0 0;text-align:right}</style></p><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Аммиан Марцеллин. «Деяния» Книга XVIII 6</cite></div></blockquote> <p>Аммиан Марцелин при этом не сообщает ничего о вооружении албанского войска и применяемой тактике<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-2" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb80-262"><span class="cite-bracket">[</span>257<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Подобно <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Хиониты">хионитам</a>, конница албанов должна была играть решающую роль в битве. Албанская конница во время осады Амиды расположилась перед северными воротами города. Осада была тяжёлой для обеих сторон. Албанская конница, вероятно, понесла большие потери, поскольку Сасаниды вместе со своими союзниками потеряли 30 тысяч воинов, что составляло треть их общей численности<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb81_264-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb81-264"><span class="cite-bracket">[</span>259<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Во время <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0_(502%E2%80%94506)" class="mw-redirect" title="Ирано-византийская война (502—506)">ирано-византийской войны</a> албанский царь <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачаган III</a> участвовал на стороне <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B4_I" title="Кавад I">Кавада I</a> в очередном взятии Амиды<sup id="cite_ref-_1dcd9c05345fc264_265-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1dcd9c05345fc264-265"><span class="cite-bracket">[</span>260<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В период, когда арабские армии готовились к вторжению в Иран и Византию, правитель Албании <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80" title="Вараз-Григор">Вараз-Григор</a> отправил своего сына <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Джеваншир">Джеваншира</a> с контингентом албанских войск в <a href="/wiki/%D0%9A%D1%82%D0%B5%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%BD" title="Ктесифон">Ктесифон</a>. Здесь Джеваншир получил от шахиншаха <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_III" title="Йездегерд III">Йездегерда III</a> титул спарапета албанской армии<sup id="cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-0" class="reference"><a href="#cite_note-_43c8acfa92d2924f-266"><span class="cite-bracket">[</span>261<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BE%D1%81" title="Себеос">Себеос</a> и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Мовсес Каланкатуаци</a> подробно описали подвиги Джеваншира и албанских войск, сражавшихся вместе с сасанидской армией против арабов. В решающей <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%B8" title="Битва при Кадисии">битве при Кадисии</a>, в которой был убит командующий сасанидской армии Ростам Фаррохзад, сам Джеваншир получил ранение, но показал себя как незаурядный и дерзкий воин<sup id="cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-1" class="reference"><a href="#cite_note-_43c8acfa92d2924f-266"><span class="cite-bracket">[</span>261<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно Мовсесу Каланкатуаци, за успешное участие в сражении против арабов Йездегерд III<sup id="cite_ref-_f31f6e09775d631b_267-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6e09775d631b-267"><span class="cite-bracket">[</span>262<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-2" class="reference"><a href="#cite_note-_43c8acfa92d2924f-266"><span class="cite-bracket">[</span>261<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053"> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"><p> почтил его выше всех: его опоясали золотым поясом, унизанным жемчугом, (навесили) меч, дали ему браслеты на руки, прекрасный венец на голову, жемчужные повязки и много ниток жемчуга вокруг его шеи; одели его в чёрные шаровары… и в шёлковое тканое платье с золотой вышивкой<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076"></p><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Мовсес Каланкатуаци, Книга II, 18</cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вооружение"><span id=".D0.92.D0.BE.D0.BE.D1.80.D1.83.D0.B6.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Вооружение</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=17" title="Редактировать раздел «Вооружение»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=17" title="Редактировать код раздела «Вооружение»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мечи, использовавшиеся албанским войском, имели несколько разновидностей. Длинные мечи с узким лезвием имели костяные или деревянные обкладки. Сравнительно короткие мечи, составлявшие небольшую группу, имели сарматское происхождение. Мечи с широким лезвием, достигавшие в длину более 1 метра, имели рукоятки в деревянных обкладках, а также деревянные ножны, которые были обтянуты кожей. Этот вид мечей, вероятно, использовался тяжёлой конницей и военачальниками<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Некоторые кинжалы албанских воинов имели разъединитель и одностороннее лезвие. Найдены также кинжалы мечевидной формы без разъединителя, а также кинжалы с очень коротким клинком и длинной ручкой. Рукоятки кинжалов были изготовлены из дерева, так же как и ножны, которые были обтянуты кожей<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Стрелы были железными и костяными. Наконечники, изготавливавшиеся из кости и почти неизвестные вне территории Албании, были трёх-четырёхгранными и ромбическими в сечении. Железные трёхгранные и трёхлопастные отличаются размерами. Этот тип наконечников имеет большое сходство с железными наконечниками с Северного Кавказа и Поволжья, относящимся к <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Сарматы">сарматским</a> памятникам<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Албанские воины были также вооружены двух-, трёх- и четырёхзубыми железными боевыми вилами<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-3" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В албанском войске использовались щиты, панцири, шлемы из звериной кожи<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-4" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На территории <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a> обнаружено большое количество остатков кольчуг, датируемых поздним албано-сарматским и раннесредневековым периодом<sup id="cite_ref-_86800cd57b76368b_269-0" class="reference"><a href="#cite_note-_86800cd57b76368b-269"><span class="cite-bracket">[</span>264<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Страбон отмечал, что албаны <i>«сражаются пешими и на конях, в лёгком (псилеты) и тяжёлом (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Катафрактарии">катафракты</a>) вооружении»</i>, <i>«защищены панцирями (тораксы)»</i>, <i>«пользуются на войне покрытыми бронёй лошадьми»</i><sup id="cite_ref-_86800cd57b76368a_186-1" class="reference"><a href="#cite_note-_86800cd57b76368a-186"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb87_270-0" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb87-270"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Материалы археологических раскопок в Азербайджане и Дагестане, где найдены погребения не только легковооружённых воинов, но и катафрактариев, подтверждают эти сообщения<sup id="cite_ref-_86800cd57b76368a_186-2" class="reference"><a href="#cite_note-_86800cd57b76368a-186"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Использование железных доспехов албанской армией могло быть заимствованием у мидян Атропатены в период <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Парфия">парфянского</a> владычества<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb87_270-1" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb87-270"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В результате археологических исследований были обнаружены удила, пряжки и другие предметы для конского снаряжения<sup id="cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-5" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Использование в войске тяжёлой конницы указывает на значительное социальное расслоение албанского общества<sup id="cite_ref-_2f96233db1ec663c_261-1" class="reference"><a href="#cite_note-_2f96233db1ec663c-261"><span class="cite-bracket">[</span>256<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Вооружение албанского войска</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_(Shaki).jpg" class="mw-file-description" title="Железные и глиняные наконечники копий и стрел из Мингечевира и Гилахлы (Шеки)"><img alt="Железные и глиняные наконечники копий и стрел из Мингечевира и Гилахлы (Шеки)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg/250px-Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg" decoding="async" width="250" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg/375px-Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg/500px-Iron_and_eartenware_spear_amd_arrow_heads_from_Mingachevir_and_Gilahli_%28Shaki%29.jpg 2x" data-file-width="1301" data-file-height="716" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Железные и глиняные наконечники копий и стрел из <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Мингечевир">Мингечевира</a> и Гилахлы (<a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8" title="Шеки">Шеки</a>) </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg" class="mw-file-description" title="Шлем воинов Кавказской Албании из памятника Нюйди, Ахсуйский район Азербайджана. Музей истории Азербайджана"><img alt="Шлем воинов Кавказской Албании из памятника Нюйди, Ахсуйский район Азербайджана. Музей истории Азербайджана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg/131px-%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg" decoding="async" width="131" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg/196px-%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg/261px-%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%88%D0%BB%D0%B5%D0%BC.jpg 2x" data-file-width="1275" data-file-height="1950" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Шлем воинов Кавказской Албании из <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8E%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Нюйдинские памятники">памятника Нюйди</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%81%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Ахсуйский район">Ахсуйский район</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджана</a>. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музей истории Азербайджана</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg" class="mw-file-description" title="Принадлежавшие албанскому войску бронзовые рукоятки мечей и железные мечи, найденные в окрестностях Газаха и Мингечевира. Музей истории Азербайджана"><img alt="Принадлежавшие албанскому войску бронзовые рукоятки мечей и железные мечи, найденные в окрестностях Газаха и Мингечевира. Музей истории Азербайджана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg/250px-Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg" decoding="async" width="250" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg/375px-Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg/500px-Bronze_sword_handles_and_iron_swords_from_Gazakh_and_Mingachevir.jpg 2x" data-file-width="1323" data-file-height="784" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Принадлежавшие албанскому войску бронзовые рукоятки мечей и железные мечи, найденные в окрестностях <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85" title="Газах">Газаха</a> и Мингечевира. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музей истории Азербайджана</a></div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Правители_Кавказской_Албании_и_княжеские_рода"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B2.D0.B8.D1.82.D0.B5.D0.BB.D0.B8_.D0.9A.D0.B0.D0.B2.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8_.D0.B8_.D0.BA.D0.BD.D1.8F.D0.B6.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D1.80.D0.BE.D0.B4.D0.B0"></span>Правители Кавказской Албании и княжеские рода</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=18" title="Редактировать раздел «Правители Кавказской Албании и княжеские рода»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=18" title="Редактировать код раздела «Правители Кавказской Албании и княжеские рода»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Албанские_царские_династии"><span id=".D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D1.86.D0.B0.D1.80.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.B4.D0.B8.D0.BD.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.B8"></span>Албанские царские династии</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=19" title="Редактировать раздел «Албанские царские династии»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=19" title="Редактировать код раздела «Албанские царские династии»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Первая известная историографии царская династия, носившая персидский<sup id="cite_ref-_222cb1968810f84d_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-_222cb1968810f84d-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> титул «<a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%B8" class="mw-redirect" title="Арраншахи">Арраншахи</a>» (Араншахики, Ераншахики), была, по-видимому, местного происхождения. По мнению Камиллы Тревер, «первые цари Албании несомненно являлись представителями местной албанской знати из числа наиболее выдвинувшихся племенных вождей. Об этом говорят и их неармянские и неиранские имена (Оройс, Косис, Зобер в греческой передаче; как они звучали по-албански, мы пока не знаем)»<sup id="cite_ref-_f3267c09776399af_183-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По мнению <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BB_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Туманов, Кирилл Львович">Кирилла Туманова</a>, царский род Арраншахов, возможно, был тем, который, подчинив себе другие родственные династии, добился объединения Албании и положил начало албанской монархии. Название «Араншахик» при этом могло происходить как от <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Этникон">этникона</a> «Аран» («Албания»), так и от имени <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC" title="Эпоним">эпонима</a> «Арана»<sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Мовсес Каланкатуаци</a> в своей «Истории страны Алуанк» приводит легенду о происхождении Арраншахов<sup id="cite_ref-272" class="reference"><a href="#cite_note-272"><span class="cite-bracket">[</span>267<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ссылаясь при этом на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Мовсес Хоренаци">Мовсеса Хоренаци</a><sup id="cite_ref-273" class="reference"><a href="#cite_note-273"><span class="cite-bracket">[</span>268<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно этой легенде, Арраншахи ведут своё начало от легендарного патриарха Арана из рода <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8E%D0%BD%D0%B8_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Сюни (династия)">Сисакан</a> из потомков Иафета, которого назначил правителем Албании армянский царь Валаршак. Легенда, очевидно, поздняя и имеет книжное армянское происхождение, но труд Каланкатуаци показывает, что она была распространена и в Албании. По мнению К. Тревер, легендарная генеалогия об образовании албанской государственности под влиянием армянского царя была создана в первые века нашей эры и имела целью сближение интересов Армении и Албании — вероятно, в тот период, когда <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Аршакиды">парфянским Аршакидам</a> в политических целях удалось посадить на престолы ряда стран Закавказья представителей своего рода<sup id="cite_ref-_f3267c09776399af_183-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Исследовательница также отмечает, что <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8E%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Сюник">Сисакан</a>, находившийся между Арменией и Арцахом, не участвовал в первом объединении албанских племён, однако, в V—VI веках эта историческая область играла важное значение в политических отношениях Албании и Армении, чем можно объяснить более позднее добавление в легенду истории о происхождении от Сисака<sup id="cite_ref-_f3267c09776399ac_274-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399ac-274"><span class="cite-bracket">[</span>269<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно <span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Josef Markwart"><a href="/w/index.php?title=%D0%99%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84%D1%83_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Йозефу Маркварту (страница отсутствует)">Йозефу Маркварту</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Josef_Markwart" class="extiw" title="en:Josef Markwart"><span title="Josef Markwart — версия статьи «Йозефу Маркварту» на английском языке">[англ.]</span></a></sup>, эта легенда отражает тесную связь, имевшую место между областью Сисакан и Албанией<sup id="cite_ref-_f0a77b8e94a3c0d3_275-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f0a77b8e94a3c0d3-275"><span class="cite-bracket">[</span>270<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>После того, как династия Арраншахов была смещена <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Аршакиды Кавказской Албании">Аршакидами</a>, термин «Арраншах» продолжал использоваться как титул царей Албании независимо от династии<sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-1" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Аршакиды_Кавказской_Албании"><span id=".D0.90.D1.80.D1.88.D0.B0.D0.BA.D0.B8.D0.B4.D1.8B_.D0.9A.D0.B0.D0.B2.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Аршакиды Кавказской Албании</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=20" title="Редактировать раздел «Аршакиды Кавказской Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=20" title="Редактировать код раздела «Аршакиды Кавказской Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Восхождение иранской династии на трон в Албании, Армении и восточной Иберии было следствием заключённого в 64 году между римским императором <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD" title="Нерон">Нероном</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Парфянское царство">Парфией</a> мирного договора<sup id="cite_ref-_61aa88f320b3b043_199-1" class="reference"><a href="#cite_note-_61aa88f320b3b043-199"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В середине — второй половине I в. н. э. на албанском престоле появился первый Аршакид (в письменных источниках того времени эта смена династий не нашла отражения)<sup id="cite_ref-_f3267c09776399af_183-3" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Династия албанских <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Аршакиды Кавказской Албании">Аршакидов</a> была младшей ветвью <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%8B_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%B8_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%B8)" title="Аршакиды (цари Парфии)">парфянских Аршакидов</a> и вместе с аршакидскими династиями соседних Армении, Иберии и <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82" title="Маскут">страны маскутов</a> составляла пан-Аршакидскую семейную федерацию<sup id="cite_ref-_7d84548fcaa10a0e_276-0" class="reference"><a href="#cite_note-_7d84548fcaa10a0e-276"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-277" class="reference"><a href="#cite_note-277"><span class="cite-bracket">[</span>272<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-278" class="reference"><a href="#cite_note-278"><span class="cite-bracket">[</span>273<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f3267c09776399af_183-4" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-279" class="reference"><a href="#cite_note-279"><span class="cite-bracket">[</span>274<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ранняя история династии неизвестна; согласно Мовсесу Каланкатуаци, основателем династии стал Санатрук, вождь <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82%D1%8B" title="Маскуты">маскутов</a> (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%8B" title="Массагеты">массагетов</a>), но эта версия была опровергнута учеными. Историю династии ведут от её первого известного представителя Вачагана I Храброго, родом из исторической области <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82" title="Маскут">Маскут</a><sup id="cite_ref-_a33cec9309046f12_280-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a33cec9309046f12-280"><span class="cite-bracket">[</span>275<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. При этом, вероятно, что албанские Аршакиды, относясь к той же династической ветви, являлись преемниками аршакидских царей Маскута<sup id="cite_ref-_bb5d014c80b3f90a_281-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bb5d014c80b3f90a-281"><span class="cite-bracket">[</span>276<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. После смерти Санатрука, возможно, Шапур II, упразднив царскую династию Маскута, возвёл на трон Албании представителей маскутской ветви Аршакидов<sup id="cite_ref-_bb5d014c80b3f909_282-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bb5d014c80b3f909-282"><span class="cite-bracket">[</span>277<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Согласно средневековым источникам, албанские Аршакиды традиционно заключали браки с принцессами из династии <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Сасаниды">Сасанидов</a>. Так, <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Урнайр">Урнайр</a> был женат на сестре <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапура II</a>. Матерью другого албанского правителя — <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD" title="Асваген">Асвагена</a> — являлась сестра <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_III" title="Шапур III">Шапура III</a>, а сам Асваген был женат на дочери <a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_II" title="Йездегерд II">Йездегерда II</a><sup id="cite_ref-_40eab77ed592fa72_283-0" class="reference"><a href="#cite_note-_40eab77ed592fa72-283"><span class="cite-bracket">[</span>278<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Сохранилась <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%BC%D0%B0" title="Гемма">гемма</a>-печать албанского царя Асвагена с надписью на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">среднеперсидском языке</a> «Асваген, царь Албании»(«Ahzwahen i, Аrdāп sāh»)<sup id="cite_ref-_ab35d1aa9b4e3093_284-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ab35d1aa9b4e3093-284"><span class="cite-bracket">[</span>279<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Гемма изготовлена по канонам, присущим сасанидской <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Глиптика">глиптике</a>. Символ, находящийся в центре, — знак «лунной повозки» — представляет собой эмблему сасанидского государства<sup id="cite_ref-_40eab67ed592f8a0_285-0" class="reference"><a href="#cite_note-_40eab67ed592f8a0-285"><span class="cite-bracket">[</span>280<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Присутствие этого знака на гемме албанского царя можно рассматривать как символ династической связи с правящей династией Ирана, принадлежности к роду, «происходящему от богов»<sup id="cite_ref-_40eab67ed592f8a3_286-0" class="reference"><a href="#cite_note-_40eab67ed592f8a3-286"><span class="cite-bracket">[</span>281<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Албанские Аршакиды также носили титул «Арраншахов»<sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-2" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142621938"><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-rightHideLink" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title" style="background-color:#B0C4DE;text-align:center;">Генеалогическое древо Аршакидов по М. Гаджиеву и К. Тревер<div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content" style=""> <div class="center" style="height:550px; border: 2px solid white; overflow: auto; padding: 3px"> <table role="presentation" style="border:0;border-spacing: 0 0;font-size:100%;line-height:150%;"> <tbody><tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_I" title="Вачаган I">Вачаган I Храбрый</a><br />(ок. 300 — ок. 336)</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5" title="Нарсе">Нарсе</a><br />(293 — 302/303)</td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B5_I" title="Ваче I">Ваче I</a><br />(ок. 336 — ок. 350)</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B4_II" title="Ормизд II">Ормизд II</a><br />(302/303 — 309)</td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%80" title="Урнайр">Урнайр</a><br />(ок.350 — ок. 375)</td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Ормиздухт</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%80_II" title="Арташир II">Арташир II</a><br />(379 — 383)</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5" title="Атурнарсе">Атурнарсе</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Ормизд</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_II" title="Шапур II">Шапур II</a><br />(309 — 379)</td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Ифра Ормизд</td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вачаган II (страница отсутствует)">Вачаган II</a><br />(ок. 375 — 385)</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B8%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мирхаван (страница отсутствует)">Мирхаван</a><br />(ок. 385 — 395)</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сатой (страница отсутствует)">Сатой</a><br />(ок.395 — ок. 405)</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Асай (страница отсутствует)">Асай</a><br />(ок.405 — ок. 415)</td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Неизвестно</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_III" title="Шапур III">Шапур III</a><br />(383 — 388)</td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%88%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%85%D1%82" title="Шошандухт">Шошандухт</a></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_I" title="Йездегерд I">Йездегерд I</a><br />(399 — 420/421)</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_IV" title="Бахрам IV">Бахрам IV</a><br />(388 — 399)</td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_V" title="Бахрам V">Бахрам V</a><br />(420/421 — 438/439)</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8)" title="Шапур (царь Армении)">Шапур</a></td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Денак</td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%99%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B4_II" title="Йездегерд II">Йездегерд II</a><br />(438/439 — 457)</td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD" title="Асваген">Асваген</a><br />(ок.415 — ок. 440)</td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px dashed var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Зарир</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%88_(%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%88%D0%B0%D1%85)" title="Балаш (шахиншах)">Балаш</a><br />(483/484 — 488)</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B7" title="Пероз">Пероз</a><br />(459 — 483/484)</td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B4_III" title="Ормизд III">Ормизд III</a><br />(457 — 459)</td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000); border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2" style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-bottom: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="text-align:center"><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 1em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;">Йездегерд</td><td rowspan="2" colspan="2"></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B5_II" title="Ваче II">Ваче II</a><br />(ок. 440 — 462)</td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-right: 1px solid var(--color-emphasized, #000);"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr><tr style="text-align:center"></tr> <tr style="text-align:center; height:1px;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 2px solid var(--color-emphasized, #000); padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачаган III Благочестивый</a><br />(ок. 485 — ок. 510)</td></tr><tr style="text-align:center"></tr> </tbody></table> </div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Персидские_марзпаны"><span id=".D0.9F.D0.B5.D1.80.D1.81.D0.B8.D0.B4.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.BC.D0.B0.D1.80.D0.B7.D0.BF.D0.B0.D0.BD.D1.8B"></span>Персидские марзпаны</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=21" title="Редактировать раздел «Персидские марзпаны»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=21" title="Редактировать код раздела «Персидские марзпаны»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">См. также: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Албанское марзпанство">Албанское марзпанство</a></div> <p>После отречения от престола Ваче III (ок. 401 г.) и до возведения на трон его племянника, Вачагана III, в течение 30 лет Албанией правили персидские марзпаны<sup id="cite_ref-_f322f009776075ea_232-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f009776075ea-232"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. После смерти Вачагана III управление страной перешло к марзпанам, резиденция которых была перенесена из Кабалы в Партав<sup id="cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-4" class="reference"><a href="#cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Михраниды"><span id=".D0.9C.D0.B8.D1.85.D1.80.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B4.D1.8B"></span>Михраниды</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=22" title="Редактировать раздел «Михраниды»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=22" title="Редактировать код раздела «Михраниды»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir,_VII_century.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG/170px-Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG" decoding="async" width="170" height="372" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG/255px-Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG/340px-Statue_of_Caucasian_Albanian_king_Javanshir%2C_VII_century.JPG 2x" data-file-width="1558" data-file-height="3407" /></a><figcaption>Муляж статуи VII века, предположительно изображающий Джеваншира, в <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музее истории Азербайджана</a> в Баку (оригинал хранится в <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B6" title="Эрмитаж">Эрмитаже</a>)</figcaption></figure> <p>Возвышение в Албании иранской династии <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Михраниды">Михранидов</a> приходится на конец VI — начало VII века<sup id="cite_ref-_f322ef0977607418_254-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607418-254"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Мовсес Каланкатуаци характеризует Михранидов как родственников сасанидского шаха <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_I_%D0%90%D0%BD%D1%83%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Хосров I Ануширван">Хосрова I Ануширвана</a><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-3" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно историку<sup id="cite_ref-_f322ef0977607418_254-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607418-254"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053"> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"><p> Михр, родственник Хосрова, обратившись в бегство, взял с собою часть народа, около 30 000 семейств. Перейдя в страну албанов, он вступил в область Ути, близ великого города Партава.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076"></p><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Мовсес Каланкатуаци, Книга II, 17</cite></div></blockquote> <p>Рассказывая о <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80" title="Вараз-Григор">Вараз-Григоре</a>, первом правителе Албании из этой династии, Каланкатуаци называет его «князем из рода <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%80_%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Ардашир Папакан">Ардашира</a>». <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BB_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Туманов, Кирилл Львович">К. Туманов</a> считает эту генеалогию заслуживающей доверия<sup id="cite_ref-_8c444044a679e380_287-0" class="reference"><a href="#cite_note-_8c444044a679e380-287"><span class="cite-bracket">[</span>282<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, однако ряд историков подвергает сомнению происхождение династии от Сасанидов, полагая, что её представители скорее всего происходят от <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Парфия">парфянского</a> рода Михрана<sup id="cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-_2271fa22fdff24c3-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-4" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Род Михрана, возможно, является выходцами из северо-западных областей Ирана — вероятно, из <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD" title="Горган">Гургана</a><sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-5" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. К этому клану принадлежал и претендент на иранский престол <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC_%D0%A7%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BD" title="Бахрам Чубин">Бахрам Чубин</a><sup id="cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-2" class="reference"><a href="#cite_note-_2271fa22fdff24c3-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, другие ветви правили в <a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" class="mw-redirect" title="Иберия (царство)">Иберии</a> и <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Гогарена">Гогарене</a>. Род Михранидов являлся одним из «Семи Великих родов» Ирана. Представители династии были склонны к именам, связанным с богом <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0_(%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Митра (божество)">Митрой</a>, который когда-то, возможно, был объектом семейного культа<sup id="cite_ref-_8c444044a679e380_287-1" class="reference"><a href="#cite_note-_8c444044a679e380-287"><span class="cite-bracket">[</span>282<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Каланкатуаци сообщает, что род Михрана якобы был замешан в убийстве <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B4_IV" title="Ормизд IV">Ормизда IV</a>, отца <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%B2_II_%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B7" title="Хосров II Парвиз">Хосрова II</a> и, опасаясь мести, бежал в Албанию. Хосров же, прислушавшись к советам, передал власть в Албании Михрану со словами <i>«Родной брат мой, не удаляйся от меня неприязненно. Если ты не благоволишь жить со мною, то возьми себе там, куда простирается моя власть, столько земли для жительства, сколько успеют пройти ноги твои»</i><sup id="cite_ref-_262260db2e120e8b_288-0" class="reference"><a href="#cite_note-_262260db2e120e8b-288"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f322ef0977607418_254-3" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607418-254"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Михран останавливается в <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Гардман">Гардмане</a>, где строит город Михраван. Его правнук, Вардан Храбрый, в течение трёх лет построил там же крепость Гардман<sup id="cite_ref-_f322ef0977607419_255-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607419-255"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Династия играла доминирующую роль в период междуцарствия в Албании<sup id="cite_ref-_0896b2764ca5d0ee_289-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0896b2764ca5d0ee-289"><span class="cite-bracket">[</span>284<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Постепенно Михран и его преемники подчинили себе всю страну. Согласно российскому исследователю <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B1%D0%B5%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Аликберов, Аликбер Калабекович">А. Аликберову</a>, после падения власти албанских Аршакидов Албания распалась на 12 феодальных владений, которые необходимо было подчинить единой власти. Историю этого прихода к власти и сообщает Каланкатуаци, говоря, что <i>«с коварной целью призвал к себе двенадцать мужей из [местной] знати, истребил всех мечом и завладел страной»</i><sup id="cite_ref-_262260db2e120e8b_288-1" class="reference"><a href="#cite_note-_262260db2e120e8b-288"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Сообщение Каланкатуаци об истреблении Михранидами рода Арраншахов, по мнению К. Тревер, является «отзвуками борьбы между арменизованными албанскими и армянскими феодальными родами за захват сюзеренных прав над феодальной Албанией»<sup id="cite_ref-_f322ef0977607419_255-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ef0977607419-255"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Американская исследовательница Э. Вакка считает, что Михранидами была уничтожена армянофильская элита Албании<sup id="cite_ref-_ce17053b5c93f544_290-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ce17053b5c93f544-290"><span class="cite-bracket">[</span>285<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ряд западных исследователей считает, что в этом рассказе отразилось полное истребление Варданом Храбрым представителей предыдущей правящей династии Албании — Аршакидов<sup id="cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-6" class="reference"><a href="#cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно же К. Туманову речь идёт о враждебности Михранидов по отношению к первой царской династии Албании — Арраншахам<sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-3" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Согласно «<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BB%D0%B8%D1%81_%D1%86%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%B0" title="Картлис цховреба">Картлис цховреба</a>», <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80" title="Вараз-Григор">Вараз-Григор</a> был крещён византийским императором <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%B9_I" title="Ираклий I">Ираклием I</a> и принял <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Халкидонизм">халкидонитство</a><sup id="cite_ref-_482b1ffeaf871caf_291-0" class="reference"><a href="#cite_note-_482b1ffeaf871caf-291"><span class="cite-bracket">[</span>286<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f322ee0977607248_213-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f322ee0977607248-213"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По мнению <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Шнирельман, Виктор Александрович">В. Шнирельмана</a>, династия вскоре после возвышения подверглась арменизации<sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-5" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Последний представитель династии Михранидов, Вараз-Трдат II, был убит в 822 году и титул «Арраншах» был перенят князем <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Шекинское царство">Шеки</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%BB_%D0%A1%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%8F%D0%BD" title="Сахл Смбатян">Сахлом Смбатяном</a><sup id="cite_ref-_660cb5c57d105158_292-0" class="reference"><a href="#cite_note-_660cb5c57d105158-292"><span class="cite-bracket">[</span>287<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Князь <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Джеваншир">Джеваншир</a> был убит заговорщиками. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80" title="Вараз-Григор">Вараз-Григор</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%88%D0%B8%D1%80" title="Джеваншир">Джеваншир</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B7-%D0%A2%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%82_I" title="Вараз-Трдат I">Вараз-Трдат I</a></li></ul> <p>В 705 году власть Михранидов была полностью упразднена арабами. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Княжеские_рода"><span id=".D0.9A.D0.BD.D1.8F.D0.B6.D0.B5.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D1.80.D0.BE.D0.B4.D0.B0"></span>Княжеские рода</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=23" title="Редактировать раздел «Княжеские рода»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=23" title="Редактировать код раздела «Княжеские рода»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Князья Даштакаран — правили в <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Сакасена">Сакасене</a>, последний раз упоминаются в VII веке<sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-4" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Князья Дзорапор — правили на территории округа <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%80" title="Дзорапор">Дзорапор</a> в долине реки <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" class="mw-redirect" title="Акстафа (река)">Акстафа</a><sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-5" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Князья Колбапор — являлись правителями округа <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%85%D0%B1%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%80" title="Кохбапор">Колбапор</a><sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-6" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Князья Колт — правили в Колте на территории исторической области Арцах. Они претендовали на происхождение от царей <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Атропатена">Атропатены</a><sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-7" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Князья Отены — правили на территории <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Утик">Утика</a><sup id="cite_ref-_5023164620e174c5_271-8" class="reference"><a href="#cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Религия"><span id=".D0.A0.D0.B5.D0.BB.D0.B8.D0.B3.D0.B8.D1.8F"></span>Религия</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=24" title="Редактировать раздел «Религия»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=24" title="Редактировать код раздела «Религия»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Язычество"><span id=".D0.AF.D0.B7.D1.8B.D1.87.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Язычество</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=25" title="Редактировать раздел «Язычество»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=25" title="Редактировать код раздела «Язычество»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В античный период населявшие Албанию народы были язычниками. По <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбону</a>, здесь почитали «<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D1%86%D0%B5" title="Солнце">Солнце</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%B2%D1%81" title="Зевс">Зевса</a> и <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Лунное божество">Луну</a>, в особенности же Луну». Страбон описывает албанский храм божества Луны, находившийся недалеко от границ Иберии — возможно, в нынешней <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Кахетия">Кахетии</a>, — и обряд происходивших здесь человеческих жертвоприношений. В Албании храмам была отведена земля (<i>хора</i>), по словам Страбона, «обширная и хорошо населённая» храмовыми рабами (иеродулами), по крайней мере часть которых имела и культовые обязанности; из них же избирались человеческие жертвы<sup id="cite_ref-_d421eb5bbc781e93_293-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d421eb5bbc781e93-293"><span class="cite-bracket">[</span>288<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>На территории исторической области <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0" title="Сакасена">Сакасены</a> в направлении современного <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80" title="Шамкир">Шамкира</a> локализуется местонахождение древнего албанского храмового центра Яшу Хош, название которого связано с утийским словом «хаш» («луна»). В более поздний период здесь находилась кафедра епископа <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">албанской церкви</a><sup id="cite_ref-_064bfd559f07f59d_294-0" class="reference"><a href="#cite_note-_064bfd559f07f59d-294"><span class="cite-bracket">[</span>289<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Зороастризм"><span id=".D0.97.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.B0.D1.81.D1.82.D1.80.D0.B8.D0.B7.D0.BC"></span>Зороастризм</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=26" title="Редактировать раздел «Зороастризм»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=26" title="Редактировать код раздела «Зороастризм»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Также в Албанию проникало влияние <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зороастризм">зороастризма</a><sup id="cite_ref-_d421eb5bbc781e93_293-1" class="reference"><a href="#cite_note-_d421eb5bbc781e93-293"><span class="cite-bracket">[</span>288<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Его распространение началось в парфянский период. Географическая близость Ирана способствовала тому, что к III—IV векам зороастризм в Албании пустил более глубокие корни, чем в других странах Закавказья<sup id="cite_ref-_2fa0993db1f58324_295-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2fa0993db1f58324-295"><span class="cite-bracket">[</span>290<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Согласно надписи зороастрийского священника <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80" title="Картир">Картира</a>, высеченной на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0" title="Кааба Зороастра">Каабе Зороастра</a>, в Албании, Армении и Иберии были воздвигнуты огненные алтари<sup id="cite_ref-_5837ceac0e513d02_296-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5837ceac0e513d02-296"><span class="cite-bracket">[</span>291<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Называемые Страбоном греческими именами почитаемые в Албании божества соответствовали богам древнеиранского пантеона — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0_(%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Митра (божество)">Митре</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B0" title="Анахита">Анахите</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B0" class="mw-redirect" title="Ахура Мазда">Ахура Мазде</a>. Это позволяет сделать вывод о значительном влиянии на Албанию иранских религиозных представлений<sup id="cite_ref-_bbd0c01108ede8b1_297-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bbd0c01108ede8b1-297"><span class="cite-bracket">[</span>292<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Одним из центров зороастризма в регионе являлся Дербент, о чём свидетельствуют среднеперсидские надписи с зороастрийскими именами, а также зороастрийская символика на дербентских стенах. Недалеко от Дербента также обнаружен скальный зороастрийский погребальный комплекс, сочетающий в себе две <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0" title="Дахма">дахмы</a> (среднеперс. «daxmag») и астодан<sup id="cite_ref-298" class="reference"><a href="#cite_note-298"><span class="cite-bracket">[</span>А 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(среднеперс. «astodan»)<sup id="cite_ref-_a29f4dd98ea1853d_299-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a29f4dd98ea1853d-299"><span class="cite-bracket">[</span>293<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Христианство"><span id=".D0.A5.D1.80.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.B0.D0.BD.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Христианство</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=27" title="Редактировать раздел «Христианство»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=27" title="Редактировать код раздела «Христианство»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Kishchurchsideview.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Kishchurchsideview.JPG/300px-Kishchurchsideview.JPG" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Kishchurchsideview.JPG/450px-Kishchurchsideview.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Kishchurchsideview.JPG/600px-Kishchurchsideview.JPG 2x" data-file-width="1843" data-file-height="1382" /></a><figcaption>Церковь в селе Киш</figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">Церковь Кавказской Албании</a></div> <p>Начало распространения христианства в этом регионе местная традиция связывает с проповеднической деятельностью <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB" class="mw-redirect" title="Апостол">апостола</a> <a href="/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%B9_(%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8)" title="Елисей (просветитель Албании)">Елисея</a>, который, как считается, был рукоположен первым <a href="/wiki/%D0%98%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8" class="mw-redirect" title="Иерусалимские патриархи">иерусалимским патриархом</a> <a href="/wiki/%D0%98%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB_%D0%BE%D1%82_70)" title="Иаков (апостол от 70)">апостолом Иаковом</a>. Апостолу Елисею приписывается постройка <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9A%D0%B8%D1%88" title="Церковь в селе Киш">церкви в Гисе</a><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-12" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-1" class="reference"><a href="#cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Считается, что названия исторической области Элисени, охватывавшей территории современных Белоканского, Загатальского и Гахского районов Азербайджана, а также населённого пункта <a href="/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%83" title="Илису">Элису</a> связаны с именем Св. Елисея<sup id="cite_ref-_992753ea033b9d78_300-0" class="reference"><a href="#cite_note-_992753ea033b9d78-300"><span class="cite-bracket">[</span>294<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>«Второе крещение» Албании произошло при св. <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Григорий Просветитель">Григории Просветителе</a> в начале IV века. Согласно армянским источникам, в 330-е гг. внук Григория Просветителя <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_(%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9)" title="Григорис (святой)">Григорис</a>, рукоположенный во «епископа Иверии и Алуанка», прибыл в Албанию из Армении, вёл проповедь среди местного населения и принял мученическую смерть среди <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%82" title="Маскут">маскутов</a> (ок. 338 года). К этому же времени относятся сообщения грузинских источников о крещении <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B8" title="Эрети">Эрети</a> святой <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%9D%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Святая Нина">Нино</a><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-13" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По мнению авторов российской «Истории древнего мира», по причине множественности языков, первое время языком письменности и богослужения Кавказской Албании мог быть лишь армянский. Введение христианства потребовало введения письменности на родном языке, чтобы на него можно было перевести священные и богослужебные христианские книги и вести на нём проповеди<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Возобновление проповеди христианства среди народов Албании ок. 420 г. было связано с именем <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86" title="Месроп Маштоц">Месропа Маштоца</a>, которому приписывается создание албанского алфавита. На албанский язык были переведены Книги Пророков, Деяния Апостолов, Евангелие<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-14" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Судя по материалам I Двинского Собора (506), албанский язык в этот период уже являлся официальным языком Церкви<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-15" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>С 552 года глава Албанской церкви носил титул «католикос Алуанка, Лпника и <a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Чола (город)">Чола</a>»<sup id="cite_ref-_a3cc22665deceb97_302-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a3cc22665deceb97-302"><span class="cite-bracket">[</span>296<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-16" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Кафедра находилась в <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партаве</a>, а летняя резиденция — в крепости Бердакур. В состав Албанского католикосата входили епархии: Партав, Чол, Капалак, Амарас, Хашу, Талдзанк, Салиан, Шаки<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-17" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Как отмечает А. П. Новосельцев, довольно долгое время христианство в Закавказье было представлено единым союзом трёх церквей — <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C" title="Армянская апостольская церковь">армянской</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C" title="Грузинская православная церковь">грузинской</a> и <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">албанской</a>, при известной гегемонии первой. По его мнению, наряду с международно-политическими причинами (ирано-византийское соперничество), именно гегемонистские устремления армянской церкви как самой сильной из закавказских церковных организаций способствовали церковному расколу в начале VII века, когда грузинская церковь присоединилась к <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Византия">византийской</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Православие">православной</a> традиции<sup id="cite_ref-_7558366c9a5493d3_303-0" class="reference"><a href="#cite_note-_7558366c9a5493d3-303"><span class="cite-bracket">[</span>297<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, тогда как армянская и албанская обособились, образовав <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B8" title="Древневосточные православные церкви">отдельную группу</a> в системе мирового христианства. Это событие явилось началом поглощения албанской церковной организации более сильной армянской. В значительной мере это обусловлено и арменизацией части населения Албании ещё до этого<sup id="cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-1" class="reference"><a href="#cite_note-_fad400bacbc4a2e4-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С VII века процесс арменизации местного населения и церкви ускорился, и в более позднюю эпоху богослужение в ней велось на армянском языке<sup id="cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-2" class="reference"><a href="#cite_note-_fad400bacbc4a2e4-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-18" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Албанская церковь сохраняла самостоятельность c 590<sup id="cite_ref-_dcbeab98ac0ea279_304-0" class="reference"><a href="#cite_note-_dcbeab98ac0ea279-304"><span class="cite-bracket">[</span>298<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> по <a href="/wiki/704_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="704 год">704 года</a>, когда под давлением халифа <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D1%8C-%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BA_%D0%B8%D0%B1%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Абдуль-Малик ибн Марван">Абд аль Малика</a> и армянского католикоса <span data-interwiki-lang="fr" data-interwiki-article="Élie Ier d'Ardjech"><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BB%D0%B8%D1%8F_I_%D0%90%D1%80%D1%87%D0%B8%D1%88%D0%B5%D1%86%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Елия I Арчишеци (страница отсутствует)">Елии</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89lie_Ier_d%27Ardjech" class="extiw" title="fr:Élie Ier d'Ardjech"><span title="Élie Ier d'Ardjech — версия статьи «Елия I Арчишеци» на французском языке">[фр.]</span></a></sup> албанский католикос-халкидонит <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B5%D1%81_I_%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83%D1%80" title="Нерсес I Бакур">Нерсес I Бакур</a> был низложен и Албанская церковь по решению Партавского собора перешла в подчинение Армянской церкви<sup id="cite_ref-_75e8e9850f0be1d9_305-0" class="reference"><a href="#cite_note-_75e8e9850f0be1d9-305"><span class="cite-bracket">[</span>299<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_222cb1968810f84d_18-3" class="reference"><a href="#cite_note-_222cb1968810f84d-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_612de60577e42d31_306-0" class="reference"><a href="#cite_note-_612de60577e42d31-306"><span class="cite-bracket">[</span>300<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-19" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С этого времени Церковь Кавказской Албании окончательно стала частью Армянской апостольской церкви<sup id="cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-2" class="reference"><a href="#cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_f322f9097760851f_66-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f9097760851f-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_990009eb399d3102_307-0" class="reference"><a href="#cite_note-_990009eb399d3102-307"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С течением времени албанская церковь практически слилась с армянской<sup id="cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fad405bacbc4ab61-308"><span class="cite-bracket">[</span>302<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Полиэтнический характер Албании, прежде всего сильное армянское присутствие в регионах к западу от Куры, способствует <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8#Ассимиляция_христианского_населения" title="Церковь Кавказской Албании">ассимиляции населения</a><sup id="cite_ref-_138238d034a91d3c_309-0" class="reference"><a href="#cite_note-_138238d034a91d3c-309"><span class="cite-bracket">[</span>303<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Армянский компонент в церкви Албании становится преобладающим<sup id="cite_ref-_990009eb399d3102_307-1" class="reference"><a href="#cite_note-_990009eb399d3102-307"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Существование в средневековье понятия «Албанская церковь», как указывают специалисты, лишь отражало консервативность церковной традиции<sup id="cite_ref-_6a240aca74b766af_56-6" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_acbef2163ab760fc_310-0" class="reference"><a href="#cite_note-_acbef2163ab760fc-310"><span class="cite-bracket">[</span>304<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ещё в начале XVIII века в <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F_V%E2%80%94XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2" title="Армянская историография V—XVIII веков">армянских источниках</a> всё ещё встречаются термины «Агванк» и «агваны» (Албания, албаны), однако, как пишет <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%98%D0%BB%D1%8C%D1%8F_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Петрушевский, Илья Павлович">И. П. Петрушевский</a>, лишь как пережиточные книжные термины, сохранившиеся от времён, предшествовавших XI веку<sup id="cite_ref-_a3cc22665deceb97_302-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a3cc22665deceb97-302"><span class="cite-bracket">[</span>296<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В IX—X вв. главы католикосата пребывали в монастыре Хамши (обл. Миапор); центрами церковной жизни были Арцах (XI век) и Кахи-Закаталы (XII век). С 1240 г. возросла роль епископов Гандзасарских из рода <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%8B" title="Гасан-Джалаляны">Гасан-Джалалянов</a>. В конце XIV — начале XV века кафедрой католикосов стал монастырь <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80" title="Гандзасар">Гандзасар</a>, фактически являвшийся духовным и политическим центром Арцахского меликства<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-20" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Монастырь находился на территории населённого армянами княжества Хачен, а сами Гасан-Джалаляны были армянским родом<sup id="cite_ref-_2f7256b35493e28d_311-0" class="reference"><a href="#cite_note-_2f7256b35493e28d-311"><span class="cite-bracket">[</span>305<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Формально Агванский католикосат просуществовал до середины XIX века<sup id="cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-3" class="reference"><a href="#cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-1" class="reference"><a href="#cite_note-_fad405bacbc4ab61-308"><span class="cite-bracket">[</span>302<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Последним католикосом стал Саргис II. Престол католикоса был упразднён в 1830 году<sup id="cite_ref-_49be1b8af0798642_312-0" class="reference"><a href="#cite_note-_49be1b8af0798642-312"><span class="cite-bracket">[</span>306<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Соответствующие приходы Армянской церкви стали подчиняться непосредственно Эчмиадзину как Адербеджанская и Арцахская епархии<sup id="cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-4" class="reference"><a href="#cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Правовая_система"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B2.D0.BE.D0.B2.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B0"></span>Правовая система</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=28" title="Редактировать раздел «Правовая система»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=28" title="Редактировать код раздела «Правовая система»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Историю правовой системы Албании можно проследить по раннесредневековым письменным источникам. В период IV—VIII вв. основными источниками права являлись нормативные документы сасанидских и албанских правителей, обычное и церковное право, а также нормы, перенимавшиеся из правовых систем других государств. Нормы албанского права удаётся воссоздать по материалам как церковного, так и государственного права, а также некоторым косвенным сведениям хроник и географическим материалам<sup id="cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ee36bfeef6aff850-313"><span class="cite-bracket">[</span>307<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul><li><dl><dt>Обычное право</dt></dl></li></ul> <p>Сфера применения обычного права распространялась на гражданские и уголовные дела. Некоторые из его норм нашли отражение в постановлениях церковно-светских соборов этого государства. </p><p>Это право устанавливало внутриродовые права и привилегии, порядок наследования и распоряжения семейным имуществом. Так, в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE" title="Каноны Вачагана Благочестивого">Агуэнских канонах</a> 488 года законодателями большое внимание было уделено семейно-брачным отношениям<sup id="cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-1" class="reference"><a href="#cite_note-_ee36bfeef6aff850-313"><span class="cite-bracket">[</span>307<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Каноны имели целью урегулировать разногласия между представителями духовенства и мирянами. В них закреплялось, например, распределение десятины, которая взималась в пользу церкви, возложение на епископа судопроизводства по гражданским и уголовным делам и т. д.<sup id="cite_ref-_f322f9097760851c_314-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f322f9097760851c-314"><span class="cite-bracket">[</span>308<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> На это право опирался институт вассалитета и местничества. Иными источниками развития обычного права в Албании, помимо решения судов и сходов, могли являться распоряжения и указы сасанидских правителей и албанских царей<sup id="cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-2" class="reference"><a href="#cite_note-_ee36bfeef6aff850-313"><span class="cite-bracket">[</span>307<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul><li><dl><dt>Судебная система</dt></dl></li></ul> <p>В Албании для урегулирования споров и разногласия была создана разветвлённая судебная система. На основе имеющихся письменных источников, в первую очередь Агуэнских канонах царя Албании <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD_III_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B9" title="Вачаган III Благочестивый">Вачагана III</a>, устанавливается наличие в Албании трёх иерархических судебных инстанций — верховный царский, епископский и иерейский (общинный) суд. В компетенцию этих инстанций входило рассмотрение как религиозных, так и гражданских дел, которые регулировались как на основе церковного права, так и государственного законодательства<sup id="cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9322ea8df005e0e7-315"><span class="cite-bracket">[</span>309<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Всеалбанский суд во главе с царем, с участием церковной и светской знати являлся высшим законодательным и арбитражным органом. Вынесение решения о смертной казни принадлежало царю, как верховному судье. На местах приговоры приводились в исполнение сельскими старшинами и прихожанами. В периоды междуцарствия высшая законодательная и судебная власть переходила к персидским <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%B1%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Марзбан">марзбанам</a> и албанским католикосам. В этот период в стране не существовало полного разделения функций светской и духовной власти, что было свойственно всем древним обществам<sup id="cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9322ea8df005e0e7-315"><span class="cite-bracket">[</span>309<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Совершившим проступки представителям духовной иерархии наказание определялось в соответствии с канонами. Наказанием могло стать лишение сана или имущества, а также изгнание. Однако один из канонов предусматривал возможность обжалования решения низшей инстанции (иерея, дьякона) перед епископом<sup id="cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9322ea8df005e0e7-315"><span class="cite-bracket">[</span>309<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Культура"><span id=".D0.9A.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Культура</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=29" title="Редактировать раздел «Культура»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=29" title="Редактировать код раздела «Культура»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Искусство"><span id=".D0.98.D1.81.D0.BA.D1.83.D1.81.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Искусство</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=30" title="Редактировать раздел «Искусство»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=30" title="Редактировать код раздела «Искусство»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Искусство Кавказской Албании">Искусство Кавказской Албании</a></div> <p>Периодом расцвета культуры Албании рассматривается время со II—I вв. до н. э. до III в. н. э, соответствующий периоду формирования полиэтничного албанского государства<sup id="cite_ref-_f31f6909775d5a97_316-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6909775d5a97-316"><span class="cite-bracket">[</span>310<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Если художественную сущность и характер искусства Кавказской Албании более раннего периода (IV в. до н. э. — I в. н. э.) определяли древнейшие религиозные воззрения, то начиная с первых веков новой эры они, постепенно ослабевая, уступили место прогрессивным идеям, связанным с зарождением и развитием <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Феодализм">феодализма</a>. Экономическое развитие и географическое положение Албании обусловливали специфический характер развития её культуры<sup id="cite_ref-_f31f6909775d5a97_316-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6909775d5a97-316"><span class="cite-bracket">[</span>310<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ювелирное_искусство"><span id=".D0.AE.D0.B2.D0.B5.D0.BB.D0.B8.D1.80.D0.BD.D0.BE.D0.B5_.D0.B8.D1.81.D0.BA.D1.83.D1.81.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Ювелирное искусство</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=31" title="Редактировать раздел «Ювелирное искусство»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=31" title="Редактировать код раздела «Ювелирное искусство»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Для первого периода характерно производство таких видов ювелирного искусства, как подвески, бляшки, пуговицы, серьги, диадемы, ожерелье, браслеты и др. Второй период как по богатству художественно-пластических форм, так и по применению разнообразных технологических приёмов является более развитым. К примеру, на левом берегу Куры, в <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Судагылан">Судагылане</a> (близ <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%83%D1%80" class="mw-redirect" title="Мингечаур">Мингечаура</a>), в 1949—1950 гг. было открыто 22 погребения в <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D1%83%D0%B1" title="Сруб">срубах</a>, в которых были обнаружены ювелирные вещи из золота и серебра, золотые бусы, перстни со вставками-печатями<sup id="cite_ref-_f3267d0977639b7f_164-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267d0977639b7f-164"><span class="cite-bracket">[</span>160<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Художественная_керамика"><span id=".D0.A5.D1.83.D0.B4.D0.BE.D0.B6.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.B0.D1.8F_.D0.BA.D0.B5.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Художественная керамика</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=32" title="Редактировать раздел «Художественная керамика»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=32" title="Редактировать код раздела «Художественная керамика»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Декоративная керамика, изготовлявшаяся албанскими гончарами, отличалась функциональностью, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Антропоморфизм">антропоморфными</a> и <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Зооморфизм">зооморфными</a> формами. Традиции изготовления подобных предметов в Албании имели глубокие корни. Обнаруженные зооморфные сосуды представлены двумя видами — в форме птиц и животных (петуха, козла, оленя, быка, голубя) и с зооморфными элементами на них. В северных районах Албании создавались сосуды с зооморфными носиками, ручками и другими деталями, что характеризуется исследователями как результат влияния сарматской культуры Приволжья и Прикубанья. Антропоморфные формы представлены кувшинами и сосудами из Шемахы<sup id="cite_ref-_f6dcf5832b7f6649_317-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f6dcf5832b7f6649-317"><span class="cite-bracket">[</span>311<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Культовое и декоративно-прикладное значение, вероятно, имели <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Терракота">терракотовые</a> фигурки, изображавшие животных и людей. Статуэтки в форме человека в основном изображали обнажённых женщин (богиня плодородия), реже в одежде. Этот тип фигурной керамики был распространён по всей территории древней Албании<sup id="cite_ref-_f6dcf5832b7f6649_317-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f6dcf5832b7f6649-317"><span class="cite-bracket">[</span>311<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Художественная_работа_по_металлу"><span id=".D0.A5.D1.83.D0.B4.D0.BE.D0.B6.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.B0.D1.8F_.D1.80.D0.B0.D0.B1.D0.BE.D1.82.D0.B0_.D0.BF.D0.BE_.D0.BC.D0.B5.D1.82.D0.B0.D0.BB.D0.BB.D1.83"></span>Художественная работа по металлу</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=33" title="Редактировать раздел «Художественная работа по металлу»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=33" title="Редактировать код раздела «Художественная работа по металлу»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В ходе археологических работ обнаружено немало скульптурных изделий из бронзы. Они представляют собой небольшие фигурки животных, птиц и реже людей<sup id="cite_ref-_f6dcf5832b7f664e_318-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f6dcf5832b7f664e-318"><span class="cite-bracket">[</span>312<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Уникальным памятником искусства считается античное серебряное блюдо II в. н. э., найденное в конце 1893 года недалеко от села Еникенд Лагичского участка Геокчайского уезда Бакинской губернии (совр. <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%BA%D1%87%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Геокчайский район">Геокчайский район</a>), с рельефным изображением <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B8%D0%B4%D1%8B" title="Нереиды">Нереиды</a>, плывущей по морю на <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BF%D1%83%D1%81_(%D0%BC%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F)" title="Гиппокампус (мифология)">гиппокампе</a> в окружении <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8B_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Тритоны (род)">тритонов</a> и <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BE%D1%82" title="Эрот">эротов</a> (<a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B6" title="Эрмитаж">Эрмитаж</a>)<sup id="cite_ref-_f3267a0977639605_319-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267a0977639605-319"><span class="cite-bracket">[</span>313<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Албанские художественные изделия</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema,_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg" class="mw-file-description" title="Золотая диадема из села Демирчиляр Шемахинского района"><img alt="Золотая диадема из села Демирчиляр Шемахинского района" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg/250px-%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg/375px-%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg/500px-%C5%9Eamax%C4%B1n%C4%B1n_D%C9%99mir%C3%A7il%C9%99r_k%C9%99ndind%C9%99n_tap%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_q%C4%B1z%C4%B1l_diadema%2C_II-IV_%C9%99srl%C9%99r.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Золотая диадема из села Демирчиляр <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шемахинский район">Шемахинского района</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg" class="mw-file-description" title="Бронзовое блюдо IV—V вв. из Дагестана. Эрмитаж[314]"><img alt="Бронзовое блюдо IV—V вв. из Дагестана. Эрмитаж[314]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg/201px-Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg" decoding="async" width="201" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg/301px-Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg/401px-Bronze_plate_of_Caucasian_Albania_from_Dagestan.jpg 2x" data-file-width="666" data-file-height="664" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Бронзовое блюдо IV—V вв. из <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a>. <a href="/wiki/%D0%AD%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B6" title="Эрмитаж">Эрмитаж</a><sup id="cite_ref-_f31f6a09775d5c65_320-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6a09775d5c65-320"><span class="cite-bracket">[</span>314<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab,_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG" class="mw-file-description" title="Зооморфный глиняный сосуд в форме барана из Мингечевира"><img alt="Зооморфный глиняный сосуд в форме барана из Мингечевира" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG/229px-Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG" decoding="async" width="229" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG/343px-Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG/458px-Qo%C3%A7_formal%C4%B1_gil_qab%2C_Ming%C9%99%C3%A7evir.JPG 2x" data-file-width="3303" data-file-height="2888" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Зооморфный глиняный сосуд в форме барана из Мингечевира</div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Архитектура"><span id=".D0.90.D1.80.D1.85.D0.B8.D1.82.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Архитектура</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=34" title="Редактировать раздел «Архитектура»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=34" title="Редактировать код раздела «Архитектура»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Состояние археологических работ на территории Албании в настоящее время не дает ещё возможности говорить об архитектурных памятниках дохристианского языческого периода её культурной истории. Объясняется это не только недостаточностью производимых раскопочных работ, но и тем обстоятельством, что при насаждении христианства новые храмы воздвигались обычно на фундаментах старых святилищ, поэтому распознать, где кончается древний храм и где начинается христианское сооружение, порою бывает очень сложным и трудным делом, как например на территории Судагылана у Мингечаура<sup id="cite_ref-_f3267d0977639b79_321-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267d0977639b79-321"><span class="cite-bracket">[</span>315<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В научной археологической литературе называются три христианских храма VI—VII вв. — <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%8F%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80%D0%B5" class="mw-redirect" title="Церковный комплекс в Мингячевире">церквь в Судагылане у Мингечаура</a> и два храма в <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гахский район">Гахском районе</a> — <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9A%D1%83%D0%BC" title="Церковь в селе Кум">базилика в горном селении Кум</a> и круглый <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%82" title="Церковь в селе Лекит">храм около села Лякит</a>. Последние два были упомянуты ещё в конце XIX века С. Хахановым, однако обрели известность в научной среде в 1937—1938 гг. благодаря Д. Шарифову<sup id="cite_ref-_f3267d0977639b79_321-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f3267d0977639b79-321"><span class="cite-bracket">[</span>315<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Храм около села Лякит, являясь памятником оригинального центрического типа, входит в число наиболее ранних сооружений подобного вида. Исследователи указывают на его сходство с <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B%D1%85_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B8_%D0%92%D0%B0%D0%BA%D1%85%D0%B0" title="Церковь Святых Сергия и Вакха">церковью Святых Сергия и Вакха</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD-%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B5" title="Сан-Витале">базиликой Сан-Витале</a>, храмом в <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%B0" title="Босра">Босре</a>, а также <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Купол Скалы">мечетью Куббат ас-Сахра</a><sup id="cite_ref-_a9c02364092e6b47_322-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a9c02364092e6b47-322"><span class="cite-bracket">[</span>316<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Храмовый комплекс в Судагылане, имевший большой молельный зал и просторный внутренний двор, отличался разнообразием декоративных элементов. Большая каменная капитель, кроме изображения цветка-дерева и павлинов, содержит албанскую надпись. Мотив изображений позволяет связать его с художественным искусством эпохи Сасанидов. Характер настенных росписей и архитектурные детали создают ассоциацию с декором дворца в <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%85%D1%88%D0%B0" title="Варахша">Варахше</a><sup id="cite_ref-_cc8f57c56de1ac14_323-0" class="reference"><a href="#cite_note-_cc8f57c56de1ac14-323"><span class="cite-bracket">[</span>317<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>При строительстве базилики в селе Кум были использованы тщательно подобранные булыжники тёмно-зелёного и синеватого оттенков. Колонны внешних галерей, арки, перемычки создавались с использованием хорошо обожжённого плиточного кирпича, которым также обкладывались опорные столбы интерьера<sup id="cite_ref-_a9c02464092e6d1f_253-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a9c02464092e6d1f-253"><span class="cite-bracket">[</span>248<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>На территории современного <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Губинский район">Губинского района</a> сохранились небольшие сооружения в форме башен, подобные <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0" title="Дахма">дахмам</a> («башням молчания»), где в соответствии с обрядами очищения, присущими зороастризму, оставлялись трупы<sup id="cite_ref-_a9c02364092e6b44_324-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a9c02364092e6b44-324"><span class="cite-bracket">[</span>318<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Архитектура</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg" class="mw-file-description" title="Общий вид на сохранившуюся часть развалин храма в селе Лекит"><img alt="Общий вид на сохранившуюся часть развалин храма в селе Лекит" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/250px-L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg" decoding="async" width="250" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/375px-L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/500px-L%C9%99kit_dair%C9%99vi_kils%C9%99si_xarabal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_giri%C5%9F_qap%C4%B1s%C4%B1_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg 2x" data-file-width="3825" data-file-height="2583" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Общий вид на сохранившуюся часть развалин <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%82" title="Церковь в селе Лекит">храма в селе Лекит</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg" class="mw-file-description" title="План фундаментов зданий в Судагылане (I — VIII—IX вв., II — VIII—IX вв., III — V—VI вв.)[319]"><img alt="План фундаментов зданий в Судагылане (I — VIII—IX вв., II — VIII—IX вв., III — V—VI вв.)[319]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg/205px-Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg" decoding="async" width="205" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg/307px-Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Suda%C4%9F%C4%B1lan_Ming%C9%99%C3%A7evir.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="391" /></a></span></div> <div class="gallerytext">План фундаментов зданий в Судагылане (I — VIII—IX вв., II — VIII—IX вв., III — V—VI вв.)<sup id="cite_ref-_f31f6c09775d5f8d_325-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6c09775d5f8d-325"><span class="cite-bracket">[</span>319<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg" class="mw-file-description" title="Христианская базилика в селе Кум (Гахский район Азербайджана). V—VI века[320]"><img alt="Христианская базилика в селе Кум (Гахский район Азербайджана). V—VI века[320]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/250px-Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/375px-Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg/500px-Qum_bazilikas%C4%B1n%C4%B1n_%C9%99sas_hiss%C9%99si_v%C9%99_qalereya_hiss%C9%99sinin_qal%C4%B1qlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%BCmumi_g%C3%B6r%C3%BCn%C3%BC%C5%9F%C3%BC.jpg 2x" data-file-width="3985" data-file-height="2989" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Христианская <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9A%D1%83%D0%BC" title="Церковь в селе Кум">базилика в селе Кум</a> (<a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гахский район">Гахский район</a> Азербайджана). V—VI века<sup id="cite_ref-_0d9d02f649cf46ae_326-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0d9d02f649cf46ae-326"><span class="cite-bracket">[</span>320<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Язык"><span id=".D0.AF.D0.B7.D1.8B.D0.BA"></span>Язык</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=35" title="Редактировать раздел «Язык»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=35" title="Редактировать код раздела «Язык»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Агванский язык">Агванский язык</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Alban-udi-language500AD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ru/thumb/e/e3/Alban-udi-language500AD.jpg/300px-Alban-udi-language500AD.jpg" decoding="async" width="300" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/ru/thumb/e/e3/Alban-udi-language500AD.jpg/450px-Alban-udi-language500AD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/ru/thumb/e/e3/Alban-udi-language500AD.jpg/600px-Alban-udi-language500AD.jpg 2x" data-file-width="610" data-file-height="452" /></a><figcaption>Карта примерного местонахождения агванского языка и ранних удинских диалектов на ~VI веке. согласно <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Шульце, Вольфганг">Вольфгангу Шульце</a><sup id="cite_ref-327" class="reference"><a href="#cite_note-327"><span class="cite-bracket">[</span>321<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</figcaption></figure> <p>По данным лингвистики, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Агванский язык">албанский (агванский) язык</a> — один из языков многоязычной Албании и единственный язык, имевший собственную письменность, — являлся предком современного <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Удинский язык">удинского языка</a>. Относится к <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Лезгинские языки">лезгинской ветви</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Нахско-дагестанские языки">нахско-дагестанских языков</a><sup id="cite_ref-_d4b175d6d1b2747c_328-0" class="reference"><a href="#cite_note-_d4b175d6d1b2747c-328"><span class="cite-bracket">[</span>322<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Разделение албанского и протоудинского языков, предположительно, произошло в первые века нашей эры. Однако вопрос о регионе, где протекал этот процесс, остаётся открытым. Одной из выдвигаемых версий является миграция двух вариаций кавказских языков с севера на юг, в том числе и на правобережье <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кура">Куры</a><sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, где они вошли в тесный контакт с носителями <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Иранские языки">иранских языков</a>. Албанский язык столкнулся с проблемой полной иранизации<sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: среди населения распространялись среднемидийский и <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">среднеперсидский</a>, принесённый <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2" title="Государство Сасанидов">сасанидскими</a> переселенцами с юга<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Полной ассимиляции со стороны <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%84%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Парфянский язык">парфянского</a> и среднеперсидского языков помешали христианизация страны и использование албанского языка в церковной службе. Албанский язык, тесно связанный с местной <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">автокефальной церковью</a>, функционировал как показатель религиозной и, возможно, политической идентичности<sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Точно не известно, какой язык был разговорным для правящей элиты Албании, однако, вероятно, это был среднеперсидский, который также являлся языком официальным<sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-3" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Титульные надписи на официальных геммах-печатях царя Албании Асвагена и албанского католикоса, сделанные среднеперсидским письмом демонстрируют значительную роль этого языка и письма среди высшей албанской знати и духовенства<sup id="cite_ref-_40eab67ed592f8ac_330-0" class="reference"><a href="#cite_note-_40eab67ed592f8ac-330"><span class="cite-bracket">[</span>324<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В то же время, в IV—VI веках албанский язык как минимум являлся частью культуры господствующего класса Албании<sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-4" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>После того, как в начале VIII века Албанская церковь перешла в подчинение <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C" title="Армянская апостольская церковь">Армянской апостольской церкви</a>, албанский язык постепенно перестал быть элементом религиозной идентичности и уступил место армянскому. Литературный албанский язык и общенародный язык койнэ так и не сформировались<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-2" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. С VIII века в качестве литературного использовался армянский язык<sup id="cite_ref-_20440840f4d6891e_331-0" class="reference"><a href="#cite_note-_20440840f4d6891e-331"><span class="cite-bracket">[</span>325<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Функции албанского языка сузились до языка общения. При этом, однако, местное население сохранило свои культурные и социальные особенности<sup id="cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-5" class="reference"><a href="#cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="cite-bracket">[</span>323<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На части территории Албании албанский язык, видимо, использовался как <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B0_%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Лингва франка">лингва франка</a> — до X—XII веков он был широко распространён на левобережье Куры (современный северный <a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD" title="Азербайджан">Азербайджан</a>, восточная <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия">Грузия</a> и часть южного <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Дагестан">Дагестана</a>), после чего постепенно был вытеснен тюркскими диалектами, армянским и грузинским языками<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-3" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141254988"><sup class="ts-fix-template noprint">[<i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8F%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Википедия:Проверяемость"><span title="утверждение не найдено в указанном источнике (29 октября 2021)">нет в источнике</span></a></i>]</sup>. </p><p>Как указывают авторы российской «Истории древнего мира», языковое многообразие Албании и её история привели к тому, что на её территории процесс создания <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B0_%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Лингва франка">лингва франка</a> шёл одновременно и другими путями. В прикаспийских районах, где было сильно влияние зороастризма, в качестве лингва франка использовался среднемидийский язык, ставший впоследствии народным языком в некоторых районах (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Талышский язык">талышский язык</a> и родственные ему, ныне вымершие, диалекты); для областей, примыкавших к армянским по языку областям, где и ранее имелось сильное армянское влияние, лингва франка служил армянский язык<sup id="cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-4" class="reference"><a href="#cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Письменность"><span id=".D0.9F.D0.B8.D1.81.D1.8C.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.BE.D1.81.D1.82.D1.8C"></span>Письменность</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=36" title="Редактировать раздел «Письменность»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=36" title="Редактировать код раздела «Письменность»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Alban-script.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Alban-script.jpg/200px-Alban-script.jpg" decoding="async" width="200" height="302" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Alban-script.jpg/300px-Alban-script.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Alban-script.jpg/400px-Alban-script.jpg 2x" data-file-width="705" data-file-height="1065" /></a><figcaption>Армянская рукопись <a href="/wiki/XV_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="XV век">XV века</a>, содержащая албанский алфавит</figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Агванское письмо">Агванское письмо</a></div> <p>Муртазали Гаджиев отмечает, что в Албании до V века для административных и дипломатических документов использовались арамейское письмо и язык, а позже и язык <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%85%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8_(%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" class="mw-redirect" title="Пехлеви (язык)">пехлеви</a><sup id="cite_ref-_e974a3b253b1daa0_332-0" class="reference"><a href="#cite_note-_e974a3b253b1daa0-332"><span class="cite-bracket">[</span>326<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Единственным известным языком Албании является <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Агванский язык">агванский</a>, иначе «<a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Гаргарейцы">гаргарейский</a>», <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Агванское письмо">алфавит</a> для которого был, согласно <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Мовсес Каганкатваци">Мовсесу Каланкатуаци</a>, создан <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%86,_%D0%9C%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%BE%D0%BF" class="mw-redirect" title="Маштоц, Месроп">Месропом Маштоцем</a> при помощи албанского епископа Анания и переводчика Вениамина<sup id="cite_ref-_b87ad0a42f463fb8_333-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b87ad0a42f463fb8-333"><span class="cite-bracket">[</span>327<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Армянский писатель V века <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8E%D0%BD" title="Корюн">Корюн</a>, автор «Жития Маштоца», сообщает, что агванский алфавит был создан Месропом Маштоцем, прибывшим из Армении между 415 и 420 годами<sup id="cite_ref-334" class="reference"><a href="#cite_note-334"><span class="cite-bracket">[</span>328<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Данные Корюна отдельно рассмотрены и проанализированы Камиллой Тревер и В. Зайбтом<sup id="cite_ref-_f31f6c09775d5f8b_335-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6c09775d5f8b-335"><span class="cite-bracket">[</span>329<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_30034f00f8f401e6_336-0" class="reference"><a href="#cite_note-_30034f00f8f401e6-336"><span class="cite-bracket">[</span>330<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На албанский язык были переведены Книги Пророков, Деяния Апостолов, Евангелие; полагают, что в течение некоторого времени албанская письменность была принята в официальной переписке<sup id="cite_ref-_dc188604cdaecace_123-21" class="reference"><a href="#cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Свои выводы о возможном происхождении албанского письма высказал один из дешифровшиков <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE#Синайский_палимпсест" title="Агванское письмо">синайского палимпсеста</a> (2011) <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82,_%D0%99%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гипперт, Йост">Йост Гипперт</a><sup id="cite_ref-Gippert_2011_337-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gippert_2011-337"><span class="cite-bracket">[</span>331<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>К настоящему времени обнаружена серия агванской эпиграфики, выполненная на предметах утвари и культовых сооружениях, относящихся к VI—VIII векам н. э.<sup id="cite_ref-_d4b175d6d1b2747c_328-1" class="reference"><a href="#cite_note-_d4b175d6d1b2747c-328"><span class="cite-bracket">[</span>322<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 1996 году экспедицией АН Грузии во главе с <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B7%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="Заза Алексидзе">Зазой Алексидзе</a> в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%8C_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%95%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8B" class="mw-redirect" title="Монастырь святой Екатерины">монастыре Св. Екатерины</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2" title="Синайский полуостров">Синае</a> был обнаружен <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%81%D0%B5%D1%81%D1%82" title="Палимпсест">палимпсест</a>, содержащий около 120 страниц, с албанским текстом, поверх которого был написан грузинский текст. Палимпсест был составлен на основе 59-буквенного алфавита, частично смоделированного на армянских, грузинских алфавитах и слоговой азбуке древнеэфиопского языка<sup id="cite_ref-338" class="reference"><a href="#cite_note-338"><span class="cite-bracket">[</span>332<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Расшифровка палимпсеста издана в 2008 году отдельной книгой в двух томах, с историческим очерком, кратким описанием грамматики и словарными материалами<sup id="cite_ref-_f0686c1938571bf8_339-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f0686c1938571bf8-339"><span class="cite-bracket">[</span>333<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Окончательное мнение по поводу датировки и происхождения текста в этом издании более сдержанное: так, рассматривая аргументы в пользу той или иной датировки, авторы утверждают, что оба обнаруженных кавказско-албанских текста, «<i>по-видимому, были написаны в промежутке между концом VII в. и X в., причём более вероятна более поздняя датировка</i>». Что же касается источника для перевода, то в текстах отмечаются совпадения как с армянской и грузинской, так и с греческой и сирийской версиями библейских переводов<sup id="cite_ref-_57d608c8249f9d91_340-0" class="reference"><a href="#cite_note-_57d608c8249f9d91-340"><span class="cite-bracket">[</span>334<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Албанская эпиграфика</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG" class="mw-file-description" title="Фрагменты подсвечника с албанскими надписями из Мингечевира[335]. Музей истории Азербайджана (Баку)"><img alt="Фрагменты подсвечника с албанскими надписями из Мингечевира[335]. Музей истории Азербайджана (Баку)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG/159px-Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG" decoding="async" width="159" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG/238px-Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG/317px-Alban_yaz%C4%B1l%C4%B1_%C5%9Famdan_2.JPG 2x" data-file-width="1807" data-file-height="2278" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Фрагменты подсвечника с албанскими надписями из Мингечевира<sup id="cite_ref-_1cd4538d87e1fd34_341-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1cd4538d87e1fd34-341"><span class="cite-bracket">[</span>335<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музей истории Азербайджана</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83" title="Баку">Баку</a>)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg" class="mw-file-description" title="Каменная капитель V—VI вв.[336] колонны христианского храма (VI—VII вв.) с албанской надписью[337], найденная при раскопках в городище Судагылан, у Мингечаура (Азербайджан)[338]. Музей истории Азербайджана, Баку"><img alt="Каменная капитель V—VI вв.[336] колонны христианского храма (VI—VII вв.) с албанской надписью[337], найденная при раскопках в городище Судагылан, у Мингечаура (Азербайджан)[338]. Музей истории Азербайджана, Баку" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg/250px-Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg" decoding="async" width="250" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg/375px-Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg/500px-Caucasian_albanian_stone_azerbaijan_mingechaur2.jpg 2x" data-file-width="3469" data-file-height="1880" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Каменная капитель V—VI вв.<sup id="cite_ref-_a893ae5b8645b6e4_342-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a893ae5b8645b6e4-342"><span class="cite-bracket">[</span>336<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> колонны христианского храма (VI—VII вв.) с <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Агванское письмо">албанской надписью</a><sup id="cite_ref-_f31f6d09775d6157_343-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6d09775d6157-343"><span class="cite-bracket">[</span>337<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, найденная при раскопках в городище Судагылан, у <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%80" title="Мингечевир">Мингечаура</a> (Азербайджан)<sup id="cite_ref-_5a77c8fa13fd0fe2_344-0" class="reference"><a href="#cite_note-_5a77c8fa13fd0fe2-344"><span class="cite-bracket">[</span>338<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей истории Азербайджана">Музей истории Азербайджана</a>, Баку</div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Литература"><span id=".D0.9B.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Литература</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=37" title="Редактировать раздел «Литература»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=37" title="Редактировать код раздела «Литература»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>В сравнении с Арменией и Грузией, где почти сразу после создания собственной письменности появилась разножанровая оригинальная и переводная литература, в Албании этого не произошло. На албанский (агванский) язык были сделаны переводы религиозных и некоторых других книг, но существовала албанская литература недолго. Одной из причиной этого было то, что на т. н. албанском (агванском) языке говорило лишь небольшое количество населения вокруг <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Партава</a>, тогда как в других частях Албании говорили на иных языках и наречиях<sup id="cite_ref-_4ba0592775d49b3a_345-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4ba0592775d49b3a-345"><span class="cite-bracket">[</span>339<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По мнению А. Редгейт, собственно албанская литература на агванском языке после создания албанского алфавита, вероятно, вообще не появилась<sup id="cite_ref-_9689fb6ccca5eddb_346-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9689fb6ccca5eddb-346"><span class="cite-bracket">[</span>340<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_Albanian_Palimpstet.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Caucasian_Albanian_Palimpstet.png/250px-Caucasian_Albanian_Palimpstet.png" decoding="async" width="250" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Caucasian_Albanian_Palimpstet.png/375px-Caucasian_Albanian_Palimpstet.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e5/Caucasian_Albanian_Palimpstet.png 2x" data-file-width="437" data-file-height="587" /></a><figcaption>Синайский палимпсест</figcaption></figure> <p>Первое и наиболее раннее сообщение о существовании албанской переводной христианской литературы засвидетельствовано у армянского историка <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8E%D0%BD" title="Корюн">Корюна</a><sup id="cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1fa91d3947141a9d-347"><span class="cite-bracket">[</span>341<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. По его словам, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053"> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"><p> блаженный епископ Иеремия немедленно принялся за перевод божественных книг, с помощью которых (варварские), праздно бродящие и диких нравов люди страны Албании вскоре узнали пророков, апостолов, унаследовали Евангелия, были осведомлены о всех божественных преданиях.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076"></p><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Корюн. Житие Маштоца, 17</cite></div></blockquote> <p>Это сообщение нашло свое документальное подтверждение в найденных албанских текстах — <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9" title="Лекционарий">Лекционариях</a>, в основу которых положены тексты из <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%82%D1%85%D0%B8%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Ветхий Завет">Ветхого</a> и <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Новый Завет">Нового Завета</a>, а также <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82_%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0" title="Евангелие от Иоанна">Евангелие от Иоанна</a><sup id="cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-1" class="reference"><a href="#cite_note-_1fa91d3947141a9d-347"><span class="cite-bracket">[</span>341<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Доказано, что албанский Лекционарий является более древним, чем <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BF%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B0" title="Септуагинта">Септуагинта</a> (VII в.), составленная на арамейском или сирийском языках редакция Евангелия, что делает его одной из «<i>жемчужин мировой библеистики</i>»<sup id="cite_ref-_9a833d464c844f5d_348-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9a833d464c844f5d-348"><span class="cite-bracket">[</span>342<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Французский филолог и кавказовед <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8D,_%D0%96%D0%B0%D0%BD-%D0%9F%D1%8C%D0%B5%D1%80" title="Маэ, Жан-Пьер">Жан-Пьер Маэ</a> считает, что <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Библия">Библия</a> была переведена на албанский в начале V века<sup id="cite_ref-_32aa185b8ba91c8b_349-0" class="reference"><a href="#cite_note-_32aa185b8ba91c8b-349"><span class="cite-bracket">[</span>343<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, по мнению немецкого лингвиста и кавказоведа Йоста Гипперта, существование полного перевода Библии на албанский язык не доказано<sup id="cite_ref-_b87ad0a42f463fb8_333-1" class="reference"><a href="#cite_note-_b87ad0a42f463fb8-333"><span class="cite-bracket">[</span>327<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Достоверно известно, на основании сообщения армянского историка VIII века <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D0%B4" class="mw-redirect" title="Левонд">Левонда</a>, что на албанский язык был сделан перевод «<a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Новый Завет">Нового Завета</a>», однако он был утрачен в раннем средневековье<sup id="cite_ref-_fad3febacbc49f41_350-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fad3febacbc49f41-350"><span class="cite-bracket">[</span>344<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Среди перечисленных им языков, на которых существует <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5" title="Евангелие">Евангелие</a>, албанский назван двенадцатым<sup id="cite_ref-_1938a53e082fb925_351-0" class="reference"><a href="#cite_note-_1938a53e082fb925-351"><span class="cite-bracket">[</span>345<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Кроме этого, в найденных фрагментах Лекционария присутствуют стихи из трёх Евангелий — <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%84%D0%B5%D1%8F" title="Евангелие от Матфея">Матфея</a>, <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Евангелие от Марка">Марка</a> и <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B5_%D0%BE%D1%82_%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%B8" title="Евангелие от Луки">Луки</a>. Также найдены отрывки из апостольских посланий, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D1%81%D0%B0%D0%B8%D0%B8" title="Книга пророка Исаии">Книги Исайи</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%82%D0%B8%D1%80%D1%8C" title="Псалтирь">Псалмов</a>, а также отрывки из Деяний<sup id="cite_ref-_b00dd299d58c013e_352-0" class="reference"><a href="#cite_note-_b00dd299d58c013e-352"><span class="cite-bracket">[</span>346<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По мнению специалиста по археологии и культуре Кавказской Албании Муртазали Гаджиева, согласно письменным источникам, на албанском языке и албанской письменностью создавалась религиозная, а также учебная литература. Далее возникали новые письменные памятники на албанском языке, переводившиеся и на другие языки. Так, в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Матенадаран">Матенадаране</a> хранится несколько армянских рукописей под названием «Об истории святого и божественного масла, которую написали отцы Востока албанским письмом и перевели на армянский язык»<sup id="cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-2" class="reference"><a href="#cite_note-_1fa91d3947141a9d-347"><span class="cite-bracket">[</span>341<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Ряд исследователей не исключает, что первоначально на албанском языке были написаны и сохранившиеся ныне на армянском языке <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE" title="Каноны Вачагана Благочестивого">Каноны Вачагана Благочестивого</a>, которые позже вошли в сборник армянских канонов, составленный в VIII веке. Они отличаются полусветским характером, что обусловлено их созданием не только церковными кругами Албании, но и албанской царской властью. Албанские каноны, эти и более поздние, Партавского Собора, были введены в «Канонагирк хайоц»<sup id="cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-2" class="reference"><a href="#cite_note-_fad405bacbc4ab61-308"><span class="cite-bracket">[</span>302<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_c9729276323710a1_353-0" class="reference"><a href="#cite_note-_c9729276323710a1-353"><span class="cite-bracket">[</span>347<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-_ccbaceaf4e7ef88c_354-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ccbaceaf4e7ef88c-354"><span class="cite-bracket">[</span>348<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>После того, как в начале VIII века <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Церковь Кавказской Албании">Церковь Кавказской Албании</a> потеряла независимость, богослужение перешло на армянский язык, а использование религиозных книг на ином языке стало пресекаться. Переписывание книг на албанском языке прекратилось, а письменность перестала использоваться. Рукописи V—VII веков расшивались или уничтожались, текст смывался для повторного использования<sup id="cite_ref-_990009eb399d3102_307-2" class="reference"><a href="#cite_note-_990009eb399d3102-307"><span class="cite-bracket">[</span>301<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Календарь"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C"></span>Календарь</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=38" title="Редактировать раздел «Календарь»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=38" title="Редактировать код раздела «Календарь»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Основываясь на древнегреческом тексте астронома <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BF%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Коптский календарь">Александрийской школы</a> Андреаса Византийского, Ашот Абрамян отмечает, что с 352 года кавказские албаны пользовались неподвижным календарём александрийской школы. Судя же по сведениям из сохранившихся календарных трудов армянских авторов <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%A8%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8" title="Анания Ширакаци">Анании Ширакаци</a> (VII век), <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%81_%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81%D0%B5%D1%80" title="Ованес Имастасер">Ованеса Имастасера</a> (XII век) и других, албанский календарь являлся календарём египетской системы<sup id="cite_ref-_62eb52c76ae0e950_355-0" class="reference"><a href="#cite_note-_62eb52c76ae0e950-355"><span class="cite-bracket">[</span>349<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Названия двенадцати албанских месяцев впервые были опубликованы в 1832 году академиком <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%91%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B5" class="mw-redirect" title="Марий Броссе">Марием Броссе</a> на основе обнаруженного в архивах Королевской библиотеки в Париже армянского манускрипта. Этот текст был опубликован в 1859 году французским учёным Эдуардом Дюлюрье, а впоследствии переиздан в 1871 году профессором <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8D_%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2" class="mw-redirect" title="Керопэ Патканов">Керопэ Паткановым</a>, исправившим некоторые ошибки предыдущих авторов<sup id="cite_ref-_4d6774c75d823846_356-0" class="reference"><a href="#cite_note-_4d6774c75d823846-356"><span class="cite-bracket">[</span>350<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В 1946 году Эдуард Агаян, проанализировав две рукописи Анании Ширакаци, попытался выяснить наименования албанских месяцев. Сопоставляя их с лексикой удинского языка, шесть из них Агаян посчитал албанскими<sup id="cite_ref-_f31f6d09775d615a_357-0" class="reference"><a href="#cite_note-_f31f6d09775d615a-357"><span class="cite-bracket">[</span>351<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Немецкий лингвист и кавказовед <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82,_%D0%99%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гипперт, Йост">Йост Гипперт</a> сравнил и проанализировал названия албанских месяцев, встречающиеся в двенадцати различных рукописях<sup id="cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-0" class="reference"><a href="#cite_note-_cd4203c4a8fdcfb5-358"><span class="cite-bracket">[</span>352<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142621938"><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-rightHideLink" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title" style="background-color:#B0C4DE;text-align:center;">Месяцы албанского календаря и этимология их названий<div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content" style=""> <table class="wikitable" style="text-align:center" border="1" frame="box" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="3" width="100%"> <tbody><tr> <th style="background: #E0FFE0" width="5%">Порядковый номер </th> <th style="background: #E0FFE0" width="15%">Название </th> <th style="background: #E0FFE0" width="15%">Транслитерация </th> <th style="background: #E0FFE0" width="65%">Этимология </th></tr> <tr> <td colspan="6" style="background:#ffdd44;"> </td></tr> <tr> <td>1 </td> <td><b>Навасардон</b> </td> <td><i>Nawasardown</i> </td> <td>Название первого месяца можно идентифицировать как заимствование из языка <a href="/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Среднеперсидский язык">пехлеви</a>, означающее «(Месяц) нового года» </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><b>Тоулен</b> </td> <td><i>Toulen</i> </td> <td>Название второго месяца выводится из удинского слова «<i>t’ul</i>» («вино, виноград») и может интерпретироваться как «Месяц освящения виноградарства» </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><b>Намотсн</b> </td> <td><i>Namotsn</i> </td> <td>Для названия третьего месяца предлагаются две этимологии исходя из удинского языка: «<i>namaz</i>» («молиться») и «<i>nam</i>» «влажный». Оба удинских слова являются заимствованиями из среднеперсидского языка </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><b>Хиле</b> </td> <td><i>Hile</i> </td> <td>название четвёртого месяца, без сомнений, выводится из удинского слова «<i>c’il</i>» («семена») </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><b>Бокавон</b> </td> <td><i>Bocavon</i> </td> <td>Для названия пятого месяца, оригинальной формой которого является «Bok’awon», предлагается несколько удинских этимологий, но наиболее вероятной представляется связь с глаголом «<i>boq’sun</i>» («выбирать», «собирать»). </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><b>Маре</b> </td> <td><i>Maré</i> </td> <td>Этимология названия неясна </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><b>Боджконе</b> </td> <td><i>Bodjconé</i> </td> <td>Этимология названия неясна </td></tr> <tr> <td>8 </td> <td><b>Цухоле</b> </td> <td><i>Tzukhoulé</i> </td> <td>В основе названия лежит форма «<i>Caxow</i>». Предполагается, что название месяца может быть связано с удинским словом «<i>zogul</i>» («весна») </td></tr> <tr> <td>9 </td> <td><b>Бонточе</b> </td> <td><i>Bontocé</i> </td> <td>название девятого месяца остается неясным. Возможно, как в грузинском и армянском календаре, оно означает «Месяц празднества» </td></tr> <tr> <td>10 </td> <td><b>Орили</b> </td> <td><i>Orili</i> </td> <td>название десятого месяца, возможно, восходит к названию иранского праздника, подобно соответствующим названиям в армянском и грузинском календарях </td></tr> <tr> <td>11 </td> <td><b>Ихнаи</b> </td> <td><i>Ikhna´ï</i> </td> <td>Название одиннадцатого месяца имеет убедительную связь с удинским языком и отождествляется со словом «<i>ex</i>» («покос»). И сейчас в удинском языке месяц <i>июнь</i> обозначается как «<i>exna-xaš</i>» </td></tr> <tr> <td>12 </td> <td><b>Бахния</b> </td> <td><i>Bakhnia´ï</i> </td> <td>Название двенадцатого месяца предположительно также восходит к удинскому словарному материалу, но этимология остаётся неясной </td></tr></tbody></table> </div></div> <p>Наличие сходных черт во всех трёх кавказских алфавитах позволило бы предположить, что они отражают одну и ту же систему отсчета, однако нет никаких подтверждений, что в период создания письменности их календари были синхронными. В частности, нет доказательств, что применяемый армянами «рассеянный год» применялся их соседями<sup id="cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-1" class="reference"><a href="#cite_note-_cd4203c4a8fdcfb5-358"><span class="cite-bracket">[</span>352<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В VI—VII веках начало армянского года переместилось с середины июля на первые дни июня, у грузинского года начало приходилось на август, для албанского года такой информации в источниках нет. Однако существует сравнительная таблица, разработанная Ованесом Имастасера в соответствии с юлианскими месяцами и содержащая датировки основных христианских празднеств. Из этой таблицы становится ясно, что грузинский и албанский календарный год был параллелен египетскому с его первым месяцем, начинающимся 29 августа. Определённые совпадения в этой таблице свидетельствуют о том, что эта информация заслуживает доверия<sup id="cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-2" class="reference"><a href="#cite_note-_cd4203c4a8fdcfb5-358"><span class="cite-bracket">[</span>352<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Таким образом, албанский и грузинский календари не были синхронны армянскому в исторический период, однако это не означает, что они не могли использовать общую систему измерения времени ранее. Если предположить, что начало «Великой армянской эры» приходится на 552 год, то мы получаем 350 год, когда первый «Навасардон» попадает на 29 августа. В этот период грузины и албанцы сменили «блуждающий» календарь на египетский<sup id="cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-3" class="reference"><a href="#cite_note-_cd4203c4a8fdcfb5-358"><span class="cite-bracket">[</span>352<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Экономика"><span id=".D0.AD.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.BE.D0.BC.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Экономика</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=39" title="Редактировать раздел «Экономика»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=39" title="Редактировать код раздела «Экономика»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Торговля"><span id=".D0.A2.D0.BE.D1.80.D0.B3.D0.BE.D0.B2.D0.BB.D1.8F"></span>Торговля</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=40" title="Редактировать раздел «Торговля»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=40" title="Редактировать код раздела «Торговля»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Предпосылки для развития торговли на данной территории появились ещё в начале <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Железный век">железного века</a>. Об уровне внутренней и внешней торговли в Албании можно судить по уровню развития ремесла, обнаруженным в ходе археологических работ монетам — как привозным, так и местной чеканки, а также изделиям, произведённым за пределами Албании<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Из Албании вывозили ремесленные изделия, сельскохозяйственную продукцию, рыбную продукцию, а также сырьё. Интенсивная торговля имела место с Северным Причерноморьем. Известны торговые пути — по кавказской низине дорога шла к Северному Кавказу, другой путь — Кура—<a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8" title="Риони">Риони</a> к побережью Чёрного моря<sup id="cite_ref-_a41e2ef67d67ef92_360-0" class="reference"><a href="#cite_note-_a41e2ef67d67ef92-360"><span class="cite-bracket">[</span>354<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В Албанию импортировались изделия из стекла — бальзамарии, бокалы, чаши, кувшины, флаконы, бусы, ювелирные изделия и т. д. из <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%86%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Боспорское царство">Боспора</a>, Сирии, Малой Азии<sup id="cite_ref-_a41e2ef67d67ef92_360-1" class="reference"><a href="#cite_note-_a41e2ef67d67ef92-360"><span class="cite-bracket">[</span>354<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Натуральный обмен, вероятно, был основным в сельской местности<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сельское_хозяйство"><span id=".D0.A1.D0.B5.D0.BB.D1.8C.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B5_.D1.85.D0.BE.D0.B7.D1.8F.D0.B9.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE"></span>Сельское хозяйство</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=41" title="Редактировать раздел «Сельское хозяйство»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=41" title="Редактировать код раздела «Сельское хозяйство»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Сельское хозяйство являлось основной отраслью экономики Албании. Горные районы и степные территории создавали благоприятные условия для отгонного скотоводства. Развитию земледелия благоприятствовали как орошаемые плодородные почвы, так и увлажнённые естественными осадками предгорные районы. В Кура-Араксинской и Прикаспийской низменностях были созданы магистральные каналы и оросительные системы<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173120_361-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173120-361"><span class="cite-bracket">[</span>355<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Виноградарство, а вместе с ним и виноделие, было одной из наиболее развитых отраслей. Албания считается одним из древних очагов виноградарства. По сообщению Страбона, <i>«Виноградные лозы там никогда не окапывают до конца, а только раз в 5 лет подрезают. Молодые лозы плодоносят уже на второй год, а достигнув зрелости, дают так много гроздей, что значительную часть их приходится оставлять на ветвях.»</i>. Садоводство также занимало значительное место. Здесь в ходе археологических изысканий найдены остатки грецкого ореха и граната, обуглившиеся ягоды маслины, семена айвы<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173120_361-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173120-361"><span class="cite-bracket">[</span>355<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Территория Албании была благоприятна для выращивания мелкого рогатого скота. Развивалось и коневодство, которое кроме хозяйственного имело также и военное значение. Среди археологических материалов присутствуют кости и изображения различных животных, а также различные предметы, связанные с этой отраслью<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ремёсла"><span id=".D0.A0.D0.B5.D0.BC.D1.91.D1.81.D0.BB.D0.B0"></span>Ремёсла</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=42" title="Редактировать раздел «Ремёсла»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=42" title="Редактировать код раздела «Ремёсла»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Значительное развитие в Албании получили металлургия и металлообработка. В ряде пунктов найдены остатки мастерских по обработке металла. Методом ковки изготавливались орудия труда и боевое оружие. Кроме ковки, для придания изделию необходимого вида применялись и другие технические методы — закалка, заточка, клёпка и пайка металлов<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-3" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Албанское гончарное искусство достигло большого мастерства. Печи для обжига керамики зафиксированы в различных местах. Албанские керамические изделия характеризуются равномерным обжигом, имеют сложные формы и разнообразную орнаментацию<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-4" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В городах Албании имелись мастерские по изготовлению стекла. Первоначально стекло привозилось из других стран, но, овладев искусством его изготовления, албаны начиная с первых веков нашей эры производили стеклянные бусы, а с III века н. э. сосуды из стекла<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-5" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Развивалось в Албании и ткацкое производство, свидетельством чего являются обнаруженные при археологических раскопках остатки льняных, шерстяных, шёлковых тканей<sup id="cite_ref-_9da51d46ec173121_359-6" class="reference"><a href="#cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="cite-bracket">[</span>353<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Денежное_обращение"><span id=".D0.94.D0.B5.D0.BD.D0.B5.D0.B6.D0.BD.D0.BE.D0.B5_.D0.BE.D0.B1.D1.80.D0.B0.D1.89.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Денежное обращение</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=43" title="Редактировать раздел «Денежное обращение»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=43" title="Редактировать код раздела «Денежное обращение»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Монеты в Албании были в довольно широком обращении, о чём свидетельствует обнаруженный нумизматический материал. Привозные монеты появляются в Албании начиная с конца IV века до н. э.<sup id="cite_ref-_f6dcf5832b7f664e_318-1" class="reference"><a href="#cite_note-_f6dcf5832b7f664e-318"><span class="cite-bracket">[</span>312<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Наибольшее количество монет-подражаний Кавказской Албании, по сравнению с другими обнаруженными кладами, было обнаружено в <a href="/wiki/%D0%A5%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Хыныслинский клад">Хыныслинском</a> и Кабалинском кладах. Ещё до обнаружения вышеупомянутых кладов подобные монеты находили в зоне раскопок Ялойлутепинской культуры. <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8E%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Нюйдинский клад">Клад же из погребения близ села Нюйди</a> полностью состоит из 36 монет-подражаний<sup id="cite_ref-_fa42d12b6ac34a83_362-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fa42d12b6ac34a83-362"><span class="cite-bracket">[</span>356<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>На некоторых подобных монетах изображён Александр Македонский, на других — <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%B2%D1%81" title="Зевс">Зевс</a><sup id="cite_ref-_fa42d12b6ac34a84_363-0" class="reference"><a href="#cite_note-_fa42d12b6ac34a84-363"><span class="cite-bracket">[</span>357<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Так, например, клад из Кабалы, зарытый в 20-е годы II века до н. э., содержал более 500 монет албанской чеканки — подражаний монетам Александра<sup id="cite_ref-_0f53475e2c57a0c1_364-0" class="reference"><a href="#cite_note-_0f53475e2c57a0c1-364"><span class="cite-bracket">[</span>358<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В составе данного клада было также три подражания тетрадрахмам Селевкидов с попыткой передать греческую надпись (на одной изображён <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Аполлон">Аполлон</a>)<sup id="cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-0" class="reference"><a href="#cite_note-_9850b18f75213d0d-365"><span class="cite-bracket">[</span>359<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Исследовав лицевые и оборотные стороны этих монет, С. Дадашева пришла к выводу, что моделью для них служили тетрадрахмы Антиоха IV<sup id="cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-1" class="reference"><a href="#cite_note-_9850b18f75213d0d-365"><span class="cite-bracket">[</span>359<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Появление на территории Албании парфянских монет привело к вытеснению местных подражаний парфянской драхмой. Это явление было связано также с тем, что парфянские монеты, начиная с 140 года до н. э., содержали всё меньше серебра<sup id="cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-2" class="reference"><a href="#cite_note-_9850b18f75213d0d-365"><span class="cite-bracket">[</span>359<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 1172px;"> <li class="gallerycaption">Албанские изделия и монеты</li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG" class="mw-file-description" title="Остаток шёлковой ткани периода Кавказской Албании"><img alt="Остаток шёлковой ткани периода Кавказской Албании" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG/92px-Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG" decoding="async" width="92" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG/138px-Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG/184px-Qafqaz_Albaniyas%C4%B1_d%C3%B6vr%C3%BCn%C9%99_aid_ip%C9%99k_par%C3%A7a_qal%C4%B1%C4%9F%C4%B1.JPG 2x" data-file-width="1816" data-file-height="3948" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Остаток шёлковой ткани периода Кавказской Албании</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Albaniya_tetradraxma.jpg" class="mw-file-description" title="Подражание серебряной тетрадрахме Александра Македонского. II век до н. э."><img alt="Подражание серебряной тетрадрахме Александра Македонского. II век до н. э." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Albaniya_tetradraxma.jpg/233px-Albaniya_tetradraxma.jpg" decoding="async" width="233" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Albaniya_tetradraxma.jpg/350px-Albaniya_tetradraxma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Albaniya_tetradraxma.jpg/466px-Albaniya_tetradraxma.jpg 2x" data-file-width="753" data-file-height="646" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Подражание серебряной тетрадрахме Александра Македонского. II век до н. э.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 230px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg" class="mw-file-description" title="Керамическая посуда из Мингечевира"><img alt="Керамическая посуда из Мингечевира" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg/200px-Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg/301px-Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg/401px-Ceramic_dish_from_Mingechevir.jpg 2x" data-file-width="2366" data-file-height="2362" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Керамическая посуда из Мингечевира</div> </li> </ul> </center> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Политизация_истории_Кавказской_Албании"><span id=".D0.9F.D0.BE.D0.BB.D0.B8.D1.82.D0.B8.D0.B7.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.8F_.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B8_.D0.9A.D0.B0.D0.B2.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Политизация истории Кавказской Албании</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=44" title="Редактировать раздел «Политизация истории Кавказской Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=44" title="Редактировать код раздела «Политизация истории Кавказской Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137874932">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid #36c;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%}html body.mediawiki.skin-minerva .mw-parser-output .ambox{border-width:0 0 0 4px}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424);background-color:var(--background-color-error-subtle,#fee7e6)}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424)}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid var(--color-warning,#edab00)}.mw-parser-output .ambox-good{border-left:10px solid #66cc44}.mw-parser-output .ambox-discussion{border-left:10px solid #339966}.mw-parser-output .ambox-merge{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}.mw-parser-output .ambox .mbox-textsmall-div{font-size:90%}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(max-width:1366px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:6%;margin-right:6%}}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:0;margin-right:0}}</style><table class="mbox-Переработать plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/45px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png" decoding="async" width="45" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/68px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Nuvola_apps_important_recycle.svg/90px-Nuvola_apps_important_recycle.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="500" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-div">Этот раздел <b>нуждается в переработке</b>. <span style="color: #bf3c2c;"><b>Пожалуйста, уточните проблему в разделе с помощью <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%A2%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D1%8B/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B9" title="Проект:Технические работы/Список сообщений для статей">более узкого шаблона</a>.</b></span></div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact"><span class="hide-when-compact"> Пожалуйста, улучшите статью в соответствии с <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B0_%D0%B8_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Википедия:Правила и указания">правилами написания статей</a>.</span> <span class="mbox-date"><i>(<span class="date">23 сентября 2021</span>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>Изучение Кавказской Албании имеет длительную историю, однако, подверглось политизации. Некоторые из исследований советского и пост-советского периода переросли в политические дебаты об этногенезе азербайджанцев, «правильности» современных армяно-азербайджанских границ, доходившие до полного отрицания некоторыми существования албан вообще в истории<sup id="cite_ref-_50934aef7ab094c7_366-0" class="reference"><a href="#cite_note-_50934aef7ab094c7-366"><span class="cite-bracket">[</span>360<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. В идеологической борьбе, предшествовавшей и сопутствовавшей <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%82" title="Карабахский конфликт">Карабахскому конфликту</a>, именно эти историографические разногласия и сыграли решающую роль<sup id="cite_ref-_6a240aca74b766ae_367-0" class="reference"><a href="#cite_note-_6a240aca74b766ae-367"><span class="cite-bracket">[</span>361<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Фальсификация_истории_Кавказской_Албании"><span id=".D0.A4.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D1.81.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.8F_.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B8_.D0.9A.D0.B0.D0.B2.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Фальсификация истории Кавказской Албании</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=45" title="Редактировать раздел «Фальсификация истории Кавказской Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=45" title="Редактировать код раздела «Фальсификация истории Кавказской Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142002967">Основная статья: <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%B2_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Фальсификация истории в Азербайджане">Фальсификация истории в Азербайджане</a></div> <p>По мнению ряда специалистов, современная официальная азербайджанская историография занимается (примерно с середины 1960-х гг.) фальсификацией истории албан, мотивированной националистическими соображениями<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141254988"><sup class="ts-fix-template noprint">[<i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Ссылки на источники"><span title="не указан источник на утверждение (29 сентября 2021)">источник не указан 1236 дней</span></a></i>]</sup>. В частности, переиздаются исторические источники с купюрами мест, где упоминаются армяне, слова «Армения» и «армяне» заменяются на «Кавказская Албания» и «кавказские албанцы»<sup id="cite_ref-368" class="reference"><a href="#cite_note-368"><span class="cite-bracket">[</span>362<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Шнирельман_1_369-0" class="reference"><a href="#cite_note-Шнирельман_1-369"><span class="cite-bracket">[</span>363<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Попытки фальсификации предпринимаются и со стороны лезгинских деятелей. Профессор физики и математики А. Абдурагимов издал две книги — «Кавказская Албания — Лезгистан: История и современность» и «Лезгины и древние цивилизации Ближнего Востока: История, мифы и рассказы», в которых автор проводит идею «прямой генетической связи» лезгин с такими древними народами, как <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B" title="Шумеры">шумеры</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%8B" title="Хурриты">хурриты</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" class="mw-redirect" title="Урартийцы">урарты</a> и албаны. </p><p>Кроме этого, Абдурагимова обвиняют в искажении исторических фактов — в частности, в том, что он полностью идентифицирует албанов и утиев/удин с легами/лакзами/лезгами, хотя на самом деле это родственные, но не тождественные этносы, причём эта дифференциация сохранялась на протяжении всей истории албанов<sup id="cite_ref-_bbc6ab1108e57065_370-0" class="reference"><a href="#cite_note-_bbc6ab1108e57065-370"><span class="cite-bracket">[</span>364<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Работы Абдурагимова подготовили почву для появления фальсификации — так называемой «албанской книги»<sup id="cite_ref-_acdd48794d47010e_371-0" class="reference"><a href="#cite_note-_acdd48794d47010e-371"><span class="cite-bracket">[</span>365<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ещё в начале 1990-х гг. появилось сообщение об «обнаружении» «страницы из неизвестной албанской книги», дешифровка которой, как сообщалось, была осуществлена профессором химии Я. А. Яралиевым. Однако вскоре выяснилось, что текст составлен на современном лезгинском языке и в нём сильно искажаются исторические события. Подделка дала возможность различным лезгинским общественным и политическим деятелям утверждать, что лезгины — прямые потомки албанов, что «в основе албанской письменности и государственного языка лежит лезгинский язык», в котором и сохранился албанский язык. Отмечается, что «Албанская книга» стала своего рода катализатором и основой в сложении современной лезгинской этноцентристской мифологии<sup id="cite_ref-_ca80ebb7b6c2d414_372-0" class="reference"><a href="#cite_note-_ca80ebb7b6c2d414-372"><span class="cite-bracket">[</span>366<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ревизионистские_концепции_истории_Кавказской_Албании"><span id=".D0.A0.D0.B5.D0.B2.D0.B8.D0.B7.D0.B8.D0.BE.D0.BD.D0.B8.D1.81.D1.82.D1.81.D0.BA.D0.B8.D0.B5_.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D1.86.D0.B5.D0.BF.D1.86.D0.B8.D0.B8_.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B8_.D0.9A.D0.B0.D0.B2.D0.BA.D0.B0.D0.B7.D1.81.D0.BA.D0.BE.D0.B9_.D0.90.D0.BB.D0.B1.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B8"></span>Ревизионистские концепции истории Кавказской Албании</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=46" title="Редактировать раздел «Ревизионистские концепции истории Кавказской Албании»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=46" title="Редактировать код раздела «Ревизионистские концепции истории Кавказской Албании»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable ts-main">Основные статьи: <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BF%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%B2_%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8" class="mw-redirect" title="Ревизионистские концепции в азербайджанской историографии">Ревизионистские концепции в азербайджанской историографии</a> и <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BF%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%B2_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B8" title="Ревизионистские концепции в армянской историографии">Ревизионистские концепции в армянской историографии</a></div> <p>Господствующая в Азербайджане историческая концепция, поддерживаемая на государственном уровне, рассматривает современное население страны как, в значительной степени, непосредственных потомков кавказских албан. В рамках этой концепции в Азербайджане преувеличивается роль Кавказской Албании и самих албан, при одновременном приуменьшении или полном отрицании роли Армении и армян в истории региона, отрицается влияние Армении на культуру и церковь Кавказской Албании, постулируется существование богатой албанской литературы, якобы уничтоженной армянами. В территорию Кавказской Албании, вопреки свидетельствам источников, включаются пограничные земли, не входившие в Албанию. В кавказские албаны записываются средневековые армянские деятели, в какой-либо степени связанные с территорией Кавказской Албании, также албанам приписываются армянские культурные памятники на этой территории. </p><p>Согласно В. Шнирельману, до середины 1960-х годов в Армении не уделялось внимания истории Карабаха. Лишь события 1965 года, посвящённые <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B4_%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD" title="Геноцид армян">геноциду армян</a>, позволили армянам предъявлять прямые претензии на свои утраченные древние земли, и возродили интерес к Карабахской проблеме. Изначально в Армении была принята концепция Еремяна, согласно которой правобережье Куры вошло в состав Армении во II веке до н. э. Однако, начиная со второй половины 1960-х годов, после попыток азербайджанцев сделать албанов своими непосредственными предками, что лишало армян решающих аргументов, ряд армянских писателей и историков для защиты своих позиций в территориальных спорах с Азербайджаном стал отрицать наличие каких бы то ни было албанских групп на правобережье Куры в раннем средневековье и доказывать, что эта территория входила в состав Армянского царства ещё с VI века до н. э. Следовательно, армяне проживали там с древнейших времён, и этническая граница, проходившая по реке Куре, сложилась задолго до возникновения Албанского царства. Некоторые армянские историки объявляют армянами утиев — коренное население области Утик. Таким образом, миф, созданный армянскими авторами, отрицал какие-либо связи албан с армянами и азербайджанцами. Шнирельман отмечает, что наряду с радикальными взглядами в армянской научной среде присутствовала и умеренная точка зрения об арменизации албан, ставящая под сомнение изначальное присутствие на этих территориях армянского населения<sup id="cite_ref-_251789793600cc4b_373-0" class="reference"><a href="#cite_note-_251789793600cc4b-373"><span class="cite-bracket">[</span>367<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <table style="background:transparent;margin:0 auto;text-align:center"> <tbody><tr> <td style="padding-top:1em;"> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Карта_Кавказской_Албании" data-name="Карта Кавказской Албании"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#F6F5D5;"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Карта Кавказской Албании»"><img alt="Перейти к шаблону «Карта Кавказской Албании»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Карта_Кавказской_Албании" style="font-size:114%;margin:0 5em">Карта <a class="mw-selflink selflink">Кавказской Албании</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;background:#FFFFFF;padding:1.25em 1.25em 1.25em 2.5em;"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140508045">.mw-parser-output .ts-ПозКарта-карта .thumbimage{background:#fff;max-width:100%;overflow:hidden;position:relative}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка{font-size:88%;line-height:1.2em;position:absolute;z-index:2}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка-точка{position:relative;float:left;line-height:0}.mw-parser-output .ts-ПозКарта-метка-ссылка{position:absolute;width:156px;top:-0.5em}</style><div class="location-map ts-ПозКарта-карта tright" style="width:500px; border:1px solid #FFFFFF;"><div class=""><div class="thumbimage notheme" style="width:500px;border:1px solid #FFFFFF"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Caucasian_Albania_map.png" class="mw-file-description" title="Кавказская Албания (Кавказская Албания)"><img alt="Кавказская Албания (Кавказская Албания)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Caucasian_Albania_map.png/500px-Caucasian_Albania_map.png" decoding="async" width="500" height="390" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Caucasian_Albania_map.png/750px-Caucasian_Albania_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Caucasian_Albania_map.png/1000px-Caucasian_Albania_map.png 2x" data-file-width="4700" data-file-height="3666" /></a></span><div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:53.02%; top:36.06%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"><b><span style="font-size:110%;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Кабала (город)">Кабала</a></span></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:42.7%; top:51.43%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"><b><span style="font-size:110%;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Барда (город)">Барда</a></span></b></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:37.24%; top:17.43%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-7px; top:-7px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/14px-Set01-church1.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/21px-Set01-church1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/28px-Set01-church1.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 9px"><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D1%82" title="Церковь в селе Лекит">Лекит</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:38.98%; top:19.03%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-7px; top:-7px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/14px-Set01-church1.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/21px-Set01-church1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/28px-Set01-church1.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 9px"><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%B2_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5_%D0%9A%D1%83%D0%BC" title="Церковь в селе Кум">Кум</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:36.4%; top:16.46%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-7px; top:-7px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/14px-Set01-church1.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/21px-Set01-church1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/28px-Set01-church1.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D1%80%D1%83%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Мамрухский храм">Мамрух</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:41.47%; top:72.17%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-7px; top:-7px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/14px-Set01-church1.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/21px-Set01-church1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Set01-church1.svg/28px-Set01-church1.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -165px"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%81" title="Амарас">Амарас</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:43.4%; top:27.16%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8" title="Шеки">Шаке</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:40.97%; top:40.29%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/8px-Map_symbol_archaeology.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/12px-Map_symbol_archaeology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/16px-Map_symbol_archaeology.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Судагылан">Судагылан</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:38.27%; top:58.62%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/8px-Map_symbol_archaeology.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/12px-Map_symbol_archaeology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/16px-Map_symbol_archaeology.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"><a href="/wiki/%D0%93%D1%8F%D0%B2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0_(%D0%90%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BC)" class="mw-redirect" title="Гявуркала (Агдам)">Гявуркала</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:69.04%; top:43.1%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/8px-Map_symbol_archaeology.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/12px-Map_symbol_archaeology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/16px-Map_symbol_archaeology.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%A5%D1%8B%D0%BD%D1%8B%D1%81%D0%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Хыныслы">Хыныслы</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:52.1%; top:36.12%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/8px-Map_symbol_archaeology.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/12px-Map_symbol_archaeology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/16px-Map_symbol_archaeology.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:52.1%; top:36.12%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-4px; top:-4px;"><span typeof="mw:File"><span title="Точка"><img alt="Точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/8px-Map_symbol_archaeology.svg.png" decoding="async" width="8" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/12px-Map_symbol_archaeology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Map_symbol_archaeology.svg/16px-Map_symbol_archaeology.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="32" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -162px"></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:51.1%; top:69.15%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Байлакан">Байлакан</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:73.46%; top:23.91%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Шабран">Шапоран</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:66.45%; top:8.59%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Албана (страница отсутствует)">Албана</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:62.07%; top:2.4%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Дербент">Дербент</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:69.58%; top:43.99%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D1%8B" title="Шемахы">Кемахея</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:35.31%; top:34.85%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Оссика (страница отсутствует)">Оссика</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:11.77%; top:29.89%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%BB" title="Халхал">Халхал</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:23.24%; top:37.06%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80" title="Шамкир">Шамкур</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:84.78%; top:43.32%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гетара (страница отсутствует)">Гетара</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:89.86%; top:53.48%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83" title="Баку">Барука</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:67.69%; top:21.78%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0" title="Хобота">Хобота</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:22.95%; top:15.55%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 6px"><a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B0_(%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нига (Кавказская Албания) (страница отсутствует)">Нига</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:22.65%; top:14.64%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B5%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Деглана (страница отсутствует)">Деглана</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:27.89%; top:8.93%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тагода (страница отсутствует)">Тагода</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:21.42%; top:14.16%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сануа (страница отсутствует)">Сануа</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:37.35%; top:21.44%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 6px"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%BE%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иобула (страница отсутствует)">Иобула</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:20.41%; top:11.87%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бакрия (страница отсутствует)">Бакрия</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:65.97%; top:61.97%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сиода (город) (страница отсутствует)">Сиода</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:43.1%; top:44.22%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эмболайя (страница отсутствует)">Эмболайя</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:33.76%; top:18.44%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 6px"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B0" title="Адиабла">Адиабла</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:54.62%; top:35.11%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аблана (страница отсутствует)">Аблана</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:68.47%; top:10.8%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Чола (город)">Чола</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:33.12%; top:13.14%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%B8%D0%B3%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мосига (страница отсутствует)">Мосига</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:31.35%; top:38.1%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Самунис (страница отсутствует)">Самунис</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:41.33%; top:22.35%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%98%D1%83%D0%BD%D0%B0_(%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Иуна (город)">Иуна</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:47.01%; top:32.56%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%85%D0%B8%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мамехия (страница отсутствует)">Мамехия</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:56.32%; top:3.3%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%85%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хадаха (страница отсутствует)">Хадаха</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:54.49%; top:37.51%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: 6px"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BC_(%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алам (село) (страница отсутствует)">Алам</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:48.98%; top:33.43%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: right; left: -161px"><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Бозиата">Бозиата</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:52.21%; top:34.4%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: center; left: -78px; top: -1.8em;"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Мисия">Мисия</a></div></div> <div class="ts-ПозКарта-метка" style="left:38.82%; top:60.74%"><div class="ts-ПозКарта-метка-точка" style="left:-3px; top:-3px;"><span typeof="mw:File"><span title="Красная точка"><img alt="Красная точка" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></span></span></div><div class="ts-ПозКарта-метка-ссылка" style="text-align: left; left: 5px"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%82_(%D0%90%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85)" title="Тигранакерт (Арцах)">Тигранакерт</a></div></div></div></div></div></div></td></tr><tr><td class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <small>Местоположения отдельных населённых пунктов Албании указаны приблизительно на основе<br />карт и работ тех или иных учёных (<a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80,_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Тревер, Камилла Васильевна">К. В. Тревер</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8C%D1%91%D0%B2,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87" title="Муравьёв, Сергей Никитич">С. Н. Муравьёва</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%BC_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Юшков, Серафим Владимирович">С. В. Юшкова</a> и др.)</small></div></td></tr></tbody></table></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Комментарии"><span id=".D0.9A.D0.BE.D0.BC.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B8.D0.B8"></span>Комментарии</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=47" title="Редактировать раздел «Комментарии»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=47" title="Редактировать код раздела «Комментарии»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-191">↑</a></span> <span class="reference-text">К. Тревер, однако, полагает, что эти сведения были собраны не Феофаном, а за несколько веков до него — вероятнее всего, Патроклом и его спутниками, — а поэтому относятся к IV—III вв. до н. э. и лишь к определённой группе населения Албании</span> </li> </ol> <ol class="references"> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text">Первая зона находилась между <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кура">Курой</a> и <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Алазани">Алазани</a> и включала современные <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Дедоплисцкаройский муниципалитет">Цителцкаройский</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Сигнахский муниципалитет">Сигнахский</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Гурджаанский муниципалитет">Гурджаанский</a> и <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Телавский муниципалитет">Телавский муниципалитеты</a> Грузии, а также левобережные части <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Газахский район">Газахского</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B2%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Товузский район">Товузского</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%BA%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шамкирский район">Шамкирского</a> и частично <a href="/wiki/%D0%93%D1%91%D0%B9%D0%B3%D1%91%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гёйгёльский район">Гёйгёльского районов</a> Азербайджана</span> </li> </ol> <ol class="references"> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Вторая зона находилась между Алазани и Алджиганчаем и включала современные <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Балакенский район">Балакенский</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Загатальский район">Загатальский</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Гахский район">Гахский</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шекинский район">Шекинский</a> и часть <a href="/wiki/%D0%9E%D0%B3%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Огузский район">Огузского районов</a> Азербайджана и <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82" title="Лагодехский муниципалитет">Лагодехский муниципалитет</a> Грузии</span> </li> </ol> <ol class="references"> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text">Третья зона находилась между реками Алджиганчай и <a href="/wiki/%D0%93%D1%91%D0%B9%D1%87%D0%B0%D0%B9_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" title="Гёйчай (река)">Гёйчай</a> и включала <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Габалинский район">Габалинский</a> и восточную часть Огузского района Азербайджана</span> </li> </ol> <ol class="references"> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text">Четвёртая зона находилась между Гёйчаем или <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Гирдыманчай">Гирдыманчаем</a> и <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Пирсагатчай">Пирсагатчаем</a>. Пятая зона охватывала территории от Пирсагатчая до реки <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BC%D0%B3%D0%B0%D0%B8%D1%82_(%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B0)" title="Сумгаит (река)">Сумгаит</a>. Эти зоны располагались на территориях современных <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Исмаиллинский район">Исмаиллинского</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D1%81%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Ахсуйский район">Ахсуйского</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Шемахинский район">Шемахинского</a> и южной части <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%88%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD_(%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD)" title="Апшеронский район (Азербайджан)">Апшеронского районов</a></span> </li> </ol> <ol class="references"> <li id="cite_note-298"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-298">↑</a></span> <span class="reference-text">Место для хранения костей скелета после освобождения от мягких тканей</span> </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Примечания"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.B5.D1.87.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Примечания</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=48" title="Редактировать раздел «Примечания»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=48" title="Редактировать код раздела «Примечания»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="column-width:33em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-_700be6021d5b4845-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_700be6021d5b4845_1-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_700be6021d5b4845_1-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_f2d420a643568517-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f2d420a643568517_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 405.</span> </li> <li id="cite_note-_ea49929e66339283-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ea49929e66339283_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen2000">Hewsen, 2000</a>, p. 73.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sno.pro1.ru/projects/cartography/maps/perifer/zakavkaz.jpg">Карта-вкладыш</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130520081847/http://www.sno.pro1.ru/projects/cartography/maps/perifer/zakavkaz.jpg">Архивная копия</a> от 20 мая 2013 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. // Всемирная история. — Т. II. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1956.</span> </li> <li id="cite_note-_ba275732d2e11544-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ba275732d2e11544_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЖуков1969">Жуков, 1969</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3b15353d6988-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_827a3b15353d6988_6-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3b15353d6988_6-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3b15353d6988_6-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3b15353d6988_6-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 49.</span> </li> <li id="cite_note-_cda461904dd73901-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_cda461904dd73901_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff2016">Toumanoff, 2016</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_89b323b97851a06d-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_89b323b97851a06d_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFShnirelman2001">Shnirelman, 2001</a>, p. 79.</span> </li> <li id="cite_note-_4e17be147cc3d781-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4e17be147cc3d781_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFortson2009">Fortson, 2009</a>, p. 242.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe2-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe2_10-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 143.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe0-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe0_11-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 141.</span> </li> <li id="cite_note-_9e6d9d45852e4fbf-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9e6d9d45852e4fbf_12-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchulze2017">Schulze, 2017</a>, p. 6.</span> </li> <li id="cite_note-_c3d394eb9bca5287-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_c3d394eb9bca5287_13-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_c3d394eb9bca5287_13-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАликберов2020">Аликберов, 2020</a>, с. 190—200.</span> </li> <li id="cite_note-_f28b067aa8a6d8dc-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f28b067aa8a6d8dc_14-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1982">Hewsen, 1982</a>, p. 27—40.</span> </li> <li id="cite_note-book1-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-book1_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141305934">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a::after,.mw-parser-output .id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration a::after,.mw-parser-output .id-lock-subscription a::after,.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{content:"";width:1.1em;height:1.1em;display:inline-block;vertical-align:middle;background-position:center;background-repeat:no-repeat;background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}</style><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Мусаев Г. М.</i> Цахуры. Историко-этнографическое исследование XVIII-XIX вв. / С.А. Лугуев, доктор исторических наук. — Издательский дом “Эпоха”, 2009. — С. 33. — 320 с.</span></span> </li> <li id="cite_note-book2-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-book2_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/wiki/%D0%98%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2,_%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%83%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Ибрагимов, Гарун Халилович">Ибрагимов Г. Х.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Историческая характеристика самоназвания цахурцев <i>йихъбы</i></span> // Ономастика Кавказа (межвузовский сборник статей). — Орджоникидзе: Северо-Осетинский гос. университет им. К.Л. Хетагурова, 1980. — С. 67.</span></span> </li> <li id="cite_note-olson-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-olson_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>James Stuart.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CquTz6ps5YgC">An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires</a>. — Greenwood Publishing Group, 1994. — P. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CquTz6ps5YgC&pg=PA27">27</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CquTz6ps5YgC&pg=PA28">28</a>. — 840 p. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0313274975" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0313274975</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9780313274978" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-313-27497-8</a>.</span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137874063">.mw-parser-output .ts-oq.ts-oq{border:0;overflow:auto;padding:0;font-style:normal;font-size:100%}.mw-parser-output .ts-oq .ref-info{font-size:100%}.mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header{background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-subtle,#54595d);font-size:95%;padding-left:1em;padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-oq-content{font-size:95%;font-style:italic}.mw-parser-output blockquote .ts-oq{margin:0 -32px -8px}.mw-parser-output blockquote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output blockquote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:32px;padding-right:1.052632em}.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ar),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(fa),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(he),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ja),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ko),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(th),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(ur),.mw-parser-output .ts-oq-content>div:lang(zh){font-style:normal}.mw-parser-output .ts-oq.ts-oq .mw-collapsible-toggle{float:none;font-size:100%;margin-left:1em;text-align:left}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq-header{background-color:transparent;font-weight:normal}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-oq .ts-oq-content{padding:0;font-size:100%}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r142621938"><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-noneHideLink ts-oq" style=""><div class="ts-Скрытый_блок-title ts-Скрытый_блок-title-leftTitle ts-oq-header" style="text-align:left;">Оригинальный текст <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small><div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content ts-oq-content" style=""><div lang="en" dir="auto">While this claim may be somewhat tenuous, it cannot be denied that the Caucasian Albanians of ancient and medieval times played a role in the ethnogenesis of the Armenians of Nagomo-Karabagh, the Azerbaijanis*, the Georgians of Kakhetia, and of the Daghestanis*, notably the Laks*, the Lezgins*, and the Tsakhurs*.</div></div></div></span> </li> <li id="cite_note-_222cb1968810f84d-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_222cb1968810f84d_18-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_222cb1968810f84d_18-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_222cb1968810f84d_18-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_222cb1968810f84d_18-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBosworth1986">Bosworth, 1986</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_c9e814c150090d20-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_c9e814c150090d20_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАкопян1987">Акопян, 1987</a>, с. 20.</span> </li> <li id="cite_note-_dd44a6e4fbc81d44-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_dd44a6e4fbc81d44_20-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dd44a6e4fbc81d44_20-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев_А._П.,_Пашуто_В._Т.,_Черепнин_Л._В.1972">Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В., 1972</a>, с. 39.</span> </li> <li id="cite_note-_bf801a97e21bcd0b-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bf801a97e21bcd0b_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 4.</span> </li> <li id="cite_note-_bf801a97e21bcd07-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bf801a97e21bcd07_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 8.</span> </li> <li id="cite_note-_deb8c24edd812a13-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_deb8c24edd812a13_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев_А._П.,_Пашуто_В._Т.,_Черепнин_Л._В.1972">Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В., 1972</a>, с. 38−39.</span> </li> <li id="cite_note-_057d12a9d8c65c97-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_057d12a9d8c65c97_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГумба1986">Гумба, 1986</a>, с. 64—73.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.garshin.ru/linguistics/languages/dene-caucasian/north-caucasian/east-caucasian/lezgin.html">Древние и современные языки кавказских албанцев</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 17 сентября 2015. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151117173632/http://www.garshin.ru/linguistics/languages/dene-caucasian/north-caucasian/east-caucasian/lezgin.html">Архивировано</a> 17 ноября 2015 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Тревер К. В.</i> Очерки по истории и Культуре Кавказской Албании IV в. до н.э.- VII в. н.э.. — Москва, Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1959. — С. 45. — 419 с.</span></span> </li> <li id="cite_note-_e89de630df9f4f32-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e89de630df9f4f32_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 44—50.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3915353d667b-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3915353d667b_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 60.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a></i>. География, XI, 4,1</span> </li> <li id="cite_note-_9a42ed07915189a6-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_9a42ed07915189a6_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМуравьёв1988">Муравьёв, 1988</a>, с. 157.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%B9" title="Плиний Старший">Плиний Старший</a></i>. VI, 28-29; VI, 39</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%BE%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9" title="Дион Кассий">Дион Кассий</a></i>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Dion/livre36.htm">XXXVI, 52, 1</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110908030758/http://remacle.org/bloodwolf/historiens/Dion/livre36.htm">Архивная копия</a> от 8 сентября 2011 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-_d19a2c6b5d477084-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d19a2c6b5d477084_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБартольд1963">Бартольд, 1963</a>, с. 661−662.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3b15353d6985-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3b15353d6985_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 44.</span> </li> <li id="cite_note-_2fa71b3db1facb91-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2fa71b3db1facb91_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 157.</span> </li> <li id="cite_note-_e93d46ff8a4b427b-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e93d46ff8a4b427b_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДружинин1956">Дружинин, 1956</a>, с. 224.</span> </li> <li id="cite_note-_dde22163b9f32208-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_dde22163b9f32208_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFПономарёв1966">Пономарёв, 1966</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_660cb6c57d105322-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_660cb6c57d105322_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМинорский1963">Минорский, 1963</a>, с. 29.</span> </li> <li id="cite_note-_efba00e80ef89360-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_efba00e80ef89360_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев1967">Гаджиев, 1967</a>, с. 105—107.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.darial-online.ru/2007_3/gaisinski.shtml">Аркадий Гайсинский — Дополнение к Вергилию</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 25 апреля 2011. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180414181136/http://www.darial-online.ru/2007_3/gaisinski.shtml">Архивировано</a> 14 апреля 2018 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-autogenerated9-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-autogenerated9_41-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-autogenerated9_41-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nauka.relis.ru/10/0507/10507104.htm">Западные индийцы и загадка амазонок (часть 2)</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 25 апреля 2011. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180326222757/http://nauka.relis.ru/10/0507/10507104.htm">Архивировано</a> 26 марта 2018 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_92af44637bf5ac9f-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_92af44637bf5ac9f_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 49−50.</span> </li> <li id="cite_note-_6291f5214db17598-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_6291f5214db17598_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchulze2017">Schulze, 2017</a>, с. 10.</span> </li> <li id="cite_note-_2271fa22fdff24c3-44"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_2271fa22fdff24c3_44-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMinorsky1958">Minorsky, 1958</a>, p. 12.</span> </li> <li id="cite_note-_660cb6c57d105323-45"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_660cb6c57d105323_45-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_660cb6c57d105323_45-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМинорский1963">Минорский, 1963</a>, с. 28.</span> </li> <li id="cite_note-_9a42ed07915189a8-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_9a42ed07915189a8_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМуравьёв1988">Муравьёв, 1988</a>, с. 159.</span> </li> <li id="cite_note-_1d45ccd331bfecc0-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1d45ccd331bfecc0_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДьяконов1956">Дьяконов, 1956</a>, с. 251.</span> </li> <li id="cite_note-_1bb76f4eda47fbf5-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1bb76f4eda47fbf5_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДандамаев1980">Дандамаев, 1980</a>, с. 75.</span> </li> <li id="cite_note-_8b9004af8f506f24-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_8b9004af8f506f24_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1997">Hewsen, 1997</a>, p. 115.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe7-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe7_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 146.</span> </li> <li id="cite_note-_992750ea033b9802-51"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_992750ea033b9802_51-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_992750ea033b9802_51-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев1998">Гаджиев, 1998</a>, с. 22.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267d0977639b7d-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267d0977639b7d_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 150.</span> </li> <li id="cite_note-_fc366e2684cd0298-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_fc366e2684cd0298_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchulze2017">Schulze, 2017</a>, с. 16—17.</span> </li> <li id="cite_note-_4f3fa95d2a12c9f6-54"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_4f3fa95d2a12c9f6_54-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4f3fa95d2a12c9f6_54-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1982">Hewsen, 1982</a>, p. 34.</span> </li> <li id="cite_note-_b03e0c9da9a4d7a2-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_b03e0c9da9a4d7a2_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFIgor_Dorfmann-Lazarev2023">Igor Dorfmann-Lazarev, 2023</a>, p. 538.</span> </li> <li id="cite_note-_6a240aca74b766af-56"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6a240aca74b766af_56-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШнирельман2003">Шнирельман, 2003</a>, p. 197.</span> </li> <li id="cite_note-_4ba0592775d49b35-57"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b35_57-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлаев2002">Алаев, 2002</a>, с. 39.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3e15353d6efb-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3e15353d6efb_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 11.</span> </li> <li id="cite_note-_37dd375857d37121-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_37dd375857d37121_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМарр1916">Марр, 1916</a>, с. 1379−1408.</span> </li> <li id="cite_note-_2fa0993db1f58327-60"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_2fa0993db1f58327_60-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_2fa0993db1f58327_60-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 775.</span> </li> <li id="cite_note-_490eed73ca8196da-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_490eed73ca8196da_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 294−295.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Адонц Н.</i> Дионисий Фракийский и армянские толкователи — Пг., 1915. — 181−219.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%8F%D0%BD,_%D0%A0%D0%B0%D1%87%D1%8C%D1%8F_%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Бартикян, Рачья Микаелович">Р. Бартикян</a> / THE HISTORY OF THE CAUCASIAN ALBANIANS BY MOVSES DASXURANCI, TRANSLATED BY С J. F. DOWSETT / <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Византийский временник">Византийский временник</a> / т. 27; Издательство «Наука» 1967 г. — стр. 353—354</span> </li> <li id="cite_note-_fad400bacbc4a2e4-64"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fad400bacbc4a2e4_64-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев1980">Новосельцев, 1980</a>, с. 12.</span> </li> <li id="cite_note-Истахри-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Истахри_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/Karaulov/text1.htm"><i>Караулов Н. А.</i> Сведения арабских писателей X и XI веков по Р. Хр. о Кавказе, Армении и Адербейджане</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 6 сентября 2008. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090405061900/http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/Karaulov/text1.htm">Архивировано</a> 5 апреля 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_f322f9097760851f-66"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322f9097760851f_66-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322f9097760851f_66-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 295.</span> </li> <li id="cite_note-_4ba0582775d49969-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4ba0582775d49969_67-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлаев2002">Алаев, 2002</a>, с. 40.</span> </li> <li id="cite_note-_93310e7b9588a2cc-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_93310e7b9588a2cc_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШанидзе1938">Шанидзе, 1938</a>, с. 3—4.</span> </li> <li id="cite_note-_afa477e0a17a5d80-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_afa477e0a17a5d80_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchulze2003">Schulze, 2003</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_560baf0d383d95a1-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_560baf0d383d95a1_70-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлаев2002">Алаев, 2002</a>, с. 514.</span> </li> <li id="cite_note-_352da0d47d5f4f76-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_352da0d47d5f4f76_71-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2006">Гаджиев, 2006</a>, с. 49.</span> </li> <li id="cite_note-_39d1a9a877011bd9-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_39d1a9a877011bd9_72-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 91.</span> </li> <li id="cite_note-_dd449fe4fbc811aa-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_dd449fe4fbc811aa_73-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев_А._П.,_Пашуто_В._Т.,_Черепнин_Л._В.1972">Новосельцев А. П., Пашуто В. Т., Черепнин Л. В., 1972</a>, с. 42.</span> </li> <li id="cite_note-_890a1649f1dd0f54-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_890a1649f1dd0f54_74-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBournoutian2009">Bournoutian, 2009</a>, p. 28.</span> </li> <li id="cite_note-_41b651f1e49008b2-75"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_41b651f1e49008b2_75-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_41b651f1e49008b2_75-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFOlson1994">Olson, 1994</a>, p. 27.</span> </li> <li id="cite_note-_8b6fb44007d75632-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_8b6fb44007d75632_76-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДе_Ваал2005">Де Ваал, 2005</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_ade9a6675727f8c5-77"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_ade9a6675727f8c5_77-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_ade9a6675727f8c5_77-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 285—288.</span> </li> <li id="cite_note-_8c1510629cbe5fc1-78"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8c1510629cbe5fc1_78-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев1979">Новосельцев, 1979</a>, с. 10−18.</span> </li> <li id="cite_note-_0e21b8057c363d5f-79"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0e21b8057c363d5f_79-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0e21b8057c363d5f_79-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFPaulys_Real_Encyclopädie1894">Paulys Real Encyclopädie, 1894</a>, p. 1303—1305.</span> </li> <li id="cite_note-_b138d4e727ee1501-80"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_b138d4e727ee1501_80-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b138d4e727ee1501_80-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЯновский1846">Яновский, 1846</a>, с. 97.</span> </li> <li id="cite_note-_261f06c1f2815a52-81"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_261f06c1f2815a52_81-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_261f06c1f2815a52_81-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMarkwart1901">Markwart, 1901</a>, с. 116—119.</span> </li> <li id="cite_note-_4dd3d01d31cefc04-82"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_4dd3d01d31cefc04_82-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_4dd3d01d31cefc04_82-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев1967">Гаджиев, 1967</a>, с. 105.</span> </li> <li id="cite_note-leviatov-83"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-leviatov_83-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-leviatov_83-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><i>Левиатов В. Н.</i> Азербайджан с V в. до н. э. по III в. н. э. // «Известия АН Азерб. ССР» — 1950. — № 1.</span> </li> <li id="cite_note-_67690b834040a966-84"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_67690b834040a966_84-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_67690b834040a966_84-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_67690b834040a966_84-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 413—417.</span> </li> <li id="cite_note-_d43973a8822e15f2-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d43973a8822e15f2_85-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_1c70078dfa81ca2b-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1c70078dfa81ca2b_86-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 142—143.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe5-87"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe5_87-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 144.</span> </li> <li id="cite_note-_acbbf423d5be317e-88"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_acbbf423d5be317e_88-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_acbbf423d5be317e_88-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFChaumont1990">Chaumont, 1990</a>, p. 726.</span> </li> <li id="cite_note-_b333a000133bf245-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_b333a000133bf245_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFPatterson2002">Patterson, 2002</a>, p. 314.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe4-90"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe4_90-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 145.</span> </li> <li id="cite_note-_1607669321575680-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1607669321575680_91-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartirosyan2009">Martirosyan, 2009</a>, p. 672.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6e895c10f690aa-92"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6e895c10f690aa_92-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 248.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6e895c10f690ab-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6e895c10f690ab_93-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 249.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1d5c10f3a306-94"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1d5c10f3a306_94-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 121.</span> </li> <li id="cite_note-_0c720b5c10f9a379-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c720b5c10f9a379_95-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 306.</span> </li> <li id="cite_note-_7ddb2468332be76b-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_7ddb2468332be76b_96-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМуравьёв1983">Муравьёв, 1983</a>, с. 117—147.</span> </li> <li id="cite_note-_70d53f455fe3dc95-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_70d53f455fe3dc95_101-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЮшков1937">Юшков, 1937</a>, с. 129—148.</span> </li> <li id="cite_note-_1c8bf4362fd4bd55-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1c8bf4362fd4bd55_102-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДорн1875">Дорн, 1875</a>, с. 323—331.</span> </li> <li id="cite_note-_b62c8b4a6021083e-103"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_b62c8b4a6021083e_103-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b62c8b4a6021083e_103-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДружинин1956">Дружинин, 1956</a>, с. 441—442.</span> </li> <li id="cite_note-_f2db24a6435caaaa-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaaa_104-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 286.</span> </li> <li id="cite_note-_77ce6d0453835489-105"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_77ce6d0453835489_105-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_77ce6d0453835489_105-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМинорский1963">Минорский, 1963</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3a15353d67c6-106"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67c6_106-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67c6_106-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 58.</span> </li> <li id="cite_note-_2561eb3b50e4c4d6-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2561eb3b50e4c4d6_107-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШнирельман2003">Шнирельман, 2003</a>, p. 62.</span> </li> <li id="cite_note-_e76e819ce5082ac7-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e76e819ce5082ac7_108-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлаев/22002">Алаев/2, 2002</a>, с. 537.</span> </li> <li id="cite_note-_2f96243db1ec678e-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2f96243db1ec678e_109-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 420.</span> </li> <li id="cite_note-_ea49969e6633994f-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ea49969e6633994f_110-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen2000">Hewsen, 2000</a>, p. 33.</span> </li> <li id="cite_note-_39d1aaa877011da2-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_39d1aaa877011da2_111-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 89.</span> </li> <li id="cite_note-_1350fe242ee5b3b9-112"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_1350fe242ee5b3b9_112-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_1350fe242ee5b3b9_112-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 88—89 прим.5.</span> </li> <li id="cite_note-_0dab009502f7ee58-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0dab009502f7ee58_113-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 93—94.</span> </li> <li id="cite_note-_39d1a9a877011bdc-114"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_39d1a9a877011bdc_114-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_39d1a9a877011bdc_114-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 94.</span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Страбон">Страбон</a>, География, XI, XIV, 5</i></span> </li> <li id="cite_note-_4eab2727a9b378e4-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4eab2727a9b378e4_116-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen2000">Hewsen, 2000</a>, p. 102.</span> </li> <li id="cite_note-_531cebbdffd3d0fe-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_531cebbdffd3d0fe_117-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 88—89.</span> </li> <li id="cite_note-_39d1a9a877011bda-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_39d1a9a877011bda_118-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 92.</span> </li> <li id="cite_note-_fc8e60bd944bd768-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_fc8e60bd944bd768_119-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАшурбейли1983">Ашурбейли, 1983</a>, с. 20.</span> </li> <li id="cite_note-_2c49741391fc4aee-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2c49741391fc4aee_120-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBosworth1989">Bosworth, 1989</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_39d1a9a877011bde-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_39d1a9a877011bde_121-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1973">Hewsen, 1973</a>, p. 96.</span> </li> <li id="cite_note-_d3f29e4ae4ab0cc9-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d3f29e4ae4ab0cc9_122-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАшурбейли1983">Ашурбейли, 1983</a>, с. 20—21.</span> </li> <li id="cite_note-_dc188604cdaecace-123"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-7"><sup><i><b>8</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-8"><sup><i><b>9</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-9"><sup><i><b>10</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-10"><sup><i><b>11</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-11"><sup><i><b>12</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-12"><sup><i><b>13</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-13"><sup><i><b>14</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-14"><sup><i><b>15</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-15"><sup><i><b>16</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-16"><sup><i><b>17</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-17"><sup><i><b>18</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-18"><sup><i><b>19</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-19"><sup><i><b>20</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-20"><sup><i><b>21</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_dc188604cdaecace_123-21"><sup><i><b>22</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКазарян2000">Казарян, 2000</a>, с. 455−464.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1b5c10f39fe3-124"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe3_124-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6b1b5c10f39fe3_124-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 142.</span> </li> <li id="cite_note-_48b52f4e848a8fe5-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_48b52f4e848a8fe5_125-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 193—194.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b165c10f39766-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6b165c10f39766_126-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 194.</span> </li> <li id="cite_note-_b1e3b02465bd35d1-127"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_b1e3b02465bd35d1_127-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b1e3b02465bd35d1_127-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 143—144.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b165c10f39765-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6b165c10f39765_128-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 197.</span> </li> <li id="cite_note-_8a8cf3b11f8788fc-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_8a8cf3b11f8788fc_129-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 260—262.</span> </li> <li id="cite_note-_0c720b5c10f9a378-130"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c720b5c10f9a378_130-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c720b5c10f9a378_130-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 307.</span> </li> <li id="cite_note-_5b1a73abaae2537f-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5b1a73abaae2537f_131-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 122—123.</span> </li> <li id="cite_note-_ce79f9d2600326e9-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ce79f9d2600326e9_132-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 119, 307.</span> </li> <li id="cite_note-_b58d24a659328eb5-133"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b58d24a659328eb5_133-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 120, 307.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f2a-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ec0977606f2a_134-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 269.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6b1e5c10f3a4d2-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6b1e5c10f3a4d2_135-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 118.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ee097760724f-136"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322ee097760724f_136-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ee097760724f_136-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 246.</span> </li> <li id="cite_note-_ea73ffcb8ee1f657-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ea73ffcb8ee1f657_137-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЮшков1937">Юшков, 1937</a>, с. 137.</span> </li> <li id="cite_note-_bb775dcab79967f7-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bb775dcab79967f7_138-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШнирельман2003">Шнирельман, 2003</a>, pp. 216−222.</span> </li> <li id="cite_note-_9da51d46ec173125-139"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173125_139-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173125_139-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 93.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f22-140"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322ec0977606f22_140-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ec0977606f22_140-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 261.</span> </li> <li id="cite_note-_fc8e60bd944bd76d-141"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_fc8e60bd944bd76d_141-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fc8e60bd944bd76d_141-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАшурбейли1983">Ашурбейли, 1983</a>, с. 25.</span> </li> <li id="cite_note-_fc8e60bd944bd76f-142"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_fc8e60bd944bd76f_142-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fc8e60bd944bd76f_142-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАшурбейли1983">Ашурбейли, 1983</a>, с. 27.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ed09776070f3-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ed09776070f3_143-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 255.</span> </li> <li id="cite_note-_63613eef98ddfb52-144"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_63613eef98ddfb52_144-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 124—125.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6e875c10f68d1f-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6e875c10f68d1f_145-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 263.</span> </li> <li id="cite_note-_c402f22ea7d9d563-146"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_c402f22ea7d9d563_146-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_c402f22ea7d9d563_146-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBosworth1988">Bosworth, 1988</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_6be9c53cbd58ddf9-147"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddf9_147-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddf9_147-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 123.</span> </li> <li id="cite_note-_5bc96e30593d4c87-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5bc96e30593d4c87_148-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШагинян2011">Шагинян, 2011</a>, с. 408,409,416,450.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6e8a5c10f69271-149"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_0c6e8a5c10f69271_149-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 254.</span> </li> <li id="cite_note-_33687e1fdbdee39c-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_33687e1fdbdee39c_150-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 143, 248.</span> </li> <li id="cite_note-_eef4c4df2726becd-151"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_eef4c4df2726becd_151-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКузнецов">Кузнецов</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_0c6e8a5c10f69270-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0c6e8a5c10f69270_152-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 255.</span> </li> <li id="cite_note-_6be9c53cbd58ddff-153"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddff_153-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddff_153-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 125.</span> </li> <li id="cite_note-_ff908d6c8f615c00-154"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_ff908d6c8f615c00_154-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_ff908d6c8f615c00_154-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFKettenhofen2011">Kettenhofen, 2011</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_6be9c53cbd58ddf8-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddf8_155-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 122.</span> </li> <li id="cite_note-_6be9c53cbd58ddfe-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddfe_156-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 124.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f20-157"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ec0977606f20_157-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 263.</span> </li> <li id="cite_note-_629757a492600e3e-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_629757a492600e3e_158-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 94—95.</span> </li> <li id="cite_note-_19de710112455b3c-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_19de710112455b3c_159-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 119,124.</span> </li> <li id="cite_note-_236316d422659025-160"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_236316d422659025_160-7"><sup><i><b>8</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFChaumont1985">Chaumont, 1985</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_443852d8d8c37c88-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_443852d8d8c37c88_161-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 264—265.</span> </li> <li id="cite_note-_507893125a5001e4-162"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_507893125a5001e4_162-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_507893125a5001e4_162-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartirosyan/12009">Martirosyan/1, 2009</a>, p. 73—85.</span> </li> <li id="cite_note-_d71e114b8eacec2f-163"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d71e114b8eacec2f_163-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМуравьёв1983">Муравьёв, 1983</a>, с. 139.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267d0977639b7f-164"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f3267d0977639b7f_164-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267d0977639b7f_164-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 152.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f26-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ec0977606f26_165-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 265.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb86-166"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb86_166-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 22.</span> </li> <li id="cite_note-_8d3bec218c46ad76-167"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8d3bec218c46ad76_167-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1960">Тревер, 1960</a>, с. 58.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3a15353d67ca-168"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67ca_168-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67ca_168-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 54.</span> </li> <li id="cite_note-БСЭ-169"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-БСЭ_169-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-БСЭ_169-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFБСЭ1978">Ялойлутепинская культура // Экслибрис — Яя. — <abbr title="Москва">М.</abbr> : Советская энциклопедия, 1978. — (<a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F#Третье_издание" title="Большая советская энциклопедия">Большая советская энциклопедия</a> : <span class="nowrap">[в 30 т.]</span> / гл. ред. <span class="nowrap"> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Прохоров, Александр Михайлович">А. М. Прохоров</a></span> ; 1969—1978, т. 30).</span></span> </li> <li id="cite_note-_483a3086fd4a5f65-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_483a3086fd4a5f65_170-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 67—76.</span> </li> <li id="cite_note-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-171">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_(%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82)" title="История (Геродот)">История (Геродот)</a>, кн.3:92-93</span> </li> <li id="cite_note-_827a3a15353d67ce-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3a15353d67ce_172-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 50.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3a15353d67cd-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3a15353d67cd_173-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 53.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3a15353d67cb-174"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67cb_174-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_827a3a15353d67cb_174-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 55.</span> </li> <li id="cite_note-_827a3915353d667a-175"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_827a3915353d667a_175-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 61.</span> </li> <li id="cite_note-_8d3bec218c46ad79-176"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_8d3bec218c46ad79_176-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1960">Тревер, 1960</a>, с. 57.</span> </li> <li id="cite_note-_bbd0c01108ede8b3-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bbd0c01108ede8b3_177-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2006">Гаджиев, 2006</a>, с. 244.</span> </li> <li id="cite_note-_80f3374b6612e3c5-178"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_80f3374b6612e3c5_178-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_80f3374b6612e3c5_178-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 141—142.</span> </li> <li id="cite_note-_11bf46e768575ac7-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_11bf46e768575ac7_179-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАрапов2008">Арапов, 2008</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_41b651f1e49008b5-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_41b651f1e49008b5_180-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFOlson1994">Olson, 1994</a>, p. 20.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267c09776399a3-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267c09776399a3_181-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 149.</span> </li> <li id="cite_note-_c14e4e515c89f322-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_c14e4e515c89f322_182-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 58—59.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267c09776399af-183"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f3267c09776399af_183-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267c09776399af_183-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267c09776399af_183-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267c09776399af_183-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267c09776399af_183-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 145.</span> </li> <li id="cite_note-_fec5f5ce19a5b50e-184"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_fec5f5ce19a5b50e_184-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fec5f5ce19a5b50e_184-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДьяконов1983">Дьяконов, 1983</a>, с. 399—414.</span> </li> <li id="cite_note-_b333a000133bf244-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_b333a000133bf244_185-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFPatterson2002">Patterson, 2002</a>, p. 315.</span> </li> <li id="cite_note-_86800cd57b76368a-186"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_86800cd57b76368a_186-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_86800cd57b76368a_186-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_86800cd57b76368a_186-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2014">Гаджиев, 2014</a>, с. 17.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267809776392fa-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267809776392fa_187-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 104.</span> </li> <li id="cite_note-_f2de29a6435ee8c1-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f2de29a6435ee8c1_188-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 393.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267809776392f9-189"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f3267809776392f9_189-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267809776392f9_189-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 107.</span> </li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-190">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ancientrome.ru/antlitr/t.htm?a=1260110000#04-1">Страбон «География» 11.4</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 11 июля 2021. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210509173033/http://ancientrome.ru/antlitr/t.htm?a=1260110000#04-1">Архивировано</a> 9 мая 2021 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_f3267909776394b3-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267909776394b3_192-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 112.</span> </li> <li id="cite_note-_f2db24a6435caaa8-193"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaa8_193-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 284.</span> </li> <li id="cite_note-_9f54e9672ae139bd-194"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9f54e9672ae139bd_194-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFСмышляев2018">Смышляев, 2018</a>, с. 581—610.</span> </li> <li id="cite_note-_f326760977638f51-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f326760977638f51_195-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 129.</span> </li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text">Bosworth, A. B. Arrian and the Alani. Harvard Studies in Classical Philology 81, 217—255</span> </li> <li id="cite_note-_2f9d273db1f28bb4-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2f9d273db1f28bb4_197-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 691.</span> </li> <li id="cite_note-_f326770977639129-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f326770977639129_198-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 132.</span> </li> <li id="cite_note-_61aa88f320b3b043-199"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_61aa88f320b3b043_199-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_61aa88f320b3b043_199-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGarsoian1980">Garsoian, 1980</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_0a6dc893859fabfb-200"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0a6dc893859fabfb_200-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFPreud’homme2018">Preud’homme, 2018</a>, с. 6.</span> </li> <li id="cite_note-_f326700977638501-201"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f326700977638501_201-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f326700977638501_201-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 187.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267109776386db-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267109776386db_202-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 192.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267109776386d1-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267109776386d1_203-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 198.</span> </li> <li id="cite_note-_2b0fd115fee4f127-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2b0fd115fee4f127_204-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFСемёнов2015">Семёнов, 2015</a>, с. 66—67.</span> </li> <li id="cite_note-_c33b59f62fe5c3b5-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_c33b59f62fe5c3b5_205-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff1961">Toumanoff, 1961</a>, p. 61,63.</span> </li> <li id="cite_note-_06f33cd442e25d75-206"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_06f33cd442e25d75_206-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_06f33cd442e25d75_206-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев1979">Новосельцев, 1979</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267109776386d0-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267109776386d0_207-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 199.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f20977607975-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f20977607975_208-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 200.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f20977607974-209"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322f20977607974_209-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322f20977607974_209-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322f20977607974_209-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 201.</span> </li> <li id="cite_note-_c0a386e9accaf028-210"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_c0a386e9accaf028_210-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_c0a386e9accaf028_210-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFAdontz1970">Adontz, 1970</a>, p. 167.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ef097760741c-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ef097760741c_211-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 230.</span> </li> <li id="cite_note-_b1113e5ff8e4cce2-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_b1113e5ff8e4cce2_212-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 233—234.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ee0977607248-213"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322ee0977607248_213-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ee0977607248_213-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ee0977607248_213-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 241.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ee097760724b-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ee097760724b_214-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 242.</span> </li> <li id="cite_note-_576da2677a5a834a-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_576da2677a5a834a_215-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 243—244.</span> </li> <li id="cite_note-p25-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-p25_216-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХаррис2017">Харрис, 2017</a>, с. 25.</span> </li> <li id="cite_note-_230f02c744f3e2f1-217"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_230f02c744f3e2f1_217-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 26—27.</span> </li> <li id="cite_note-_5ca8ff8c19693c59-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5ca8ff8c19693c59_218-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFВасильев1994">Васильев, 1994</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_5cd8d34ad12eab23-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5cd8d34ad12eab23_219-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 69—70.</span> </li> <li id="cite_note-_01260898a8649363-220"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_01260898a8649363_220-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_01260898a8649363_220-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 71.</span> </li> <li id="cite_note-_01260898a8649360-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_01260898a8649360_221-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 72.</span> </li> <li id="cite_note-_15b8cf131fabd910-222"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_15b8cf131fabd910_222-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКолесников2006">Колесников, 2006</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb82-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb82_223-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 26.</span> </li> <li id="cite_note-_01260898a8649361-224"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_01260898a8649361_224-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_01260898a8649361_224-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_01260898a8649361_224-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 73.</span> </li> <li id="cite_note-_e67d67e89a72c6ac-225"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e67d67e89a72c6ac_225-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТер-Саркисянц2008">Тер-Саркисянц, 2008</a>, с. 156.</span> </li> <li id="cite_note-_31a39f42921c7a17-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_31a39f42921c7a17_226-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТер-Саркисянц2008">Тер-Саркисянц, 2008</a>, с. 156—157.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f109776077a1-227"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f109776077a1_227-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 213.</span> </li> <li id="cite_note-_5d8e4f53ca839cf8-228"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5d8e4f53ca839cf8_228-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТер-Саркисянц2008">Тер-Саркисянц, 2008</a>, с. 157—159.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f109776077a3-229"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f109776077a3_229-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 211.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f109776077a6-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f109776077a6_230-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 214.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb83-231"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb83_231-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 27.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f009776075ea-232"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322f009776075ea_232-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322f009776075ea_232-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322f009776075ea_232-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 225.</span> </li> <li id="cite_note-_01260898a8649366-233"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_01260898a8649366_233-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_01260898a8649366_233-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_01260898a8649366_233-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 74.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f109776077aa-234"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f109776077aa_234-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 218.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f109776077ab-235"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f109776077ab_235-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 219.</span> </li> <li id="cite_note-_01260898a8649367-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_01260898a8649367_236-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 75.</span> </li> <li id="cite_note-_28fed62deae83abd-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_28fed62deae83abd_237-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFAdontz1970">Adontz, 1970</a>, p. 167—168.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f009776075eb-238"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f009776075eb_238-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 224.</span> </li> <li id="cite_note-_cadcee966a877265-239"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_cadcee966a877265_239-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_cadcee966a877265_239-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 28—29.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f24-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ec0977606f24_240-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 267.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ec0977606f2b-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ec0977606f2b_241-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 268.</span> </li> <li id="cite_note-_6be9c53cbd58ddfd-242"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddfd_242-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_6be9c53cbd58ddfd_242-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 127.</span> </li> <li id="cite_note-_a3335f5be0e63290-243"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_a3335f5be0e63290_243-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_a3335f5be0e63290_243-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 121—122.</span> </li> <li id="cite_note-_765d9f3a41bbee1c-244"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_765d9f3a41bbee1c_244-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 127—128.</span> </li> <li id="cite_note-_68ebc8e3fcdc8cb8-245"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_68ebc8e3fcdc8cb8_245-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 268—269.</span> </li> <li id="cite_note-_f322eb0977606d51-246"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322eb0977606d51_246-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 271.</span> </li> <li id="cite_note-_2f912f12232b6442-247"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2f912f12232b6442_247-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 126—127.</span> </li> <li id="cite_note-_ed805cc562da8a9a-248"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_ed805cc562da8a9a_248-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_ed805cc562da8a9a_248-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2017">Gadjiev, 2017</a>, p. 128—129.</span> </li> <li id="cite_note-_f322fa09776086e8-249"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322fa09776086e8_249-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 285.</span> </li> <li id="cite_note-_d3ceede098994108-250"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d3ceede098994108_250-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2008">Gadjiev, 2008</a>, p. 13—14.</span> </li> <li id="cite_note-_a1ad12f4627a7965-251"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a1ad12f4627a7965_251-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2008">Gadjiev, 2008</a>, p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-_3ee5b684dd3847a8-252"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_3ee5b684dd3847a8_252-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2008">Gadjiev, 2008</a>, p. 14—15.</span> </li> <li id="cite_note-_a9c02464092e6d1f-253"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_a9c02464092e6d1f_253-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_a9c02464092e6d1f_253-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБретаницкий1976">Бретаницкий, 1976</a>, с. 26.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ef0977607418-254"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322ef0977607418_254-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ef0977607418_254-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ef0977607418_254-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ef0977607418_254-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 234.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ef0977607419-255"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f322ef0977607419_255-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ef0977607419_255-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f322ef0977607419_255-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 235.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ee0977607241-256"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ee0977607241_256-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 248.</span> </li> <li id="cite_note-_7994ad8d46e21349-257"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_7994ad8d46e21349_257-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЯмпольский1969">Ямпольский, 1969</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_62815b19da7e129f-258"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_62815b19da7e129f_258-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 249—250.</span> </li> <li id="cite_note-_d24495eb8359cc9c-259"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_d24495eb8359cc9c_259-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШагинян2011">Шагинян, 2011</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_ea73ffcb8ee1f656-260"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ea73ffcb8ee1f656_260-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЮшков1937">Юшков, 1937</a>, с. 136.</span> </li> <li id="cite_note-_2f96233db1ec663c-261"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_2f96233db1ec663c_261-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_2f96233db1ec663c_261-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 417.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb80-262"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb80_262-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 24.</span> </li> <li id="cite_note-_f322ef097760741b-263"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322ef097760741b_263-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 237.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb81-264"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb81_264-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 25.</span> </li> <li id="cite_note-_1dcd9c05345fc264-265"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1dcd9c05345fc264_265-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/52015">Гаджиев/5, 2015</a>, с. 75—76.</span> </li> <li id="cite_note-_43c8acfa92d2924f-266"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_43c8acfa92d2924f_266-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 31—32.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6e09775d631b-267"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6e09775d631b_267-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 329.</span> </li> <li id="cite_note-_9da51d46ec17312e-268"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec17312e_268-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 98.</span> </li> <li id="cite_note-_86800cd57b76368b-269"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_86800cd57b76368b_269-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2014">Гаджиев, 2014</a>, с. 16.</span> </li> <li id="cite_note-_077b5c3cabb7bb87-270"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb87_270-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_077b5c3cabb7bb87_270-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFarrokh2019">Farrokh, 2019</a>, p. 23.</span> </li> <li id="cite_note-_5023164620e174c5-271"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-7"><sup><i><b>8</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_5023164620e174c5_271-8"><sup><i><b>9</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff1961">Toumanoff, 1961</a>, p. 99.</span> </li> <li id="cite_note-272"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-272">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%B5%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8" class="mw-redirect" title="Мовсес Каланкатуаци">Мовсес Каланкатуаци</a></i>. История страны Алуанк / Пер. Ш. Смбатяна. — Ереван: из-во АН АрмССР, 1984. — 258 с.</span> </li> <li id="cite_note-273"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-273">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Мовсес Каланкатуаци</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/aluank1.html">История страны Алуанк</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121111141335/http://vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/aluank1.html">Архивная копия</a> от 11 ноября 2012 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. — Кн. 1. — Гл. IV.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267c09776399ac-274"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267c09776399ac_274-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 146.</span> </li> <li id="cite_note-_f0a77b8e94a3c0d3-275"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f0a77b8e94a3c0d3_275-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMarkwart1901">Markwart, 1901</a>, с. 120—122.</span> </li> <li id="cite_note-_7d84548fcaa10a0e-276"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_7d84548fcaa10a0e_276-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff2016">Toumanoff, 2016</a>, pp. 543—546..</span> </li> <li id="cite_note-277"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-277">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Robert H. Hewsen</i>. Notes and Communications. On the Chronology of Movses Dasxuranci. Bulletin of the School of Oriental and African Studies. — University of London, Vol. 27, No. 1. (1964), pp. 151—156.</span> </li> <li id="cite_note-278"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-278">↑</a></span> <span class="reference-text">Очерки истории СССР III—IX вв. — Глава II. Раздел 12 «Политическая история Албании III—VII вв.» / Под. ред. <a href="/wiki/%D0%95%D1%80%D0%B5%D0%BC%D1%8F%D0%BD,_%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%BD_%D0%A2%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Еремян, Сурен Тигранович">С. Т. Еремяна</a>.</span> </li> <li id="cite_note-279"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-279">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Ямпольский З. И.</i> К изучению летописи Кавказской Албании. — 1957.</span> </li> <li id="cite_note-_a33cec9309046f12-280"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a33cec9309046f12_280-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/22015">Гаджиев/2, 2015</a>, с. 68—75.</span> </li> <li id="cite_note-_bb5d014c80b3f90a-281"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bb5d014c80b3f90a_281-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFСемёнов2015">Семёнов, 2015</a>, с. 60.</span> </li> <li id="cite_note-_bb5d014c80b3f909-282"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bb5d014c80b3f909_282-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFСемёнов2015">Семёнов, 2015</a>, с. 63.</span> </li> <li id="cite_note-_40eab77ed592fa72-283"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_40eab77ed592fa72_283-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2003">Гаджиев, 2003</a>, с. 105.</span> </li> <li id="cite_note-_ab35d1aa9b4e3093-284"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ab35d1aa9b4e3093_284-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2003">Гаджиев, 2003</a>, с. 103—104.</span> </li> <li id="cite_note-_40eab67ed592f8a0-285"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_40eab67ed592f8a0_285-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2003">Гаджиев, 2003</a>, с. 114.</span> </li> <li id="cite_note-_40eab67ed592f8a3-286"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_40eab67ed592f8a3_286-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2003">Гаджиев, 2003</a>, с. 117.</span> </li> <li id="cite_note-_8c444044a679e380-287"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_8c444044a679e380_287-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_8c444044a679e380_287-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff1961">Toumanoff, 1961</a>, p. 38—39.</span> </li> <li id="cite_note-_262260db2e120e8b-288"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_262260db2e120e8b_288-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_262260db2e120e8b_288-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАликберов/12015">Аликберов/1, 2015</a>, с. 110.</span> </li> <li id="cite_note-_0896b2764ca5d0ee-289"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0896b2764ca5d0ee_289-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFToumanoff1961">Toumanoff, 1961</a>, p. 61—62.</span> </li> <li id="cite_note-_ce17053b5c93f544-290"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ce17053b5c93f544_290-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFVacca2017">Vacca, 2017</a>, p. 131.</span> </li> <li id="cite_note-_482b1ffeaf871caf-291"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_482b1ffeaf871caf_291-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШагинян2011">Шагинян, 2011</a>, с. 194—195.</span> </li> <li id="cite_note-_660cb5c57d105158-292"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_660cb5c57d105158_292-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМинорский1963">Минорский, 1963</a>, с. 30.</span> </li> <li id="cite_note-_d421eb5bbc781e93-293"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_d421eb5bbc781e93_293-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_d421eb5bbc781e93_293-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 397—398.</span> </li> <li id="cite_note-_064bfd559f07f59d-294"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_064bfd559f07f59d_294-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHewsen1992">Hewsen, 1992</a>, p. 145—146.</span> </li> <li id="cite_note-_2fa0993db1f58324-295"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2fa0993db1f58324_295-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFУтченко1956">Утченко, 1956</a>, с. 776.</span> </li> <li id="cite_note-_5837ceac0e513d02-296"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5837ceac0e513d02_296-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFPreud’homme2018">Preud’homme, 2018</a>, с. 16.</span> </li> <li id="cite_note-_bbd0c01108ede8b1-297"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bbd0c01108ede8b1_297-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2006">Гаджиев, 2006</a>, с. 246.</span> </li> <li id="cite_note-_a29f4dd98ea1853d-299"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a29f4dd98ea1853d_299-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2007">Гаджиев, 2007</a>, с. 51−63.</span> </li> <li id="cite_note-_992753ea033b9d78-300"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_992753ea033b9d78_300-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев1998">Гаджиев, 1998</a>, с. 11.</span> </li> <li id="cite_note-_f2db24a6435caaab-301"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f2db24a6435caaab_301-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНеронова1989">Неронова, 1989</a>, с. 287.</span> </li> <li id="cite_note-_a3cc22665deceb97-302"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_a3cc22665deceb97_302-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_a3cc22665deceb97_302-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFПетрушевский1949">Петрушевский, 1949</a>, с. 28.</span> </li> <li id="cite_note-_7558366c9a5493d3-303"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_7558366c9a5493d3_303-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШагинян2011">Шагинян, 2011</a>, с. 192—193.</span> </li> <li id="cite_note-_dcbeab98ac0ea279-304"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_dcbeab98ac0ea279_304-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFJasmine_Dum-Tragut2023">Jasmine Dum-Tragut, 2023</a>, p. 318.</span> </li> <li id="cite_note-_75e8e9850f0be1d9-305"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_75e8e9850f0be1d9_305-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFrye1986">Frye, 1986</a>, p. 660.</span> </li> <li id="cite_note-_612de60577e42d31-306"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_612de60577e42d31_306-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2009">Гаджиев, 2009</a>, с. 38.</span> </li> <li id="cite_note-_990009eb399d3102-307"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_990009eb399d3102_307-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_990009eb399d3102_307-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_990009eb399d3102_307-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМайсак2010">Майсак, 2010</a>, с. 89.</span> </li> <li id="cite_note-_fad405bacbc4ab61-308"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_fad405bacbc4ab61_308-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев1980">Новосельцев, 1980</a>, с. 44.</span> </li> <li id="cite_note-_138238d034a91d3c-309"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_138238d034a91d3c_309-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFJasmine_Dum-Tragut2023">Jasmine Dum-Tragut, 2023</a>, p. 317—318.</span> </li> <li id="cite_note-_acbef2163ab760fc-310"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_acbef2163ab760fc_310-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЯкобсон1991">Якобсон, 1991</a>, с. 448.</span> </li> <li id="cite_note-_2f7256b35493e28d-311"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_2f7256b35493e28d_311-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFЯкобсон1991">Якобсон, 1991</a>, с. 433, 447.</span> </li> <li id="cite_note-_49be1b8af0798642-312"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_49be1b8af0798642_312-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFВерт2006">Верт, 2006</a>, с. 99—138.</span> </li> <li id="cite_note-_ee36bfeef6aff850-313"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_ee36bfeef6aff850_313-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/12009">Гаджиев/1, 2009</a>, с. 39.</span> </li> <li id="cite_note-_f322f9097760851c-314"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f322f9097760851c_314-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 296.</span> </li> <li id="cite_note-_9322ea8df005e0e7-315"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9322ea8df005e0e7_315-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/12009">Гаджиев/1, 2009</a>, с. 45—46.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6909775d5a97-316"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f31f6909775d5a97_316-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f31f6909775d5a97_316-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 354.</span> </li> <li id="cite_note-_f6dcf5832b7f6649-317"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f6dcf5832b7f6649_317-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f6dcf5832b7f6649_317-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 103.</span> </li> <li id="cite_note-_f6dcf5832b7f664e-318"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f6dcf5832b7f664e_318-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f6dcf5832b7f664e_318-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 104.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267a0977639605-319"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f3267a0977639605_319-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 161.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6a09775d5c65-320"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6a09775d5c65_320-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 363.</span> </li> <li id="cite_note-_f3267d0977639b79-321"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_f3267d0977639b79_321-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_f3267d0977639b79_321-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 154.</span> </li> <li id="cite_note-_a9c02364092e6b47-322"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a9c02364092e6b47_322-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБретаницкий1976">Бретаницкий, 1976</a>, с. 31.</span> </li> <li id="cite_note-_cc8f57c56de1ac14-323"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_cc8f57c56de1ac14_323-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБретаницкий1976">Бретаницкий, 1976</a>, с. 31—32.</span> </li> <li id="cite_note-_a9c02364092e6b44-324"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a9c02364092e6b44_324-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБретаницкий1976">Бретаницкий, 1976</a>, с. 32.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6c09775d5f8d-325"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6c09775d5f8d_325-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 301.</span> </li> <li id="cite_note-_0d9d02f649cf46ae-326"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0d9d02f649cf46ae_326-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 297—298.</span> </li> <li id="cite_note-327"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-327">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i><a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Шульце, Вольфганг">Вольфганг Шульце</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/3535592/Some_notes_on_the_relationship_between_Caucasian_Albanian_and_Udi">Некоторые заметки о взаимоотношениях между кавказским албанским и удинским языками (Some notes on the relationship between Caucasian Albanian and Udi)</a> (Eng).</span></span> </li> <li id="cite_note-_d4b175d6d1b2747c-328"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_d4b175d6d1b2747c_328-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_d4b175d6d1b2747c_328-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКлимов1999">Климов, 1999</a>, с. 459—460.</span> </li> <li id="cite_note-_9a83e24ffb9fd01e-329"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9a83e24ffb9fd01e_329-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSchulze2017">Schulze, 2017</a>, p. 26—27.</span> </li> <li id="cite_note-_40eab67ed592f8ac-330"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_40eab67ed592f8ac_330-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2003">Гаджиев, 2003</a>, с. 118.</span> </li> <li id="cite_note-_20440840f4d6891e-331"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_20440840f4d6891e_331-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКоряков2006">Коряков, 2006</a>, с. 39.</span> </li> <li id="cite_note-_e974a3b253b1daa0-332"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_e974a3b253b1daa0_332-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGadjiev2007">Gadjiev, 2007</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_b87ad0a42f463fb8-333"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_b87ad0a42f463fb8_333-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_b87ad0a42f463fb8_333-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFJost2007">Jost, 2007</a>.</span> </li> <li id="cite_note-334"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-334">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://udilang.narod.ru/letters.html">Удинская письменность</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 25 сентября 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110831192917/http://udilang.narod.ru/letters.html">Архивировано</a> 31 августа 2011 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_f31f6c09775d5f8b-335"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6c09775d5f8b_335-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 307.</span> </li> <li id="cite_note-_30034f00f8f401e6-336"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_30034f00f8f401e6_336-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSeibt2011">Seibt, 2011</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Gippert_2011-337"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gippert_2011_337-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://titus.fkidg1.uni-frankfurt.de/personal/jg/pdf/jg2011b.pdf">Special internet edition of the article «The script of the Caucasian Albanians in the light of the Sinai palimpsests»</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161220210821/http://titus.fkidg1.uni-frankfurt.de/personal/jg/pdf/jg2011b.pdf">Архивная копия</a> от 20 декабря 2016 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Jost Gippert (2011) // Original edition in Die Entstehung der kaukasischen Alphabete als kulturhistorisches Phänomen / The Creation of the Caucasian Alphabets as Phenomenon of Cultural History. Referate des Internationalen Symposiums (Wien, 1.-4. Dezember 2005), ed. by Werner Seibt and Johannes Preiser-Kapeller. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 2011</span> </li> <li id="cite_note-338"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-338">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.international.ucla.edu/calendar/showevent.asp?eventid=8142">UCLA International Institute</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 12 марта 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120611220600/http://www.international.ucla.edu/calendar/showevent.asp?eventid=8142">Архивировано</a> 11 июня 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-_f0686c1938571bf8-339"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f0686c1938571bf8_339-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGippert2008">Gippert, 2008</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_57d608c8249f9d91-340"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_57d608c8249f9d91_340-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМайсак2010">Майсак, 2010</a>, с. 95—97.</span> </li> <li id="cite_note-_1cd4538d87e1fd34-341"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1cd4538d87e1fd34_341-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFВаидов1952">Ваидов, 1952</a>, с. 93.</span> </li> <li id="cite_note-_a893ae5b8645b6e4-342"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_a893ae5b8645b6e4_342-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБретаницкий1976">Бретаницкий, 1976</a>, с. 32—33.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6d09775d6157-343"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6d09775d6157_343-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 318.</span> </li> <li id="cite_note-_5a77c8fa13fd0fe2-344"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_5a77c8fa13fd0fe2_344-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFKohl2007">Kohl, 2007</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_4ba0592775d49b3a-345"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4ba0592775d49b3a_345-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлаев2002">Алаев, 2002</a>, с. 36.</span> </li> <li id="cite_note-_9689fb6ccca5eddb-346"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_9689fb6ccca5eddb_346-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRedgate2000">Redgate, 2000</a>, p. 141.</span> </li> <li id="cite_note-_1fa91d3947141a9d-347"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_1fa91d3947141a9d_347-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2015">Гаджиев, 2015</a>, с. 177—188.</span> </li> <li id="cite_note-_9a833d464c844f5d-348"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_9a833d464c844f5d_348-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАликберов2015">Аликберов, 2015</a>, с. 16—27.</span> </li> <li id="cite_note-_32aa185b8ba91c8b-349"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_32aa185b8ba91c8b_349-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMahé2008">Mahé, 2008</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_fad3febacbc49f41-350"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_fad3febacbc49f41_350-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFНовосельцев1980">Новосельцев, 1980</a>, с. 31.</span> </li> <li id="cite_note-_1938a53e082fb925-351"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_1938a53e082fb925_351-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАлексидзе2002">Алексидзе, 2002</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_b00dd299d58c013e-352"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_b00dd299d58c013e_352-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFМайсак2019">Майсак, 2019</a>, с. 114—145.</span> </li> <li id="cite_note-_c9729276323710a1-353"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_c9729276323710a1_353-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев/32009">Гаджиев/3, 2009</a>, с. 83.</span> </li> <li id="cite_note-_ccbaceaf4e7ef88c-354"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ccbaceaf4e7ef88c_354-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFKayfhold2012">Kayfhold, 2012</a>.</span> </li> <li id="cite_note-_62eb52c76ae0e950-355"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_62eb52c76ae0e950_355-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАбрамян_А._Г.1967">Абрамян А. Г., 1967</a>, С. 36.</span> </li> <li id="cite_note-_4d6774c75d823846-356"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_4d6774c75d823846_356-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFАбрамян_А._Г.1967">Абрамян А. Г., 1967</a>, С. 34.</span> </li> <li id="cite_note-_f31f6d09775d615a-357"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_f31f6d09775d615a_357-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFТревер1959">Тревер, 1959</a>, с. 315.</span> </li> <li id="cite_note-_cd4203c4a8fdcfb5-358"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_cd4203c4a8fdcfb5_358-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFGippert1987">Gippert, 1987</a>, p. 35—46.</span> </li> <li id="cite_note-_9da51d46ec173121-359"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173121_359-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 97.</span> </li> <li id="cite_note-_a41e2ef67d67ef92-360"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_a41e2ef67d67ef92_360-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_a41e2ef67d67ef92_360-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 97—98.</span> </li> <li id="cite_note-_9da51d46ec173120-361"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173120_361-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9da51d46ec173120_361-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFХалилов1985">Халилов, 1985</a>, с. 96.</span> </li> <li id="cite_note-_fa42d12b6ac34a83-362"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_fa42d12b6ac34a83_362-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFРаджабли1997">Раджабли, 1997</a>, с. 13.</span> </li> <li id="cite_note-_fa42d12b6ac34a84-363"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_fa42d12b6ac34a84_363-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFРаджабли1997">Раджабли, 1997</a>, с. 14.</span> </li> <li id="cite_note-_0f53475e2c57a0c1-364"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_0f53475e2c57a0c1_364-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFБабаев1976">Бабаев, 1976</a>, с. 48.</span> </li> <li id="cite_note-_9850b18f75213d0d-365"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-_9850b18f75213d0d_365-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFДадашева1980">Дадашева, 1980</a>, с. 127.</span> </li> <li id="cite_note-_50934aef7ab094c7-366"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_50934aef7ab094c7_366-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFVacca2017">Vacca, 2017</a>, pp. 29—30.</span> </li> <li id="cite_note-_6a240aca74b766ae-367"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_6a240aca74b766ae_367-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШнирельман2003">Шнирельман, 2003</a>, p. 196.</span> </li> <li id="cite_note-368"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-368">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%8F%D0%BD,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6" title="Бурнутян, Джордж">George A. Bournoutian</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mazdapublisher.com/BookDetails.aspx?BookID=271">A Brief History of the Aghuank Region</a>. — «Mazda Publishers», 2009. — P. 9-10. — xi + 138 p. — (Armenian Studies Series #15). — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/1568591713" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-56859-171-3</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9781568591711" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1568591711</a>.</span><blockquote><p>In 1988, following the demands of the Karabagh Armenians to secede from Azerbaijan and join Armenia, a number of Azeri academics, led by Zia Bunyatov, in order to justify their government’s claims regarding the Armenian populated region of Nagorno-Karabakh, rushed to prove that the Armenian population of Karabagh had only arrived there after 1828 and thus had no historical claims to the region. Lacking any sources written in Azeri-since the Azeri alphabet was created in the twentieth century, and refusing, for obvious reasons, to cite Armenian sources, they had to rely on sources written in Persian, Arabic, and Russian, among others.<br />Therefore, in order to substantiate their political claims, Bunyatov and his fellow academics chose to set aside all scholarly integrity and print large numbers of re-edited versions of these not easily accessible primary sources on Karabagh, while deleting or altering references to the Armenians.</p></blockquote></span> </li> <li id="cite_note-Шнирельман_1-369"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Шнирельман_1_369-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFШнирельман2003"><i><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Шнирельман, Виктор Александрович">Шнирельман В. А.</a></i> Войны памяти: мифы, идентичность и политика в Закавказье / Рецензент: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2,_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алаев, Леонид Борисович">Л. Б. Алаев</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Академкнига (издательство)">Академкнига</a>, 2003. — С. 210. — 592 с. — <span class="nowrap">2000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5946281186" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-94628-118-6</a>.</span><blockquote><p>Другим способом преуменьшить присутствие армян в древнем и средневековом Закавказье и умалить их роль является переиздание античных и средневековых источников с купюрами, с заменой термина «Армянское государство» на «Албанское государство» или с иными искажениями оригинальных текстов. В 1960—1990-х годах в Баку вышло немало таких переизданий первоисточников, чем активно занимался академик 3. М. Буниятов. В самые последние годы, описывая этнические процессы и их роль в истории Азербайджана, азербайджанские авторы порой вообще избегают обсуждать вопрос о появлении там азербайджанского языка и азербайджанцев, тем самым давая читателю понять, что они существовали там испокон веков.<br />Вряд ли азербайджанские историки делали все это исключительно по своей воле; над ними довлел заказ партийно-правительственных структур Азербайджана.<br /><…><br />Здесь-то на помощь политикам и приходят историки, археологи, этнографы и лингвисты, которые всеми силами стремятся, во-первых, укоренить азербайджанцев на территории Азербайджана, а во-вторых, очистить последнюю от армянского наследия. Эта деятельность не просто встречает благожелательный приём у местных властей, но, как мы видели, санкционируется президентом республики.</p></blockquote></span> </li> <li id="cite_note-_bbc6ab1108e57065-370"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_bbc6ab1108e57065_370-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2006">Гаджиев, 2006</a>, с. 116.</span> </li> <li id="cite_note-_acdd48794d47010e-371"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_acdd48794d47010e_371-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFKohl2007">Kohl, 2007</a>, p. 101.</span> </li> <li id="cite_note-_ca80ebb7b6c2d414-372"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_ca80ebb7b6c2d414_372-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFГаджиев2011">Гаджиев, 2011</a>, с. 187−195.</span> </li> <li id="cite_note-_251789793600cc4b-373"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-_251789793600cc4b_373-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFШнирельман2003">Шнирельман, 2003</a>, pp. 223—233.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Литература_2"><span id=".D0.9B.D0.B8.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.B0.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0_2"></span>Литература</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=49" title="Редактировать раздел «Литература»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=49" title="Редактировать код раздела «Литература»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Книги"><span id=".D0.9A.D0.BD.D0.B8.D0.B3.D0.B8"></span>Книги</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=50" title="Редактировать раздел «Книги»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=50" title="Редактировать код раздела «Книги»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="columns reflist not-references" style=";column-count:2; column-width: 30em;"> <dl><dt>на русском языке</dt></dl> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFАкопян1987"><i><a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%8F%D0%BD,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Акопян, Алексан Акопович">Акопян А. А.</a></i> Албания-Алуанк в греко-латинских и древнеармянских источниках / Под ред. П. М. Мурадяна. — Ереван: Издательство Академии наук Армянской ССР, 1987. — 304 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFАлаев/22002"><i><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2,_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алаев, Леонид Борисович">Алаев Л. Б.</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%8F%D0%BD,_%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Ашрафян, Клара Зармайровна">Ашрафян К. З.</a></i> Восток в древности. — История Востока. — Восточная литература, 2002.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFАлаев2002"><i>Алаев Л. Б., Ашрафян К. З.</i> Восток в средние века. — История Востока. — Восточная литература, 2002.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFАшурбейли1983"><i><a href="/wiki/%D0%90%D1%88%D1%83%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%B9%D0%BB%D0%B8,_%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D0%BA%D1%8B%D0%B7%D1%8B" title="Ашурбейли, Сара Балабек кызы">Ашурбейли С. Б.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sara-ashurbeyli.info/uploads/files/state_shirvanshahs.pdf">Государство Ширваншахов</a>. — Баку: Элм, 1983. — 294 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFБартольд1963"><i><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B4,_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Бартольд, Василий Владимирович">Бартольд В. В.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">I</span> // Сочинения. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1963. — Т. II.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFБосуорт1971"><i><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%BE%D1%80%D1%82,_%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D1%84%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%AD%D0%B4%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Босуорт, Клиффорд Эдмунд">Босуорт К. Э.</a></i> Мусульманские династии. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1971.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFБретаницкий1976"><i>Бретаницкий Л. С., Веймарн Б. В.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://library.virtualkarabakh.az/uploaded_files/pdf/b53b904a63a1-Az%C9%99rbaycan%20%C4%B0nc%C9%99s%C9%99n%C9%99ti%20IV-XVIII%20%C9%99srl%C9%99rd%C9%99.pdf">Очерки истории и теории изобразительных искусств. Искусство Азербайджана IV—XVIII веков.</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Искусство, 1976.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFВасильев1994"><i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2,_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_(%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA)" title="Васильев, Леонид Сергеевич (историк)">Васильев Л. С.</a></i> История Востока. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Высшая школа, 1994. — Т. I. — 495 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFГаджиев1967"><i><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B5%D0%B2,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Гаджиев, Владилен Гадисович">Гаджиев В. Г.</a></i> История Дагестана / <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Даниялов, Гаджиали Даниялович">Даниялов Г. Д.</a>. — Наука, 1967. — Т. I.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFГаджиев2002"><i>Гаджиев М. С.</i> Древний город Дагестана: опыт историко-топографического и социально-экономического анализа. — Восточная литература РАН, 2002. — 319 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFГаджиев2006"><i>Гаджиев М. С., <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%86%D0%BE%D0%B2,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_(%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3)" title="Кузнецов, Владимир Александрович (археолог)">Кузнецов В. А.</a>, Чеченов И. М.</i> История в зеркале паранауки: Критика современной этноцентристской историографии Северного Кавказа.. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2006.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFГаджиев/12009"><i>Гаджиев М. С.</i> Государство и право Кавказской Албании. Обычай, право и суд.. — Обычай и закон в письменных памятниках Дагестана V - начала XX в.. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2009. — Т. 1. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785903715022" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-903715-02-2</a>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДандамаев1980"><i><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B5%D0%B2,_%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D0%B4_%D0%90%D0%B1%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" class="mw-redirect" title="Дандамаев, Мухаммад Абдулкадырович">Дандамаев М. А.</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BD,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Луконин, Владимир Григорьевич">Луконин В. Г.</a></i> Культура и экономика древнего Ирана. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1980.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДе_Ваал2005"><i><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5_%D0%92%D0%B0%D0%B0%D0%BB,_%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81" title="Де Ваал, Томас">Де Ваал, Томас</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4670000/4670649.stm">Чёрный сад. Армения и Азербайджан между миром и войной</a> = Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. — Текст, 2005. — 413 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5751605284" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-7516-0528-4</a>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДорн1875"><i><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%BD,_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Дорн, Борис Андреевич">Дорн Б. А.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">I</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_003545770/">Каспий. О походах древних русских в Табаристан</a>. — Записки Академии Наук. — 1875. — Т. XXVI.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДружинин1956"><i><a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Дружинин, Николай Михайлович">Дружинин Н. М.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Первобытно-общинный строй и древнейшие государства на территории СССР</span> // Очерки истории СССР. — Академия Наук СССР, 1956.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДьяконов1956"><i><a href="/wiki/%D0%94%D1%8C%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%98%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8C_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Дьяконов, Игорь Михайлович">Дьяконов И. М.</a></i> История Мидии. — <abbr title="Москва">М.</abbr>—<abbr title="Ленинград">Л.</abbr>: Академия Наук СССР, 1956.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFДьяконов1983">История Древнего мира. Упадок древних обществ / <a href="/wiki/%D0%94%D1%8C%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%98%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8C_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Дьяконов, Игорь Михайлович">Дьяконов И. М.</a>, Неронова В. Д., Свенцицкая И. С.. — 2-е изд.. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1983. — Т. III. — С. 201—220.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFЖуков1969">Сакасена / <a href="/wiki/%D0%96%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%95%D0%B2%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Жуков, Евгений Михайлович">Жуков Е. М.</a>. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Советская историческая энциклопедия">Советская историческая энциклопедия</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1969. — Т. XII.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFИоннисян1967"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">II</span> // Армяно-русские отношения в первой трети XVIII века / Ионнисян А.. — Екатеринбург: Академия наук Армянской ССР, 1967. — Т. II. — С. 338.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFКоряков2006"><i><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%AE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Коряков, Юрий Борисович">Коряков. Ю. Б.</a></i> Атлас кавказских языков. — РАН. Институт языкознания. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2006.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFКрымский1974"><i><a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB_%D0%95%D1%84%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Крымский, Агафангел Ефимович">Крымский А. Е.</a></i> Страницы из истории Северного или Кавказского Азербайджана (классической Албании). Шеки. — Сочинения в пяти томах. — Киев: Наукова Думка, 1974. — Т. IV. — С. 585—602.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFМинорский1963"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Минорский, Владимир Фёдорович">Минорский В. Ф.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Sirvan_Derbend/pred.phtml?id=1892">История Ширвана и Дербента</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Восточной литературы, 1963.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFНеронова1989">История древнего мира / Неронова В. Д., Егоров А. Б., Свенцицкая И. С и др.; [АН СССР, Ин-т востоковедения]; под ред. И. М. Дьяконова [и др.]. — 3-е изд., испр. и доп. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1989. — Т. 3: Упадок древних обществ. — 406 с. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5020169773" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-02-016977-3</a>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFНовосельцев1979"><i><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Новосельцев, Анатолий Петрович">А. П. Новосельцев</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/novoseltsev.html">К вопросу о политической границе Армении и Кавказской Албании в античный период</a> // Кавказ и Византия : Сб. — Ереван: Наука, 1979. — <span class="nowrap">№ I</span>. — <span class="nowrap">С. 10—18</span>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFНовосельцев_А._П.,_Пашуто_В._Т.,_Черепнин_Л._В.1972"><i><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Новосельцев, Анатолий Петрович">Новосельцев А. П.</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%88%D1%83%D1%82%D0%BE,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Пашуто, Владимир Терентьевич">Пашуто В. Т.</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%BD%D0%B8%D0%BD,_%D0%9B%D0%B5%D0%B2_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Черепнин, Лев Владимирович">Черепнин Л. В.</a></i> Пути развития феодализма. — «Наука», 1972.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFНовосельцев1980"><i><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Новосельцев, Анатолий Петрович">Новосельцев А. П.</a></i> Генезис феодализма в странах Закавказья. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1980. — С. 44.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFНовосельцев1990"><i>Новосельцев А. П.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gumilevica.kulichki.net/NAP/nap0114.htm">Хазарское государство и его роль в истории Восточной Европы и Кавказа</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1990.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFПономарёв1966"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Первобытнообщинный строй. Древнейшие государства Закавказья и Средней Азии. Древняя Русь (до начала XIII в.)</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20080222210025/http://www.distedu.ru/mirror/_hist/clarino2.narod.ru/arm2.htm">История СССР с древнейших времен до наших дней</a> / <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%91%D0%B2,_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Пономарёв, Борис Николаевич">Пономарёв Б. Н.</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Наука, 1966. — Т. I.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFПетрушевский1949"><i><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%98%D0%BB%D1%8C%D1%8F_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Петрушевский, Илья Павлович">Петрушевский И. П.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=Y3cmDwAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false">Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI—начале XIX вв</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — <abbr title="Ленинград">Л.</abbr>, 1949.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFРаджабли1997"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8,_%D0%90%D0%BB%D0%B8_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Раджабли, Али Магомед оглы (страница отсутствует)">Раджабли А.</a></i> Нумизматика Азербайджана. — Баку: Элм ве Хаят, 1997. — 232 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFРамазанов,_Шихсаидов1964"><i>Рамазанов Х. Х., Шихсаидов А. Р.</i> Очерки истории Южного Дагестана : Материалы к истории народов Дагестана с древнейших времен до начала XX в. / Ответственный редактор В. Г. Гаджиев. — Махачкала: Дагестанский филиал Академии наук СССР, 1964. — 278 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFРыбаков1958"><i><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Рыбаков, Борис Александрович">Рыбаков Б. А.</a></i> Очерки истории СССР. Кризис рабовладельческой системы и зарождение системы феодализма на территории СССР III—IX вв.. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1958. — С. 303−313.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFТер-Саркисянц2008"><i><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80-%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%8F%D0%BD%D1%86,_%D0%90%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%95%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Тер-Саркисянц, Алла Ервандовна">Тер-Саркисянц А. Е.</a></i> История и культура армянского народа с древнейших времен до начала XIX в.. — Восточная литература РАН, 2008. — 676 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFТолстов1960">Лезгины / <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Толстов, Сергей Павлович">Толстов С. П.</a>. — Народы Кавказа. — Академии наук СССР, 1960. — Т. I. — С. 504. — 1302 с.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFТревер1959"><i><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80,_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Тревер, Камилла Васильевна">Тревер К. В.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=IJHHDQAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=ru&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false">Очерки по истории и культуре Кавказской Албании IV в. до н. э. – VII в. н. э.</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>—<abbr title="Ленинград">Л.</abbr>: Изд. АН СССР, 1959.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFУтченко1956">Всемирная история / <a href="/wiki/%D0%A3%D1%82%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Утченко, Сергей Львович">Утченко С. Л.</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Каллистов, Дмитрий Павлович">Каллистов Д. П.</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0_%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Павловская, Александра Ивановна">Павловская А. И.</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B2%D0%B5,_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Струве, Василий Васильевич">Струве В. В.</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Политическая литература, 1956. — Т. II.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFХаррис2017"><i>Джонатан Харрис.</i> Византия. История исчезнувшей империи = Jonathan Harris. The Lost World of Byzantium. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Альпина Нон-фикшн, 2017.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFШагинян2011"><i>Шагинян А.К.</i> Армения и страны южного Кавказа в условиях византийско-иранской и арабской власти. — С-Петербург, 2011.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFШнирельман2003"><i>Шнирельман В.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Албанский миф</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vehi.net/istoriya/armenia/albanskymif.html">Войны памяти</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2003. — С. 216−222.</span></li></ul> <dl><dt>на английском языке</dt></dl> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFAdontz1970"><i><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%86,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Адонц, Николай Георгиевич">Adontz Nicholas</a>.</i> Armenia in the period Justinian. The political conditions based on the naxarar system <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Lisbon, 1970.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFDowsett1961"><i>C. F. J. Dowsett.</i> The History of the Caucasian Albanians by Movses Dasxuranci <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — London Oriental Series. — Oxford University Press, 1961. — Vol. VIII.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFGippert2008"><i><a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82,_%D0%99%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гипперт, Йост">J. Gippert</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Шульце, Вольфганг">W. Schulze</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5,_%D0%97%D0%B0%D0%B7%D0%B0_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алексидзе, Заза Николаевич">Z. Aleksidze</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8D,_%D0%96%D0%B0%D0%BD-%D0%9F%D1%8C%D0%B5%D1%80" title="Маэ, Жан-Пьер">J. P. Mahé</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brepols.net/Pages/ShowProduct.aspx?prod_id=IS-9782503531168-1">The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Brepols, 2008.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFHewsen1992"><i>Robert H. Hewsen.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak">The Geography of Ananias of Sirak (ASXARHACOYC)</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Dr.Ludwig Reichert Verlag. Wiesbaden, 1992.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFHewsen2000"><i>Robert H. Hewsen.</i> Armenia: A Historical Atlas <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — University Of Chicago Press, 2000. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0226332284" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-2263-3228-4</a>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFKayfhold2012"><i>Hubert Kayfhold.</i> The History of Byzantine and Eastern Canon Law to 1500 <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> / Wilfried Hartmann, Kenneth Pennington. — The Catholic University of America Press, 2012.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFKohl2007"><i>Philip L. Kohl, Mara Kozelsky, Nachman Ben-Yehuda.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.ru/books?id=uyeDMO2T-icC&pg=PA101&dq=Abduragimov+lezgistan&hl=ru&sa=X&ei=7yr7T4qoJfPN4QSMgc38Bg&ved=0CDoQ6AEwAg#v=onepage&q=Abduragimov%20lezgistan&f=false">Selective Remembrances: Archaeology in the Construction, Commemoration, and Consecration of National Pasts</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — University of Chicago Press, 2007. — P. 101. — <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0226450597" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0226450597</a>, 9780226450599.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFMartirosyan2009"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8F%D0%BD,_%D0%93%D1%80%D0%B0%D1%87" title="Мартиросян, Грач">Martirosyan H.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brill.com/view/title/13901">Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Indo-European Etymological Dictionary. — Brill, 2009. — Vol. 8. — 672 p.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFMinorsky1953"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Минорский, Владимир Фёдорович">Minorsky V.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bnk.institutkurde.org/images/pdf/HLV4E3D9MY.pdf">Caucasica IV</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Bulletin of the School of Oriental and African Studies. — 1953. — Vol. 15. — P. 504—529.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFMinorsky1958"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Минорский, Владимир Фёдорович">Minorsky V.</a></i> A History of Sharvan and Darband in the 10th — 11th centuries <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Cambridge, 1958.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFOlson1994"><i>James Stuart Olson.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CquTz6ps5YgC&pg=PA27&dq">An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Greenwood Publishing Group, 1994.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFRedgate2000"><i>Redgate Anne Elizabeth.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/armenianspeoples00aere">The Armenians</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Blackwell, 2000.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFRunciman1988"><i><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%BD" class="mw-redirect" title="Рансиман, Стивен">Steven Runciman</a>.</i> The Emperor Romanus Lecapenus and his reign: a study of tenth-century Byzantium <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — Cambridge University Press, 1988.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFShnirelman2001"><i>Victor A. Shnirelman.</i> The value of the past: myths, identity and politics in Transcaucasia. — Senri Ethnological Studies. — National Museum of Ethnology, 2001.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFToumanoff1959"><i>Toumanoff, Cyril.</i> INTRODUCTION TO CHRISTIAN CAUCASIAN HISTORY The Formative Centuries (IVth-VIIIth). — Traditio. — Georgetown University Press, 1959.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFToumanoff1961"><i>Toumanoff, Cyril.</i> INTRODUCTION TO CHRISTIAN CAUCASIAN HISTORY: II: States and Dynasties of the Formative Period. — Traditio. — Georgetown University Press, 1961.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFVacca2017"><i>Alison Vacca.</i> Non-Muslim Provinces under Early Islam. Islamic Rule and Iranian Legitimacy in Armenia and Caucasian Albania. — Cambridge University Press, 2017.</span></li></ul> <dl><dt>на немецком языке</dt></dl> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFPaulys_Real_Encyclopädie1894"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bub_gb_G3I_AQAAMAAJ/page/n671/mode/2up">Paulys Real Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft</a>. — Stuttgart : J.B. Metzler, 1894.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFMarkwart1901"><i><a href="/wiki/Josef_Markwart" class="mw-redirect" title="Josef Markwart">Josef Markwart</a>.</i> Ērānšahr nach der Geographie des Ps. Moses Xoranacʽi <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на немецком языке">(нем.)</small>. — Berlin, 1901.</span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Статьи"><span id=".D0.A1.D1.82.D0.B0.D1.82.D1.8C.D0.B8"></span>Статьи</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit&section=51" title="Редактировать раздел «Статьи»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>править</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit&section=51" title="Редактировать код раздела «Статьи»"><span>править код</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="columns reflist not-references" style=";column-count:2; column-width: 30em;"> <dl><dt>на русском языке</dt></dl> <ul><li><span class="citation" id="CITEREFАбрамян_А._Г.1967"><i><span data-interwiki-lang="hy" data-interwiki-article="Աշոտ Աբրահամյան (պատմաբան)"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D0%BD,_%D0%90%D1%88%D0%BE%D1%82_%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абрамян, Ашот Гарегинович (страница отсутствует)">Абрамян А. Г.</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B7%D5%B8%D5%BF_%D4%B1%D5%A2%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_(%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6)" class="extiw" title="hy:Աշոտ Աբրահամյան (պատմաբան)"><span title="Աշոտ Աբրահամյան (պատմաբան) — версия статьи «Абрамян, Ашот Гарегинович» на армянском языке">[арм.]</span></a></sup>.</i> Албанский календарь<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Материалы второй Закавказской конференции по историй науки. — Баку: Элм, 1967.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАлексидзе2002"><i><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5,_%D0%97%D0%B0%D0%B7%D0%B0_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алексидзе, Заза Николаевич">Алексидзе З. Н.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://armazi.uni-frankfurt.de/sinai/alban3.htm">Обнаружена письменность Кавказской Албании</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Georgian Academy of Sciences: K. Kekelidze Institute of Manuscripts. — 2002.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАликберов2015"><i>Аликберов А. К.</i> Кавказская Албания и лезгинские народы: актуальные проблемы, новые дискурсы<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2015. — <span class="nowrap">С. 16—27</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАликберов/12015"><i>Аликберов А. К.</i> Народы и языки Кавказской Албании. О языковом континууме как альтернативе койне. Язык письменности и «язык базара»<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2015. — <span class="nowrap">С. 81—116</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАликберов2020"><i>Аликберов А. К., Мудрак О. А.</i> Арран и сопредельные страны в парфянском тексте трёхъязычной надписи III в. на скале Ка‘ба-йи Зардушт (ŠКZ)*<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вопросы ономастики. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Издательство Уральского университета, 2020. — <span class="nowrap">Т. 17</span>, <span class="nowrap">№ 1</span>. — <span class="nowrap">С. 190—200</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАлексидзе2008"><i><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5,_%D0%97%D0%B0%D0%B7%D0%B0_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алексидзе, Заза Николаевич">Алексидзе З.</a></i> Становление национальных церквей на Кавказе<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Кавказ & Глобализация. — 2008. — <span class="nowrap">С. 161—169</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFАрапов2008"><i><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B2,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%AE%D1%80%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Арапов, Дмитрий Юрьевич">Арапов Д. Ю.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/world_history/text/2031510">Кавказская Албания</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Большая российская энциклопедия">Большая российская энциклопедия</a>. — 2008.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFБабаев1976"><i>Бабаев И. А.</i> К вопросу о возникновении Государства Албании (Кавказской)<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Известия Академии наук Азербайджанской ССР. — Баку, 1976. — <span class="nowrap">№ № 4</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFВаидов1952"><i><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2,_%D0%A0%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BC_%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B4_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B" title="Ваидов, Рагим Меджид оглы">Ваидов Р. М.</a></i> Археологические работы в Мингечауре в 1950 году<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Краткие сообщения Института истории материальной культуры. — 1952. — <span class="nowrap">№ 46</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFВерт2006"><i>Верт. П.</i> Глава церкви, подданный. Императора: Армянский Католикос на Перекрестке Внутренней и. Внешней Политики Империи, 1828–1914<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/Ab_imperio" class="mw-redirect" title="Ab imperio">Ab imperio</a>. — 2006. — <span class="nowrap">№ 3</span>. — <span class="nowrap">С. 103</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев1998"><i>Гаджиев М. С.</i> Лпиния<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Дагестан в эпоху Великого переселения народов (этногенетические исследования). — Институт ИАЭ ДНЦ РАН, 1998. — <span class="nowrap">С. 7–42</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2003"><i>Гаджиев М. С.</i> Гемма-печать царя Албании Асвагена<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник древней истории. — Наука, 2003. — <span class="nowrap">№ 1(244)</span>. — <span class="nowrap">С. 102–119</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2006"><i>Гаджиев М. С.</i> К изучению права Кавказской Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — Проблемы истории, филологии, культуры, 2006. — <span class="nowrap">№ №16/1</span>. — <span class="nowrap">С. 243−257</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2007"><i>Гаджиев М. С.</i> 3ороастрийский погребальный комплекс близ Дербента<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Российская археология. — 2007. — <span class="nowrap">№ №4</span>. — <span class="nowrap">С. 51−63</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2009"><i>Гаджиев М. С.</i> Обычай и закон в письменных памятниках Дагестана V — начала XX в. Государство и право Кавказской Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2009. — <span class="nowrap">С. 38</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев/32009"><i>Гаджиев М. С.</i> Обычное право в текстах и комментариях. Каноны царя Албании Вачагана Благочестивого, 488 г.<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Институт Востоковедения, ДНЦ, Институт истории, археологии, этнографии РАН. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2009. — <span class="nowrap">С. 83</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2011"><i>Гаджиев М. С.</i> «Албанская книга» и её роль в сложении лезгинской этноцентристской мифологии<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Фальсификация исторических источников и конструирование этнократических мифов  / Петров А. Е., Шнирельман В. А.. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: Отделение историко-филологических наук РАН, 2011. — <span class="nowrap">С. 187−195</span>. — <span class="nowrap">ISBN 987-5-94375-110-3</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2014"><i>Гаджиев М. С., Малашев В. Ю.</i> «Княжеские» и элитные воинские погребения позднесарматского и гуннского времени в Дагестане<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Краткие сообщения Института археологии. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2014. — <span class="nowrap">С. 9—24</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев2015"><i>Гаджиев М. С.</i> К интерпретации сведений о создании письменности Кавказской Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2015. — <span class="nowrap">С. 177—188</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев/22015"><i>Гаджиев М. С.</i> Хронология Аршакидов Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2015. — <span class="nowrap">С. 68—75</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев/42015"><i>Гаджиев М. С.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://book.ivran.ru/f/albania-caucasica1m2015.pdf">Кавказская Албания и Дагестан: историко-географический и административно-политический аспекты</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica: Сб. статей. — Вып. I. — <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%A0%D0%90%D0%9D" title="Институт востоковедения РАН">Институт востоковедения РАН</a>, 2015. — <span class="nowrap"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785892826426" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-89282-642-6</a></span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГаджиев/52015"><i>Гаджиев М. С.</i> О противоборстве зороастризма и христианства в Кавказской Албании (краткий обзор)<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%9D%D0%90%D0%9D_%D0%A0%D0%90" title="Институт востоковедения НАН РА">Институт востоковедения НАН РА</a>. — Ереван, 2015. — <span class="nowrap"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9785808011915" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-8080-1191-5</a></span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFГумба1986"><i>Гумба Г.</i> Кавказская Албания по «Ашхарацуйцу» Вардана Вардапета (XIII в.)<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник социальных наук. — 1986. — <span class="nowrap">№ №9</span>. — <span class="nowrap">С. 64—73</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFДадашева1980"><i>Дадашева С. А.</i> Местный чекан в монетном обращении Кавказской Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник древней истории. — 1980. — <span class="nowrap">№ 2</span>. — <span class="nowrap">С. 121—129</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFКазарян2000"><i>Казарян А. Ю.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pravenc.ru/text/64030.html">Кавказская Албания</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Православная энциклопедия">Православная энциклопедия</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2000. — <span class="nowrap">Т. 1</span>. — <span class="nowrap">С. 455—464</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFКлимов1999"><i>Климов Г. А.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://udilang.narod.ru/papers/Jazyki_mira_Agwan.pdf">Языки мира: Кавказские языки. Агванский язык</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Академия. — 1999. — <span class="nowrap">С. 450—460</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFКолесников2006"><i>Колесников А. И.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pravenc.ru/text/166127.html">Гонения на христиан в доисламском Иране</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Православная энциклопедия. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2006. — <span class="nowrap">Т. 12</span>. — <span class="nowrap">С. 49—50</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFКрымский1934"><i><a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB_%D0%95%D1%84%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Крымский, Агафангел Ефимович">Крымский А. Е.</a></i> Страницы из истории Северного или Кавказского Азербейджана (классической Албании)<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — <abbr title="Ленинград">Л.</abbr>: Академия Наук СССР, 1934. — <span class="nowrap">С. 289—305</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFКузнецов"><i>Кузнецов И.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/udiny.html">Удины</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFМайсак2010"><i>Майсак Т. А.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lingvarium.org/maisak/publ/Maisak-VJa-2010-6.pdf">К публикации кавказско-албанских палимпсестов из Синайского монастыря</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8B_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Вопросы языкознания">Вопросы языкознания</a>. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 2010. — <span class="nowrap">№ 6</span>. — <span class="nowrap">С. 88—107</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFМайсак2019"><i>Майсак Т. А.</i> Переводы «Отче наш» в истории удинского языка<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Родной язык. — 2019. — <span class="nowrap">С. 114—145</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFМарр1916"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%80,_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%AF%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Марр, Николай Яковлевич">Марр Н. Я.</a></i> К истории передвижения яфетических народов с юга на север Кавказа<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Известия императорской Академии наук. — 1916. — <span class="nowrap">№ №15</span>. — <span class="nowrap">С. 1379−1408</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFМуравьёв1983"><i>Муравьёв С. Н.</i> Птолемеева карта Кавказской Албании и уровень Каспия<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник Древней Истории. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1983. — <span class="nowrap">С. 117—147</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFМуравьёв1988"><i>Муравьёв С. Н.</i> Заметки по исторической географии Закавказья, Плиний о населении Кавказа<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник Древней Истории. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1988. — <span class="nowrap">С. 156—161</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFНовосельцев1979"><i>Новосельцев А. П.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/novoseltsev.html">К вопросу о политической границе Армении и Кавказской Албании в античный период</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Кавказ и Византия : Сб. — Ереван: Наука, 1979. — <span class="nowrap">№ I</span>. — <span class="nowrap">С. 10−18</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFОрбели1938"><i><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B8,_%D0%98%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%84_%D0%90%D0%B1%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Орбели, Иосиф Абгарович">Орбели И. А.</a></i> Албанские рельефы и бронзовые котлы XII-XIII вв.<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Памятники эпохи Руставели. — <abbr title="Ленинград">Л.</abbr>: АН СССР, 1938. — <span class="nowrap">С. 301—326</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFСемёнов2015"><i>Семёнов И. Г.</i> О времени воцарения в Кавказской Албании Аршакидской династии<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Albania Caucasica. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2015. — <span class="nowrap">С. 57—67</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFСмышляев2018"><i>Смышляев А. Л.</i> Латинская надпись из Азербайджана: Проблемы и история интерпретации<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Вестник древней истории. — <abbr title="Москва">М.</abbr>: ИВ РАН, 2018. — <span class="nowrap">№ 78/3</span>. — <span class="nowrap">С. 581—610</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFТревер1960"><i><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80,_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Тревер, Камилла Васильевна">Тревер К. В.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://history.kubsu.ru/pdf/kn4_55-64.pdf">К вопросу о культуре Кавказской Албании (доклад на XXV Международном конгрессе востоковедов</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span>. — 1960.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFХалилов1985"><i>Халилов Д. А.</i> Закавказье в античную эпоху. Кавказская Албания<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Археология СССР. — м.: Наука, 1985. — <span class="nowrap">С. 93—105</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFШанидзе1938"><i><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D0%B5,_%D0%90%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%93%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Шанидзе, Акакий Гаврилович">Шанидзе А. Г.</a></i> Новооткрытый алфавит кавказских албанцев и его значение для науки<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Известия института языка, истории и материальной культуры им. акад. Н. Я. Марра. — 1938. — <span class="nowrap">С. 3—4</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFЮшков1937"><i>Юшков С. В.</i> К вопросу о границах древней Албании<span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Исторические записки. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1937. — <span class="nowrap">№ № I</span>. — <span class="nowrap">С. 129−148</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFЯкобсон1991"><i>Якобсон А. Л.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://armenianhouse.org/caucasian-albania/433-456.html">Из истории армянского средневекового зодчества (Гандзасарский монастырь XIII в.)</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // К освещению проблем истории и культуры Кавказской Албании и восточных провинций Армении / Составитель: П. М. Мурадян. — Ереван: Издательство Ереванского Государственного университета, 1991. — <span class="nowrap">С. 433−456</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFЯмпольский1969"><i><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BC%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%97%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BA_%D0%98%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Ямпольский, Зелик Иосифович">Ямпольский З. И.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://biblioclub.ru/index.php?page=dict&termin=670771">Албания Кавказская</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // Большая советская энциклопедия. — <abbr title="Москва">М.</abbr>, 1969. — <span class="nowrap">Т. I</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFЯновский1846"><i>Яновский А.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.ru/books?id=BRAFAAAAYAAJ&pg=PA1&hl=ru#v=onepage&q&f=false">О древней Кавказской Албании</a><span class="hidden-ref" style="display:none"> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</small></span> // <a href="/wiki/%D0%96%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Журнал Министерства народного просвещения">Журнал Министерства народного просвещения</a>. — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>: Императорская Академия Наук, 1846.</span></li></ul> <dl><dt>на английском языке</dt></dl> <ul><li><span class="citation" id="CITEREFBosworth1986"><i><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%BE%D1%80%D1%82,_%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D1%84%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%B4_%D0%AD%D0%B4%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Босуорт, Клиффорд Эдмунд">Bosworth C. E.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/arran-a-region">ARRĀN</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 1986. — <span class="nowrap">Vol. II</span>. — <span class="nowrap">P. 520—522</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFBosworth1988"><i>Bosworth C. E.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/bardaa-or-bardaa-arm">BARḎAʿA</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Iranica" title="Encyclopædia Iranica">Encyclopædia Iranica</a>. — 1988. — Vol. III. — P. 779—780.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFBosworth1989"><i>Bosworth C. E.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/baylaqan-armenian-form-paytakaran-cf">BAYLAQĀN</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Iranica" title="Encyclopædia Iranica">Encyclopædia Iranica</a>. — 1989. — Vol. IV.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFBournoutian2009"><i><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%8F%D0%BD,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6" title="Бурнутян, Джордж">George A. Bournoutian</a>.</i> A Brief History of the Aghuank Region <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Armenian Studies Series. — Mazda Publishers, 2009. — <span class="nowrap">No. 15</span>. — <span class="nowrap"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/1568591713" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-56859-171-3</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/9781568591711" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-1568591711</a></span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFChaumont1985"><i>Chaumont M. L.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/albania-iranian-aran-arm">Albania</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 1985. — Vol. I. — P. 806—810.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFChaumont1990"><i>Chaumont M. L.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/cambysene">CAMBYSENE</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 1990. — Vol. IV. — P. 726.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFIgor_Dorfmann-Lazarev2023"><i>Igor Dorfmann-Lazarev.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Between the Planes and the Mountains: the Albanian-Armenian Marches in the 12th Century and David of Gandzak (c. 1065–1140)</span> // Caucasian Albania / Edited by <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82,_%D0%99%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гипперт, Йост">Jost Gippert</a> and <span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Jasmine Dum-Tragut"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%83%D0%BC-%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%82,_%D0%AF%D1%81%D0%BC%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дум-Трагут, Ясмин (страница отсутствует)">Jasmine Dum-Tragut</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Jasmine_Dum-Tragut" class="extiw" title="de:Jasmine Dum-Tragut"><span title="Jasmine Dum-Tragut — версия статьи «Дум-Трагут, Ясмин» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup>. — <a href="/wiki/De_Gruyter" class="mw-redirect" title="De Gruyter">De Gruyter</a>, 2023. — P. 537—570.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFDudwick1990"><i>Nora Dudwick.</i> The Case of the Caucasian Albanians: Ethnohistory and Ethnic Politics <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Cahiers du Monde russe et soviétique. — 1990. — <span class="nowrap">Vol. 31</span>. — <span class="nowrap">P. 377—383</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFFarrokh2019"><i>Farrokh Kaveh, Sanchez-Gracia Javier, Maksymiuk Katarzyna.</i> Caucasian Albanian Warriors in the Armies of pre-Islamic Iran // HISTORIA I ŚWIAT. — 2019. — <span class="nowrap">№ №8</span>. — P. 21—36.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFFortson2009"><i>Benjamin W. Fortson.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/indoeuropeanlang0000fort/page/242">Indo-European Language and Culture: An Introduction</a> // John Wiley and Sons. — 2009. — P. 242.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFFrye1986"><i><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B9,_%D0%A0%D0%B8%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%9D%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Фрай, Ричард Нельсон">Richard Nelson Frye</a>.</i>  // Encyclopaedia of Islam. — E. J. BRILL, 1986. — Vol. I. — P. 660.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGadjiev2008"><i>Murtazali Gadjiev.</i> On the Construction Date of the Derbend Fortification Complex <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Iran and the Caucasus. — E. J. BRILL, 2008. — <span class="nowrap">No. 12</span>. — <span class="nowrap">P. 121—131</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGadjiev2017"><i>Murtazali Gadjiev.</i> Construction Activities of Kavād I in Caucasian Albania <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Iran and the Caucasus. — E. J. BRILL, 2017. — <span class="nowrap">No. 21</span>. — <span class="nowrap">P. 121—131</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGadjiev2020"><i>Murtazali Gadjiev.</i> The Mission of Bishop Israyēl in the Context of the Historical Geography of Caucasian Albania <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // From Albania to Arran: The East Caucasus between Antiquity and Medieval Islam (c. 300 BCE–1000 AD). — Gorgias Press, 2020. — <span class="nowrap">P. 101—120</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFHewsen1973"><i><a href="/wiki/%D0%A5%D1%8C%D1%8E%D1%81%D0%B5%D0%BD,_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Хьюсен, Роберт">Robert H. Hewsen</a>.</i> Caspiane: an historical and geographical survey <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 1973.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFHewsen1982"><i>Robert H. Hewsen.</i> Ethno-History and the Armenian Influence upon the Caucasian Albanians <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Classical Armenian Culture. Influences and Creativity  / Samuelian, Thomas J. (Hg.). — 1982.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFHewsen1997"><i>Robert H. Hewsen.</i> On the location of the Lupenians, a vanished people of southeast Caucasia <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung. — 1997.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFHewsen2015"><i>Robert H. Hewsen.</i> Caucasian Countries <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // The Encyclopedia of the Roman Army  / Yann Le Bohec. — John Wiley & Sons, 2015.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFHoward-Johnston2010"><i>James Howard-Johnston.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/khosrow-ii">ḴOSROW II</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 2010.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFJasmine_Dum-Tragut2023"><i><span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Jasmine Dum-Tragut"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%83%D0%BC-%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%82,_%D0%AF%D1%81%D0%BC%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дум-Трагут, Ясмин (страница отсутствует)">Jasmine Dum-Tragut</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Jasmine_Dum-Tragut" class="extiw" title="de:Jasmine Dum-Tragut"><span title="Jasmine Dum-Tragut — версия статьи «Дум-Трагут, Ясмин» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup>.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">One or two? On the Development of the “Church of Albania”</span> // Caucasian Albania / Edited by <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82,_%D0%99%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Гипперт, Йост">Jost Gippert</a> and Jasmine Dum-Tragut. — <a href="/wiki/De_Gruyter" class="mw-redirect" title="De Gruyter">De Gruyter</a>, 2023. — P. 285—331.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGadjiev2007"><i>Murtuzali S. Gadjiev.</i> The Writing of Caucasian Albania <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Selective remembrances: archaeology in the construction, commemoration, and consecration of national pasts. — University of Chicago Press, 2007.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGarsoian1980"><i><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BE%D1%8F%D0%BD,_%D0%9D%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0" title="Гарсоян, Нина Геворговна">Nina G. Garsoian</a>.</i> IRAN AND CAUCASIA <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Nationalism and social change in Transcaucasia. — 1980.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFGippert1987"><i>Gippert J.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://titus.uni-frankfurt.de/personal/jg/pdf/jg1987b.pdf">Old Armenian and Caucasian Calendar Systems: The Albanian Month Names</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Annual of Armenian Linguistics. — 1987. — <span class="nowrap">P. 35—46</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFKettenhofen2011"><i><span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Erich Kettenhofen"><a href="/w/index.php?title=Erich_Kettenhofen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erich Kettenhofen (страница отсутствует)">Erich Kettenhofen</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Erich_Kettenhofen" class="extiw" title="de:Erich Kettenhofen"><span title="Erich Kettenhofen — версия статьи «Erich Kettenhofen» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iranicaonline.org/articles/darband-i-ancient-city">DARBAND</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 2011. — <span class="nowrap">Vol. VII</span>. — <span class="nowrap">P. 13—19</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFJost2007"><i>Jost Gippert, Wolfgang Schulze.</i> Some Remarks on the Caucasian Albanian Palimpsests <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Iran and the Caucasus. — E. J. BRILL, 2007.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFMartirosyan/12009"><i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8F%D0%BD,_%D0%93%D1%80%D0%B0%D1%87" title="Мартиросян, Грач">Martirosyan H</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/4197445/Armenian_mawr_mud_marsh_and_its_hydronymical_value">Armenian mawr ‘mud, marsh’ and its hydronimical value</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Aramazd. — Yerevan, 2009. — <span class="nowrap">Vol. IV</span>, <span class="nowrap">no. 1</span>. — <span class="nowrap">P. 73—85</span>.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFPatterson2002"><i>Lee E. Patterson.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/2424982/Pompey_s_Albanian_Connection_at_Justin_XLII_3_4">Pompey's Albanian connection at Justin XLII, 3, 4</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Latomus. — 2002.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFPreud’homme2018"><i>Nicolas J. Preud’homme.</i> 261 CE – Revolution in Caucasian Iberia <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 2018.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFSchulze2003"><i><a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5,_%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3" title="Шульце, Вольфганг">Wolfgang Schulze</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wschulze.userweb.mwn.de/Cauc_alb.pdf">The Language of the ‘Caucasian Albanian’ (Aluan) Palimpsest from Mt.Sinai and of the ‘Caucasian Albanian’ inscriptions</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 2003.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFSchulze2013"><i>Wolfgang Schulze.</i> Some notes on the relationship between Caucasian Albanian and Udi <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 2013.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFSchulze2017"><i>Wolfgang Schulze.</i> Caucasian Albanian and the Question of Language and Ethnicity <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 2017.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFSeibt2011"><i>Seibt Werner.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/1355678/Werner_Seibt_The_Creation_of_the_Caucasian_Alphabets_as_Phenomenon_of_Cultural_History">The Creation of the Caucasian Alphabets as Phenomenon of Cultural History</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small>. — 2011.</span></li> <li><span class="citation" id="CITEREFToumanoff2016"><i><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2,_%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BB_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Туманов, Кирилл Львович">Toumanoff Cyril</a>.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iranicaonline.org/articles/arsacids-vii">ARSACIDS vii. The Arsacid dynasty of Armenia</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small> // Encyclopædia Iranica. — 2016. — <span class="nowrap">Vol. II</span>. — <span class="nowrap">P. 543—546</span>.</span></li></ul> <dl><dt>на французском языке</dt></dl> <ul><li><span class="citation" id="CITEREFMahé2008"><i>Jean-Pierre Mahé.</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://journals.openedition.org/ashp/179">L’historiographie arménienne de la conversion des Albaniens</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на французском языке">(фр.)</small>. — Philologie et historiographie du Caucase chrétien, 2008.</span></li></ul> </div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ссылки_на_внешние_ресурсы" data-name="External links" style="padding-top:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="display:none"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:External_links" title="Перейти к шаблону «External links»"><img alt="Перейти к шаблону «External links»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Ссылки_на_внешние_ресурсы" style="font-size:114%;margin:0 5em">Ссылки на внешние ресурсы</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0 35px 0 0; width: 100%;"><div class="skin-invert-image" style="float: left;"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»"><img alt="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q177076#identifiers" title="Перейти к элементу Викиданных"><img alt="Перейти к элементу Викиданных" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/14px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/21px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/28px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div>  Словари и энциклопедии</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://denstoredanske.lex.dk/&id=Kaukasisk_Albanien">Большая датская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0001688.xml">Большая каталанская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2031510">Большая российская (старая версия)</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F,_%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F" class="extiw" title="s:ЭСБЕ/Албания, кавказская">Брокгауза и Ефрона</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/albaniya-kavkazskaya">Кругосвет</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pravenc.ru/text/64030.html">Православная</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%A1%D0%9A%D0%94/Albania" class="extiw" title="s:РСКД/Albania">Реальный словарь классических древностей</a></li> <li><a href="https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Albania_(Caucasus)" class="extiw" title="wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Albania (Caucasus)">Britannica (11-th)</a></li> <li><a href="https://ru.wikisource.org/wiki/de:RE:Albania_1" class="extiw" title="s:de:RE:Albania 1">Pauly-Wissowa</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r113287755">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0;text-align: left;"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><div id="В_библиографических_каталогах" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em">В библиографических каталогах</div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4210019-7">4210019-7</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8F" title="Национальная библиотека Израиля">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007562321905171">987007562321905171</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%91%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Контрольный номер Библиотеки Конгресса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n85237705">n85237705</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A7%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Национальная библиотека Чешской Республики">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge959711&CON_LNG=ENG">ge959711</a></li> <li><a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/153675747/">153675747</a></li> <li><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/153675747">153675747</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Источник — <a dir="ltr" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Кавказская_Албания&oldid=143273602">https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Кавказская_Албания&oldid=143273602</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Служебная:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%B5_%D0%B2_%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Категория:Закавказье в древности">Закавказье в древности</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B2_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Категория:Государства в истории Азербайджана">Государства в истории Азербайджана</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B2_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B8" title="Категория:Государства в истории Грузии">Государства в истории Грузии</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B2_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%94%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Категория:Государства в истории Дагестана">Государства в истории Дагестана</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Категория:Исторические государства Кавказа">Исторические государства Кавказа</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Категория:Кавказская Албания">Кавказская Албания</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BB%D0%B5%D0%B7%D0%B3%D0%B8%D0%BD" title="Категория:История лезгин">История лезгин</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2" title="Категория:История табасаранов">История табасаранов</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D1%80%D1%83%D1%82%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B5%D0%B2" title="Категория:История рутульцев">История рутульцев</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скрытые категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%BD%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" title="Категория:Википедия:Cite web (не указан язык)">Википедия:Cite web (не указан язык)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B,_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%88%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_ISBN" title="Категория:Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN">Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%83%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC%D0%B8,_%D0%BD%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%D0%B8_%D0%B2_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%BC_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B5" title="Категория:Википедия:Статьи с утверждениями, не найденными в указанном источнике">Википедия:Статьи с утверждениями, не найденными в указанном источнике</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%83" title="Категория:Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту">Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(%D1%82%D0%B8%D0%BF:_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)" title="Категория:Википедия:Статьи без источников (тип: историческое государство)">Википедия:Статьи без источников (тип: историческое государство)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9D%D0%B5%D1%82_%D0%B2_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D1%81_%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8F_2023" title="Категория:Википедия:Нет в источнике с апреля 2023">Википедия:Нет в источнике с апреля 2023</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B_%D1%81_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BC_Hatnote_%D1%81_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B9" title="Категория:Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой">Википедия:Страницы с модулем Hatnote с красной ссылкой</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9D%D0%B5%D1%82_%D0%B2_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D1%81_%D0%BE%D0%BA%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F_2021" title="Категория:Википедия:Нет в источнике с октября 2021">Википедия:Нет в источнике с октября 2021</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%BA_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B5_%D1%81_%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F_2021_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Категория:Википедия:Статьи к переработке с сентября 2021 года">Википедия:Статьи к переработке с сентября 2021 года</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%BA_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B5" title="Категория:Википедия:Статьи к переработке">Википедия:Статьи к переработке</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9D%D0%B5%D1%82_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D1%81_%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F_2021" title="Категория:Википедия:Нет источников с сентября 2021">Википедия:Нет источников с сентября 2021</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%83%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC%D0%B8_%D0%B1%D0%B5%D0%B7_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B5_14_%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B9" title="Категория:Википедия:Статьи с утверждениями без источников более 14 дней">Википедия:Статьи с утверждениями без источников более 14 дней</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Персональные инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Страница участника для моего IP">Вы не представились системе</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D1%91_%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Страница обсуждений для моего IP [n]" accesskey="n"><span>Обсуждение</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Список правок, сделанных с этого IP-адреса [y]" accesskey="y"><span>Вклад</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D1%83%D1%87%D1%91%D1%82%D0%BD%D1%83%D1%8E_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Мы предлагаем вам создать учётную запись и войти в систему, хотя это и не обязательно."><span>Создать учётную запись</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%92%D1%85%D0%BE%D0%B4&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Здесь можно зарегистрироваться в системе, но это необязательно. [o]" accesskey="o"><span>Войти</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Пространства имён</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Просмотреть контентную страницу [c]" accesskey="c"><span>Статья</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5:%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" rel="discussion" title="Обсуждение основной страницы [t]" accesskey="t"><span>Обсуждение</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">русский</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Просмотры</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F"><span>Читать</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&veaction=edit" title="Редактировать данную страницу [v]" accesskey="v"><span>Править</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=edit" title="Править исходный текст этой страницы [e]" accesskey="e"><span>Править код</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=history" title="Журнал изменений страницы [h]" accesskey="h"><span>История</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Больше возможностей" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ещё</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Поиск</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Искать в Википедии" aria-label="Искать в Википедии" autocapitalize="sentences" title="Искать в Википедии [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Служебная:Поиск"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Найти страницы, содержащие указанный текст" value="Найти"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Перейти к странице, имеющей в точности такое название" value="Перейти"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Навигация</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу [z]" accesskey="z"><span>Заглавная страница</span></a></li><li id="n-content" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Содержание</span></a></li><li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8" title="Статьи, считающиеся лучшими статьями проекта"><span>Избранные статьи</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посмотреть случайно выбранную страницу [x]" accesskey="x"><span>Случайная статья</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%83%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Статьи о текущих событиях в мире"><span>Текущие события</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ru.wikipedia.org&uselang=ru" title="Поддержите нас"><span>Пожертвовать</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-participation" class="mw-portlet mw-portlet-participation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-participation-label" > <h3 id="p-participation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Участие</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D0%B1_%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B0%D1%85" title="Сообщить об ошибке в этой статье"><span>Сообщить об ошибке</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0:%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Как править статьи</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="О проекте, о том, чем здесь можно заниматься, а также — где что находится"><span>Сообщество</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Форум участников Википедии"><span>Форум</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0" title="Место расположения Справки"><span>Справка</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8" title="Список последних изменений [r]" accesskey="r"><span>Свежие правки</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B" title="Список недавно созданных страниц"><span>Новые страницы</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B"><span>Служебные страницы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%8E%D0%B4%D0%B0/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Список всех страниц, ссылающихся на данную [j]" accesskey="j"><span>Ссылки сюда</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" rel="nofollow" title="Последние изменения в страницах, на которые ссылается эта страница [k]" accesskey="k"><span>Связанные правки</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&oldid=143273602" title="Постоянная ссылка на эту версию страницы"><span>Постоянная ссылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=info" title="Подробнее об этой странице"><span>Сведения о странице</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&id=143273602&wpFormIdentifier=titleform" title="Информация о том, как цитировать эту страницу"><span>Цитировать страницу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BA%25D0%25B0%25D0%25B7%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D0%2590%25D0%25BB%25D0%25B1%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F"><span>Получить короткий URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:QrCode&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25B2%25D0%25BA%25D0%25B0%25D0%25B7%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D0%2590%25D0%25BB%25D0%25B1%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%258F"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Печать/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:DownloadAsPdf&page=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&action=show-download-screen" title="Скачать эту страницу как файл PDF"><span>Скачать как PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&printable=yes" title="Версия этой страницы для печати [p]" accesskey="p"><span>Версия для печати</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">В других проектах</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Caucasian_Albania" hreflang="en"><span>Викисклад</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q177076" title="Ссылка на связанный элемент репозитория данных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Викиданных</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">На других языках</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B2%D9%8A%D8%A9" title="ألبانيا القوقازية — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ألبانيا القوقازية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Albania_cauc%C3%A1sica" title="Albania caucásica — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Albania caucásica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qafqaz_Albaniyas%C4%B1" title="Qafqaz Albaniyası — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Qafqaz Albaniyası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="قافقاز آلبانیاسی — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قافقاز آلبانیاسی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Кавказ Албанияһы — башкирский" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Кавказ Албанияһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкирский" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Каўказская Албанія — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Каўказская Албанія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Кавказка Албания — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кавказка Албания" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="ককেশীয় আলবেনিয়া — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ককেশীয় আলবেনিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alb%C3%A0nia_del_Caucas" title="Albània del Caucas — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Albània del Caucas" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kavkazsk%C3%A1_Alb%C3%A1nie" title="Kavkazská Albánie — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kavkazská Albánie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B8_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8" title="Кавказри Албани — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Кавказри Албани" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Albania" title="Albania — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Albania" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CE%B1%CF%85%CE%BA%CE%AC%CF%83%CE%BF%CF%85" title="Αλβανία του Καυκάσου — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Αλβανία του Καυκάσου" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Caucasian_Albania" title="Caucasian Albania — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Caucasian Albania" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ka%C5%ADkaza_Albanio" title="Kaŭkaza Albanio — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kaŭkaza Albanio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Albania_cauc%C3%A1sica" title="Albania caucásica — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Albania caucásica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kaukasiar_Albania" title="Kaukasiar Albania — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kaukasiar Albania" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="آلبانیای قفقاز — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آلبانیای قفقاز" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="добротная статья"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Albania_(Kaukasia)" title="Albania (Kaukasia) — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Albania (Kaukasia)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Albanie_du_Caucase" title="Albanie du Caucase — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Albanie du Caucase" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%89%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8_%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="कॉकेशियन अल्बानिया — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कॉकेशियन अल्बानिया" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kavkaska_Albanija" title="Kavkaska Albanija — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kavkaska Albanija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kauk%C3%A1zusi_Albania" title="Kaukázusi Albania — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kaukázusi Albania" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B2%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84" title="Աղվանք — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աղվանք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D6%84" title="Աղուանք — западноармянский" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Աղուանք" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="западноармянский" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Albania_Kaukasia" title="Albania Kaukasia — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Albania Kaukasia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Albania_caucasica" title="Albania caucasica — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Albania caucasica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AB%E3%83%95%E3%82%AB%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%90%E3%83%8B%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="カフカス・アルバニア王国 — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="カフカス・アルバニア王国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="კავკასიის ალბანეთი — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კავკასიის ალბანეთი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Кавказ Албаниясы — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кавказ Албаниясы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BA%85%EC%B9%B4%EC%8A%A4_%EC%95%8C%EB%B0%94%EB%8B%88%EC%95%84" title="캅카스 알바니아 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="캅카스 알바니아" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BF%D0%B0%D0%BD" title="Алпан — лезгинский" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Алпан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгинский" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kaukazo_Albanija" title="Kaukazo Albanija — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kaukazo Albanija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kauk%C4%81za_Alb%C4%81nija" title="Kaukāza Albānija — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kaukāza Albānija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Кавкаска Албанија — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кавкаска Албанија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaukasisch_Albani%C3%AB" title="Kaukasisch Albanië — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kaukasisch Albanië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Albania_(Kaukasus)" title="Albania (Kaukasus) — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Albania (Kaukasus)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Albania_Kaukaska" title="Albania Kaukaska — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Albania Kaukaska" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="قفقازی البانیا — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="قفقازی البانیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Reino_da_Alb%C3%A2nia_(C%C3%A1ucaso)" title="Reino da Albânia (Cáucaso) — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Reino da Albânia (Cáucaso)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Albania_Caucazian%C4%83" title="Albania Caucaziană — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Albania Caucaziană" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kavkaska_Albanija" title="Kavkaska Albanija — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kavkaska Albanija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Caucasian_Albania" title="Caucasian Albania — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Caucasian Albania" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Albanija,_Kavkaz" title="Albanija, Kavkaz — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Albanija, Kavkaz" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Albania_(Kaukaz)" title="Albania (Kaukaz) — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Albania (Kaukaz)" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Кавкаска Албанија — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кавкаска Албанија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Albania_Kaukasus" title="Albania Kaukasus — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Albania Kaukasus" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kaukasiska_Albanien" title="Kaukasiska Albanien — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kaukasiska Albanien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Alba%C5%84ijo_Kaukasko" title="Albańijo Kaukasko — силезский" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Albańijo Kaukasko" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силезский" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%B8_%D2%9A%D0%B0%D1%84%D2%9B%D0%BE%D0%B7%D3%A3" title="Албанияи Қафқозӣ — таджикский" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Албанияи Қафқозӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджикский" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Albanya" title="Albanya — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Albanya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Qawqaz_Albani%C3%A4se" title="Qawqaz Albaniäse — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Qawqaz Albaniäse" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Кавказька Албанія — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кавказька Албанія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="قفقازی البانیا — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قفقازی البانیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Albania_Kavkaz" title="Albania Kavkaz — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Albania Kavkaz" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8_%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="კავკაციაშ ალბანეთი — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კავკაციაშ ალბანეთი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%AB%98%E5%8A%A0%E7%B4%A2%E9%98%BF%E5%B0%94%E5%B7%B4%E5%B0%BC%E4%BA%9A%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="高加索阿尔巴尼亚王国 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="高加索阿尔巴尼亚王国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q177076#sitelinks-wikipedia" title="Править ссылки на другие языки" class="wbc-editpage">Править ссылки</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Эта страница в последний раз была отредактирована 9 февраля 2025 в 18:57.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст доступен по <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru">лицензии Creative Commons «С указанием авторства — С сохранением условий» (CC BY-SA)</a>; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. <span class="noprint">Подробнее см. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/ru">Условия использования</a>.</span><br /> Wikipedia® — зарегистрированный товарный знак некоммерческой организации <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/ru/">«Фонд Викимедиа» (Wikimedia Foundation, Inc.)</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Политика конфиденциальности</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5">Описание Википедии</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%BE%D1%82_%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8">Отказ от ответственности</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Контакты">Свяжитесь с нами</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Universal_Code_of_Conduct/ru">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Разработчики</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ru.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заявление о куки</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ru.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильная версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-zqbbp","wgBackendResponseTime":381,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"4.675","walltime":"5.075","ppvisitednodes":{"value":182976,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":924502,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":305431,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":37,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":514620,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":7,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4429.613 1 -total"," 49.70% 2201.670 576 Шаблон:Sfn"," 30.06% 1331.537 576 Шаблон:Sfn-текст"," 10.21% 452.205 79 Шаблон:Статья"," 9.08% 402.251 66 Шаблон:Книга"," 6.66% 295.190 1 Шаблон:Примечания"," 6.47% 286.428 1 Шаблон:Историческое_государство"," 6.09% 269.741 1 Шаблон:Карточка"," 3.83% 169.480 1 Шаблон:Карта_Кавказской_Албании"," 3.73% 165.322 1 Шаблон:Навигационная_таблица"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.680","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8627195,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P85 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P36 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P2936 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P3075 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P38 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P122 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n","limitreport-profile":[["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","440","21.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::expandTemplate","420","20.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","360","17.5"],["?","140","6.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","100","4.9"],["newFrame \u003Cmw.lua:153\u003E","100","4.9"],["type","80","3.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpensiveData","80","3.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getAllExpandedArguments","60","2.9"],["\u003CmwInit.lua:45\u003E","40","1.9"],["[others]","240","11.7"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-l529v","timestamp":"20250216140401","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041a\u0430\u0432\u043a\u0430\u0437\u0441\u043a\u0430\u044f \u0410\u043b\u0431\u0430\u043d\u0438\u044f","url":"https:\/\/ru.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q177076","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q177076","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-28T14:32:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/39\/Caucasian_Albania1.png","headline":"\u0434\u0440\u0435\u0432\u043d\u0435\u0435 \u0433\u043e\u0441\u0443\u0434\u0430\u0440\u0441\u0442\u0432\u043e, \u0432\u043e\u0437\u043d\u0438\u043a\u0448\u0435\u0435 \u0432 \u043a\u043e\u043d\u0446\u0435 II \u2014 \u0441\u0435\u0440\u0435\u0434\u0438\u043d\u0435 I \u0432\u0435\u043a\u043e\u0432 \u0434\u043e \u043d. \u044d. \u0432 \u0432\u043e\u0441\u0442\u043e\u0447\u043d\u043e\u043c \u0417\u0430\u043a\u0430\u0432\u043a\u0430\u0437\u044c\u0435"}</script> </body> </html>